Tài liệu T053 mâu thuẫn biện chứng và biểu hiện

Lêi nãi ®Çu M©u thuÉn lµ hiÖn tîng cã trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc: tù nhiªn, x· héi vµ t duy con ngêi. Trong ho¹t ®éng kinh tÕ, mÆt trËn còng mang tÝnh phæ biÕn, ch¼ng h¹n nh cung - cÇu, tÝch luü vµ tiªu dïng, tÝnh kÕ ho¹ch ho¸ cña tõng xi nghiÖp, tõng c«ng ty vµ tÝnh tù ph¸t v« chÝnh phñ cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ ... M©u thuÉn tån t¹i khi sù vËt xuÊt hiÖn ®Õn khi sù vËt kÕt thóc. Trong mçi mét sù vËt m©u thuÉn h×nh thµnh kh«ng ph¶i chØ lµ mét mµ lµ nhiÒu m©u thuÉn, vµ sù vËt trong cïng mét lóc cã nhiÒu mÆt ®èi lËp th× m©u thuÉn nµy mÊt ®i th× m©u thuÉn kh¸c l¹i h×nh thµnh... Trong sù nghiÖp ®æi míi ë níc ta do §¶ng khëi xíng vµ l·nh ®¹o ®· dµnh ®îc nhiÒu th¾ng lîi bíc ®Çu mang tÝnh quyÕt ®Þnh, quan träng trong viÖc chuyÓn nÒn kinh tÕ tõ c¬ chÕ quan liªu bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. Trong nh÷ng chuyÓn biÕn ®ã ®· ®¹t ®îc nhiÒu thµnh c«ng to lín nhng trong nh÷ng thnµh c«ng ®ã lu«n lu«n tån t¹i nh÷ng m©u thuÉn lµm k×m h·m sù ph¸t triÓn cña c«ng cuéc ®æi míi. §ßi hái ph¶i ®îc gi¶i quyÕt vµ nÕu ®îc gi¶i quyÕt sÏ thóc ®Èy cho sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. Víi mong muèn t×m hiÓu thªm nh÷ng vÉn ®Ò cña nÒn kinh tÕ, quan ®iÓm lý luËn còng nh nh÷ng víng m¾c trong gi¶i ph¸p, quy tr×nh xö lý c¸c vÊn ®Ò chÝnh trÞ - x· héi cã liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh tiÕn hµnh c¶i c¸ch trong viÖc chuyÓn nÒn kinh tÕ t«i chän “M©u thuÉn biÖn chøng vµ biÓu hiÖn cña nã trong qu¸ tr×nh x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë ViÖt Nam” lµm ®Ò tµi cho tiÓu luËn m«n triÕt häc M¸c- Lª nin. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thµy ! 1 Néi dung I. Lý luËn chung: Mçi mét sù vËt, hiÖn tîng ®ang tån t¹i ®Òu lµ mét thÓ thèng nhÊt ®îc cÊu thµnh bëi c¸c mÆt, c¸c khuynh híng, c¸c thuéc tÝnh ph¸t triÓn ngîc chiÒu nhau, ®èi lËp nhau..... ë ®©y chóng ta chia lµm hai phÇn. 1.Sù ®Êu tranh cña c¸c mÆt ®èi lËp trong mét thÓ thèng nhÊt: Trong phÐp biÖn chøng duy vËt, kh¸i niÖm mÆt ®èi lËp lµ sù kh¸i qu¸t nh÷ng thuéc tÝnh, nh÷ng khuynh híng ngîc chiÒu nhau tån t¹i trong cïng mét sù vËt hiÖn tîng, t¹o nªn sù vËt hiÖn tîng ®ã. Do ®ã, c©n ph¶i ph©n biÖt r»ng bÊt kú hi mÆt ®èi lËp nµo còng t¹o thµnh m©u thuÉn. Bêi v× trong c¸c sù vËt hiÖn tîng cña thÕ giíi kh¸ch quan kh«ng ph¶i chØ tån t¹i hai mÆt ®èi lËp. Trong cïng mét thêi ®iÓm ë mçi sù vËt hiÖn tîng cã thÓ cïng tån t¹i nhiÒu mÆt ®èi lËp. ChØ cã nh÷ng mÆt ®èi lËp lµ tån t¹i thèng nhÊt trong cïng mét sù vËt nh mét chØnh thÓ, nhng cã khuynh híng ph¸t triÓn ngîc chiÒu nhau, bµi trõ, phñ ®Þnh vµ chuyÓn ho¸ lÉn nhau (Sù chuyÓn ho¸ nµy t¹o thµnh nguån gèc ®éng lùc, ®ång thêi quy ®Þnh b¶n chÊt, khuynh híng ph¸t triÓn cña sù vËt) th× cã hai mÆt ®èi lËp nh vËy míi gäi lµ hai mÆt ®èi lËp m©u thuÉn. “Thèng nhÊt” cña hai mÆt ®èi lËp ®îc hiÓu víi ý nghÜa kh«ng ph¶i chóng ®÷ng c¹nh nhau mµ n¬ng tùa vµo nhau, t¹o ra sù phï hîp c©n b»ng nh liªn hÖ phô thuéc, quy ®Þnh vµ rµng buéc lÉn nhau. MÆt ®èi lËp nµy lÊy mÆt ®èi lËp kia lµm tiÒn ®Ò cho sù tån t¹i cña m×nh vµ ngîc l¹i. NÕu thiªu mét trong hai mÆt ®èi lËp chÝnh t¹o thµnh sù vËt th× nhÊt ®Þnh kh«ng cã sù tån t¹i cña sù vËt. Bëi vËy sù thèng nhÊt cña c¸c mÆt ®èi lËp lµ ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ thiÕu ®îc cho sù tån t¹i cña bÊt kú sù vËt hiÖn tîng nµo. + Sù thèng nhÊt nµy do nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng cã cña b¶n th©n sù vËt t¹o nªn. 2 VÝ dô: Trong nÒn kinh tª tËp trung quan liªu bao cÊp vµ nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ ®iÒu kiÖn cho sù tån t¹i cña c«ng cuéc ®æi míi nÒn kinh tÕ ë ViÖt Nam, hai nÒn kinh tÕ kh¸c nhau hoµn toµn vÒ b¶n chÊt vµ nh÷ng biÓu hiÖn cña nã nhng nã l¹i hÕt sùc quan träng. V× nã cã sù thèng nhÊt nµy nªn nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë ViÖt Nam kh«ng thÓ tån t¹i víi ý nghÜa lµ chÝnh nã. VÝ dô: Lùc lîng s¶n xuÊt - quan hÖ s¶n xuÊt trong ph¬ng thøc s¶n xuÊt. Khi lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn th× cïng víi nmã quan hÖ s¶n xuÊt còng ph¸t triÓn. Hai h×nh thøc nµy chÝnh lµ ®iÒu kiÖn tiÒn ®Ò cho sù ph¸t triÓn cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt. Nhng trong quan hÖ cña lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt ph¶i tho¶ m·n mét sè yªu cÇu sau: - Thø nhÊt: §ã ph¶i lµ mét kh¸i niÖm chung nhÊt ®îc khai qu¸t tõ c¸c mÆt phï hîp kh¸c nhau ph¶n ¸nh ®îc banr chÊt cña sù phï hîp cña lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt. - Thø hai: §ã ph¶i lµ mét kh¸i niÖm “®éng” ph¶n ¸nh ®îc tr¹ng th¸i biÕn ®æi thêng xuyªn cña sù vËn ®éng, ph¸t triÓn trong quan hÖ cña quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc lîng s¶n xuÊt. - Thø ba: §ã ph¶i lµ mét kh¸i niÖm cã ý nghÜa thùc tiÔn. Ngoµi ý nghÜa nhËn thøc, kh¸i niÖm vÒ sù phï hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc lîng s¶n xuÊt ®îc coi lµ tho¶ ®¸ng ph¸i cã t¸c dông ®Þnh híng, chØ dÉn cho viÖc x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt, sao cho nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt cã kh¶ n¨ng phï hîp cao nhÊt víi lùc lîng s¶n xuÊt. Tuy nhiªn, kh¸i niÖm thèng nhÊt nµy chØ mang tÝnh t¬ng ®èi. B¶n th©n néi dung kh¸i niÖm còng ®· nãi lªn tÝnh chÊt t¬ng ®èi cña nã: Thèng nhÊt cña c¸i ®èi lËp, trong thèng nhÊt ®· bao hµm vµ chøa ®ùng trong nã sù ®èi lËp. §Êu tranh c¸c mÆt ®èi lËp. Sù thèng nhÊt cña c¸c mÆt ®èi lËp trong cïng mét sù vËt kh«ng t¸ch rêi sù ®Êu tranh chuyÓn ho¸ gi÷a chóng. Bëi v× c¸c mÆt ®èi lËp cïng tån t¹i trong mét sù vËt thèng