Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ T044 mối quan hệ biện chứng giữa vật chất và ý thức ...

Tài liệu T044 mối quan hệ biện chứng giữa vật chất và ý thức

.PDF
31
1069
74

Mô tả:

TiÓu luËn triÕt häc LêI NãI §ÇU TiÕn lªn chñ nghÜa x· héi lµ môc tiªu c¸ch m¹ng lín lao nhÊt vµ quan träng nhÊt cña §¶ng vµ nh©n d©n ta hiÖn nay v× chØ cã thùc hiÖn ®-îc môc tiªu nµy, chóng ta míi cã thÓ x©y dùng ®-îc mét n­íc ViÖt Nam m¯ theo c²ch nãi cða Hå ChÝ Minh l¯: “d©n giµu, n-íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng d©n chñ, v¨n minh”. V¯ cñng chØ x©y dùng thµnh c«ng chñ nghÜa x· héi, chóng ta míi cã thÓ lµm tho¶ m·n ham muèn tét cïng, ham muèn cuèi ®êi cña Ng-êi ®ã lµ : “Lµm sao cho d©n ta ai còng cã c¬m ¨n ¸o mÆc, ai còng ®-îc häc hµnh ...”. VËy chòng ta ph°i l¯m thÕ n¯o ®Ó thùc hiÖn móc tiªu trªn? Tõ thùc tÕ hiÖn nay cïng víi con ®-êng ®i lªn chñ nghÜa x· héi ë n-íc ta lµ bá qua chÕ ®é chñ nghÜa t- b¶n, mµ t¹i ®¹i héi VII cña §¶ng ta lÇn ®Çu tiªn ®· kh¼ng ®Þnh: Chñ nghÜa M¸c- Lªnin, t- t-ëng Hå ChÝ Minh lµ nÒn t¶ng t- t-ëng, lµ kim chØ nam cho ho¹t ®éng cña §¶ng. Tøc lµ, chóng ta ph¶i: dïng lËp tr-êng, quan ®iÓm, ph-¬ng ph¸p chñ nghÜa M¸c - Lªnin mµ tæng kÕt nh÷ng kinh nghiÖm cña §¶ng ta, ph©n tÝch mét c¸ch ®óng ®¾n nh÷ng ®Æc ®iÓm cña n-íc ta. Cã nh- thÕ chóng ta míi cã thÓ dÇn dÇn t×m hiÓu ®-îc quy luËt ph¸t triÓn cña C¸ch m¹ng ViÖt Nam, ®Þnh ra ®-îc ®-êng 1 TiÓu luËn triÕt häc lèi, ph-¬ng ch©m, b-íc ®i cô thÓ cña C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa phï hîp víi t×nh h×nh n-íc ta. Lµm ®Ò tµi tiÓu luËn nµy, v¬Ý t- c¸ch lµ mét sinh viªn, mét c«ng d©n cña n-íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam, mét mÆt t«i muèn cïng mäi ng-êi t×m hiÓu s©u h¬n vµ kÜ h¬n vÒ TriÕt häc M¸c - Lªnin phÇn chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng. Cô thÓ h¬n, ®ã lµ mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a vËt chÊt víi ý thøc. MÆt kh¸c, t«i còng muèn gãp mét phÇn c«ng søc nhá bÐ cña m×nh vµo sù nghiÖp c¸ch m¹ng lín lao cña toµn §¶ng, toµn d©n ta hiÖn nay- sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi- mµ nÒn t¶ng t- t-ëng lµ chñ nghÜa M¸c Lªnin. §ã lµ, mäi s¸ch l-îc, chiÕn l-îc c¸ch m¹ng cña chóng ta ph¶i ®-îc xuÊt ph¸t tõ thùc tÕ kh¸ch quan, ph¸t huy ®-îc tÝnh n¨ng ®éng chñ quan vµ ®ång thêi chèng chñ quan duy ý chÝ. §©y ®-îc coi lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc quan träng, bëi nã quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng hay thÊt b¹i trªn con ®-êng ®i tíi chñ nghÜa x· héi ë n-íc ta. §iÒu nµy sÏ ®-îc lý gi¶i râ h¬n trong phÇn néi dung cña ®Ò tµi. 1. Quan ®iÓm duy vËt biÖn chøng vÒ mèi quan hÖ gi÷a vËt chÊt víi ý thøc. 1.1. VËt chÊt quyÕt ®Þnh ý thøc. 2 TiÓu luËn triÕt häc Tr-íc tiªn chóng ta ph¶i ®i t×m hiÓu vËt chÊt lµ g×? Theo Lªnin th× “VËt chÊt lµ ph¹m trï triÕt häc dïng ®Ó chØ thùc t¹i kh¸ch quan ®-îc ®em l¹i cho con ng-êi trong c¶m gi¸c vµ ®-îc c¶m gi¸c cña chóng ta chÐp l¹i, chôp l¹i, ph¶n ¸nh l¹i vµ tån t¹i kh«ng lÖ thuéc vµo c¶m gi¸c’’. nh­ vËy ®Þnh nghÜa vËt chÊt cða Lª-nin næi lªn mét sè néi dung c¬ b¶n sau: Thø nhÊt, vËt chÊt lµ c¸i tån t¹i kh¸ch quan bªn ngoµi ý thøcvµ kh«ng phô thuéc vµo ý thøc. Thø hai, vËt chÊt lµ c¸i g©y lªn c¶m gi¸c ë con ng-êi khi b»ng c¸ch nµo ®ã (trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp) t¸c ®éng lªn c¸c gi¸c quan cña con ng-êi. Thø ba, vËt chÊt c¸i mµ c¶m gi¸c, t- duy, ý thøc ch¼ng qua chØ lµ sù ph¶n ¸nh cña nã. Qua ®ã, Lªnin muèn kh¼ng ®Þnh r»ng, trong nhËn thøc luËn, vËt chÊt lu«n mang tÝnh thø nhÊt, lµ c¸i quyÕt ®Þnh: vËt chÊt quyÕt ®Þnh sù h×nh thµnh ý thøc, quyÕt ®Þnh néi dung ph¶n ¸nh, quyÕt ®Þnh sù biÕn ®æi cña ý thøc vµ nã cßn lµ ®iÒu kiÖn ®Ó hiÖn thùc ho¸ ý thøc. Dùa trªn nh÷ng thµnh tùu cña khoa häc tù nhiªn nhÊt lµ sinh lý häc thÇn kinh, chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng kh¼ng ®Þnh r»ng ý thøc 3 TiÓu luËn triÕt häc lµ mét thuéc tÝnh cña vËt chÊt nh-ng kh«ng ph¶i cña mäi d¹ng vËt chÊt mµ chØ lµ thuéc tÝnh cña mét d¹ng vËt chÊt sèng cã tæ chøc cao lµ bé ãc ng-êi. Bé ãc ng-êi lµ c¬ quan vËt chÊt cña ý thøc. Khoa häc còng ®· chøng minh ®-îc r»ng, thÕ giíi vËt chÊt nãi chung vµ tr¸i ®Êt nãi riªng ®· tõng tån t¹i rÊt l©u tr-íc khi xuÊt hiÖn con ng-êi vµ bé ãc ng-êi, r»ng ý thøc ra ®êi lµ kÕt qu¶ cña sù ph¸t triÓn l©u dµi cña giíi tù nhiªn cho tíi khi xuÊt hiÖn con ng-êi vµ bé ãc ng-êi. Ho¹t ®éng ý thøc cña con ng-êi diÔn ra trªn c¬ së ho¹t ®éng sinh lý thÇn kinh cña bé n·o ng-êi. Bé n·o ng-êi bao gåm kho¶ng 15 ®Õn 17 tØ tÕ bµo thÇn kinh, c¸c tÕ bµo nµy t¹o nªn v« sè c¸c mèi liªn hÖ nh»m thu nhËn, xö lý, truyÒn dÉn vµ ®iÒu khiÓn toµn bé c¸c ho¹t ®éng cña c¬ thÓ trong quan hÖ ®èi víi thÕ giíi bªn ngoµi qua c¬ chÕ ph¶n x¹ kh«ng ®iÒu kiÖn vµ cã ®iÒu kiÖn. Kh«ng chØ cã thÕ, vËn ®éng cña ý thøc, t- duy trªn thùc tÕ còng lµ s¶n phÈm cña sù vËn ®éng cña vËt chÊt. §iÒu ®ã ®-îc chøng minh mét c¸ch kh¸ râ rµng ë h×nh thøc vËn ®éng x· héi cña vËt chÊt. §ã lµ sù thay thÕ lÉn nhau cña c¸c h×nh th¸i kinh tÕ- x· héi, tõ ®ã sím hay muén còng dÉn ®Õn sù thay ®æi cña ý thøc, cña c¸ch nghÜ, bëi tån t¹i x· héi bao giê còng quyÕt ®Þnh ý thøc x· héi. 4 TiÓu luËn triÕt häc Vai trß c¬ së, quyÕt ®Þnh cña vËt chÊt cßn ®-îc thÓ hiÖn ë chç nã quyÕt ®Þnh néi dung ph¶n ¸nh, quyÕt ®Þnh sù biÕn ®æi cña ý thøc. Tõ néi dung thø hai trong ®Þnh nghÜa vËt chÊt cña Lªnin r»ng: VËt chÊt mµ c¸i c¶m gi¸c, t- duy, ý thøc ch¼ng qua chØ lµ sù ph¶n ¸nh cña nã, mµ ta thÊy r»ng néi dung ph¶n ¸nh cña ý thøc lµ thÕ giíi bªn ngoµi, lµ hiÖn thùc kh¸ch quan. Hay nãi nh- chñ nghÜa duy vËt macxit : ý thøc lµ sù ph¶n ¸nh thÕ giíi kh¸ch quan vµo trong bé ãc cña con ng-êi. ChÝnh v× vËy mµ thÕ giíi kh¸ch quan nh- thÕ nµo th× ý thøc ph¶n ¸nh nh- thÕ Êy, kh«ng nªn ph¶n ¸nh mét c¸ch xuyªn t¹c, h- ¶o, bãp mÐo sù thËt vÒ thÕ giíi kh¸ch quan nh- viÖc t« vÏ h×nh t-îng c¸c vÞ thÇn linh. Nãi c¸ch kh¸c, néi dung ph¶n ¸nh cña ý thøc ph¶i lÊy c¸i kh¸ch quan lµm tiÒn ®Ò vµ bÞ c¸i kh¸ch quan quy ®Þnh. VËt chÊt quyÕt ®Þnh sù biÕn ®æi cña ý thøc. Do ý thøc lµ chøc n¨ng cña bé n·o ng-êi. Ho¹t ®éng ý thøc kh«ng diÔn ra ë ®©u ngoµi nh÷ng ho¹t ®éng sinh lý thÇn kinh cña bé n·o. ý thøc phô thuéc vµo ho¹t ®éng cña bé n·o, do ®ã khi bé n·o bÞ tæn th-¬ng th× ho¹t ®éng ý thøc sÏ kh«ng ®-îc b×nh th-êng hoÆc bÞ rèi lo¹n. 5 TiÓu luËn triÕt häc MÆt kh¸c, trong ho¹t ®éng cña con ng-êi, nhu cÇu vËt chÊt bao giê còng gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh, chi phèi vµ quy ®Þnh môc ®Ých ho¹t ®éng bëi v× con ng-êi tr-íc hÕt ph¶i ®-îc tho¶ m·n nhu cÇu vËt chÊt tèi thiÓu : ¨n, ë, mÆc… råi míi nghÜ ®Õn vui ch¬i, gi¶i