PhÇn më ®Çu
N-íc ta ®ang trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi, bá
qua giai ®o¹n ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t- b¶n trong bèi c¶nh toµn
cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, do ®ã sù nghiÖp x©y dùng
chñ nghÜa x· héi trong bèi c¶nh ®ã còng cã nh÷ng ®iÓm kh¸c so
víi tr-íc ®©y.
Tr-íc nh÷ng n¨m 1986, do nhËn thøc vµ vËn dông sai lÇm lý
luËn cña chñ nghÜa M¸c –Lªnin vµo c«ng cuéc x©y dùng chñ
nghÜa x· héi ®· dÉn ®Õn nh÷ng thÊt b¹i to lín nh- sù sôp ®æ cña
hÖ thèng c¸c n-íc XHCN ë Liªn x« vµ c¸c n-íc §«ng ¢u, cßn ë
ViÖt nam do nhËn thøc vµ vËn dông sai lÇm ®· dÉn ®Õn tôt hËu vÒ
kinh tÕ vµ khñng ho¶ng vÒ chÝnh trÞ.
Trong khi kh¼ng ®Þnh tÝnh toµn diÖn, ph¹m vi bao qu¸t tÊt c¶
c¸c mÆt, c¸c lÜnh vùc cña qu¸ tr×nh ®æi míi, §¹i héi ®¹i biÓu toµn
quèc lÇn thø VI cña §¶ng ®· ®ång thêi coi ®æi míi t- duy lý
luËn, t- duy chÝnh trÞ vÒ chñ nghÜa x· héi lµ kh©u ®ét ph¸; trong
khi nhÊn m¹nh sù cÇn thiÕt ph¶i ®æi míi c¶ lÜnh vùc kinh tÕ lÉn
1
lÜnh vùc chÝnh trÞ, §¶ng ta còng xem ®æi míi kinh tÕ lµ träng
t©m.
Thùc tiÔn h¬n 10 n¨m ®æi míØ n-íc ta mang l¹i nhiÒu b»ng
chøng x¸c nhËn tÝnh ®óng ®¾n cña nh÷ng quan ®iÓm nªu trªn.
§¹i héi ®¹i biÓu lÇn thø VIII cña ®¶ng ®· kh¼ng ®Þnh”xÐt trªn
tæng thÓ, §¶ng ta b¾t ®Çu c«ng cuéc ®æi míi tõ ®æi míi vÒ t- duy
chÝnh trÞ trong viÖc ho¹ch ®Þnh ®-êng lèi vµ chinhs s¸ch ®èi néi
®èi ngo¹i. Kh«ng cã sù ®æi míi ®ã th× kh«ng cã sù ®æi míi kh¸c.
Nh»m gãp phÇn nhËn thøc ®óng ®¾n h¬n vÒ nhiÖm vô x©y
dùng CNXH trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH, t«i ®· lùa chän ®Ò
tµi "Quan ®iÓm toµn diÖn vµ vËn dông vµo sù nghiÖp x©y dùng
CNXH ë ViÖt nam hiÖn nay".
§Ò tµi tËp trung nghiªn cøu Qu¸ tr×nh x©y dùng CNXH ë
ViÖt nam tõ tr-íc vµ sau ®æi míi ®Õn nay, vµ mét sè kiÕn nghÞ
vËn dông quan ®iÓm toµn diÖn cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin vµo sù
nghiÖp x©y dùng CNXH ë ViÖt nam.
§Ò tµi ®-îc nghiªn cøu dùa trªn c¬ së nh÷ng nguyªn lý vµ
ph-¬ng ph¸p luËn cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin, thÕ giíi quan duy
2
vËt biÖn chøng, c¨n cø vµo mét sè quan ®iÓm ®-êng lèi, chÝnh
s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n-íc tõ sau §¹i héi §¶ng céng s¶n ViÖt
Nam lÇn thø VI.
KÕt cÊu ®Ò tµi, ngoµi lêi nãi ®Çu vµ kÕt luËn gåm hai ch-¬ng
Ch-¬ng 1: Lý luËn chung vÒ quan ®iÓm toµn diÖn
Ch-¬ng 2: VËn dông quan ®iÓm toµn diÖn vµo sù nghiÖp x©y
dùng CNXH ë ViÖt nam.
Do ®iÒu kiÖn thêi gian còng nh- tr×nh ®é am hiÓu vÒ vÊn ®Ò
nµy cßn h¹n chÕ, nªn kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, t¸c gi¶
mong nhËn ®-îc nh÷ng ý kiÕn ®¸nh gi¸ cña thÇy c« gi¸o vµ c¸c
b¹n ®Ó ®Ò tµi nµy ®-îc hoµn thiÖn h¬n.
