Tài liệu T019 tín dụng, cơ sở lý luận và thực tiễn tại vn

I. §Æt vÊn ®Ò hiÖn nay 1. TÝnh cÊp thiÕt HiÖn nay, ViÖt Nam ®ang tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc, muèn vËy cÇn cã nÒn kinh tÕ t¨ng tr ëng vµ ph¸t triÓn cao. Trong ®ã nhu cÇu vÒ vèn lµ hÕt søc cÇn thiÕt, ® îc coi lµ yÕu tè hµng ®Çu, lµ tiÒn ®Ò ph¸t triÓn kinh tÕ.§¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc gi÷a nhiÖm kú kho¸ VII cña ®¶ng ®· ®Ò ra: “®Ó c«ng nghiÖp ho¸hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc cÇn huy ®éng nhiÒu nguån vèn s½n cã víi sö dông vèn cã hiÖu qu¶, trong ®ã nguån vèn trong n íc lµ quyÕt ®Þnh nguån vèn bªn ngoµi lµ quan träng...”. TÝn dông ra ®êi rÊt sím, ra ®êi khi x· héi b¾t ®Çu cã sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi vµ chÕ ®é së h÷u t nh©n vÒ t liÖu s¶n xuÊt. TÝn dông ®· tån t¹i vµ ph¸t triÓn ë nhiÒu nÒn kinh tÕ víi c¸c møc ®é ph¸t triÓn kh¸c nhau. §Æc biÖt hiÖn nay trong nÒn kinh tÕ thÞ tr êng, nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn m¹nh mÏ, cïng víi sù tån t¹i c¸c mèi quan hÖ cung- cÇu vÒ hµng ho¸, vËt t, søc lao ®éng th× quan hÖ cung cÇu vÒ tiÒn vèn ®· xuÊt hiÖn vµ ngµy mét ph¸t triÓn nh mét ®ßi hái cÇn thiÕt kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ nh»m ®¸p øng nhu cÇu tiÕt kiÖm vµ ®Çu t . Nhµ níc ®· sö dông tÝn dông nh mét c«ng cô quan träng trong hÖ thèng c¸c ®ßn bÉy kinh tÕ ®Ó thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Muèn t×m hiÓu râ vÒ tÝn dông t«i ®· chän viÕt ®Ò tµi: “ TÝn dông: c¬ së lÝ luËn vµ thùc tiÔn ë ViÖt Nam ” . 2. Môc tiªu nghiªn cøu - Gãp phÇn hÖ thèng ho¸ c¬ së lÝ luËn vÒ tÝn dông. - Ph©n tÝch t×nh h×nh tÝn dông ë ViÖt Nam. - §a ra mét sè biÖn ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng tÝn dông. II. Nghiªn cøu tæng quan 1. C¬ së lÝ luËn vÒ tÝn dông 1.1. Kh¸i niÖm: TÝn dông lµ quan hÖ vay m în lÉn nhau theo nguyªn t¾c cã hoµn tr¶. 1 Danh tõ tÝn dông dïng ®Ó chØ mét sè hµnh vi kinh tÕ rÊt phøc t¹p nh: b¸n chÞu hµng ho¸, cho vay, chiÕt khÊu, b¶o hµnh,ký th¸c, ph¸t hµnh giÊy b¹c. Trong mçi mét hµnh vi tÝn dông cã hai bªn cam kÕt víi nhau nh sau: - Mét bªn th× trao ngay mét sè tµi ho¸ hay tiÒn tÖ - Cßn mét bªn kia cam kÕt sÏ hoµn l¹i nh÷ng ®èi kho¶n cña sæ tµi ho¸ trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh vµ theo mét sè ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh nµo ®ã. Nhµ kinh tÕ ph¸p, «ng Louis Baudin, ®· ®Þnh nghÜa tÝn dông nh lµ “ Mét sù trao ®æi tµi ho¸ hiÖn t¹i lÊy mét tµi hãa t ¬ng lai”. ë ®©y yÕu tè thêi gian ®· xen lÉn vµo vµ còng v× cã sù xen lÉn ®ã cho nªn cã thÓ cã sù bÊt tr¾c, rñi ro x¶y ra vµ cÇn cã sù tÝn nhiÖm cña hai bªn ®¬ng sù ®èi víi nhau. Hai bªn ® ¬ng sù dùa vµo sù tÝn nhiÖm, sö dông sù tÝn nhiÖm cña nhau v× vËy míi cã danh tõ thuËt ng÷ tÝn dông. Nh÷ng hµnh vi tÝn dông cã thÓ do bÊt cø ai thùc hiÖn. Ch¼ng h¹n hai ngêi thêng cã thÓ cho nhau vay tiÒn. Tuy nhiªn ngµy nay khi nãi tíi tÝn dông ng êi ta nãi ngay tíi c¸c ng©n hµng v× c¸c c¬ quan nµy