Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Lêi nãi ®Çu
C«ng cuéc ®æi míi do §¶ng ta khëi xíng vµ l·nh ®¹o ®îc tiÕn hµnh
h¬n 10 n¨m ®em l¹i nhiÒu thµnh tùu to lín ®a ®Êt níc ta ra khái khñng
ho¶ng kinh tÕ x· héi ®øng vµo vÞ trÝ míi. Trong céng ®ång Quèc tÕ vµ bíc
vµo thêi kú ®Èy m¹nh hiÖn ®¹i ho¸, c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt níc.
Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n träng yÕu cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®em
l¹i nh÷ng thµnh tùu ®ã lµ cã sù gãp phÇn ®¸ng kÓ cña thµnh phÇn kinh tÕ
ngoµi quèc doanh. Díi sù l·nh ®¹o cña §¶ng tu©n thñ nh÷ng chÝnh s¸ch
qu¶n lÝ vÜ m« cña chÝnh phñ ngµnh kinh tÕ ngoµi quèc doanh ®· ®¹t ®îc
kh«i phôc nhanh chãng kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ cña m×nh trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng.
Hoµ niÒm vui trong kh«ng khÝ ®æi míi cña ®Êt níc, trong ®ã cã sù gãp
phÇn kh«ng nhá cña hÖ thèng Ng©n hµng, ngµnh Ng©n hµng ®· tõng bíc
®æi míi ®¸p øng nhu cÇu vèn cña nÒn kinh tÕ trong thêi kú trong ®ã cã nhu
cÇu cña kinh tÕ ngoµi quèc doanh.
Qu¸n triÖt theo quan ®iÓm chñ ®¹o cña Ng©n hµng c«ng th¬ng ViÖt
Nam - Ng©n hµng c«ng th¬ng §èng §a víi t c¸ch lµ mét NHTM quèc
doanh lu«n x¸c ®Þnh kinh tÕ ngoµi quèc doanh lµ mét "kh¸ch hµng" mang
nhiÒu nguån lùc tiÒm Èn vµ ®· nhanh chãng triÓn khai cho vay víi kinh tÕ
ngoµi quèc doanh vµ ®· thu ®îc nh÷ng lîi nhuËn cho b¶n th©n Ng©n hµng,
mang l¹i hiÖu qu¶ chung cho nÒn kinh tÕ.
Song trong qu¸ tr×nh kinh doanh vµ thùc hiÖn ®èi víi kinh tÕ ngoµi
quèc doanh Ng©n hµng cßn gÆp nhiÒu víng m¾c vµ cßn nhiÒu rñi ro.
VËy c©u hái ®îc ®Æt ra lµ: lµm thÕ nµo ®Ó ®¶m b¶o an toµn vèn h¹n chÕ
rñi ro cho vay ®èi víi kinh tÕ ngoµi quèc doanh, mang l¹i hiÖu qu¶ cao vµ
sö dông ®ång vèn cña Ng©n hµng ®îc hiÖu qu¶ tèi u nhÊt. Víi t c¸ch lµ sinh
viªn ngµnh Ng©n hµng trong thêi gian thùc tËp t¹i Ng©n hµng c«ng th¬ng
§èng §a víi sù híng dÉn cña c¸n bé phßng tÝn dông t«i xin m¹nh d¹n ®îc
®Ò cËp s¸ng kiÕn cña m×nh víi ®Ò tµi.
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
"Mét sè gi¶i ph¸p nh»m ®¶m b¶o an toµn tÝn dông ®èi víi kinh tÕ
ngoµi quèc doanh t¹i Ng©n hµng c«ng th¬ng §èng §a".
Mong nhËn ®îc sù gióp ®ì gãp ý cña thÇy c« gi¸o vµ c¸c anh chÞ trong
kinh doanh tÝn dông.
Ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn chuyªn ®Ò ®îc chia lµm 3 ch¬ng
Ch¬ng I. TÝn dông Ng©n hµng vµ vÊn ®Ò b¶o ®¶m an toµn tÝn dông
Ng©n hµng.
Ch¬ng II. Thùc tr¹ng vÒ ®¶m b¶o an toµn tÝn dông ®èi víi kinh tÕ
ngoµi quèc doanh t¹i Ng©n hµng c«ng th¬ng §èng §a.
Ch¬ng III. C¸c gi¶i ph¸p gãp phÇn b¶o ®¶m an toµn tÝn dông ®èi víi
KTNQD t¹i Ng©n hµng c«ng th¬ng §èng §a.
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Ch¬ng I
TÝn dông vµ vÊn ®Ò b¶o ®¶m an toµn tÝn dông
Ng©n hµng
I. Ng©n hµng th¬ng m¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng
1. Sù ra ®êi cña Ng©n hµng Th¬ng m¹i:
Ng©n hµng Th¬ng m¹i xuÊt hiÖn tríc khi cã chñ nghÜa t b¶n. Ng©n
hµng ®Çu tiªn xuÊt hiÖn trong lÞch sö kh«ng ph¶i lµ Ng©n hµng nhµ níc
(Ng©n hµng ph¸t hµnh) mµ lµ Ng©n hµng th¬ng m¹i. Nã ®îc h×nh thµnh tõ
nh÷ng th¬ng nh©n lµ nghÒ kinh doanh tiÒn tÖ tõ ®ã hä cã thÓ chuyÓn tõ viÖc
chØ lµm nghÒ gi÷ hé tiÒn (vµng) sang ®æi tiÒn hé vµ dÇn hä tiÕn hµnh cho
vay mµ lóc nµy ho¹t ®éng gi÷ hé tiÒn vµ thu lÖ phÝ chuyÓn sang ho¹t ®éng
huy ®éng vèn tiÒn tÖ thu vèn nhµn rçi trong x· héi.
Ngoµi 2 nghiÖp vô huy ®éng vµ cho vay c¸c doanh nghiÖp cßn tiÕn
hµnh nghiÖp vô thanh to¸n hé kh¸ch hµng vµ thu lÖ phÝ, khi c¶ 3 nghiÖp vô
nãi trªn h×nh thµnh ®ång bé th× lóc ®ã Ng©n hµng theo ®óng nghÜa lµ xuÊt
hiÖn. Sù ph¸t triÓn cña Ng©n hµng ph¶i liÒn víi tr×nh ®é x· héi ho¸ s¶n
xuÊt...
ë ViÖt Nam Ng©n hµng quèc gia ViÖt Nam ®îc thµnh lËp tõ 5/1951 ë
c¸c vïng tù do, sau ngµy miÒn Nam gi¶i phãng c¶ níc tån t¹i 1 hÖ thèng
Ng©n hµng nhµ níc tõ Trung ¬ng ®Õn c¸c chi nh¸nh tØnh, thµnh phè vµ c¸c
chi ®iÓm cña HuyÖn. HÖ thèng Ng©n hµng ViÖt Nam lµ hÖ thèng Ng©n hµng
1 cÊp võa thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý vÒ nhµ níc vµ thùc hiÖn chøc n¨ng
kinh doanh tiÒn tÖ, tÝn dông .
Ho¹t ®éng cña Ng©n hµng theo m« h×nh g¾n víi c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸
tËp trung quan liªu tÊt yÕu lµm n¶y sinh nhiÒu nhîc ®iÓm vµ tá ra kh«ng
phï hîp víi m« h×nh Ng©n hµng ho¹t ®éng trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ trêng
sù nghiÖp ®æi míi nÒn kinh tÕ do §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø 6 (12/86)
khëi xíng trong ®ã chñ tr¬ng xo¸ bá c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung quan
liªu bao cÊp thùc hiÖn theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc thùc
hiÖn chñ tr¬ng trªn ngµnh Ng©n hµng tiÕn hµnh thÝ ®iÓm vµ trªn c¬ së thÝ
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
®iÓm ®· ®îc tæng kÕt. Héi ®ång Bé trëng ra nghÞ ®Þnh sè 53/H§BT vÒ tæ
chøc bé m¸y Ng©n hµng nhµ níc.
Ph©n ®Þnh râ rµng chøc n¨ng qu¶n lý nhµ níc vÒ tiÒn tÖ, tÝn dông vµ
chøc n¨ng kinh doanh tiÒn tÖ cña c¸c doanh nghiÖp.
