Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ T053 mâu thuẫn biện chứng và biểu hiện ...

Tài liệu T053 mâu thuẫn biện chứng và biểu hiện

.PDF
25
86
68

Mô tả:

Lêi nãi ®Çu M©u thuÉn lµ hiÖn t-îng cã trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc: tù nhiªn, x· héi vµ t- duy con ng-êi. Trong ho¹t ®éng kinh tÕ, mÆt trËn còng mang tÝnh phæ biÕn, ch¼ng h¹n nh- cung - cÇu, tÝch luü vµ tiªu dïng, tÝnh kÕ ho¹ch ho¸ cña tõng xi nghiÖp, tõng c«ng ty vµ tÝnh tù ph¸t v« chÝnh phñ cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ ... M©u thuÉn tån t¹i khi sù vËt xuÊt hiÖn ®Õn khi sù vËt kÕt thóc. Trong mçi mét sù vËt m©u thuÉn h×nh thµnh kh«ng ph¶i chØ lµ mét mµ lµ nhiÒu m©u thuÉn, vµ sù vËt trong cïng mét lóc cã nhiÒu mÆt ®èi lËp th× m©u thuÉn nµy mÊt ®i th× m©u thuÉn kh¸c l¹i h×nh thµnh... Trong sù nghiÖp ®æi míi ë n-íc ta do §¶ng khëi x-íng vµ l·nh ®¹o ®· dµnh ®-îc nhiÒu th¾ng lîi b-íc ®Çu mang tÝnh quyÕt ®Þnh, quan träng trong viÖc chuyÓn nÒn kinh tÕ tõ c¬ chÕ quan liªu bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ tr-êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n-íc theo ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa. Trong nh÷ng chuyÓn biÕn ®ã ®· ®¹t ®-îc nhiÒu thµnh c«ng to lín nh-ng trong nh÷ng thnµh c«ng ®ã lu«n lu«n tån t¹i nh÷ng m©u thuÉn lµm k×m h·m sù ph¸t triÓn cña c«ng cuéc ®æi míi. §ßi hái ph¶i ®-îc gi¶i quyÕt vµ nÕu ®-îc gi¶i quyÕt sÏ thóc ®Èy cho sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. Víi mong muèn t×m hiÓu thªm nh÷ng vÉn ®Ò cña nÒn kinh tÕ, quan ®iÓm lý luËn còng nh- nh÷ng v-íng m¾c trong gi¶i ph¸p, quy tr×nh xö lý c¸c vÊn ®Ò chÝnh trÞ - x· héi cã liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh tiÕn hµnh c¶i c¸ch trong viÖc chuyÓn nÒn kinh tÕ t«i chän “M©u thuÉn biÖn chøng vµ biÓu hiÖn cña nã trong qu¸ tr×nh x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ë ViÖt Nam“ lµm ®Ò tµi cho tiÓu luËn m«n triÕt häc M¸c- Lª nin. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thµy ! 1 Néi dung I. Lý luËn chung: Mçi mét sù vËt, hiÖn t-îng ®ang tån t¹i ®Òu lµ mét thÓ thèng nhÊt ®-îc cÊu thµnh bëi c¸c mÆt, c¸c khuynh h-íng, c¸c thuéc tÝnh ph¸t triÓn ng-îc chiÒu nhau, ®èi lËp nhau..... ë ®©y chóng ta chia lµm hai phÇn. 1.Sù ®Êu tranh cña c¸c mÆt ®èi lËp trong mét thÓ thèng nhÊt: Trong phÐp biÖn chøng duy vËt, kh¸i niÖm mÆt ®èi lËp lµ sù kh¸i qu¸t nh÷ng thuéc tÝnh, nh÷ng khuynh h-íng ng-îc chiÒu nhau tån t¹i trong cïng mét sù vËt hiÖn t-îng, t¹o nªn sù vËt hiÖn t-îng ®ã. Do ®ã, c©n ph¶i ph©n biÖt r»ng bÊt kú hi mÆt ®èi lËp nµo còng t¹o thµnh m©u thuÉn. Bêi v× trong c¸c sù vËt hiÖn t-îng cña thÕ giíi kh¸ch quan kh«ng ph¶i chØ tån t¹i hai mÆt ®èi lËp. Trong cïng mét thêi ®iÓm ë mçi sù vËt hiÖn t-îng cã thÓ cïng tån t¹i nhiÒu mÆt ®èi lËp. ChØ cã nh÷ng mÆt ®èi lËp lµ tån t¹i thèng nhÊt trong cïng mét sù vËt nh- mét chØnh thÓ, nh-ng cã khuynh h-íng ph¸t triÓn ng-îc chiÒu nhau, bµi trõ, phñ ®Þnh vµ chuyÓn ho¸ lÉn nhau (Sù chuyÓn ho¸ nµy t¹o thµnh nguån gèc ®éng lùc, ®ång thêi quy ®Þnh b¶n chÊt, khuynh h-íng ph¸t triÓn cña sù vËt) th× cã hai mÆt ®èi lËp nh- vËy míi gäi lµ hai mÆt ®èi lËp m©u thuÉn. “Thèng nhÊt” cða hai mÆt ®èi lËp ®­îc hiÓu víi ý nghÜa kh«ng ph¶i chóng ®÷ng c¹nh nhau mµ n-¬ng tùa vµo nhau, t¹o ra sù phï hîp c©n b»ng nh- liªn hÖ phô thuéc, quy ®Þnh vµ rµng buéc lÉn nhau. MÆt ®èi lËp nµy lÊy mÆt ®èi lËp kia lµm tiÒn ®Ò cho sù tån t¹i cña m×nh vµ ng-îc l¹i. NÕu thiªu mét trong hai mÆt ®èi lËp chÝnh t¹o thµnh sù vËt th× nhÊt ®Þnh kh«ng cã sù tån t¹i cña sù vËt. Bëi vËy sù thèng nhÊt cña c¸c mÆt ®èi lËp lµ ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ thiÕu ®-îc cho sù tån t¹i cña bÊt kú sù vËt hiÖn t-îng nµo. + Sù thèng nhÊt nµy do nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng cã cña b¶n th©n sù vËt t¹o nªn. 2 VÝ dô: Trong nÒn kinh tª tËp trung quan liªu bao cÊp vµ nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng lµ ®iÒu kiÖn cho sù tån t¹i cña c«ng cuéc ®æi míi nÒn kinh tÕ ë ViÖt Nam, hai nÒn kinh tÕ kh¸c nhau hoµn toµn vÒ b¶n chÊt vµ nh÷ng biÓu hiÖn cña nã nh-ng nã l¹i hÕt sùc quan träng. V× nã cã sù thèng nhÊt nµy nªn nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ë ViÖt Nam kh«ng thÓ tån t¹i víi ý nghÜa lµ chÝnh nã. VÝ dô: Lùc l-îng s¶n xuÊt - quan hÖ s¶n xuÊt trong ph-¬ng thøc s¶n xuÊt. Khi lùc l-îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn th× cïng víi nmã quan hÖ s¶n xuÊt còng ph¸t triÓn. Hai h×nh thøc nµy chÝnh lµ ®iÒu kiÖn tiÒn ®Ò cho sù ph¸t triÓn cña ph-¬ng thøc s¶n xuÊt. Nh-ng trong quan hÖ cña lùc l-îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt ph¶i tho¶ m·n mét sè yªu cÇu sau: - Thø nhÊt: §ã ph¶i lµ mét kh¸i niÖm chung nhÊt ®-îc khai qu¸t tõ c¸c mÆt phï hîp kh¸c nhau ph¶n ¸nh ®-îc banr chÊt cña sù phï hîp cña lùc l-îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt. - Th÷ hai: §ã ph°i l¯ mét kh²i niÖm “®éng” ph°n ²nh ®­îc tr³ng th²i biÕn ®æi th-êng xuyªn cña sù vËn ®éng, ph¸t triÓn trong quan hÖ cña quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc l-îng s¶n xuÊt. - Thø ba: §ã ph¶i lµ mét kh¸i niÖm cã ý nghÜa thùc tiÔn. Ngoµi ý nghÜa nhËn thøc, kh¸i niÖm vÒ sù phï hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc l-îng s¶n xuÊt ®-îc coi lµ tho¶ ®¸ng ph¸i cã t¸c dông ®Þnh h-íng, chØ dÉn cho viÖc x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt, sao cho nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt cã kh¶ n¨ng phï hîp cao nhÊt víi lùc l-îng s¶n xuÊt. Tuy nhiªn, kh¸i niÖm thèng nhÊt nµy chØ mang tÝnh t-¬ng ®èi. B¶n th©n néi dung kh¸i niÖm còng ®· nãi lªn tÝnh chÊt t-¬ng ®èi cña nã: Thèng nhÊt cña c¸i ®èi lËp, trong thèng nhÊt ®· bao hµm vµ chøa ®ùng trong nã sù ®èi lËp. §Êu tranh c¸c mÆt ®èi lËp. Sù thèng nhÊt cña c¸c mÆt ®èi lËp trong cïng mét sù vËt kh«ng t¸ch rêi sù ®Êu tranh chuyÓn ho¸ gi÷a chóng. Bëi v× c¸c mÆt ®èi lËp cïng tån t¹i trong mét sù vËt thèng nhÊt nh- mét chØnh thÓ trän vÑn nh-ng kh«ng n»m yªn bªn nhau mµ ®iÒu chØnh chuyÓn ho¸ lÉn nhau t¹o thµnh ®éng lùc ph¸t triÓn cña b¶n th©n sù vËt. Sù ®Êu tranh chuyÓn ho¸, bµi trõ, phñ ®Þnh lÉn nhau gi÷a c¸c mÆt trong thÕ giíi kh¸ch quan thÓ hiÖn d-íi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau. 3 VÝ dô: Lùc l-îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt trong giai cÊp cã ®èi kh¸ng m©u thuÉn gi÷a lùc l-îng s¶n xuÊt tiªn tiÕn víi quan hÖ s¶n xu©t l¹c hËu k×m h·m nã diÔn ra rÊt quyÕt liÖt vµ gay g¾t. ChØ th«ng qua c¸c cuéc c¸ch m¹ng x· héi b»ng rÊt nhiÒu h×nh thøc, kÓ c¶ b¹o lùc míi cã thÓ gi¶i quyÕt m©u thuÉn mét c¸ch c¨n b¶n. Sù ®Êu tranh cña c¸c mÆt ®èi lËp ®-îc chia lµm nhiÒu giai ®o¹n. Th«ng th-êng, khi nã míi xuÊt hiÖn, hai mÆt ®èi lËp ch-a thÓ hiÖn râ xung kh¾c gay g¾t ng-êi ta gäi ®ã lµ giai ®o¹n kh¸c nhau. TÊt nhiªn kh«ng ph¶i bÊt kú sù kh¸c nhau nµo còng ®-îc gäi lµ m©u thuÉn. ChØ cã nh÷ng kh¸c nhau tån t¹i trong mét sù vËt nh-ng liªn hÖ h÷u c¬ víi nhau, ph¸t triÓn ng-îc chiÒu nhau, t¹o thµnh ®éng lùc bªn trong cña sù ph¸t triÓn th× hai mÆt ®èi lËp ©y míi h×nh thµnh b-íc ®Çu cu¶ mét m©u thuÉn. Khi hai mÆt ®èi lËp cña mét m©u thuÉn ph¸t triÓn ®Õn giai ®o¹n xung ®ét gay g¾t, nã biÕn thµnh ®éc lËp. Sù vËt cu mÊt ®i, sù vËt míi h×nh thµnh. Sau khi m©u thuÉn ®-îc gi¶i quyÕt sù thèng nhÊt cña hai mÆt ®èi lËp cò ®-îc thay thÕ bëi sù thèng nhÊt cña hai mÆt ®èi lËp míi, hai mÆt ®èi lËp míi l¹i ®Êu tranh chuyÓn ho¸ t¹o thµnh m©u thuÉn. m©u thuÉn ®-îc gi¶i quyÕt, sù vËt míi xuÊt hiÖn. Cø nh- thÕ, ®Êu tranh gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp lµm cho sù vËt biÕn ®æi kh«ng ngõng tõ thÊp lªn cao. ChÝnh v× vËy, Lªnin khµng ®Þnh “sø ph²t triÓn l¯ mét cuéc ®Êu tranh giöa c²c mÆt ®«i lËp”. Khi bµn vÒ mèi quan hÖ gi÷a sù thèng nhÊt vµ ®¸a tranh cña c¸c mÆt ®èi lËp, Lªnin chØ ra r´ng: “MÆc dï thèng nhÊt chØ l¯ ®iÒu kiÖn ®Ó sø vËt tån t¹i víi ý nghÜa lµ chÝnh nã - nhõ cã sù thèng nhÊt cña c¸c mÆt ®èi lËp mµ chóng ta nhËn biÕt ®-îc sù vËt, hiÖn t-îng tån t¹i trong thÕ giíi kh¸ch quan. Song b¶n th©n cña sù thèng nhÊt chØ lµ t-¬ng ®èi vµ t¹m thêi. §Êu tranh gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp míi lµ tuyÖt ®èi. Nã diÔn ra th-êng xuyªn, liªn tôc trong suèt qu¸ tr×nh tån t¹i cña sù vËt. KÓ c¶ trong tr¹ng th¸i sù vËt æn ®Þnh, còng nh­ khi chuyÓn ho² nh°y vät vÒ chÊt. Lªnin viÕt: “sø thèng nhÊt (phï hîp, ®ång nhÊt, t¸c dông ngang nhau) cña c¸c mtÆ ®èi lËp lµ cã ®iÒu kiÖn, t¹m thêi, tho¸ng qua trong t-¬ng ®èi. Sù ®Êu tranh cña c¸c mÆt ®èi lËpbµi trõ lÉn nhau l¯ tuyÖt ®èi cñng nh­ sø ph²t triÓn, sø vËn ®éng tuyÖt ®èi”. 2. ChuyÓn ho¸ cña c¸c mÆt ®èi lËp: 4 Kh«ng ph¶i bÊt kú sù ®Êu tranh nµo cña c¸c mÆt ®èi lËp ®Òu dÉn ®Õn sù chuyÓn ho¸ gi÷a chóng. ChØ cã sù ®Êu tranh cña c¸c mÆt ®èi lËp phÊt triÓn ®Õn mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh, héi ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn cµn thiÕt míi dÉn ®Õn chuyÓn ho¸, bµi trõ vµ phñ ®Þnh nhau. Trong giíi tù nhiªn, chuyÓn ho¸ cña c¸c mÆt ®èi lËp th-êng diÔn ra mét c¸ch tù ph¸t, cßn trong x· héi, chuyÓn ho¸ cña c¸c mÆt ®èi lËp nhÊt thiÕt ph¶i diÔn ra th«ng qua ho¹t ®éng cã ý thøc cña con ng-êi. Do ®ã, kh«ng nªn hiÓu sù chuyÓn ho¸ lÉn nhau gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp chØ lµ sù ho¸n ®æi vÞ trÝ mét c¸ch ®¬n gi¶n, m¸y moc. Th«ng th-êng th× m©u thuÉn chuyÓn ho¸ theo hai ph-¬ng thøc: + Ph-¬ng thøc thø nhÊt: MÆt ®èi lËp nµy chuyÓn ho¸ thµnh mÆt ®èi lËp kia nh-ng ë tr×nh ®é cao h¬n xÐt vÒ ph-¬ng diÖn chÊt cña sù vËt. VÝ dô: Lùc l-îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt trong x· héi phong kiÕn ®Êu tranh chuyÓn ho¸ lÉn nhau ®Ó h×nh thµnh quan hÖ s¶n xuÊt míi lµ quan hÖ s¶n xuÊt t- b¶n chñ nghÜa vµ lùc l-îng s¶n xuÊt míi ë tr×nh ®é cao h¬n. + Ph-¬ng thøc thø hai: C¶ hai mÆt ®èi lËp chuyÓn ho¸ lÉn nhau ®Ó thµnh hai mÆt ®èi lËp míi hoµn toµn. VÝ dô: NÒn kinh tÕ ViÖt Nam chuyÓn tõ nÕn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, quan liªu, bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ tr-êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n-íc theo ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa. Tõ nh÷ng m©u thuÉn trªn cho ta thÊy trong thÕ giíi hiÖn thùc, bÊt kú sù vËt hiÖn t-îng nµo còng chøa ®ùng trong b¶n th©n nã nh÷ng mÆt, nh÷ng thuéc tÝnh cã khuynh h-íng ph¸t triÓn ng-îc chiÒu nhau. Sù ®Êu tranh chuyÓn ho¸ cña c¸c mÆt ®èi lËp trong ®iÒu kiÖn cô thÓ t¹o thµnh m©u thuÉn. M©u thuÉn lµ hiÖn t-îng kh¸ch quan, phæ biÕn cña thÕ giíi. M©u thuÉn ®-îc gi¶i quyÕt, sù vËt còng mÊt ®i, sù vËt míi h×nh thµnh. Sù vËt míi l¹i n¶y sinh c¸c mÆt ®èi lËp vµ m©u thuÉn míi. C¸c mÆt ®èi lËp nµy l¹i ®Êu tranh chuyÓn ho¸ vµ phñ ®Þnh lÉn nhau ®Ó t¹o thµnh sù vËt míi h¬n. Cø nh- vËy mµ c¸c sù vËt, hiÖn t-îng trong thÕ giíi kh¸ch quan th-êng xuyªn ph¸t triÓn vµ biÕn ®æi kh«ng ngõng. V× vËy, m©u thuÉn lµ nguån gèc vµ ®éng lùc cña mäi qu¸ ph¸t triÓn. 