chuyªn lµm c¸c viÖc nh cho vay, b¶o l¶nh, chiÕt khÊu, kÝ th¸c vµ ph¸t hµnh giÊy b¹c. 1.2. C¬ së ra ®êi cña tÝn dông Khi cã sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi vµ sù xuÊt hiÖn cña së h÷u t nh©n vÒ t liÖu s¶n xuÊt th× tÝn dông ra ®êi. Së h÷u t nh©n vÒ t liÖu s¶n xuÊt dÉn ®Õn së h÷u t nh©n vÒ s¶n phÈm lµm ra. X· héi cã sù ph©n ho¸ giµu nghÌo. Nh÷ng ng êi nghÌo khi gÆp khã kh¨n trong cuéc sèng hä ph¶i vay m în. TÝn dông ra ®êi. Trªn ph ¬ng diÖn x· héi, do cã sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi h×nh thµnh s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ tiÒn tÖ ®· xuÊt hiÖn ®Ó sö dông trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hµng ho¸. Ngêi s¶n xuÊt cã lóc thiÕu vèn b»ng tiÒn ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh nhng cã lóc thõa vèn b»ng tiÒn. §Ó ®iÒu chØnh nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng vèn b»ng tiÒn cña c¸c chñ thÓ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hµng ho¸ ®ßi hái tÝn dông ra ®êi. 2 Trong lÞch sö ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, h×nh thøc ®Çu tiªn cña tÝn dông lµ tÝn dông nÆng l·i ® îc ra ®êi vµo thêi k× cæ ®¹i. Trong x· héi n« lÖ vµ nhÊt lµ ë x· héi phong kiÕn, tÝn dông nÆng l·i ®· ph¸t triÓn vµ më réng h¬n. §Æc ®iÓm cña tÝn dông nÆng l·i lµ l·i suÊt rÊt cao, h×nh thøc vËn ®éng cña vèn rÊt ®a d¹ng, d íi nhiÒu h×nh thøc vµ môc ®Ých vay vµo tiªu dïng lµ chñ yÕu. Khi ph ¬ng thøc s¶n xuÊt T b¶n chñ nghÜa h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn, nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ lín ® îc më réng, tÝn dông t b¶n chñ nghÜa vÒ c¬ b¶n ®· thay thÕ tÝn dông nÆng l·i. Tuy vËy tÝn dông nÆng l·i kh«ng mÊt ®i mµ vÉn tån t¹i vµ ph¸t triÓn ë nhiÒu nÒn kinh tÕ víi c¸c møc ®é ph¸t triÓn kh¸c nhau. HiÖn nay tÝn dông nÆng l·i vÉn tån t¹i phæ biÕn ë c¸c n íc chËm ph¸t triÓn. Ngµy nay cïng víi sù ph¸t triÓn cña x· héi, tÝn dung còng kh«ng ngõng më réng vµ ph¸t triÓn ®a d¹ng. Chñ thÓ tham gia tÝn dông bao gåm tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ: Nhµ n íc, doanh nghiÖp, c¸ nh©n, t nh©n. tËp thÓ, tÊt c¶ c¸c cÊp tõ trung ¬ng ®Õn ®Þa ph¬ng, c¸c tæ chøc chÝnh phñ, phi chÝnh phñ trong n íc,quèc tÕ. C¸c quan hÖ tÝn dông ®îc më réng c¶ vÒ ®èi t îng vµ quy m« ho¹t ®éng. ThÓ hiÖn ë c¸c ng©n hµng cã mÆt ë hÇu hÕt mäi n¬i. HÇu nh toµn bé c¸c doanh nghiÖp, c¸c nhµ kinh doanh ®Òu sö dông vèn tÝn dông d íi h×nh thøc vay ng©n hµng, ph¸t hµnh tr¸i phiÕu, mua chÞu hµng ho¸. Khèi lîng vèn tÝn dông ngµy ngµy cµng lín, c¸c h×nh thøc tÝn dông ngµy cµng ®a d¹ng (tÝn dông nhµ n íc,ng©n hµng, thuª mua, nÆng l·i...). 