nhÊt nh mét chØnh thÓ trän vÑn nhng kh«ng n»m yªn bªn nhau mµ ®iÒu chØnh chuyÓn ho¸ lÉn nhau t¹o thµnh ®éng lùc ph¸t triÓn cña b¶n th©n sù vËt. Sù ®Êu tranh chuyÓn ho¸, bµi trõ, phñ ®Þnh lÉn nhau gi÷a c¸c mÆt trong thÕ giíi kh¸ch quan thÓ hiÖn díi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau. 3 VÝ dô: Lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt trong giai cÊp cã ®èi kh¸ng m©u thuÉn gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt tiªn tiÕn víi quan hÖ s¶n xu©t l¹c hËu k×m h·m nã diÔn ra rÊt quyÕt liÖt vµ gay g¾t. ChØ th«ng qua c¸c cuéc c¸ch m¹ng x· héi b»ng rÊt nhiÒu h×nh thøc, kÓ c¶ b¹o lùc míi cã thÓ gi¶i quyÕt m©u thuÉn mét c¸ch c¨n b¶n. Sù ®Êu tranh cña c¸c mÆt ®èi lËp ®îc chia lµm nhiÒu giai ®o¹n. Th«ng thêng, khi nã míi xuÊt hiÖn, hai mÆt ®èi lËp cha thÓ hiÖn râ xung kh¾c gay g¾t ngêi ta gäi ®ã lµ giai ®o¹n kh¸c nhau. TÊt nhiªn kh«ng ph¶i bÊt kú sù kh¸c nhau nµo còng ®îc gäi lµ m©u thuÉn. ChØ cã nh÷ng kh¸c nhau tån t¹i trong mét sù vËt nhng liªn hÖ h÷u c¬ víi nhau, ph¸t triÓn ngîc chiÒu nhau, t¹o thµnh ®éng lùc bªn trong cña sù ph¸t triÓn th× hai mÆt ®èi lËp ©y míi h×nh thµnh bíc ®Çu cu¶ mét m©u thuÉn. Khi hai mÆt ®èi lËp cña mét m©u thuÉn ph¸t triÓn ®Õn giai ®o¹n xung ®ét gay g¾t, nã biÕn thµnh ®éc lËp. Sù vËt cu mÊt ®i, sù vËt míi h×nh thµnh. Sau khi m©u thuÉn ®îc gi¶i quyÕt sù thèng nhÊt cña hai mÆt ®èi lËp cò ®îc thay thÕ bëi sù thèng nhÊt cña hai mÆt ®èi lËp míi, hai mÆt ®èi lËp míi l¹i ®Êu tranh chuyÓn ho¸ t¹o thµnh m©u thuÉn. m©u thuÉn ®îc gi¶i quyÕt, sù vËt míi xuÊt hiÖn. Cø nh thÕ, ®Êu tranh gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp lµm cho sù vËt biÕn ®æi kh«ng ngõng tõ thÊp lªn cao. ChÝnh v× vËy, Lªnin kh¼ng ®Þnh “sù ph¸t triÓn lµ mét cuéc ®Êu tranh gi÷a c¸c mÆt ®«i lËp”. Khi bµn vÒ mèi quan hÖ gi÷a sù thèng nhÊt vµ ®¸a tranh cña c¸c mÆt ®èi lËp, Lªnin chØ ra r»ng: “MÆc dï thèng nhÊt chØ lµ ®iÒu kiÖn ®Ó sù vËt tån t¹i víi ý nghÜa lµ chÝnh nã - nhõ cã sù thèng nhÊt cña c¸c mÆt ®èi lËp mµ chóng ta nhËn biÕt ®îc sù vËt, hiÖn tîng tån t¹i trong thÕ giíi kh¸ch quan. Song b¶n th©n cña sù thèng nhÊt chØ lµ t¬ng ®èi vµ t¹m thêi. §Êu tranh gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp míi lµ tuyÖt ®èi. Nã diÔn ra thêng xuyªn, liªn tôc trong suèt qu¸ tr×nh tån t¹i cña sù vËt. KÓ c¶ trong tr¹ng th¸i sù vËt æn ®Þnh, còng nh khi chuyÓn ho¸ nh¶y vät vÒ chÊt. Lªnin viÕt: “sù thèng nhÊt (phï hîp, ®ång nhÊt, t¸c dông ngang nhau) cña c¸c mtÆ ®èi lËp lµ cã ®iÒu kiÖn, t¹m thêi, tho¸ng qua trong t¬ng ®èi. Sù ®Êu tranh cña c¸c mÆt ®èi lËpbµi trõ lÉn nhau lµ tuyÖt ®èi còng nh sù ph¸t triÓn, sù vËn ®éng tuyÖt ®èi”. 2. ChuyÓn ho¸ cña c¸c mÆt ®èi lËp: 4 Kh«ng ph¶i bÊt kú sù ®Êu tranh nµo cña c¸c mÆt ®èi lËp ®Òu dÉn ®Õn sù chuyÓn ho¸ gi÷a chóng. ChØ cã sù ®Êu tranh cña c¸c mÆt ®èi lËp phÊt triÓn ®Õn mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh, héi ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn cµn thiÕt míi dÉn ®Õn chuyÓn ho¸, bµi trõ vµ phñ ®Þnh nhau. Trong giíi tù nhiªn, chuyÓn ho¸ cña c¸c mÆt ®èi lËp thêng diÔn ra mét c¸ch tù ph¸t, cßn trong x· héi, chuyÓn ho¸ cña c¸c mÆt ®èi lËp nhÊt thiÕt ph¶i diÔn ra th«ng qua ho¹t ®éng cã ý thøc cña con ngêi. Do ®ã, kh«ng nªn hiÓu sù chuyÓn ho¸ lÉn nhau gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp chØ lµ sù ho¸n ®æi vÞ trÝ mét c¸ch ®¬n gi¶n, m¸y moc. Th«ng thêng th× m©u thuÉn chuyÓn ho¸ theo hai ph¬ng thøc: + Ph¬ng thøc thø nhÊt: MÆt ®èi lËp nµy chuyÓn ho¸ thµnh mÆt ®èi lËp kia nhng ë tr×nh ®é cao h¬n xÐt vÒ ph¬ng diÖn chÊt cña sù vËt. VÝ dô: Lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt trong x· héi phong kiÕn ®Êu tranh chuyÓn ho¸ lÉn nhau ®Ó h×nh thµnh quan hÖ s¶n xuÊt míi lµ quan hÖ s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa vµ lùc lîng s¶n xuÊt míi ë tr×nh ®é cao h¬n. + Ph¬ng thøc thø hai: C¶ hai mÆt ®èi lËp chuyÓn ho¸ lÉn nhau ®Ó thµnh hai mÆt ®èi lËp míi hoµn toµn. VÝ dô: NÒn kinh tÕ ViÖt Nam chuyÓn tõ nÕn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, quan liªu, bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. Tõ nh÷ng m©u thuÉn trªn cho ta thÊy trong thÕ giíi hiÖn thùc, bÊt kú sù vËt hiÖn tîng nµo còng chøa ®ùng trong b¶n th©n nã nh÷ng mÆt, nh÷ng thuéc tÝnh cã khuynh híng ph¸t triÓn ngîc chiÒu nhau. Sù ®Êu tranh chuyÓn ho¸ cña c¸c mÆt ®èi lËp trong ®iÒu kiÖn cô thÓ t¹o thµnh m©u thuÉn. M©u thuÉn lµ hiÖn tîng kh¸ch quan, phæ biÕn cña thÕ giíi. M©u thuÉn ®îc gi¶i quyÕt, sù vËt còng mÊt ®i, sù vËt míi h×nh thµnh. Sù vËt míi l¹i n¶y sinh c¸c mÆt ®èi lËp vµ m©u thuÉn míi. C¸c mÆt ®èi lËp nµy l¹i ®Êu tranh chuyÓn ho¸ vµ phñ ®Þnh lÉn nhau ®Ó t¹o thµnh sù vËt míi h¬n. Cø nh vËy mµ c¸c sù vËt, hiÖn tîng trong thÕ giíi kh¸ch quan thêng xuyªn ph¸t triÓn vµ biÕn ®æi kh«ng ngõng. V× vËy, m©u thuÉn lµ nguån gèc vµ ®éng lùc cña mäi qu¸ ph¸t triÓn. 