5 II . TÝnh tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh x©y d-îng nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ë ViÖt Nam : 1. Kinh tÕ thÞ truêng vµ nh÷ng ®Æc ®iÓm : Sù nghiÖp ®æi míi ë ViÖt Nam theo ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa lµ mét tÊt yÕu lÞch sö. Nã nh»m dÉn ®Õn nh÷ng môc tiªu rÊt cô thÓ vµ mang tÝnh c¸ch m¹ng. Nã thay cò ®«i míi hµng lo¹t vÊn ®Ò vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn, c¶ vÒ kinh tÕ vµ chu tr×nh x· héi, nã b¶o vÖ ph¸t triÓn chñ nghÜa M¸c - Lªnin vµ t- t-ëng Hå ChÝ Minh trong ®iÒu kiÖn, hoµn c¶nh míi. Nh- chóng ta ®· biÕt, tõ khi chñ nghÜa x· héi ®-îc x©y dùng, tÊt c¶ c¸c n-íc x· héi chñ nghÜa ®Òu thùc hiÖn nÒn kinh tª kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, c¬ chÕ vËn hµnh vµ qu¶nlý kinh tÕ nµy ®-îc duy tr× trong mét thêi gian kh¸ dµi vµ xem nh- lµ mét ®Æc tr-ng riªng biÖt cña chñ nghÜa x· héi, lµ c¸i ®æi lËp víi c¬ chÕ thÞ tr-êng cña CNTB. Sù thùc th× kh«ng ph¶i hoµn toµn nhvËy, nÒn kinh tÕ tËp trung kh«ng chØ lµ s¶n phÈm riªng biÖt cña CNXH, còng nh- nªn kinh tÕ thÞ tr-êng kh«ng ph¶i duy nhÊt ®-îc thiÕt lËp trong CNTB. NÒn kinh tÕ tËp trung ®· ®-îc c¸c n-íc t- b¶n ¸p dông tõ tr-íc nhiÒu n-íc n-íc x¸c lËp chÕ ®é XHCN. Nh-ng c¸c n-íc TBCN ®· xo¸ bá c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sau khi chiÕn tranh kÕt thóc vµ ®· ®¹t ®-îc nh÷ng thµnh tùu lín vÒ kinh tÕ, x· héi. Nh-ng c«ng b»ng mµ nãi, nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng còng ch-a ph¶i lµ c¸i duy nhÊt b¶o ®¶m cho sù t¨ng tr-ëng vµ ph¸t triÓn cña x· héi. Trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH th× sù tån t¹i cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸, nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng - b-íc ph¸t triÓn cao cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ lµ lÏ ®-¬ng nhiªn. Nh- vËy, cã thÓ nãi r»ng nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng còng nhnÒn kinh tÕ t¹p trung kh«ng ph¶i lµ thuéc tÝnh ®Æc thï, cè h÷u riªng cña mét chÕ ®é x· héi nµo vÊn ®Ò ¸p dông mçi nÒn kinh tÕ ®ã vµo thêi ®iÓm, hoµn c¶nh lÞch sö nµo cho phï hîp ®Ó danh hiÖu qu¶ cao nhÊt. Chóng ta ®ang trong giai ®o¹n qu¸ ®é lªn CNXH, bëi thÕ viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan. Míi chØ cã h¬n chôc n¨m ®æi míi v÷a qua, ViÖt Nam ®· cho nh©n d©n thÕ giíi ngì ngµng. Tõ chç chóng ta cßn xa l¹, nay ®· héi nhËp ®-îc víi c¸c nÒn kinh tÕ tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i. TÊt c¶ nh÷ng thµnh tùu kinh tÕ mµ chóng ta ®¹t ®-îc khi chuyÓn sang nªn kinh tÕ thÞ 6 tr-êng ®· nãi lªn c«ng cuéc ®æi míi ë n-íc ta lµ mét cuéc c¸ch m¹ng thùc sù. ë ViÖt Nam cã ®Æc ®iÓm lµ b¶o vÖ, vËn dông vµ ph¸t triÓn s¸ng t¹o chñ nghÜa M¸c - Lªnin, t- t-ëng Hå ChÝ Minh lµ môc tiªu, nhiÖm vô kh«ng kÐm phÇn quan träng lµm s¸ng tá thªm ý nghÜa vµ vai trß c¸ch m¹ng cña c«ng cuéc ®æi míi hiÖn nay ë n-íc ta. Trong c«ng cuéc ®æi míi hiÖn nay, §¶ng ta mét lÇn n÷a kh¼ng ®Þnh nh÷ng gi¸ trÞ khoa häc bÒn v÷ng cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin vµ t- t-ëng Hå ChÝ Minh, ®ång thêi tuyªn bè lÊy chñ nghÜa M¸c - Lªnin vµ t- t-ëng Hå ChÝ Minh lµm kim chØ nam cho mäi hµnh ®éng. 2. ChuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®Êt n-íc : Thùc tiÔn vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi nh÷ng n¨m gÇn ®©y cho thÊy, m« h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ theo h-íng thÞ tr-êng cã sù diÒu tiÕt vÜ m« tõ trung t©m, trong bèi c¶nh cña thêi ®¹i ngµy nay, lµ m« h×nh hîp lý h¬n c¶. M« h×nh nµy, vÒ ®¹i thÓ cã thÓ ®¸p øng nh÷ng th¸ch thøc cña sù ph¸t triÓn. ë n-íc ta, viÖc thùc hiÖn m« h×nh nµy, trong thùc tÕ, ch¼ng nh÷ng lµ néi dung cña c«ng cuéc ®æi míi mµ h¬n thÕ n÷a cßn lµ c«ng cô, lµ ph-¬ng thøc ®Ó n-íc ta ®i tíi môc tiªu x©y dùng CNXH. NÒn kinh tÕ n-íc ta hiÖn nay chØ cã thÓ nãi ®ang trong giai ®o¹n qu¸ ®é, chuyÓn tiÕp tõ nÒn kinh tÕ tËp trung, hµnh chÝnh, bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n-íc theo ®inh h-íng XHCN. Do vËy, nh÷ng ®Æc ®iÓm cña gia ®o¹n qu¸ ®é trong nÒn kinh tÕ n-íc ta, ®-¬ng nhiªn lµ mét vÊn ®Ò rÊt cã ý nghÜa, rÊt cÇn ®-îc nghiªn cøu, xem xÐt. NhËn thøc ®-îc nhøng ®Æc ®iÓm phøc t¹p cña giai ®o¹n qu¸ ®é, chi phèi nh÷ng ®Æc ®iÓm ®ã, chóng ta sÏ tr¸nh ®-îc nh÷ng sai lÇm chñ quan, nãng véi, duy ý chÝ hoÆc nh÷ng khuynh h-íng cùc ®oan, m¸y mãc, sao chÐp, chÊp nhËn nguyªn b¶n kinh tÕ thÞ tr-êng tõ bªn ngoµi vµo. Nh- chóng ta ®· biÕt, trong nªn kinh tÕ tËp trung, bao cÊp, mäi chøc n¨ng kinh tÕ - x· héi cña nÒn kinh tÕ ®Òu ®-îc triÓn khai trong qu¸ tr×nh kÕ ho¹ch ho¸ ë cÊp ®é quèc gia. TÝnh bao cÊp cña Nhµ n-íc ®èi víi c¸c ho¹t ®éng cña s¶n xuÊt, l-u th«ng, ph©n phèi... kh¸ nÆng nÒ. ë n-íc ta tr-íc ®©y, 7 chÕ ®é h¹ch to¸n, trªn thùc tÕ cßn nÆng vÒ h×nh thøc. Lîi Ých kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ lîi Ých c¸ nh©n ng-êi lao ®éng, mét ®éng lùc trùc tiÕp cña ho¹t ®éng x· héi ch-a ®-îc quan t©m ®óng møc. V× thÕ, sù vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ nh×n chung lµ chËm ch¹p, kÐm n¨ng ®éng. KÓ tõ ®¹i héi §¶ng lÇn thø VI (12/1986) ®Õn nay, theo ®-êng lèi ®æi míi, ®Êt n-íc ta d· tõng b-íc chuyÓn sang nªn kinh tÕ thÞ tr-êng víi ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa. Vµ ®iÒu ®ã cã ý nghÜa lµ chóng ta ®· ®¹t ®-îc nhöng th¯nh tøu hÕt s÷c quan träng, nhöng th¯nh tø cho phÐp chòng ta “®iÒu chØnh vµ bæ sung nhËn thøc, lµm cho quan niÖm vÒ chñ nghÜa x· héi ngµy cµng cô thÓ; ®-êng lèi chñ tr-¬ng, chÝnh s¸ch ngµy cµng ®ång bé, cã c¨n cø khoa hcä v¯ thøc tiÔn”. Nhöng th¯nh tøu ®ã, trong mét chông møc nhÊt ®Þnh còng gi¸n tiÕp kh¶ n¨ng cña kinh tÕ thÞ tr-êng trong viÖc n¨ng ®éng ho¸ nÒn kinh tÕ ®Êt n-íc. Kinh tÕ thÞ tr-êng, nh- chóng ta ®· biÕt, lµ mét kiÓu quan hÖ kinh tÕ x· héi mµ trong ®ã s¶n xuÊt vµ t¸i s¶n xuÊt x· héi g¾n liÒn víi thÞ tr-êng, tøc lµ g¾n chÆt víi qu©n hÖ hµng ho¸ - tiÒn tÖ. víi quan hÖ cung - cÇu ... Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, nÐt biÓu hiÖn cã tÝnh chÊt bÒ mÆt cña ®êi sèng xa héi quan hÖ hµng ho¸. NÕu nh- tr-íc ®©y, nÒn kinh tÕ n-íc ta chØ cã mét kiÓu së h÷u t-¬ng ®èi thuÇn nhÊt víi hai thµnh phÇn tËp thÓ vµ quèc doanh, th× hiÖn nay, cïng víi thµnh phÇn së h÷u chñ ®¹o lµ së h÷u Nhµ n-íc, cßn tån t¹i nhiÒu h×nh thøc së h÷u kh¸c. Nh÷ng h×nh thøc sö h÷u ®ã, trong thùc tÕ vËn hµnh cña nÒn kinh tÕ, kh«ng h¼n ®· ®ång bé víi nhau, ®èi khi chóng cßn cã m©u thuÉn víi nhau. Song vÒ tæng htÓ, chóng lµ nh÷ng bé phËn kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ, cã kh¶ n¨ng ®¸p øng nh÷ng ®ßi hái ®a d¹ng vµ n¨ng ®éng cña nÒn kinh tÐ thÞ tr-êng. Trªn con ®-êng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, viÖc chóng ta b-íc ®Çu sö dông thÞ tr-êng nh- lµ mét c«ng cô, ph-¬ng thøc, trªn thùc tÕ®· ®em l¹i nh÷ng kªt qu¶ tÝch cùc c¶ vÒ ph-¬ng diÖn thùc tiÔn vµ ph-¬ng diÖn nhËn thøc. 8 Mçi hµnh trang cã ý nghÜa mµ c«ng cuéc ®æi míi trang bÞ cho chóng ta s¶n xuÊt hµng ho¸ cïng víi nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr-êng, hiÖn ®· d-îc chóng ta hiÓu lµ kh«ng ®èi lËp víi CNXH. Víi tÝnh c¸ch lµ s¶n phÈm cña v¨n minh nh©n lo¹i, mét c¬ héi ®Ó c¸c céng ®ång më cöa, tiÕp xóc víi bªn ngoµi, kinh tÕ thÞ tr-êng râ rµng lµ c¸i kh¸ch quan vµ tÊt yÕu ®èi víi c«ng cuéc x©y dùng CNXH ë n-íc ta. Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thnµh phÇn ë n-íc ta, thÞ tr-êng võa lµ c¨n cø, võa lµ ®èi t-îng cña c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸. ViÖc ®iÒu tiÕt vÜ m« ®èi víi thÞ tr-êng, mét mÆt lµm cho nÒn kinh tÕ n-íc ta thùc sù trë thµnh mét thÞ tr-êng thèng nhÊt- thèng nhÊt trong c¶ n-íc vµ thèng nhÊt víi thÞ tr-êng thÕ giíi- mÆt kh¸c cßn cã t¸c dông lµm cho mçi ®¬n vÞ kinh tÕ ph¶i tù kh¼ng ®Þnh kh¶ n¨ng vµ vai trß cña m×nh trong thÞ tr-êng. Tuy nhiªn, nhËn ra søc m¹nh cña c¬ chÕ thÞ tr-êng bao nhiªu, chóng ta l¹i còng hiÓu râ h¬n bÊy nhiªu mÆt tr¸i cña nã ®èi víi sù vËn ®éng cña ®êi sèng x· héi. Sù t¨ng tr-ëng kinh tÕ ®-¬ng nhiªn lµ mét môc tiªu cña ph¸t triÓn x· héi; nã cã kh¶ n¨ng t¹o ra ®iÒu kiÖn ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò x· héi. Nh-ng t¨ng tr-ëng kinh tÕ kh«ng nhÊt thiÕt ®i liÒn víi tiÕn bé x· héi. Do vËy, nh÷ng quan niÖm cña §¶ng ta, ®Ó thùc hiÖn sù nghiÖp x©y dùng CNXH víi môc tiªu d©n giµu, n-íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng v¨n minh, nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng nhÊt thiÕt ph¶i cã sù qu¶n lý cña Nhµ n-íc theo ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa. 9 III . m©u thuÉn biÖn chøng trong qu¸ tr×nh x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng theo ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam : 1. Thùc chÊt nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ë ViÖt Nam : 1.1. Kh¸i niÖm kinh tÕ thÞ tr-êng Kinh tÕ thÞ tr-êng lµ mét kiÓu quan hÖ kinh tÕ x· héi mµ trong ®ã, s¶n xuÊt x· héi g¾n chÆt víi thÞ tr-êng, tøc lµ g¾n chÆt chÏ víi quan hÖ hµng ho¸ - tiÒn tÖ, víi quan hÖ cung cÇu... Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng nÐt biÓu hiÖn cã tÝnh chÊt bÒ mÆt cña ®êi sèng x· héi lµ quan hÖ hµng ho¸. Mäi ho¹t ®éng x· héi ®Òu ph¶i tÝnh ®Õn quan hÖ hµng ho¸, hay Ýt nhÊt th× còng ph¶i sö dông c¸c quan hÖ hµng ho¸ nh- m¾t kh©u trung gian. 1.2. Kinh tÕ thÞ tr-êng ®Þnh h-íng XHCN ë n-íc ta. Thµnh tùu cña 10 n¨m ®æi míi võa qua ë n-íc ta ®· cã t¸c dông lµm cho n-íc ta quen dÇn víi c¸c quan hÖ hµng ho¸. Hµm l-îng kinh tÕ trong c¸c ho¹t ®éng x· héi ngµy cµng ®-îc chó ý. Nh÷ng kÕ ho¹ch nh÷ng ho¹t ®éng x· héi bÊt chÊp kinh tÕ hoÆc phi kinh tÕ ®· gi¶m ®¸ng kÓ. B-íc chuyÓn sang kinh tÕ thÞ tr-êng nµy ®-¬ng nhiªn kh«ng tr¸nh khái cã nh÷ng mÆt tiªu cùc cña nã, nh-ng dÉu sao nã còng nãi lªn søc sèng vµ kh¶ n¨ng t¸c ®éng cña nh÷ng quan hÖ thÞ tr­êng “ë ViÖt Nam, dï nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng míi chØ ®ang h×nh thµnh, cßn ®ang trong nh÷ng b-íc chËp ch÷ng ban ®Çu vµ ®-îc ®iÒu tiÕt mét c¸ch cã ý thøc theo ®Þnh h-íng XHCN, song còng t¸c ®éng kh¸ râ ®Õn mäi mÆt cña ®êi sèng x· héi vµ ®Ó l¹i ®ã nh÷ng dÊu Ên cña m×nh...” NÕu nh­ tr­íc ®©y, nÒn kinh tÕ n­íc ta chØ cã mét kiÓu së höu thuÇn nhÊt víi hai thµnh phÇn kinh tÕ tËp thÓ vµ quèc doanh, th× hiÖn nay cïng víi thµnh phÇn së h÷u chñ ®¹o chñ ®¹o lµ së h÷u nhµ n-íc th× cßn tån t¹i nhiÒu thµnh phÇn së h÷u kh¸c, vÒ tæng thÓ, chóng lµ nh÷ng bé phËn kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ, cã kh¶ n¨ng ®¸p øng nh÷ng ®ßi hái ®a d¹ng vµ n¨ng ®éng cña kinh tÕ thÞ tr-êng. Trªn con ®-êng CNH - H§H, viÖc chóng ta b¾t ®Çu sö dông thÞ tr-êng nh- mét c«ng cô,mét ph-¬ng thøc ®Ó ®¶m b¶o t¨ng tr-ëng kinh tÕ, trªn thùc 10 tÕ, ®· ®em l¹i nh÷ng kÕt qu¶ tÝch cùc vÒ c¶ ph-¬ng diÖn, thùc tiÔn lÉn ph-¬ng diÖn nhËn thøc. Mét hµnh trang cã ý nghÜa mµ c«ng cuéc ®æi míi cho chóng ta lµ, s¶n xuÊt h¯ng ho² cïng víi “nÒn kinh tÕ h¯ng ho² nhiÒu th¯nh phÇn vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng” hiÖn nay ®± ®­îc chòng ta hiÓu l¯ kh«ng m©u thuÉn víi CNXH. Víi tÝnh c¸ch lµ s¶n phÈm cña v¨n minh nh©n lo¹i, mét c¬ héi ®Ó céng ®ång më cöa, tiÕp xóc víi bªn ngoµi. Kinh tÕ thÞ tr-êng râ rµng lµ kh¸ch quan lµ tÊt yÕu ®èi víi c«ng cuéc x©y dùng CNXH. Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ë n-íc ta, thÞ tr-êng võa lµ c¨n cø, võa lµ ®èi t-îng cña c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸. ViÖc ®iÒu tiÕt vÜ m« ®èi víi thÞ tr-êng, mét mÆt lµ nÒn kinh tÕ n-íc ta thùc sù trë thµnh mét thÞ tr-êng thèng nhÊt - thèng nhÊt trong c¶ n-íc vµ thèng nhÊt víi thÞ tr-êng thÕ giíi, mÆt kh¸c cßn cã t¸c dông lµm cho mçi ®¬n vÞ kinh tÕ buéc ph¶i tù kh¼ng ®Þnh m×nh - vai trß cña m×nh trong thÞ tr-êng. 2. Nh÷ng m©u thuÉn ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng theo ®Þnh h-íng X· héi chñ nghÜa ë n-íc ta : +) mét sè vÊn ®Ò lý luËn chung cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin vÒ qua hÖ gi÷a kinh tÕ vµ chÝnh trÞ : Theo c¸c nhµ kinh ®iÓn cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin th× kinh tÕ quyÕt ®Þnh chÝnh trÞ: “chÝnh trÞ l¯ sø biÓu hiÖn tËp trung cða kinh tÕ”. Trong lÞch sõ ph¸t triÓn x· héi lo¹i ng-êi kh«ng ph¶i b¸o vÒ còng cã vÊn ®Ò chÝnh trÞ. X· héi nguyªn thuû ch-a cã giai cÊp, ch-a cã vÊn ®Ò chÝnh trÞ. Tõ khi x· héi xuÊt hiÖn giai cÊp vµ Nhµ n-íc th× vÊn ®Ò chÝnh trÞ míi h×nh thµnh. VÊn ®Ò chÝnh trÞ lµ vÊn ®Ò thuéc quan hÖ giai cÊp vµ ®Êu tranh giai cÊp. Trung t©m cña vÊn ®Ò chÝnh trÞ lµ vÊn ®Ò ®Êu tranh gi÷a c¸c giai cÊp , c¸c lùc l-îng x· héi nh»m giµnh vµ gi÷ ch×nh quyÒn nhµ n-íc vµ sö dông chÝnh quyÒn ®ã lµm c«ng cô dÓ x©y dùng vµ b¶o vÖ chÕ ®é x· héi phï hîp víi lîi Ých cña giai cÊp cÇm quyÒn. B¶n th©n vÊn ®Òm chÝnh trÞ ra ®êi hoµn toµn lad do kinh tÕ quyÕt ®Þnh. ChÝnh trÞ kh«ng ph¶i lµ môc ®Ých, mµ chØ lµ ph--ong tiÖn ®Ó thùc hiÖn môc ®Ých kinh tÕ. Khi phª ph¸n quan niÖm cña §uyrich cho r»ng b³o løc chÝnh trÞ quyÕt ®Þnh kinh tÕ, F.Engen ®± khµng ®Þnh”b³o løc chØ l¯ ph­¬ng tiÖn, cßn lîi Ých kinh tÕ l¯ móc ®Ých”. Trong t²c phÈm “LòtvÝch 11 Phoi¬b¨c vµ sù c¸o chung cña triÕt häc cæ ®iÓn§øc”, F.Engen ®± chØ râ” ®Ó tho¶ thuËn nh÷ng lîi Ých kinh tÕ th× quyÒn lùc chÝnh trÞ chØ ®-îc sö dông lµ mét ph-¬ng tiÖn ®¬n thuÇn. QuyÒn lùc chÝnh trÞ lµ c«ng cô m¹nh mÏ nhÊt ®Ó b¶o vÖ chÕ ®ä x· héi. Sù thèng trÞ vÒ chÝnh trÞ cña mét giai cÊp nhÊt ®Þnh lµ ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o cho giai cÊp ®ã thùc hiÖn ®-îc sù thèng trÞ vÒ kinh tÕ. §Êu tranh giai cÊp, vÒ thùc chÊt lµ ®Êu tranh v× lîi Ých kinh, ®-îc thùc hiÖn th«ng qua ®Êu tranh chÝnh trÞ. Theo F.Engen, “bÊt c÷ cuéc ®Êu tranh giai cÊp n¯o cñng ®Òu l¯ ®Êu tranh chÝnh trÞ, xÐt ®Õn cïng, ®Òu xoay quoanh vÊn ®Ò gi¶i phãng vÒ kinh tÕ”. §Ó nhÊn m³nh vai trß cða chÝnh trÞ V.I.Lenin ®± khµng ®Þnh” chÝnh trÞ kh«ng thÓ chiÕm vÞ trÝ h¯ng ®Çu so víi kinh tÕ”Khµng ®Þnh ®ã cða Lenin kh«ng cã nghÜa lµ phñ nhËn hoµn toµn vai trß quyÕt ®Þnh cña kinh tÕ ®èi voøi chÝnh trÞ, mµ mu«ns nhÊn m¹nh t¸c ®éng tÝch cùc cña chÝnh trÞ ®èi víi kinh tÕ. VÊn ®Ò kinh tÕ kh«ng thÓ t¸ch rêi vÊn ®Ò chÝnh trÞ mµ nã ®-îc xem xÐt gi¶i quÕt theo mét lËp tr-êng chinhs trÞ nhÊt ®Þnh. Giai cÊp nµo cÇm quyÒn còng h-íng kinh tÕ ph¸t triÓn theo lËp tr-êng chÝnh trÞ cña giai cÊp ®ã nh»m phôc vô cho môc tiªu kinh tÕ x· héi nhÊt ®Þnh. Vµ lËp tr-êng chÝnh trÞ ®óng hay sai sÏ thóc ®Èy hoÆc k×m h·m sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. V.I>Lenin cßn khµng ®Þnh “kh«ng cã mét lËp tr-êng chÝnh trÞ ®óng th× mét giai cÊp nhÊt ®Þnh nµo ®ã kh«ng thÓ nµo gi÷ v÷ng ®uùc sù thèng trÞ cña m×nh vµ do ®ã cóng kh«ng thÓ hoµn thµnh ®-îc nhiÖm vô cña m×nh trong lÜnh vóc s°n xuÊt “. Khi thÓ chÕ chÝnh trÞ kh«ng phï hîp víi yªu c©ïph²t triÓn kinh tÕ th× kinh tÕ tÊt yÕu sÏ më ®-êng ®i. Khi ®ã, viÖc thay ®æi thÓ chÕ chÝnh trÞ cho phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ lµ ®iÒu kiÖn quyÕt ®Þnh ®Ó thóc ®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn. Nh- vËy, chóng ta cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng kinh tÕ vµ chÝnh trÞ lµ thèng nhÊt vµ biÖn chøng víi nhau trªn nÒn t¶ng quyÕt ®Þnh lµ kinh tÕ. §©y lµ c¬ së ph-¬ng ph¸p luËn quan träng trong viÖc nhËn thøc x· héi nãi chung, nhËn thøc c«ng cuéc ®æi míi ë ViÖt Nam nãi riªng. Tõ §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VII (th¸ng 6 n¨m 1991). §¶ng ta ®· kh¼ng ®Þnh: “VÒ quan hÖ giöa ®æi míi kinh tÕ v¯ ®æi míi chÝnh trÞ, ph°i tËp trung søc lµm tèt ®æi míi kinh tÕ, ®¸p øng nh÷ng ®ßi hái cÊp b¸ch cña nh©n d©n 12 vÒ ®êi sèng, viÖc lµm vµ nhu cÇu x· héi kh¸c, x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cu¶ CNXH, coi ®ã lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó tiÕn hµnh ®æi mëi trong lÜnh vùc chÝnh trÞ. §ång thêi víi ®æi míi kinh tÕ, ph¶i tõng b-íc ®æi míi tæ chøc vµ ph-¬ng thøc ho¹t ®éng cña hÖ thèng chÝnh trÞ, ph¸t huy ngµy cµng tèt quyÒn lµm chñ vµ n¨ng lùc s¸ng t¹o cña nh©n d©n trªn c¸c lÜnh vùc chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi. V× chÝnh trÞ ®ông ch¹m ®Õn tÊt c¶ c¸c mèi quan hÖ ®Æc biÖt nh¹y c¶m vµ phøc t¹p trong x· héi, nªn viÖc ®æi míi hÖ thèng chÝnh trÞ nhÊt thiÕt ph¶i trªn c¬ së nghiªn cøu vµ chuÈn bÞ rÊt nghiªm tóc, kh«ng cho phÐp g©y mÊt æn ®Þnh chÝnh trÞ dÉn ®Õn sù rèi lo¹n. Nh-ng kh«ng v× thÕ mµ tiÕn hµnh chËm chÔ ®æi míi chÝnh trÞ, nhÊt lµ vÒ tæ chøc bé m¸y vµ c¸c bé, c¸c mèi quan hÖ gi÷ §¶ng vµ Nhµ n-íc vµ c¸ ®oµn thÓ nh©n d©n, bëi ®ã lµ ®iÒu kiÖn thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ , x± héi v¯ thøc hiÖn d©n chð.” §iÒu ®ã cho thÊy §¶ng ta ®· kh«ng t¸ch rêi ®æi míi kinh tÕ vµ ®æi míi chÝnh trÞ. §¶ng ta kh¼ng ®Þnh r¨ng ph¶i tËp trung søc lµm tèt ®æi míi kinh tÕ vµ ®ång thêi víi ®æi míi kinh tÕ ph¶i tiÒn hµnh tõng b-íc ®æi míi chÝnh trÞ, nh-ng ph¶i thËn träng kh«ng g©y mÊt æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ. T- t-ëng trªn ®· ®-îc tiÕp tôc ph¸t triÓn mét c¸h râ rµng h¬n ë §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VIII (th¸ng 7 n¨m 1996) cña §¶ng ta. Khi tæng kÕt c¸c bµi häc cña 10 n¨m ®æi míi, §¶ng ta ®· kh¼ng ®Þnh ph¶i kÕt hîp chÆt chÏ ngay tõ ®Çu ®æi míi kinh tÕ v-íi ®æi míi chÝnh trÞ. §©y lµ mét bµi häc kh¸i qu¸t míi, hoµn toµn khoa häc. Nã võa phï hîp víi lý luËn cña chó nghÜa M¸c - Lªnin võa phï hîp víi thùc tiÔn c«ng cuéc ®æi míi ë n-íc ta. Trong khi ®Ò ra ®æi míi chÝnh trÞ, §¶ng ta lu«n nhÊn m¹nh ph¶i æn ®Þnh chÝnh trÞ, gi÷ v÷ng vµ t¨ng c-êng sù l·nh ®¹o cña §¶ng. §iÒu nµy t-ëng nh- mét ngÞch lý nh-ng hoµn toµn cã lý vµ khoa häc. æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ, nãi mét c¸ch kh¸i qu¸t lµ giai cÊp cÇm quyÒn ph¶i t¨ng c-êng