3
Ch-¬ng1
Lý luËn chung vÒ quan ®iÓm toµn diÖn
1.1- Nguyªn lý vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn
Theo quan ®iÓm siªu h×nh, c¸c sù vËt hiÖn t-îng tån t¹i mét
c¸ch t¸ch rêi nhau, c¸i nµy bªn c¹nh c¸i kia, gi÷a chóng kh«ng
cã sù phô thuéc, kh«ng cã sù rµng buéc lÉn nhau, nh÷ng mèi liªn
hÖ cã ch¨ng chØ lµ nh÷ng liªn hÖ hêi hît, bÒ ngoµi mang tÝnh
ngÉu nhiªn. Mét sè ng-êi theo quan ®iÓm siªu h×nh còng thõa
nhËn sù liªn hÖ vµ tÝnh ®a d¹ng cña nã nh-ng laÞ phñ nhËn kh¶
n¨ng chuyÓn ho¸ lÉn nhau gi÷a c¸c h×nh thøc liªn hÖ kh¸c nhau.
Ng-îc l¹i, quan ®iÓm biÖn chøng cho r»ng thÕ giíi tån t¹i
nh- mét chØnh thÓ thèng nhÊt. C¸c sù vËt hiÖn t-îng vµ c¸c qu¸
tr×nh cÊu thµnh thÕ giíi ®ã võa t¸ch biÖt nhau, võa cã sù liªn hÖ
qua l¹i, th©m nhËp vµ chuyÓn ho¸ lÉn nhau.
4
VÒ nh©n tè quy ®Þnh sù liªn hÖ gi÷a c¸c sù vËt, hiÖn t-îng
trong thÕ giíi, chñ nghÜa duy t©m cho r»ng c¬ së cña sù liªn hÖ,
sù t¸c ®éng qua l¹i gi÷a c¸c sù vËt vµ hiÖn t-îng lµ c¸c lùc l-îng
siªu tù nhiªn hay ë ý thøc, ë c¶m gi¸c cña con ng-êi. XuÊt ph¸t
tõ quan ®iÓm duy t©m chñ quan, BÐcc¬li coi c¬ së cña sù liªn hÖ
gi÷a c¸c sù vËt, hiÖn t-îng lµ c¶m gi¸c. §øng trªn quan ®iÓm
duy t©m kh¸ch quan, Hªghen l¹i cho r»ng c¬ së cña sù liªn hÖ
qua l¹i gi÷a c¸c sù vËt, hiÖn t-îng lµ ë ý niÖm tuyÖt ®èi.
Quan ®iÓm cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng kh¼ng ®Þnh c¬
së cña sù liªn hÖ qua l¹i gi÷a c¸c sù vËt hiÖn t-îng lµ tÝnh thèng
nhÊt vËt chÊt cña thÕ giíi.
Theo quan ®iÓm nµy, c¸c sù vËt hiÖn t-îng trªn thÕ giíi dï
cã ®a d¹ng, kh¸c nhau nh- thÕ nµo ®i ch¨ng n÷a th× chóng còng
chØ lµ nh÷ng d¹ng tån t¹i kh¸c nhau cña mét thÕ giíi duy nhÊt lµ
thÕ giíi vËt chÊt. Ngay c¶ ý thøc, t- t-ëng cña con ng-êi vèn lµ
nh÷ng c¸i phi vËt chÊt còng chØ lµ thuéc tÝnh cña mét d¹ng vËt
chÊt cã tæ chøc cao nhÊt lµ bé ãc con ng-êi, néi dung cña chóng
còng chØ lµ kÕt qu¶ ph¶n ¸nh cña c¸c qu¸ tr×nh vËt chÊt kh¸ch
quan.
5
Quan ®iÓm duy vËt biÖn chøng kh«ng chØ kh¼ng ®Þnh tÝnh
kh¸ch quan, tÝnh phæ biÕn cña sù liªn hÖ gi÷a c¸c sù vËt hiÖn
t-îng, c¸c qu¸ tr×nh, mµ nã cßn nªu râ tÝnh ®a d¹ng cña sù liªn
hÖ qua l¹i: cã mèi liªn hÖ bªn trong vµ mèi liªn hÖ bªn ngoµi, cã
mèi liªn hÖ chung bao qu¸t toµn bé thÕ giíi vµ mèi liªn hÖ bao
qu¸t mét sè lÜnh vùc hoÆc mét sè lÜnh vùc riªng biÖt cña thÕ giíi,
cã mèi liªn hÖ trùc tiÕp, cã mèi liªn hÖ gi¸n tiÕp mµ trong ®ã sù
t¸c ®éng qua l¹i ®-îc thÓ hiÖn th«ng qua mét hay mét sè kh©u
trung gian, cã mèi liªn hÖ b¶n chÊt, cã mèi liªn hÖ tÊt nhiªn vµ
liªn hÖ ngÉu nhiªn, cã mèi liªn hÖ gi÷a c¸c sù vËt kh¸c nhau vµ
mèi liªn hÖ gi÷a c¸c mÆt kh¸c nhau cña sù vËt. Sù vËt, hiÖn
t-îng nµo còng vËn ®éng, ph¸t triÓn qua nhiÒu giai ®o¹n ph¸t
triÓn kh¸c nhau, gi÷a c¸c giai ®o¹n ®ã còng cã mèi liªn hÖ víi
nhau, t¹o thµnh lÞch sö ph¸t triÓn hiÖn thùc cña c¸c sù vËt vµ c¸c
qu¸ tr×nh t-¬ng øng.