5 II . TÝnh tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh x©y dîng nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë ViÖt Nam : 1. Kinh tÕ thÞ truêng vµ nh÷ng ®Æc ®iÓm : Sù nghiÖp ®æi míi ë ViÖt Nam theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa lµ mét tÊt yÕu lÞch sö. Nã nh»m dÉn ®Õn nh÷ng môc tiªu rÊt cô thÓ vµ mang tÝnh c¸ch m¹ng. Nã thay cò ®«i míi hµng lo¹t vÊn ®Ò vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn, c¶ vÒ kinh tÕ vµ chu tr×nh x· héi, nã b¶o vÖ ph¸t triÓn chñ nghÜa M¸c - Lªnin vµ t tëng Hå ChÝ Minh trong ®iÒu kiÖn, hoµn c¶nh míi. Nh chóng ta ®· biÕt, tõ khi chñ nghÜa x· héi ®îc x©y dùng, tÊt c¶ c¸c níc x· héi chñ nghÜa ®Òu thùc hiÖn nÒn kinh tª kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, c¬ chÕ vËn hµnh vµ qu¶nlý kinh tÕ nµy ®îc duy tr× trong mét thêi gian kh¸ dµi vµ xem nh lµ mét ®Æc trng riªng biÖt cña chñ nghÜa x· héi, lµ c¸i ®æi lËp víi c¬ chÕ thÞ trêng cña CNTB. Sù thùc th× kh«ng ph¶i hoµn toµn nh vËy, nÒn kinh tÕ tËp trung kh«ng chØ lµ s¶n phÈm riªng biÖt cña CNXH, còng nh nªn kinh tÕ thÞ trêng kh«ng ph¶i duy nhÊt ®îc thiÕt lËp trong CNTB. NÒn kinh tÕ tËp trung ®· ®îc c¸c níc t b¶n ¸p dông tõ tríc nhiÒu níc níc x¸c lËp chÕ ®é XHCN. Nhng c¸c níc TBCN ®· xo¸ bá c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sau khi chiÕn tranh kÕt thóc vµ ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu lín vÒ kinh tÕ, x· héi. Nhng c«ng b»ng mµ nãi, nÒn kinh tÕ thÞ trêng còng cha ph¶i lµ c¸i duy nhÊt b¶o ®¶m cho sù t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn cña x· héi. Trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH th× sù tån t¹i cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸, nÒn kinh tÕ thÞ trêng - bíc ph¸t triÓn cao cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ - lµ lÏ ®¬ng nhiªn. Nh vËy, cã thÓ nãi r»ng nÒn kinh tÕ thÞ trêng còng nh nÒn kinh tÕ t¹p trung kh«ng ph¶i lµ thuéc tÝnh ®Æc thï, cè h÷u riªng cña mét chÕ ®é x· héi nµo vÊn ®Ò ¸p dông mçi nÒn kinh tÕ ®ã vµo thêi ®iÓm, hoµn c¶nh lÞch sö nµo cho phï hîp ®Ó danh hiÖu qu¶ cao nhÊt. Chóng ta ®ang trong giai ®o¹n qu¸ ®é lªn CNXH, bëi thÕ viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan. Míi chØ cã h¬n chôc n¨m ®æi míi v÷a qua, ViÖt Nam ®· cho nh©n d©n thÕ giíi ngì ngµng. Tõ chç chóng ta cßn xa l¹, nay ®· héi nhËp ®îc víi c¸c nÒn kinh tÕ tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i. TÊt c¶ nh÷ng thµnh tùu kinh tÕ mµ 6 chóng ta ®¹t ®îc khi chuyÓn sang nªn kinh tÕ thÞ trêng ®· nãi lªn c«ng cuéc ®æi míi ë níc ta lµ mét cuéc c¸ch m¹ng thùc sù. ë ViÖt Nam cã ®Æc ®iÓm lµ b¶o vÖ, vËn dông vµ ph¸t triÓn s¸ng t¹o chñ nghÜa M¸c - Lªnin, t tëng Hå ChÝ Minh lµ môc tiªu, nhiÖm vô kh«ng kÐm phÇn quan träng lµm s¸ng tá thªm ý nghÜa vµ vai trß c¸ch m¹ng cña c«ng cuéc ®æi míi hiÖn nay ë níc ta. Trong c«ng cuéc ®æi míi hiÖn nay, §¶ng ta mét lÇn n÷a kh¼ng ®Þnh nh÷ng gi¸ trÞ khoa häc bÒn v÷ng cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin vµ t tëng Hå ChÝ Minh, ®ång thêi tuyªn bè lÊy chñ nghÜa M¸c - Lªnin vµ t tëng Hå ChÝ Minh lµm kim chØ nam cho mäi hµnh ®éng. 2. ChuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®Êt níc : Thùc tiÔn vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi nh÷ng n¨m gÇn ®©y cho thÊy, m« h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ theo híng thÞ trêng cã sù diÒu tiÕt vÜ m« tõ trung t©m, trong bèi c¶nh cña thêi ®¹i ngµy nay, lµ m« h×nh hîp lý h¬n c¶. M« h×nh nµy, vÒ ®¹i thÓ cã thÓ ®¸p øng nh÷ng th¸ch thøc cña sù ph¸t triÓn. ë níc ta, viÖc thùc hiÖn m« h×nh nµy, trong thùc tÕ, ch¼ng nh÷ng lµ néi dung cña c«ng cuéc ®æi míi mµ h¬n thÕ n÷a cßn lµ c«ng cô, lµ ph¬ng thøc ®Ó níc ta ®i tíi môc tiªu x©y dùng CNXH. NÒn kinh tÕ níc ta hiÖn nay chØ cã thÓ nãi ®ang trong giai ®o¹n qu¸ ®é, chuyÓn tiÕp tõ nÒn kinh tÕ tËp trung, hµnh chÝnh, bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc theo ®inh híng XHCN. Do vËy, nh÷ng ®Æc ®iÓm cña gia ®o¹n qu¸ ®é trong nÒn kinh tÕ níc ta, ®¬ng nhiªn lµ mét vÊn ®Ò rÊt cã ý nghÜa, rÊt cÇn ®îc nghiªn cøu, xem xÐt. NhËn thøc ®îc nhøng ®Æc ®iÓm phøc t¹p cña giai ®o¹n qu¸ ®é, chi phèi nh÷ng ®Æc ®iÓm ®ã, chóng ta sÏ tr¸nh ®îc nh÷ng sai lÇm chñ quan, nãng véi, duy ý chÝ hoÆc nh÷ng khuynh híng cùc ®oan, m¸y mãc, sao chÐp, chÊp nhËn nguyªn b¶n kinh tÕ thÞ trêng tõ bªn ngoµi vµo. Nh chóng ta ®· biÕt, trong nªn kinh tÕ tËp trung, bao cÊp, mäi chøc n¨ng kinh tÕ - x· héi cña nÒn kinh tÕ ®Òu ®îc triÓn khai trong qu¸ tr×nh kÕ ho¹ch ho¸ ë cÊp ®é quèc gia. TÝnh bao cÊp cña Nhµ níc ®èi víi c¸c ho¹t ®éng cña s¶n xuÊt, lu th«ng, ph©n phèi... kh¸ nÆng nÒ. ë níc ta tríc ®©y, chÕ 7 ®é h¹ch to¸n, trªn thùc tÕ cßn nÆng vÒ h×nh thøc. Lîi Ých kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ lîi Ých c¸ nh©n ngêi lao ®éng, mét ®éng lùc trùc tiÕp cña ho¹t ®éng x· héi cha ®îc quan t©m ®óng møc. V× thÕ, sù vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ nh×n chung lµ chËm ch¹p, kÐm n¨ng ®éng. KÓ tõ ®¹i héi §¶ng lÇn thø VI (12/1986) ®Õn nay, theo ®êng lèi ®æi míi, ®Êt níc ta d· tõng bíc chuyÓn sang nªn kinh tÕ thÞ trêng víi ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. Vµ ®iÒu ®ã cã ý nghÜa lµ chóng ta ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu hÕt søc quan träng, nh÷ng thµnh tù cho phÐp chóng ta “®iÒu chØnh vµ bæ sung nhËn thøc, lµm cho quan niÖm vÒ chñ nghÜa x· héi ngµy cµng cô thÓ; ®êng lèi chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch ngµy cµng ®ång bé, cã c¨n cø khoa hcä vµ thùc tiÔn”. Nh÷ng thµnh tùu ®ã, trong mét chõng mùc nhÊt ®Þnh còng gi¸n tiÕp kh¶ n¨ng cña kinh tÕ thÞ trêng trong viÖc n¨ng ®éng ho¸ nÒn kinh tÕ ®Êt níc. Kinh tÕ thÞ trêng, nh chóng ta ®· biÕt, lµ mét kiÓu quan hÖ kinh tÕ - x· héi mµ trong ®ã s¶n xuÊt vµ t¸i s¶n xuÊt x· héi g¾n liÒn víi thÞ trêng, tøc lµ g¾n chÆt víi qu©n hÖ hµng ho¸ - tiÒn tÖ. víi quan hÖ cung - cÇu ... Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, nÐt biÓu hiÖn cã tÝnh chÊt bÒ mÆt cña ®êi sèng xa héi quan hÖ hµng ho¸. NÕu nh tríc ®©y, nÒn kinh tÕ níc ta chØ cã mét kiÓu së h÷u t¬ng ®èi thuÇn nhÊt víi hai thµnh phÇn tËp thÓ vµ quèc doanh, th× hiÖn nay, cïng víi thµnh phÇn së h÷u chñ ®¹o lµ së h÷u Nhµ níc, cßn tån t¹i nhiÒu h×nh thøc së h÷u kh¸c. Nh÷ng h×nh thøc sö h÷u ®ã, trong thùc tÕ vËn hµnh cña nÒn kinh tÕ, kh«ng h¼n ®· ®ång bé víi nhau, ®èi khi chóng cßn cã m©u thuÉn víi nhau. Song vÒ tæng htÓ, chóng lµ nh÷ng bé phËn kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ, cã kh¶ n¨ng ®¸p øng nh÷ng ®ßi hái ®a d¹ng vµ n¨ng ®éng cña nÒn kinh tÐ thÞ trêng. Trªn con ®êng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, viÖc chóng ta bíc ®Çu sö dông thÞ trêng nh lµ mét c«ng cô, ph¬ng thøc, trªn thùc tÕ®· ®em l¹i nh÷ng kªt qu¶ tÝch cùc c¶ vÒ ph¬ng diÖn thùc tiÔn vµ ph¬ng diÖn nhËn thøc. Mçi hµnh trang cã ý nghÜa mµ c«ng cuéc ®æi míi trang bÞ cho chóng ta s¶n xuÊt hµng ho¸ cïng víi nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng, hiÖn ®· dîc chóng ta hiÓu lµ kh«ng ®èi lËp víi CNXH. Víi tÝnh 8 c¸ch lµ s¶n phÈm cña v¨n minh nh©n lo¹i, mét c¬ héi ®Ó c¸c céng ®ång më cöa, tiÕp xóc víi bªn ngoµi, kinh tÕ thÞ trêng râ rµng lµ c¸i kh¸ch quan vµ tÊt yÕu ®èi víi c«ng cuéc x©y dùng CNXH ë níc ta. Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thnµh phÇn ë níc ta, thÞ trêng võa lµ c¨n cø, võa lµ ®èi tîng cña c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸. ViÖc ®iÒu tiÕt vÜ m« ®èi víi thÞ trêng, mét mÆt lµm cho nÒn kinh tÕ níc ta thùc sù trë thµnh mét thÞ trêng thèng nhÊt- thèng nhÊt trong c¶ níc vµ thèng nhÊt víi thÞ trêng thÕ giíimÆt kh¸c cßn cã t¸c dông lµm cho mçi ®¬n vÞ kinh tÕ ph¶i tù kh¼ng ®Þnh kh¶ n¨ng vµ vai trß cña m×nh trong thÞ trêng. Tuy nhiªn, nhËn ra søc m¹nh cña c¬ chÕ thÞ trêng bao nhiªu, chóng ta l¹i còng hiÓu râ h¬n bÊy nhiªu mÆt tr¸i cña nã ®èi víi sù vËn ®éng cña ®êi sèng x· héi. Sù t¨ng trëng kinh tÕ ®¬ng nhiªn lµ mét môc tiªu cña ph¸t triÓn x· héi; nã cã kh¶ n¨ng t¹o ra ®iÒu kiÖn ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò x· héi. Nhng t¨ng trëng kinh tÕ kh«ng nhÊt thiÕt ®i liÒn víi tiÕn bé x· héi. Do vËy, nh÷ng quan niÖm cña §¶ng ta, ®Ó thùc hiÖn sù nghiÖp x©y dùng CNXH víi môc tiªu d©n giµu, níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng v¨n minh, nÒn kinh tÕ thÞ trêng nhÊt thiÕt ph¶i cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. 9 III . m©u thuÉn biÖn chøng trong qu¸ tr×nh x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam : 1. Thùc chÊt nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë ViÖt Nam : 1.1. Kh¸i niÖm kinh tÕ thÞ trêng Kinh tÕ thÞ trêng lµ mét kiÓu quan hÖ kinh tÕ x· héi mµ trong ®ã, s¶n xuÊt x· héi g¾n chÆt víi thÞ trêng, tøc lµ g¾n chÆt chÏ víi quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ, víi quan hÖ cung cÇu... Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng nÐt biÓu hiÖn cã tÝnh chÊt bÒ mÆt cña ®êi sèng x· héi lµ quan hÖ hµng ho¸. Mäi ho¹t ®éng x· héi ®Òu ph¶i tÝnh ®Õn quan hÖ hµng ho¸, hay Ýt nhÊt th× còng ph¶i sö dông c¸c quan hÖ hµng ho¸ nh m¾t kh©u trung gian. 1.2. Kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN ë níc ta. Thµnh tùu cña 10 n¨m ®æi míi võa qua ë níc ta ®· cã t¸c dông lµm cho níc ta quen dÇn víi c¸c quan hÖ hµng ho¸. Hµm lîng kinh tÕ trong c¸c ho¹t ®éng x· héi ngµy cµng ®îc chó ý. Nh÷ng kÕ ho¹ch nh÷ng ho¹t ®éng x· héi bÊt chÊp kinh tÕ hoÆc phi kinh tÕ ®· gi¶m ®¸ng kÓ. Bíc chuyÓn sang kinh tÕ thÞ trêng nµy ®¬ng nhiªn kh«ng tr¸nh khái cã nh÷ng mÆt tiªu cùc cña nã, nhng dÉu sao nã còng nãi lªn søc sèng vµ kh¶ n¨ng t¸c ®éng cña nh÷ng quan hÖ thÞ trêng “ë ViÖt Nam, dï nÒn kinh tÕ thÞ trêng míi chØ ®ang h×nh thµnh, cßn ®ang trong nh÷ng bíc chËp ch÷ng ban ®Çu vµ ®îc ®iÒu tiÕt mét c¸ch cã ý thøc theo ®Þnh híng XHCN, song còng t¸c ®éng kh¸ râ ®Õn mäi mÆt cña ®êi sèng x· héi vµ ®Ó l¹i ®ã nh÷ng dÊu Ên cña m×nh...” NÕu nh tríc ®©y, nÒn kinh tÕ níc ta chØ cã mét kiÓu së h÷u thuÇn nhÊt víi hai thµnh phÇn kinh tÕ tËp thÓ vµ quèc doanh, th× hiÖn nay cïng víi thµnh phÇn së h÷u chñ ®¹o chñ ®¹o lµ së h÷u nhµ níc th× cßn tån t¹i nhiÒu thµnh phÇn së h÷u kh¸c, vÒ tæng thÓ, chóng lµ nh÷ng bé phËn kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ, cã kh¶ n¨ng ®¸p øng nh÷ng ®ßi hái ®a d¹ng vµ n¨ng ®éng cña kinh tÕ thÞ trêng. Trªn con ®êng CNH - H§H, viÖc chóng ta b¾t ®Çu sö dông thÞ trêng nh mét c«ng cô,mét ph¬ng thøc ®Ó ®¶m b¶o t¨ng trëng kinh tÕ, trªn thùc tÕ, 10 ®· ®em l¹i nh÷ng kÕt qu¶ tÝch cùc vÒ c¶ ph¬ng diÖn, thùc tiÔn lÉn ph¬ng diÖn nhËn thøc. Mét hµnh trang cã ý nghÜa mµ c«ng cuéc ®æi míi cho chóng ta lµ, s¶n xuÊt hµng ho¸ cïng víi “nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng” hiÖn nay ®· ®îc chóng ta hiÓu lµ kh«ng m©u thuÉn víi CNXH. Víi tÝnh c¸ch lµ s¶n phÈm cña v¨n minh nh©n lo¹i, mét c¬ héi ®Ó céng ®ång më cöa, tiÕp xóc víi bªn ngoµi. Kinh tÕ thÞ trêng râ rµng lµ kh¸ch quan lµ tÊt yÕu ®èi víi c«ng cuéc x©y dùng CNXH. Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ë níc ta, thÞ trêng võa lµ c¨n cø, võa lµ ®èi tîng cña c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸. ViÖc ®iÒu tiÕt vÜ m« ®èi víi thÞ trêng, mét mÆt lµ nÒn kinh tÕ níc ta thùc sù trë thµnh mét thÞ trêng thèng nhÊt - thèng nhÊt trong c¶ níc vµ thèng nhÊt víi thÞ trêng thÕ giíi, mÆt kh¸c cßn cã t¸c dông lµm cho mçi ®¬n vÞ kinh tÕ buéc ph¶i tù kh¼ng ®Þnh m×nh - vai trß cña m×nh trong thÞ trêng. 