Tài liệu Tăng cường mối quan hệ giữa đảng với nhân dân ở đảng bộ thành phố hồ chí minh theo tư tưởng hồ chí minh giai đoạn hiện nay

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ------------------------------ VŨ THỊ THU HIỀN TĂNG CƯỜNG MỐI QUAN HỆ GIỮA ĐẢNG VỚI NHÂN DÂN Ở ĐẢNG BỘ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH THEO TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH GIAI ĐOẠN HIỆN NAY LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH TRỊ HỌC Hà Nội - 2014 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ------------------------------ VŨ THỊ THU HIỀN TĂNG CƯỜNG MỐI QUAN HỆ GIỮA ĐẢNG VỚI NHÂN DÂN Ở ĐẢNG BỘ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH THEO TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH GIAI ĐOẠN HIỆN NAY LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Hồ Chí Minh học Mã số: 60 31 02 04 Người hướng dẫn khoa học: TS. Văn Thị Thanh Mai Hà Nội - 2014 LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi. Thông tin, số liệu trong luận văn hoàn toàn trung thực, chính xác, các trích dẫn đã được chỉ rõ nguồn gốc. Kết quả nghiên cứu của luận văn không trùng với các công trình nào khác. Tác giả luận văn Vũ Thị Thu Hiền LỜI CẢM ƠN Đầu tiên, cho phép tôi bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS. Văn Thị Thanh Mai, người cô đã tận tình giúp đỡ và hướng dẫn tôi hoàn thành luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn các Thầy, Cô giáo trực tiếp giảng dạy chúng tôi trong suốt thời gian học tập. Đặc biệt là sự quan tâm giúp đỡ tận tình của Thầy, Cô giáo Khoa Khoa học Chính trị, Phòng Sau đại học Trường đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn - Đại học Quốc gia Hà Nội và Phòng Khoa học Công nghệ trường Đại học Sài Gòn. Đồng thời, tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến trường Đại học Ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh, nơi tôi đang công tác, đến gia đình, người thân, bạn bè đã giúp tôi có nguồn động lực để hoàn thành khóa học. Bên cạnh đó, tôi cũng xin bày tỏ lòng biết ơn đối với ban công tác xây dựng Đảng, Thành ủy thành phố Hồ Chí Minh đã cung cấp những số liệu cần thiết để tôi hoàn thành luận văn của mình. Một lần nữa tôi xin chân thành cảm ơn! Vũ Thị Thu Hiền MỤC LỤC MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài............................................................................................ 1 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài..................................................... 3 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu................................................................. 10 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 10 5. Cơ sở nghiên cứu và nguồn tài liệu ............................................................... 11 6. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................... 12 7. Đóng góp của luận văn .................................................................................. 12 8. Kết cấu của luận văn ...................................................................................... 12 CHƢƠNG 1. TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ MỐI QUAN HỆ GIỮA ĐẢNG VỚI NHÂN DÂN ................................................................................. 13 1.1. Quan điểm Hồ Chí Minh về mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân ... 13 1.1.1. Những khái niệm liên quan ...................................................................... 13 1.1.2. Quan điểm của Hồ Chí Minh về dân - nhân dân ..................................... 21 1.1.3. Quan điểm của Hồ Chí Minh về Đảng và Đảng cầm quyền trong mối quan hệ với nhân dân .................................................................................. 26 1.2. Mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân trong tƣ tƣởng Hồ Chí Minh ... 32 1.2.1. Nội dung cơ bản ....................................................................................... 32 TIỂU KẾT CHƢƠNG 1 .................................................................................. 42 CHƢƠNG 2: TĂNG CƢỜNG MỐI QUAN HỆ GIỮA ĐẢNG VỚI NHÂN DÂN Ở ĐẢNG BỘ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY ................................................................................. 