Tõ th¸ng 9/1990 H§NN ®· ban hµnh 2 ph¸p lÖnh: Ph¸p lÖnh Ng©n
hµng nhµ níc vµ ph¸p lÖnh Ng©n hµng, hîp t¸c x· tÝn dông vµ c«ng ty tµi
chÝnh . Trong ®ã ph¸p lÖnh Ng©n hµng, hîp t¸c x· tÝn dông vµ c«ng ty tµi
chÝnh ®· ®Þnh nghÜa Ng©n hµng th¬ng m¹i nh sau:
"Ng©n hµng Th¬ng m¹i lµ tæ chøc kinh doanh tiÒn tÖ mµ ho¹t ®éng chñ
yÕu vµ thêng xuyªn lµ nhËn tiÒn göi cña kh¸ch hµng víi tr¸ch nhiÖm hoµn
tr¶ vµ sö dông sè tiÒn ®ã ®Ó cho vay thùc hiÖn nghiÖp vô chiÕt khÊu vµ c¸c
ph¬ng tiÖn thanh to¸n...".
Nh vËy Ng©n hµng th¬ng m¹i kh¸c Ng©n hµng nhµ níc. Ng©n hµng th¬ng m¹i thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng kinh doanh tiÒn tÖ cña m×nh theo sù qui
®Þnh cña Ng©n hµng nhµ níc còng nh c¸c tæ chøc kinh doanh kh¸c trong
nÒn kinh tÕ - Ng©n hµng th¬ng m¹i còng tæ chøc kinh doanh song ®Çu vµo
vµ ®Çu ra cña Ng©n hµng th¬ng m¹i ®Òu lµ tiÒn.
Cßn Ng©n hµng nhµ níc, chØ thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý nhµ níc ®èi
víi c¸c Ng©n hµng Th¬ng m¹i viÖc ph¸t hµnh tiÒn tËp trung vµo Ng©n hµng
nhµ níc .
2. Ho¹t ®éng cña Ng©n hµng th¬ng m¹i
NÕu nh ho¹t ®éng cña Ng©n hµng nhµ níc g¾n víi chøc n¨ng qu¶n lý
vÜ m« th× ho¹t ®éng cña c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i l¹i g¾n liÒn víi chøc
n¨ng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng víi t c¸ch
lµ mét doanh nghiÖp kinh doanh tiÒn tÖ, c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i ph¶i lµ
mét doanh nghiÖp.
- Cã t c¸ch ph¸p nh©n, tù chñ vÒ tµi chÝnh ho¹t ®éng theo nguyªn t¾c
h¹ch to¸n kinh tÕ, qu¶n trÞ, ®iÒu hµnh ho¹t ®éng díi quyÒn qu¶n trÞ cña Héi
®ång qu¶n trÞ vµ quyÒn ®iÒu hµnh cña gi¸m ®èc.
- ChÞu sù qu¶n lý vÜ m« cña Ng©n hµng nhµ níc.
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
- Cã quan hÖ víi kh¸ch hµng theo nguyªn t¾c tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ
vËt chÊt vµ hµnh chÝnh ®èi víi tµi s¶n tiÒn vèn vµ cam kÕt gi÷ bÝ mËt vÒ sè
liÖu vµ ho¹t ®éng cò nh t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho kh¸ch hµng cã quan hÖ
víi tæ chøc tÝn dông kh¸c theo nguyªn t¾c b×nh ®¼ng tù nguyÖn còng cã lîi
võa hîp t¸c võa c¹nh tranh víi nhau trong khu«n khæ ph¸p luËt c¸c ho¹t
®éng chñ yÕu:
1. NghiÖp vô huy ®éng vèn:
Lµ nghiÖp vô ®Çu tiªn cña c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i nh»m t¹o nguån
vèn lµm tiÒn ®Ò cho vay vèn cña Ng©n hµng dïng ®Ó cho vay vèn gåm:
- Vèn ®iÒu lÖ lµ vèn ban ®Çu khi Ng©n hµng ®îc thµnh lËp vèn nµy, cã
thÓ do Nhµ níc cÊp (nÕu lµ Ng©n hµng quèc doanh) cã thÓ do c¸c cæ ®«ng
gãp vèn nÕu lµ Ng©n hµng th¬ng m¹i cæ phÇn...
Qui m« hay møc vèn ®iÒu lÖ cña Ng©n hµng th¬ng m¹i khi thµnh lËp
®îc quy ®Þnh.
- Vèn huy ®éng: lo¹i vèn nµy chiÕm tû träng ngµy cµng t¨ng trong
nguån vèn cña Ng©n hµng th¬ng m¹i, vèn ®îc huy ®éng díi h×nh thøc tiÒn
göi tiÒn tiÕt kiÖm (cã kú h¹n, kh«ng kú h¹n) tiÒn ph¸t hµnh tr¸i phiÕu, kú
phiÕu theo møc cña Ng©n hµng nhµ níc cho phÐp. Trong tõng thêi gian nhÊt
®Þnh Ng©n hµng th¬ng m¹i ®îc quyÒn sö dông cã thêi h¹n vµ hoµn tr¶ c¶
vèn, l·i cho chñ së h÷u.
- Vèn tiÕp nhËn: lo¹i vèn nµy gåm tµi trî, vèn ®Çu t ph¸t triÓn, uû th¸c
®Çu t ®Ó cho vay, theo c¸c ch¬ng tr×nh dù ¸n x©y dùng c¬ b¶n chung cña
nhµ níc.
- Vèn ®i vay: gåm vèn vay cña Ng©n hµng nhµ níc vay vèn cña Ng©n
hµng níc ngoµi, vµ c¸c tæ chøc tÝn dông, Ng©n hµng th¬ng m¹i cã tr¸ch
nhiÖm sö dông ®óng môc ®Ých cã hiÖu qu¶ hoµn tr¶ ®óng thêi h¹n c¶ gèc vµ
l·i.
- NghiÖp vô cho vay vèn lµ nghiÖp vô th«ng qua ®ã c¸c nguån vèn huy
®éng ®îc ®em cho vay nh»m phôc vô yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi.
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Tuú theo tiªu thøc ph©n lo¹i cã c¸c h×nh thøc cho vay kh¸c nh cho vay
ng¾n h¹n, trung vµ dµi h¹n, cho vay s¶n xuÊt kinh doanh, cho vay thanh
to¸n, cho vay dù tr÷.
- NghiÖp vô thanh to¸n lµ nghiÖp vô cña Ng©n hµng th¬ng m¹i thùc
hiÖn trªn c¬ së sù uû nhiÖm cña kh¸ch hµng trong kh©u thanh to¸n hé, gi÷
hé ®ßi nî... th«ng qua c¸c h×nh thøc chuyÓn tiÒn, thanh to¸n, chøng tõ vµ
ph¸t hµnh chøng kho¸n.
* C¸c nghiÖp vô huy ®éng, cho vay vµ thanh to¸n cã mèi quan hÖ víi
nhau, cÊu thµnh néi dung ho¹t ®éng cña Ng©n hµng th¬ng m¹i trong ®ã
nghiÖp vô huy ®éng vèn lµ tiÒn, ®Ó ph¸t triÓn nghiÖp vô cho vay, ®Õn lît nã,
viÖc cho vay cµng më réng sÏ thóc ®Èy nghiÖp vô huy ®éng ngµy cµng t¨ng
lªn trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn 2 nghiÖp vô nµy díi h×nh thøc "nî", "cã" sÏ cã
t¸c ®éng lµm t¨ng nghiÖp vô trung gian - nghiÖp vô thanh to¸n hé kh¸ch
hµng nhê ®ã c¸c kho¶n tiÒn ph¶i tr¶ ®îc tËp trung ®Ó bæ sung cho nghiÖp vô
vay vµ huy ®éng vèn thóc ®Èy ho¹t ®éng tÝn dông ph¸t triÓn nhanh chãng..."