2. Nh÷ng m©u thuÉn ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng X· héi chñ nghÜa ë níc ta : +) mét sè vÊn ®Ò lý luËn chung cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin vÒ qua hÖ gi÷a kinh tÕ vµ chÝnh trÞ : Theo c¸c nhµ kinh ®iÓn cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin th× kinh tÕ quyÕt ®Þnh chÝnh trÞ: “chÝnh trÞ lµ sù biÓu hiÖn tËp trung cña kinh tÕ”. Trong lÞch sö ph¸t triÓn x· héi lo¹i ngêi kh«ng ph¶i b¸o vÒ còng cã vÊn ®Ò chÝnh trÞ. X· héi nguyªn thuû cha cã giai cÊp, cha cã vÊn ®Ò chÝnh trÞ. Tõ khi x· héi xuÊt hiÖn giai cÊp vµ Nhµ níc th× vÊn ®Ò chÝnh trÞ míi h×nh thµnh. VÊn ®Ò chÝnh trÞ lµ vÊn ®Ò thuéc quan hÖ giai cÊp vµ ®Êu tranh giai cÊp. Trung t©m cña vÊn ®Ò chÝnh trÞ lµ vÊn ®Ò ®Êu tranh gi÷a c¸c giai cÊp , c¸c lùc lîng x· héi nh»m giµnh vµ gi÷ ch×nh quyÒn nhµ níc vµ sö dông chÝnh quyÒn ®ã lµm c«ng cô dÓ x©y dùng vµ b¶o vÖ chÕ ®é x· héi phï hîp víi lîi Ých cña giai cÊp cÇm quyÒn. B¶n th©n vÊn ®Òm chÝnh trÞ ra ®êi hoµn toµn lad do kinh tÕ quyÕt ®Þnh. ChÝnh trÞ kh«ng ph¶i lµ môc ®Ých, mµ chØ lµ phong tiÖn ®Ó thùc hiÖn môc ®Ých kinh tÕ. Khi phª ph¸n quan niÖm cña §uyrich cho r»ng b¹o lùc chÝnh trÞ quyÕt ®Þnh kinh tÕ, F.Engen ®· kh¼ng ®Þnh”b¹o lùc chØ lµ ph¬ng tiÖn, cßn lîi Ých kinh tÕ lµ môc ®Ých”. Trong t¸c phÈm “LótvÝch Phoi¬b¨c vµ 11 sù c¸o chung cña triÕt häc cæ ®iÓn§øc”, F.Engen ®· chØ râ” ®Ó tho¶ thuËn nh÷ng lîi Ých kinh tÕ th× quyÒn lùc chÝnh trÞ chØ ®îc sö dông lµ mét ph¬ng tiÖn ®¬n thuÇn. QuyÒn lùc chÝnh trÞ lµ c«ng cô m¹nh mÏ nhÊt ®Ó b¶o vÖ chÕ ®ä x· héi. Sù thèng trÞ vÒ chÝnh trÞ cña mét giai cÊp nhÊt ®Þnh lµ ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o cho giai cÊp ®ã thùc hiÖn ®îc sù thèng trÞ vÒ kinh tÕ. §Êu tranh giai cÊp, vÒ thùc chÊt lµ ®Êu tranh v× lîi Ých kinh, ®îc thùc hiÖn th«ng qua ®Êu tranh chÝnh trÞ. Theo F.Engen, “bÊt cø cuéc ®Êu tranh giai cÊp nµo còng ®Òu lµ ®Êu tranh chÝnh trÞ, xÐt ®Õn cïng, ®Òu xoay quoanh vÊn ®Ò gi¶i phãng vÒ kinh tÕ”. §Ó nhÊn m¹nh vai trß cña chÝnh trÞ V.I.Lenin ®· kh¼ng ®Þnh” chÝnh trÞ kh«ng thÓ chiÕm vÞ trÝ hµng ®Çu so víi kinh tÕ”Kh¼ng ®Þnh ®ã cña Lenin kh«ng cã nghÜa lµ phñ nhËn hoµn toµn vai trß quyÕt ®Þnh cña kinh tÕ ®èi voøi chÝnh trÞ, mµ mu«ns nhÊn m¹nh t¸c ®éng tÝch cùc cña chÝnh trÞ ®èi víi kinh tÕ. VÊn ®Ò kinh tÕ kh«ng thÓ t¸ch rêi vÊn ®Ò chÝnh trÞ mµ nã ®îc xem xÐt gi¶i quÕt theo mét lËp trêng chinhs trÞ nhÊt ®Þnh. Giai cÊp nµo cÇm quyÒn còng híng kinh tÕ ph¸t triÓn theo lËp trêng chÝnh trÞ cña giai cÊp ®ã nh»m phôc vô cho môc tiªu kinh tÕ x· héi nhÊt ®Þnh. Vµ lËp trêng chÝnh trÞ ®óng hay sai sÏ thóc ®Èy hoÆc k×m h·m sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. V.I>Lenin cßn kh¼ng ®Þnh “kh«ng cã mét lËp trêng chÝnh trÞ ®óng th× mét giai cÊp nhÊt ®Þnh nµo ®ã kh«ng thÓ nµo gi÷ v÷ng ®uùc sù thèng trÞ cña m×nh vµ do ®ã cóng kh«ng thÓ hoµn thµnh ®îc nhiÖm vô cña m×nh trong lÜnh vôc s¶n xuÊt “. Khi thÓ chÕ chÝnh trÞ kh«ng phï hîp víi yªu c©ïph¸t triÓn kinh tÕ th× kinh tÕ tÊt yÕu sÏ më ®êng ®i. Khi ®ã, viÖc thay ®æi thÓ chÕ chÝnh trÞ cho phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ lµ ®iÒu kiÖn quyÕt ®Þnh ®Ó thóc ®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn. Nh vËy, chóng ta cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng kinh tÕ vµ chÝnh trÞ lµ thèng nhÊt vµ biÖn chøng víi nhau trªn nÒn t¶ng quyÕt ®Þnh lµ kinh tÕ. §©y lµ c¬ së ph¬ng ph¸p luËn quan träng trong viÖc nhËn thøc x· héi nãi chung, nhËn thøc c«ng cuéc ®æi míi ë ViÖt Nam nãi riªng. Tõ §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VII (th¸ng 6 n¨m 1991). §¶ng ta ®· kh¼ng ®Þnh: “VÒ quan hÖ gi÷a ®æi míi kinh tÕ vµ ®æi míi chÝnh trÞ, ph¶i tËp trung søc lµm tèt ®æi míi kinh tÕ, ®¸p øng nh÷ng ®ßi hái cÊp b¸ch cña nh©n d©n vÒ 12 ®êi sèng, viÖc lµm vµ nhu cÇu x· héi kh¸c, x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cu¶ CNXH, coi ®ã lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó tiÕn hµnh ®æi mëi trong lÜnh vùc chÝnh trÞ. §ång thêi víi ®æi míi kinh tÕ, ph¶i tõng bíc ®æi míi tæ chøc vµ ph¬ng thøc ho¹t ®éng cña hÖ thèng chÝnh trÞ, ph¸t huy ngµy cµng tèt quyÒn lµm chñ vµ n¨ng lùc s¸ng t¹o cña nh©n d©n trªn c¸c lÜnh vùc chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi. V× chÝnh trÞ ®ông ch¹m ®Õn tÊt c¶ c¸c mèi quan hÖ ®Æc biÖt nh¹y c¶m vµ phøc t¹p trong x· héi, nªn viÖc ®æi míi hÖ thèng chÝnh trÞ nhÊt thiÕt ph¶i trªn c¬ së nghiªn cøu vµ chuÈn bÞ rÊt nghiªm tóc, kh«ng cho phÐp g©y mÊt æn ®Þnh chÝnh trÞ dÉn ®Õn sù rèi lo¹n. Nhng kh«ng v× thÕ mµ tiÕn hµnh chËm chÔ ®æi míi chÝnh trÞ, nhÊt lµ vÒ tæ chøc bé m¸y vµ c¸c bé, c¸c mèi quan hÖ gi÷ §¶ng vµ Nhµ níc vµ c¸ ®oµn thÓ nh©n d©n, bëi ®ã lµ ®iÒu kiÖn thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ , x· héi vµ thùc hiÖn d©n chñ.” §iÒu ®ã cho thÊy §¶ng ta ®· kh«ng t¸ch rêi ®æi míi kinh tÕ vµ ®æi míi chÝnh trÞ. §¶ng ta kh¼ng ®Þnh r¨ng ph¶i tËp trung søc lµm tèt ®æi míi kinh tÕ vµ ®ång thêi víi ®æi míi kinh tÕ ph¶i tiÒn hµnh tõng bíc ®æi míi chÝnh trÞ, nhng ph¶i thËn träng kh«ng g©y mÊt æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ. T tëng trªn ®· ®îc tiÕp tôc ph¸t triÓn mét c¸h râ rµng h¬n ë §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VIII (th¸ng 7 n¨m 1996) cña §¶ng ta. Khi tæng kÕt c¸c bµi häc cña 10 n¨m ®æi míi, §¶ng ta ®· kh¼ng ®Þnh ph¶i kÕt hîp chÆt chÏ ngay tõ ®Çu ®æi míi kinh tÕ víi ®æi míi chÝnh trÞ. §©y lµ mét bµi häc kh¸i qu¸t míi, hoµn toµn khoa häc. Nã võa phï hîp víi lý luËn cña chó nghÜa M¸c - Lªnin võa phï hîp víi thùc tiÔn c«ng cuéc ®æi míi ë níc ta. Trong khi ®Ò ra ®æi míi chÝnh trÞ, §¶ng ta lu«n nhÊn m¹nh ph¶i æn ®Þnh chÝnh trÞ, gi÷ v÷ng vµ t¨ng cêng sù l·nh ®¹o cña §¶ng. §iÒu nµy tëng nh mét ngÞch lý nhng hoµn toµn cã lý vµ khoa häc. æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ, nãi mét c¸ch kh¸i qu¸t lµ giai cÊp cÇm quyÒn ph¶i t¨ng cêng quyÒn lùc chÝnh trÞ cña m×nh; Nhµ níc cña giai cÊp ®ã ph¶i m¹nh vµ cã hiÖu lùc, luËt ph¸p ph¶i nghiªm minh; chÕ ®é x· héi ®· x¸c lËp ph¶i ®îc gi÷ v÷ng. §èi víi níc ta hiÖn nay, æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ thùc chÊt lµ gi÷ v÷ng vµ t¨ng cêng vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng, t¨ng cêng vai trß cña Nhµ níc XHCN, b¶o vÖ vµ x©y dùng thµnh c«ng CNXH. 13 Thùc tiÏn trªn thÕ giíi chã th©y, æn ®Þnh chÝnh trÞ lµ ®iÒu kiÖn hÕt søc