TÝnh ®a d¹ng cña sù liªn hÖ do tÝnh ®a d¹ng trong sù tån t¹i,
sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña chÝnh c¸c sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn
cña c¸c sù vËt hiÖn t-îng.
6
Mèi liªn hÖ bªn trong lµ mèi liªn hÖ qua l¹i, lµ sù t¸c ®éng
lÉn nhau gi÷a c¸c bé phËn, gi÷a c¸c yÕu tè, c¸c thuéc tÝnh, c¸c
mÆt kh¸c nhau cña mét sù vËt, nã gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh ®èi víi
sù tån t¹i, vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña sù vËt. Mèi liªn hÖ bªn
ngoµi lµ mèi liªn hÖ gi÷a c¸c sù vËt, c¸c hiÖn t-îng kh¸c nhau,
nãi chung nã kh«ng cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh, H¬n n÷a, nã th-êng
ph¶i th«ng qua mèi liªn hÖ bªn trong mµ ph¸t huy t¸c dông ®èi
víi sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña sù vËt. Tuy nhiªn, nãi nh- vËy
kh«ng cã nghÜa lµ phñ nhËn hoµn toµn vai trß cña mèi liªn hÖ bªn
ngoµi ®èi víi sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña sù vËt, hiÖn t-îng.
Mèi liªn hÖ bªn ngoµi còng hÕt søc quan träng, ®«i khi cã thÓ gi÷
vai trß quyÕt ®Þnh.
Mèi liªn hÖ b¶n chÊt vµ kh«ng b¶n chÊt, mèi liªn hÖ tÊt yÕu
vµ ngÉu nhiªn còng cã tÝnh chÊt t-¬ng tù nh- ®· nãi ë trªn.
Ngoµi ra chóng cßn cã nh÷ng nÐt ®Æc thï. Ch¼ng h¹n nh-, c¸i lµ
ngÉu nhiªn khi xem xÐt trong quan hÖ nµy l¹i lµ c¸i tÊt nhiªn khi
xem xÐt trong mèi liªn hÖ kh¸c, ngÉu nhiªn l¹i lµ h×nh thøc biÓu
hiÖn ra bªn ngoµi cña c¸i tÊt yÕu, hiÖn t-îng lµ h×nh thøc biÓu
7
hiÖn Ýt nhiÒu ®Çy ®ñ cña b¶n chÊt. §ã lµ nh÷ng h×nh thøc ®Æc thï
cña sù biÓu hiÖn nh÷ng mèi liªn hÖ t-¬ng øng.
Nh- vËy, quan ®iÓm duy vËt biÖn chøng vÒ sù liªn hÖ ®ßi hái
ph¶i thõa nhËn tÝnh t-¬ng ®èi trong sù ph©n lo¹i c¸c mèi liªn hÖ.
C¸c lo¹i liªn hÖ kh¸c nhau cã thÓ chuyÓn ho¸ lÉn nhau. Sù
chuyÓn ho¸ nh- vËy cã thÓ diÔn ra hoÆc do thay ®æi ph¹m vi bao
qu¸t khi xem xÐt, hoÆc do kÕt qu¶ vËn ®éng kh¸ch quan cña
chÝnh sù vËt vµ hiÖn t-îng.
Trong tÝnh ®a d¹ng cña c¸c h×nh thøc vµ c¸c lo¹i liªn hÖ tån
t¹i trong tù nhiªn, trong x· héi vµ trong t- duy con ng-êi, phÐp
biÖn chøng duy vËt, tËp trung nghiªn cøu nh÷ng lo¹i liªn hÖ
chung, mang tÝnh chÊt phá biÕn. Nh÷ng h×nh thøc vµ nh÷ng kiÓu
liªn hÖ riªng biÖt trong c¸c bé phËn kh¸c nhau cña thÕ giíi lµ
®«Ý t-îng nghiªn cøu cña c¸c ngµnh khoa häc kh¸c.