2. Vai trß cña tÝn dông Ng©n hµng
a. TÝn dông ®èi víi Ng©n hµng
Trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, môc tiªu hµng ®Çu cña doanh
nghiÖp, c¸c tæ chøc kinh tÕ lµ tèi ®a ho¸ lîi nhuËn, môc tiªu hµng ®Çu cña
Ng©n hµng - Mét tæ chøc kinh doanh tiÒn tÖ còng kh«ng n»m ngoµi ph¹m vi
®ã Ng©n hµng thu ®îc lîi nhuËn th«ng qua c¸c ho¹t ®éng dÞch vô, cung cÊp
cho kh¸ch hµng nh thanh to¸n, t vÊn nhng quan träng nhÊt lµ ho¹t ®éng cho
vay (ho¹t ®éng tÝn dông)
ThËt vËy, Ng©n hµng víi t c¸ch lµ mét trung gian tµi chÝnh kinh doanh
trªn nguyªn t¾c nhËn tiÒn göi cña kh¸ch hµng (nghiÖp vô huy ®éng vèn) díi
h×nh thøc tµi kho¶n v·ng lai vµ tµi kho¶n tiÒn göi tiÒn trªn c¬ së ®ã tiÕn
hµnh c¸c ho¹t ®éng cho vay díi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau, tuú theo yªu
cÇu vay cña kh¸ch hµng. Sù chªnh lÖch gi÷a tiÒn l·i kiÕm ®îc qua ho¹t
®éng vµ tiÒn l·i ph¶i tr¶ cho c¸c kho¶n huy ®éng lµ lîi nhuËn thu ®îc. §©y
cha ph¶i lµ toµn bé lîi nhuËn cña Ng©n hµng, tuy nhiªn, nã chiÕm tû lÖ lín
nhÊt trong tæng sè lîi nhuËn cña Ng©n hµng.
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Ngµy nay ho¹t ®éng trong m«i trêng c¹nh tranh cña c¬ chÕ thÞ trêng
ho¹t ®éng tÝn dông Ng©n hµng cµng trë nªn s«i ®éng, ®a d¹ng. §èi víi c¸c
Ng©n hµng th¬ng m¹i ®Ó cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong m«i trêng c¹nh
tranh, gãp phÇn thóc ®Èy nÒn kinh tÕ x· héi. HÖ thèng Ng©n hµng th¬ng
m¹i lu«n ph¶i t×m c¸ch n©ng cao chiÕn lîc tÝn dông, ®a d¹ng ho¸ c¸c chÊt lîng dÞch vô tõng bíc c«ng nghÖ ho¸ trong ho¹t ®éng tÝn dông ®¶m b¶o sù
tån t¹i cña Ng©n hµng trong thêi kú míi. b. Vai trß tÝn dông ®èi víi nÒn
kinh tÕ
Cã thÓ nãi sÏ lµ kh«ng tëng khi nãi ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ mµ kh«ng cã
vèn hoÆc kh«ng ®ñ vèn hay ë mét khÝa c¹nh kh¸c sÏ lµ thiÕu chÝnh x¸c
thiÕu biÖn chøng khi chØ ®Ò cËp tõ phÝa vèn ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ bëi lÏ
vèn ®îc b¾t nguån tõ nÒn kinh tÕ, nÒn kinh tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn th× cµng
cã ®iÒu kiÖn tÝch tô vèn nhiÒu h¬n, ph¶i ch¨ng ®©y chÝnh lµ mèc quan hÖ
nh©n qu¶.
VËy cã thÓ nãi vèn vµ sù ph¸t triÓn kinh tÕ cã ®é chÝnh x¸c h¬n so víi
nãi vèn ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ.
§èi víi níc ta, t¹i ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc gi÷a nhiÖm kú kho¸ VII
cña §¶ng ®· chØ râ: " ®Ó c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ cÇn huy ®éng nhiÒu
nguån vèn, s½n cã víi sö dông vèn cã hiÖu qu¶ trong ®ã nguån vèn trong níc lµ quyÕt ®Þnh, nguån vèn bªn ngoµi lµ quan träng..."
Kh¼ng ®Þnh r»ng nÕu ta cã quan niÖm ®óng vÒ vèn th× sÏ gióp ta ph¸t
hiÖn ®îc nh÷ng tiÒm n¨ng vÒ vèn, còng tõ ®ã cã biÖn ph¸p khai th¸c vµ sö
dông ®em l¹i hËu qu¶ víi môc tiªu cña chóng ta lµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh
tÕ theo híng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ th× vèn níc ngoµi sÏ t¹o ra có
"huých" m¹nh mÏ ®Ó nÒn kinh tÕ mau chãng cÊt c¸nh, nÕu xÐt vÒ vÊn ®Ò
vèn níc ngoµi, trong quan hÖ cung cÇu th× cung vèn cho c¸c níc ®ang ph¸t
triÓn thÊp h¬n nhiÒu so víi cÇu vÒ vèn cña níc ®o. §iÒu nµy cho thÊy chóng
ta sÏ gÆp ph¶i nh÷ng ®èi thñ c¹nh tranh rÊt lín m¹nh trªn lÜnh vùc nµy nÕu
xem xÐt vÒ vèn trong quan hÖ gi÷a vèn trong níc vµ vèn níc ngoµi. Th× qua
thùc tiÔn nh÷ng n¨m thùc hiÖn c«ng viÖc ®æi míi võa qua cho thÊy møc ®é
"hÊp thô", vèn níc ngoµi tuú thuéc chñ yÕu vµo kh¶ n¨ng nguån vèn bªn
trong cña nÒn kinh tÕ. Sù thËt trªn c¶nh b¸o sÏ sai lÇm nÕu kú väng qu¸ lín
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
vµ nguån vèn bªn ngoµi trong khi kh«ng tËn lùc khai th¸c nguån vèn s½n cã
bªn trong...
TÝn dông Ng©n hµng ®ãng vai trß rÊt lín trong sù nghiÖp ph¸t triÓn
kinh tÕ - x· héi chóng ta ®Òu biÕt r»ng muèn ph¸t triÓn kinh tÕ th× ®iÒu tríc
hÕt lµ ph¶i cã vèn (vèn = tiÒn) mµ ®Ó cã vèn b»ng tiÒn th× ph¶i cã tæ chøc cã
®ñ thÈm quyÒn vµ chøc n¨ng huy ®éng vµ tËp trung ®ã tríc khi ®em sö
dông. ë bÊt kú quèc gia nµo th× c«ng viÖc nµy do hai tæ chøc thùc hiÖn:
Tæ chøc Tµi chÝnh (quü tµi chÝnh) vµ tæ chøc tÝn dông.
Song chñ yÕu vÉn lµ c¸c tæ chøc tÝn dông. V× r»ng díi ®©y C¸c M¸c ®·
viÕt "Mét mÆt Ng©n hµng lµ sù tËp trung t b¶n tiÒn tÖ cña nh÷ng ngêi cã
tiÒn cho vay, mÆt kh¸c ®ã lµ sù tËp trung c¸c ngêi ®i vay" vËy tÝn dông
Ng©n hµng ®· ®ãng vai trß quan träng tõ buæi s¬ khai ®Õn m« h×nh Ng©n
hµng hiÖn ®¹i ngµy nay víi kh¸i niÖm Êy ®èi víi riªng trong lÜnh vùc tÝn
dông ®· lµ mét vÊn ®Ò v« cïng quan träng trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ, x·
héi, cã thÓ kh¸i qu¸t qua thùc tiÔn cho thÊy hiÖu qu¶ mang l¹i cña tÝn dông
Ng©n hµng, tÝn dông Ng©n hµng ®· gãp phÇn lµm gi¶m hÖ sè tiÒn nhµn rçi
vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn, lµ ®ßn b¶y kinh tÕ quan träng thóc ®Èy
më réng mèi quan hÖ giao lu quèc tÕ t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn nhÞp ®é ph¸t
triÓn vµ thóc ®Èy sù c¹nh tranh trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng nã gãp phÇn lín
thùc hiÖn chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ, chèng l¹m ph¸t tiÒn tÖ vµ gãp phÇn
thu hÑp kho¶ng c¸ch giµu nghÌo.
ý nghÜa to lín Êy cña vèn cña vai trß tÝn dông trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®ßi hái chóng ta cã nhËn thøc ®øng ®¾n ®Ó ý nghÜa ®ã trë thµnh hiÖn
thùc mét khi vèn - tÝn dông Ng©n hµng thÓ hiÖn chøc n¨ng vai trß cña b¶n
th©n th× ch¾c r»ng dï trong bÊt kú lÜnh vùc nµo cña sù nghiÖp ph¸t triÓn
kinh tÕ ®Òu ®em l¹i nh÷ng hËu qu¶ nhÊt ®Þnh, gãp phÇn kh«ng nhá thùc
hiÖn th¾ng lîi ®êng lèi c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc...
