Tài liệu T056 phép biện chứng về mối liên hệ phổ biến

§Ò tµi: PhÐp biÖn chøng vÒ mèi hÖ phæ biÕn vµ vËn dông ph©n tÝch mèi liªn hÖ gi÷a x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ víi héi nhËp kinh tÕ Ch¬ng I: Héi nhËp kinh tÕ mét xu híng tÊt yÕu cña níc ta trªn con ®êng tiÕn lªn CNXH 1. Xu híng héi nhËp thÕ giíi xu híng cña thêi ®¹i: Nh chóng ta ®· biÕt, c¸ch ®©y hµng ngh×n n¨m ®· cã sù trao ®æi hµng ho¸ trong tõng quèc gia vµ gi÷a c¸c quèc gia víi nhau. Tuy nhiªn, suèt thêi gian dµi díi thêi k× chiÕm h÷u n« lÖ vµ thêi k× phong kiÕn quan hÖ trao ®æi hµng ho¸ ph¸t triÓn kh«ng ®¸ng kÓ. VÒ mÆt c¬ b¶n, nÒn kinh tÕ cña tõng quèc gia vÉn mang tÝnh tù cung tù cÊp. Víi sù xuÊt hiÖn cña chñ nghÜa t b¶n, quan hÖ trao ®æi hµng ho¸ ®· cã sù thay ®æi vÒ chÊt. Trong tõng quèc gia, nÒn kinh tÕ víi mét thÞ trêng thèng nhÊt ®îc h×nh thµnh, c¸c lo¹i hµng ho¸ vµ sè lîng hµng ho¸ trao ®æi ®îc t¨ng lªn rÊt nhiÒu, ®Æc biÖt søc lao ®éng còng trë thµnh hµng ho¸. Chñng lo¹i hµng ho¸ vµ sè lîng hµng trao ®æi gi÷a c¸c quèc gia còng t¨ng lªn nhanh chãng. Chñ nghÜa t b¶n ngµy cµng ph¸t triÓn th× lîng hµng ho¸ trao ®æi gi÷a c¸c quèc gia cµng lín, chÝnh v× vËy sù phô thuéc vÒ mÆt kinh tÕ gi÷a c¸c quèc gia cµng chÆt chÏ h¬n. Vµo nh÷ng n¨m 80 cña thÕ kØ XX, khoa häc kÜ thuËt ph¸t triÓn nh vò b·o, con ngêi ®ang dïng khèi ãc vÜ ®¹i mµ tù nhiªn ban cho ®Ó kh¸m ph¸ vµ chinh phôc thÕ giíi. ChÝnh nhê sù ph¸t triÓn nh vËy cña khoa häc kÜ thuËt mµ sù giao lu gi÷a c¸c níc, c¸c c¸ nh©n, c¸c nhµ kinh doanh víi nhau trë nªn dÔ dµng. C¸c níc cã thÓ häc tËp, trao ®æi víi nhau t¹o nªn sù ®an xen ®a chiÒu, võa ¶nh hëng, võa tuú thuéc vµo nhau. DÇn dÇn, trªn thÕ giíi h×nh thµnh mét xu thÕ ®ã lµ: xu thÕ “Toµn CÇu Ho¸”. HiÖn nay, xu thÕ nµy ®ang ngµy cµng lan réng thu hót hÇu hÕt c¸c níc trªn thÕ giíi tham gia. ViÖt Nam còng lµ mét thµnh viªn trong ng«i nhµ chung cña thÕ giíi nªn còng kh«ng thÓ ®øng ngoµi vßng xo¸y trªn. Tõ l©u nay, §¶ng vµ Nhµ Níc ta ®· x¸c ®Þnh rÊt râ th¸i ®é cña chóng ta víi “Toµn CÇu Ho¸”: “ ViÖt Nam lu«n ñng hé qu¸ tr×nh héi nhËp vµ hîp t¸c mäi bªn cïng cã lîi” 1 §iÒu nµy ®· ®îc c¸c nhµ l·nh ®¹o §¶ng ta kh¼ng ®Þnh rÊt râ rµng trong c¸c k× ®¹i héi. ViÖt Nam ®· cã tíi 10 n¨m ®æi míi vµ më cöa ®Ó héi nhËp vµ ®ang tiÕp tôc cè g¾ng ®Ó hoµ nhËp vµo xu thÕ chung cña thÕ giíi. Tõ 10 n¨m nay, ViÖt Nam kh«ng ngõng x©y dùng ®Êt níc v÷ng m¹nh vµ t¨ng tèc héi nhËp ®Ó theo kÞp c¸c níc trªn thÕ giíi. Chóng ta ®· cã ®îc mét sè thµnh tùu nhÊt ®Þnh nhng còng cßn rÊt nhiÒu thiÕu sãt. Tuy nhiªn, nh©n d©n ta quyÕt mét lßng x©y dùng ®Êt níc nhanh chãng trë thµnh mét níc ph¸t triÓn vµ héi nhËp thËt tèt. 2. ý nghÜa cña viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi nµy: Nh c¸c nhµ l·nh ®¹o cña chóng ta ®· kh¼ng ®Þnh, ViÖt Nam lu«n muèn hoµ nhËp thËt tèt vµo héi nhËp thÕ giíi. Nhng lµm sao võa héi nhËp cho thËt tèt l¹i võa ®¶m b¶o ®îc chñ quyÒn. Trªn thùc tÕ ®· cã rÊt nhiÒu bµi häc cay ®¾ng cña c¸c níc ®i tríc, do héi nhËp kh«ng ®óng ®· dÉn tíi mÊt chñ quyÒn phô thuéc vµo bªn ngoµi. ChÝnh v× vËy viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi nµy sÏ gióp t«i vµ c¸c b¹n hiÓu râ thªm vÒ “Toµn CÇu Ho¸” ®ång thêi biÕt ®îc nh÷ng bíc ®i cña ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp. B¶n tiÓu luËn nµy sÏ gióp chóng ta hiÓu thªm vÒ nh÷ng thµnh tùu cña níc ta ®· thùc hiÖn ®îc vµ nh÷ng bíc ®i s¾p tíi. Ch¬ng II : PhÐp biÖn chøng duy vËt lµ khoa häc vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn 1. TriÕt häc Mac- LªNin: TriÕt häc Mac- LªNin còng nh toµn bé chñ nghÜa Mac- LªNin ra ®êi vµo nh÷ng n¨m 40 cña thÕ kØ XIX do C.Mac vµ Ph.¡ngghen s¸ng lËp ra. Sau ®ã, V.I.LªNin ph¸t triÓn nã cao h¬n. TriÕt häc Mac- LeNin ra ®êi kh«ng ph¶i chØ do sù suy t c¸ nh©n, sù tëng tîng cña C.Mac vµ Ph.¡ngghen mµ do nh÷ng nguyªn nh©n kinh tÕ, x· héi vµ sù ph¸t triÓn cña nh©n lo¹i tríc ®ã quy ®Þnh. TriÕt häc Mac- LªNin ra ®êi dùa trªn 3 c¬ së c¬ b¶n sau: (a) C¬ së vÒ kinh tÕ vµ x· héi: Vµo nh÷ng n¨m ®Çu cña thÕ kØ XIX c¸c cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp ®· ®em l¹i cho c¸c níc TBCN sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ. §Ó nhËn xÐt vÒ ®iÒu nµy C.Mac ®· nãi: “ Giai cÊp t s¶n trong qu¸ tr×nh thèng trÞ giai cÊp cha ®Çy mét thÕ kØ, ®· t¹o ra nh÷ng lùc lîng s¶n xuÊt nhiÒu h¬n vµ ®å sé h¬n lùc lîng s¶n xuÊt cña tÊt c¶ c¸c thÕ hÖ tríc céng l¹i”. Sù ph¸t triÓn Êy ®· chøng minh tÝnh chÊt tiÕn bé cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt TBCN h¬n h¼n c¸c chÕ ®é kh¸c tríc ®ã. Tuy nhiªn, sù ph¸t triÓn ®ã ngµy cµng lµm h»n 2 s©u thªm sù m©u thuÉn gi÷a giai cÊp t s¶n vµ giai cÊp v« s¶n. Giai cÊp v« s¶n ngµy cµng lín m¹nh vµ ®øng lªn ®Êu tranh giµnh quyÒn lîi. ChÝnh v× vËy hä cÇn mét thø vò khÝ lý luËn s¾c bÐn vµ triÕt häc Mac- LªNin ra ®êi ®· tho¶ m·n ®îc yªu cÇu ®ã. (b) C¬ së lý luËn: TriÕt häc Mac- LªNin dùa trªn phÐp biÖn chøng cña Hªghen vµ quan ®iÓm duy vËt triÖt ®Ó cña Phoi-¬-b¨c. Hai «ng C.Mac vµ Ph. ¡ngghen ®· dùa vµ ®ã s¸ng lËp ra phÐp biÖnchøng duy vËt. C¸c «ng ®· kÕ thõa vµ ph¸t huy nh÷ng mÆt tÝch cùc cña Hªghen vµ Phoi-¬ -b¨c. §ång thêi, hai «ng còng dÇn dÇn bï ®¾p nh÷ng thiÕu sãt. (c) C¬ së khoa häc tù nhiªn: Do sù ph¸t triÓn m¹nh cña KH-TN ®· ®¸nh ®æ ph¬ng ph¸p t duy ®ang thèng trÞ lóc bÊy giê lµ: ph¬ng ph¸p siªu h×nh. §iÒu ®ã më ®êng cho sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña phÐp biÖ chøng duy vËt. Trong sè c¸c ph¸t minh th× cã 3 ph¸t minh ¶nh hëng nhiÒu nhÊt tíi sù ra ®êi cña triÕt häc Mac: + §Þnh luËt b¶o toµn vµ chuyÓn hãa n¨ng lîng. + Häc thuyÕt vÒ cÊu t¹o tÕ bµo. + Häc thuyÕt vÒ sù tiÕn ho¸. 