1.2 - Quan ®iÓm toµn diÖn trong triÕt häc
M¸c- Lªnin
8
Tõ viÖc nghiªn cøu nguyªn lý vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn cña sù
vËt hiÖn t-îng, triÕt häc M¸c - Lªnin rót ra quan ®iÓm toµn diÖn
trong nhËn thøc
Víi t- c¸ch lµ mét nguyªn t¾c ph-¬ng ph¸p luËn trong viÖc
nhËn thøc c¸c sù vËt hiÖn t-îng, quan ®iÓm toµn diÖn ®ßi hái ®Ó
cã ®-îc nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ sù vËt hiÖn t-îng. Mét mÆt,
chóng ta ph¶i xem xÐt nã trong mèi liªn hÖ qua l¹i gi÷a c¸c bé
phËn, c¸c yÕu tè, c¸c thuéc tÝnh kh¸c nhau cña chÝnh sù vËt, hiÖn
t-îng ®ã, mÆt kh¸c chóng ta ph¶i xem xÐt trong mèi liªn hÖ gi÷a
nã víi víi c¸c sù vËt kh¸c (kÓ c¶ trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp). ®Ò cËp
®Õn hai néi dung nµy, V.I. Lªnin viÕt "muèn thùc sù hiÓu ®-îc sù
vËt, cÇn ph¶i nh×n bao qu¸t vµ nghiªn cøu tÊt c¶ c¸c mÆt, c¸c mèi
liªn hÖ trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp cña sù vËt ®ã".
H¬n thÕ n÷a, quan ®iÓm toµn diÖn ®ßi hái, ®Ó nhËn thøc ®-îc
sù vËt, cÇn ph¶i xem xÐt nã trong mèi liªn hÖ víi nhu cÇu thùc
tiÔn cña con ng-êi. øng víi mçi con ng-êi, mçi thêi ®¹i vµ trong
mét hoµn c¶nh lÞch sö nhÊt ®Þnh, con ng-êi bao giê còng chØ
ph¶n ¸nh ®-îc mét sè l-îng h÷u h¹n nh÷ng mèi liªn hÖ. Bëi vËy,
tri thøc ®¹t ®-îc vÒ sù vËt còng chØ lµ t-¬ng ®èi, kh«ng ®Çy ®ñ
9
kh«ng trän vÑn. Cã ý thøc ®-îc ®iÒu nµy chóng ta míi tr¸nh
®-îc viÖc tuyÖt ®èi ho¸ nh÷ng tri thøc ®· cã vÒ sù vËt vµ tr¸nh
xem ®ã lµ nh÷ng ch©n lý bÊt biÕn, tuyÖt ®èi kh«ng thÓ bæ sung,
kh«ng thÓ ph¸t triÓn. §Ó nhËn thøc ®-îc sù vËt , cÇn ph¶i nghiªn
cøu tÊt c¶ c¸c mèi liªn hÖ, "cÇn thiÕt ph¶i xem xÐt tÊt c¶ mäi mÆt
®Ó ®Ì phßng cho chóng ta khái ph¹m sai lÇm vµ sù cøng nh¾c."
Quan ®iÓm toµn diÖn ®èi lËp víi quan ®iÓm phiÕn diÖn kh«ng
chØ ë chç nã chó ý ®Õn nhiÒu mÆt, nhiÒu mèi liªn hÖ. ViÖc chó ý
tíi nhiÒu mÆt, nhiÒu mèi liªn hÖ vÉn cã thÓ lµ phiÕn diÖn nÕu
chóng ta ®¸nh gi¸ ngang nhaunh÷ng thuéc tÝnh, nh÷ng quy ®Þnh
kh¸c nhau cña cña sù vËt ®-îc thÓ hiÖn trong nh÷ng mèi liªn hÖ
kh¸c nhau ®ã. Quan ®iÓm toµn diÖn ch©n thùc ®ßi hái chóng ta
ph¶i ®i tõ tri thøc vÒ nhiÒu mÆt, nhiÒu mèi liªn hÖ cña sù vËt ®Õn
chç kh¸i qu¸t ®Ó rót ra c¸i b¶n chÊt chi phèi sù tån t¹i vµ ph¸t
triÓn cña sù vËt hay hiÖn t-îng ®ã.
Nh- vËy, quan ®iÓm toµn diÖn còng kh«ng ®ång nhÊt víi
c¸ch xem xÐt dµn tr¶i, liÖt kª nh÷ng tÝnh quy ®Þnh kh¸c nhau cña
sù vËt, hiÖn t-îng. Nã ®ßi hái ph¶i lµm næi bËt c¸i c¬ b¶n, c¸i
quan träng nhÊt cña sù vËt hiÖn t-îng ®ã.