3. C¸c h×nh thøc tÝn dông Ng©n hµng
Nh chóng ta ®· biÕt Ng©n hµng thu lîi nhuËn th«ng qua c¸c dÞch vô
cung cÊp cho kh¸ch hµng nh: thanh to¸n, t vÊn... nhng quan träng nhÊt lµ
ho¹t ®éng cho vay .
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Tuú theo c¸c tiªu thøc: kh¸c nhau vµ c¨n cø vµo ®èi tîng ®îc cÊp tÝn
dông mµ c¸c kho¶n cho vay cã thÓ ®îc ph©n ra thµnh c¸c h×nh thøc cho vay
kh¸c nhau nh: cho vay theo môc ®Ých, theo h×nh thøc b¶o ®¶m, kú h¹n, theo
ph¬ng ph¸p hoµn tr¶. Ngoµi ra cßn cã nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i kh¸c. ViÖc ph©n
lo¹i nh thÕ hoµn toµn mang tÝnh chÊt t¬ng ®èi, kh«ng hÒ t¸ch rêi b¶n chÊt
cña tÝn dông lµ ho¹t ®éng vay mîn cã hoµn tr¶ .
a. Cho vay theo môc ®Ých
C¸ch ph©n lo¹i nµy c¨n cø vµo môc ®Ých hoÆc viÖc sö dông vèn vay
nh cho vay bÊt ®éng s¶n, cho vay th¬ng m¹i, c«ng nghiÖp n«ng nghiÖp, cho
vay c¸ nh©n, cho vay ®èi víi c¸c tæ chøc tµi chÝnh, chÝnh quyÒn.
b. Cho vay cã ®¶m b¶o vµ kh«ng cã ®¶m b¶o
* Cho vay cã ®¶m b¶o
H×nh thøc cho vay biÓu hiÖn b»ng viÖc cho vay cã cÇm gi÷ c¸c vËt thÕ
chÊp cô thÓ nµo ®ã. VËt thÕ chÊp cã thÓ gåm nhiÒu lo¹i tµi s¶n nh bÊt ®éng
s¶n, biªn nhËn ký göi hµng ho¸, c¸c lo¹i chøng kho¸n, vËt ®¬n hµng ho¸, sæ
tiÕt kiÖm...
Yªu cÇu c¬ b¶n cña vËt thÕ chÊp lµ dÔ b¶o qu¶n, cã chøng tõ b¶o hiÓm
cÇn thiÕt vµ ph¶i b¸n ®îc.
Yªu cÇu mãn vay ph¶i ®îc b¶o ®¶m chØ nh»m t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ngêi
cho vay gi¶m bít mÊt m¸t trong trêng hîp ngêi vay kh«ng muèn hay kh«ng
tr¶ nî ®îc. Nã t¹o t©m lý yªn t©m cho ngêi ®i vay.
Tuy vËy b¶o ®¶m kh«ng nghÜa lµ mãn nî sÏ ®a hoµn tr¶ bëi lÏ trong trêng hîp thanh lý tµi s¶n thÕ chÊp, tµi s¶n thÕ chÊp cã thÓ bÞ gi¶m gi¸ hoÆc
Ðp gi¸, ®iÒu nµy sÏ khiÕn nã kh«ng ®ñ vèn tr¶ hÕt nî.
* Cho vay kh«ng b¶o ®¶m
Kh¸c víi cho vay cã b¶o ®¶m, cho vay kh«ng cã b¶o ®¶m ®îc dùa trªn
tÝnh liªm khiÕt vµ tõ t×nh h×nh tµi chÝnh cña ngêi vay, lîi tøc cã thÓ cã ®îc
trong t¬ng lai vµ t×nh h×nh tr¶ nî tríc ®©y. H×nh thøc nµy thêng ®îc Ng©n
hµng ¸p dông cho c¸c kh¸ch hµng lín vµ quen thuéc cña Ng©n hµng trong
nhiÒu trêng hîp cßn ®îc hëng l·i suÊt u ®·i. §ã thêng lµ c¸c c«ng ty cã
c¸ch qu¶n lÝ hiÖu qu¶, cã c¸c s¶n phÈm vµ dÞch vô ®îc thÞ trêng chÊp nhËn,
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
lîi nhuËn æn ®Þnh vµ t×nh h×nh tµi chÝnh v÷ng m¹nh. Trªn thùc tÕ nhiÒu
kho¶n vay lín nhÊt l¹i ®îc thùc hiÖn theo h×nh thøc nµy.
c. Cho vay theo kú h¹n
C¸c kho¶n cho vay cña Ng©n hµng ®îc ph©n theo kú h¹n trêng hîp
hîp ®ång cho vay: ng¾n h¹n, trung h¹n, dµi h¹n
Cho vay ng¾n h¹n: thêi h¹n tèi ®a lµ 12 th¸ng
Cho vay trung h¹n: thêi h¹n tõ 1-3 n¨m
Cho vay dµi h¹n: díi 3 n¨m
C¸c kho¶n vay cã th× h¹n ng¾n thêng ®¸p øng nhu cÇu vèn lu ®éng cña
kh¸ch.
C¸c kho¶n vay trung vµ dµi h¹n thêng ®îc ¸p dông vµo môc ®Ých ®Çu
t mua s¾m m¸y mãc, më réng ph¹m vi ho¹t ®éng.
d. Cho vay theo ph¬ng ph¸p hoµn tr¶:
C¸c kho¶n cho vay cña Ng©n hµng cã thÓ hoµn tr¶ 1 lÇn hoÆc tr¶ gãp.
Nh÷ng kho¶n cho vay tr¶ 1 lÇn lµ nh÷ng kho¶n cho vay th¼ng nghÜa lµ
hîp ®ång yªu cÇu tr¶ toµn bé mét lÇn vµo thêi gian ®Õn h¹n cuèi cïng.
Cho vay tr¶ gãp ®ßi hái viÖc hoµn tr¶ theo ®Þnh k×. ViÖc hoµn tr¶ cã thÓ
lµ hµng th¸ng, hµng quÝ, hµng n¨m. Cho vay tr¶ gãp theo nguyªn t¾c tr¶ dÇn
trong suèt thêi h¹n thùc hiÖn hîp ®ång. Nhê vay viÖc hoµn tr¶ kh«ng trë
thµnh g¸nh nÆng lín ®èi víi ngêi vay nh trong trêng hîp toµn bé kho¶n vay
ph¶i ®îc tr¶ 1 lÇn. §èi víi nhiÒu ngêi c¸c kho¶n cho vay tr¶ gãp ®ãng vai
trß nh mét ph¬ng tiÖn gãp qui. H×nh thøc nµy ®îc dµnh nhiÒu cho c¸c mãn
vay bÊt ®éng s¶n vµ cho vay tiªu dïng.
Qua c¸c h×nh thøc cho vay nªu trªn ta thÊy r»ng: C¸c kho¶n cho vay lµ
nh÷ng s¶n phÈm hµng ho¸ cña Ng©n hµng th¬ng m¹i trªn thÞ trêng kinh
doanh tÝn dông vµ dÞch vô Ng©n hµng. NÒn kinh tÕ cµng ph¸t triÓn th× c¸c
nhu cÇu vÒ tÝn dông cµng phong phó ®a d¹ng. Ng©n hµng cÇn ph¶i tiÕp cËn
vµ ho¸ nhËp víi ®êi sèng kinh tÕ x· héi ®Ó t¹o nhiÒu h×nh thøc tÝn dông míi
®¸p øng nhu cÇu cña c¸c nhµ s¶n xuÊt vµ tÇng líp d©n c.
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
II. An toµn tÝn dông Ng©n hµng
Ho¹t ®éng víi nguyªn t¾c "®i vay ®Ó cho vay" nªn Ng©n hµng còng
kh«ng kh¸c bÊt kú ngµnh kinh doanh nµo, cã thÓ gÆp rñi ro, cã thÓ mÊt tiÒn
vèn - Ho¹t ®éng Ng©n hµng víi b¶n chÊt cña nã, chÞu ¶nh hëng rÊt nhiÒu
lo¹i h×nh rñi ro. B¶n th©n nhµ qu¶n lý vµ ngêi lËp chÝnh s¸ch cÇn ph¶i biÕt
®îc, hiÓu ®îc nh÷ng rñi ro ®Ó t×m mäi c¸ch ®Ó chÕ ngù nã, h¹n chÕ ®îc
nh÷ng ®æ vì g©y thiÖt h¹i tríc hÕt lµ víi chÝnh b¶n th©n Ng©n hµng sau
ph¶n øng d©y chuyÒn lµ sù khñng ho¶ng trong c¬ cÊu cña thµnh phÇn kinh
tÕ trong nÒn kinh tÕ, ®iÒu nµy còng mang ý nghÜa ®èi víi ngµnh Ng©n hµng
khi ®øng trong m«i trêng c¹nh tranh cña c¬ chÕ thÞ trêng.