trÝ, c¸c ho¹t ®éng tinh thÇn.Tøc lµ, ho¹t ®éng nhËn thøc cña con ng-êi tr-íc hÕt h-íng tíi môc tiªu c¶i biÕn tù nhiªn ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu sèng. Cuéc sèng tinh thÇn cña con ng-êi phô thuéc vµ bÞ chi phèi bëi nhu cÇu vËt chÊt vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn vËt chÊt hiÖn cã. ý thøc con ng-êi kh«ng thÓ t¹o ra c¸c ®èi t-îng vËt chÊt, còng kh«ng thay ®æi ®-îc quy luËt vËn ®éng cña nã. Do ®ã, mäi môc tiªu -íc muèn cña con ng-êi kh«ng dùa trªn ®iÒu kiÖn vËt chÊt hiÖn cã, trªn m¶nh ®Êt hiÖn thùc ®Òu lµ -íc m¬ chñ quan, kh«ng t-ëng. VÝ dô: VËn dông trong sù nghiÖp c«ng nhiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ cña n-íc ta. Tr-íc kia do kh«ng nhËn thøc ®-îc r»ng mäi chñ tr-¬ng ®-êng lèi…®Òu ph¶i dùa trªn ®iÒu kiÖn vËt ch¸t hiÖn cã mµ chóng ta ®· chñ tr-¬ng ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nÆng trong khi mäi tiÒn ®Ò vËt chÊt th× ch-a cã. Do ®ã, chóng ta ®· bÞ thÊt b¹i. Kh«ng chØ cã thÕ, tÝnh thø nhÊt cña vËt chÊt so víi tÝnh thø hai cña ý thøc cßn ®-îc thÓ hiÖn ë chç vËt chÊt lµ ®iÒu kiÖn ®Ó hiÖn thùc ho¸ ý thøc. Nã quy ®Þnh kh¶ n¨ng c¸c nh©n tè tinh th©n cã thÓ tham 6 TiÓu luËn triÕt häc gia vµo ho¹t ®éng cña con ng-êi. Nã t¹o ®iÒu kiÖn cho nh©n tè tinh thÇn nµy hoÆc nh©n tè tinh thÇn kh¸c biÕn thµnh hiÖn thùc vµ qua ®ã quy ®Þnh môc ®Ých, chñ tr-¬ng, biÖn ph¸p mµ con ng-êi ®Ò ra cho ho¹t ®éng cña m×nh b»ng c¸ch chän läc, söa ch÷a, bæ sung, cô thÓ ho¸ c¸c môc ®Ých, chñ tr-¬ng biÖn ph¸p ®ã. Khi kh¼ng ®Þnh vai trß c¬ së, quyÕt ®Þnh trùc tiÕp cña vËt chÊt ®èi víi ý thøc, chñ nghÜa duy vËt macxit ®ång thêi còng v¹ch râ sù t¸c déng trë l¹i v« cïng quan träng cña ý thøc ®èi víi vËt chÊt. 1.2. ý thøc t¸c ®éng trë l¹i vËt chÊt. ý thøc do vËt chÊt sinh ra song sau khi ra ®êi, ý thøc cã tÝnh ®éc lËp t-¬ng ®èi nªn cã sù t¸c ®éng trë l¹i to lín ®èi víi vËt chÊt th«ng qua ho¹t ®éng thùc tiÔn cña con ng-êi. ý thøc ®óng ®¾n lµ ý thøc dùa trªn quy luËt kh¸ch quan cña con ng-êi. Do ®ã nã cã t¸c ®éng tÝch cùc, lµm biÕn ®æi hiÖn thùc, vËt chÊt kh¸ch quan theo nhu cÇu cña m×nh. ý thøc sai lÇm, tr¸i quy luËt kh¸ch quan cña con ng-êi cã t¸c ®éng tiªu cùc thËm chÝ ph¸ ho¹i c¸c ®iÒu kiÖn kh¸ch quan, hoµn c¶nh kh¸ch quan, kÐo lïi lÞch sö. Bëi mèi quan hÖ gi÷a vËt chÊt vµ ý thøc lµ mèi quan hÖ t¸c ®éng qua l¹i. Kh«ng nhËn thøc ®-îc ®iÒu 7 TiÓu luËn triÕt häc nµy sÏ r¬i vµo quan niÖm duy vËt tÇm th-êngvµ bÖnh n¶o thñ tr× trÖ trong nhËn thøc vµ hµnh ®éng. Nãi tíi vai trß cña ý thøc vÒ thùc cÊt lµ nãi tíi vai trß cña con ng-êi bëi ý thøc lµ ý thøc cña con ng-êi. Tr¸i víi c¸c nhµ triÕt häc duy t©m muèn biÕn ý thøc cña con ng-êi thµnh ®éng lùc cña lÞch sö, C¸cmac vµ Ph.¡ngghen ®· kh¼ng ®Þnh: “X-a nay, t- t-ëng kh«ng thÓ ®-a ng-êi ta v-ît ra ngoµi trËt tù thÕ giíi cò ®-îc, trong bÊt cø t×nh huèng nµo, t- t-ëng còng chØ cã thÓ ®-a ng-êi ta v-ît ra ngoµi ph¹m vi t- t-ëng cña trËt tù thÕ giíi cò mµ th«i”. ThËt vËy, t­ t­ëng c¨n b°n kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc c¸i g× hÕt. Muèn thùc hiÖn t- t-ëng th× cÇn cã nh÷ng con ng-êi sö dông lùc l-îng thùc tiÔn. §iÒu ®ã còng cã nghÜa lµ con ng-êi muèn thùc hiÖn c¸c quy luËt kh¸ch quan th× ph¶i nhËn thøc, vËn dông ®óng ®¾n c¸c quy luËt ®ã, ph¶i cã ý chÝ vµ ph-¬ng ph¸p ®Ó tæ chøc hµnh ®éng. Nh- vËy vai trß