c¬ b¶n ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ. Nã t¹o ra m«i trêng ®Ó thu hót nguån ®Çu t trong níc vµ trªn thÕ giíi, t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh. Nh÷ng thµnh tùu trong 10 n¨m ®æi míi võa qua ë níc ta còng kh¼ng ®Þnh ®iÒu ®ã. Nh÷ng thµnh tõu ®ã kh«ng thÓ t¸ch rêi viÖc chóng ta gi÷ ®îc æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ. æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ l¹i kh«ng thÓ t¸ch rêi ®æi míi vÒ chÝnh trÞ. Nhng ®æi míi chÝnh trÞ kh«ng ph¶i lµ ®æi míi v« nguyªn t¾c, mµ ®æi míi lµ ®Ó gi÷ v÷ng æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ, gi÷ v÷ng vµ t¨ng c¬ng vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng, vai trß tæ chøc qu¶n lý cña Nhµ níc XHCN. §æi míi chÝnh trÞ ph¶i g¾n liÒn víi ®æi míi vÒ kinh tÕ, phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn cña kinh tÕ th× míi cã thÓ t¨ng cêng vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng vµ vai trß tæ chøc qu¶n lý cña Nhµ níc XHCN, vµ nhõ ®ã míi gi÷ v÷ng æn ®Þnh vÒ chÞnh trÞ. Song ®æi míi vÒ kinh tÕ còng kh«ng ph¶i ®æi míi mét c¸ch tuú tiÖn mµ theo mét ®Þnh híng nhÊt ®Þnh. §ã lµ chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ kÊ ho¹ch ho¸ tËp trung sang “nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phµn, vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa” hay nãi ng¨n gän lµ kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng XHCN. ChuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng XHCN lµ nh»m thùc hiÖn môc tiªu “d©n giµu, níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng v¨n minh”, vµ ®ã còng lµ c¬ së ®Ó giø v÷ng æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ. Tãm l¹i: æn ®Þnh vµ ®æi míi vÒ chÝnh trÞ lµ hai mÆt ®æi lËp nhng thèng nhÊt biÖn chøng víi nhau. Cã æn ®Þnh th× míi ®æi míi, vµ ®æi míi lµ ®iÒu kiÖn ®Ó æn ®Þnh, Hai mÆt ®ã t¸c ®éng qua l¹i víi nhau vµ g¾n bã chÆt chÏ víi ®æi míi kinh tÕ, trªn nÒn t¶ng cña ®æi míi kinh tÕ. Nh vËy, chóng ta thÊy trong qu¸ tr×nh ®æi míi ë níc ta, ®æi míi kinh tÕ vµ ®æi míi chÝnh trÞ lu«n g¾n bã chÆt chÏ víi nhau, thèng nhÊt víi nhau, trong ®ã ®æi míi kinh tÕ lµ träng t©m, ®æi míi chÝnh trÞ ph¶i tiÕn hµnh tõng bíc phï hîp víi ®æi míi kinh tÕ, ®¸p øng yªu cÇu cña ®æi míi kinh tÕ. §iÒu kh¼ng ®Þnh ®ã lµ sù kh¸i qu¸t kinh nghiÖm cña 10 n¨m ®æi míi võa qua lµ kÕt qu¶ cña viÖc vËn dông s¸ng t¹o chña nghÜa M¸c - Lªnin vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ ë Viªt Nam. KhÝa qu¸t ®ã hoµn toµn khoa häc vµ cã gi¸ trÞ 14 ®Þnh híng cho giai ®o¹n ph¸t triÓn tiÕp theo - giai ®o¹n ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. +) M©u thuÉn gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ qu©n hÖ s¶n xuÊt: Trong c«ng cuéc x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc, theo ®Þnh híng XHCN ë níc ta hiÖn nay, vÊn ®Ò lùc lîng s¶n xuÊt - quan hÖ s¶n xuÊt lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc phøc t¹p, m©u thuÉn gi÷a hai lùc lîng nµy vµ nh÷ng biÓu hiÖn cña nã xÐt trªn ph¬ng diÖn triÕt häc M¸c - Lªnin, theo ®ã lùc lîng s¶n xuÊt lµ néi dung cña sù vËt cßn quan hÖ s¶n xuÊt lµ ý thøc cña sù vËt, lùc lîng s¶n xuÊt lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh quan hÖ s¶n xuÊt, lùc lîng s¶n xuÊt lµ yÕu tè ®éng, lu«n lu«n thay ®æi. Khi lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn ®Õn mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh th× quan hÖ s¶n xuÊt sÏ kh«ng cßn phï hîp n÷a vµ trë thµnh yÕu tè k×m h·m lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. §Ó më ®êng cho lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn, cÇn thay thÕ quan hÖ s¶n xuÊt cò b»ng mét quan hÖ s¶n xuÊt míi phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®ä phst triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. ChÝnh quan hÖ s¶n xuÊt tù ph¸t triÓn ®Ó phï hîp víi lùc lîng s¶n xuÊt, quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt, ®ã lµ quy luËt kinh tÕ chung cho sù ph¸t triÓn x· héi. Qu¸ tr×nh m©u thuÉn gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt tiªn tiÕn víi quan hÕ s¶n xuÊt l¹c hËu k×m h·m nã diÔn ra gay g¾t, quyÕt liÖt vµ cÇn ®îc gi¶i quyÕt. Nhng gi¶i quyÕt nã b»ng c¸ch nµo? ®ã chÝnh lµ c¸c cuéc c¸ch m¹ng x· héi, chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ mµ cuéc chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ ë níc ta lµ mét vÝ dô. Khi mét môc tiªu, mét nhiÖm vô cùc kú quan träng, thÓ hiÖn tÝch chÊt c¸ch m¹ng cña c«ng cuéc ®æi míi hiÖn nay ë ViÖt Nam lµ phÊn ®Êu x©y dùng níc ta trë thµnh quèc gia c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, d©n giÇu, níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng v¨n minh. C«ng nghiÖp hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc lµ chñ tr¬ng, biÖn ph¸p võa mang tÝnh c¸ch m¹ng võa mang tÝnh khoa häc ®Ó x©y dùng chñ nghÜa x· héi. Nãi ®Õn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc chÝnh lµ nãi ®Õn nÒn s¶n xuÊt tiªn tiÕn vµ ®ã chÝnh lµ lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt, nãi ®Õn khoa häc, ®Õn sù anh minh, trÝ tuÖ, lµ nãi ®Õn mét ph¬ng thøc tèi u ®Ó tho¸t khái t×nh 15 tr¹ng s¶n xuÊt nhá, n«ng nghiÖp l¹c hËu, nh»m t¹o ®iÒu kiÖn vµ c¬ së vËt chÊt cho CNXH ®îc x©y dùng vµ ph¸t triÓn. Kh«ng thÓ ¨n ®ãi, mÆc r¸ch víi c¸i cuèc trªn vai céng thªm tÊm lßng céng s¶n ®Ó kiÕn thiÕt CNXH, chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Kh¼ng ®Þnh c¸i míi, ®óng ®¾n tù b¶n th©n nã ®· bao gåm c¶ ý nghÜa phñ ®Þnh g¹t bá c¶ quan niÖm cò sai lÇm vÒ ®iieï kiÖn vµ c¸ch thøc x©y dùng chñ nghÜa xa héi ë níc ta. Tríc ®©y chóng ta thiÕu quan