1. §¶m b¶o an toµn
Víi chøc n¨ng qu¶n lý vµ kinh doanh trong lÜnh vùc tiÒn tÖ, tÝn dông
ho¹t ®éng Ng©n hµng mang tÝnh chÊt ®Æc thï riªng mµ c¸c ngµnh kinh tÕ
kh¸c kh«ng cã ®îc so víi ho¹t ®éng kinh doanh cña ngµnh kinh tÕ kh¸c th×
ho¹t ®éng Ng©n hµng lµ ho¹t ®éng g¾n liÒn víi rñi ro v× "®Çu vµo" vµ "®Çu
ra" cña ngµnh Ng©n hµng. §Òu lµ tiÒn, ngµy nay trong c¬ chÕ thÞ trêng,
ngµnh Ng©n hµng ph¶i huy ®éng vµ t¹o mäi nguån vèn ®Ó ®¸p øng nhu cÇu
tÝn dông cho mäi thµnh phÇn kinh tÕ, ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ®ã, n©ng cao hiÖu
qu¶ kinh doanh t¨ng lîi nhuËn gióp Ng©n hµng ®øng v÷ng trong m«i trêng
c¹nh tranh.
Ngµnh Ng©n hµng ph¶i n©ng cao chªnh lÖch ho¹t ®éng tÝn dông vµ
hiÖu qu¶ sö dông vèn còng nh viÖc qu¶n lý nguån vèn. §iÒu nµy chØ cã ®îc
khi Ng©n hµng tæ chøc hîp lý khoa häc quy tr×nh cho vay cña m×nh. Quy
tr×nh qu¶n lý tÝn dông mang ý nghÜa quan träng ®èi víi ho¹t ®éng cña
ngµnh bëi v× ®èi víi mét mãn vay ®· ®îc Ng©n hµng cho vay ra ph¶i ®¹t
yªu cÇu chuÈn mùc nhÊt ®Þnh ®Çy ®ñ cña an toµn tÝn dông ®Ó sao cho ngµnh
Ng©n hµng ®îc phÐp chuyÓn nhîng mét c¸ch dÔ dµng.
- Cã tÝnh láng trong chuyÓn nhîng kÌm theo chøng tõ së h÷u gi¶n ®¬n
dÔ chuyÓn nhîng.
- HiÖn nay theo quy ®Þnh cña Ng©n hµng nhµ níc còng nh luËt Ng©n
hµng vµ c¸c tµi chÝnh tÝn dông qui ®Þnh ph¶i cã vËt ®¶m b¶o dÔ x¸c ®Þnh vµ
cã tÝnh æn ®Þnh trong thêi gian dµi.
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
- VËt b¶o ®¶m tÝn dông (Tµi s¶n thÕ chÊp), ph¶i mang tÝnh láng (cã thÞ
trêng ®Ó t¹o thu) ®Ó nh»m thu håi nî khi ngêi vay kh«ng cã kh¶ n¨ng hoµn
tr¶.
2. C¸c h×nh thøc ®¶m b¶o an tÝn dông
2.1. Nghiªn cøu vµ nhËn ®Þnh kh¸ch hµng
Trªn thùc tÕ nguyªn nh©n thêng gÆp vÒ tæn thÊt tÝn dông l¹i kh«ng ph¶i
lµ c¸c Ng©n hµng t×m hiÓu vÒ kh¸ch hµng mµ do Ng©n hµng nghiªn cøu
kh«ng ®Çy ®ñ vÒ kh¸ch hµng.
Do vËy ®Ó h¹n chÕ rñi ro, c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i cÇn ph¶i nghiªn
cøu vÒ kh¸ch hµng trªn c¸c ph¬ng diÖn cô thÓ:
a. N¨ng lùc ph¸p lý
§Ó tr¸nh rñi ro Ng©n hµng kh«ng nªn thiÕt lËp quan hÖ víi nh÷ng
kh¸ch hµng kh«ng cã ®ñ n¨ng lùc ph¸p lý bëi v× khi cã ®ång vèn trong tay
hä s½n sµng thµnh lËp c¸c c«ng ty "ma" kh«ng cã t c¸ch ph¸p nh©n ®Ò lõa
g¹t, chiÕm dông vèn cña Ng©n hµng. H¬n n÷a, ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh cña hä kh«ng ®îc c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn cho phÐp, kh«ng ®îc
sù c«ng nhËn cña ph¸p luËt, do ®ã thu nhËp sÏ bÊp bªnh kh«ng æn ®Þnh...
Do vËy: §Ó ®¶m b¶o an toµn vèn, Ng©n hµng chØ quan hÖ víi kh¸ch
hµng cã ®ñ n¨ng lùc ph¸p lý. §ã lµ nh÷ng doanh nghiÖp cã giÊy phÐp kinh
doanh, quyÕt ®Þnh thµnh lËp, quyÕt ®Þnh bæ nhiÖm ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm
qu¶n lý, ®îc quy ®Þnh râ chøc n¨ng, nhiÖm vô ho¹t ®éng. Ng©n hµng chØ
cho phÐp nh÷ng ngêi cã thÈm quyÒn thay mÆt cho doanh nghiÖp, c«ng ty
®øng ra ký kÕt hîp ®ång vay vèn. §èi víi c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty liªn
doanh th× Ng©n hµng còng ph¶i xem xÐt ngêi ®øng ra xin vay cã ®ñ t c¸ch
®¹i diÖn cho mét tËp thÓ hay kh«ng. ViÖc Ng©n hµng lùa chän quan hÖ víi
nh÷ng kh¸ch hµng cã ®ñ n¨ng lùc ph¸p lý sÏ tr¸nh ®îc t×nh tr¹ng kh«ng cã
ngêi nhËn nî trùc tiÕp hoÆc ngêi nhËn nî kh«ng ®ñ t c¸ch, Ng©n hµng sÏ
thùc sù trë thµnh chñ nî vµ ®îc ph¸p luËt b¶o ®¶m cã quyÒn ®ßi nî.
b. Ph©n tÝch t×nh h×nh kh¶ n¨ng thanh to¸n cña doanh nghiÖp ®Ó x¸c
®Þnh kh¶ n¨ng vay thu håi vèn cña tæ chøc tÝn dông.
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Cã nhiÒu chØ tiªu vµ ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ t×nh h×nh tµi chÝnh vµ kh¶
n¨ng thanh to¸n cña ngêi vay. Th«ng thêng c¸c ng©n hµng cã thÓ ph©n tÝch
kh¶ n¨ng tr¶ nî cña kh¸ch hµng qua c¸c chØ tiªu sau:
- HÖ sè tµi trî lµ chØ tiªu kh¸i qu¸t, ph¶n ¸nh kh¶ n¨ng tù ®¶m b¶o vÒ
mÆt tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. HÖ sè nµy ®îc tÝnh nh sau:
Nguån vãn doanh nghiÖp tù cã
HÖ sè tµi trî =
Tæng vèn doanh nghiÖp hiÖn cã
Tæng vèn doanh nghiÖp hiÖn cã gåm: nguån vãn cè ®Þnh., nguån vãn
lu ®éng, nguån vèn x©y dùng c¬ b¶n, quü xÝ nghiÖp, nguån kinh phÝ, thu
nhËp cha ph©n phèi.
+ Tæng nguån vèn doanh nghiÖp ®ang sö dông gåm: nguån vèn hiÖn
cã cña doanh nghiÖp, nguån vèn tÝn dông, nguån vèn thanh to¸n.
HÖ sè tµi trî cµng cao chøng tá t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp
cµng v÷ng ch¾c. Khi hÖ sè nµy cµng gi¶m thÊp, th× kh¶ n¨ng ®¸p øng c¸c
kho¶n nî còng gi¶m ®i, ®ång thêi kh¶ n¨ng rñi ro cho ng©n hµng t¨ng lªn.
Trªn thùc tÕ, mét doanh nghiÖp cã hÖ sè tµi trî kú nµy lín h¬n hÖ sè tµi trî
kú tríc vµ lín h¬n 0,5 lµ tèt.