2. PhÐp biÖn chøng duy vËt lµ khoa häc vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn 2.1 Liªn hÖ – Liªn hÖ phæ biÕn: Liªn hÖ: lµ sù quy ®inh lÉn nhau, t¸c ®éng lÉn nhau gi÷a c¸c yÕu tè trong cïng mét sù vËt hoÆc gi÷a c¸c sù vËt hiªn tîng víi nhau. Liªn hÖ phæ biÕn: lµ nh÷ng mè liªn hÖ tån t¹i mét c¸ch phæ biÕn c¶ trong TN, XH vµ c¶ t duy. Mèi liªn hÖ phæ biÕn mang tÝnh chÊt bao qu¸t tån t¹i th«ng qua c¸c mèi liªn hÖ ®Æc thï cña sù vËt hiÖn tîng, nã ph¶n ¸nh tÝnh ®a d¹ng vµ ®Æc thï cña thÕ giíi. 2.2 Nguyªn lý vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn: ThÕ giíi ®îc t¹o thµnh tõ nh÷ng sù vËt, nh÷ng hiÖn tîng, nh÷ng qu¸ tr×nh kh¸c nhau. VËy chóng ta ®Æt ra hai c©u hái: + Gi÷a chóng liÖu cã mèi liªn hÖ qua l¹i víi nhau, ¶nh hëng lÉn nhau hay chóng tån t¹i biÖt lËp, t¸ch rêi nhau? + NÕu chóng tån t¹i trong sù liªn hÖ qua l¹i, th× nh©n tè g× quy ®Þnh sù liªn hÖ ®ã? §Ó tr¶ lêi c©u hái thø nhÊt, c¸c nhµ triÕt häc theo quan ®iÓm biªn chøng cho r»ng thÕ giíi lµ mét chØnh thÓ thèng nhÊt. C¸c sù vËt, hiÖn tîng vµ c¸c qu¸ tr×nh cÊu thµnh thÕ giíi ®ã võa t¸ch biÖt nhau, võa cã sù liªn hÖ qua 3 l¹i, th©m nhËp vµ chuyÓn ho¸ lÉn nhau. Khi tr¶ lêi c©u hái thø hai, nh÷ng ngêi theo quan ®iÓm biÖn chøng cho r»ng c¬ së cña sù liªn hÖ qua l¹i gi÷a c¸c sù vËt vµ hiÖn tîng lµ tÝnh thèng nhÊt vËt chÊt cña thÕ giíi. Theo quan ®iÓm nµy c¸c dù vËt, c¸c hiÖn tîng ®a d¹ng trªn thÕ giíi chØ lµ nh÷ng d¹ng tån t¹i kh¸c nhau cña mét thÕ giíi duy nhÊt lµ thÕ giíi vËt chÊt. Ngay c¶ t tëng cña con ngêi còng lµ mét d¹ng vËt chÊt cã tæ chøc cao lµ bé ãc ngêi, néi dung cña chóng còng chØ lµ kÕt qu¶ ph¶n ¸nh cña c¸c qu¸ tr×nh vËt chÊt kh¸ch quan. Ngoµi ra, theo quan ®iÓm duy vËt biªn chøng cßn thõa nhËn tÝnh ®a d¹ng cña sù liªn hÖ: cã mèi liªn hÖ bªn ngoµi, mèi liªn hÖ bªn trong; cã mèi liªn hÖ thø yÕu vµ mèi liªn hÖ chñ yÕu... C¸c lo¹i liªn hÖ kh¸c nhau cã vai trß kh¸c nhau ®èi víi sù vËn ®éng vÇ ph¸t triÓn cña c¸c sù vËt hiÖn tîng. Trong ®ã, mèi liªn hÖ bªn trong gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh ®èi víi sù tån t¹i, v©n ®éng, ph¶ttiÓn cña sù vËt. Mèi kiªn hÖ bªn ngoµi, nãi chung, kh«ng cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh vµ thêng ph¶i th«ng qua mèi liªn hÖ bªn trong mµ ph¸t huy t¸c dông.Nh vËy, quan ®iÓm duy vËt biÖn chøng vÒ sù liªn hÖ ®ßi hái ph¶i thõa nhËn tÝnh t¬ng ®èi trong sù ph©n lo¹i c¸c mèi liªn hÖ. C¸c mèi liªn hÖ kh¸c nhau cã thÓ chuyÓn ho¸ lÉn nhau. Trong tÝnh ®a d¹ng cña h×nh thøc vµ c¸c lo¹i liªn hÖ tån t¹i trong tù nhiªn, trong x· héi vµ t duy con ngêi, phÐp biÖn chøng duy vËt tËp trung nghiªn cøu nh÷ng lo¹i liªn hÖ chung mang tÝnh phæ biÕn. 2.3 Yªu cÇu cña nguyªn lý phæ biÕn: 2.3.1 Quan ®iÓm toµn diÖn: Víi t c¸ch lµ mét nguyªn t¾c ph¬ng ph¸p luËn trong viÖc nhËn thøc c¸c sù vËt hiÖn tîng, quan ®iÓm toµn diÖn ®ßi hái chóng ta ph¶i xem xÐt nã: + Trong mèi liªn hÖ qua l¹i gi÷a c¸c bé phËn, gi÷a c¸c yÕu tè, c¸c thuéc tÝnh kh¸c nhau cña chÝnh sù vËt ®ã. + Trong mèi liªn hÖ qua l¹i gi÷a sù vËt ®ã víi c¸c sù vËt kh¸c (kÓ c¶ trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp). H¬n thÕ n÷a, quan ®iÓm toµn diÖn cßn ®ßi hái ®Ó nhËn thøc ®îc sù vËt hiÖn tîng chóng ta cÇn xem xÐt nã trong mèi liªn hÖ víi nhu cÇu thùc tiÔn cña con ngêi. Quan ®iÓm toµn diÖn ®èi lËp víi quan ®iÓm phiÕn diÖn kh«ng chØ ë chç nã chó ý tíi nhiÒu mÆt, nhiÒu mèi kiªn hÖ. ViÖc chó ý tíi nhiÒu mÆt, nhiÒu mèi liªn hÖ cña sù vËt vÉn cã thÓ lµ phiÕn diÖn, nÕu chóng ta ®¸nh gi¸ ngang nhau nh÷ng thuéc tÝnh, nh÷ng tÝnh quy ®Þnh kh¸c nhau cña sù vËt ®îc thÎ hiÖn trong nh÷ng mèi liªn hÖ kh¸c nhau ®ã. Quan ®iÓm toµn diÖn ch©n thùc ®ßi hái chóng ta ph¶i ®i tõ tri thøc vÒ nhiÒu mÆt, nhiÒu mèi liªn hÖ 4 cña sù vËt ®Õn chç kh¸i qu¸t ®Î rót ra c¸i b¶n chÊt chi phèi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña sù vËt hay hiÖn tîng ®ã. Quan ®iÓm toµn diÖn kh¸c víi chñ nghÜa chiÕt trung vµ thuËt nguþ biÖn. Chñ nghÜa chiÕt trung tuy còng tá ra chó ý tíi nhiÒu mÆt kh¸c nhau thÕ nhng l¹i kÕt hîp v« nguyªn t¾c c¸c mèi liªn hÖ kh¸c nhau cña sù vËt. ChÝnh v× vËy hoµn toµn bÊt lùc khi ph¶i ®a ra mét quyÕt s¸ch ®óng. Cßn thuËt nguþ biÖn còng ®Ó ý tíi nh÷ng mÆt kh¸c nhau cña sù vËt, nhng l¹i ®a c¸i kh«ng c¬ b¶n thµnh c¸i c¬ b¶n, c¸i kh«ng b¶n chÊt thµnh c¸i b¶n chÊt. C¶ hai ®Òu ®a ®Õn nhøng kÕt luËn sai lÇm. 2.3.2 Quan ®iÓm lÞch sö cô thÓ: Mäi sù vËt hiÖn tîng ®Òu tån t¹i trong thêi gian, kh«ng gian nhÊt ®Þnh vµ mang dÊu Ên cña thêi gian, kh«ng gian ®ã. ViÖc vËn dông quan ®iÓm ®ã ®ßi hái ph¶i chó ý ®óng møc tíi hoµn c¶nh lÞch sö cô thÓ ®· lµm ph¶i tÝnh vÊn ®Ò, tíi sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña nã, tíi bèi c¶nh hiÖn thùc – c¶ kh¸ch quan vµ chñ quan – quy ®Þnh nh÷ng gi¶i ph¸p, nh÷ng phîng tiÖn ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Õ n¶y sinh. 3. VËy t¹i sao khi nghiªn cøu vÊn ®Ò nµy chóng ta ph¶i dïng mèi liªn hÖ phæ biÕn: Toµn cÇu ho¸ vµ viÖc x©y dùng mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ v÷ng m¹nh lµ hai viÖc nh×n bÒ ngoµi lµ hai viÖc t¸ch biÖt. ThÕ nhng, chóng l¹i lµ hai vÊn ®Ò liªn quan mËt thiÕt víi nhau. ChÝnh v× vËy, muèn hiÓu ®îc chóng liªn quan víi nhau nh thÕ nµo th× chóng ta ph¶i ®i s©u vµo nghiªn cøu. Trong khi nghiªn cøu chóng ta kh«ng thÓ chØ nh×n tõ mét phÝa mµ cÇn cã c¸i nh×n toµn diÖn. Nh trong mèi liªn hÖ phæ biÕn ®· kh¼ng ®Þnh, chóng ta ph¶i nh×n vµo c¸i b¶n chÊt nhÊt cña sù vËt. Mµ gi÷a Toµn cÇu ho¸ vµ viÖc x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ l¹i cã mèi liªn hÖ b¶n chÊt, c¸i nµy thóc ®Èy gióp c¸i kia trë nªn v÷ng m¹nh h¬n. NÕu chóng ta kh«ng dïng mèi liªn hÖ phæ biÕn ®Ó xem xÐt sÏ dÔ dÉn ®Õn chØ nh×n thÊy sù liªn quan bªn ngoµi mét c¸ch s¬ xµi. Ch¬ng III: Toµn cÇu ho¸ 1. Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ lµ g×? Nh÷ng ®Æc ®iÓm cña toµn cÇu ho¸ kinh tÕ: Con ngêi lµ mét loµi sinh vËt ®Æc biÖt, chóng ta cã trÝ th«ng minh vµ cã tr×nh ®é tæ chøc x· héi cao. Con ngêi sèng víi nhau dùa trªn rÊt nhiÒu mèi quan hÖ, trong ®ã quan hÖ vÒ kinh tÕ lµ chñ yÕu. Cã mét sè nhµ nghiªn cøu cho r»ng “ toµn cÇu ho¸” ®· cã tõ rÊt l©u vµ tríc ®©y chÝnh lµ qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸. VËy trong t×nh h×nh hiÖn nay “Toµn cÇu ho¸” lµ nh÷ng mèi quan hÖ kinh tÕ vît 5 qua biªn giíi quèc gia, víi quy m« toµn thÕ giíi, ®¹t tr×nh ®é vµ chÊt lîng cao h¬n c¸c qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ tríc kia. Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ cã mét sè ®Æc ®iÓm sau kh¸c víi c¸c qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ tríc kia: a) Sau khi Liªn X« vµ c¸c níc §«ng ¢u sôp ®æ th× Mü lµ mét siªu cêng lín nhÊt thÕ giíi. Tuy nhiªn, trong t×nh h×nh hiÖn nay, Mü ®ang cã chiÒu híng ch÷ng l¹i vµ c¸c níc ph¸t triÓn kh¸c ®ang v¬n lªn, ®iÒu ®ã t¹o nªn mét thÕ giíi cã nªn kinh tÕ kh«ng cßn mét cùc nh tríc kia mµ lµ ®a cùc. b) Kinh tÕ thÞ trêng nhiÒu kiÓu, nhiÒu møc ®é kh¸c nhau ®ang lan trµn kh¾p thÕ giíi, kÐo theo nã lµ sù t¨ng cêng tù do ho¸ kinh tÕ vµ xu híng võa hîp t¸c võa c¹nh tranh. c) C¸ch m¹ng khoa häc kÜ thuËt lµm cho con ngêi cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn rÊt nhiÒu viÖc mµ tríc ®©y kh«ng thÓ. ChÝnh ®iÒu nµy ®· thóc ®Èy sù toµn cÇu ho¸ mét c¸ch nhanh chãng. d) C¸c mèi quan hÖ cña toµn cÇu ho¸ ngµy cµng toµn diÖn chø kh«ng ph¶i chØ dõng l¹i ë th¬ng m¹i xuÊt – nhËp khÈu. e) Toµn cÇu ho¸ ®îc thóc ®Èy bëi mét sè nh©n tè sau: + §ã lµ c¸c c«ng ty cùc lín, võa, nhá tíi tõng c¸ thÓ tÝch cùc tham gia vµo qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸. Trong hµng triÖu, hµng ngh×n c«ng ty trªn, cã vai trß lín nhÊt n»m trong tay kho¶ng chõng 50.000 c«ng ty xuyªn quèc gia + §ã lµ do sù thóc ®Èy tÝch cùc cña c¸c chÝnh phñ. + §ã lµ do sù t¸c ®éng cña c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ, hä ®ang thµnh lËp ngµy cµng ®«ng ®¶o, ®a d¹ng vµ ho¹t ®éng ngµy cµng cã hiÖu qu¶ trong qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸. + §ã lµ c¸c tæ chøc kinh tÕ, tµi chÝnh, th¬ng m¹i khu vùc. + §ã lµ c¸c tæ chøc kinh tÕ, tµi chÝnh, th¬ng m¹i quèc tÕ nh WTO, IMF... f) Toµn cÇu ho¸ ph¶i ®i ®«i víi héi nhËp khu vùc vµ c¸c quan hÖ song ph¬ng g) Toµn cÇu ho¸, theo c¸c nhµ nghiªn cøu th× ®©y lµ mét qu¸ tr×nh “më” ®ang cßn v©n ®éng vµ sÏ cßn tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n. 2.B¶n chÊt cña toµn cÇu ho¸: HiÖn nay, nãi ®Õn vÊn ®Ò nµy trªn thÕ giíi ®ang cã hai th¸i cùc tranh c·i nhau rÊt gay g¾t: 6 + Quan ®iÓm thø nhÊt cho r»ng: toµn cÇu ho¸ lµ mét ®iÒu tÊt yÕu ph¶i x¶y ra. Mäi quèc gia kh«ng thÓ tr¸nh khái, chÝnh s¸ch hîp lý nhÊt mµ c¸c quèc gia ph¶i theo lµ tham gia vµ lµm theo c¸c quy t¾c cña cuéc ch¬i. Tuy nhiªn quan ®iÓm nµy l¹i biÕn con ngêi thµnh kÎ bÞ lÖ thuéc vµo chÝnh s¶n phÈm mµ hä t¹o ra. + Quan ®iÓm thø hai cho r»ng: toµn cÇu ho¸ lµ mét bíc trong kÕ ho¹ch lµm b¸ chñ thÕ giíi cña Mü. Tuy nhiªn, quan ®iÓm nµy th× ngêi ta l¹i qu¸ ®Ì cao søc m¹nh cña Mü, mµ trªn thùc tÕ kh«ng ph¶i vËy. VËy ®óng ra b¶n chÊt cña toµn cÇu ho¸ kinh tÕ lµ g×? Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ lµ mét xu híng lín cña thêi ®¹i, nhng dï nã kh¸ch quan ®Õn mÊy còng do con ngêi t¹o ra. Nã lµ kÕt qu¶ cña sù kÕt hîp gi÷a nhiÒu yÕu tè, mµ c¸c yÕu tè Êy ®Òu do con ngêi t¹o ra. Trong ®ã cã 3 yÕu tè chÝnh: - Cuéc c¸ch m¹ng khoa häc – kÜ thuËt. - NÒn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn ®¹i. - ChÝnh s¸ch rÊt cã tÝnh to¸n cña Mü vµ c¸c níc cêng quèc kh¸c mµ kh«ng ph¶i chØ riªng Mü. + Mét b¶n chÊt n÷a cña toµn cÇu ho¸ lµ tÝnh bÊt ®èi xøng cña nã. §iÒu ®ã ®îc thÓ hiÖn nh sau: -Toµn cÇu ho¸ ph©n phèi thµnh qu¶ rÊt bÊt c«ng. Ngêi giµu, níc giµu ngµy cµng ®îc nhiÒu lîi, níc nghÌo, ngêi nghÌo bÞ thiÖt. DÇn dÇn mét m¶ng lín d©n c trªn thÕ giíi bÞ lo¹i khái qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸. -Toµn cÇu ho¸ hiÖn nay, kh«ng hµi hoµ, kh«ng ®ång bé, c¸c lÜnh vùc so le, chªnh lÖch nhiÒu, c¶ vÒ chiÒu s©u lÉn chiÒu réng. §Æc biÖt lµ: thø nhÊt, toµn cÇu ho¸ kinh tÕ kh«ng ®i ®«i víi sù quan t©m ®óng møc vÒ x· héi vµ con ngêi. §iÒu nµy khiÕn cho phÇn thua thiÖt vÒ x· héi vµ con ngêi rÊt nÆng nÒ. Thø hai, toµn cÇu ho¸ kh«ng ®i ®«i víi mét c¬ cÊu vµ c¬ chÕ qu¶n lý toµn cÇu t¬ng xøng. §iÒu nµy dÉn ®Õn toµn bé thÕ giíi nh mét con tµu kh«ng ngêi l¸i. + Toµn cÇu ho¸ hiÖn nay bá qua c¸c vÊn ®Ò kh¸c, nã chØ chó träng tíi thÞ trêng, xem nhÑ nhµ níc vµ nhÊt lµ x· héi. 3. Toµn cÇu ho¸ nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc (a) Nh÷ng c¬ héi: + Thø nhÊt, sù ph¸t triÓn cña toµn cÇu ho¸ kinh tÕ ph¸ bá nh÷ng c¶n trë, nh÷ng hµng rµo ng¨n c¸ch gi÷a c¸c quèc gia. Nã më ra nh÷ng ®iÒu kiÖn 7 thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn vÒ quan hÖ kinh tÕ thÕ giíi. Tõ ®ã, c¸c quèc gia cã thÕ lîi dông ®Ó më réng thÞ trêng ra bªn ngoµi quèc gia m×nh. + Thø hai, toµn cÇu ho¸ ph¸t triÓn gióp c¸c níc chËm ph¸t triÓn sím tham gia vµo hÖ thèng ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. §iÒu nµy, gióp c¸c níc chËm ph¸t triÓn h×nh thµnh mét c¬ cÊu kinh tÕ – x· héi hiÖu qu¶, ®Èy nhanh, rót ng¾n tiÕn tr×nh hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ. + Thø ba, toµn cÇu ho¸ ph¸t triÓn t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c níc tiÕp cËn víi nh÷ng nguån vèn vµ c«ng nghÖ kÜ thuËt cao còng nh häc tËp c«ng nghÖ qu¶n lý. + Thø t, toµn cÇu ho¸ ph¸t triÓn lµm cho c¸c níc liªn hiÖp víi nhau thµnh nh÷ng khu vùc tù do th¬ng m¹i. §iÒu nµy gióp dì bá hµng rµo thuÕ quan ®èi víi c¸c níc thµnh viªn, dÉn ®Õn hµng ho¸ cã thÓ nhanh chãng tiÕp cÇn víi thÞ trêng thÕ giíi. H¬n n÷a, víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn th× viÖc héi nhËp vµo c¸c tæ chøc kinh tÕ thÕ giíi còng chÝnh lµ tham gia vµo c¸c diÔn ®µn kinh tÕ thÕ giíi cho phÐp m×nh quyÒn b×nh ®¼ng bµy tá quan ®iÓm, b¶o vÖ lîi Ých cña m×nh. + Thø n¨m, toµn cÇu ho¸ thùc chÊt lµ qu¸ tr×nh më cöa héi nhËp cña c¸c quèc gia. Tuy nhiªn, kh«ng chØ héi nhËp riªng vÒ kinh tÕ mµ cßn vÒ nhiÒu vÊn ®Ò kh¸c n÷a. §iÒu Êy gióp cho c¸c quèc gia nhanh chãng tiÕp cËn ®îc c¸c th«ng tin, tri thøc khoa häc míi nhÊt. Nã gãp phÇn n©ng cao tr×nh ®é d©n trÝ, t¹o c¬ së cho nÒn t¶ng cho d©n chñ ph¸t triÓn. + Thø s¸u, toµn cÇu ho¸ më ra kh¶ n¨ng phèi hîp nguån lùc cña c¸c quèc gia trªn thÕ giíi ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò cã tÝnh toµn cÇu nh: m«i trêng,d©n sè, chiÕn tranh vµ hoµ b×nh... (b) Nh÷ng th¸ch thøc cña toµn cÇu ho¸: + Thø nhÊt, do tÝnh bÊt ®èi xøng cña toµn cÇu ho¸, nã ph©n chia thµnh qu¶ rÊt bÊt c«ng. ChÝnh v× thÕ, toµn cÇu ho¸ kh«ng ph©n chia c«ng b»ng c¸c c¬ héi vµ lîi Ých gi÷a c¸c khu vùc, quèc gia vµ trong m«i quèc gia vµ tõng nhãm d©n c. Trªn thùc tÕ, trong toµn cÇu ho¸ th× c¸c níc ph¸t triÓn vµ nh÷ng ngêi giµu cã lµ ®îc lîi nhiÒu nhÊt. V× vËy, toµn cÇu ho¸ lµm t¨ng thªm t×nh tr¹ng bÊt c«ng vµ gia t¨ng kho¶ng c¸ch giµu nghÌo. + Thø hai, viÖc më cöa héi nhËp mét mÆt lµm cho c¸c níc chËm ph¸t triÓn tiÕp xóc víi c¸c nÒn kü thuËt tiªn tiÕn hiÖn ®¹i lµm t¨ng n¨ng xuÊt, thÕ nhng c¸c doanh nghiÖp trong níc ph¶i c¹nh tranh gay g¾t víi dßng s¶n phÈm c«ng nghÖ cao vµ c¸c nguån lùc m¹nh dÔ dµng lÊn ¸t. ChÝnh v× vËy, nã dÉn ®Õn 8 t×nh tr¹ng ph¸ s¶n, thÊt nghiÖp, lµm trÇm träng thªm c¸c vÊn ®Ò x· héi vèn ®· rÊt nan gi¶i ë c¸c níc chËm ph¸t triÓn. + Thø ba, toµn cÇu ho¸ më ra cho c¸c níc c¬ héi tranh thñ nguån vèn bªn ngoµi. Song chÝnh ®iÒu Êy sÏ lµm c¸c níc phô thuéc vµo hÖ thèng ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. NÕu nh kh«ng x¸c ®Þnh ®îc mét ®êng lèi ph¸t triÓn néi lùc lµ chÝnh th× c¸c níc rÊt dÔ bÞ phô thuéc vµ mÊt quyÒn tù chñ. + Thø t, toµn cÇu ho¸ cho phÐp vËn dông nguån vèn bªn ngoµi nh»m rót ng¾n qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. Tuy nhiªn trong ®ã còng Èn chøa nhiÒu nguy hiÓm kh«ng v÷ng ch¾c. + Thø n¨m, toµn cÇu ho¸ cßn ®Æt ra nhng hËu qu¶ phi kinh tÕ. §ã lµ vÊn ®Ò lan to¶ c¸c dÞch bÖnh, ®Æc biÖt lµ HIV/AIDS. Ngoµi ra, c¸c luång v¨n ho¸ ngo¹i lai t¸c ®éng kh«ng nhá tíi thuÇn phong mü tôc lµm b¹i ho¹i ®¹o ®øc con ngêi. ChÝnh v× vËy, xu híng toµn cÇu ho¸ ®· næi lªn xu híng d©n téc, b¶o vÖ b¶n s¾c d©n téc. Ch¬ng IV: X©y dùng mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ v÷ng m¹nh 1. NÒn kinh tÕ nh thÕ nµo ®îc gäi lµ mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ: Thùc ra, kh¸i niÖm nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ ®· kh«ng Ýt lÇn ®îc nh¾c tíi. Tuy nhiªn, quan niÖm vÒ nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ tríc ®©y vµ hiÖn nay cã nh÷ng nÐt kh¸c nhau. VËy thÕ nµo lµ nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ?: + NÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ lµ nÒn kinh tÕ kh«ng bÞ lÖ thuéc, phô thuéc vµo níc kh¸c, hoÆc mét tæ chøc kinh tÕ nµo ®ã vÒ ®êng lèi, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn, kh«ng bÞ bÊt cø ai dïng nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ, tµi chÝnh, th¬ng m¹i, viÖn trî... ®Ó ¸p ®Æt, khèng chÕ, lµm tæn h¹i chñ quyÒn quèc gia vµ lîi Ých c¬ b¶n cña d©n téc. + NÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ lµ nÒn kinh tÕ tríc nh÷ng biÕn ®éng cña thÞ trêng, tríc sù khñng ho¶ng kinh tÕ tµi chÝnh ë bªn ngoµi, nã vÉn cã kh¶ n¨ng c¬ b¶n duy tr× sù æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn; tríc sù bao v©y, c« lËp vµ chèng ph¸ cña c¸c thÕ lùc thï ®Þch, nã vÉn cã kh¶ n¨ng ®øng v÷ng, kh«ng bÞ sôp ®æ, kh«ng bÞ rèi lo¹n. + Tuy nhiªn, trong thêi ®¹i hiÖn nay, nãi tíi ®éc lËp tù chñ vÒ kinh tÕ kh«ng ai hiÓu ®ã lµ nÒn kinh tÕ khÐp kÝn, tù cung tù cÊp, mµ ®Æt trong mèi liªn hÖ biÖn chøng víi më cöa, héi nhËp, chñ ®éng tham gia sù giao lu, hîp t¸c vµ c¹nh tranh quèc tÕ trªn c¬ së ph¸t huy tèt nhÊt néi lùc vµ lîi thÕ so s¸nh quèc gia, tõng bíc x©y dùng mét c¬ cÊu s¶n xuÊt®¸p øng ®îc c¬ b¶n nhu cÇu thiÕt 9 yÕu vÒ ®êi sèng cña nh©n d©n vµ cã kh¶ n¨ng trang bÞ l¹i ë møc cÇn thiÕt cho nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ , cñng cè quèc phßng – an ninh. 2. V× sao chóng ta ph¶i x©y dùng mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ v÷ng m¹nh: Theo nh trªn ta ®· thÊy mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ lµ nh thÕ nµo. VËy t¹i sao trong khi héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi chóng ta ph¶i x©y dùng mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp nh vËy? Cã ý kiÕn cho r»ng, trong ®iÒu kiÖn “Toµn cÇu ho¸” nÒn kinh tÕ, më cöa héi nhËp mµ l¹i ®Æt vÊn ®Ò x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ lµ thiÕu nh¹y bÐn, kh«ng thøc thêi, th¹m chÝ lµ b¶o thñ, t duy kiÓu cò. ThÕ giíi b©y giê lµ mét thÞ trêng thèng nhÊt, cÇn thø g× th× mua, thiÕu tiÒn ht× ®i vay, sao l¹i chñ tr¬ng x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ? Nãi nh vËy khi nghe cã vÎ cã lÝ, nhng nÕu ®i s©u vµo thùc tÕ th× thÊy hoµn toµn thiÕu c¬ së, v× nã qu¸ ®¬n gi¶n vµ phiÕn diÖn. Thùc tiÔn cho thÊy nÕu kh«ng cã mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ sÏ kh«ng nh÷ng kh«ng thÓ cã sù ®éc lËp vÒ chÝnh trÞ, kh«ng thÓ b¶o ®¶m ®îc lîi Ých c¬ b¶n cña d©n téc còng nh chñ quyÒn quèc gia mµ b¶n th©n viÖc më cöa, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ còng kh«ng ®¹t ®îc kÕt qu¶ nh mong muèn. Sù cÇn thiÕt ph¶i x©y dùng mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ cïng víi viÖc ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ xuÊt ph¸t tõ mét sè luËn ®iÓm sau ®©y: + TÊt c¶ c¸c níc tham gia héi nhËp kinh tÕ ®Òu xuÊt ph¸t tõ môc tiªu bªn trong, phôc vô cho yªu cÇu, nhiÖm vô trong níc. Toµn cÇu ho¸, tù do ho¸ lµm cho c¸c nÒn kinh tÕ phô thuéc, ®an xen vµo nhau. Tuy nhiªn sù rµng buéc vÒ lîi Ých ®ã kh«ng cã sù rµng buéc thuÇn tuý, v« ®iÒu kiÖn mµ chÝnh lµ v× ph¶i chia sÎ lîi Ých mét c¸ch hîp lÝ, nh»m môc ®Ých cuèi cïng lµ thu ®îc nhiÒu h¬n lîi Ých cho ®Êt níc m×nh, d©n téc m×nh, gi÷ ®îc tÝnh ®éc lËp cña nÒn kinh tÕ qua mèi quan hÖ rµng buéc, phô thuéc lÉn nhau, mét sù rµng buéc ®a ph¬ng vÒ lîi Ých. TÊt c¶ c¸c níc tham gia vµo qu¸ tr×nh tù do ho¸ th¬ng m¹i ®Òu tríc hÕt v× lîi Ých cña m×nh, tuyÖt nhiªn kh«ng v× lîi Ých cña níc kh¸c. ThÕ nhng, nh÷ng lîi Ých Êy cã ®îc hay kh«ng cßn phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè, trong ®ã c¬ b¶n nhÊt lµ néi lùc cña nÒn kinh tÕ níc ®ã. Níc nµo m¹nh th× thu ®îc nhiÒu lîi h¬n. Toµn cÇu hãa, th¬ng m¹i ho¸, võa t¹o ra sù hîp t¸c, phô thuéc lÉn nhau, ®ång thêi còng t¹o nªn sù c¹nh tranh rÊt khèc liÖt vµ rÊt kh«ng c©n søc gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ. Sù c¹nh tranh Êy khèc liÖt ®Õn nçi cã thÓ t¹o nguy c¬ g©y mÊt æn ®Þnh vÒ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ. ThËm chÝ cßn cã thÓ x¶y ra xung ®ét gi÷a c¸c níc víi nhau. ChÝnh v× lÏ ®ã, c¸c níc kh«ng thÓ ®øng nh×n toµn cÇu ho¸ 10 t¸c ®éng tíi m×nh, mµ hä ph¶i chñ ®éng tham gia, ®a ra c¸c quyÕt s¸ch nh»m héi nhËp xu híng cña thÕ giíi, ®ång thêi lµm sao thu lîi nhiÒu nhÊt mµ võa b¶o vÖ ®îc nÒn kinh tÕ cña m×nh. Trªn thùc tÕ ®· cã rÊt nhiÒu níc tham gia vµo qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, tham gia vµo c¸c tæ chøc kinh tÕ, tµi chÝnh, th¬ng m¹i thÕ giíi tõ l©u nhng vÉn trong t×nh tr¹ng tr× trÖ, thËm chÝ møc ®é bÞ phô thuéc, mÊt tù do l¹i cßn t¨ng h¬n. Nh vËy ®ñ thÊy lµ mçi níc sÏ kh«ng thÓ thùc hiÖn ®îc nh÷ng môc ®Ých ®· ®Þnh ra nÕu kh«ng cã ät nÒn kinh tÕ cña chÝnh m×nh vµ ®ñ m¹nh. + Chóng