Tài liệu T117 lý luận hình thái ktxh

TiÓu luËn triÕt häc PhÇn I: më ®Çu Lý luËn, h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi lµ lý luËn c¬ b¶n cña chñ nghÜa duy vËt lÞch sö do C. M¸c x©y dùng lªn. Nã cã vÞ trÝ quan träng trong triÕt häc M¸c. Lý luËn ®ã ®· ®îc thõa nhËn Lý luËn khoa häc vµ lµ ph¬ng ph¸p luËn c¬ b¶n trong viÖc nghiªn cøu lÜnh vùc x· héi. Nhê cã lý luËn h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi, lÇn ®Çu tiªn trong lÞch sö loµi ngêi, M¸c ®· chØ râ nguån gèc, ®éng lùc bªn trong, néi t¹i cña sù ph¸t triÓn x· héi, chØ râ ®îc b¶n chÊt cña tõng chÕ ®é x· héi. Lý luËn ®ã gióp chóng ta nghiªn cøu mét c¸ch ®øng ®¾n vµ khoa häc sù vËn hµnh cña x· héi trong giai ®o¹n ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh còng nh tiÕn tr×nh vËn ®éng lÞch sö nèi chung cña x· héi loµi ngêi Song, ngµy nay. §øng tríc sù sôp ®æ cña c¸c níc x· héi chñ nghÜa §«ng ¢u, lý luËn ®ã ®ang ®îc phª ph¸n tõ nhiÒu phÝa. Sù phª ph¸n ®ã kh«ng ph¶i tõ phÝa kÎ thï cña chñ nghÜa M¸c mµ cßn c¶ mét sè ngêi ®· tõng ®i theo chñ nghÜa M¸c. Hä cho r»ng lý luËn, h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi cña chñ nghÜa M¸c ®· lçi thêi trong thêi ®¹i ngµy nay. Ph¶i thay thÕ nã b»ng mét lý luËn kh¸c, ch¼ng h¹n nh lý luËn vÒ c¸c nÒn v¨n minh. ChÝnh v× vËy lµm râ thùc chÊt lý luËn h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi, gi¸ trÞ khoa häc vµ tÝnh thêi ®¹i cña nã ®ang lµ mét ®ßi hái cÊp thiÕt . VÒ thùc tiÔn, ViÖt Nam ®ang tiÕn hµnh c«ng cuéc x©y dùng ®Êt níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. C«ng cuéc ®ã ®ang ®Æt ra hµng lo¹t vÊn ®Ò ®ßi hái c¸c nhµ khoa häc trªn c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau ph¶i tËp chung nghiªn cøu gi¶i quyÕt. Trªn c¬ së lµm râ gi¸ trÞ khoa häc cña lý luËn h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi , viÖc vËn dông lý luËn ®ã vµo viÖc ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt ë níc taChÝnh v× nh÷ng lý do trªn viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi: “Häc thuyÕt h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi vµ vËn dông vµo viÖc ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt ë níc ta” cã ý nghÜa thiÕt thùc c¶ vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn. 1 TiÓu luËn triÕt häc Néi dung I. Häc thuyÕt vÒ h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi 1. H×nh th¸i kinh tÕ - x· héi + H×nh th¸i kinh tÕ - x· héi lµ mét ph¹m trï cña chñ nghÜa duy vËt lÞch sö dïng ®Ó chØ x· héi ë tõng giai ®o¹n lÞch sö nhÊt ®Þnh, víi mét kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt ®Æc trng cho x· héi ®ã phï hîp víi mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh cña lùc lîng s¶n xuÊt vµ víi mét kiÕn tróc thîng tÇng t¬ng øng ®îc x©y dùng trªn quan hÖ s¶n xuÊt Êy. Víi tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn lÞch sö nhÊt ®Þnh th× ë nh÷ng giai ®o¹n ®ã sÏ tån t¹i c¸c mÆt ®èi lËp, c¸c quan hÖ s¶n xuÊt, lùc lîng s¶n xuÊt, lùc lîng lao ®éng sinh ho¹t kh¸c nhau víi phong tôc tËp qu¸n cña c¸c níc trªn thÕ giíi còng kh¸c nhau. Tr×nh ®é ph¸t triÓn kh¸c nhau, mçi níc cã mét nÒn s¶n xuÊt, nÒn kinh tÕ kh¸c nhau. Nhng cuèi cïng th× ®ã sÏ lµ mét kiÕn tróc thîng tÇng ®îc h×nh thµnh trong h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi ®ã nã còng cã nh÷ng kÕt cÊu vµ chøc n¨ng cïng c¸c yÕu tè cÊu thµnh h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi. + X· héi kh«ng ph¶i lµ tæng hîp cña nh÷ng hiÖn tîng sù kiÖn rêi r¹c, nh÷ng c¸ nh©n riªng lÎ mµ x· héi lµ mét chÝnh thÓ toµn vÑn cã c¬ cÊu phøc t¹p, trong ®ã cã nh÷ng mÆt c¬ b¶n nhÊt lµ lùc lîng s¶n xuÊt, quan hÖ s¶n xuÊt vµ kiÕn tróc thîng tÇng. Mçi mÆt ®ã cã vai trß nhÊt ®Þnh vµ t¸c ®éng ®Õn c¸c mÆt kh¸c t¹o nªn sù vËn ®éng cña x· héi. ChÝnh tÝnh toµn vÑn ®ã ®îc ph¶n ¸nh b»ng tæng thÓ c¸c mÆt cña h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi. + Tæng thÓ h×nh th¸i kinh tÕ x· héi bao gåm nhiÒu mÆt, mçi mÆt l¹i cã nh÷ng thÕ m¹nh riªng lÎ vµ ph¶i dùa vµo nh÷ng thÕ m¹nh ®ã ®Ó nghiªn