- Tû suÊt lîi nhuËn:
Tû suÊt lîi nhuËn lµ kh¶ n¨ng sinh lîi cña 1 ®ång vèn trong n¨m cña
mét doanh nghiÖp. Tû suÊt lîi nhuËn cã thÓ tÝnh chung cho vèn cè ®Þnh vµ
vèn lu ®éng, nhng còng cã thÓ tÝnh riªng cho tõng lo¹i vèn nÕu doanh
nghiÖp cã tû suÊt lîi nhuËn lín h¬n l·i suÊt tiÒn vay ng©n hµng, thÓ hiÖn
trong n¨m doanh nghiÖp lµm ¨n cã l·i vµ cã kh¶ n¨ng hoµn tr¶ tiÒn vay
ng©n hµng c¶ vèn lÉn l·i vµ cã tÝch luü. Nh÷ng doanh nghiÖp cã tû xuÊt lîi
nhuËn nhá h¬n l·i suÊt tiÒn vay ng©n hµng lµ nh÷ng doanh nghiÖp cã nhiÒu
kh¶ n¨ng kh«ng tr¶ nî ®îc ng©n hµng. Do vËy ®Ó phßng rñi ro c¸c tæ chøc
tÝn dông thêng kh«ng cho vay ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nµy.
N¨ng lùc ®i vay cña doanh nghiÖp: lµ kh¶ n¨ng cña mét doanh nghiÖp
kªu gäi xin vay vãn vµ ®îc tÝnh b»ng c«ng thøc sau:
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Nguån vèn tù cã
N¨ng lùc ®i vay =
Nguån vèn thêng xuyªn
N¨ng lùc ®i vay tû lÖ thuËn víi nguån vèn tù cã cña doanh nghiÖp, nã
t¨ng gi¶m ngîc chiÒu víi t×nh h×nh nî lÇn vµ cã quan hÖ mËt thiÕt víi kh¶
n¨ng tù chñ vÒ tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. Mét sè doanh nghiÖp cã kh¶
n¨ng tù chñ tµi chÝnh cao (hÖ sè tµi chÝnh lín) thêng cã n¨ng lùc ®i vay lín
v× doanh nghiÖp cã thÓ ®¸p øng ®îc c¸c kho¶n nî khi ®Õn h¹n thanh to¸n.
Ngêi ta ®· tÝnh r»ng nÕu doanh nghiÖp cã tû lÖ nµy lín h¬n 2/3 th× doanh
nghiÖp cã n¨ng lùc ®i vay rÊt lín. Ngîc l¹i nÕu th«ng sè nµy nhá h¬n 0,5 th×
doanh nghiÖp ®· ®¹t møc b·o hoµ cña n¨ng lùc ®i vay. V× vËy, ®èi víi
nh÷ng doanh nghiÖp nµy thêng kh«ng ®i vay.
Kh¶ n¨ng thanh to¸n cña doanh nghiÖp
Kh¶ n¨ng thanh to¸n cñ doanh nghiÖp ph¶n ¸nh t×nh h×nh tµi chÝnh cña
doanh nghiÖp tèt hay xÊu. §Ó ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c kh¶ n¨ng thanh to¸n cña
doanh nghiÖp ta cÇn xem xÐt l¹i, ph©n tÝch chØ tiªu sau:
+ Kh¶ n¨ng thanh to¸n chung: lµ chØ tiªu tæng hîp, ph¶n ¸nh kh¸i qu¸t
thanh to¸n cña doanh nghiÖp.
Kh¶ n¨ng thanh to¸n chung ®îc tÝnh nh sau:
Sè tiÒn doanh nghiÖp cã thÓ dïng ®Ó thanh to¸n
Kh¶ n¨ng thanh to¸n cña doanh nghiÖp =
Sè tiÒn doanh nghiÖp ph¶i thanh to¸n
Sè tiÒn doanh nghiÖp cã thÓ dïng ®Ó thanh to¸n gåm toµn bé sè vèn
b»ng tiÒn, c¸c kho¶n ph¶i thu vµ thµnh phÈm, hµng ho¸ cßn tån kho (cßn cã
nh÷ng quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ näi dung tiªu thøc nµy).
Sè tiÒn doanh nghiÖp ph¶i thanh to¸n gåm: c¸c kho¶n ph¶i tr¶ ngêi
b¸n, ngêi mua, c¸c kho¶n ph¶i tr¶ c¸n bé c«ng nh©n viªn, c¸c kho¶n nî
ng©n hµng vµ tæ chøc kinh tÕ, c¸c kho¶n ph¶i tr¶ kh¸c.
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
NÕu hÖ sè = 1 chøng tá doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng thanh to¸n, t×nh
h×nh tµi chÝnh b×nh thêng kh¶ quan. Nh×n chung hÖ sè cµng lín th× kh¶ n¨ng
thanh to¸n cµng ch¾c ch¾n, kh¶ n¨ng thu håi nî cña ng©n hµng dÔ dµng
h¬n.
Ngîc l¹i, khi hÖ sè nµy <1 th× t×nh tr¹ng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp cã
thÓ xÊu ®i vµ ng©n hµng kh«ng nªn cho vay ®èi víi nh÷ng ®èi tîng nµy bëi
v× doanh nghiÖp khã cã thÓ thanh to¸n ®îc nh÷ng kho¶n nî vµ sÏ xuÊt hiÖn
nh÷ng kho¶n nî qu¸ h¹n.
Trªn c¬ së nhËn xÐt chung, cÇn tiÕp tôc xem xÐt c¸c chØ tiªu bæ sung
®Ó ®¸nh gi¸ møc ®é linh ho¹t cña doanh nghiÖp trong viÖc gi¶i quyÕt c¸c
kho¶n nî.
+) Kh¶ n¨ng thanh to¸n ng¾n h¹n:
Vèn b»ng tiÒn + c¸c kho¶n ph¶i thu
Kh¶ n¨ng thanh to¸n ng¾n h¹n =
Nî ng¾n h¹n ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc
kinh tÕ + c¸c kho¶n ph¶i tr¶
ChØ tiªu nµy 1 chøng tá doanh nghiÖp cã thÓ trang tr¶i c¸c kho¶n nî
ng¾n h¹n vµ ngîc l¹i.
+ Kh¶ n¨ng thanh to¸n nhanh:
Vèn b»ng tiÒn
Kh¶ n¨ng thanh to¸n nhanh =
C¸c kho¶n nî ®Õn h¹n thanh to¸n
NÕu doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng thanh to¸n nhanh 1 thÓ hiÖn doanh
nghiÖp cã thÓ thanh to¸n ®îc bÊt cø kho¶n nî nµo ®ã khi ®Õn h¹n thanh
to¸n. §èi víi c¸c doanh nghiÖp nµy ng©n hµng cho vay sÏ cã sù b¶o ®¶m
ch¾c ch¾n vÒ kh¶ n¨ng tr¶ nî.
Trªn thùc tÕ th«ng thêng c¸c doanh nghiÖp cã tû lÖ gi÷a vèn b»ng tiÒn
vµ c¸c nî ph¶i tr¶ 0,5 ®Òu cã kh¶ n¨ng thanh to¸n ngay cho c¸c kho¶n nî
khi ®Õn h¹n.
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Nh vËy th«ng qua c¸c chØ tiªu c¬ b¶n nªu trªn, c¸n bé tÝn dông cã thÓ
®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng vµ t×nh h×nh tµi chÝnh cña ng©n hµng. Nh÷ng doanh
nghiÖp cã t×nh h×nh tµi chÝnh v÷ng ch¾c lµ nh÷ng doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng
®¸p øng c¸c kho¶n nî ph¶i tr¶ b»ng c¸c biÖn ph¸p tµi chÝnh b×nh thêng, tøc
lµ cã thÓ tù c©n ®èi vÒ tµi chÝnh. Trong trêng hîp kh«ng tù c©n ®èi ®îc tµi
chÝnh doanh nghiÖp ph¶i sö dông biÖn ph¸p kÐo dµi thêi gian tr¶ nî. Khi ®ã
doanh nghiÖp rÊt dÔ r¬i vµo t×nh tr¹ng nî nÇn d©y da, ¶nh hëng kh«ng tèt
®Õn kh¶ n¨ng thu håi vèn cña ng©n hµng.