ta cÇn mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp v÷ng m¹nh v× sù ph¸t triÓn v÷ng ch¾c vµ ®¶m b¶o tÝnh an toµn. Trong qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ hiÖn nay Èn chøa rÊt nhiÒu nh÷ng yÕu tè bÊt æn, bÊt lêng, bÊt c«ng mµ møc ®é còng nh kh¶ n¨ng phßng tr¸nh, kh¾c phôc nã l¹i tuú thuéc rÊt nhiÒu ë tr×nh ®é ph¸t triÓn cña c¸c nÒn kinh tÕ. Ai còng râ, toµn cÇu ho¸ lµm l©y lan nhanh chãng nh÷ng cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ, tµi chÝnh, tiÒn tÖ...lµm trÇm träng thªm nh÷ng vÊn ®Ò mang tÝnh toµn cÇu mµ thÕ giíi cha t×m ®îc lèi tho¸t. §iÒu ®ã còng cã nghÜa lµ c¸c nÒn kinh tÕ trë nªn dÔ biÕn ®éng, bÊt æn ®Þnh h¬n tríc. VÝ dô: Trong nh÷ng n¨m 1997 – 1998, Ch©u ¸ gÆp ph¶i mét cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh – tiÒn tÖ trÇm träng. Tuy nhiªn, c¸c níc nµy nhanh chãng phôc håi lµ nhê lóc ®ã nÒn kinh tÕ Mü ®ang t¨ng trëng kh¸. HiÖn nay, tõ sau ngµy 11 – 9, nÒn kinh tÕ Mü ®ang ngËp trong khã kh¨n th× ngêi ta dù ®o¸n r»ng nÒn kinh tÕ ë mét sè níc Ch©u ¸ khã bÒ v¬n dËy ®îc. Lý do, hä dùa qu¸ nhiÒu vµ xuÊt khÈu mµ kh«ng tranh thñ thêi c¬ ®Ó tiÕn hµnh c¶i c¸ch cÇn thiÕt trong níc. Råi ®Õn Ch©u Phi ®ang ph¶i g¸nh chÞu mét bµi häc ®¾t gi¸ vÒ viÖc chØ biÕt sèng dùa vµo bªn ngoµi, phô thuéc h¼n vµo bªn ngoµi th× nÒn kinh tÕ trong níc sÏ kh«ng bao giê cÊt m×nh lªn næi. +HiÖn nay tiªu chÝ s¶n phÈm hµng ho¸ cïng víi c¸c thiÕt chÕ, luËt kinh tÕ ®ang trë thµnh luËt ch¬i trong s©n ch¬i toµn cÇu. Muèn tham gia vµo s©n ch¬i nµy th× mçi níc ph¶i tù kh¼ng ®Þnh m×nh, t×m cho m×nh mét vÞ trÝ ®øng. Muèn vËy ®iÒu quan trong bËc nhÊt lµ t¹o ra thËt nhiÒu s¶n phÈm mµ ai còng thÊy cÇn vµ ®îc chÊp nhËn. Nh vËy, níc nµo muèn thu ®îc nhiÒu lîi nhuËn th× ph¶i n¾m c«ng cô quan träng lµ khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. §Ó thùc hiÖn viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ, mçi níc ph¶i ®¹t tíi mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh míi tiÕp thu ®îc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. ThÕ nhng mét vÊn ®Ò quan träng h¬n, lµ ph¶i ph¸ vì bøc rµo c¶n do c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia ®Æt ra vÒ t×nh tr¹ng ®éc quyÒn c¸c c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. Trong nhiÒu trêng hîp, dùa vµo u thÕ c«ng nghÖ 11 hiÖn ®¹i, hä tù cho m×nh quyÒn chi phèi c¸c tæ chøc kinh tÕ, tµi chÝnh quèc tÕ, quyÒn ®a lîi Ých kinh tÕ ®i kÌm víi c¸c ®iÒu kiÖn chÝnh trÞ, ¸p ®Æt t tëng. ThËm chÝ, mét sè níc ph¸t triÓn cßn ®a ra quyÒn trõng ph¹t c¸c níc díi nhiÒu h×nh thøc. V× vËy, ®Ó kh¾c phôc ®Õn møc thÊp nhÊt t×nh tr¹ng bÞ r¬i vµo thÕ lÖ thuéc, tÊt c¶ c¸c nÒn kinh tÕ b»ng mäi c¸ch ph¶i n©ng cao nguån néi lùc cña m×nh, n©ng søc m¹nh kinh tÕ tring níc, chèng sù can thiÖp qu¸ s©u tõ bªn ngoµi. Trong bèi c¶nh quèc tÕ phøc t¹p vµ ®Çy m©u thuÉn nh ®· ph©n tÝch, ®èi víi ®Êt níc ta, viÖc x©y dùng mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp, tù chñ cµng cÇn thiÕt h¬n bëi nã lµ ®iÒu kiÖn quyÕt ®Þnh gi÷ v÷ng ®îc ®Þnh híng ph¸t triÓn mµ chóng ta ®· lùa chän. Nãi mét c¸ch kh¸c, cã x©y dùng ®îc mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ th× míi t¹o ®îc c¬ së kinh tÕ, c¬ së vËt chÊt – kÜ thuËt cña chÕ ®é chÝnh trÞ ®éc lËp tù chñ. §éc lËp tù chñ vÒ kinh tÕ ®îc ®Æt trong mèi quan hÖ biÖn chøng víi ®éc lËp tù chñ vÒ c¸c mÆt kh¸c sÏ t¹o ra sù ®éc lËp tù chñ vµ søc m¹nh tæng hîp cña mét quèc gia. Tãm l¹i, chØ cã x©y dùng ®îc nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ, chóng ta míi cã c¬ së vµ ®iÒu kiÖn ®Ó chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, ®Èy m¹nh sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, nh»m thùc hiÖn môc tiªu d©n giµu, níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, v¨n minh. 3. Lµm nh thÕ nµo ®Î ®¶m b¶o ® îc mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp v÷ng m¹nh: Mét lµ, ph¶i cã ®êng lèi chÝnh s¸ch ®óng ®¾n, chÝnh s¸ch ®éc lËp tù chñ. §éc lËp tù chñ vÒ ®êng lèi, chÝnh s¸ch kinh tÕ cã nghÜa lµ chóng ta tù lùa chän ®Þnh hín ph¸t triÓn, tù m×nh x¸c ®Þnh chñ tr¬ng chÝnh s¸ch vµ m« h×nh kinh tÕ, kh«ng bÞ ®éng vµ lÖ thuéc bªn ngoµi, kh«ng chÞu søc Ðp cña bÊt cø ai v× môc ®Ých kh«ng lµnh m¹nh cña hä. ®¹i héi IX cña §¶ng ®· x¸c ®Þnh ®êng lèi kinh tÕ cña níc ta: §Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ, ®a níc ta trë thµnh mét níc c«ng nghiÖp; u tiªn ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt, ®ång thêi x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa; ph¸t huy cao ®é néi lùc, ®ång thêi tranh thñ nguån lùc tõ bªn ngoµi vµ chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®Ó ph¸t triÓn nhanh, cã hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng; t¨ng trëng kinh tÕ ®i liÒn víi ph¸t triÓn v¨n ho¸, tõng bíc c¶i thiÖn ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña nh©n d©n, thùc hiÖn tiÕn bé vµ c«ng b»ng x· héi, b¶o vÒ vµ c¶i thiÖn méi trêng; kÕt hîp ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi víi t¨ng cêng quèc phßng – an ninh. Hai lµ, Chóng ta ph¶i cã mét nÒn kinh tÕ ®ñ m¹nh: 12 - Toµn bé gi¸ trÞ s¶n xuÊt trong níc ph¶i ®¸p øng ®ñ nhu cÇu tiªu dïng cña nh©n d©n vµ cã tÝch luü cÇn thiÕt tõ néi bé nÒn kinh tÕ quèc d©n ®Ó t¸i s¶n xuÊt më réng trong nÒn kinh tÕ. - Ph¶i cã thÓ chÕ kinh tÕ – x· héi bÒn v÷ng, cã c¬ cÊu kinh tÕ g¾n bã víi c¬ cÊu c«ng nghÖ, ph¸t huy ®îc lîi thÕ so s¸nh cã ®ñ kh¶ n¨ng t¹o ra søc c¹nh tranh vµ hiÖu qu¶, tr¶ ®îc nî, t¹o ®îc tÝch luü, ®¸p øng ®îc nhu cÇu cña thÞ trêng trong níc, chiÕm lÜnh vµ gi÷ ®îc thÞ trêng ngoµi níc; b¶o ®¶m ®îc nhÞp ®é t¨ng trëng nhanh, æn ®Þnh, bÒn v÷ng. - Ph¶i cã mét n¨ng lùc néi sinh vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ ®Ó lµm chñ c«ng nghÖ nhËp khÈu vµ s¸ng t¹o c«ng nghÖ míi cña ViÖt Nam, b¶o ®¶m cho sù trao ®æi b×nh ®¼ng vÒ kinh tÕ vµ c«ng nghÖ víi bªn ngoµi, nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn ngµy nay, khi søc m¹nh kinh tÕ ngµy cµng dùa vµo thÕ m¹nh vµ kh¶ n¨ng vÒ khoa häc, c«ng nghÖ. - Ph¶i lu«n lu«n gi÷ ®îc sù æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m« víi hÖ thèng tµi chÝnh, tiÒn tÖ lµnh m¹nh, b¶o ®¶m gi÷ ®îc c¸n c©n th¬ng m¹i vµ c¸n c©n thanh to¸n, cã dù trù ngo¹i tÖ cÇn thiÕt, cã