cøu, t×m tßi vµ ph¸t triÓn m¹nh mÏ h¬n n÷a. 2. Vai trß cña lùc lîng s¶n xuÊt LÞch sö ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi tõ khi h×nh thµnh ®Õn nay ®· tr¶i qua c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cao thÊp kh¸c nhau, t¬ng øng víi mçi giai ®o¹n ®ã lµ mét h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi cô thÓ, sù vËn ®éng vµ thay thÕ lÉn nhau cña c¸c h×nh th¸i kinh tÕ x· héi trong lÞch sö lµ do c¸c qui luËt kh¸ch quan chi phèi ®Æc biÖt lµ bÞ chi phèi bëi qui luËt vÒ sù phï hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt. Do ®ã C.M¸c viÕt “T«i coi sù ph¸t triÓn cña nh÷ng h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi lµ mét qu¸ tr×nh lÞch sö tù nhiªn. Trong ®êi sèng hµng ngµy nh÷ng ®iÒu tÊt yÕu mµ x· héi nµo còng cÇn cã ®ã lµ s¶n xuÊt vËt chÊt, s¶n xuÊt vËt chÊt cã vai trß rÊt lín trong cuéc sèng con ngêi, nã lµ qu¸ tr×nh con ngêi sö dông c«ng cô lao ®éng t¸c ®éng vµo tù nhiªn, 2 TiÓu luËn triÕt häc c¶i biªn c¸c d¹ng vËt chÊt cña tù nhiªn ®Ó t¹o ra cña c¶i vËt chÊt cho ®êi sèng x· héi. §ã lµ qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cã môc ®Ých, nh»m c¶i biÕn nh÷ng vËt liÖu tù nhiªn lµm cho nã thÝch hîp víi nhu cÇu cña con ngêi, s¶n xuÊt vËt chÊt thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh lao ®éng, chÝnh trong qu¸ tr×nh lao ®éng mµ mçi ngêi ph¶i liªn kÕt víi nhau ®Ó lµm vµ mäi ngêi lµm lµ lùc lîng s¶n xuÊt sinh ra tõ ®©y. Quan hÖ s¶n xuÊt còng sinh ra khi mäi ngêi dùa vµo nhau ®Ó lµm ra cña c¶i vËt chÊt. C¸c nhµ triÕt häc cña x· héi duy t©m gi¶i thÝch nguyªn nh©n, ®éng lùc ph¸t triÓn cña x· héi tõ ý thøc t tëng cña con ngêi hay tõ mét lùc lîng siªu tù nhiªn nµo ®ã. Ngµy nay nhiÒu nhµ x· héi häc t s¶n gi¶i thÝch sù ph¸t triÓn cña x· héi theo quan ®iÓm kü thuËt. Hä kh«ng nãi ®Õn c¸c quan hÖ kinh tÕ - x· héi, nguån gèc s¶n sinh vµ thay thÕ c¸c chÕ ®é x· héi kh¸c nhau tronglÞch sö . + ¨ng - ghen viÕt: M¸c lµ ngêi ®Çu tiªn “ ®· ph¸t hiÖn ra quy luËt ph¸t triÓn cña lÞch sö loµi ngêi", nghÜa lµ t×m ra c¸c sù thËt gi¶n ®¬n lµ tríc hÕt con ngêi cÇn ph¶i ¨n uèng , ë vµ mÆc, tríc khi cã thÓ lo ®Õn chuyÖn chÝnh trÞ khoa häc, t«n gi¸o . + Con ngêi ph¶i s¶n xuÊt cña c¶i vËt chÊt, ®ã lµ yªu cÇu kh¸ch quan cña sù sinh tån x· héi . X· héi kh«ng thÓ tho¶ m·n nhu cÇu cña m×nh b»ng nh÷ng c¸i ®· cã s½n trong tù nhiªn, ®Ó duy tr× vµ ngµy cµng n©ng cao ®êi sèng cña m×nh con ngêi ph¶i tiÕn hµnh s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt. “ NÕu kh«ng cã s¶n xuÊt th× x· héi sÏ diÖt vong. V× thÕ, s¶n xuÊt s¶n xuÊt cña c¶i vËt chÊt lµ mét ®iÒu kiÖn c¬ b¶n cña mäi x· héi, lµ mét hµnh ®éng lÞch sö mµ hiÖn nay còng nh ngµn n¨m tríc ®©y ngêi ta vÉn ph¶i tiÕn hµnh tõng ngµy, tõng giê cèt ®Ó duy tr× cuéc sèng cña con ngêi. + §Ó s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt th× ph¶i cÇn ®Õn lùc lîng s¶n xuÊt v× s¶n xuÊt vËt chÊt kh«ng nh÷ng lµ c¬ së cho sù sinh tån cña x· héi , mµ cßn lµ c¬ së ®Ó h×nh thµnh nªn tÊt c¶ c¸c h×nh thøc quan hÖ x· héi kh¸c. Dï bÊt cø mét hÖ thèng vËt chÊt nµo còng ®Òu cã nh÷ng kiÓu quan hÖ nhÊt ®Þnh gi÷a c¸c yÕu tè cÊu thµnh nã. Trong ®êi sèng x· héi , tÊt c¶ c¸c quan hÖ x· héi vÒ nhµ níc, chÝnh trÞ,ph¸p quyÒn, ®¹o ®øc, nghÖ thuËt ... ®Òu h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn trªn c¬ së s¶n xuÊt. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh con ngêi ®ång thêi s¶n xuÊt vµ t¸i s¶n xuÊt ra nh÷ng quan hÖ x· héi cña m×nh. + Muèn s¶n xuÊt ra cña caØ vËt chÊt th× nã còng cã nh÷ng nh©n tè tÊt yÕu cña s¶n xuÊt vµ ®êi sèng : X· héi lµ mét hÖ thèng tù ®iÒu khiÓn b»ng nh÷ng quy luËt ®Æc thï cña m×nh, song ®iÒu ®ã kh«ng cã nghÜa lµ x· héi ph¸t triÓn mét c¸ch biÖt lËp víi tù nhiªn. Bëi v× tù nhiªn lµ m«i trêng sèng cña con ngêi hîp 3 TiÓu luËn triÕt häc thµnh x· héi vµ x· héi trong ®ã cã con ngêi lµ s¶n phÈm ph¸t triÓn tù nhiªn. Gi÷a x· héi vµ tù nhiªn thêng xuyªn diÔn ra sù trao ®æi vËt chÊt. Sù trao ®æi ®ã nh M¸c ®· chØ râ - ®îc thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt. §iÒu