Th«ng qua c¸c hÖ sè tµi chÝnh ®îc x¸c ®Þnh ë trªn, ta cã thÓ thÊy bøc
tranh tæng qu¸t vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp lµm c¬ së cho c¸c
quan hÖ tÝn dông víi ng©n hµng. Tuy vËy, sÏ sai lÇm nÕu nh quan niÖm ®©y
lµ c¨n cø duy nh¸t ®Ó quyÕt ®Þnh cho c¸c doanh nghiÖp vay vèn hay kh«ng.
§Ó ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng hoµn tr¶ cña kh¸ch hµng, ng©n hµng cßn cã thÓ
sö dông hµng lo¹t c¸c biÖn ph¸p díi ®©y:
2.2. Sö dông th«ng tin tõ bªn ngoµi
2.2.1. Pháng vÊn ngêi xin vay:
Qua pháng vÊn ng©n hµng biÕt thªm nhiÒu th«ng tin vÒ ngêi vay tiÒn,
cô thÓ lµ:
BiÕt râ thªm vÒ môc ®Ých, yªu cÇu vay vèn.
BiÕt râ h¬n vÒ tÝnh ch©n thËt vµ kh¶ n¨ng tr¶ nî cña ngêi vay.
BiÕt thªm th«ng tin vÒ lÞch sö, xu híng ph¸t triÓn ®éi ngò c¸n bé nh©n
viªn, chÊt lîng, søc tiªu thô s¶n phÈm, thÕ c¹nh tranh cña doanh nghiÖp.
2.2.2. Sæ s¸ch theo dâi kh¸ch hµng t¹i ng©n hµng:
Ng©n hµng ph¶i lu gi÷ hå s¬ cña ngêi göi tiÒn còng nh ngêi vay tiÒn
nÕu lµ kh¸ch hµng cò, sæ s¸ch cã thÓ cho biÕt t×nh h×nh chi tr¶ cña kh¸ch
hµng tríc ®©y. NÕu lµ kh¸ch hµng míi, hå s¬ lu gi÷ c¸c th«ng tin cÇn thiÕt.
2.2.3. Sö dông th«ng tin tõ c¬ quan chuyªn theo dâi c¸c doanh nghiÖp
trong c¶ níc.
§ã lµ nh÷ng c¬ quan chuyªn theo dâi th«ng tÝn tÝn dông cña doanh
nghiÖp trong c¶ níc. NÕu ng©n hµng cã yªu cÇu vÒ th«ng tin tÝn dông cña
16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
doanh nghiÖp trong c¶ níc. NÕu ng©n hµng cã yªu cÇu vÒ th«ng tin tÝn dông
cña doanh nghiÖp nµo ®ã, c¬ quan nµy sÏ s½n sµng ®¸p øng trªn c¬ së ph¶i
chi phÝ.
2.2.4. §iÒu tra n¬i ho¹t ®éng cña ngêi vay
C¸n bé nªn thêng xuyªn ®Õn "th¨m quan" trô së kinh doanh cña ngêi
vay tiÒn. Bëi v× mét c¸n bé tÝn dông cã kinh nghiÖm sÏ biÕt ®îc mét c¸ch
®¸ng kÓ vÒ møc ph¸t triÓn vµ tr×nh ®é qu¶n lý cña mét doanh nghiÖp qua
c¸c tiÖn nghi, kh«ng khÝ lµm viÖc cña doanh nghiÖp. VÎ gän gµng, trËt tù
thêng lµ dÊu hiÖu lµnh m¹nh, ®ang ë thÕ c©n b»ng, mét sè bé phËn, mét sè
l¹i qu¸ rçi cã thÓ lµ do s¶n xuÊt ®×nh trÖ, hµng tån kho qu¸ møc, kÐm chÊt lîng... lµ nh÷ng th«ng tin cÇn quan t©m. TÊt c¶ nh÷ng viÖc trªn ®©y lµ viÖc
thu thËp vµ sö dông c¸c th«ng tin tõ bªn ngoµi, c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh mµ
ng©n hµng cÇn quan t©m. Nh÷ng th«ng tin nµy rÊt cã Ých trong viÖc ®¸nh gi¸
kh¸ch hµng, gióp cho ng©n hµng tr¸nh ®îc sù lùa chän ®èi nghÞch, ng¨n
ngõa rñi ro ®¹o ®øc x¶y ra khi cÊp tÝn dông cho kh¸ch hµng.
2.3. §a d¹ng ho¸ kÕt hîp víi chuyªn m«n ho¸ c¸c ho¹t ®éng nghiÖp
vô vµ quan hÖ kh¸ch hµng l©u dµi.
2.3.1. §a d¹ng ho¸ c¸c ho¹t ®éng nghiÖp vô
Xu híng chung phæ biÕn hiÖn nay ë tÊt c¶ c¸c níc kinh tÕ thÞ têng lµ
h×nh thµnh mét hÖ thèng c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i ®a n¨ng. §ã lµ ng©n
hµng ®îc tiÕn hµnh tÊt c¶ c¸c nghiÖp vô vÒ ng©n hµng nh: cho vay ng¾n h¹n,
chung vµ dµi h¹n, kinh doanh ngo¹i hèi, c¸c nghiÖp vô cho vay víi tÊt c¶
c¸c lo¹i kh¸ch hµng, lµm cho tÊt c¶ c¸c dÞch vô cã liªn quan ®Õn ng©n hµng
nh tham gia ph¸t hµnh, mua b¸n chøng chØ cã gi¸, kinh doanh chøng
kho¸n...
Kinh tÕ häc vÜ m« d· kh¼ng ®Þnh: "§a d¹ng hãa lµ mét chiÕn lîc lµm
gi¶m bít rñi ro b»ng c¸ch gãp chung rñi ro cña nhiÒu lo¹i tµi s¶n cã møc lîi
tøc lo¹i kh¸c nhau" chÝnh v× vËy ®a d¹ng ho¸ lµ nguyªn lý quan träng cña
viÖc qu¶n lý ng©n hµng.
2.3.2. Vai trß cña chuyªn m«n ho¸ trong ng©n hµng còng rÊt quan
träng ®èi víi viÖc gi¶m tèi thiÓu rñi ro, bëi v×:
17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Chuyªn m«n ho¸ gióp ng©n hµng dÔ dµng sµng läc ®¸nh gi¸ kh¸ch
hµng, h¹n chÕ sù kh«ng c©n b»ng vÒ th«ng tin trªn thÞ trêng, gi¶m bít chi
phÝ tËp trung th«ng tin.
Chuyªn m«n ho¸ gióp ng©n hµng cã sù æn ®Þnh t¬ng ®èi trong c¸c
nghiÖp vô
2.3.3. Kh¸ch hµng quan hÖ l©u dµi:
§Ó vît qua vÊn ®Ò th«ng tin kh«ng c©n xøng ng©n hµng cÇn cã quan hÖ
l©u dµi víi kh¸ch hµng ®Ó dÔ dµng n¾m b¾t ®îc nh÷ng th«ng tin vÒ ngêi vay
còng nh t¹o ®îc ®iÒu kiÖn cho viÖc gi¸m s¸t cña ng©n hµng ®îc tèt h¬n. Khi
cho mét kh¸ch hµng quen thuéc vay, ng©n hµng tèn Ýt thêi gian h¬n ®Ó x¸c
®Þnh c¸c th«ng tin vÒ ngêi vay.
Khi quan hÖ l©u dµi còng gióp cho ng©n hµng ®èi phã víi nh÷ng rñi ro
bÊt ngê mµ ngay c¶ ng©n hµng còng kh«ng thÓ lêng tríc ®îc v× kh¸ch hµng
muèn gi÷ g×n quan hÖ l©u dµi víi ng©n hµng ®Ó cã nh÷ng u ®·i trong vay
vèn.
Trong thùc tÕ kh«ng mét ng©n hµng nµo cã thÓ nghÜ ®îc mäi sù bÊt
ngê khi nã viÕt ra nh÷ng quy ®Þnh h¹n chÕ vµo mét hîp ®ång cho vay, sÏ
lu«n cã nh÷ng ho¹t ®éng rñi ro cña ngêi vay tiÒn, cha cã mét quy ®Þnh nµo
lo¹i bá ®îc chóng c¶.