10
Cã thÓ kÕt luËn, qu¸ tr×nh h×nh thµnh quan ®iÓm toµn diÖn
®óng ®¾n víi t- c¸ch lµ nguyªn t¾c ph-¬ng ph¸p luËn ®Ó nhËn
thøc sù vËt sÏ ph¶i tr¶i qua c¸c giai ®o¹n c¬ b¶n lµ ®i tõ ý niÖm
ban ®Çu vÒ c¸i toµn thÓ ®Ó ®Ó nhËn thøc mét mÆt, mét mèi liªn
hÖ nµo ®ã cña sù vËt råi ®Õn nhËn thøc nhiÒu mÆt, nhiÒu mèi
liªn hÖ cña sù vËt ®ã vµ cuèi cïng, kh¸i qu¸t nh÷ng tri thøc
phong phó ®ã ®Ó rót ra tri thøc vÒ b¶n chÊt cña sù vËt.
Quan ®iÓm toµn diÖn võa kh¸c chñ nghÜa chiÕt trung võa
kh¸c thuËt nguþ biÖn. Chñ nghÜa chiÕt trung tuy còng tá ra chó ý
tíi nhiÒu mÆt kh¸c nhau nh-ng l¹i kÕt hîp mét c¸ch v« nguyªn
t¾c nh÷ng c¸i hÕt søc kh¸c nhau thµnh mét h×nh ¶nh kh«ng ®óng
vÒ sù vËt. Chñ nghÜa chiÕt trung kh«ng biÕt rót ra mÆt b¶n chÊt,
mèi liªn hÖ c¨n b¶n nªn r¬i vµo chç cµo b»ng c¸c mÆt, kÕt hîp
mét c¸ch v« nguyªn t¾c c¸c mèi liªn hÖ kh¸c nhau, do ®ã hoµn
toµn bÊt lùc khi cÇn ph¶i cã quyÕt s¸ch ®óng ®¾n. ThuËt nguþ
biÖn còng chØ chó ý ®Õn nh÷ng mÆt , nh÷ng mèi liªn hÖ kh¸c
nhau cña sù vËt nh-ng l¹i ®-a c¸i kh«ng c¬ b¶n thµnh c¸i c¬ b¶n,
c¸i kh«ng b¶n chÊt thµnh c¸i b¶n chÊt. C¶ chñ nghÜa chiÕt trung
11
vµ thuËt nguþ biÖn ®Òu lµ nh÷ng biÓu hiÖn kh¸c nhau cña ph-¬ng
ph¸p luËn sai lÇm trong viÖc xem xÐt c¸c sù vËt, hiÖn t-îng.
Ch-¬ng 2
VËn dông Quan ®iÓm toµn diÖn vµo sù
nghiÖp
x©y dùng CNXH ë n-íc ta
12
2.1-Qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi, bá qua chÕ
®é TBCN ë ViÖt nam lµ mét tÊt yÕu lÞch sö.
N-íc ta qu¸ ®é lªn CNXH bá qua chÕ ®é TBCN lµ mét tÊt
yÕu lÞch sö bëi v×:
- Toµn thÕ giíi ®· b-íc vµo thêi ®¹i qu¸ ®é tõ CNTB lªn
CNXH. Thùc tiÔn ®· kh¼ng ®Þnh CNTB lµ chÕ ®é x· héi ®· lçi
thêi vÒ mÆt lÞch sö, sím hay muén còng ph¶i ®-îc thay b»ng
h×nh th¸i kinh tÕ x· héi céng s¶n chñ nghÜa mµ giai ®o¹n ®Çu lµ
chñ nghÜa x· héi. Cho dï hiÖn nay, víi nh÷ng cè g¾ng ®Ó thÝch
nghi víi t×nh h×nh míi, CNTB thÕ giíi vÉn ®ang cã nh÷ng thµnh
tùu ph¸t triÓn nh-ng vÉn kh«ng v-ît ra khái nh÷ng m©u thuÉn
c¬ b¶n cña nã, nh÷ng m©u thuÉn nµy kh«ng dÞu ®i mµ ngµy cµng
ph¸t triÓn gay g¾t vµ s©u s¾c. CNTB kh«ng ph¶i lµ t-¬ng lai cña
loµi ng-êi. Qu¸ tr×nh c¶i biÕn x· héi cò, x©y dùng x· héi míi- x·
héi chñ nghÜa kh«ng ph¶i lµ qu¸ tr×nh c¶i l-¬ng, duy ý chÝ mµ lµ
qu¸ tr×nh c¸ch m¹ng s«i ®éng tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n ph¸t triÓn
kh¸ch quan phï hîp víi quy luËt cña lÞch sö. Chñ nghÜa x· héi
khoa häc, tù do, d©n chñ vµ nh©n ®¹o mµ nh©n d©n ta vµ loµi
ng-êi tiÕn bé ®ang v-¬n tíi lu«n ®¹i diÖn cho nh÷ng gi¸ trÞ tiÕn
13
bé cña nh©n lo¹i, ®¹i diÖn lîi Ých cña nh÷ng ng-êi lao ®éng, lµ h×nh
th¸i x· héi cao h¬n CNTB. Qu¸ tr×nh c¸ch m¹ng ®ã v× sù nghiÖp
cao c¶ lµ gi¶i phãng con ng-êi, v× sù nghiÖp ph¸t triÓn tù do vµ toµn
diÖn cña con ng-êi, v× tiÕn bé chung cña loµi ng-êi. §i theo dßng
ch¶y cña thêi ®¹i còng tøc lµ ®i theo quy luËt ph¸t triÓn tù nhiªn cña
lÞch sö.