quyÒn lùc chÝnh trÞ cña m×nh; Nhµ n-íc cña giai cÊp ®ã ph¶i m¹nh vµ cã hiÖu lùc, luËt ph¸p ph¶i nghiªm minh; chÕ ®é x· héi ®· x¸c lËp ph¶i ®-îc gi÷ v÷ng. §èi víi n-íc ta hiÖn nay, æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ thùc 13 chÊt lµ gi÷ v÷ng vµ t¨ng c-êng vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng, t¨ng c-êng vai trß cña Nhµ n-íc XHCN, b¶o vÖ vµ x©y dùng thµnh c«ng CNXH. Thùc tiÏn trªn thÕ giíi chã th©y, æn ®Þnh chÝnh trÞ lµ ®iÒu kiÖn hÕt søc c¬ b¶n ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ. Nã t¹o ra m«i tr-êng ®Ó thu hót nguån ®Çu ttrong n-íc vµ trªn thÕ giíi, t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh. Nh÷ng thµnh tùu trong 10 n¨m ®æi míi võa qua ë n-íc ta còng kh¼ng ®Þnh ®iÒu ®ã. Nh÷ng thµnh tõu ®ã kh«ng thÓ t¸ch rêi viÖc chóng ta gi÷ ®-îc æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ. æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ l¹i kh«ng thÓ t¸ch rêi ®æi míi vÒ chÝnh trÞ. Nh-ng ®æi míi chÝnh trÞ kh«ng ph¶i lµ ®æi míi v« nguyªn t¾c, mµ ®æi míi lµ ®Ó gi÷ v÷ng æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ, gi÷ v÷ng vµ t¨ng c-¬ng vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng, vai trß tæ chøc qu¶n lý cña Nhµ n-íc XHCN. §æi míi chÝnh trÞ ph¶i g¾n liÒn víi ®æi míi vÒ kinh tÕ, phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn cña kinh tÕ th× míi cã thÓ t¨ng c-êng vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng vµ vai trß tæ chøc qu¶n lý cña Nhµ n-íc XHCN, vµ nhõ ®ã míi gi÷ v÷ng æn ®Þnh vÒ chÞnh trÞ. Song ®æi míi vÒ kinh tÕ còng kh«ng ph¶i ®æi míi mét c¸ch tuú tiÖn mµ theo mét ®Þnh h-íng nhÊt ®Þnh. §ã lµ chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ kÊ ho¹ch ho¸ tËp trung sang “nÒn kinh tÕ nhiÒu th¯nh ph¯n, vËn h¯nh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n-íc theo ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa” hay nãi ng¨n gän lµ kinh tÕ thÞ tr-êng theo ®Þnh h-íng XHCN. ChuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng XHCN l¯ nh´m thøc hiÖn móc tiªu “d©n gi¯u, n­íc m³nh, x± héi c«ng b´ng v¨n minh”, v¯ ®ã cñng l¯ c¬ së ®Ó gi÷ vöng æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ. Tãm l¹i: æn ®Þnh vµ ®æi míi vÒ chÝnh trÞ lµ hai mÆt ®æi lËp nh-ng thèng nhÊt biÖn chøng víi nhau. Cã æn ®Þnh th× míi ®æi míi, vµ ®æi míi lµ ®iÒu kiÖn ®Ó æn ®Þnh, Hai mÆt ®ã t¸c ®éng qua l¹i víi nhau vµ g¾n bã chÆt chÏ víi ®æi míi kinh tÕ, trªn nÒn t¶ng cña ®æi míi kinh tÕ. Nh- vËy, chóng ta thÊy trong qu¸ tr×nh ®æi míi ë n-íc ta, ®æi míi kinh tÕ vµ ®æi míi chÝnh trÞ lu«n g¾n bã chÆt chÏ víi nhau, thèng nhÊt víi nhau, trong ®ã ®æi míi kinh tÕ lµ träng t©m, ®æi míi chÝnh trÞ ph¶i tiÕn hµnh tõng b-íc phï hîp víi ®æi míi kinh tÕ, ®¸p øng yªu cÇu cña ®æi míi kinh tÕ. 14 §iÒu kh¼ng ®Þnh ®ã lµ sù kh¸i qu¸t kinh nghiÖm cña 10 n¨m ®æi míi võa qua lµ kÕt qu¶ cña viÖc vËn dông s¸ng t¹o chña nghÜa M¸c - Lªnin vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ ë Viªt Nam. KhÝa qu¸t ®ã hoµn toµn khoa häc vµ cã gi¸ trÞ ®Þnh h-íng cho giai ®o¹n ph¸t triÓn tiÕp theo - giai ®o¹n ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc. +) M©u thuÉn gi÷a lùc l-îng s¶n xuÊt vµ qu©n hÖ s¶n xuÊt: Trong c«ng cuéc x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr-êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n-íc, theo ®Þnh h-íng XHCN ë n-íc ta hiÖn nay, vÊn ®Ò lùc l-îng s¶n xuÊt - quan hÖ s¶n xuÊt lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc phøc t¹p, m©u thuÉn gi÷a hai lùc l-îng nµy vµ nh÷ng biÓu hiÖn cña nã xÐt trªn ph-¬ng diÖn triÕt häc M¸c - Lªnin, theo ®ã lùc l-îng s¶n xuÊt lµ néi dung cña sù vËt cßn quan hÖ s¶n xuÊt lµ ý thøc cña sù vËt, lùc l-îng s¶n xuÊt lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh quan hÖ s¶n xuÊt, lùc l-îng s¶n xuÊt lµ yÕu tè ®éng, lu«n lu«n thay ®æi. Khi lùc l-îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn ®Õn mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh th× quan hÖ s¶n xuÊt sÏ kh«ng cßn phï hîp n÷a vµ trë thµnh yÕu tè k×m h·m lùc l-îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. §Ó më ®-êng cho lùc l-îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn, cÇn thay thÕ quan hÖ s¶n xuÊt cò b»ng mét quan hÖ s¶n xuÊt míi phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®ä phst triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt. ChÝnh quan hÖ s¶n xuÊt tù ph¸t triÓn ®Ó phï hîp víi lùc l-îng s¶n xuÊt, quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc l-îng s¶n xuÊt, ®ã lµ quy luËt kinh tÕ chung cho sù ph¸t triÓn x· héi. Qu¸ tr×nh m©u thuÉn gi÷a lùc l-îng s¶n xuÊt tiªn tiÕn víi quan hÕ s¶n xuÊt l¹c hËu k×m h·m nã diÔn ra gay g¾t, quyÕt liÖt vµ cÇn ®-îc gi¶i quyÕt. Nh-ng gi¶i quyÕt nã b»ng c¸ch nµo? ®ã chÝnh lµ c¸c cuéc c¸ch m¹ng x· héi, chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ mµ cuéc chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ ë n-íc ta lµ mét vÝ dô. Khi mét môc tiªu, mét nhiÖm vô cùc kú quan träng, thÓ hiÖn tÝch chÊt c¸ch m¹ng cña c«ng cuéc ®æi míi hiÖn nay ë ViÖt Nam lµ phÊn ®Êu x©y dùng n-íc ta trë thµnh quèc gia c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, d©n giÇu, n-íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng v¨n minh. C«ng nghiÖp hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc lµ chñ tr-¬ng, biÖn ph¸p võa mang tÝnh c¸ch m¹ng võa mang tÝnh khoa häc ®Ó x©y dùng chñ nghÜa x· héi. Nãi 15 ®Õn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc chÝnh lµ nãi ®Õn nÒn s¶n xuÊt tiªn tiÕn vµ ®ã chÝnh lµ lùc l-îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt, nãi ®Õn khoa häc, ®Õn sù anh minh, trÝ tuÖ, lµ nãi ®Õn mét ph-¬ng thøc tèi -u ®Ó