chiÕn lîc vay vµ tr¶ nî hîp lý, kh«ng ®Ó bÞ ®éng vµ lÖ thuéc. - Ph¶i cã mét sè yÕu tè vËt chÊt ®¶m b¶o an toµn vµ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n cho ph¸t triÓn. Tríc hÕt lµ c¸c yÕu tè: an ninh l¬ng thùc, an toµn n¨ng lîng, an toµn m«i trêng, kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ vµ x· héi ®îc x©y dùng ®ång bé vµ t¬ng ®èi cã chÊt lîng. §ång thêi cã mét sè ngµnh vµ c¬ së c«ng nghiÖp nÆng, c«ng nghiÖp cã tÝnh chÊt nÒn t¶ng ®Ó t¹o søc m¹nh c«ng nghiÖp quèc gia, ®Æc biÖt lµ nÕu ph¶i ®¬ng ®Çu víi c¸c t×nh huèng gay cÊn, phøc t¹p(nh bÞ bao v©y cÊm vËn, chiÕn tranh x©m lîc...) - Muèn cã thùc lùc kinh tÕ ®ñ m¹nh th× ph¶i nhÊt thiÕt ph¶i ®Èy nhanh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, coi ®©y lµ nhiÖm vô trung t©m cña toµn §¶ng toµn d©n ta trong suèt thêi k× qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi. Cã c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ th× míi t¹o ra c¬ së vËt chÊt, kÜ thuËt cho chñ nghÜa x· héi, t¹o ra thùc lùc cña ®Êt níc, n©ng cao ®êi sèng cña nh©n d©n. Ch¬ng V: ViÖt Nam sau 10 n¨m ®æi míi 1.C¸c bíc ®i cña níc ta trong qu¸ tr×nh héi nhËp: +) N¨m 1993, chóng ta khai th«ng quan hÖ víi c¸c tæ chøc tµi chÝnh, tiÒn tÖ quèc tÕ nh IMF, WB, ADB. IMF, WB ®· hç trî chóng ta th«ng 13 qua ch¬ng tr×nh tÝn dông trung h¹n: Ch¬ng tr×nh ®iÒu chØnh c¬ cÊu (SAC) cuÈ WB vµ ch¬ng tr×nh ®iÒu chØnh c¬ cÊu më réng (ESAF) cña IMF. Néi dung ®µm ph¸n víi c¸c tæ chøc nµy g¾n bã mËt thiÕt víi c¸c ®iÒu kiÖn cña tæ chøc Th¬ng M¹i Quèc TÕ (WTO). Trong quan hÖ víi c¸c tæ chøc nµy, chóng ta chØ chÊp nhËn sù hç trî tµi chÝnh nÕu yªu cÇu cña hé kh«ng tr¸i víi ®êng lèi chÝnh s¸ch cña chóng ta; cã n¨m hä ®a ra ®iÒu kiÖn vi ph¹m chñ quyÒn lîi Ých quèc gia nªn ta kh«ng chÊp nhËn. +) Ngµy 25/7/1995, níc ta ®· chÝnh thøc gia nhËp ASEAN, ®ång thêi tham gia Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN (AFTA). Tõ ngµy 01 th¸ng01 n¨m 1996, chóng ta b¾t ®Çu thùc hiÖn c¸c cam kÕt vµ c¸c nghÜa vô trong Ch¬ng tr×nh u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung (CEPT) cuÈ AFTA. Theo quy ®Þnh cña CEPT, tíi n¨m 2006 chóng ta cã nghÜa vô ph¶i gi¶m thuÕ nhËp khÈu xuèng cßn o – 5% ( trõ mét sè hµng n«ng s¶n nh¹y c¶m sÏ thùc hiÖ tíi n¨m 2010). Tíi n¨m 2010 s¸u níc thµnh viªn cò cña ASEAN sÏ thùc hiÖn toµn bé c¸c mÆt hµng cã thuÕ suÊt b»ng 0%, víi ViÖt Nam lµ 2015. +) Th¸ng 3 n¨m 1996, níc ta ®· tham gia DiÔn §µn Hîp T¸c ¸ ¢u (ASEM) víi t c¸ch lµ thµnh viªn s¸ng lËp. Néi dung th¶o luËn chñ yÕu tËp trung vµo thuËn lîi ho¸ th¬ng m¹i vµ ®Çu t vµ hîp t¸c gi÷a c¸c nhµ doanh nghiÖp ¸ - ¢u. Cam kÕt tù do ho¸ th¬ng m¹i, ®Çu t cha ®îc ®Æt ra. +) Ngµy 15 th¸ng 6 n¨m 1996, ViÖt Nam göi ®¬n xin gia nhËp DiÔn §µn Hîp T¸c Kinh TÕ Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D¬ng (APEC) lóc bÊy giê gåm 18 níc vµ l·nh thæ (ngµy nay lµ 21) vµ th¸ng 11 n¨m 1998 ®· ®îc c«ng nhËn lµ thµng viªn chÝnh thøc cña tæ chøc nµy. APEC quyÕt ®Þnh héi nhËp ®Çy ®ñ vµo n¨m 2010 ®èi víi c¸c thµnh viªn ph¸t triÓn, vµ 2020 ®èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn (trong ®ã cã ViÖt Nam). +) Th¸ng 12 n¨m 1994, chóng ta ®· göi ®¬n xin gia nhËp tæ chøc Th¬ng M¹i ThÕ Giíi (WTO). Cho tíi nay chóng ta ®· thùc hiÖn ®îc 4 phiªn ®µm ph¸n. §Ó gia nhËp ®îc vµo WTO chóng ta cÇn ®µm ph¸n ®a ph¬ng víi WTO vµ song ph¬ng víi kho¶ng 30 níc, ViÖt Nam ®ang rÊt nç lùc ®Ó hoµn thµnh. 2.Nh÷ng thµnh tùu vµ h¹n chÕ: (a) Nh÷ng thµnh tùu: + Chóng ta ®· lµm thÊt b¹i ©m mu bao v©y, cÊm vËn, c« lËp vÒ kinh tÕ cña c¸c níc ®èi ®Þch. Chóng ta ®· t¹o ®îc m«i trêng quèc tÕ vµ khu vùc 14 thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn vµ b¶o vÖ Tæ Quèc, n©ng cao vÞ thÕ cña níc ta trªn chÝnh trêng quèc tÕ. + Kh«ng nh÷ng chóng ta kh¾c phôc ®îc t×nh tr¹ng khñng ho¶ng kinh tÕ do Liªn X« vµ c¸c níc x· héi chñ nghÜa sôp ®æ, mµ cßn më réng thªm thÞ trêng xuÊt nhËp khÈu. Trong qu¸ tr×nh héi nhËp, chóng ta kh«ng ngõng më réng thÞ trêng xuÊt nhËp khÈu mµ cßn thóc ®Èy nÒn kinh tÕ trong níc ph¸t triÓn. Chóng ta ®· thu ®îc mét sè thµnh qu¶: nÕu n¨m 1990 kim ng¹ch xuÊt khÈu lµ 2,404 tû USD vµ kim ng¹ch nhËp khÈu lµ 2,752 tû USD, th× tíi n¨m 2001 kim ng¹ch xuÊt khÈu lµ 15,1 tû USD ( nÕu tÝnh c¶ dÞch vô th× lµ 17,6 tû USD ). Nh vËy, trung b×nh mçi n¨m t¨ng 20%, cã n¨m t¨ng 30%. + NÒn kinh tÕ trong níc ®¹t møc t¨ng trëng kh¸: +) Tæng s¶n phÈm trong níc t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m lµ 7,4%. Trong ®ã n«ng nghiÖp t¨ng tr¬ng kh¸, gi¸ trÞ s¶n ph¶m toµn nghµnh t¨ng 5,6%, thuû s¶n t¨ng 9,1%, n«ng nghiÖp t¨ng 5,4%, l©m nghiÖp t¨ng 2,1%. ViÖt Nam tõ mét níc ph¶i nhËp khÈu l¬ng thùc trë thµnh mét níc xuÊt khÈu g¹o ®øng thø hai thÕ giíi. Nghµnh dÇu khÝ lµ mét nghµnh t¨ng trëng m¹nh nhÊt, s¶n lîng dÇu th« cña n¨m 2002 t¨ng gÊp 6 lÇn n¨m 1990. S¶n lîng ®iÖn t¨ng gÊp 3 lÇn. Gi¸ trÞ c«ng nghiÖp xuÊt khÈu t¨ng hµng n¨m lµ 20%. C¸c nghµnh du lÞch t¨ng trëng kh«ng ngng, kh¸ch níc ngoµi ®Õn víi níc ta t¨ng hµng n¨m 26%. §Æc biÖt, trong n¨m 2002, sè lîng kh¸ch ®Õn víi níc ta t¨ng ®ét biÕn. C¸c nghµnh dÞch vô kh¸c còng cã møc t¨ng trëng kh¸. + Chóng ta ®· ban hµnh luËt “§Çu t trùc tiÕp níc ngoµi” vµo n¨m 1987. Tõ ®ã, chóng ta ®· thu hót ®îc 42 tû USD tiÒn vèn víi h¬n 3000 dù ¸n. Trong sè ®ã, chóng ta ®· thùc hiÖn ®îc 21 tû USD. Vèn ®Çu t níc ngoµi ®ãng gãp mét phÇn quan träng vµo nÒn kinh tÕ trong níc. + Tranh thñ ®îc nguån viªn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc vµ ngµy cµng gi¶m thiÓu nî níc ngoµi. + TiÕp thu khoa häc kü thuËt, khoa häc quan lý, gãp phÇn vµ viÖc ®µo t¹o mét lùc lîng c¸n bé n¨ng ®éng, s¸ng t¹o. + Tõng bíc ®a ho¹t ®éng kinh tÕ vµ c¶ nÒn kinh tÕ vµo m«i trêng c¹nh tranh, thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh. (b) Nh÷ng h¹n chÕ: + Chñ tr¬ng héi nhËp toµn cÇu ho¸ ®· ®îc kh¼ng ®Þnh trong nhiÒu v¨n kiÖn cña §¶ng. Tuy nhiªn, nhËn thøc vÒ tõng bíc ®i, lé tr×nh héi nhËp cßn 15 ®¬n gi¶n; nhiÒu c¸n bé, ®¬n vÞ cha nhËn thøc ®îc nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc cña qu¸ tr×nh héi nhËp, ch÷ chñ ®éng t×m hiÓu vît qua c¸c th¸ch thøc n¾m b¾t c¬ héi v¬n lªn. Mét sè ®¬n vÞ cßn cã chÝnh s¸ch l¹c hËu kh«ng b¾t kÞp qu¸ tr×nh ph¸t triÓn g©y trë ng¹i cho toµn côc. + Chñ tr¬ng héi nhËp míi chØ ®îc triÓn khai ë c¸c ®¬n vÞ cÊp TW, c¸c thµnh phè lín cha cã sù phèi hîp ®ång bé cña nhiÒu ®¬n vÞ. ChÝnh v× vËy nã mÊt ®i søc m¹nh cña khèi ®¹i ®oµn kÕt. + Chóng ta cha cã mét kÕ ho¹ch l©u dµi cho qu¸ tr×nh héi nhËp vµ cha cã lé tr×nh hîp lý cho viÖc héi nhËp. + NhiÒu doanh nghiÖp l¹c hËu, thiÕu sù n¨ng ®éng, thiÕu hiÓu biÕt vÒ luËt ph¸p quèc tÕ, kh¶ n¨ng c¹nh tranh kÐm, l¹i qu¸ û l¹i vµo sù bao cÊp cña Nhµ Níc cßn nÆng. + Níc ta tuy ®· biÕn ®æi nhiÒu nhng m«i trêng kinh doanh vÉn cha thËt sù th«ng tho¸ng. HÖ thèng ph¸p luËt tuy ®· ®îc c¶i thiÖn nhiÒu nhng vÉn cha ®ång bé, rên rµ. KÕt cÊu h¹ tÇng kÐm, hÖ thèng hµnh chÝnh vÉn cã nhiÒu biÓu hiÖn quan liªu, tham nhòng. Tr×nh ®é n¨ng lùc nghiÖp vô cßn yÕu kÐm, cha ®îc ®µo t¹o ®Õn n¬i ®Õn chèn. + §éi ngò lµm kinh tÕ ®èi ngo¹i cßn thiÕu vµ yÕu. C¸c c¬ quan chøc n¨ng cßn cha chuÈn bÞ cho c¸c doanh nghiÖp héi nhËp kinh tÕ. 3. Nh÷ng gi¶i ph¸p cho ViÖt Nam: (a) Héi nhËp kinh tÕ lµ mét xu híng ®ang ph¸t triÓn m¹nh mÏ trªn thÕ giíi. ViÖt Nam lµ mét thµnh viªn trong mét m¸i nhµ kh«ng thÓ ®øng ngoµi cuéc. ChÝnh v× vËy, trong rÊt nhiÒu kú häp §¶ng ta ®· ®a ra môc tiªu vµ mét sè quan ®iÓm chØ ®¹o sau: + VÒ môc ®Ých cña héi nhËp kinh tÕ: Chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ nh»m më réng thÞ trêng, tranh thñ thªm vèn, c«ng nghÖ khoa häc kü thuËt, khoa häc qu¶n lý nh»m ®Èy nhanh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, thùc hiÖn d©n giµu, níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, v¨n minh. + Mét sè ý kiÕn chØ ®¹o cña §¶ng vµ Nhµ Níc: (1) Qu¸n triÖt chñ ch¬ng ®· ®îc x¸c ®Þnh ë ®¹i héi §¶ng l©n thø IX: “Chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ theo tinh thÇn ph¸t huy tèi ®a néi lùc, n©ng cao kh¶ n¨ng hîp t¸c quèc tÕ, ®¶m b¶o ®éc lËp, tù chñ vµ ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa; b¶o vÖ lîi Ých d©n téc; an ninh quèc gia; gi÷ v÷ng b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc, b¶o vÖ m«i trêng”. 16 (2) Héi nhËp kinh tÕ lµ sù nghiÖp cña toµn d©n; trong khi héi nhËp cÇn ph¸t huy mäi tiÒm n¨ng vµ nguån lùc cña mäi thµnh phÇn kinh tÕ, cña toµn x· héi, trong ®ã kinh tÕ nhµ níc gi÷ vai trß chñ ®¹o. (3) Héi nhËp kinh tÕ lµ qu¸ tr×nh võa hîp t¸c, võa ®Êu tranh vµ c¹nh tranh, võa cã nhiÒu c¬ héi, võa cã nhiÒu th¸ch thøc, v× vËy cÇn tØnh t¸o, linh ho¹t trong viÖc xö lý tÝnh hai mÆt cña héi nhËp tuú theo ®èi tîng, trêng hîp thêi ®iÓm cô thÓ; võa ph¶i tr¸nh t tëng thô ®éng tr× trÖ, võa ph¶i tr¸nh t tëng n«n nãng gi¶n ®¬n. (4) NhËn thøc ®Çy ®ñ t×nh h×nh ®Æc ®iÓm cña nÒn kinh tÕ níc ta, tõ ®ã ®Ò ra kÕ ho¹ch vµ lé tr×nh héi nhËp phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña níc ta, võa ®¸p øng ®Çy ®ñ c¸c quy ®Þnh cña c¸c tæ chøc quèc tÕ mµ níc ta tham gia; tranh thñ u ®·i dµnh cho c¸c níc ®ang ph¸t triÓn vµ c¸c níc ®ang chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Nhµ Níc ph¶i ®a ra mét chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« vµ ®iÒu khiÓn nã sao cho cã hiÖu qu¶. (5) KÕt hîp chÆt chÏ gi÷a héi nhËp nÒn kinh tÕ víi viÖc ®¶m b¶o an ninh quèc phßng, th«ng qua héi nhËp ®Ó t¨ng thªm søc m¹nh tæng hîp quèc gia, nh»m gi÷ v÷ng ®éc lËp chñ quyÒn, c¶nh gi¸c c¸c thÕ lùc thï ®Þch th«ng qua héi nhËp kinh tÕ ®Ó thùc hiÖn “DiÔn BiÕn Hoµ B×nh” víi níc ta. Nhµ níc ta dùa trªn nh÷ng ý kiÕn trªn ®· ®Æt ra cho chóng ta nh÷ng nhiÖm vô cÇn thiÕt: + Tuyªn truyÒn réng r·i, gi¶i thÝch ®èi víi mäi tÇng líp vÒ vÊn ®Ò héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Lµm sao cho nh©n d©n ta thÊy r»ng ®ã lµ mét bíc ®i tÊt yÕu vµ cã niÒm tin ®Ó tham gia vµo qu¸ tr×nh héi nhËp. + Nhgiªn cøu vµ x©y dùng mét lé tr×nh phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña níc ta. §ång thêi trong khi héi nhËp cÇn chó ý tíi c¸c ngµnh mµ ta cßn yÕu kÐm nh viÔn th«ng, dÞch vô... + Chñ ®éng vµ khÈn tr¬ng chuyÓn ®æi c¬ cÊu cña nÒn kinh tÕ, n©ng cao tr×nh ®é khoa häc kÜ thuËt, n©ng cao søc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. Chóng ta ph¶i kh«ng ngõng n©ng cao chÊt lîng, ®ång thêi ph¶i t×m c¸ch h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. + TÝch cùc hoµn thµnh mét c¬ cÊu qu¶n lý ®ång bé theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. Nhµ níc cÇn thóc ®Èy lµm nhanh chãng h×nh thµnh nªn c¸c thÞ trêng hµng ho¸, bÊt ®éng s¶n, thÞ trêng chøng kho¸n... + Cã kÕ ho¹ch vÒ ®µo t¹o nh©n lùc tinh th«ng vÒ nghiÖp vô, v÷ng vµng vÒ chÝnh trÞ. 17 + KÕt hîp ho¹t ®éng ®èi ngo¹i vÒ chÝnh trÞ vµ kinh tÕ chÝnh trÞ. + Chñ ch¬ng héi nhËp kinh tÕ víi ®¶m b¶o an ninh quèc phßng. + TÝch cùc ®µm ph¸n ®Ó tham gia vµo Tæ Chøc Th¬ng M¹i ThÕ Giíi WTO. + KiÖn toµn Uû ban kinh tÕ quèc tÕ ®ñ n¨ng lùc vµ thÈm quyÒn. (b) Khai th«ng thÞ trêng, chñ ®éng héi nhËp quèc tÕ: Sau gÇn 15 n¨m thùc hiÖn ®êng lèi ®æi míi vµ më cöa theo tinh thÇn §¹i Héi VI cña §¶ng, nÒn kinh tÕ níc ta ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu rÊt quan träng, t¹o thÕ vµ lùc lîng kh¸ v÷ng ch¾c cho ®Êt níc bíc vµo thÕ kØ XXI. §Õn nay quy m« nÒn kinh tÕ ®· t¨ng gÊp hai lÇn so víi n¨m 1990. Chóng ta ®· thiÕt lËp quan hÖ víi h¬n 170 níc, tranh thñ ®îc ®Çu t trùc tiÕp cña gÇn 100 níc víi 2290 dù ¸n, vèn ®¨ng kÝ trªn 35,5 tØ USD vµ vèn thùc hiÖn ®¹t trªn 15,1 tØ USD. §¸ng chó ý lµ chóng ta ®· khai th«ng ®îc quan hÖ víi c¸c tæ chøc tµi chÝnh – tiÒn tÖ lín trªn thÕ giíi nh WB,IMF...; më réng thÞ trêng xuÊt nhËp khÈu sang EU, B¾c Mü.Tuy nhiªn, chóng ta còng cã kh«ng Ýt h¹n chÕ nh: + Sù ¸ch t¾c trong lu th«ng hµng ho¸, tæng cung lín h¬n tæng cÇu, nhiÒu hµng ho¸ bÞ ø ®äng dÉn ®Õn s¶n xuÊt bÞ thu hÑp, ngêi lao ®éng thÊt nghiÖp. NhiÒu doanh nghiÖp cßn trong t×nh tr¹ng kinh doanh theo tøng th¬ng vô, t×m kiÕm lîi nhuËn tøc thêi, cha chó träng cho kÕ ho¹ch l©u dµi. + TiÒm n¨ng cña thÞ trêng níc ta cßn lín nhng cha ®îc khai ph¸ hÕt: thÞ trêng chøng kho¸n ®· ®îc më nhng cßn non trÎ, thÞ trêng bÊt ®éng s¶n cha ®îc khai th«ng cßn nhiÒu c¶n trë, thÞ trêng lao ®éng ®ang h×nh thµnh, thÞ trêng dÞch vô ®ang cã dÊu hiÖu ch÷ng l¹i...; trªn tõng ®Þa bµn, ®Þa ph¬ng cßn bÞ chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng g©y khã kh¨n; thÞ trêng n«ng th«n, vïng s©u vïng xa cßn kÐm ph¸t triÓn. ChÝnh v× vËy, mét nhiÖm vô ®Æt ra tríc m¾t lµ ph¶i khai th«ng ®îc thÞ trêng trong níc ®Ó x©y dùng mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ. §Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån ®äng, chóng ta cã mét sè biÖn ph¸p sau: 1. §èi víi thÞ trêng hµng ho¸ vµ dÞch vô: xo¸ bá sù chia c¾t thÞ trêng néi ®Þa th«ng qua b·i bá thuÕ bu«n chuyÕn, c¸c kho¶n phÝ, lÖ phÝ bÊt hîp lý do c¸c bé, ngµnh, ®Þa ph¬ng tù ®Æt ra g©y c¶n trá giao lu hµng ho¸. §i ®«i víi chÝnh s¸ch hç trî tiªu thô mét sè mÆt hµng cßn tån ®äng lín ( nh than, xi m¨ng..). Cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch mua tr¶ gãp nh÷ng mÆt hµng tiªu dïng s¶n xuÊt trong níc, híng dÉn c¬ chÕ tµi chÝnh víi c¸c doanh nghiÖp b¸n hµng tr¶ gãp; miÔn hoÆc gi¶m thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®èi víi phÇn l·i thu ®îc 18 tõ b¸n hµng tr¶ gãp...