kiÖn tù nhiªn lµ yÕu tè thêng xuyªn tÊt yÕu cña sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña x· héi nhng kh«ng gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn cña x· héi. + Vai trß cña ®iÒu kiÖn tù nhiªn tríc hÕt ®îc thÓ hiÖn ë chç: Tõ trong thÕ giíi thùc vËt vµ ®éng vËt con ngêi khai th¸c nh÷ng t liÖu dinh dìng ®Ó chÕ biÕn ra t liÖu tiªu dïng; tµi nguyªn kho¸ng s¶n tù nhiªn, con ngêi chÕ t¹o ra t liÖu s¶n xuÊt; tõ nguån n¨ng lîng tù nhiªn con ngêi sö dông vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nh: søc giã, søc níc, søc h¬i níc, ®iÖn, n¨ng lîng cña qu¸ tr×nh ho¸ häc vµ c¸c qu¸ tr×nh bªn trong nguyªn tö... ë tr×nh ®é kh¸c nhau cña x· héi møc ®é ¶nh hëng cña tù nhiªn ®èi víi x· héi còng kh¸c nhau. - §iÒu kiÖn tù nhiªn ¶nh hëng ®Õn viÖc tæ chøc ph©n c«ng lao ®éng vµ ph©n bè lùc lîng s¶n xuÊt, nhiÒu ngµnh nghÒ ®îc h×nh thµnh tõ nh÷ng ®iÒu kiÖn tù nhiªn nh c«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, ng nghiÖp, c¸c ngµnh khai th¸c... tù nhiªn phong phó lµ d¹ng c¬ së tù nhiªn cña viÖc ph©n c«ng lao ®éng trong x· héi: tù nhiªn t¸c ®éng vµo x· héi hoµn toµn mang tÝnh chÊt tù ph¸t, cßn x· héi t¸c ®éng vµo tù nhiªn lµ sù t¸c ®éng cã ý thøc cña con ngêi. + Sù t¸c ®éng cña con ngêi vµo tù nhiªn nh thÕ nµo lµ tuú thuéc vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt vµ vµo chÕ ®é x· héi. Lùc lîng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh c¸ch thøc vµ tr×nh ®é chinh phôc cña con ngêi. + Qóa tr×nh ph¸t triÓn lÞch sö tù nhiªn cña x· héi cã nguån gèc s©u xa ë sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. Lùc lîng s¶n xuÊt bao giê còng b¾t ®Çu tõ d©n sè, muèn cã lùc lîng s¶n xuÊt th× tÊt nhiªn ph¶i cã d©n sè, d©n sè ®«ng th× lùc lîng s¶n xuÊt lín m¹nh. Nhng d©n sè lµm sao ph¶i phï hîp víi ®Êt níc, kh«ng qu¸ ®«ng, qu¸ Ýt mµ ph¶i võa ®ñ th× viÖc lµm míi ®¸p øng ®ñ víi lùc lîng s¶n xuÊt ... cßn nÕu thiÕu viÖc lµm th× lùc lîng s¶n xuÊt sÏ thõa. VËy muèn lùc lîng s¶n xuÊt ®ñ phï hîp víi ®Êt níc th× ph¶i k×m h·m d©n sè ph¸t triÓn víi nh÷ng níc ®«ng d©n vµ khuyÕn khÝch sinh ®Î d©n sè víi nh÷ng níc cã d©n sè Ýt. V× lùc lîng s¶n xuÊt lµ nh©n tè chÝnh cña h×nh th¸i kinh tÕ x· héi . + Nh÷ng lùc lîng s¶n xuÊt ®îc t¹o ra b»ng n¨ng lùc thùc tiÔn cña con ngêi, song kh«ng ph¶i con ngêi lµm ra theo ý muèn chñ quan. B¶n th©n n¨ng lùc thùc tiÔn cña con ngêi còng bÞ quy ®Þnh bëi nhiÒu ®iÒu kiÖn kh¸ch quan nhÊt ®Þnh. Ngêi ta lµm ra lùc lîng s¶n xuÊt cña m×nh dùa trªn nh÷ng lùc lîng s¶n xuÊt ®· ®¹t ®îc trong mäi h×nh th¸i kinh tÕ- x· héi ®· cã s½n do thÕ hÖ tríc t¹o 4 TiÓu luËn triÕt häc ra. Lùc lîng s¶n xuÊt biÓu hiÖn quan hÖ gi÷a ngêi víi giíi tù nhiªn. Tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt thÓ hiÖn tr×nh ®é chinh phôc tù nhiªn cña loµi ngêi, lùc lîng s¶n xuÊt bao gåm: - T liÖu s¶n xuÊt do x· héi t¹o ra, tríc hÕt lµ c«ng cô lao ®éng . - Ngêi lao ®éng víi kinh nghiÖm s¶n xuÊt, thãi quen lao ®éng, biÕt sö dông t liÖu s¶n xuÊt ®Ó t¹o ra cña c¶i vËt chÊt. + §èi tîng lao ®éng kh«ng ph¶i lµ toµn bé giíi tù nhiªn mµ chØ cã bé phËn cña giíi tù nhiªn ®îc ®a vµo s¶n xuÊt , ®îc con ngêi sö dông míi lµ ®èi tîng lao ®éng trùc tiÕp. Con ngêi kh«ng chØ t×m trong giíi tù nhiªn nh÷ng ®èi tîng lao ®éng cã s½n, mµ cßn s¸ng t¹o ra b¶n th©n ®èi tîng lao ®éng. Sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt cã liªn quan víi viÖc ®a nh÷ng ®èi tîng ngµy cµng míi h¬n vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. + T liÖu lao ®éng lµ vËt thÓ hay lµ phøc hîp vËt thÓ mµ con ngêi ®Æt gi÷a m×nh víi ®èi tîng lao ®éng, chóng dÉn truyÒn tÝch cùc sù t¸c ®éng cña con ngêi vµo ®èi tîng lao ®éng. + Tr×nh ®é ph¸t triÓn cña t liÖu lao ®éng chñ yÕu lµ c«ng cô lao ®éng lµ thíc ®o tr×nh ®é chinh phôc tù nhiªn cña loµi ngêi, lµ c¬ së x¸c ®Þnh tr×nh ®é ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt, lµ tiªu chuÈn ®Ó kh¸c nhau gi÷a thêi ®¹i kinh tÕ. §èi víi mçi thÕ hÖ míi, nh÷ng t liÖu lao ®éng do thÕ hÖ tríc ®Ó l¹i trë thµnh ®iÓm xuÊt ph¸t cña sù ph¸t triÓn t¬ng lai. V× vËy