t©m ®óng møc ®Õn vai trß cña trÝ tuÖ; khoa häc, ®Õn viÖc t¹o lËp c¬ së kinh tÕ vËt chÊt cña CNXH. B»ng chøng lµ mét thêi chóng ta ®· coi träng kh«ng ®óng møc tÇng líp trÝ thøc vµ khoa häc trong m«i trêng t¬ng quan víi ®éi ngò nh÷ng nguêi lao ®éng kh¸c. Do thÕ, hËu qu¶ tÊt yÕu ®· x¶y ra lµ khoa häc ë níc ta chËm hoÆc Ýt cã ®iÒu kiÖn m«i trêng ph¸t triÓn, ®Êt níc kh«ng tho¸t khái nÒn s¶n xuÊt nhá, n«ng nghÞp l¹c hËu vµ còng kh«ng thÓ nãi dÕn c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. +) M©u thuÉn gi÷a c¸c h×nh th¸i së h÷u tríc ®©y vµ trong kinh tÕ thÞ trêng: Tríc ®©y ngêi ta quan niÖm nh÷ng h×nh thøc së h÷u trong chñ nghÜa x· héi lµ : së h÷u XHCN tån t¹i díi hai h×nh thøc së h÷u toµn d©n vµ së h÷u tËp thÓ. Sù tån t¹i hai h×nh thøc së h÷u ®ã lµ tÊt yÕu kh¸ch quan bëi nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö khi tiÕn hµnh c¸ch m¹ng CNXH vµ XDCNXH quyÕt ®Þnh. Sau khi giµnh ®îc chÝh quyÒn giai cÊp c«ng nh©n ®øng tríc hai h×nh thøc së h÷u t nh©n kh¸c nhau. Së h÷u t nh©n t b¶n chñ nghiâa vµ së h÷ t nh©n cña nh÷ng ngêi s¶n xuÊt hµng ho¸ nhá. Thùc tÕ ®ßi hái giai cÊp c«ng nh©n ph¶i cã th¸i ®é vµ ph¸t triÓn gi¶i quyÕt kh¸c nhau. §èi víi h×nh thøc së h÷u t nh©n t b¶n chue nghÜa b»ng c¸ch tíc ®o¹t hoÆc chuéc l¹i ®Ó chuyÓn th¼ng lªn së h÷u toµn d©n, cßn ®ãi víi h×nh thøc së h÷u t nh©n cña nh÷ng ngêi s¶n xuÊt hµng ho¸ nhá th× kh«ng thÓ dïng nh÷ng biÖn ph¸p nh trªn, mµ ph¶i kiªn tr× gi¸o dôc, thuyÕt phôc tæ chøc hä trªn c¬ së tù nguyÖn chuyÓn lªn së h÷u tËp thÓ b»ng con ®êng hîp t¸c ho¸ hai h×nh thøc. Së h÷u ®ã lµ hai con ®êng ®Æc thï tiÕn lªn CNCS cña giai cÊp c«ng nh©n vµ n«ng d©n tËp thÓ. C¸c h×nh thøc së h÷u tríc ®©y vµ trong thêi kú qu¸ ®é chuyÓn sang kinh tÕ thÞ trêng ë ViÖt Nam. 16 H¬n mßi n¨m ®æi míi ®¸t níc theo ®Þnh híng Xhcn ë níc ta ®· chóng minh tÝnh ®óng ®¾n cña ®êng lèi ®æi míi, cña chÝnh s¸ch ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc së h÷u do §¶ng ta khëi xíngvµ l·nh ®¹o toµn d©n thùc hiÖn. Thùc tiÕn ®· cho thÊy mét nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ®¬ng nhiªn ph¶i bao gåm nhiÒu h×nh thøc së h÷u, chø kh«ng ph¶i chØ cã hai thøc së h÷u toµn d©n vµ së h÷u tËp thÓ nh quan niÖm tríc ®©y... Trong giai ®o¹n hiÖn nay nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh híng XHCN mµ chóng ta ®ang x©y dùng vµ ph¸t triÓn bao gåm nhiÒu h×nh thøc së h÷u nh së h÷u toµn d©n, së h÷u Nhµ níc, së h÷u tËp thÓ, së h÷u c¸ thÓ vµ së h÷u hçn hîp. Trong c¸c h×nh thøc së h÷u nµy kh¸i qu¸t l¹i chØ cã hai h×nh thøc së h÷u c¬ b¶n lµ c«ng h÷ vµ t h÷u, cßn c¸c h×nh thøc kh¸c chØ lµ h×nh thøc trung gian, qu¸ ®ä hoÆc hçn hîp. ë ®©y , mçi h×nh thøc l¹i cã nhiÒu ph¬ng thøc biÓu hiÖn vÒ tr×nh ®é thÓ hiÖn kh¸c nhau. Chóng ®îc h×nh thµnh trªn c¬ së cã cïng b¶n chÊt kinh tÕ vµ tuú theo tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt vµ n¨ng lùc qu¶n lý. VÒ së h÷u toµn d©n : tríc ®©y nguêi ta quan niÖm së h÷u toµn d©n trïng víi së h÷u Nhµ níc. NÒn kinh tÕ cã c¬ cÊu nhiÒu thµnh phÇn th× ®¬ng nhiªn lµ nã bao gåm nhiÒu h×nh thøc së h÷u, trong ®ã kinh tÕ quèc doanh gi÷ vÞ trÝ then chèt, liªn kÕt vµ hç trî c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn theo híng cã lîi cho quèc kÕ d©n sinh. Nhµ níc qu¶n lý kinh tÕ víi t c¸ch lµ c¬ quan cã quyÒn lùc ®¹i diÖn cho lîi Ých cña nh©n d©n vµ lµ ®¹i diÖn ®èi víi tµi s¶n së h÷u cña toµn d©n. ë níc ta hiÖn nay, nh hiÕn ph¸p vµ luËt ®Êt ®ai ®· quy ®Þnh râ :” ®Êt ®ai thuéc së h÷u toµn d©n”. XÐt vÒ mÆt kinh tÕ ®Êt ®ai lµ ph¬ng tiÖn tån t¹i c¬ b¶n cña c¶ mét céng ®ång x· héi. XÐt vÒ m¹t x· héi ®Êt ®ai lµ l·nh thæ n¬i c tró cña c¶ mét céng ®ång. ThÕ nhng khi xÐt trªn c¶ hai ph¬ng diÖn cã thÓ nãi r»ng ®Êt ®ai kh«ng thÓ lµ ®èi tîng së h÷u cña riªng ai. Tuy nhiªn, suy cho cïng, ®Êt ®ai còng lµ t liÖu s¶n xuÊt, hay nãi chÝnh x¸c h¬n, ®ã lµ mét bé phËn quan träng cña t liÖu s¶n xuÊt. Bëi thÕ , dï lµ ®Æc biÖt th× trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸, nã vÉn ph¶i vËn ®éng theo quy luËt cña thÞ trêng vµ chÞu sù ®iÒu 17 tiÕt cña quy luËt ®ã. ViÖc ®Êt ®ai thuéc së h÷u toµn d©n mµ Nhµ níc lµ ngêi ®¹i diÖn së h÷u vµ qu¶n lý kh«ng hÒ m©u thuÉn víi viÖc trao quyÒn cho c¸c hé n«ng d©n , kÓ c¶ quyÒn chuyÓn nhîng, quyÒn sö dông ®Êt ®ai nÕu biÕt gi¶i quyÕt cô thÓ c¸c vÊn ®Ò së h÷u , biÕt t¸ch quyÒn së h÷u víi quyÒn sö dông. Ch¼ng h¹n nh ruéng ®Êt vÉn thuéc quyÒn së h÷u toµn d©n song nguêi n«ng d©n cã quyÒn sö dông æn ®Þnh l©u dµith× cã thÓ ®em l¹i mét søc bËt cho sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt vµ sù t¨ng trëng cña nÒn kinh tÕ nãi chung. V¨n kiÖn §¹i héi VII cña §¶ng ta ®· chØ râ:”trªn c¬ së chÕ ®é së h÷u toµn d©n vÒ ®Êt ®ai, ruéng ®Êt ®uîc giao cho nguêi n«ng d©n sö dông l©u dµi. Nhµ níc quy ®Þnh b»ng luËt ph¸p c¸c vÊn ®Ò vÒ thõa kÕ, chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt....” (§¶ng céng s¶n ViÖt Nam v¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VII – Nhµ xuÊt b¶n sù thËt- Hµ néi n¨m1991). Nh vËy h×nh thøc së h÷u toµn d©n ë níc ta hiÖn nay ®· ®îc x¸c ®Þnh theo néi dung míi, cã nhiÒu kh¶ n¨ng ®Ó thùc sù trë thµnh nguån lùc ph¸t triÓn kinh tÕ. VÒ së h÷u nhµ níc Trong thêi kú bao cÊp tríc ®©y kh«ng chØ cã níc ta mµ cßn cã nh÷ng níc kh¸c trong hÖ thèng c¸c níc x· héi chñ nghi· thßng ®ång nhÊt së h÷u nhµ níc víi së h÷u toµn d©n. Do nhÇm lÉn nh vËy mµ trong mét thêi gia kh¸ l©u , ngêng ta thêng bá quªn h×nh thøc së h÷u nhµ níc chØ quan t©m ®Æc biÖt ®Õn së h÷u toµn d©n víi chÕ ®é c«ng h÷u tån t¹i dãi hai h×nh thøc së h÷u toµn d©n vµ tËp thÓ. Vµ còng bëi së h÷u toµn d©n g¾n kÕt v¬Ý sù ph¸t triÓn cña khu vùc kinh tÕ quèc doanh mµ chóng ta ra søc