-C¸ch m¹ng ViÖt nam ph¸t triÓn theo con ®-êng ®éc lËp dan
téc, g¾n liÒn víi chñ nghÜa x· héi. TÝnh tÊt yÕu lÞch sö Êy xuÊt
hiÖn tõ nh÷ng n¨m 20 cña thÕ kû XX. Nhê ®i con ®-êng Êy, nh©n
d©n ta ®· lµm c¸ch m¹ng th¸ng T¸m thµnh c«ng, ®· tiÕn hµnh
th¾ng lîi hai cuéc kh¸ng chiÕn hoµn thµnh sù nghiÖp gi¶i phãng
d©n téc. Ngµy nay, chØ cã ®i lªn CNXH míi gi÷ v÷ng ®-îc ®éc
lËp d©n téc, tù do cho d©n téc, míi thùc hiÖn ®ùoc môc tiªu lµm
cho mäi ng-êi ®-îc Êm no, tù do h¹nh phóc. Sù lùa chän con
®-êng ®éc lËp d©n téc vµ chñ nghÜa x· héi cña nh©n d©n ta nhvËy lµ sù lùa chän cu¶ chÝnh lÞch sö d©n téc l¹i võa phï hîp víi
xu thÕ cña thêi ®¹i. §iÒu ®ã còng thÓ hiÖn sù qu¸ ®é lªn CNXH
bá qua chÕ ®é TBCN ë n-íc ta lµ mét tÊt yÕu lÞch sö.
14
Chñ nghÜa x· héi ë ViÖt nam, theo c¸ch nãi tãm t¾t vµ méc
m¹c cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh lµ; tr-íc hÕt nh»m lµm cho nh©n
d©n lao ®éng tho¸t n¹nbÇn cïng,lµm cho mäi ng-êi cã c«ng ¨n
viÖc lµm, ®-îc Êm no vµ sèng mét ®êi h¹nh phóc. Qu¸n triÖt tt-ëng c¬ b¶n ®ãcña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, trong C-¬ng lÜnh x©y
dùng ®Êt n-íc trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH, §¶ng ta ®· kh¼ng
®Þnh: “x· héi x· héi chñ nghÜa mµ nh©n d©n ta x©y dùng lµ mét
x· héi:
-Do nh©n d©n lao ®éng lµm chñ
-Cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cao dùa trªn lùc l-îng s¶n xuÊt
hiÖn ®¹i vµ chÕ ®ä c«ng h÷u vÒ c¸c t- liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu.
-Cã nÒn v¨n ho¸ tiªn tiÕn ®¹m ®µ b¶n s¾c d©n téc
-Con ng-êi ®-îc gi¶i phãng khái ¸p bøc, bãc lét, bÊt c«ng,
lµm theo n¨ng lùc, h-ëng theo lao ®éng, cã cuéc sèng Êm no, tù
do, hµnh phóc, cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn c¸ nh©n.
-C¸c d©n téc trong n-íc b×nh ®¼ng, ®oµn kÕt vµ gióp ®ì lÉn
nhau cïng tiÕn bé.
15
-Cã quan hÖ h÷u nghÞ vµ hîp t¸c víi nh©n d©n tÊt c¶ c¸c n-íc trªn
thÕ giíi
Môc tiªu cña CNXH ë n-íc ta lµ: x©y dùng mét x· héi d©n
giµu, n-íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng d©n chñ vµ v¨n minh.