nh÷ng t liÖu ®ã lµ kÕ tôc cña lÞch sö chÝnh nh÷ng tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é kü thuËt cña lùc lîng s¶n xuÊt ®· quy ®Þnh mét c¸ch kh¸ch quan tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é quan hÖ s¶n xuÊt, do ®ã xÐt ®Õn cïng lùc lîng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh qu¸ tr×nh vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña h×nh th¸i kinh tÕ- x· héi nh mét qu¸ tr×nh lÞch sö - tù nhiªn . + Ngµy nay cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt hiÖn ®¹i ®· t¹o ra bíc nh¶y vät lín trong lùc lîng s¶n xuÊt. Khoa häc trë thµnh lùc lîng s¶n xuÊt trùc tiÕp. Khoa häc trë thµnh ®iÓm xuÊt ph¸t cho nh÷ng biÕn ®æi to lín trong kü thuËt s¶n xuÊt, t¹o ra nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt míi, kÕt hîp khoa häc kü thuËt thµnh mét thÓ thèng nhÊt, ®a ®Õn nh÷ng ph¬ng ph¸p c«ng nghÖ míi ®em l¹i hiÖu qu¶ cao trong s¶n xuÊt. Do khoa häc trë thµnh lùc lîng s¶n xuÊt trùc tiÕp mµ thµnh phÇn ngêi cÊu thµnh lùc lîng s¶n xuÊt còng thay ®æi. Ngêi lao ®éng trong lùc lîng s¶n xuÊt kh«ng chØ bao gåm lao ®éng ch©n tay, mµ bao gåm c¶ kü thuËt viªn, kü s vµ c¸n bé khoa häc phôc vô trùc tiÕp qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. 5 TiÓu luËn triÕt häc - Trong c¸c quy luËt kh¸ch quan chi phèi sù vËn ®éng, ph¸t triÓn cña c¸c h×nh th¸i kinh tÕ x· héi th× quy luËt vÒ sù phï hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt cã vai trß quyÕt ®Þnh nhÊt. Lùc lîng s¶n xuÊt, mét mÆt lµ ph¬ng thøc s¶n xuÊt, lµ yÕu tè ®¶m b¶o tÝnh kÕ thõa trong sù ph¸t triÓn tiÕn lªn cña x· héi, quy ®Þnh khuynh híng ph¸t triÓn tõ thÊp ®Õn cao. II. VÊn ®Ò cÇn x©y dùng h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi ë ViÖt Nam 1) VÊn ®Ò x©y dùng h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi ë ViÖt Nam + LÇn ®Çu tiªn trong lÞch sö x· héi häc, häc thuyÕt M¸c - Lª nin vÒ h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi v¹ch ra nguån gèc ®éng lùc bªn trong cña sù ph¸t triÓn x· héi, t×m ra nh÷ng nguyªn nh©n vµ c¬ së cña sù xuÊt hiÖn vµ biÕn ®æi cña nh÷ng hiÖn tîng x· héi, ®Æt c¬ së khoa häc cho x· héi häc, n©ng x· héi häc lªn thµnh mét khoa häc thËt sù, chèng l¹i quan ®iÓm duy t©m vÒ lÞch sö , coi x· héi häc lµ sù kÕt hîp cã tÝnh chÊt m¸y mãc cña nhiÒu c¸ nh©n vµ gia ®×nh, coi sù vËn ®éng ph¸t triÓn cña x· héi lµ do ý chÝ cña nh÷ng nhµ cÇn quyÒn chi phèi. Coi kü thuËt lµ c¸i chung quyÕt ®Þnh tÝnh chÊt chÕ ®é x· héi lµ tiªu chuÈn kh¸ch quan ph©n biÖt c¸c h×nh th¸i kinh tÕ kinh tÕ - x· héi. - Níc ta qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi kh«ng qua giai ®o¹n ph¸t triÓn t b¶n chñ nghÜa , kh«ng cã nghÜa lµ g¹t bá tÊt c¶ quan hÖ sö h÷u c¸ thÓ, t nh©n chØ cßn l¹i chÕ ®é c«ng h÷u vµ tËp thÓ, tr¸i l¹i tÊt c¶ nh÷ng g× thuéc vÒ së h÷u t nh©n gãp phÇn vµo s¶n xuÊt kinh doanh th× chÊp nhËn nã nh mét bé phËn tù nhiªn cña qu¸ tr×nh kinh tÕ x©y dùng chñ nghÜa x· héi, khuyÕn khÝch mäi h×nh thøc kinh tÕ ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ n©ng cao cuéc sèng cña nh©n d©n. - VËy níc ta chän lùa con ®êng x· héi chñ nghÜa kh«ng qua giai ®äan ph¸t triÓn t b¶n víi ý nghÜa lµ bá qua chÕ ®é t b¶n chñ nghÜa ®Æc biÖt lµ vÒ mÆt chÝnh trÞ cña chÕ ®é ®ã- tøc kh«ng thÓ h×nh thµnh mét hÖ thèng chÝnh trÞ cña giai cÊp t s¶n, trong ®ã ®a sè sèng phô thuéc vµo lîi Ých vµ quyÒn lùc cña thiÓu sè. §Ó x©y dùng ph¬ng thøc s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa, chóng ta chñ tr¬ng mét nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn víi c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc nh»m ph¸t huy mäi tiÒm n¨ng cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, ph¸t triÓn m¹nh mÏ lùc lîng s¶n xuÊt ®Ó x©y dùng c¬ së kinh tÕ cña chñ nghÜa x· héi, tõng bíc x· héi ho¸ x· héi chñ nghÜa. Trong thùc tÕ nÒn s¶n xuÊt ®i lªn s¶n xuÊt lín x· héi chñ nghÜa trªn c¬ së lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Qóa tr×nh ®ã ®îc thùc hiÖn kh«ng ph¶i b»ng sù tíc ®o¹t, gß Ðp theo chñ nghÜa h×nh thøc nh