Tuy nhiªn nÕu nh÷ng ngêi vay tiÒn muèn gi÷ ®îc quan hÖ l©u dµi ®Ó
cã ®îc nh÷ng u ®·i trong vay vèn th× hä sÏ cã nh÷ng ý muèn tr¸nh nh÷ng
ho¹t ®éng cã nh÷ng rñi ro ®Ó ng©n hµng cho anh ta vay ngay c¶ nÕu nh÷ng
h¹n chÕ vÒ ho¹t ®éng nµy kh«ng ®îc nªu râ trong hîp ®ång ®ã. Gi÷ ®îc
mèi quan hÖ l©u dµi víi kh¸ch hµng lµ ®iÒu hÕt søc cÇn thiÕt gãp phÇn h¹n
chÕ rñi ro tÝn dông.
2.4. Sö dông c¸c ®¶m b¶o tÝn dông:
Trªn thùc tÕ: §©y lµ biÖn ph¸p ®Çu tiªn c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i ¸p
dông ®Ó ng¨n ngõa c¸c rui ro ®èi víi ngêi vay.
2.4.1. Sù cÇn thiÕt lËp b¶o ®¶m tÝn dông:
18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
B¶o ®¶m tÝn dông lµ mét ph¬ng tiÖn t¹o cho ng©n hµng mét sù b¶o
®¶m r»ng sÏ cã mét nguån kh¸c n÷a dïng ®Ó hoµn tr¶ hay b¶o chi cho viÖc
tr¶ nî ng©n hµng nÕu bªn vay vèn mÊt kh¶ n¨ng tr¶ nî.
B¶o ®¶m tÝn dông ®èi víi c¸c kho¶n cho vay cña ng©n hµng cã thÓ lµ
trùc tiÕp b»ng ngêi vay ®em tµi s¶n thÕ chÊp cho ng©n hµng hoÆc gi¸n tiÕp
b»ng bªn thø 3 thÕ chÊp cho ®Ó b¶o l·nh cho mãn nî cña ngêi vay.
BÊt cø mét kho¶n cho vay nµo cña ng©n hµng ®Òu tÝnh ®Õn hiÖu qu¶
cña ph¬ng ¸n kinh doanh, cña dù ¸n ®Ó tÝnh ®Õn kh¶ n¨ng thu nî.
Mét ph¬ng ¸n, mét dù ¸n tèt cã c¬ së v÷ng ch¾c ®Ó thùc hiÖn cã hiÖu
qu¶ lµ ®iÒu kiÖn quyÕt ®Þnh cho viÖc vay vèn.
NÕu chóng ta cho vay mét kho¶n tiÒn tÝn dông chØ dùa vµo ®¶m b¶o tÝn
dông ®Ó sau ®ã b¸n vËt ®¶m b¶o tÝn dông ®Ó thu ®Ó thu håi nî th× chóng ta
ch¼ng bao giê cho vay ngay tõ ®Çu.
Tuy nhiªn, mçi kho¶n tÝn dông ®em cho kh¸ch hµng ®Òu chøa ®ùng
møc rñi ro nhÊt ®Þnh do sù kiÖn bÊt ngê g©y ¶nh hëng ®Õn t×nh h×nh tµi
chÝnh cñ kh¸ch hµng cã thÓ vµ ®«i khi x¶y ra biÕn ®æi rÊt nhanh nªn thËn
träng h¬n hÕt lµ cho ngêi lµ cho ngêi vay ph¶i n¾m lÊy b¶o ®¶m ®ã, bÊt cø
lóc nµo víi kh¸ch hµng vay vèn nµo viÖc ®¶m b¶o tÝn dông lµ hîp lý, cÇn
thiÕt ®Ó b¶o ®¶m cho ng©n hµng ®èi phã víi mäi tæn thÊt, mçi khi cã mãn
nî qu¸ h¹n, khã ®ßi kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n.
ViÖc thu nhËn ®¶m b¶o tÝn dông cho phÐp ng©n hµng kh¼ng ®Þnh r»ng
ngêi ®i vay cã ®ñ tµi s¶n ®Ó tr¶ nî, b¶o ®¶m c¸c rñi ro trong kinh doanh cña
kh¸ch hµng yªu cÇu ng©n hµng cho vay vèn.
2.4.2. Nh÷ng yªu cÇu ®èi víi b¶o ®¶m tÝn dông
Mét b¶o ®¶m tÝn dông cÇn cã nh÷ng chuÈn mùc nhÊt ®Þnh ®Ó sao cho
ng©n hµng ®îc phÐp chuyÓn nhîng nã mét c¸ch dÔ dµng, b¶o chi tèi ®a cho
sè tiÒn cho vay mét khi ngêi ®i vay kh«ng cã kh¶ n¨ng tr¶ nî ®ã lµ:
19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Cã thuéc tÝnh chuyÓn nhîng ®¬ng nhiªn kÌm theo chøng tõ së h÷u ®¬n
gi¶n dÔ chuyÓn nhîng, kh«ng bÞ Ðp gi¸, g©y khã dÔ (nÕu khã chuyÓn nhîng
qu¸ tr×nh chuyÓn nhîng chi phÝ qu¸ nhiÒu, tæn thÊt lín, nh toµ nhµ vµ ®Êt
®ai x©y ng«i nhµ ®ã chuyÓn nhîng ph¶i mÊt nhiÒu thêi gian, quan nhiÒu c¬
quan ph¸p lý. Cßn cæ phiÕu l¹i b¸n ngay ®îc trong thêi gian thÞ trêng chøng
kho¸n ho¹t ®éng.
VËt b¶o ®¶m dÔ x¸c ®Þnh vµ cã tÝnh æn ®Þnh trong thêi gian dµi ®iÒu
nµy sÏ liªn quan ®Õn viÖc tÝnh kho¶n dù phßng. C¸c kho¶n tiÒn göi lµ an
toµn nhÊt, bëi lÏ gi¸ trÞ kh«ng biÕn ®éng, gi¸ trÞ cña nã cßn ®îc gia t¨ng bëi
tÝch luü, cßn cæ phiÕu cã thÓ biÕn ®éng m¹nh theo thÞ têng (lÖ thuéc vµo
c«ng ty ph¸t hµnh nã) cho nªn nhËn lµm b¶o ®¶m ph¶i tÝnh ®Õn kho¶n dù
phßng lín.
Ph¶i cã thÞ trêng ®Ó b¸n vËt b¶o ®¶m tÝn dông nh»m thu håi nî khi ngêi vay kh«ng csã kh¶ n¨ng tr¶ nî. Cæ phiÕu, mét sè tµi s¶n th«ng dông cã
s½n thÞ trêng dÔ t×m ngêi mua ®Ó b¸n. BÊt ®éng s¶n g¾n liÒn b¸n. P¶i cã
chøng th sæ h÷u ®Ó ng©n hµng, n¾m gi÷, chøng th së h÷u kh«ng cã ®iÒu
kiÖn kÌm theo g©y khã kh¨n cho ng©n hµng, t¹o ra nh÷ng chi phÝ kh«ng hîp
lý.
ThÕ chÊp cæ phiÕu, tr¸i phiÕu, chøng chØ tiÒn göi... thùc hiÖn ®¬n gi¶n,
cßn ®Êt ®ai, bÊt ®éng s¶n th× hÕt søc phøc t¹p.
2.4.3. C¸c h×nh thøc nh»m b¶o ®¶m tÝn dông
- ThÕ chÊp: Lµ sù chuyÓn dÞch quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p ®Ó b¶o ®¶m
cho viÖc thanh to¸n mét kho¶n nî. Ngêi ®i vay gäi lµ ngêi thÕ chÊp ngêi
cho vay gäi lµ ngêi ®îc thÕ chÊp.
Ngêi thÕ chÊp lu gi÷ tµi s¶n, cæ phiÕu... (ngêi ®i vay thu vÒ quyÒn së
h÷u tµi s¶n). Ngêi ®îc thÕ chÊp kh«ng thu vÒ ®îc quyÒn së h÷u tµi s¶n mµ
chØ thu vÒ lu gi÷ c¸c chøng th së h÷u liªn quan.
QuyÒn së h÷u tµi s¶n vµ quyÒn sö dông tµi s¶n ®ã vÉn lµ cña ngêi thÕ
chÊp.
Chøng tõ thanh to¸n còng ®îc b¶o ®¶m tÝn dông (nghÜa lµ sù chuyÓn
nhîng sè tiÒn mµ bªn sè 3 nî ngêi ®i vay). Nhng ng©n hµng chØ nhËn thÕ
20