1.3. B¶n chÊt cña tÝn dông TÝn dông rÊt phong phó vµ ®a d¹ng vÒ h×nh thøc. B¶n chÊt cña tÝn dông thÓ hiÖn ë c¸c ph ¬ng diÖn sau: Mét lµ ng êi së h÷u mét sè tiÒn hoÆc hµng ho¸ chuyÓn giao cho ng êi kh¸c sö dông mét thêi gian nhÊt ®Þnh. Lóc nµy, vèn ® îc chuyÓn tõ ngêi cho vay sang ng êi vay. Hai lµ, sau khi nhËn ® îc vèn tÝn dông, ngêi ®i vay ®îc quyÒn sö dông ®Ó thâa m·n mét hay mét sè môc ®Ých nhÊt ®Þnh. Ba lµ, ®Õn thêi h¹n do hai bªn tháa thuËn, ng êi vay hoµn tr¶ l¹i cho ng êi cho vay mét gi¸ trÞ lín h¬n vèn ban ®Çu, tiÒn t¨ng thªm ® îc gäi lµ phÇn l·i. C¸c M¸c ®· viÕt vÒ b¶n chÊt cña tÝn dông nh sau: “ TiÒn ch¼ng qua chØ rêi khái tay ngêi s¬ h÷u mét thêi gian vµ ch¼ng qua chØ t¹m thêi chuyÓn tõ tay ng êi t h÷u sang tay nhµ t b¶n ho¹t ®éng, cho nªn 3 tiÒn kh«ng ph¶i bá ra ®Ó thanh to¸n, còng kh«ng ph¶i tù ®em b¸n ®i mµ cho vay, tiÒn chØ ®em nhîng l¹i víi mét ®iÒu kiÖn lµ nã sÏ quay vÒ ®iÓm xuÊt ph¸t sau mét k× h¹n nhÊt ®Þnh”. §ång thêi C¸cM¸c còng v¹ch ra yªu cÇu cña viÖc tiÒn quay trë vÒ ®iÓm xuÊt ph¸t lµ: “vÉn gi÷ ®îc nguyªn vÑn gi¸ trÞ cña nã vµ ®ång thêi l¹i lín lªn trong qu¸ tr×nh vËn ®éng”. §Õn nay c¸c nhµ kinh tÕ ®· cã nhiÒu ®Þnh nghÜa kh¸c nhau vÒ tÝn dông nh ng ®Òu ph¶n ¸nh mét bªn lµ ®i vay vµ mét bªn lµ cho vay, nã dùa trªn c¬ së cña lßng tin. Lßng tin ® îc thÓ hiÖn trªn khÝa c¹nh: ngêi cho vay tin tëng ngêi ®i vay sö dông ®óng môc ®Ých, cã hiÖu qu¶ vµ lµ quan hÖ cã thêi h¹n, cã hoµn tr¶. §©y lµ b¶n chÊt cña tÝn dông. 1.4. Vai trß cña tÝn dông trong nÒn kinh tÕ thÞ tr êng: - TÝn dông gãp phÇn ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt diÔn ra th êng xuyªn, liªn tôc. Do tÝnh ®a d¹ng trong lu©n chuyÓn vèn cña c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, t¹i mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh trong nÒn kinh tÕ cã mét sè doanh nghiÖp “thõa vèn” t¹m thêi do b¸n hµng ho¸ cã tiÒn nhng cha cã nhu cÇu sö dông ngay( nh cha tr¶ l¬ng cho c«ng nh©n viªn...) ®· lµm n¶y sinh nhu cÇu cho vay vèn ®Ó tr¸ch t×nh tr¹ng øa ®äng vèn vµ cã thªm lîi nhuËn.Trong khi ®ã cã nh÷ng doanh nghiÖp thiÕu vèn t¹m thêi do hµng h¸o ch a b¸n ®îc, nhng l¹i cã nhu cÇu mua nguyªn vËt liÖu, thanh to¸n tiÒn l ¬ng... lµm n¶y sinh nhu cÇu ®i vay ®Ó duy tr× s¶n xuÊt kinh doanh mang l¹i lîi nhuËn. TÝn dông víi viÖc cung cÊp tÝn dông cho vay kÞp thêi, ®· t¹o kh¶ n¨ng ®¶m b¶o tÝnh liªn tôc cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh,cho phÐp c¸c doanh nghiÖp tho¶ m·n nhu cÇu vÒ vèn lu«n thay ®æi vµ kh«ng ®Ó tån ®äng vèn trong qu¸ tr×nh lu©n chuyÓn. - TÝn dông gãp phÇn tÝch tô, tËp trung vèn thóc ®Èy s¶n xuÊt kinh doanh. TËp trung vèn ph¶i dùa trªn c¬ së tÝch luü. Trong thùc tÕ, cã nh÷ng lîng tÝch luü rÊt lín ® îc n¾m gi÷ ë c¸c chñ thÓ kh¸c nhau trong nÒn kinh tÕ. Nhng rÊt nhiÒu ngêi tÝch luü kh«ng muèn cho vay trùc tiÕp hoÆc kh«ng muèn cã cæ phÇn trong c¸c dù ¸n ®Çu t v× ngoµi lÝ do mÊt kh¶ n¨ng thanh kho¶n th× ng êi tÝch luü cßn bÞ h¹n chÕ bëi 4 kh¶ n¨ng, kiÕn thøc vÒ tµi chÝnh vµ ph¸p lÝ ®Ó thùc hiÖn trùc tiÕp ®Çu t hoÆc cho vay. Víi ho¹t ®éng cña hÖ thèng tÝn dông cã ®ñ ®é tin cËy, do tÝnh chuyªn m«n ho¸ cao trong ho¹t ®éng tÝn dông vµ ®a d¹ng ho¸ c¸c doanh môc ®Çu t th«ng qua nhiÒu nhµ ®Çu t cña nhiÒu dù ¸n kh¸c nhau vay, tõ ®ã lµm gi¶m bít rñi do c¸ nh©n cña nh÷ng ngêi tÝch luü, t¹o nªn qu¸ tr×nh tËp trung vèn ® îc thùc hiÖn nhanh chãng vµ cã hiÖu