tríc ®©y mµ ®îc thÓ hiÖn tõng bíc th«ng qua hçn hîp c¸c h×nh thøc së h÷u nh c«ng ty cæ phÇn, chñ nghÜa t b¶n nhµ níc, c¸c h×nh thøc hîp t¸c x·... ®Ó dÇn h×nh thµnh c¸c tËp ®oµn 6 TiÓu luËn triÕt häc kinh doanh lín, trong ®ã c¸c ®¬n vÞ quèc doanh lµ nßng cèt. Tøc lµ chóng ta chØ bá qua nh÷ng g× mµ x· héi míi cã thÓ thay thÕ vµo nh÷ng quan hÖ x· héi cò ®em laÞ hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cao h¬n. Chóng ta kh«ng chñ tr¬ng g¹t bá c¸i cò ®Ó cã c¸i míi mµ thùc hiÖn chuyÓn ho¸ c¸i cò thµnh c¸i m¬Ý. + Muèn lµm ®îc nh trªn ta ph¶i ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa kinh tÕ nh s¶n xuÊt hµng ho¸ nhá vµ hÖ thèng quy luËt kinh tÕ t b¶n chñ nghÜa th× nhµ níc ph¶i sö dông tæng thÓ c¸c biÖn ph¸p kinh tÕ, hµnh chÝnh vµ gi¸o dôc trong ®ã c¸c biÖn ph¸p kinh tÕ cã vai trß quan träng nhÊt nh»m tõng bíc x· héi ho¸ nÒn s¶n xuÊt víi nh÷ng h×nh thøc vµ bíc ®i thÝch hîp theo híng: kinh tÕ quèc doanh ®îc cñng cè vµ ph¸t triÓn ë nh÷ng vÞ trÝ nßng cèt. Kinh tÕ tËp thÓ díi h×nh thøc thu hót phÇn lín nh÷ng ngêi s¶n xuÊt nhá trong c¸c ngµnh nghÒ, c¸c h×nh thøc xÝ nghiÖp, c«ng ty cæ phÇn ph¸t triÓn m¹nh. Kinh tÕ t nh©n vµ gia ®×nh ph¸t huy ®îc mäi tiÒm n¨ng, c¸c tËp ®oµn kinh doanh lín cã søc chi phèi trong nÒn kinh tÕ ®îc h×nh thµnh. + V× c¬ cÊu vµ quy luËt phæ biÕn t¸c ®éng trong mäi h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi ®îc biÓu hiÖn theo nh÷ng kiÓu riªng biÖt trong mçi h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi cô thÓ ( céng s¶n nguyªn thñy, chiÕm h÷u n« lÖ, phong kiÕn, t b¶n chñ nghÜa vµ céng s¶n chñ nghÜa). ë mçi h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi cô thÓ nh÷ng quy luËt phæ biªn ®ã l¹i thÓ hiÖn theo nh÷ng h×nh thøc ®Æc thï th× ë nh÷ng níc kh¸c nhau. §iÒu ®ã cho phÐp chóng ta cã thÓ vËn dông nh÷ng quy luËt phæ biÕn ®Ó nghiªn cøu mét h×nh th¸i kinh tÕ x· héi cô thÓ. 2. Sù phï hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt . + Tr¶i qua qu¸ tr×nh lÞch sö th× lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt lµ hai mÆt cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt, chóng tån t¹i kh«ng t¸ch rêi nhau mµ t¸c ®éng biÖn chøng lÉn nhau h×nh thµnh quy luËt x· héi phæ biÕn cña toµn bé lÞch sö loµi ngêi, quy luËt vÒ sù phï hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt. Quy luËt v¹ch râ tÝnh chÊt phô thuéc kh¸ch quan cña quan hÖ s¶n xuÊt vµo sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. §Õn lît m×nh quan hÖ s¶n xuÊt t¸c ®éng trë l¹i ®èi víi lùc lîng s¶n xuÊt . + TÝnh chÊt cña lùc lîng s¶n xuÊt lµ kh¸i niÖm ®îc ¨ng-ghen sö dông ®Ó ph©n tÝch lùc lîng s¶n xuÊt trong c¸c ph¬ng thøc s¶n xuÊt kh¸c nhau. Khi nÒn s¶n xuÊt ®îc thùc hiÖn víi nh÷ng c«ng cô ë tr×nh ®é thñ c«ng, lùc lîng s¶n xuÊt chñ yÕu lµ mang tÝnh chÊt c¸ nh©n. Khi s¶n xuÊt ®¹t tíi tr×nh ®é c¬ khÝ ho¸, lùc lîng s¶n xuÊt ®ßi hái ph¶i ®îc vËn ®éng trong sù hîp t¸c x· héi réng 7 TiÓu luËn triÕt häc r·i trªn c¬ së chuyªn m«n ho¸. TÝnh chÊt tù cÊp tù tóc, c« lËp cña nÒn s¶n xuÊt nhá lóc ®ã ph¶i ®îc thay thÕ bëi tÝnh chÊt x· héi ho¸. Tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt trong tõng giai ®o¹n lÞch sö loµi ngêi thÓ hiÖn tr×nh ®é chinh phôc tù nhiªn cña con ngêi trong giai ®o¹n lÞch sö ®ã. Kh¸i niÖm tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt nãi lªn kh¶ n¨ng cña con ngêi th«ng qua viÖc sö dông c«ng cô lao ®éng thùc hiÖn qu¸ tr×nh c¶i biÕn giíi tù nhiªn nh»m ®¶m b¶o cho sù sinh tån vµ ph¸t triÓn cña m×nh. Tr×nh ®é lùc lîng s¶n xuÊt thÓ hiÖn ë : - Tr×nh ®é cña c«ng cô lao ®éng. - Tr×nh ®é tæ chøc lao ®éng x· héi . - Tr×nh ®é øng dông khoa häc vµo s¶n xuÊt. - Kinh nghiÖm vµ kü n¨ng lao ®éng cña con ngêi. - Tr×nh ®é ph©n c«ng lao ®éng. Quan hÖ s¶n xuÊt ®îc h×nh thµnh biÕn ®æi, ph¸t triÓn ®îc quyÕt ®Þnh bëi lùc lîng s¶n xuÊt. - Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cïng víi sù biÕn ®æi vµ ph¸t triÓn cña c«ng cô lao ®éng th× kinh nghiÖm s¶n xuÊt, kü n¨ng s¶n xuÊt, kiÕn thøc khoa häc cña con ngêi còng tiÕn bé. Lùc lîng s¶n