43 2.1. Thực trạng mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân ở Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh hiện nay theo tƣ tƣởng Hồ Chí Minh ................. 43 2.1.1. Khái quát chung về thành phố Hồ Chí Minh ........................................... 43 2.1.2. Yêu cầu mới về việc tăng cường mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân ở Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh .................................................................. 49 2.1.3. Thành tựu và hạn chế trong việc thực hiện mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân ở Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh .................................................. 55 2.1.3.1. Thành tựu và nguyên nhân ........................................................... 55 2.1.3.2. Hạn chế và nguyên nhân .............................................................. 72 2.2. Mục tiêu, nhiệm vụ và phƣơng hƣớng nhằm tăng cƣờng mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân ở Đảng bộ thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn hiện nay ............................................................................................................. 75 2.2.1. Mục tiêu và nhiệm vụ .............................................................................. 75 2.2.2. Phương hướng và giải pháp ..................................................................... 78 TIỂU KẾT CHƢƠNG 2 .................................................................................. 84 KẾT LUẬN ....................................................................................................... 86 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................... 88 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Chủ tịch Hồ Chí Minh - Anh hùng giải phóng dân tộc, danh nhân văn hoá thế giới đã đi xa, nhưng cuộc đời, sự nghiệp, tư tưởng và tấm gương đạo đức của Người vẫn luôn là nguồn sức mạnh nội lực, c vũ toàn Đảng, toàn quân và toàn dân ta trong hành trình xây dựng và bảo vệ vững chắc T quốc Việt Nam xã hội chủ ngh a. Việc nghiên cứu một cách toàn diện, sâu sắc t ng nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh, nhất là tư tưởng của Người về Đảng, về mối quan hệ giữa Đảng cầm quyền với nhân dân với những nội dung cụ thể và đặc sắc, v a có giá trị về lý luận, v a có ý ngh a quý báu trong hoạt động thực ti n của Đảng, góp phần xây dựng Đảng ngày càng trong sạch, vững mạnh ngày càng trở nên có ý ngh a vô cùng to lớn. Đảng ta do Hồ Chí Minh sáng lập, lãnh đạo và rèn luyện đã đề ra chủ trương, đường lối nh m lãnh đạo nhân dân ta hoàn thành sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất T quốc, đi lên chủ ngh a xã hội và đang thực hiện thắng lợi công cuộc đ i mới đất nước hiện nay. Một trong những nhân tố góp phần quyết định vào thắng lợi đó là do Đảng ta đã phát huy được sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, thực hiện được mối quan hệ gắn bó máu thịt giữa Đảng và nhân dân theo tư tưởng của Người. Cương l nh xây dựng đất nước trong thời k quá độ lên chủ ngh a xã hội b sung, phát triển năm 2 11 được thông qua tại Đại hội Đảng lần thứ XI của Đảng 1 2 11 đã kh ng định: Toàn bộ hoạt động của Đảng phải xuất phát t lợi ích và nguyện vọng chân chính của nhân dân. Sức mạnh của Đảng là ở sự gắn bó mật thiết với nhân dân 16, tr.65 , vì như Hồ Chí Minh đã nói: Cách xa dân chúng, không liên hệ chặt chẽ với dân chúng, cũng như đứng lơ lửng giữa trời, nhất định thất bại . Tuy nhiên, đứng trước yêu cầu mới của sự nghiệp cách mạng và sự nghiệp xây dựng T quốc trong thời k hội nhập quốc tế, đã có những cấp ủy đảng và 1 chính quyền, đã có một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên sa vào chủ ngh a cá nhân, quan liêu, mệnh lệnh và ngày càng rời xa rời quần chúng nhân dân, trở thành những ông quan cách mạng , gây bức xúc trong nhân dân, làm giảm uy tín của Đảng với nhân dân; đe dọa sự tồn vong của Đảng cầm quyền và chế độ. Vì vậy, để xây dựng và ch nh đốn Đảng, để Đảng ta luôn trong sạch vững mạnh, xứng đáng với vai trò tiền phong thì một trong những nhiệm vụ trọng yếu trong công tác xây dựng Đảng là nghiêm túc thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI "Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay" và phải tăng cường mối quan hệ máu thịt giữa Đảng với nhân dân, gìn giữ mối quan hệ ấy ngày càng bền chặt. Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh là Thành phố đông dân nhất, đồng thời cũng là trung tâm kinh tế, văn hóa, giáo dục quan trọng của đất nước. Trong lịch sử xây dựng và phát triển, nhất là t khi có Đảng lãnh đạo, Thành phố luôn nhận được sự quan tâm của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Trung ương Đảng, Quốc hội và Chính phủ. Sau ngày giải phóng, thống nhất đất nước đến nay, dưới sự lãnh đạo, ch đạo của Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh, Thành phố đã không ng ng đ i mới và phát triển, cùng với Thủ đô Hà Nội, trở thành một đô thị loại đặc biệt của Việt Nam. Để xứng đáng với vị trí, vai trò quan trọng đó, Đảng bộ Thành phố Hồ Chi Minh đã thường xuyên chú trọng công tác xây dựng và ch nh đốn Đảng, tăng cường mối quan hệ mật thiết giữa Đảng với nhân dân theo những ch dẫn của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Trong những năm qua, Đảng bộ Thành phố đã quán triệt, thực hiện nghiêm túc Ch thị 6 - CT TW năm 2 6 của Bộ Chính trị khóa X về cuộc vận động Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” và Ch thị số 3 - CT TW năm 2 11 về “Tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh từ nay đến năm 2015 , Chương trình hành động số 18 - CTr TU ngày 15 3 2 7 của Thành ủy vê công tác vận động nhân dân giai đoạn 2 6 - 2 1 … 2 Tuy nhiên, trong công tác vận động quần chúng, đặc biệt là việc củng cố và tăng cường mối quan hệ mật thiết giữa Đảng với nhân dân của Đảng bộ Thành phố vẫn còn những hạn chế như: Việc thực hiện cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh , việc thực hiện Ch thị số 03 - CT TW của Bộ Chính trị, thực hiện Nghị quyết "Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay"… ở một số t chức cơ sở Đảng còn yếu. Nhiều bức xúc của nhân dân Thành phố vẫn chưa được các cấp, các ngành, các cơ quan giải quyết kịp thời, gây ảnh hưởng đến cuộc sống, tâm lý trong sản xuất kinh doanh và niềm tin của nhân dân. Một số cán bộ, đảng viên còn thiếu trách nhiệm, thậm chí vô cảm trước những khó khăn, bức xúc của người dân, và cũng còn không ít cán bộ, đảng viên cậy quyền, cậy thế, nhũng nhi u nhân dân trong thực thi nhiệm vụ… Để khắc phục những hạn chế nêu trên và phát huy những kết quả đã đạt được, Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh đã đề ra các chương trình hành động cụ thể, hướng về cơ sở, sâu sát cơ sở, nh m tăng cường mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân theo tư tưởng Hồ Chí Minh, thưc hiện nghiêm túc Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI "Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay", góp phần xây dựng Đảng ngày càng trong sạch vững mạnh. Trên tinh thần đó, tác giả chọn đề tài Tăng cường mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân ở Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh theo tư tưởng Hồ Chí Minh giai đoạn hiện nay” làm đề tài luận văn tốt nghiệp thạc s , chuyên ngành Hồ Chí Minh học tại trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn Hà Nội. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Tư tưởng Hồ Chí Minh về mối quan hệ giữa Đảng cầm quyền với nhân dân chiếm một vị trí đặc biệt quan trọng trong toàn bộ di sản tư tưởng của Người. Đây là kim ch nam định hướng trong công tác ch đạo xây dựng Đảng Cộng sản Việt Nam trong suốt hơn 8 năm qua. Với ý ngh a đó, tư tưởng Hồ Chí Minh về mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân là một nội dung thu hút được sự 3 quan tâm, nghiên cứu và phân tích, luận giải t nội dung khái quát đến cụ thể của rất nhiều tác giả. Các công trình nghiên cứu này thể hiện dưới dạng sách chuyên khảo, bài nghiên cứu đăng tạp chí khoa học, các luận văn, luận án của các tác giả trong và ngoài nước. Trong phạm vi nghiên cứu của luận văn, tác giả đã tiến hành khảo sát, phân loại các công trình nghiên cứu liên quan dưới các góc độ sau: 2.1. Nhóm các công trình chuyên khảo nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân Cuốn sách Một số vấn đề về công tác tư tưởng của tác giả Đào Duy Tùng, Nxb. Chính trị quốc gia năm 1999; bao gồm những bài nghiên cứu, bài viết, bài phát biểu của tác giả về công tác tư tưởng. Nội dung cuốn sách kh ng định vị trí, vai trò, nhiệm vụ và tác động lớn lao của công tác tư tưởng trong tiến trình cách mạng, trong việc xây dựng Đảng. Cuốn sách Thành phố Hồ Chí Minh 35 năm xây dựng và phát triển (1975 - 2010) do Thành ủy - Hội đồng nhân dân - Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh và tạp chí Lý luận chính trị phối hợp biên soạn nhân dịp k niệm 35 năm ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, thống nhất đất nước được Nxb. Thanh Niên ấn hành năm 2 1 . Nội dung cuốn sách là tập hợp nhiều bài viết của nhiều tác giả, đã khái quát những nội dung cơ bản giới thiệu những thành quả, bài học kinh nghiệm trong quá trình xây dựng và phát triển thành phố; đặc biệt là những nhân tố mới, những quyết sách mang tính chiến lược của Thành phố Hồ Chí Minh suốt 35 năm qua và định hướng phát triển trong thời k hội nhập. Đặc biệt, trong đó có một số bài viết đã đề cập tới sự tồn tại và phát triển của Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh trong chặng đường dài lịch sử. Cuốn sách Xây dựng Đảng bộ thành phố Hồ Chí Minh trong cơ chế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa của Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh, Nxb. Thành phố Hồ Chí Minh phát hành năm 2 3. Cuốn sách đã trình bày một cách khái quát cơ sở lý luận, thực ti n và thực trạng của việc xây dựng Đảng 4 trong cơ chế kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ ngh a ở Thành phố mang tên Bác; t đó đề xuất những giải pháp cơ bản để xây dựng Đảng bộ thành phố tốt hơn. Cuốn sách Mối quan hệ giữa Đảng và nhân dân trong tư tưởng Hồ Chí Minh, tác giả Đàm Văn Thọ, Vũ Hùng, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội phát hành năm 1997. Cuốn sách đã trình bày quá trình hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh về mối quan hệ giữa Đảng và nhân dân cũng như những nội dung chủ yếu về mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân theo quan điểm của Hồ Chí Minh. Trên cơ sở đó, tác giả cũng đã nêu lên thực trạng và nguyên nhân của những hạn chế của mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân hiện nay. T đó, đề xuất những giải pháp và phương hướng nh m tăng cường mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân, đáp ứng yêu cầu của thực ti n. Cuốn sách Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh của TS. Phạm Ngọc Anh, PGS, TS. Bùi Đình Phong, Nxb. Lý luận chính trị năm 2 5, đã trình bày những quan điểm cơ bản của Hồ Chí Minh về vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản trong tiến trình cách mạng, cũng như trình bày cụ thể nội dung cơ bản về xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh theo tư tưởng Hồ Chí Minh. T đó vận dụng tư tưởng ấy trong công cuộc xây dựng, ch nh đốn Đảng ở nước ta hiện nay. Cuốn sách Vận dụng và phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng Đảng trong thời kỳ đổi mới của PGS, TS. Bùi Đình Phong, TS. Phạm Ngọc Anh, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội năm 2 6. Trong đó, nhóm tác giả đã trình bày một cách khái quát và tương đối đầy đủ những vấn đề lý luận cơ bản trong tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác xây dựng Đảng qua sự phát triển tư duy lý luận của Đảng. Đồng thời, các tác giả cũng đã cụ thể hóa nội dung, phân tích luận giải những vấn đề lý luận trong công tác xây dựng, ch nh đốn Đảng và phát triển vào thực ti n theo quan điểm khoa học Hồ Chí Minh. 5 Cuốn sách Một số vấn đề xây dựng Đảng trong văn kiện Đại hội X của tác giả Lê Minh Hương, Nxb. Chính trị quốc gia, xuất bản năm 2 8, gồm tập hợp 18 chuyên đề về cơ sở lý luận và thực ti n trong công tác xây dựng Đảng được thông qua Đại hội lần thứ X. Cuốn sách Đào tạo cán bộ lãnh đạo và quản lý, kinh nghiệm từ thực tiễn Thành phố Hồ Chí Minh, TS. Tần Xuân Bảo, Nxb. Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội, 2 12 đã nghiên cứu t ng kết kinh nghiệm và nêu ra những kiến nghị, đề xuất trong công tác đào tạo cán bộ, quản lý căn cứ thực trạng nhu cầu về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ lãnh đạo và quản lý ở Thành phố Hồ Chí Minh. Cuốn sách Sửa đ i lối làm việc giá trị lịch sử và hiện thực là k yếu hội thảo do Nxb. Quân đội nhân dân xuất bản năm 2 2, trong đó có nhiều tham luận trình bày về công tác xây dựng Đảng, việc thực hiện nguyên tắc tăng cường mối quan hệ mật thiết giữa Đảng với nhân dân, thiết thực sửa đ i lối làm việc… nh m xây dựng và ch nh đốn Đảng, để Đảng trong sạch vững mạnh, hoàn thành nhiệm vụ T quốc và nhân dân giao phó. 2.2. Nhóm các công trình nghiên cứu về mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân theo tư tưởng Hồ Chí Minh đăng trên các tạp chí khoa h c Bài viết Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác vận động quần chúng trong tình hình mới của Hà Thị Khiết, đăng trên web site http://xaydungdang.org.vn số 845, tháng 3/2013, đề cập vai trò lãnh đạo của Đảng trong tình hình mới. Đặc biệt, trong đó nhấn mạnh, để đảm bảo được vai trò lãnh đạo của Đảng trong điều kiện hiện nay thì vấn đề mấu chốt là phải đi sâu, sát vào nhân dân và làm cho nhân dân tin vào sự lãnh đạo của Đảng. Để làm được điều đó, Đảng phải tăng cường hơn nữa công tác vận động quần chúng. Nhóm bài viết Thiết thực học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh , Tạp chí Dân chủ và Pháp luật, Bộ Tư pháp, tháng 11 2 9; Tự phê bình và phê bình theo tinh thần Nghị quyết hội nghị lần thứ tư, Ban Chấp hành Trung ương khóa XI , Tạp chí Kiểm tra, tháng 4/2012; T ‘Sửa đ i lối làm việc đến 6 ‘Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay ", Tạp chí Cộng sản, tháng 11/2012 của TS. Văn Thị Thanh Mai đề cập việc rèn luyện đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên; nghiêm túc tự phê bình và phê bình nh m trong Đảng, để giữ gìn khối đoàn kết, thống nhất và tăng cường mối quan hệ mật thiết giữa Đảng và nhân dân, thiết thực xây dựng và ch nh đốn Đảng. Bài viết Vấn đề mới cần quan tâm khi tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI của tác giả Nguy n Đức Hà đăng trên http://xaydungdang.org.vn, số 1+2 2 14, đã đề cập nội dung việc thưc hiện Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay . Trong đó, tác giả đã t ng kết và rút ra được một số ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế sau một năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 4, đặc biệt là thực hiện nguyên tắc tự phê bình và phê bình ở các cấp ủy Đảng, t chức cơ sở t Trung ương đến cơ sở. Đồng thời ch ra những nhiệm vụ và phương hướng mới thông qua việc tiếp tục đ y mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Bài viết Một số giải pháp xây dựng chi bộ tốt hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh của Đỗ Anh Vinh đăng trên http://tapchicongsan.org.vn, ngày 23 3 2 14 đã đề xuất một số giải pháp cơ bản để xây dựng chi bộ trong sạch vững mạnh theo tư tưởng Hồ Chí Minh như: xây dựng đội ngũ đảng viên vững mạnh, có chất lượng cao, số lượng phù hợp; triệt để thực hành dân chủ, thực hiện tốt tự phê bình và phê bình để xây dựng chi bộ trong sạch, vững mạnh; giữ vững chế độ và nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ; phát huy vai trò của quần chúng nhân dân trong xây dựng chi bộ…Trong bối cảnh hiện nay, khi cả nước đang đứng trước những vận hội mới và thách thức mới thì công tác xây dựng Đảng nói chung và xây dựng chi bộ nói riêng, đặc biệt là xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên có đủ trình độ, ph m chất và năng lực xứng tầm với nhiệm vụ mới theo tư tưởng Hồ Chí Minh, đóng góp một phần quan trọng trong việc giữ vững vai trò lãnh đạo của Đảng và thắt chặt hơn nữa mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân càng trở nên cần thiết. 