cña ý thøc lµ ë chç nã gióp con ng-êi ®Ò ra chñ tr-¬ng, ®-êng lèi, chÝnh s¸ch, nh÷ng môc ®Ých, kÕ ho¹ch, biÖn ph¸p, ph-¬ng h-íng phï hîp víi thùc tÕ kh¸ch quan. Nãi nhvËy cã nghÜa lµ còng cã nh÷ng ý thøc khoa häcvµ nh÷ng ý thøc kh«ng khoa häc so víi hiÖn thùc kh¸ch quan, t-¬ng øng víi nã lµ 8 TiÓu luËn triÕt häc hai t¸c ®éng tr¸i ng-îc nhau tÝch cùc vµ tiªu cùc cña ý thøc ®èi víi vËt chÊt. Vai trß tÝch cùc cña ý thøc, t- t-ëng kh«ng ph¶i ë chç nã trùc tiÕp t¹o ra hay thay ®æi thÕ giíi vËt chÊt mµ lµ nhËn thøc thÕ kh¸ch quan tõ ®ã h×nh thµnh ®-îc môc ®Ých, ph-¬ng h-íng, biÖn ph¸p ®óng ®¾n ®ång thêi cã ý chÝ, quyÕt t©m cÇn thiÕt cho ho¹t déng cña m×nh. Søc m¹nh cu¶ ý thøc con ng-êi kh«ng ph¶i ë chç t¸ch rêi ®iÒu kiÖn vËt chÊt, tho¸t ly hiÖn thùc kh¸ch quan, mµ lµ biÕt dùa vµo ®iÒu kiÖn vËt chÊt ®· cã, ph¶n ¸nh ®óng quy luËt kh¸ch quan ®Ó c¶i t¹o thÕ giíi kh¸ch quan mét c¸ch chñ ®éng, s¸ng t¹o víi ý chÝ vµ quyÕt t©m cao nh»m phôc vô lîi Ých cña con ng-êi vµ x· héi. Con ng-êi nhËn thøc vµ ph¶n ¸nh thÕ giíi thÕ giíi kh¸ch quan cµng ®Çy ®ñ chÝnh x¸c bao nhiªu th× c¶i t¹o chóng cµng cã hiÖu qu¶ bÊy nhiªu. ë ®©y vai trß n¨ng ®éng s¸ng t¹o cña ý thøc, cña nh©n tè chñ quan cña con ng-êi cã vÞ trÝ hÕt søc quan träng. B¶o thñ tr× trÖ hoÆc tiªu cùc thô ®éng, û l¹i ngåi chê chÝnh lµ k×m h·m sù ph¸t triÓn, triÖt tiªu tÝnh n¨ng ®éng tÝch cùc s¸ng t¹o cña ý thøc. MÆt kh¸c, do cã tÝnh v-ît tr-íc, nªn ý thøc gióp cho ho¹t ®éng cña con ng-êi trë nªn tù gi¸c, tÝch cùc, chñ ®éng h¬n nh- trong viÖc dù b¸o, lËp kÕ ho¹ch, ®Ò ra ®-êng lèi, ph-¬ng ph¸p hµnh ®éng. 9 TiÓu luËn triÕt häc Vai trß cña ý thøc cßn thÓ hiÖn ë vai trß cña tri thøc, trÝ tuÖ, t×nh c¶m vµ ý chÝ. Nã kh«ng nh÷ng lµ kim chØ nam cho ho¹t ®éng thùc tiÔn mµ cßn lµ ®éng lùc cña thùc tiÔn. Kh«ng cã sù thóc ®Èy cña t×nh c¶m, ý chÝ, ho¹t ®éng thùc tiÔn sÏ diÔn ra mét c¸ch chËm ch¹p, thËm chÝ kh«ng thÓ diÔn ra ®-îc. Nhê ý chÝ vµ t×nh c¶m, ý thøc quy ®Þnh tèc ®é vµ b¶n s¾c cña ho¹t ®éng thùc tiÔn. Tinh thÇn, dòng c¶m, d¸m nghÜ d¸m lµm, lßng nhiÖt t×nh, chÝ quyÕt t©m, t×nh yªu, niÒm say mª víi c«ng viÖc, kh¶ n¨ng s¸ng t¹o vµ v-ît qua khã kh¨n nh»m ®¹t tíi môc tiªu x¸c ®Þnh ®Òu cã ¶nh h-ëng to lín ®Õn ho¹t ®éng thùc tiÔn lµm cho nã diÔn ra nhanh hay chËm. Tuy nhiªn, ý chÝ, t×nh c¶m chØ lµ ®éng lùc mµ kh«ng thÓ lµ kim chØ lµm cho ho¹t ®éng thùc tiÔn. Bëi v×, sù thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña ho¹t ®éng thùc tiÔn, t¸c dông tÝch cùc hay tiªu cùc cña ý thøc ®èi víi sù ph¸t triÓn cña tù nhiªn vµ x· héi chñ yÕu phô thuéc vµo vai trß chØ ®¹o ý thøc. ChÝnh v× vËy ph¶i biÕt kÕt hîp gi÷a tri thøc, trÝ tuÖ, khoa häc víi ý chÝ, t×nh c¶m. Bëi tri thøc cµng ®-îc tÝch luü, con ng-êi ngµy cµng ®i s©u vµo b¶n chÊt sù vËt vµ c¶i t¹o sù vËt cã hiÖu qu¶ h¬n. Tuy nhiªn c¬ së cho viÖc ph¸t huy tÝnh n¨ng ®éng chñ quan cña ý thøc lµ viÖc thõa nhËn vµ t«n träng tÝnh kh¸ch quan cña vËt chÊt, cña c¸c quy luËt tù nhiªn vµ x· héi. NÕu nh- thÕ giíi vËt chÊt 10 TiÓu luËn triÕt häc – víi nh÷ng thuéc tÝnh vµ quy luËt vèn cã cña nã – tån t¹i kh¸ch quan, kh«ng phô thuéc vµo ý thøc con ng-êi th× trong nhËn thøc vµ ho¹t ®éng thùc tiÔn ph¶i xuÊt ph¸t tõ thùc tÕ kh¸ch quan, lÊy thùc thÓ kh¸ch quan lµm c¨n cø cho mäi ho¹t ®éng cña m×nh. ChÝnh v× vËy, Lªnin ®· nhiÒu lÇn nhÊn m¹nh r»ng, kh«ng ®-îc lÊy ý