2.2- VËn dông quan ®iÓm toµn diÖn vµo sù
nghiÖp x©y dùng CNXH ë ViÖt nam
§Ó ®¶m b¶o cã ®-îc nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ mét vÊn ®Ò,
chóng ta ph¶i xem xÐt vÊn ®Ò ®ã theo quan ®iÓm toµn diÖn. §iÒu
nµy cã nghÜa lµ ph¶i xem xÐt sù vËt, hiÖn t-îng trong mèi liªn hÖ
t¸c ®éng qua l¹i gi÷a c¸c bé phËn, c¸c yÕu tè, c¸c thuéc tÝnh
kh¸c nhau cña sù vËt, hiÖn t-îng còng nh- trong mèi liªn hÖ qua
l¹i gi÷a sù vËt ®èi víi c¸c sù vËt kh¸c vµ trong mèi liªn hÖ víi
nhu cÇu thùc tiÔn cña con ng-êi.
Víi môc ®Ých cã ®-îc nhËn thøc ®óng ®¾n, tõ ®ã ®Ò ra nh÷ng
chñ tr-¬ng, chÝnh s¸ch ®óng nh»m gãp phÇn hoµn thµnh th¾ng lîi
sù nghiÖp cao c¶ lµ x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë ViÖt nam cu¶
nh©n d©n ta th× trong qu¸ tr×nh x©y dùng chñ nghÜa x· héi chóng
ta ph¶i cã mét c¸i nh×n toµn diÖn ®èi víi c¸c nh©n tè cuÈ lùc
16
l-îng s¶n xuÊt còng nh- c¸c nh©n tè cña quan hÖ s¶n xuÊt trong
mèi quan hÖ qua l¹i víi nhau mét c¸ch biÖn chøng, kh«ng xem
nhÑ hay bá qua bÊt cø mét nh©n tè nµo, cã nh- vËy c¸c chñ
tr-¬ng, chÝnh s¸ch ®-a ra míi gãp phÇn vµo thµnh c«ng cña c«ng
cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi.
2.2.1 §¸nh gi¸ nh÷ng thµnh tùu vµ nh÷ng h¹n chÕ cña
CNXH trong thêi gian qua
Thùc tiÔn cho thÊy, CNXH trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t
triÓn ®· ®¹t ®-îc nh÷ng thµnh tùu vÒ nhiÒu mÆt cã ý nghÜa lÞch
sö to lín nh-:
Mét lµ: §· x©y dùng mét hÖ thèng gi¸ trÞ riªng cña m×nh, ®·
ph¸t triÓn lùc l-îng s¶n xuÊt, ®· xo¸ bá vÒ c¬ b¶n chÕ ®é ng-êi
bãc lét ng-êi, ®· thùc hiÖn mét chÕ ®é phóc lîi x· héi vµ gi¸o
dôc v¨n ho¸ quèc tÕ cho toµn d©n.
Hai lµ: Cøu loµi ng-êi ra khái th¶m ho¹ ph¸t xÝt, lµ chç dùa
cho phong trµo hoµ b×nh vµ c¸ch m¹ng thÕ giíi, ®Èy lïi nguy c¬
chiÕn tranh h¹t nh©n, gãp phÇn quan träng vµo sù nghiÖp ®Êu
tranh v× hoµ b×nh, ®éc lËp d©n téc, d©n chñ vµ tiÕn bé x· héi.
17
Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t ®-îc, lµ nh÷ng sai lÇm vµ
thiÕu sãt. §ã lµ sù vËn dông kh«ng ®óng ®¾n, thiÕu s¸ng t¹o chñ
nghÜa M¸c-Lªnin vµo thùc tiÔn cuéc sèng, còng nh- viÖc chËm
tæng kÕt nh÷ng bµi häc tõ thùc tiÔn x©y dùng CNXH ®Ó bæ sung
ph¸t triÓn ®-êng lèi, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn lý luËn; Nh- véi v· xã
bá mäi thµnh phÇn kinh tÕ hµng ho¸, thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸
mµ kh«ng tÝnh ®Õn hiÖu qu¶ cña c¸c c«ng tr×nh ®-îc x©y dùng,
coi nhÑ hoÆc phñ nhËn cuäc ®Êu tranh giai cÊp, thiÕt chÕ mét nÒn
d©n chñ nÆng vÒ h×nh thøc, ch-a ®¶m b¶o nh©n d©n lao ®éng thùc
sù lµm chñ mäi mÆt cña ®êi sèng x· héi; thùc hiÖn chÝnh s¸ch
bao cÊp trµn lan, chËm trÔ trong c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng
nghÖ hiÖn ®¹i; coi nhÑ c«ng t¸c x©y dùng ®¶ng vµ ®Êu tranh
chèng chñ nghÜa c¬ héi.v..v..