xuÊt trë thµnh yÕu tè ho¹t ®éng nhÊt, c¸ch m¹ng nhÊt. Cßn quan hÖ s¶n xuÊt lµ yÕu tè t¬ng ®èi æn ®Þnh, cã khuynh híng l¹c hËu h¬n sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. Lùc lîng s¶n xuÊt lµ néi dung cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt cßn quan hÖ s¶n xuÊt lµ h×nh thøc sh cña nã. Trong mèi quan hÖ gi÷a néi dung vµ h×nh thøc th× néi dung quyÕt ®Þnh h×nh thøc, h×nh thøc phô thuéc vµo néi dung, néi dung thay ®æi tríc, sau ®ã h×nh thøc míi biÕn ®æi theo. - Cïng víi sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt, quan hÖ s¶n xuÊt còng h×nh thµnh vµ biÕn ®æi cho phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt. Sù phï hîp ®ã lµ ®éng lùc lµm cho lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn m¹nh mÏ. Nhng lùc lîng s¶n xuÊt thêng ph¸t triÓn nhanh, cßn quan hÖ s¶n xuÊt cã xu híng t¬ng ®èi æn ®Þnh. Khi lùc lîng s¶n xuÊt ®· ph¸t triÓn lªn mét tr×nh ®é míi, quan hÖ s¶n xuÊt kh«ng cßn phï hîp víi nã n÷a, sÏ trë thµnh chíng ng¹i ®èi víi sù ph¸t triÓn cña nã, sÏ n¶y sinh mÉu thuÉn gay g¾t gi÷a hai mÆt cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt. Sù ph¸t triÓn kh¸ch quan ®ã tÊt yÕu dÉn ®Õn viÖc xo¸ bá quan hÖ s¶n xuÊt cò, thay thÕ b»ng mét kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt míi phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é míi cña lùc lîng s¶n xuÊt, më ®êng cho lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. 8 TiÓu luËn triÕt häc - Quy luËt vÒ sù phï hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt lµ quy luËt c¬ b¶n cña sù ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi.Sù t¸c ®éng cña nã trong lÞch sö lµm cho x· héi chuyÓn tõ h×nh th¸i kinh tÕ- x· héi thÊp lªn h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi kh¸c cao h¬n. + Sù t¸c ®éng trë l¹i cña quan hÖ s¶n xuÊt ®èi víi lùc lîng s¶n xuÊt : - Sù h×nh thµnh, biÕn ®æi , ph¸t triÓn cña quan hÖ s¶n xuÊt phô thuéc vµo tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt. Nhng quan hÖ s¶n xuÊt lµ h×nh thøc x· héi mµ lùc lîng s¶n xuÊt dùa vµo ®ã ®Ó ph¸t triÓn, nã t¸c ®éng trë l¹i ®èi víi lùc lîng s¶n xuÊt, cã thÓ thóc ®Èy hoÆc k×m h·m sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. - Quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt trë thµnh ®éng lôc c¬ b¶n thóc ®Èy, më ®êng cho lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Ngîc l¹i quan hÖ s¶n xuÊt lçi thêi kh«ng cßn phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt, béc lé m©u thuÉn gay g¾t víi lùc lîng s¶n xuÊt th× trë thµnh " xiÒng xÝch trãi buéc" k×m h·m sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. Song nã chØ lµ t¹m thêi, theo tÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan, cuèi cïng nã sÏ bÞ thay thÕ b»ng kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt míi phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lîng s¶n xuÊt . - Së dÜ quan hÖ s¶n xuÊt cã thÓ t¸c ®éng m¹nh mÏ trë l¹i ®èi víi lùc lîng s¶n xuÊt ( thóc ®Èy hoÆc k×m h·m ) v× nã quy ®Þnh môc ®Ých cña s¶n xuÊt, quy ®Þnh tæ chøc hÖ thèng qu¶n lý s¶n xuÊt vµ qu¶n lý x· héi; quy ®Þnh ph ¬ng thøc ph©n phèi vµ phÇn cña c¶i Ýt nhiÒu mµ ngêi lao ®éng ®îc hëng . Mçi kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt lµ mét hÖ thèng chØnh thÓ h÷u c¬ gåm c¶ ba mÆt : quan hÖ së h÷u, quan hÖ qu¶n lý vµ quan hÖ ph©n phèi. ChØ trong chØnh thÓ ®ã quan hÖ s¶n xuÊt míi trë thµnh ®éng lùc thóc ®Èy con ngêi hµnh ®éng nh»m ph¸t triÓn s¶n xuÊt. + Quy luËt vÒ sù phï hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt lµ quy luËt chung nhÊt cña sù ph¸t triÓn x· héi. Quy luËt nµy ®a loµi ngêi tr¶i qua c¸c ph¬ng thøc s¶n xuÊt: c«ng x· nguyªn thuû, chiÕm h÷u n« lÖ, phong kiÕn, t b¶n chñ nghÜa vµ ph¬ng thøc céng s¶n t¬ng lai. + Quy luËt vÒ sù phï hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt lµ quy luËt vËn ®éng, ph¸t triÓn cña x· héi qua sù thay thÕ kÕ tiÕp nhau tõ thÊp lªn cao cña c¸c ph¬ng thøc s¶n xuÊt. - Sù khñng ho¶ng vµ sôp ®æ cña nhiÒu níc XHCN hiÖn nay cã nhiÒu