muèn chñ quan cña m×nh lµm chÝnh s¸ch, kh«ng ®-îc lÊy t×nh c¶m lµm ®iÓm xuÊt ph¸t cho chiÕn l-îc vµ s¸ch l-îc c¸ch m¹ng. NÕu chØ xuÊt ph¸t tõ ý muèn chñ quan, nÕu lÊy ý chÝ ¸p ®Æt cho thùc tÕ, lÊy ¶o t-ëng thay cho hiÖn thùc th× sÏ m¾c ph¶i bÖnh chñ quan duy ý chÝ. Kh«ng chØ cã thÕ, khi vai trß chØ ®¹o cña ý thøc ph¹m sai lÇm th× tinh thÇn, dòng c¶m, lßng nhiÖt t×nh, chÝ quyÕt t©m còng lµm cho ho¹t ®éng thùc tiÔn thÊt b¹i mét c¸ch nhanh chãng. Qua nh÷ng ®iÒu võa tr×nh bµy ë trªn vÒ mèi quan hÖ gi÷a vËt chÊt víi ý thøc cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng, chóng ta cã thÓ rót ra mét ý nghÜa hÕt søc quan träng trong ho¹t ®éng thùc tiÔn cña con ng-êi nh- sau: Mäi ho¹t ®éng cña con ng-êi ( c¶ ho¹t ®éng nhËn thøc lÉn ho¹t ®éng thùc tiÔn) ®Òu ph¶i xuÊt ph¸t tõ thùc tÕ kh¸ch quan, ph¸t huy ®-îc tÝnh n¨ng ®éng s¸ng t¹o cña ý thøc, tt-ëng, cña nh©n tè chñ quan cña con ng-êi vµ ®ång thêi chèng chñ quan duy ý chÝ. 11 TiÓu luËn triÕt häc 2. VËn dông quan ®iÓm duy vËt biÖn chøng vÒ mèi quan hÖ gi÷a vËt chÊt víi ý thøc vµo sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë n-íc ta hiÖn nay 2.1. XuÊt ph¸t tõ thùc tÕ kh¸ch quan tõ ®ã ®Ò ra ®-êng lèi, chñ tr-¬ng, chÝnh s¸ch, kÕ ho¹ch, ph-¬ng h-íng, môc tiªu…®óng ®¾n cho sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë n-íc ta hiÖn nay. Chóng ta kh¼ng ®Þnh: Chñ nghÜa x· héi nhÊt ®Þnh sÏ thay thÕ chñ nghÜa t- b¶n nh- chñ nghÜa t- b¶n ®· thay thÕ chÕ ®é phong kiÕn. §ã lµ quy luËt kh¸ch quan cña lÞch sö loµi ng-êi. ë n-íc ta, chñ nghÜa x· héi còng nhÊt ®Þnh sÏ ®-îc x©y dùng thµnh c«ng trong sù g¾n bã gi÷a ®éc lËp d©n téc víi chñ nghÜa x· héi. XuÊt ph¸t tõ ®©u vµ ®i theo con ®-êng nµo? ChØ cã thÓ vµ ph¶i xuÊt ph¸t tõ nh÷ng ®iÒu kiÖn – hoµn c¶nh lÞch sö cô thÓ cña ®Êt n-íc ViÖt Nam vµ con ng-êi ViÖt Nam, cña d©n téc vµ lÞch sö trong bèi c¶nh khu vùc thÕ giíi hiÖn ®¹i, theo quy luËt chung mµ chñ nghÜa Mac – Lªnin ®· nªu ra. Thùc tÕ lµ, chóng ta b-íc vµo con ®-êng x· héi chñ nghÜa tõ mét xuÊt ph¸t ®iÓm vÒ kinh tÕ x· héi rÊt thÊp - nhÊt lµ lùc l-îng s¶n xuÊt. §ã lµ t×nh tr¹ng s¶n xuÊt nhá, kinh tÕ tù nhiªn, kinh tÕ hiÖn vËt cßn kh¸ phæ biÕn, kü thuËt th« s¬, thñ c«ng nöa c¬ khÝ. S¶n xuÊt 12 TiÓu luËn triÕt häc hµng ho¸ cßn ch-a trë thµnh phæ biÕn, thÞ tr-êng bÞ chia c¾t, thËm chÝ cã n¬i, cã lóc khÐp kÝn kÓ c¶ trong kinh tÕ ®èi ngo¹i. Ph-¬ng thøc tæ chøc, qu¶n lý nÒn kinh tÕ dùa trªn lÜnh vùc kinh tÕ cña chóng ta lµ tËp trung lùc l-îng s¶n xuÊt, ®æi míi ph-¬ng thøc, tæ chøc qu¶n lý, ph©n phèi s¶n phÈm. Muèn ph¸t triÓn lùc l-îng s¶n xuÊt, chóng ta ph¶i ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ trªn c¶ quy m« bÒ réng lÉn chiÒu s©u, t³o ®­êng b¨ng ®Ó ®Êt n­íc “cÊt c²nh” mét c²ch hiÖn thùc h­íng tíi n¨m 2020 n-íc ta c¬ b¶n trë thµnh mét n-íc c«ng nghiÖp ho¸ chø kh«ng dõng l¹i ë ph-¬ng h-íng chung. NghÜa lµ, ph¶i x©y dùng mét ch-¬ng tr×nh kh¶ thi cho c¶ c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp vµ c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c, chó träng cho ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, cho c¸c vïng kinh tÕ – x· héi träng ®iÓm, cho vïng nói, vïng s©u, vïng xa, vïng c¨n cø c¸ch m¹ng cò… Trong chiÕn l-îc ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi 10 n¨m 2001 – 2010 cña §¶ng ta ®· kh¼ng ®Þnh : con ®-êng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ cña n-íc ta cÇn vµ cã thÓ rót ng¾n thêi gian so víi c¸c n-íc ®i tr-íc, võa cã nh÷ng b-íc tuÇn tù võa cã nh÷ng b-íc nh¶y vät. Ph¸t huy nh÷ng lîi thÕ cña ®Êt n-íc, tËn dông mäi kh¶ n¨ng ®Ó ®¹t tr×nh ®é c«ng nghÖ tiªn tiÕn, ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ th«ng tin vµ c«ng 13 TiÓu luËn triÕt häc nghÖ sinh häc, tranh thñ øng dông ngµy cµng nhiÒu h¬n, ë møc cao h¬n vµ phæ biÕn h¬n nh÷ng thµnh tùu míi vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ, b¶o ®¶m cho khoa häc vµ c«ng nghÖ thËt sù trë thµnh lùc l-îng s¶n xuÊt trùc tiÕp vµ ®éng lùc chñ yÕu trong ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi, kh¾c phôc nguy c¬ tôt hËu vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ. Trong thêi ®¹i c¸ch m¹ng th«ng tin hiÖn nay, chóng ta kh«ng cã sù lùa chän nµo kh¸c lµ ph¶i tiÕp cËn nhanh chãng víi tri thøc vµ c«ng nghÖ míi cña thêi ®¹i ®Ó tõng b-íc ph¸t triÓn kinh tÕ trÝ thøc. Ph¸t huy nguån lùc trÝ tuÖ vµ søc m¹nh tinh thÇn cña ng-êi ViÖt Nam, coi ph¸t triÓn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o lµ nÒn t¶ng vµ ®éng lùc cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Bëi nh©n tè con ng-êi ®ãng vai trß hÕt søc quan träng trong sù ph¸t triÓn lùc l-îng s¶n xuÊt. §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX cña §¶ng ®· kh¼ng ®Þnh: Con ®-êng ®i lªn cña n-íc ta lµ sù ph¸t triÓn qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi bá qua chÕ ®é t- b¶n chñ nghÜa, tøc lµ bá qua viÖc x¸c lËp hÖ thèng chÝnh trÞ cña quan hÖ s¶n xuÊt vµ kiÕn tróc th-îng tÇng t- b¶n chñ nghÜa, nh-ng tiÕp thu, kÕ thõa nh÷ng thµnh tùu mµ mµ nh©n lo¹i ®· ®¹t ®-îc d-íi chÕ ®é t- b¶n chñ nghÜa, ®Æc biÖt lµ vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ ®Ó ph¸t triÓn nhanh lùc l-îng s¶n xuÊt, x©y dùng nÒn 14 TiÓu luËn triÕt häc kinh tÕ hiÖn ®¹i. X©y dùng chñ nghÜa x· héi bá qua chÕ ®é t- b¶n chñ nghÜa, t¹o ra sù biÕn ®æi vÒ chÊt cña x· héi trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc lµ sù nghiÖp rÊt khã kh¨n, phøc t¹p cho nªn ph¶i tr¶i qua mét thêi k× qu¸ ®é l©u dµi víi nhiÒu chÆng ®-êng, nhiÒu h×nh thøc tæ chøc kinh tÕ, x· héi cã tÝnh chÊt qu¸ ®é. Trong c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi diÔn ra sù ®an xen vµ ®Êu tranh gi÷a c¸i míi vµ c¸i cò. Khi kh¼ng ®Þnh: chóng ta ph¶i tiÕp thu, kÕ thõa nh÷ng thµnh tùu mµ nh©n lo¹i ®· ®¹t ®-îc d-íi chÕ ®é t- b¶n chñ nghÜa, tøc lµ, chóng ta lùa chän, sö dông nh÷ng thµnh tùu cã lîi cho qu¸ tr×nh x©y dùng chñ nghÜa x· héi. Trªn ph-¬ng diÖn nµy cÇn ph¶i xem chñ nghÜa t- b¶n kh«ng chØ lµ mét ®èi träng mµ quan träng h¬n ®ång thêi lµ mét ®èi t¸c. §©y lµ mét vÊn ®Ò rÊt quan träng ®èi víi n-íc ta ®i lªn chñ nghÜa x· héi bá qua chÕ ®é t- b¶n chñ nghÜa. Muèn chñ nghÜa x· héi thµnh c«ng th× kh«ng thÓ kh«ng sö dông chñ nghÜa t- b¶n víi tc¸ch lµ mét nÊc thang v¨n minh nh©n lo¹i. Nh- Mac ®· nãi: “ chóng ta ®au khæ v× chñ nghÜa t- b¶n vµ còng ®au khæ v× kh«ng cã nã“. Tøc lµ, chóng ta ®au khæ v× quan hÖ s¶n xuÊt së h÷u t- nh©n tb¶n chñ nghÜa vÒ t- liÖu s¶n xuÊt, nh-ng cã lÏ chóng ta cßn ®au khæ 15 TiÓu luËn triÕt häc h¬n nÕu nh- kh«ng cã lùc l-îng s¶n xuÊt khæng lå cña nã, ®ã chÝnh l¯: “TiÒn ®Ò thùc tiÔn tuyÖt ®èi cÇn thiÕt” (C.M²c v¯ Ph.