qu¶ ®· t¹o kh¶ n¨ng cung øng vèn cho nÒn kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ nguån vèn dµi h¹n c¸c doanh nghiÖp, c¸c nhµ ®Çu t nhê nguån vèn tÝn dông cã thÓ nhanh chãng më réng s¶n xuÊt, thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t t¹o nh÷ng bíc nh¶y vät vÒ n¨ng lùc s¶n xuÊt do tiÕp cËn ®îc víi ph¬ng tiÖn m¸y mãc hiÖn ®¹i, tõ ®ã thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. - TÝn dông gãp phÇn ®iÒu chØnh æn ®Þnh vµ t¨ng tr ëng kinh tÕ. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr êng, c¸c nhµ ®Çu t thêng chØ tËp trung vèn ®Çu t vµo c¸c lÜnh vùc cã lîi nhuËn cao, trong khi ®ã, nÒn kinh tÕ ®ßi hái ph¶i cã sù ph¸t triÓn c©n ®èi, ®ång bé gi÷a c¸c ngµnh vµ c¸c vïng, yªu cÇu ph¶i cã nh÷ng ngµnh then chèt, mòi nhän ®Ó t¹o ®µ cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh chãng. TÝn dông th«ng qua cung cÊp vèn, ®Æc biÖt lµ vèn trung vµ dµi h¹n ®Çy ®ñ, kÞp thêi víi l·i suÊt vµ ®iÒu kiÖn cho vay u ®·i, cã vai trß quan träng trong viÖcgãp phÇn ®¶m b¶o vèn ®Çu t cho c¬ së h¹ tÇng, h×nh thµnh c¸c ngµnh then chèt, mòi nhän vµ c¸c vïng kinh tÕ träng ®iÓm gãp phÇn h×nh thµnh c¬ cÊu kinh tÕ tèi u. Ch¼ng h¹n, víi u ®·i vÒ vèn, l·i suÊt, thêi h¹n vµ ®iÒu kiÖn vay vèn víi n«ng nghiÖp , n«ng th«n ®Ó x©y dùng c¬ së vËt chÊt, kÕt cÊu h¹ tÇng, tÝn dông gãp phÇn thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp. TÝn dông cßn lµ ph ¬ng tiÖn ®Ó nhµ n íc thùc hiÖn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ thÝch hîp ®Ó æn ®Þnh nÒn kinh tÕ khi nÒn kinh tÕ cã dÊu hiÖu bÊt æn. Ch¼ng h¹n nh khi nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn chËm, s¶n xuÊt ®×nh trÖ, nhµ níc thùc hiÖn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ “níi láng”, ng©n hµng trung ¬ng thùc hiÖn mua c¸c chøng kho¸n cña c¸c ng©n hµng th ¬ng m¹i, t¹o ¸p lùc gi¶m l·i suÊt dÉn ®Õn chi phÝ vay vèn gi¶m, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp më réng s¶n xuÊt, thóc ®Èy t¨ng tr ëng kinh tÕ vµ ngîc l¹i. H¬n n÷a, víi sù tham gia cña tÝn dông th«ng qua dÞch 5 vô thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®· gi¶m chi phÝ l u th«ng vµ an toµn trong thanh to¸n. - TÝn dông gãp phÇn n©ng cao ®êi sèng cña nh©n d©n vµ thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch x· héi kh¸c cña nhµ n íc. Víi c¸c h×nh thøc tÝn dông, c¬ chÕ vµ l·i suÊt thÝch hîp tÝn dông ®· gãp phÇn n©ng cao ®êi sèng cña nh©n d©n ngay c¶ khi thu nhËp cßn h¹n chÕ. Th«ng qua c¸c u ®·i vÒ vèn, l·i suÊt, ®iÒu kiÖn vµ thêi h¹n vay ®èi víi ngêi nghÌo vµ c¸c ®èi t îng chÝnh s¸ch, tÝn dông ®· ®ãng vai trß quan träng nh»m thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch viÖc lµm, d©n sè vµ c¸c ch¬ng tr×nh xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, ®¶m b¶o c«ng b»ng x· héi. - TÝn dông gãp phÇn më réng quan hÖ hîp t¸c quèc tÕ Ho¹t ®éng tÝn dông kh«ng chØ bã hÑp trong nÒn kinh tÕ cña mét quèc gia, mµ cßn më réng trªn ph¹m vi quèc tÕ. Trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ më, vay nî níc ngoµi ngµy nay trë thµnh mét nhu cÇu kh¸ch quan ®èi víi tÊt c¶ c¸c n íc trªn thÕ giíi, nã l¹i cµng tá ra bøc thiÕt h¬n ®èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. ViÖt Nam còng nh nhiÒu níc ®ang ph¸t triÓn kh¸c, lµ n íc nghÌo, tÝch luü trong n íc cßn h¹n chÕ, trong khi cÇn lîng vèn rÊt lín ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ. Nhê cã tÝn dông, c¸c níc cã thÓ mua hµng ho¸, nhËp khÈu m¸y mãc, thiÕt bÞ...vµ tiÕp cËn víi nh÷ng thµnh tùu khoa häc kÜ thuËt míi còng nh tr×nh ®é qu¶n lý tiªn tiÕn trªn thÕ giíi. ViÖc cÊp tÝn dông cña c¸c n íc kh«ng chØ më réng vµ ph¸t triÓn quan hÖ ngo¹i th ¬ng, mµ cßn t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ ë c¸c n íc nhËp khÈu. TÝn dông ®· t¹o m«i trêng thuËn lîi cho ®Çu t quèc tÕ trùc tiÕp – mét h×nh thøc hîp t¸c kinh tÕ ë møc ®é cao h¬n. 1.5. Mét sè h×nh thøc tÝn dông chñ yÕu - TÝn dông th¬ng m¹i: Lµ quan hÖ tÝn dông gi÷a c¸c nhµ doanh nghÖp víi nhau vµ ®îc biÓu hiÖn díi h×nh thøc mua b¸n chÞu hµng ho¸. Ngêi b¸n chuyÓn hµng ho¸ cho ng êi mua, ngêi mua ®îc sö dông 6 hµng ho¸ trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. §Õn h¹n nhÊt ®Þnh ng êi mua ph¶i tr¶ tiÒn cho ng êi b¸n th«ng thêng bao gåm c¶ l·i suÊt. Trong tr êng hîp nµy ngêi mua kh«ng ®îc hëng chiÕt khÊu b¸n hµng. C¬ së ph¸p lÝ ®Ó x¸c ®Þnh nî trong quan hÖ tÝn dông th ¬ng m¹i lµ c¸c giÊy nî. Do cã tÝn dông th¬ng m¹i nªn ®· ®¸p øng ® îc nhu cÇu vèn cho c¸c doanh nghiÖp t¹m thêi thiÕu vèn trong thêi h¹n ng¾n, gióp cho c¸c doanh nghiÖp tiªu thô ® îc hµng ho¸, c¸c chñ doanh nghiÖp khai th¸c ®îc nguån vèn ®¸p øng kÞp thêi cho s¶n xuÊt kinh doanh. Tuy nhiªn tÝn dông th¬ng m¹i còng cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh. Thø nhÊt lµ h¹n chÕ vÒ quy m« tÝn dông. NÕu ng êi cÇn vèn cã nhu cÇu cao th× ngêi b¸n kh«ng thÓ ®¸p øng ® îc. Thø hai lµ h¹n chÕ vÒ thêi h¹n cho vay, thêi h¹n cho vay th êng lµ ng¾n. Ba lµ h¹n chÕ vÒ sè lîng ngêi tham gia. ChØ cã mét sè doanh nghiÖp nhÊt ®Þnh tham gia vµo h×nh thøc nµy. §ã lµ nh÷ng doanh nghiÖp cÇn hµng ho¸ dù tr÷ ®Ó ®a vµo s¶n xuÊt ngay, nh÷ng doanh nghiÖp cÇn tiªu thô hµng hãa. Bèn lµ chØ thùc hiÖn ® îc trªn c¬ së tÝn nhiÖm lÉn nhau. - TÝn dông ng©n hµng: Lµ quan hÖ tÝn dông gi÷a ng©n hµng, c¸c tæ chøc tÝn dông víi c¸c chñ thÓ x· héi. Trong quan hÖ tÝn dông ng©n hµng võa lµ ng êi ®i vay võa lµ ngêi cho vay ng©n hµng lµ m«i gi¬Ý trung gian gi÷a ng êi cã vèn vµ ngêi cÇn vèn. Ng©n hµng lµ tæ chøc kinh doanh tËp thÓ, Ho¹t ®éng tÝn dông lµ ho¹t ®éng dùa trªn nh÷ng nguyªn t¾c cho vay nhÊt ®Þnh. Nguyªn t¾c c¬ b¶n lµ cho vay ph¶i cã hµng ho¸ t ¬ng ®¬ng ®¶m b¶o nh cã tµi s¶n thÕ chÊp hoÆc ph¶i cã giÊy tê tÝn chÊp. Cho vay ph¶i hoµn tr¶ ®óng h¹n c¶ vèn vµ l·i. TÝn dông ng©n hµng ® îc cung cÊp díi h×nh thøc tËp thÓ bao gåm: th ¬ng m¹i vµ bót tÖ trong ®ã chñ yÕu lµ bót tÖ. TÝn dông ng©n hµng lµ h×nh thøc tÝn dông chñ yÕu trong nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ cã quan hÖ chÆt chÏ víi tÝn dông th ¬ng