quècdoanh hã nÒn kinh tÕ víi niÒm tin cho r»ng chØ nh vËy míi cã chñ nghÜa x· héi nhiÒu h¬n. Thùc ra, víi quan niÖm ®ã, së h÷u toµn d©n ®· trë thµnh së h÷u kh«ng ph¶i cña mét chñ thÓ cô thÓ nµo c¶. Trong x· héi mµ Nhµ níc cßn tån t¹i th× së h÷u toµn d©n cha cã ®iÒu kiÖn vËn ®éng trrªn bÒ mÆt cña ®êi sèng kinh tÕ nãi chung. H×nh thøc së h÷u nhµ níc xÐt vÒ tæng thÓ, míi chØ lµ kÕt cÊu bªn ngoµi cña së h÷u. Cßn kÕt cÊu bªn trong cña së h÷u nhµ níc ë níc ta cã lÏ chñ yÕu thÓ hiÖn ë quyÒn së h÷u ®ã ë khu vùc kinh tÕ quèc doanh, khu vùc c¸c doanh nghiÖp nhµ níc. VÒ së h÷u tËp thÓ: 18 ë níc ta tríc ®©y së h÷u tËp thÓ chñ yÕu tån t¹i díi h×nh thøc HTX ( gåm c¶ HTX n«ng nghiÖp vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp) víi néi dung lµ c¶ gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông ®Òu lµ cña chung mµ c¸c x· viªn lµ chñ së h÷u chÝnh. V× vËy víi h×nh thøc së h÷u nµy, quyÒn mua b¸n hoÆc chuyÓn nhîng t liÖu s¶n xuÊt, trong thùc tÕ s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng hã ë níc ta dÔn ra hÕt søc phøc t¹p. QuyÒn cña c¸c tËp thÓ s¶n xuÊt thêng rÊt h¹n chÕ, song ®«i khi l¹i cã t×nh tr¹ng l¹m quyÒn. Sù kh«ng x¸c ®Þnh, sù nhËp nh»ng víi quyÒn së h÷u nhµ níc vµ së h÷u t nh©n tr¸ h×nh còng lµ hiÖn tîng phæ biÕn. §Ó tho¸t khái t×nh tr¹ng ®ã, trong bèi c¶nh cña nÒn kinh tÕ thÞ truêng hiÖn nay cÇn ph¶i x¸c ®Þnh râ quyÒn mua b¸n vµ chuyÓn nhîng t liÖu s¶n xuÊt ®èi víi c¸c tËp thÓ s¶n xuÊt kinh doanh. ChØ cã nh vËy th× së h÷u tËp thÓ míi cã thÓ trë thµnh h×nh thøc së h÷u cã hiÖu qña. Chóng ta ®· biÕt, HTX kh«ng ph¶i lµ h×nh thøc riªng cã, ®Æc trng cho CNXH, nhng nã lµ mét h×nh thøc së h÷u kinh tÕ tiÕn bé trong thêi kú qu¸ ®é ®i lªn chñ nghÜa x· héi. V× vËy chóng ta duy tr× vµ ph¸t triÓn h¬n n÷a h×nh thøc së h÷u nµy khi x©y dùng chñ nghÜa x· héi nh V.I Lenin ®· kh¼ng ®Þnh,” chÕ ®é cña ngêi x· viªn hîp t¸c x· v¨n minh lµ chÕ ®é x· héi chñ nghÜa”. HTX lµ nhu cÇu thiÕt thùc cña nÒn kinh tÕ hé gia ®×nh, cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸. Khi lùc lîng s¶n xuÊt trong n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp nhá ph¸t triÓn tíi mét tr×nh ®é nhÊt ®Þng, nã sÌt hóc ®Èy qu¸ tr×nh hîp t¸c. Trong ®iÒu kiÖn cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸, c¸c nhu cÇu vÒ vèn, cung øng vËt t, tiªu thô s¶n phÈm .. ®ßi hái c¸c hé s¶n xuÊt ph¶i hîp t¸c víi nhau míi cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ ph¸t triÓn. ChÝnh nhu cÇu ®ã ®· liªn kÕt nh÷ng nguêi lao ®éng l¹i víi nhau lµm n¶y sinh quan hÖ së h÷u tËp thÓ. Thùc tiÔn cho thÊy, ë níc ta hiÖn nay ®· cã nh÷ng h×nh thøc HTX kiÓu míi ra ®êi do nhu cÇu tån t¹i vµ ph¸t triÓn cu¶ c¬ chÕ thÞ trêng” HTX ®· ®îc tæ chøc trªn c¬ së ®ãng gãp cæ phÇn vµ sù tham gia lao ®éng trùc tiÕp cña x· viªn, ph©n phèi theo kÕt qu¶ lao ®éngvµ theo cæ phÇn, mçi x· viªn cãquyÒn nh nhau ®èi víi c«ng viÖc chung”(§¶ng céng s¶n ViÖt nam, V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VIII- Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia Hµ néi- 1996 ). §iÒu nµy cho thÊy kÕt cÊu bªn trong cña së h÷u tËp thÓ ®· thay ®æi phï hîp víi t×nh h×nh thùc tiÔn ë ®Êt níc ta hiÖn nay. 19 +) M©u thuÉn gi÷a kinh tÕ thÞ trêng vµ môc tiªu x©y dùng con ngêi XHCN Chñ tÞch Hå ChÝ MInh cho r»ng muèn x©y dùng chñ nghÜa x· héi tríc hÕt ph¶i cã con ngêi XHCH. YÕu tè con ngêi giø vai trß cùc kú quan träng trong sù nghiÖp c¸ch m¹ng , bëi v× con ngêi lµ chñ thÓ cña mäi s¸ng t¹o, cña mäi nguån cña c¶i vËt chÊt vµ v¨n ho¸. Con nguêi ph¸t triÓn cao vÒ trÝ tuÖ, cêng tr¸ng vÒ thÓ chÊt, phong phó vÒ tinh thÇn, trong s¸ng vÒ ®¹o ®øc lµ ®éng lùc cña sù nghiÖp x©y dùng x· héi míi, lµ môc tiªu cña CNXH . Chóng ta ph¶i b¾t ®Çu tõ con ngêi lµm ®iÓm xuÊt ph¸t. Kinh tÕ thÞ trêng lµ mét lo¹i h×nh kinh tÕ mµ trong ®ã c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ gi÷a con nguêi víi con nguêi ®îc biÓu hiÖn th«ng qua thÞ trêng, tøc lµ th«ng qua viÖc mua b¸n, trao ®æi hµng ho¸ tiÒn tÖ trªn thÞ trêng,.Trong kinh tÕ thÞ trêng, c¸c quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ ph¸t triÓn, më réng, bao qu¸t trªn mäi lÜnh vùc, cã ý nghÜa phæ biÕn ®èi víi nguêi s¶n xuÊt vµ ngêi tiªu dïng. Do nÈy sinh vµ ho¹t ®éng mét c¸ch kh¸ch quan trong ®iÒu kiÖn lÞch sö nhÊt ®Þnh Kinh tÕ thÞ trêng ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ tr×nh ®é v¨n minh vµ ph¸t triÓn x· héi lµ nh©n tè ph¸t triÓn søc s¶n xuÊt, t¨ng trëng kinh tÕ, thóc ®Èy x· héi tiÕn lªn. Tuy nhiªn, kinh tÕ thÞ trêng còng cã nh÷ng khuyÕt tËt nh sù c¹nh tranh l¹nh lïng , tÝnh tù ph¸t mï qu¸ng dÉn ®Õn sù ph¸ s¶n, thÊt nghiÖp, khñng ho¶ng chu kú. XuÊt ph¸t tõ sù ph©n tÝch trªn ®©y, chóng ta ®· thÊy r»ng ®æi míi ë níc ta hiÖn nay , kh«ng thÓ x©y dùng vµ ph¸t triÓn con ngêi nÕu thiÕu yÕu tè kinh tÕ thÞ trêng. Do hËu qu¶ cña nhiÒu n¨m chiÕn tranh, cña nÒn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn , cña c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao c©p,..nÒn kinh tÕ níc ta ®a xtôt hËu nghiªm träng so víi khu vùc vµ quèc tÕ. Trong bèi c¶nh ®ã, kinh tÕ thÞ trêng lµ ®iÒu kiÖn rÊt quan träng ®a nÒn kinh tÕ níc ta ra khái khñng ho¶ng vµ ph¸t triÓn , phôc håi s¶n xuÊt, ®Èy m¹nh tèc ®é t¨ng trëng, b¾t kÞp bíc tiÕn cña thêi ®¹i. Trªn c¬ së ®ã , ®êi sèng cña nh©n d©n ngµy cµng ®îc c¶i thiÖn vµ n©ng cao, nh÷ng nhu cÇu sinh ho¹t vËt chÊt c¬ b¶n ngµy cµng ®îc ®¸pøng mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ nhanh chãng. Con nguêi kh«ng thÓ cã c¬ thÓ khoÎ m¹nh nÕu thiÕu ¨n, thiÕu mÆc, thiÕu c¸c ®iÒu kiÖn y tÕ hiÖn ®¹i ®Ó ch¨m sãc gi÷ g×n søc khoÎ. Con nguêi kh«ng thÓ cã trÝ tuÖ minh mÉn, ph¸t triÓnnÕu c¸c ®iÒu 20