Nh÷ng khuyÕt tËt mang tÝnh gi¸o ®iÒu, chñ quan duy ý chÝ,
quan liªu xa rêi quÇn chóng nãi trªn ®· lµm cho tÝnh -u viÖt cña
CNXH l©m vµo khñng ho¶ng toµn diÖn.
Nguyªn nh©n cña nh÷ng khuyÕt tËt trªn
bao gåm nhiÒu
nguyªn nh©n mµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chÝnh lµ xa rêi hÖ
t- t-ëng cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin, vËn dông kh«ng ®óng ®¾n
18
s¸ng t¹o chñ nghÜa M¸c-Lªnin, trong ®ã cã nguyªn lý vÒ mèi
liªn hÖ phæ biÕn, quan ®iÓm toµn diÖn trong chñ nghÜa M¸cLªnin. Kh«ng xem xÐt sù viÖc trong mèi liªn hÖ víi sù viÖc kh¸c,
qu¸ nhÊn m¹nh coi trong nhiÖm vô nµy mµ xa rêi hoÆc thËm chÝ
lµ phñ nhËn môc tiªu kh¸c.v.v..
2.2.2 VËn dông quan ®iÓm toµn diÖn vµo sù nghiÖp x©y
dùng CNXH ë n-íc ta trong giai ®o¹n hiÖn nay.
§i lªn CNXH lµ con ®-êng tÊt yÕu cña n-íc ta. Chóng ta phª
ph¸n nh÷ng khuyÕt tËt, sai lÇm trong qu¸ tr×nh x©y dùng CNXH
nh-ng kh«ng quan niÖm nh÷ng lÖch l¹c ®ã lµ khuyÕt tËt cña b¶n
th©n chÕ ®é, coi khuyÕt ®iÓm lµ tÊt c¶, phñ ®Þnh thµnh tùu, tõ ®ã
dao ®éng vÒ môc tiªu vµ con ®-êng ®i lªn CNXH. §æi míi
kh«ng ph¶i lµ thay ®æi môc tiªu CNXH, mµ lµ lµm cho môc tiªu
Êy ®-îc thùc hiÖn cã kÕt qu¶ b»ng nh÷ng quan niÖm ®óng ®¾n vÒ
CNXH, b»ng nh÷ng h×nh thøc, b-íc ®i vµ biÖn ph¸p thÝch hîp.
§iÒu cèt yÕu ®Ó c«ng cuéc ®æi míi gi÷ ®-îc ®Þnh h-íng
CNXH vµ ®i ®Õn thµnh c«nglµ trong qu¸ tr×nh ®æi míi, §¶ng
ph¶i kiªn tr× vËn dông s¸ng t¹o chñ nghÜa M¸c-Lªnin. ®¶ng ph¶i
19
tù ®æi míi vµ chØnh ®èn, kh«ng ngõng n©ng cao n¨ng lùc l·nh
®¹o vµ søc chiÕn ®Êu cña m×nh.
§æi míi toµn diÖn, ®ång bé vµ triÖt ®Ó nh-ng ph¶i cã b-íc
®i, h×nh thøc vµ c¸ch lµm thÝch hîp. Thùc tiÔn cho thÊy ®æi míi
lµ cuéc c¸ch m¹ng s©u s¾c trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng
x· héi. Trªn tõng lÜnh vùc, néi dung cña ®æi míi còng bao gåm
nhiÒu mÆt; tõ ®æi míi quan niÖm ®Õn ®æi míi c¬ chÕ, chÝnh s¸ch,
tæ chøc c¸n bé, phong c¸ch vµ lÒ lèi lµm viÖc. NÕu chØ ®æi míi
mét lÜnh vùc hoÆc mét kh©u nµo ®ã th× c«ng cuéc ®æi míi kh«ng
thÓ ®¹t kÕt qu¶ mong muèn. §ång thêi trong mçi b-íc ®il¹i ph¶i
x¸c ®Þnh ®óng kh©u then chèt ®Ó tËp trung søc gi¶i quyÕt lµm c¬
së ®æi míi c¸c kh©u kh¸c vµ lÜnh vùc kh¸c.
VÒ quan hÖ ®æi míi kinh tÕ vµ ®æi míi chÝnh trÞ. Kinh tÕ vµ
chÝnh trÞ lµ hai mÆ cèt lâi cña mèi quan hÖ gi÷a c¬ së h¹ tÇng vµ
kiÕn tróc th-îng tÇng. Trong mèi quan hÖ gi÷a kinh tÕ vµ chÝnh
trÞ th× kinh tÕ gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh chÝnh trÞ, v×.
Kinh tÕ lµ néi dung vËt chÊt cña chÝnh trÞ, cßn chÝnh trÞ lµ
biÓu hiÖn tËp trung cña kinh tÕ.
20
- Xem thêm -