m¹i, bæ sung vµ hç trî cho tÝn dông th ¬ng m¹i. C¸c th¬ng phiÕu trong lÜnh vùc th¬ng m¹i ®îc thanh to¸n qua ng©n hµng. NÕu ng êi tr¶ kh«ng cã tiÒn th× ®îc ng©n hµng cho vay. Nh vËy tÝn dông ng©n hµng ®· t¹o c¬ së cho tÝn dông ng©n hµng ho¹t ®éng. Ng îc l¹i ho¹t ®éng cña tÝn dông ng©n hµng sÏ kh¾c phôc ® îc nh÷ng h¹n chÕ cña lÜnh vùc th¬ng m¹i 7 - TÝn dông nhµ níc: lµ quan hÖ gi÷a mét bªn lµ nhµ n íc cßn bªn kia lµ c d©n vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ x· héi. ë h×nh thøc tÝn dông nµy nhµ n íc võa lµ ngêi ®i vay võa lµ ngêi cho vay, nhµ n íc cã thÓ cho ®©n c vay díi h×nh thøc ph¸t hµnh c¸c tÝn phiÕu tr¸i phiÕu kho b¹c, chÝnh phñ nhµ n íc cho vay thêng lµ ch¬ng ch×nh tÝn dông u ®·i. Ph¹m vi ho¹t ®éng vµ huy ®éng vèn réng lín gåm c¶ trong níc vµ níc ngoµi. H×nh thøc huy ®éng vèn rÊt phong phó. Cã thÓ d ãi h×nh thøc cho vay trùc tiÕp n íc ngoµi b»ng c«ng tr¸i, b»ng tiÒn, b»ng vµng, b»ng ngo¹i tÖ d íi h×nh thøc lµ phiÕu, tÝn phiÕu, tr¸i phiÕu cña chÝnh phñ tÝn dông ng¾n h¹n, tÝn dông dµi h¹n. TÝn dông nhµ n íc võa mang tÝnh lîi Ých kinh tÕ võa mang tÝnh cìng chÕ chÝnh trÞ x· héi. - TÝn dông kh«ng chÝnh thèng: lµ quan hÖ tÝn dông gi÷a c¸ nh©n víi nhau kh«ng ®Æt d íi quan hÖ ph¸p luËt Ho¹t ®éng cña quan hÖ kh«ng chÝnh thèng kh«ng chÞu sù qu¶n lÝ vµ gi¸m s¸t cña nhµ n íc, ho¹t ®éng trªn c¬ së tin t ëng lÉn nhau. Lîng vèn vay nhá, thêi gian vay ng¾n, l·i suÊt vay cao hay thÊp tuú thuéc vµo mèi quan hÖ gi÷a ng êi ®i vay vµ ngêi ®i vay. Thñ tôc vay thêng ®¬n gi¶n, tiÖn lîi, bÊt cø lóc nµo còng cã s¼n. ChÝnh v× vËy mµ trong nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i lo¹i h×nh nµy vÉn tån t¹i kh¸ phæ biÕn, h×nh thøc ho¹t ®éng phong phó, ®a d¹ng. - TÝn dông thuª mua: lµ quan hÖ tÝn dông gi÷a c¸c doanh nghiÖp thuª tµi s¶n víi c¸c tæ chøc tÝn dông thuª mua nh c¸c c«ng ty thuª mua, c¸c c«ng ty tµi chÝnh TÝn dông thuª mua lµ kiÓu cho thuª tµi s¶n chuyªn dông kÌm theo lêi høa sÏ b¸n l¹i vÒ sau, chËm nhÊt lµ khi kÕt thóc hîp ®ång cho ngêi thuª theo gi¸ tho· thuËn tõ ®Çu. 2. Thùc tiÔn tÝn dông ë ViÖt Nam Níc ta hiÖn nay hÖ thèng tÝn dông b¾t ®Çu ph¸t triÓn m¹nh. Trong thêi k× qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ®ßi hái ph¶i cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn v÷ng m¹nh. V× vËy nhu cÇu vÒ vèn ngµy cµng nhiÒu, vèn ®îc coi lµ yÕu tè hµng ®Çu, lµ tiÒn ®Ò ph¸t triÓn kinh tÕ. 8 §¶ng vµ nhµ níc ®· sö dông ph ¬ng ph¸p tÝn dông lµ ph ¬ng ph¸p chñ yÕu ®Ó gióp ®ì vÒ tµi chÝnh cho c¸c tæ chøc kinh tÕ tËp thÓ.B»ng ph¬ng ph¸p tÝn dông, ng©n hµng cho c¸c tæ chøc kinh tÕ tËp thÓ vay vèn cè ®Þnh vµ vèn l u ®éng ®Ó t¨ng thªm n¨ng lùc s¶n xuÊt, ¸p dông c¸c thµnh tùu s¶n xuÊt vµo trong ®¬n vÞ m×nh. Thùc tÕ ®· chøng minh r»ng ®Çu t tÝn dông cã ý nghÜa hÕt søc quan träng ®èi víi c¸c tæ chøc kinh tÕ tËp thÓ. Trong nhiÒu c¬ së, ®Æc biÖt lµ trong c¸c hîp t¸c x· n«ng- l©m- ngh . Vèn tÝn dông chiÕm mét tû träng kh¸ lín trong toµn bé vèn ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ. ë