¡ngghen). §Þnh h-íng vµ tiÕn hµnh x©y dùng chñ nghÜa x· héi tÊt yÕu ph¶i kÕ thõa vµ sö dông lùc l-îng s¶n xuÊt do nh©n lo¹i t¹o ra vµ ph¸t triÓn trong ®iÒu kiÖn cña x· héi t- b¶n chñ nghÜa, ch¼ng h¹n ®ã lµ: thµnh tùu khoa häc, kü thuËt, vµ c«ng nghÖ –m«i tr-êng, lµ c¬ chÕ thÞ tr-êngvíi nhiÒu h×nh thøc cô thÓ t¸c ®éng vµo quan ®iÓm ph¸t triÓn kinh tÕ, nhÊt lµ nh÷ng mÆt tÝch cùc cña nã. Nãi nh- vËy kh«ng cã nghÜa lµ lÆp l¹i hoµn toµn qu¸ tr×nh x©y dùng lùc l-îng s¶n xuÊt ®ã trong lÞch sö. ë n-íc ta, lùc l-îng s¶n xuÊt cÇn ph¸t triÓn song hµnh hai ph-¬ng thøc: tuÇn tù (tõ thñ c«ng ®Õn nöa c¬ khÝ råi c¬ khÝ) vµ nh¶y vät theo lèi ®i t¾t, ®ãn ®Çu (tõ thñ c«ng ®i th¼ng vµo hiÖn ®¹i) sao cho trong mét thêi gian ng¾n, thËm chÝ r©t ng¾n chóng ta ®¹t tr×nh ®é víi c¸c n-íc tiªn tiÕn trong khu vùc… Song chóng ta ph¶i biÕt r»ng, lùc l-îng s¶n xuÊt chØ cã thÓ ph¸t triÓn g¾n liÒn víi quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp. V× vËy, §¶ng vµ nhµ n-íc ta ®· chñ tr-¬ng thùc hiÖn nhÊt qu¸n vµ l©u dµi chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr-êng, cã sù qu¶n lý cña nhµ n-íc theo ®Þnh h-íng x· héi chñ 16 TiÓu luËn triÕt häc nghÜa, ®ã chÝnh lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa. Tõ ®ã, ph¸t triÓn lùc l-îng s¶n xuÊt, ph¸t triÓn kinh tÕ ®Ó x©y dùng c¬ së vËt chÊt - kinh tÕ cña chñ nghÜa x· héi, n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n. Ph¸t triÓn lùc l-îng s¶n xuÊt hiÖn ®¹i tíi møc x· héi ho¸ g¾n liÒn víi x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt míi phï hîp trªn c¶ 3 mÆt: së h÷u, qu¶n lý vµ ph©n phèi. Kinh tÕ thÞ tr-êng ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa cã nhiÒu h×nh thøc së h÷u, nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ, trong ®ã kinh tÕ nhµ n-íc gi÷ vai trß chñ ®¹o, kinh tÕ nhµ n-íc cïng víi kinh tÕ tËp thÓ ngµy cµng trë thµnh nÒn t¶ng v÷ng ch¾c. Kinh tÕ thÞ tr-êng cã ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa cã sù qu¶n lý cña nhµ n-íc. Nhµ n-íc ta lµ nhµ n-íc x· héi chñ nghÜa, qu¶n lý nÒn kinh tÕ b»ng hÖ thèng ph¸p luËt, chiÕn l-îc, quy ho¹ch, kÕ ho¹ch, chÝnh s¸ch, sö dông c¬ chÕ thÞ tr-êng, ¸p dông c¸c h×nh thøc kinh tÕ vµ ph-¬ng ph¸p qu¶n lý cña kinh tÕ thÞ tr-êng ®Ó kÝch thÝch s¶n xuÊt, gi¶i phãng søc s¶n xuÊt, ph¸t huy ®-îc mÆt tÝch cùc, h¹n chÕ vµ kh¾c phôc mÆt tiªu cùc cña c¬ chÕ thÞ tr-êng, b¶o vÖ lîi Ých cña ng-êi lao ®éng, cña toµn thÓ nh©n d©n. Muèn ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng cã ®iÒu kiÖn tån t¹i vµ ph¸t triÓn, chóng ta ph¶i thõa nhËn sù tån t¹i mét c¸ch tÊt nhiªn vµ kh¸ch quan cña c¸c quy luËt: quy luËt gi¸ trÞ, quy luËt cung – 17 TiÓu luËn triÕt häc cÇu, quy luËt c¹nh tranh…trong nÒn kinh tÕ. V× nã lµ c¸i kh¸ch quan nªn chóng ta ph¶i chó ý kh«ng nªn ®i ng-îc l¹i nÕu kh«ng th× ch¼ng bao giê cã thÓ x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng theo ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa. Nh-ng bªn c¹nh nh÷ng mÆt tÝch cùc cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng lµ: ph¸t triÓn nhanh lùc l-îng s¶n xuÊt, n©ng cao møc sèng, møc thu nhËp cña ng-êi lao ®éng lªn th× mÆt tr¸i cña nã trong mét vµi n¨m trë l¹i ®©y ®ang ®-îc ph¸t huy mét c¸ch m¹nh mÏ, sù chªnh lÖch thu nhËp dÉn ®Õn sù ph©n ho¸ giµu nghÌo trong lao ®éng, tÖ n¹n quan liªu, tham nhòng, suy tho¸i phÈm chÊt ®¹o ®øc cña mét