nguyªn nh©n trong ®ã cã nguyªn nh©n c¬ b¶n lµ kh«ng nhËn thøc vµ vËn dông ®óng c¸c quy luËt x· héi, trong ®ã cã nh÷ng quy luËt c¬ b¶n ë trªn. 9 TiÓu luËn triÕt häc - Tõ lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt nã cã quan hÖ chÆt chÏ g¾n bã víi nhau, lu«n tån t¹i song song vµ kh«ng thÓ t¸ch rêi nhau ®îc. Tõ ®©y nã sÏ h×nh thµnh nªn tæng thÓ cña nÒn s¶n xuÊt vµ ®êi sèng céng ®ång sÏ h×nh thµnh nªn kiÕn tróc thîng tÇng cña x· héi. 3. C¸c h×nh thøc ®æi míi ë ViÖt Nam + Muèn x©y dùng h×nh th¸i kinh tÕ x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam th× ph¶i coi thùc hiÖn c«ng cuéc ®æi míi lµ qu¸ tr×nh võa lµm viÖc võa häc tËp võa rót kinh nghiÖm bëi v× cha bao giê cã s½n mét m« h×nh ®Ó c¨n cø vµo ®ã mµ chñ ®éng v¹ch ra mét ch¬ng tr×nh ®æi míi cô thÓ, chi tiÕt trªn tõng lÜnh vùc. - Më réng d©n chñ x· héi chñ nghÜa ph¸t huy quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n trong x©y dùng vµ qu¶n lý nhµ níc. Ngµy nay chØ cã ph¸t huy søc m¹nh lµm chñ cña nh©n d©n míi cã thÓ chèng tiªu cùc , chèng suy tho¸i, chèng tham nhòng cã hiÖu qu¶ nh»m cñng cè §¶ng lµm trong s¹ch bé m¸y nhµ níc lµnh m¹nh ho¸ c¸c quan hÖ x· héi. - X©y dùng nÒn kinh tÕ s¶n xuÊt hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng díi sù qu¶n lý cña nhµ níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, tõng bíc kinh tÕ quèc doanh, kinh tÕ tËp thÓ sÏ chiÕm u thÕ vÒ n¨ng suÊt chÊt lîng hiÖu qu¶ qua ®ã gi÷ vÞ trÝ chi phèi. - TiÕp tôc thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc chuyÓn ®æi c¨n b¶n toµn diÖn c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi tõ sö dông søc lao ®éng thñ c«ng lµ chÝnh sang sö dông mét c¸ch phæ biÕn søc lao ®éng cïng víi c«ng nghÖ ph¬ng tiÖn vµ ph¬ng ph¸p tiªn tiÕn hiÖn ®¹i t¹o ra n¨ng suÊt lao ®éng x· héi cao . - X©y dùng mét nÒn kinh tÕ më, héi nhËp víi khu vùc vµ thÕ giíi, híng m¹nh vÒ xuÊt khÈu, ®ång thêi thay thÕ nhËp khÈu b»ng nh÷ng s¶n phÈm trong níc s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶. - Ph¸t triÓn nÒn gi¸o dôc, ®µo t¹o, n©ng cao tr×nh ®é mäi mÆt,sö dông nh©n lùc mét c¸ch ®Çy ®ñ, hiÖu qu¶ víi nh÷ng chÝnh s¸ch ®·i ngé tho¶ ®¸ng, t¹o m«i trêng m«i trêng cho ho¹t ®éng tù do s¸ng t¹o cho mäi s¸ng kiÕn c¸ nh©n, khai th¸c triÖt ®Ó yÕu tè con ngêi v× con ngêi. + X©ydùng kiÕn tróc thîng tÇng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam, §¶ng ®· kh¼ng ®Þnh lÊy chñ nghÜa M¸c - Lª nin lµ kim chØ nam cho hµnh ®éng vµ nªu cao t tëng Hå ChÝ Minh. Ta ph¶i x©y dùng hÖ thèng chÝnh trÞ - x· héi chñ nghÜa mang b¶n chÊt giai cÊp c«ng nh©n, do ®éi tiªn phong cña nã lµ §¶ng céng s¶n l·nh ®¹o, ®¶m b¶o cho nh©n d©n lµ ngêi chñ thùc sù cña x· héi. Toµn bé quyÒn 10 TiÓu luËn triÕt häc lùc x· héi thuéc vÒ nh©n d©n, thùc hiÖn nÒn d©n chñ x· héi chñ nghÜa, ®¶m b¶o ph¸t huy mäi kh¶ n¨ng s¸ng t¹o, tÝnh tÝch cùc chñ ®éng cña cña mäi c¸ nh©n mäi tÇng líp x· héi trong c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ vµ v¨n ho¸, phôc vô ngµy cµng tèt h¬n ®êi sèng cña nh©n d©n. + C¸c tæ chøc, thiÕt chÕ, c¸c lùc lîng x· héi tham gia vµo hÖ thèng chÝnh trÞ x· héi chñ nghÜa cïng c¸c mèi quan hÖ qua l¹i gi· chóng víi nhau do cïng mét môc tiªu chung, lîi Ých chung t¹o nªn sù ho¹t ®éng cïng chiÒu phèi hîp ®oµn kÕt vµ hîp t¸c, t¹o thµnh mét lùc lîng chung híng tíi môc tiªu x· héi chñ nghÜa, ®¶m b¶o quyÒn d©n chñ, quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n trong qu¶n lý kinh tÕ- x· héi vµ mäi lÜnh vùc ho¹t ®éng kh¸c. + C¸c tæ chøc, bé m¸y t¹o thµnh hÖ thèng chÝnh trÞ x· héi kh«ng tån t¹i nh mét môc ®Ých tù th©n mµ v× phôc vô con ngêi, thùc hiÖn cho ®îc lîi Ých vµ quyÒn lùc cña nh©n d©n lao ®éng . + Kh¸i qu¸t l¹i , x©y dùng h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi chñ nghÜa ë níc ta lµ x©ydùng mét hÖ thèng quan hÖ x· héi theo yªu cÇu ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña lùc lîng s¶n xuÊt hiÖn ®¹i. X©y dùng mét hÖ thèng chÝnh trÞ lfam chñ cña nh©n d©n lao ®éng ho¹t ®éng theo nguyªn t¾c tÊt c¶ tõ con ngêi vµ v× con ngêi. + TÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò trªn ®Òu cã ý nghÜa quan träng ®Ó x©y dùng h×nh th¸i kinh tÕ- x· héi ë níc ta. Tõ lùc lîng s¶n xuÊt ®Õn quan hÖ s¶n xuÊt, kiÕn tróc thîng tÇng ...