7 Bài viết Nêu cao tinh thần trách nhiệm, tận tụy phục vụ nhân dân , Ths. Hoàng Ngọc Phương đăng trên http://tuyengiao.vn, ngày 18/5/2014. Tác giả đã trinh bày khái quát quan niệm của Hồ Chí Minh về trách nhiệm của Đảng đối với nhân dân. Theo Hồ Chí Minh, Đảng ta là đội tiên phong của giai cấp và dân tộc, đại biểu cho lợi ích của giai cấp và dân tộc, quy tụ những người kiên quyết nhất, hăng hái nhất, trong sạch nhất, tận tâm tận lực phụng sự T quốc và nhân dân. Để làm tốt trách nhiệm này, Đảng phải thường xuyên xây dựng và ch nh đốn. Bài viết cũng đồng thời đề cập vấn đề sự gắn kết của Đảng với nhân dân còn thể hiện ở việc đội ngũ cán bộ, đảng viên của Đảng phải là những người đi trước, phải là những người gương mẫu, có ý thức trách nhiệm cao, hết lòng phụng sự T quốc, phục vụ nhân dân… 2.3. Nhóm kỷ yếu hội thảo, đề tài khoa h c các cấp về tăng cường mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân theo tư tưởng Hồ Chí Minh K yếu hội thảo khoa học Chủ tịch Hồ Chí Minh - hành trình tìm đường cứu nước, do Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh phối hợp với Ban Tuyên giáo Trung ương, học viện Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh và Bộ Văn hóa - Thể thao - Du lịch phối hợp thực hiện nhân dịp k niệm 1 năm ngày Bác Hồ ra đi tìm đường cứu nước. K yếu tập hợp 135 bài viết của nhiều tác giả, đã phân tích một cách sâu sắc, toàn diện với nhiều luận cứ khoa học quan trọng, góp phần làm sáng tỏ quá trình hoạt động, cống hiến của Người đối với sự nghiệp cách mạng nước nhà; về quan điểm, tư tưởng của Người trong vai trò là người dẫn đường, là nhà lãnh đạo đưa cách mạng nước ta đến thành công. Xây dựng Đảng và rèn luyện đảng viên theo tư tưởng Hồ Chí Minh, K yếu hội thảo khoa học, Nxb. Quân đội nhân dân, 2 1 , trình bày các nội dung của công tác xây dựng Đảng, việc tất yếu, thường xuyên phải rèn luyện đạo đức cách mạng cảu đội ngũ cán bộ, đảng viên theo tư tưởng Hồ Chí Minh… 8 2.4. Nhóm các luận văn, luận án nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân Mối quan hệ giữa Đảng và nhân dân trong di sản tư tưởng Hồ Chí Minh, Đàm Văn Thọ, Luận án Phó tiến sỹ khoa học Triết học, Viện nghiên cứu chủ ngh a Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, Hà Nội năm 1996. Dân và mối quan hệ giữa Đảng cầm quyền với dân trong tư tưởng Hồ Chí Minh, Vũ Hùng , Luận án Phó tiến sỹ khoa học Triết học, Viện nghiên cứu chủ ngh a Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, Hà Nội, năm 1996. Công tác lý luận của Đảng Cộng sản Việt Nam trong điều kiện cầm quyền ở nước ta hiện nay, Nguy n Dũng Sinh, Luận án Phó tiến sỹ khoa học Lịch sử, Học viện chính trị quốc gia, Hà Nội, năm 1996… Trong đó, các tác giả này đã trình bày khái quát và cơ bản những luận điểm về nhân dân, về Đảng cầm quyền trong mối quan hệ với nhân dân ở phương Tây và phương Đông, đồng thời ch ra được những luận điểm cơ bản mà Hồ Chí Minh có thể kế th a và phát triển, vận dụng sáng tạo nó phù hợp với điều kiện thực ti n ở Việt Nam. Bên cạnh đó, các tác giả cũng đã khái quát được những nội dung cơ bản của Hồ Chí Minh về mối quan hệ giữa Đảng cầm quyền và nhân dân. Lê Thị Lan Hương, Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về cán bộ vào việc đổi mới phương thức lãnh đạo và phong cách làm việc của đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã ở tỉnh Hưng Yên, Luận văn thạc s khoa học chính trị, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội năm 2 6. Luận văn trình bày một số nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về cán bộ, thực trạng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở ở t nh Hưng Yên và vận dụng vào việc đ i mới phương pháp lãnh đạo và phong cách công tác của đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở của t nh… Nhìn t ng quan lại, đã có nhiều công trình nghiên cứu về công tác xây dựng, ch nh đốn Đảng theo tư tưởng Hồ Chí Minh được thực hiện trong một thời gian dài và được tiếp cận dưới nhiều góc độ khác nhau như: t ng hợp các bài viết của Hồ Chí Minh về mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân; phân tích giá trị 9 và vai trò của công tác vận động quần chúng của Đảng theo tư tưởng Hồ Chí Minh trong thời k hội nhập quốc tế của đất nước nói chung và sự nghiệp lãnh đạo của Đảng nói riêng; cụ thể hóa một số nội dung cốt lõi trong công tác tăng cường mối quan hệ máu thịt giữa Đảng với nhân dân trong sự nghiệp đ i mới đất nước... là những tư liệu quý báu, giúp tác giả có cái nhìn t ng quan về vấn đề mình đang nghiên cứu. Những kết quả nghiên cứu này sẽ được kế th a có chọn lọc trong quá trình triển khai luận văn. Tuy nhiên, cho đến nay chưa có công trình nghiên cứu nào có hệ thống trong việc tăng cường mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân của Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh theo tư tưởng Hồ Chí Minh trong giai đoạn hiện nay như đề tài tác giả lựa chọn. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu một cách hệ thống những quan điểm của Hồ Chí Minh về mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân, t đó đề xuất phương hướng và nhóm giải pháp cơ bản nh m tăng cường mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân của Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh trong giai đoạn hiện nay. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nội dung cơ bản tư tưởng Hồ Chí Minh về mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân - Thực trạng mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân của Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh theo tư tưởng Hồ Chí Minh giai đoạn hiện nay. - Đề xuất phương hướng và nhóm giải pháp cơ bản nh m tăng cường hơn nữa mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân của Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn hiện nay. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân trong công tác xây dựng Đảng của Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh. 10 Về mặt lý luận: Luận văn không tập trung trình bày toàn bộ tư tưởng Hồ Chí Minh về mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân, mà ch tập trung, đi sâu nghiên cứu những nội dung cơ bản trong tư tưởng Hồ Chí Minh về mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân, làm cơ sở lý luận để vận dụng vào việc tăng cường mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân của Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn hiện nay. Về mặt thực tiễn: Luận văn tập trung khảo sát thực trạng việc tăng cường mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân của Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh trong công tác xây dựng Đảng t năm 2 6 đến năm 2 13, gắn với việc tiếp tục triển khai Ch thị số 6-CT TW ngày 7 11 2 6 của Bộ Chính trị về t chức thực hiện cuộc vận động "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh", Ch thị số 03- CT/TW ngày 14 tháng 5 năm 2 11 của Bộ Chính trị về Tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” và Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay” của Đảng Cộng sản Việt Nam. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về thời gian: T năm 2 6 đến năm 2 13 - Về không gian: Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh 5. Cơ sở nghiên cứu và nguồn tài liệu 5.1. Cơ sở nghiên cứu Luận văn được nghiên cứu trên cơ sở lý luận của chủ ngh a Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam về việc tăng cường mối quan hệ mật thiết giữa Đảng với nhân dân. 5.2. Nguồn tài liệu - Văn kiện Đảng Đại hội X, XI và Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay . - Ch thị số 6-CT TW ngày 7 11 2 6 của Bộ Chính trị về t chức cuộc vận động "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh" và Ch thị số 11 03- CT/TW ngày 14 tháng 5 năm 2 11 của Bộ Chính trị về Tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh . - Hồ Chí Minh Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2 11, xuất bản lần thứ 3, 15 tập. - Các văn kiện Đại hội Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh, các Nghị quyết, Ch thị… của Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh - Kết quả nghiên cứu của các công trình khoa học liên quan đến tư tưởng Hồ Chí Minh về mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân, về công tác xây dựng và ch nh đốn Đảng của Đảng Cộng sản Việt Nam và Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh đã xuất bản… 6. Phƣơng pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng phương pháp liên ngành của khoa học chính trị, trong đó chú trọng phương pháp phân tích và t ng hợp, lịch sử và lôgíc, đồng thời có kết hợp các phương pháp so sánh, đối chiếu, thống kê để làm rõ nội dung của đề tài. 7. Đóng góp của luận văn Luận văn tập trung hệ thống và làm sáng tỏ một số nội dung cơ bản trong tư tưởng Hồ Chí Minh về mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân, t đó vận dụng và đưa ra giải pháp nh m tăng cường hơn nữa mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân của Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh, đáp ứng yêu cầu của tình hình và nhiệm vụ thời k đ i mới và hội nhập quốc tế. Luận văn có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo tại các Ban của Đảng ở Thành ủy, Quận ủy. 8. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, phần kết luận và danh mục các tài liệu tham khảo, luận văn được chia làm 2 chương, 4 tiết. 12 Chƣơng 1 TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ MỐI QUAN HỆ GIỮA ĐẢNG VỚI NHÂN DÂN 1.1. Quan điểm của Hồ Chí Minh về mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân 1.1.1. Những khái niệm liên quan * Dân - nhân dân Dân theo T điển Tiếng Việt là người sống trong một khu vực địa lý hoặc hành chính, trong quan hệ với khu vực ấy , hoặc thuộc lớp người đông đảo nhất, trong quan hệ với bộ phận cầm quyền, bộ phận lãnh đạo… 82, tr.254]. Như vậy, dân một khái niệm rất cơ bản trong tư tưởng chính trị - xã hội, v a có nhiều ngh a lại v a đồng ngh a với những khái niệm tương ứng, thường được dùng để thay thế trong một số trường hợp nhất định (như khái niệm nhân dân, quần chúng, đồng bào, dân tộc…). Còn nhân dân là đông đảo những người dân, thuộc mọi tầng lớp, đang sống trong một khu vực địa lý nào đó 82, tr.7 4 . Nhân dân là một khái niệm có ý ngh a chính trị, nói về một xã hội đã phân chia thành giai cấp, thành các tập toàn người có địa vị và lợi ích khác nhau. Nhân dân không đồng nhất với dân cư. Nhân dân là khối người đông đảo trong dân cư, có ngh a là phần lớn dân cư chứ không phải là toàn bộ dân cư. Nhân dân bao gồm những người thuộc các giai cấp và tầng lớp lao động không bóc lột, trực tiếp sản xuất ra của cải cho xã hội, có khả năng tham gia giải quyết những nhiệm vụ phát triển tiến bộ xã hội. Quan niệm này phù hợp với quan niệm của Hồ Chí Minh khi Người kh ng định: Nhân dân và quốc dân khác nhau. Nhân dân là bốn giai cấp công, nông, tiểu tư sản dân tộc và những phần tử yêu nước. Đó là nền tảng của quốc dân [27, tr.246]. Như vậy, khi nhắc khái niệm dân hay các khái niệm tương ứng (nhân dân) thì có nhiều cách nhìn nhận, đánh giá và phân tích ở nhiều chiều cạnh khác nhau. 13 Nhưng tựu chung, lại chúng ta có thể khái quát: Dân là một khái niệm xuất hiện và tồn tại trong xã hội có giai cấp, có Nhà nước. Dân còn là khái niệm ch những người lao động bình thường, không có chức quyền và đối diện với những người cầm quyền cai trị ở các địa bàn, lãnh th , các nghề nghiệp khác nhau trong các l nh vực sản xuất vật chất và hoạt động tinh thần của một xã hội nhất định. Do vậy, khái niệm dân mang màu sắc và ý ngh a chính trị khá rõ rệt và phần nào phản ánh mối quan hệ giữa các giai cấp trong xã hội. Quan niệm về dân trong tư tưởng Hồ Chí Minh không phải tự nhiên xuất hiện, cũng không phải do bản thân Người sáng tạo ra, mà đó chính là cả một quá trình Người tìm tòi, nghiên cứu, phê phán, kế th a và chọn lọc những tư tưởng, quan điểm về dân trong lịch sử dân tộc và nhân loại. Kh ng Tử - một nhà triết học lớn của Trung Quốc thời Xuân Thu là người có học vấn uyên thâm, đã có tư tưởng đề cao vai trò của dân, đồng thời nêu rõ trách nhiệm của vua đối với dân. Ông coi điều kiện quan trọng nhất của đối với nhà cầm quyền là phải được lòng dân. Ông cũng cho r ng, muốn được lòng dân, nhà cầm quyền phải biết cách dưỡng dân, tức là chăm lo cải thiện đời sống cho dân, và phải biết giáo dân. Dưỡng dân tức là phải biết sử dân d thì , có ngh a là sai khiến dân làm việc gì thì phải hợp thời, phải tùy lúc, phải biết giảm thuế cho dân khi mất mùa, phải chịu khó lo liệu cho dân và đặc biệt là phải biết làm cho dân giàu . Giáo dân, theo Kh ng Tử đó là công việc dạy giỗ, giáo dục dân. Đây là công việc vô cùng quan trọng của người cầm quyền, có tác dụng hơn cả dùng pháp luật, vì nhờ giáo hóa mà dân hiểu biết l ngh a, và khi làm sai khuôn phép thì biết h thẹn. Tuy nhiên, trong quan niệm của Kh ng Tử về dân không phải bao gồm tất cả những người cùng kh trong dân chúng. Có thế nói, đây là những quan niệm tiến bộ về dân trong tư tưởng c đại Trung Hoa có ảnh hưởng lớn đến xã hội Việt Nam t hàng ngàn năm nay mà Hồ Chí Minh là người kế th a có chọn lọc cũng như vận dụng một cách sáng tạo trong cuộc đời hoạt động cách mạng của Người vì dân, vì nước. 14