sè c¸n bé, c«ng chøc nhµ n-íc… Tr-íc thùc tÕ ®ã, §¶ng vµ nhµ n-íc cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p ph©n phèi hîp lý, kh«ng chØ cã ph©n phèi theo kÕt qu¶ lao ®éng, hiÖu qu¶ kinh tÕ mµ cßn ph©n phèi theo møc ®ãng gãp vèn vµ c¸c nguån lùc kh¸c vµo s¶n xuÊt, kinh doanh vµ th«ng qua phóc lîi x· héi. Ngoµi ra chóng ta cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p khuyÕn khÝch lµm giµu mét c¸ch chÝnh ®¸ng. §èi víi thu nhËp, nhµ n-íc cÇn cã c¬ së ®iÒu tiÕt thu nhËp (thuÕ thu nhËp), c¶i c¸ch c¬ b¶n chÕ ®é tiÒn l-¬ng. §èi víi ng-êi nghÌo vµ cã hoµn c¶nh khã kh¨n cÇn cã chÝnh s¸ch x· 18 TiÓu luËn triÕt häc héi hîp lý: bµn c¸ch lµm giµu… mÆt kh¸c cÇn kiªn quyÕt chèng nh÷ng thu nhËp bÊt chÝnh. §¸ng sî h¬n ®ã lµ tÖ n¹n quan liªu, tham nhòng, suy tho¸i phÈm chÊt ®¹o ®øc cña nhiÒu c¸n bé, c«ng chøc nhµ n-íc n»m ngay trong bé m¸y nµh n-íc, nã g©y ra bÊt c«ng x· héi, lµm gi¶m lßng tin cña nh©n d©n vµo sù l·nh ®¹o cña §¶ng, vµo con ®-êng ®i lªn chñ nghÜa x· héi…ë vai trß cña c«ng t¸c x©y dùng §¶ng, nhµ n-íc trong s¹ch, v÷ng m¹nh lµ hÕt søc quan träng. Nãi chung, chóng ta ®i lªn chñ nghÜa x· héi bá qua viÖc x¸c lËp hÖ thèng chÝnh trÞ cña chñ nghÜa t- b¶n kh«ng ph¶i lµ kh«ng cã kÕ thõa vµ chän läc nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt, nh÷ng h×nh thøc kinh tÕ t- b¶n chñ nghÜa khi nã ch-a hÕt t¸c dông tÝch cùc ngya trong thêi kú qu² ®é. §©y chÝnh l¯ nh÷ng “c©y cÇu nhá”, nh÷ng b­íc trung gian qu² ®é ®­a chòng ta tíi “phßng chê” trùc tiÕp ®i v¯ chð nghÜa x· héi. VÒ nÆt kiÕn tróc th-îng tÇng, chóng ta còng kÕ thõa vµ chän läc ®Ó x©y dùng nhµ n-íc hiÕn ph¸p cña x· héi chñ nghÜa ®iÒu khiÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng. Chóng ta x¸c ®Þnh môc tiªu: chñ nghÜa x· héi mµ nh©n d©n ta x©y dùng lµ mét chÕ ®é x· héi v× con ng-êi vµ do con ng-êi. §Ó tiÕn 19 TiÓu luËn triÕt häc hµnh ®Õn môc tiªu x©y dùng thµnh c«ng x· héi chñ nghÜa ph¶i g¾n liÒn víi t¨ng tr-ëng kinh tÕ, víi c«ng b»ng x· héi, víi tiÕn bé x· héi, ph¶i ra søc thùc hiÖn c¸c chÝnh x¸c x· héi. §¶ng ta kh¼ng ®Þnh: “chÝnh x¸c x· héi ®óng ®¾n v× h¹nh phóc con ng-êi lµ ®éng lùc to lín ph¸t huy mäi tiÒm n¨ng s¸ng t¹i cña nh©n d©n trong sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi”, bëi “kh«ng cã ®Çu t- nµo cã lîi nh®Çu t- cho con ng-êi ”. ChÝnh s²ch x± héi cða §°ng ®­îc thÓ hiÖn trªn tÊt c¶ c¸c mÆt cña ®êi sèng: quan t©m ch¨m sãc ®èi víi nh÷ng ng-êi cã c«ng víi c¸ch m¹ng, chÝnh s¸ch ®Òn ¬n ®¸p nghÜa (x©y nhµ t×nh nghÜa, sæ tiÕt kiÖm t×nh nghÜa). Trong kihn tÕ, t¹o ra nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµ míi cho ng-êi lao ®éng, c¶i c¸ch chÕ ®é tiÒn l-¬ng theo h-íng xo¸ bá thu nhËp b×nh qu©n, tiÒn tÖ ho¸ tiÒn l-¬ng, khuyÕn khÝch tµi n¨ng, ®©u t- ®óng møc cho c¸c ngµnh: y tÕ, gi¸o dôc, v¨n ho¸- nghÖ thuËt, nghiªn cøu khoa häc. Thùc hiÖn chÝnh s¸ch d©n sè lµ mét môc tiªu hÕt søc quan träng trong ®iÒu kiÖn qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë n-íc ta hiÖn nay. Nh-ng dï sao ®ã míi chØ lµ nh÷ng chñ tr-¬ng, ®-êng lèi ®èi víi t×nh h×nh trong n-íc. VËy cßn quèc tÕ th× sao? Thø nhÊt, c¸ch m¹ng khoa häc - c«ng nghÖ, ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nghÖ sinh häc tiÕp tôc cã nh÷ng b-íc nh¶y vät, 20
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan

Tài liệu vừa đăng