®Òu cã híng ph¸t triÓn riªng cña nã víi quy m« vµ kÕt qu¶ thu ®îc sao cho tèt nhÊt ®Ó ®a nÒn kinh tÕ níc ta ngµy mét ph¸t triÓn x©y dùng níc ta thµnh mét níc c«ng nghiÖp cã c¬ së vËt chÊt kü thuËt hiÖn ®¹i, c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, quan hÖ s¶n xuÊt tiÕn bé, phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt, ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cao, quèc phßng, an ninh v÷ng ch¾c, d©n giµu níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng v¨n minh. 11 TiÓu luËn triÕt häc KÕt luËn Häc thuyÕt h×nh th¸i kinh tÕ x· héi lµ nÒn t¶ng chÝnh cña mäi quèc gia trªn thÕ giíi v× nã chÝnh lµ nÒn t¶ng kinh tÕ - x· héi cña mäi níc, mµ trong ®ã nh÷ng yÕu tè ®Ó h×nh thµnh nªn h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi bao gåm lùc l îng s¶n xuÊt, quan hÖ s¶n xuÊt, kiÕn tróc thîng tÇng, sinh ho¹t, v¨n ho¸ x· héi ... lµ nh©n tè chÝnh cña h×nh th¸i kinh tÕ x· héi . Tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt thÓ hiÖn tr×nh ®é chinh phôc tù nhiªn cña loµi ngêi cña n¨ng lùc thùc tiÔn cña con ngêi. Lùc lîng s¶n xuÊt lµm ra t liÖu s¶n xuÊt cho x· héi, tõ lùc lîng s¶n xuÊt nµy sÏ n¶y sinh ra quan hÖ s¶n xuÊt lµ quan lÖ gi÷a ngêi vµ ngêi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, vµ còng thuéc lÜnh vùc ®êi sèng vËt chÊt cña x· héi, t liÖu lao ®éng lµ x¬ng cèt b¾p thÞt cña s¶n xuÊt, trong qu¸ tr×nh lao ®éng th× c«ng cô lao ®éng lu«n ®îc c¶i tiÕn. Trong c¸c quy luËt kh¸ch quan chi phèi sù vËn ®éng ph¸t triÓn cña c¸c h×nh th¸i kinh tÕ- x· héi th× quy luËt vÒ sù phï hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt cã vai trß quyÕt ®Þnh nhÊt. Tõ lùc lîng s¶n xuÊt sÏ h×nh thµnh nªn mét tæng thÓ ®ã lµ kiÕn tróc thîng tÇng bao gåm toµn bé nh÷ng quan ®iÓm t tëng x· héi, nh÷ng thiÕt chÕ t¬ng øng vµ nh÷ng quan hÖ néi t¹i cña thîng tÇng h×nh thµnh trªn mét c¬ së h¹ tÇng nhÊt ®Þnh vµ ®Òu cã ®Æc ®iÓm riªng, cã quy luËt ph¸t triÓn riªng nhng kh«ng tån t¹i t¸c rêi nhau mµ liªn hÖ t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau vµ n¶y sinh trªn c¬ së h¹ tÇng, ph¶n ¸nh c¬ së h¹ tÇng. VËy x©y dùng h×nh th¸i kinh tÕ x· héi ë ViÖt Nam th× nhÊt thiÕt c¸c yÕu tè lùc lîng s¶n xuÊt, quan hÖ s¶n xuÊt vµ kiÕn tróc thîng tÇng, sinh ho¹t, v¨n ho¸ ... kh«ng thÓ thiÕu mét yÕu tè nµo ®îc mµ nã ph¶i g¾n bã, liªn kÕt cïng nhau trªn con ®êng ph¸t triÓn cña ®Êt níc.BiÕt t×m ra nh÷ng ph¬ng ph¸p cã hiÖu qu¶ phï hîp víi ®Êt níc nh x©y dùng nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, x©y dùng hÖ thèng chÝnh trÞ theo nguyªn t¾c nh©n d©n lao ®éng, më réng giao lu quèc tÕ... sÏ lµm cho h×nh th¸i kinh tÕ níc ta ph¸t triÓn h¬n. ChÝnh nh÷ng ®iÒu ®ã sÏ cã ý nghÜa rÊt tèt ®èi víi c¸c mÆt trong tæng thÓ h×nh th¸i kinh tÕ x· héi cña níc ta. Nã sÏ thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ lùc lîng lao ®éng sÏ cã viÖc lµm vµ kh«ng bÞ d thõa, ®êi sèng v¨n minh lÞch sù, thu nhËp quèc d©n t¨ng th× tæng thÓ h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi cña níc ta sÏ ph¸t triÓn, nã sÏ thóc ®Èy nÒn kinh tÕ cña níc ta ®i lªn. Muèn vËy níc ta ph¶i thùc hiÖn tèt ®ênglèi ®æi míi toµn diÖn mµ §¶ng ®· ®Ò ra. tµi liÖu tham kh¶o 1. Gi¸o tr×nh triÕt häc M¸c - Lª nin ( NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi) 2. TriÕt häc M¸c - Lª nin 12 TiÓu luËn triÕt häc ( NXB gi¸o dôc) 3.Tµi liÖu häc tËp LÝ luËn chÝnh trÞ phæ th«ng tËp II ( NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi) 4. V¨n kiÖn §¹i h«Þ ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VII (NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi) 5. V¨n kiÖn §¹i h«Þ ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VIII (NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi). 6.V¨n kiÖn Héi nghÞ lÇn thø b¶y Ban chÊp hµnh Trung ¬ng (Kho¸ VII), Hµ Néi , 1994 13