tho¸t khái t×nh tr¹ng s¶n xuÊt nhá, n«ng nghiÖp l¹c hËu, nh»m t¹o ®iÒu kiÖn vµ c¬ së vËt chÊt cho CNXH ®-îc x©y dùng vµ ph¸t triÓn. Kh«ng thÓ ¨n ®ãi, mÆc r¸ch víi c¸i cuèc trªn vai céng thªm tÊm lßng céng s¶n ®Ó kiÕn thiÕt CNXH, chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng. Kh¼ng ®Þnh c¸i míi, ®óng ®¾n tù b¶n th©n nã ®· bao gåm c¶ ý nghÜa phñ ®Þnh g¹t bá c¶ quan niÖm cò sai lÇm vÒ ®iieï kiÖn vµ c¸ch thøc x©y dùng chñ nghÜa xa héi ë n-íc ta. Tr-íc ®©y chóng ta thiÕu quan t©m ®óng møc ®Õn vai trß cña trÝ tuÖ; khoa häc, ®Õn viÖc t¹o lËp c¬ së kinh tÕ vËt chÊt cña CNXH. B»ng chøng lµ mét thêi chóng ta ®· coi träng kh«ng ®óng møc tÇng líp trÝ thøc vµ khoa häc trong m«i tr-êng t-¬ng quan víi ®éi ngò nh÷ng nguêi lao ®éng kh¸c. Do thÕ, hËu qu¶ tÊt yÕu ®· x¶y ra lµ khoa häc ë n-íc ta chËm hoÆc Ýt cã ®iÒu kiÖn m«i tr-êng ph¸t triÓn, ®Êt n-íc kh«ng tho¸t khái nÒn s¶n xuÊt nhá, n«ng nghÞp l¹c hËu vµ còng kh«ng thÓ nãi dÕn c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc. +) M©u thuÉn gi÷a c¸c h×nh th¸i së h÷u tr-íc ®©y vµ trong kinh tÕ thÞ tr-êng: Tr-íc ®©y ng-êi ta quan niÖm nh÷ng h×nh thøc së h÷u trong chñ nghÜa x· héi lµ : së h÷u XHCN tån t¹i d-íi hai h×nh thøc së h÷u toµn d©n vµ së h÷u tËp thÓ. Sù tån t¹i hai h×nh thøc së h÷u ®ã lµ tÊt yÕu kh¸ch quan bëi nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö khi tiÕn hµnh c¸ch m¹ng CNXH vµ XDCNXH quyÕt ®Þnh. Sau khi giµnh ®-îc chÝh quyÒn giai cÊp c«ng nh©n ®øng tr-íc hai h×nh thøc së h÷u t- nh©n kh¸c nhau. Së h÷u t- nh©n t- b¶n chñ nghiâa vµ së h÷ tnh©n cña nh÷ng ng-êi s¶n xuÊt hµng ho¸ nhá. Thùc tÕ ®ßi hái giai cÊp c«ng nh©n ph¶i cã th¸i ®é vµ ph¸t triÓn gi¶i quyÕt kh¸c nhau. §èi víi h×nh thøc së h÷u t- nh©n t- b¶n chue nghÜa b»ng c¸ch t-íc ®o¹t hoÆc chuéc l¹i ®Ó chuyÓn th¼ng lªn së h÷u toµn d©n, cßn ®ãi víi h×nh thøc së h÷u t- nh©n cña nh÷ng ng-êi s¶n xuÊt hµng ho¸ nhá th× kh«ng thÓ dïng nh÷ng biÖn ph¸p nh- trªn, mµ ph¶i kiªn tr× gi¸o dôc, thuyÕt phôc tæ chøc hä trªn c¬ së tù nguyÖn chuyÓn lªn së h÷u tËp thÓ b»ng con ®-êng hîp t¸c ho¸ hai h×nh thøc. Së h÷u 16 ®ã lµ hai con ®-êng ®Æc thï tiÕn lªn CNCS cña giai cÊp c«ng nh©n vµ n«ng d©n tËp thÓ. C¸c h×nh thøc së h÷u tr-íc ®©y vµ trong thêi kú qu¸ ®é chuyÓn sang kinh tÕ thÞ tr-êng ë ViÖt Nam. H¬n m-ßi n¨m ®æi míi ®¸t n-íc theo ®Þnh h-íng Xhcn ë n-íc ta ®· chóng minh tÝnh ®óng ®¾n cña ®-êng lèi ®æi míi, cña chÝnh s¸ch ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc së h÷u do §¶ng ta khëi x-íngvµ l·nh ®¹o toµn d©n thùc hiÖn. Thùc tiÕn ®· cho thÊy mét nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ®-¬ng nhiªn ph¶i bao gåm nhiÒu h×nh thøc së h÷u, chø kh«ng ph¶i chØ cã hai thøc së h÷u toµn d©n vµ së h÷u tËp thÓ nh- quan niÖm tr-íc ®©y... Trong giai ®o¹n hiÖn nay nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h-íng XHCN mµ chóng ta ®ang x©y dùng vµ ph¸t triÓn bao gåm nhiÒu h×nh thøc së h÷u nh- së h÷u toµn d©n, së h÷u Nhµ n-íc, së h÷u tËp thÓ, së h÷u c¸ thÓ vµ së h÷u hçn hîp. Trong c¸c h×nh thøc së h÷u nµy kh¸i qu¸t l¹i chØ cã hai h×nh thøc së h÷u c¬ b¶n lµ c«ng h÷ vµ t- h÷u, cßn c¸c h×nh thøc kh¸c chØ lµ h×nh thøc trung gian, qu¸ ®ä hoÆc hçn hîp. ë ®©y , mçi h×nh thøc l¹i cã nhiÒu ph-¬ng thøc biÓu hiÖn vÒ tr×nh ®é thÓ hiÖn kh¸c nhau. Chóng ®-îc h×nh thµnh trªn c¬ së cã cïng b¶n chÊt kinh tÕ vµ tuú theo tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt vµ n¨ng lùc qu¶n lý. VÒ së h÷u toµn d©n : tr-íc ®©y nguêi ta quan niÖm së h÷u toµn d©n trïng víi së h÷u Nhµ n-íc. NÒn kinh tÕ cã c¬ cÊu nhiÒu thµnh phÇn th× ®-¬ng nhiªn lµ nã bao gåm nhiÒu h×nh thøc së h÷u, trong ®ã kinh tÕ quèc doanh gi÷ vÞ trÝ then chèt, liªn kÕt vµ hç trî c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn theo h-íng cã lîi cho quèc kÕ d©n sinh. Nhµ n-íc qu¶n lý kinh tÕ víi t- c¸ch lµ c¬ quan cã quyÒn lùc ®¹i diÖn cho lîi Ých cña nh©n d©n vµ lµ ®¹i diÖn ®èi víi tµi s¶n së h÷u cña toµn d©n. ë n­íc ta hiÖn nay, nh­ hiÕn ph²p v¯ luËt ®Êt ®ai ®± quy ®Þnh râ :” ®Êt ®ai thuéc së höu to¯n d©n”. XÐt vÒ mÆt kinh tÕ ®Êt ®ai l¯ ph­¬ng tiÖn tån t³i c¬ b¶n cña c¶ mét céng ®ång x· héi. XÐt vÒ m¹t x· héi ®Êt ®ai lµ l·nh thæ n¬i c- tró cña c¶ mét céng ®ång. ThÕ nh-ng khi xÐt trªn c¶ hai ph-¬ng diÖn 17 cã thÓ nãi r»ng ®Êt ®ai kh«ng thÓ lµ ®èi t-îng së h÷u cña riªng ai. Tuy nhiªn, suy cho cïng, ®Êt ®ai còng lµ t- liÖu s¶n xuÊt, hay nãi chÝnh x¸c h¬n, ®ã lµ mét bé phËn quan träng cña t- liÖu s¶n xuÊt. Bëi thÕ , dï lµ ®Æc biÖt th× trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸, nã vÉn ph¶i vËn ®éng theo quy luËt cña thÞ tr-êng vµ chÞu sù ®iÒu tiÕt cña quy luËt ®ã. ViÖc ®Êt ®ai thuéc së h÷u toµn d©n mµ Nhµ n-íc lµ ng-êi ®¹i diÖn së h÷u vµ qu¶n lý kh«ng hÒ m©u thuÉn víi viÖc trao quyÒn cho c¸c hé n«ng d©n , kÓ c¶ quyÒn chuyÓn nh-îng, quyÒn sö dông ®Êt ®ai nÕu biÕt gi¶i quyÕt cô thÓ c¸c vÊn ®Ò së h÷u , biÕt t¸ch quyÒn së h÷u víi quyÒn sö dông. Ch¼ng h¹n nh- ruéng ®Êt vÉn thuéc quyÒn së h÷u toµn d©n song nguêi n«ng d©n cã quyÒn sö dông æn ®Þnh l©u dµith× cã thÓ ®em l¹i mét søc bËt cho sù ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt vµ sù t¨ng tr-ëng cña nÒn kinh tÕ nãi chung. V¨n kiÖn §¹i héi VII cña §¶ng ta ®· chØ râ:”trªn c¬ së chÕ ®é së höu to¯n d©n vÒ ®Êt ®ai, ruéng ®Êt ®uîc giao cho nguêi n«ng d©n sö dông l©u dµi. Nhµ n-íc quy ®Þnh b»ng luËt ph¸p c¸c vÊn ®Ò vÒ thôa kÕ, chuyÓn quyÒn sõ dóng ®Êt....” (§°ng céng s°n ViÖt Nam v¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VII – Nhµ xuÊt b¶n sù thËt- Hµ néi n¨m1991). Nh- vËy h×nh thøc së h÷u toµn d©n ë n-íc ta hiÖn nay ®· ®-îc x¸c ®Þnh theo néi dung míi, cã nhiÒu kh¶ n¨ng ®Ó thùc sù trë thµnh nguån lùc ph¸t triÓn kinh tÕ. VÒ së h÷u nhµ n-íc Trong thêi