níc ta tríc c¸ch m¹ng th¸ng 8/45 vµ trong thêi k× tõ n¨m 5475 ë miÒn nam c¸c quan hÖ tÝn dông thÓ hiÖn sù bãc lét cña chñ nghÜa ®Õ quèc ®èi víi d©n téc viÖt nam, cña giai cÊp t s¶n víi giai cÊp c«ng nh©n vµ nh©n d©n lao ®éng, cña giai cÊp phong kiÕn vµ bän cho vay nÆng l·i ®èi cíi nh÷ng ng êi s¶n xuÊt nhá lµ n«ng d©n vµ d©n nghÌo thµnh thÞ. ViÖt nam, tríc ®©y bän ®Õ quèc vµ c¸c giai cÊp thèng trÞ trong níc võa thùc hiÖn sù bãc lét th«ng qua c¸c h×nh thøc tÝn dông t b¶n chñ nghÜa võa duy tr× sù bãc lét b»ng tÝn dông nÆng l·i. T×nh h×nh nay ®· t¸c ®éng rÊt xÊu ®Õn nÒn kinh tÕ vµ x· héi n íc ta. Sau c¸ch m¹ng th¸ng 8 n¨m 1945 quan hÖ giai cÊp trong x· héi viÖt nam ®· cã nhiÒu thay ®æi vµ tÝn dông ®É b¾t ®Çu ®em theo nh÷ng néi dung kinh tÕ x· héi míi, h¹n chÕ dÇn mÆt bãc lét vµ chuyÓn sang phôc vô quyÒn lîi cña ®¹i ®a sè nh©n d©n lao ®éng. Ngµy nay cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ®Êt n íc, tÝn dông còng ®îc më réng vµ ph¸t triÓn ®a d¹ng, h×nh thøc phong phó. TÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu cã thÓ lµ chñ thÓ tham gia tÝn dông. C¸c quan hÖ tÝn dông ® îc më réng. C¸c hÖ thèng ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tÝn dông cã mÆt ë hÇu hÕt mäi n¬i. HÖ thèng ng©n hµng viÖt nam ®· cã vai trß quan träng trong viÖc huy ®éng vµ cho vay vèn tíi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Thùc hiÖn nhiÖm vô chñ yÕu mµ thèng ®èc ng©n hµng nhµ n íc ®· ®Ò ra lµ triÖt ®Ó khai th¸c nguån vèn nhµn rçi trong x· héi ®Ó ®©ï t ph¸t triÓn. NhiÒu chi nh¸nh ng©n hµng c«ng th ¬ng ®· ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn víi l·i suÊt hÊp dÉn theo c¬ chÕ thÞ tr 9 êng. Nguån vèn huy ®éng cña toµn hÖ thèng lu«n duy tr× møc t¨ng trëng æn ®Þnh. TÝnh ®Õn th¸ng 10/2000 tæng vèn huy ®éng t¨ng 24% so víi ®Çu n¨m. Trong ®ã vèn huy ®éng ®ång viÖt nam t¨ng 20,5%. Ng©n hµng c«ng th¬ng viÖt nam, lu«n n¨ng ®éng, s¸ng t¹o më ra nhiÒu lo¹i h×nh cho vay míi, chñ ®éng t×m kiÕm c¸c dù ¸n kh¶ thi. N©ng cao n¨ng lùc thÈm ®Þnh, më réng diÖn ®Çu t . Kh¸ch hµng lµ mäi thµnh phÇn kinh tÕ, kÓ c¶ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi. Hîp t¸c víi c¸c ng©n hµng b¹n ®Ó cho vay hîp vèn, ®ång tµi trî trong lÜnh vùc §iÖn lùc, B u chÝnh viÔn th«ng, ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu... ®¸p øng cao nhÊt cho nhu cÇu vèn cho s¶n xuÊt kinh doanh. TÝn dông cña ng©n hµng c«ng th ¬ng ®· tËp trung vµo c¸c ngµnh kinh tÕ mòi nhän nh c¸c tæng c«ng ty lín nhµ níc, t¹o bíc chuyÓn míi trong c¬ cÊu tÝn dông, dÞch vô vµ kinh doanh tiÒn tÖ. Ngoµi chøc n¨ng chñ yÕu lµ kinh doanh, ng©n hµng c«ng th ¬ng vÉn ph¸t triÓn cho vay theo chÝnh s¸ch vµ thùc hiÖn c¸c ch ¬ng tr×nh kinh tÕ x· héi cña nhµ níc giao nh cho vay kh¾c phôc hËu qu¶ b·o lôt, cho vay t¹o viÖc lµm cho ng êi håi h¬ng tõ §øc, cho vay doanh nghiÖp võa vµ nhá, cho vay ph¸t triÓn kinh tÕ biÓn, cho vay hç trî sinh viªn häc tËp tõ c¸c tr êng cao ®¼ng vµ ®¹i häc, cho vay ®¸p øng nhu cÇu thu mua n«ng s¶n, l ¬ng thùc ®Ó dù tr÷ vµ xuÊt khÈu. Sau khi u tiªn ®¸p øng vèn phôc vô s¶n xuÊt kinh doanh cña nÒn kinh tÕ nguån vèn cßn l¹i ng©n hµng c«ng th ¬ng ®· tham gia ho¹t ®éng trªn thÞ trêng tiÒn tÖ. Nh ®Çu t vèn mua tr¸i phiÕu kho b¹c, tr¸i phiÕu chÝnh phñ,tÝn phiÕu ng©n hµng nhµ n íc,c«ng tr¸i x©y dùng tæ quèc... Ng©n hµng c«ng th ¬ng tÝch cùc ho¹t ®éng mua b¸n l¹i giÊy tê cã gi¸ trªn thÞ tr êng më vµ lµ mét thµnh viªn tham gia giao dÞch trªn thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam. MÆc dï tÝn dông ViÖt Nam hiÖn nay ®· vµ ®ang ph¸t triÓn m¹nh tuy nhiªn cßn nhiÒu bÊt cËp. ë tÇm vÜ m«, v¨n b¶n ph¸p quy vÒ tÝn dông cha ®ång bé. Cha t¹o ®îc hµnh lang ph¸p lÝ; HÖ thèng tÝn dông cha ph¸t triÓn ®ång bé ë c¸c vïng, ®Þa ph ¬ng; C¸c h×nh thøc vay vèn cßn phøc t¹p. 10 III. KÕt luËn. Ho¹t ®éng tÝn dông cã vai trß hÕt søc quan träng trong c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ. V× vËy viÖc më réng vµ ph¸t triÓn tÝn dông lµ tÊt yÕu kh¸ch quan. ®Ó t¹o nguån vènphôc vô ®Çu t ph¸t triÓn,c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ, hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam cÇn tiÕp tôc hoµn chØnh ® a vµo ho¹t ®éng c¸c thÞ tr êng tiÒn tÖ (nh thÞ trêng liªn ng©n hµng; thÞ tr êng ®Êu gi¸ tÝn phiÕu kho 11 b¹c); vµ cïng víi c¸c ngµnh ® a vµo ho¹t ®éng thÞ tr êng chøng kho¸n trong thËp kû nµy. Thùc hiÖn chÝnh s¸ch huy ®éng vèn vµ cho vay vèn tÝch cùc, m¹nh mÏ võa ®¶m b¶o vÒ khèi l îng võa chó träng hiÖu qu¶ chÊt lîng sö dông vèn ®¶m b¶o kh¶ n¨ng hoµn tr¶. VÒ viÖc huy ®éng vèn, tríc hÕt, cÇn kh¼ng ®Þnh r»ng trong ®iÒu kiÖn thu nhËp b×nh qu©n theo ®Çu ngêi cßn thÊp nh hiÖn nay, kh¶ n¨ng tiÕt kiÖm cña nh©n d©n nh×n chung h¹n hÑp. B»ng c¸c h×nh thøc huy ®éng tiÕt kiÖm phong phó víi l·i suÊt kh¸ cao hiÖn nay, hÖ thèng ng©n hµng ®· thu hót ®îc phÇn lín tiÒn nhµn rçi trong d©n c ( tiÒn göi cña kh¸ch hµng t¹i c¸c tæ chøc tÝn dông ®· chiÕm tíi 65% tæng ph ¬ng tiÖn thanh to¸n cña nÒn kinh tÕ). §Ó nÒn kinh tÕ cã t¨ng tr ëng cao, tÝn dông ng©n hµng cÇn ® îc më réng ®¸p øng c¸c nhu cÇu vay vèn cã hiÖu qu¶ víi ph¬ng ch©m kh«ng ®Ó c¸c dù ¸n ®Çu t cã hiÖu qu¶ cao bÞ thiÕu vèn. C¬ cÊu tÝn dông cÇn tiÕp tôc chuyÓn dÞch cã lîi cho ®Çu t ph¸t triÓn, t¨ng c êng cho vay trung vµ dµi h¹n. Kh«ng ngõng n©ng cao chÊt lîng tÝn dông, gi¶m tØ lÖ nî qu¸ h¹n vµ nî khã ®ßi xuèng møc lµnh m¹nh theo tiªu chuÈn quèc tÕ, t¨ng vßng quay vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn cña x· héi. TiÕp tôc më réng ®èi t îng cho vay ®Õn c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, chó ý thÝch ®¸ng viÖc cho vay ®èi víi n«ng d©n vµ c¸c ®èi t îng chÝnh s¸ch, më réng c¸c ho¹t ®éng dÞch vô vµ phôc vô cña hÖ thèng ng©n hµng th ¬ng m¹i, gãp phÇn khuyÕn khÝch ph¸t triÓn kinh tÕ ®ång ®Òu gi÷a c¸c vïng, ®Þa ph¬ng. §¶ng ta cÇn cã hÖ thèng, chÝnh s¸ch v¨n b¶n ®Çy ®ñ, ®ång bé t¹o ®iÒu kiÖn cho tÝn dông ph¸t triÓn. CÇn x©y dùng hÖ thèng tÝn dông ®ång bé, réng kh¾p. §éi ngò c¸n bé cã tr×nh ®é cao. §Æc biÖt n íc ta cÇn héi nhËp víi quèc tÕ. 12