§iÒu nµy nh»m lµm t¨ng thªm tÝnh s«i ®éng cña thÞ trêng. VÒ dÞch vô, cÇn khuyÕn khÝch vµ cã chÝnh s¸ch hç trî. 2. §èi víi thÞ trêng khu vùc n«ng th«n, miÒn nói, vïng s©u, vïng xa: Nhµ níc nªn ¸p dông gi¸ sµn ®Ó thu mua mét sè s¶n phÈm n«ng nghiÖp xuÊt khÈu; hç trî ho¹t ®éng th¬ng m¹i miÒn nói, vïng s©u, vïng xa th«ng qua viÖc tiÕp tôc trî gi¸ cho c¸c mÆt hµng thiÕt yÕu; hç trî l·i xuÊt cho c¸c c¬ së thu mua s¶n phÈm n«ng nghiÖp...Nhµ níc nªn chó träng n©ng cao thu nhËp cho n«ng d©n; gi¶m thuÕ n«ng nghiÖp cho n«ng d©n vµ cã chÝnh s¸ch bao tiªu s¶n phÈm... 3. §èi víi thÞ trêng bÊt ®éng s¶n: ®Èy nhanh qu¸ tr×nh cÊp giÊy sö dông ®Êt, khuyÕn khÝch tÊt c¶ c¸c hé ®¨ng kÝ vµ lµm thñ tôc hîp ph¸p ho¸ quyÒn sö dông ®Êt ®Ó cã thÓ giao dÞch trªn thÞ trêng ®îc dÔ dµng. §¬n gi¶n ho¸ thñ tôc mua b¸n, kinh doanh nhµ ®Êt, cã gi¶i ph¸p khuyÕn khÝch ®èi víi c¸c c«ng ty b¸n nhµ tr¶ gãp, gi¶m gi¸ thuÕ chíc b¹... 4. §èi víi thÞ trêng søc lao ®éng: Nhµ níc cÇn x¸c ®Þnh ®Çu t tèi u cho gi¸o dôc - ®µo t¹o lµ ®Çu t cho t¬ng lai, ®Çu t cho ph¸t triÓn. Mét mÆt t¨ng ng©n s¸ch cho GD - §T. MÆt kh¸c, khuyÕn khÝch ®Çu t tõ nhiÒu nguån, ®Æc biÖt chó träng ho¹t ®éng ®µo t¹o, d¹y nghÒ cung øng cho thÞ trêng nguån nh©n lùc cã chÊt lîng. 5. §èi víi thÞ trêng ngo¹i hèi: ®Ó æn ®Þnh t×nh h×nh cña thÞ trêng nµy cÇn tiÕp tôc c¬ chÕ ®iÒu hµnh tØ gi¸ linh ho¹t, tõng bíc ®a ®ång ViÖt Nam tíi gi¸ trÞ thùc nh»m khuyÕn khÝch xuÊt khÈu. T¨ng cêng c¸c giao dÞch k× h¹n trªn thÞ trêng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng, kiÓm so¸t giao dÞch trªn thÞ trêng tù do, tiÕn tíi chØ dïng ®ång ViÖt Nam trªn l·nh thæ ViÖt Nam (trõ nh÷ng khu vùc cöa khÈu, khu th¬ng m¹i tù do...) 6. §èi víi thÞ trêng chøng kho¸n: V× míi ®îc thµnh lËp cha l©u tuy cã mét sè ®iÓm kh¶ quan, nhng do nhËn thøc vÒ thÞ trêng míi mÎ nµy cßn Ýt cña ngêi d©n v× vËy sÏ cÇn sù can thiÖp rÊt nhiÒu cña nhµ níc. Nhµ níc nªn cã mét bé luËt hoµn chØnh vÒ thÞ trêng chøng kho¸n, theo dâi s¸t xao vµ cã chÝnh s¸ch thóc ®Èy thÞ trêng nµy ph¸t triÓn. (c) N©ng cao søc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp trong níc: Nh ®· nãi ë trªn, héi nhËp kinh tÕ kh«ng nh÷ng ®em l¹i cho chóng ta nh÷ng c¬ héi mµ cßn ®em ®Õn cho chóng ta nh÷ng th¸ch thøc hÕt søc to lín. Trong ®ã, viÖc ph¶i c¹nh tranh víi c¸c níc tiªn tiÕn lµ rÊt khã kh¨n. H¬n lóc nµo hÕt, chóng ta ph¶i tù n©ng cao søc c¹nh tranh cña m×nh. Muèn 19 n©ng cao søc c¹nh tranh cña níc ta th× kh«ng cßn c¸ch nµo kh¸c lµ n©ng cao søc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp trong níc. Tríc hÕt, chóng ta ph¶i khÈn tr¬ng n©ng cao søc c¹nh tranh cña tõng s¶n phÈm, tõng doanh nghiÖp vµ cña c¶ nÒn kinh tÕ. §©y lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Ó chñ ®éng héi nhËp th¾ng lîi.Søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm ph¶i ®îc thÓ hiÖn ë chÊt lîng s¶n phÈm, gi¸ c¶, kh¼ n¨ng tiÕp thÞ. Søc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp ph¶i ®îc thÓ hiÖn ë s¶n phÈm vµ dÞch vô tiªu thô trªn thÞ trêng trong níc vµ ngoµi níc. Søc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp cßn ®îc thÓ hiÖn ë s¶n xuÊt kinh doanh ph¶i cã hiÖu qu¶, cã lîi nhuËn cÇn thiÕt ®Ó ngµy cµng ph¸t triÓn s¶n xuÊt. Søc c¹nh tranh cña quèc gia dùa vµo søc c¹nh tranh cña hµng ho¸, dÞch vô cña c¸c doanh nghiÖp lµ c¬ b¶n; ®ång thêi cßn ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn, m«i trêng kinh tÕ vÜ m«, m«i trêng x· héi, chÝnh trÞ æn ®Þnh, thuËn lîi cho ®Çu t vµ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ trong níc vµ ngoµi níc. Nh×n chung, ë thêi ®iÓm hiÖn nay, søc c¹nh tranh cña níc ta trªn c¶ 3 ph¬ng diÖn: s¶n phÈm, doanh nghiÖp, quèc gia cßn thÊp. §©y chÝnh lµ mét nhiÖm vô tríc m¾t cÇn ®iÒu chØnh. Muèn n©ng søc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp, cña s¶n phÈm hay cña chÝnh quèc gia th× chóng ta ph¶i kh«ng ngõng n©ng cao khoa häc kÜ thuËt, c¸c doanh nghiÖp ph¶i kh«ng ngõng t×m hiÓu, n¨ng ®éng s¸ng t¹o t×m ra híng ®i. C¸c doanh nghiÖp kh«ng ngõng ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé trë nªn lµnh nghÒ, vµ cã n¨ng lùc tiÕn bé h¬n. Tãm l¹i, c¸c doanh nghiÖp ph¶i kh«ng ngõng c¶i tiÕn kÜ thuËt, ®µo t¹o ®éi ngò nh©n viªn vµ n¨ng ®éng tù t×m cho m×nh mét lèi ®i phï hîp. (d) Nhµ níc cÇn ®Çu t vµ ph¸t triÓn GD - §T: §©y lµ mét trong nh÷ng ®éng lùc quan träng thóc ®Èy sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, lµ ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t huy nguån lùc con ngêi – yÕu tè c¬ b¶n ®Ó ph¸t triÓn x· héi, t¨ng trëng kinh tÕ nhanh vµ bÒn v÷ng. Chóng ta ph¶i kh«ng ngõng tiÕp tôc n©ng cao chÊt lîng gi¸o dôc toµn diÖn, ®æi míi néi dung, ph¬ng ph¸p d¹y vµ häc, hÖ thèng trêng líp vµ hÖ thèng qu¶n lý gi¸o dôc. Thùc hiÖn chuÈn ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, x· héi ho¸ gi¸o dôc. Ph¸t huy tinh thÇn ®éc lËp suy nghÜ, s¸ng t¹o cña häc sinh, sinh viªn, ®Ò cao n¨ng lùc tù häc, tù hoµn thiÖn tay nghÒ, ®Èy m¹nh phong trµo häc tËp trong nh©n d©n b»ng c¸c h×nh thøc gi¸o dôc chÝnh quy, kh«ng chÝnh quy, thùc hiÖn gi¸o dôc mäi ngêi, c¶ níc trë thµnh mét x· héi häc tËp. Thùc hiÖn ph¬ng ch©m häc ®i ®«i víi hµnh, gi¸o dôc kÕt hîp víi s¶n xuÊt, nhµ trêng g¾n víi x· héi. Ch¨m lo ph¸t triÓn gi¸o dôc mÇm non, më réng hÖ thèng nhµ trÎ vµ trêng líp mÉu gi¸o trªn mäi ®Þa bµn d©n c, ®Æc biÖt lµ vïng n«ng th«n vµ nh÷ng vïng khã kh¨n. Cñng cè thµnh tùu xo¸ n¹n mï ch÷ 20