kú bao cÊp tr-íc ®©y kh«ng chØ cã n-íc ta mµ cßn cã nh÷ng n-íc kh¸c trong hÖ thèng c¸c n-íc x· héi chñ nghi· th-ßng ®ång nhÊt së h÷u nhµ n-íc víi së h÷u toµn d©n. Do nhÇm lÉn nh- vËy mµ trong mét thêi gia kh¸ l©u , ng-êng ta th-êng bá quªn h×nh thøc së h÷u nhµ n-íc chØ quan t©m ®Æc biÖt ®Õn së h÷u toµn d©n víi chÕ ®é c«ng h÷u tån t¹i d-ãi hai h×nh thøc së h÷u toµn d©n vµ tËp thÓ. Vµ còng bëi së h÷u toµn d©n g¾n kÕt v¬Ý sù ph¸t triÓn cña khu vùc kinh tÕ quèc doanh mµ chóng ta ra søc quècdoanh hã nÒn kinh tÕ víi niÒm tin cho r»ng chØ nh- vËy míi cã chñ nghÜa x· héi nhiÒu h¬n. Thùc ra, víi quan niÖm ®ã, së h÷u toµn d©n ®· trë thµnh së h÷u kh«ng ph¶i cña mét chñ thÓ cô thÓ nµo c¶. Trong x· héi mµ Nhµ n-íc cßn tån t¹i th× së h÷u toµn d©n ch-a cã ®iÒu kiÖn vËn ®éng trrªn bÒ mÆt cña ®êi sèng kinh tÕ nãi chung. H×nh thøc 18 së h÷u nhµ n-íc xÐt vÒ tæng thÓ, míi chØ lµ kÕt cÊu bªn ngoµi cña së h÷u. Cßn kÕt cÊu bªn trong cña së h÷u nhµ n-íc ë n-íc ta cã lÏ chñ yÕu thÓ hiÖn ë quyÒn së h÷u ®ã ë khu vùc kinh tÕ quèc doanh, khu vùc c¸c doanh nghiÖp nhµ n-íc. VÒ së h÷u tËp thÓ: ë n-íc ta tr-íc ®©y së h÷u tËp thÓ chñ yÕu tån t¹i d-íi h×nh thøc HTX ( gåm c¶ HTX n«ng nghiÖp vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp) víi néi dung lµ c¶ gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông ®Òu lµ cña chung mµ c¸c x· viªn lµ chñ së h÷u chÝnh. V× vËy víi h×nh thøc së h÷u nµy, quyÒn mua b¸n hoÆc chuyÓn nh-îng t- liÖu s¶n xuÊt, trong thùc tÕ s¶n xuÊt vµ l-u th«ng hµng hã ë n-íc ta dÔn ra hÕt søc phøc t¹p. QuyÒn cña c¸c tËp thÓ s¶n xuÊt th-êng rÊt h¹n chÕ, song ®«i khi l¹i cã t×nh tr¹ng l¹m quyÒn. Sù kh«ng x¸c ®Þnh, sù nhËp nh»ng víi quyÒn së h÷u nhµ n-íc vµ së h÷u t- nh©n tr¸ h×nh còng lµ hiÖn t-îng phæ biÕn. §Ó tho¸t khái t×nh tr¹ng ®ã, trong bèi c¶nh cña nÒn kinh tÕ thÞ truêng hiÖn nay cÇn ph¶i x¸c ®Þnh râ quyÒn mua b¸n vµ chuyÓn nh-îng t- liÖu s¶n xuÊt ®èi víi c¸c tËp thÓ s¶n xuÊt kinh doanh. ChØ cã nh- vËy th× së h÷u tËp thÓ míi cã thÓ trë thµnh h×nh thøc së h÷u cã hiÖu qña. Chóng ta ®· biÕt, HTX kh«ng ph¶i lµ h×nh thøc riªng cã, ®Æc tr-ng cho CNXH, nh-ng nã lµ mét h×nh thøc së h÷u kinh tÕ tiÕn bé trong thêi kú qu¸ ®é ®i lªn chñ nghÜa x· héi. V× vËy chóng ta duy tr× vµ ph¸t triÓn h¬n n÷a h×nh thøc së h÷u nµy khi x©y dùng chñ nghÜa x· héi nh- V.I Lenin ®· khµng ®Þnh,” chÕ ®é cða ng­êi x± viªn hîp t²c x± v¨n minh l¯ chÕ ®é x± héi chð nghÜa”. HTX lµ nhu cÇu thiÕt thùc cña nÒn kinh tÕ hé gia ®×nh, cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸. Khi lùc l-îng s¶n xuÊt trong n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp nhá ph¸t triÓn tíi mét tr×nh ®é nhÊt ®Þng, nã sÌt hóc ®Èy qu¸ tr×nh hîp t¸c. Trong ®iÒu kiÖn cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸, c¸c nhu cÇu vÒ vèn, cung øng vËt t-, tiªu thô s¶n phÈm .. ®ßi hái c¸c hé s¶n xuÊt ph¶i hîp t¸c víi nhau míi cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ ph¸t triÓn. ChÝnh nhu cÇu ®ã ®· liªn kÕt nh÷ng nguêi lao ®éng l¹i víi nhau lµm n¶y sinh quan hÖ së h÷u tËp thÓ. Thùc tiÔn cho thÊy, ë n-íc ta hiÖn nay ®· cã nh÷ng h×nh thøc HTX kiÓu míi ra ®êi do nhu cÇu tån t³i v¯ ph²t triÓn cu° c¬ chÕ thÞ tr­êng” HTX ®± ®­îc tæ ch÷c trªn c¬ 19 së ®ãng gãp cæ phÇn vµ sù tham gia lao ®éng trùc tiÕp cña x· viªn, ph©n phèi theo kÕt qu¶ lao ®éngvµ theo cæ phÇn, mçi x· viªn cãquyÒn nh- nhau ®èi víi c«ng viÖc chung”(§°ng céng s°n ViÖt nam, V¨n kiÖn §³i héi ®³i biÓu toµn quèc lÇn thø VIII- Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia Hµ néi- 1996 ). §iÒu nµy cho thÊy kÕt cÊu bªn trong cña së h÷u tËp thÓ ®· thay ®æi phï hîp víi t×nh h×nh thùc tiÔn ë ®Êt n-íc ta hiÖn nay. +) M©u thuÉn gi÷a kinh tÕ thÞ tr-êng vµ môc tiªu x©y dùng con ng-êi XHCN Chñ tÞch Hå ChÝ MInh cho r»ng muèn x©y dùng chñ nghÜa x· héi tr-íc hÕt ph¶i cã con ng-êi XHCH. YÕu tè con ng-êi giø vai trß cùc kú quan träng trong sù nghiÖp c¸ch m¹ng , bëi v× con ng-êi lµ chñ thÓ cña mäi s¸ng t¹o, cña mäi nguån cña c¶i vËt chÊt vµ v¨n ho¸. Con nguêi ph¸t triÓn cao vÒ trÝ tuÖ, c-êng tr¸ng vÒ thÓ chÊt, phong phó vÒ tinh thÇn, trong s¸ng vÒ ®¹o ®øc lµ ®éng lùc cña sù nghiÖp x©y dùng x· héi míi, lµ môc tiªu cña CNXH . Chóng ta ph¶i b¾t ®Çu tõ con ng-êi lµm ®iÓm xuÊt ph¸t. Kinh tÕ thÞ tr-êng lµ mét lo¹i h×nh kinh tÕ mµ trong ®ã c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ gi÷a con nguêi víi con nguêi ®-îc biÓu hiÖn th«ng qua thÞ tr-êng, tøc lµ th«ng qua viÖc mua b¸n, trao ®æi hµng ho¸ tiÒn tÖ trªn thÞ tr-êng,.Trong kinh tÕ thÞ tr-êng, c¸c quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ ph¸t triÓn, më réng, bao qu¸t trªn mäi lÜnh vùc, cã ý nghÜa phæ biÕn ®èi víi nguêi s¶n xuÊt vµ ng-êi tiªu dïng. Do nÈy sinh vµ ho¹t ®éng mét c¸ch kh¸ch quan trong ®iÒu kiÖn lÞch sö nhÊt ®Þnh Kinh tÕ thÞ tr-êng ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ tr×nh ®é v¨n minh vµ ph¸t triÓn x· héi lµ nh©n tè ph¸t triÓn søc s¶n xuÊt, t¨ng tr-ëng kinh tÕ, thóc ®Èy x· héi tiÕn lªn. Tuy nhiªn, kinh tÕ thÞ tr-êng còng cã nh÷ng khuyÕt tËt nh- sù c¹nh tranh l¹nh lïng , tÝnh tù ph¸t mï qu¸ng dÉn ®Õn sù ph¸ s¶n, thÊt nghiÖp, khñng ho¶ng chu kú. XuÊt ph¸t tõ sù ph©n tÝch trªn ®©y, chóng ta ®· thÊy r»ng ®æi míi ë n-íc ta hiÖn nay , kh«ng thÓ x©y dùng vµ ph¸t triÓn con ng-êi nÕu thiÕu yÕu tè kinh tÕ thÞ tr-êng. Do hËu qu¶ cña nhiÒu n¨m chiÕn tranh, cña nÒn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn , cña c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao c©p,..nÒn kinh tÕ n-íc ta ®a xtôt hËu nghiªm träng so víi khu vùc vµ quèc tÕ. Trong bèi c¶nh ®ã, kinh tÕ thÞ tr-êng lµ ®iÒu kiÖn rÊt quan träng ®-a nÒn kinh tÕ n-íc ta ra khái 20
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan