Tài liệu Sổ tay kiến thức thương mại ( www.sites.google.com/site/thuvientailieuvip )

CÔNG TY TNHH THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ V.E.C Địa chỉ: 82-84 Calmette, P.202, Quận 1, Tp.HCM Tel: (08)-9143941 - Fax: (08)-8295063 Email: [email protected] www.vecvn.com, www.vnmarketplace.net, www.toiyeudulich.com SỔ TAY KIẾN THỨC THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ Biên soạn bởi: DƯƠNG TỐ DUNG [email protected] Thạc sĩ Quản trị Kinh doanh Công ty TMĐT V.E.C (www.vecvn.com) MỤC LỤC Lời ngỏ Phần 1: Hỏi – Đáp 1.1. Internet giúp được gì cho việc marketing? 1.2. Website là gì, tại sao cần có website? 1.3. Doanh nghiệp nào nên có website? 1.4. Tại sao website hoạt động không hiệu quả? 1.5. Làm thế nào để tìm khách hàng quốc tế? 1.6. Làm thế nào marketing qua mạng ở trong nước? 1.7. Có phải TMĐT là phải thanh toán qua mạng? 1.8. Có tốn kém lắm không khi áp dụng TMĐT? 1.9. Tôi phải làm gì để đầu tư cho TMĐT có hiệu quả? Phần 2: Kiến thức chung về Marketing qua mạng 2.1. Định nghĩa marketing qua mạng (e-marketing) 2.2. Tại sao phải chú trọng marketing qua mạng? 2.3. e-marketing cho website 2.4. e-marketing cho sản phẩm 2.5. Các chiến lược e-marketing phổ biến 2.6. Chiến lược e-marketing hay, hiệu quả 2.7. Nguyên tắc cần nhớ khi thực hiện e-marketing 2.8. Những điều cần lưu ý khi thực hiện e-marketing 2.9. Một số địa chỉ website về e-marketing Phần 3: Kiến thức chung về Thương mại điện tử 3.1. Định nghĩa Thương mại điện tử 3.2. TMĐT và lợi ích cho Doanh nghiệp 3.3. TMĐT hỗ trợ DNVN như thế nào? 3.4. TMĐT - những điều cần lưu ý 3.5. Các bước triển khai TMĐT cho DNVN 3.6. Làm thế nào để thành công trong TMĐT? 3.7. Nội lực DNVN cần có trong TMĐT 3.8. Kiến thức chung về kỹ thuật trong TMĐT 3.9. Một số website điển hình về TMĐT ở VN S tay Ki n thc Thưng mi đin t, biên son bi Dưng T Dung Công ty TMĐT V.E.C (www.vecvn.com) 1 LỜI NGỎ Xin giới thiệu đến quý vị quyển Sổ tay Kiến thức Marketing qua mạng (e-marketing) và Thương Mại Điện Tử gồm nhiều bài viết lần lượt đề cập đến những phần kiến thức cốt lõi nhất của Marketing qua mạng và Thương Mại Điện Tử, nhằm trang bị kiến thức cơ bản nhất về lĩnh vực này cho đối tượng độc giả là các doanh nhân của các DN vừa và nhỏ hoặc bất kỳ ai quan tâm đến Marketing qua mạng và Thương Mại Điện Tử. Những bài viết này do Chuyên viên Thương mại điện tử của công ty V.E.C biên soạn với mong muốn hỗ trợ nhận thức của DN trong tiến trình hội nhập quốc tế thông qua việc triển khai và khai thác lợi ích từ thương mại điện tử và marketing qua mạng để nâng cao khả năng cạnh tranh của DN. Thưa các bạn, vào thời điểm đầu năm 2005, Việt Nam đang nỗ lực mong muốn gia nhập Tổ chức Thương Mại Quốc Tế (WTO), đang khuyến khích đầu tư nước ngoài vào Việt Nam, đang đẩy mạnh xúc tiến xuất khẩu rất nhiều mặt hàng v.v… Chỉ hơn một năm nữa thôi là Việt Nam đã chính thức gia nhập AFTA và hàng rào thuế quan sẽ hầu như không còn bảo hộ cho hàng hóa Việt Nam trước hàng hóa nhập khẩu từ các nước ASEAN được nữa. Xu hướng Toàn cầu hóa ngày càng trở nên rõ ràng hơn ở Việt Nam: hàng hóa được nhập với thuế suất rất thấp, các rào cản thuế quan và bảo hộ kinh tế ngày càng giảm, các doanh nghiệp, tập đoàn nước ngoài có mặt ở Việt Nam ngày càng nhiều… Do đó, đây là thời điểm quan trọng đối với các DN vừa và nhỏ ở Việt Nam để buộc phải tìm cách kinh doanh hiệu quả hơn để có thể cạnh tranh, tồn tại và phát triển. May mắn thay, Thương Mại Điện Tử có thể là một công cụ rất tốt giúp các DN vừa và nhỏ của Việt Nam vươn ra thị trường thế giới để tìm lối ra cho mình. Hy vọng quyển Số tay Kiến thức Marketing qua mạng và Thương Mại Điện Tử này sẽ giúp quý vị tự tin và quyết tâm hơn để triển khai Thương Mại Điện Tử và Marketing qua mạng một cách có hiệu quả. Mọi thắc mắc hay phản hồi thông tin, vui lòng liên hệ V.E.C (www.vecvn.com, [email protected]). Trân trọng, Dương Tố Dung V.E.C Co., Ltd. PHẦN 1: HỎI - ĐÁP 1.1. Internet giúp được gì cho việc marketing? Đặc tính của Internet là không giới hạn vị trí địa lý, không gian, thời gian, nội dung thông tin, có thể tiếp cận rất nhiều người vào bất kỳ lúc nào với chi phí rất thấp… Do đó, Internet thật sự là một kênh marketing mới, hiệu quả cho một số loại hình DN, nhât là các DN có thị trường ở nước ngoài. 1.2. Website là gì, tại sao cần có website? Website là một địa chỉ gồm một hay nhiều trang web trưng bày thông tin, hình ảnh về một hay những chủ đề nào đó, có dạng địa chỉ www.abc.com, www.abc.com.vn, www.xyz.net, www.abc.com.xyz... Đối với DN thì website được dùng để trưng bày thông tin, hình ảnh về DN, về sản phẩm, dịch vụ... nhằm tạo điều kiện cho các đối tượng quan tâm có thể tìm hiểu thông tin về DN và sản phẩm/dịch vụ của DN một cách tiện lợi nhất - từ bất kỳ nơi nào và bất kỳ lúc nào. Bên cạnh đó, website còn giúp DN tương tác với khách hàng hay khách hàng tiềm S tay Ki n thc Thưng mi đin t, biên son bi Dưng T Dung Công ty TMĐT V.E.C (www.vecvn.com) 2 năng một cách tiện lợi thông qua mạng Internet. Và DN tiết kiệm được rất nhiều chi phí liên lạc như gửi bưu điện, điện thoại, fax đường dài và quốc tế. Tại sao doanh nghiệp nên có website? Không phải DN nào cũng nên có website. Bên dưới là một số loại DN nên có website: • DN có hoặc tìm kiếm khách hàng ở nước ngoài • DN cần cung cấp thông tin chi tiết, thông tin mang tính cập nhật cho khách hàng ở những địa bàn rộng lớn • DN cần thường xuyên giới thiệu mình, sản phẩm, dịch vụ đến với các đối tượng khách hàng trong một hay nhiều địa bàn rộng lớn Với những DN như trên thì website sẽ giúp: • Cung cấp thông tin nhanh chóng, mang tính cập nhật để phục vụ tốt các đối tượng khách hàng • Khối lượng thông tin cung cấp không hạn chế như quảng cáo trên báo đài • Quảng bá ở thị trường toàn cầu (báo chí VN không giúp được điều này) • Thông tin luôn sẵn có trên website và có thể được xem bất kỳ lúc nào, tìm kiếm dễ dàng • Tiết kiệm chi phí quảng cáo (giá xây dựng và duy trì một website rẻ hơn nhiều so với chi phí quảng cáo trên báo đài, nội dung lại không giới hạn) • Thông tin dễ dàng được thay đổi mà không phải in lại như brochure, catalogue, danh thiếp... • Tương tác với đối tượng khách hàng (hỗ trợ, tư vấn, đặt hàng...) • Tiết kiệm chi phí thuê mặt bằng (siêu thị điện tử), nhân sự (nhân viên phục vụ) • Làm tăng tính chuyên nghiệp của DN (thời đại kỹ thuật số mà trên danh thiếp của DN không có địa chỉ website thì chắc là DN nhỏ) • Rút ngắn khoảng cách giữa DN nhỏ và DN lớn (trên website - nếu làm chuyên nghiệp – thì không ai biết đây là DN lớn hay nhỏ vì TMĐT có tính chất “không biết mặt nhau, không thăm viếng thực sự”) • và một số lợi ích khác 1.3. Doanh nghiệp nào nên có website? Không phải DN nào cũng nên có website. Bên dưới là một số loại DN nên có website: • DN có hoặc tìm kiếm khách hàng ở nước ngoài: DN sản xuất hàng hóa xuất khẩu nhất định phải có website để có thể chào hàng cho đối tượng khách hàng từ nước ngoài • DN cần cung cấp thông tin chi tiết, thông tin mang tính cập nhật cho khách hàng ở những địa bàn rộng lớn: ví dụ như báo chí, đài truyền hình, công ty dịch vụ tư vấn, địa ốc, việc làm... • DN cần thường xuyên giới thiệu mình, sản phẩm, dịch vụ đến với các đối tượng khách hàng trong một hay nhiều địa bàn rộng lớn: các công ty sản xuất hàng tiêu dùng trong nước, các đơn vị kinh doanh giải trí (phim, băng đĩa...), ăn uống, thư giãn (giới thiệu khung cảnh quán, thực đơn...) • Ngoài ra, các DN có tiếng tăm trong ngành thì cũng rất nên có website để khẳng định tính chuyên nghiệp và tiên phong của mình. • Dĩ nhiên, các DN hoạt động trong lĩnh vực CNTT thì chắc chắn phải có website, vì đây là “lãnh địa” của họ, nếu không có website thì có vẻ “mâu thuẫn” về khả năng. DN của bạn có nằm trong những DN cần có website hay không? Nếu không, có thể đây chưa phải là lúc bạn nghĩ đến việc xây dựng website mà bạn có thể thong thả chờ đợi khi nào thực S tay Ki n thc Thưng mi đin t, biên son bi Dưng T Dung Công ty TMĐT V.E.C (www.vecvn.com) 3 sự có nhu cầu. Dĩ nhiên nếu bạn muốn thể hiện sự chuyên nghiệp bằng cách phải có một website thật ấn tượng, bạn hoàn toàn có thể đạt được điều mong muốn đó với vài triệu đồng. Nếu DN của bạn nằm trong nhóm nên có website mà hiện chưa có website thì bạn nên xây dựng cho DN mình một website càng nhanh càng tốt. 1.4. Tại sao website hoạt động không hiệu quả? Đa số các DN có website đều than phiền rằng website của họ không mang lại hiệu quả cho việc kinh doanh. Đó là một thực trạng chung cho các DN vừa và nhỏ VN. Nguyên nhân cũng rất đơn giản như sau: Website xây xong rồi thì “bị bỏ quên”, không marketing website Ví dụ như một sản phẩm mới của DN được sản xuất ra rồi không có một hoạt động marketing nào để quảng bá sản phẩm đó thì liệu thị trường có biết đến sản phẩm đó hay không? Do vậy, sau khi có website rồi, DN phải chú trọng marketing cho website của mình, cả marketing trên mạng và marketing truyền thống (như in địa chỉ website lên danh thiếp, bao gồm địa chỉ website trong các mẩu quảng cáo, bao bì, tài liệu giao dịch của DN). Marketing website trên mạng thì có nhiều cách, bạn có thể đọc trong phần hướng dẫn marketing qua mạng. Việc marketing này (cả trên mạng và theo cách truyền thống) nhằm mục đích làm cho mọi người biết đến và có thể tìm đến website của DN. Nội dung nghèo nàn, không cập nhật, thiết kế không chuyên nghiệp, chức năng không tiện lợi Nếu làm tốt việc marketing, có nhiều người truy cập nhưng phần nội dung, hình thức, chức năng website lại nghèo nàn, không chuyên nghiệp thì sẽ khó có khả năng người ta quay lại xem lần thứ hai. Hơn nữa, nguy cơ bị đối tượng khách hàng đánh giá thấp mức độ chuyên nghiệp của DN nếu website của DN không được chăm sóc kỹ lưỡng làm cho DN bị mất nhiều cơ hội bán hàng. Nếu website của bạn không mang lại hiệu quả kinh doanh như bạn mong muốn, bạn có thể nhờ V.E.C kiểm tra, tư vấn cho bạn cách thức cải tiến để khai thác tốt hơn website của DN của bạn. 1.5. Làm thế nào để tìm khách hàng quốc tế? Nếu DN bạn sản xuất hàng hóa xuất khẩu, việc tìm đầu ra ở thị trường quốc tế là một nhiệm vụ sống còn của DN. Phần này hướng dẫn bạn vài cách thức thông dụng và hiệu quả để giúp bạn quảng bá sản phẩm của mình cho các đối tác quốc tế và tìm kiếm khách hàng tiềm năng ở mọi quốc gia. 1. Bạn hãy tham gia trưng bày sản phẩm trên các sàn giao dịch quốc tế như: • www.vnmarketplace.net: bạn nên làm một e-catalogue để trưng bày sản phẩm của mình cho mọi đối tượng quan tâm (thường là các nhà nhập khẩu quốc tế), bạn cũng nên đăng các mẩu rao bán trên website này (tham khảo www.vnmarketplace.net/ec/minhhai). • www.alibaba.com • www.ec21.com Trên các sàn giao dịch này, bạn không chỉ cần trưng bày hình ảnh, thông tin về sản phẩm mà bạn còn phải nên thường xuyên đăng các mẩu rao bán (selling trade lead) và trả lời lại các mẩu tìm mua hàng đối với mặt hàng bạn đang bán. Cách thức này rất hữu hiệu. Tuy nhiên, bạn phải có vốn tiếng Anh kha khá và kỹ năng duyệt web. 2. Bạn nên tự tiếp thị mình với các nhà nhập khẩu mặt hàng bạn đang bán. Bạn có thể mua danh sách thông tin về các nhà nhập khẩu (tên công ty, địa chỉ, tel/fax, email, website...) rồi tự gửi email chào hàng, giới thiệu website để họ vào tham khảo hàng hóa, giá S tay Ki n thc Thưng mi đin t, biên son bi Dưng T Dung Công ty TMĐT V.E.C (www.vecvn.com) 4 cả... V.E.C có thể cung cấp cho bạn danh sách các nhà nhập khẩu các ngành nghề hàng hóa trên toàn thế giới. 3. Nếu bạn có website, bạn phải đăng ký website với các bộ tìm kiếm (search engines), danh bạ website (web directory), trao đổi link với các website khác, nếu có ngân sách cho marketing, bạn nên đặt banner trên các website nổi tiếng nơi mà đối tượng khách hàng của bạn hay lui tới. Tuy nhiên, tìm ra khách hàng tiềm năng quốc tế không khó bằng biến họ thành khách hàng. Việc này đòi hỏi nhiều yếu tố: hàng hóa của bạn, giá cả, chất lượng dịch vụ (tốc độ phục vụ, tính chuyên nghiệp của thông điệp liên hệ qua lại với khách hàng...). 1.6. Làm thế nào marketing qua mạng ở trong nước? Đối với DN có thị trường trong nước, hiện nay số người VN truy cập Internet đã lên đến khoảng 5.5 triệu người (tháng 10/2004), chủ yếu là giới trẻ và CBCNV, con số này tăng gần như gấp đôi mỗi năm. Do đó, những DN cung cấp sản phẩm hay dịch vụ dành cho giới trẻ, CBCNV thì marketing trên mạng là một công cụ hữu ích và ngày càng chiếm trọng số quan trọng hơn. Để marketing qua mạng cho thị trường trong nước, DN có thể thực hiện các việc sau: • Thiết kế website thật hiệu quả, cung cấp đầy đủ chức năng, thông tin, tiện ích dành cho đối tượng người xem • Sau đó lên mạng đăng thật nhiều rao vặt trên các website rao vặt, đăng thường xuyên mỗi tuần • Nếu có ngân sách dành cho marketing, đặt banner trên các website nổi tiếng khác như www.vnexpress.net, www.tintucvietnam.com, www.saigontre.com... để người xem chú ý đến banner của DN và từ đó click vào để vào xem website của DN • Chú trọng tối ưu hóa website để xuất hiện ở thứ hạng cao trong kết quả tìm kiếm của Google với từ khóa chọn trước. Lưu ý, ở VN, hơn 90% người truy cập Internet dùng Google tìm kiếm thông tin. • Hình thức gửi email marketing và khuyến khích thành viên giới thiệu website này cho bạn bè 1.7. Có phải TMĐT là phải thanh toán qua mạng? Đa số DN nghĩ rằng TMĐT là phải có thanh toán qua mạng. Điều này không đúng. TMĐT có nhiều mức độ. Ở VN, chúng ta có thể chưa đạt được mức độ thanh toán qua mạng, nhưng không có nghĩa là chúng ta không tận dụng được TMĐT để phục vụ cho việc kinh doanh của DN. Đối với tình hình chung ở VN hiện nay, DN nên tích cực tận dụng TMĐT cho việc marketing và tìm kiếm khách hàng qua mạng. Để làm điều này không khó lắm, cũng không có nhiều rủi ro kèm theo như trong thanh toán qua mạng. Tuy nhiên để khai thác tốt TMĐT phục vụ cho việc marketing qua mạng, DN cần phải kiên trì và biết cách marketing đúng, hiệu quả. V.E.C hân hạnh được tư vấn cho DN vừa và nhỏ về cách thức marketing qua mạng sao cho hiệu quả nhất. 1.8. Có tốn kém lắm không khi áp dụng TMĐT? Thật ra chi phí triển khai TMĐT dao động rất lớn, tùy thuộc vào mô hình kinh doanh của DN. Phần này xin giới thiệu ước lượng sơ bộ chi phí triển khai và duy trì TMĐT của một vài mô hình TMĐT như sau: S tay Ki n thc Thưng mi đin t, biên son bi Dưng T Dung Công ty TMĐT V.E.C (www.vecvn.com) 5 Đối với DN đơn giản chỉ muốn có website để trưng bày thông tin, cho đặt hàng qua mạng... Chi phí triển khai Chi phí duy trì hàng tháng Xây dựng - Chi phí hosting + domain: 100.000 – 200.000 đồng website: từ 3 – 7 - Chi phí truy cập Internet: nếu thuê ADSL, khoảng 500.000 đồng/tháng triệu đồng - Chi phí marketing cho website (thuê dịch vụ trọn gói): 100.000 – 200.000 đồng Đối với DN kinh doanh “nghiêng” nhiều về trên mạng với những website phức tạp, đông người vào xem Chi phí triển khai Chi phí duy trì hàng tháng Xây dựng - Chi phí hosting + domain: khoảng 500.000 – 1.000.000 đồng website: từ 10 - 20 - Chi phí truy cập Internet: nếu thuê ADSL, khoảng 1.000.000 đồng/tháng triệu đồng - Chi phí marketing cho website: tùy theo ngân sách, có thể vài triệu đến vài chục triệu mỗi tháng Như vậy, chi phí làm website và chi phí duy trì website là không cao. Nếu DN muốn tập trung làm marketing qua mạng tốt thì phải đầu tư chi phí cho e-marketing và nhân sự. Khi DN quyết định xây dựng website cho mình, thì nhất thiết cũng phải có giải pháp marketing và khai thác lợi ích mang lại từ website. 1.9. Tôi phải làm gì để đầu tư cho TMĐT có hiệu quả? Để đầu tư cho TMĐT có hiệu quả, DN cần ghi nhớ một số vấn đề sau: • Marketing: marketing là chìa khóa chính cho sự thành công trong TMĐT. Để marketing tốt, DN có thể phải đầu tư nhân lực am hiểu về marketing truyền thống và marketing qua mạng. Hoặc tiết kiệm hơn, DN có thể thuê dịch vụ marketing qua mạng trọn gói. • Chất lượng website: DN phải đầu tư vào nội dung của website bằng cách chăm sóc nội dung thường xuyên, cập nhật thông tin... việc này có thể có một nhân viên đứng ra đảm nhiệm hoặc nếu DN không có nhiều nội dung mới một cách thường xuyên thì công việc này có thể giao cho bộ phận kinh doanh kiêm nhiệm, không phát sinh thêm chi phí nhân sự. • Chất lượng dịch vụ hỗ trợ khách hàng: điều này quan trọng. Việc hỗ trợ khách hàng qua mạng một cách chuyên nghiệp góp phần rất lớn vào sự thành công của DN trong TMĐT. DN cần có ít nhất một nhân viên phụ trách việc giải đáp thắc mắc của khách hàng tiềm năng một cách chuyên nghiệp và nhanh chóng. • Chiến lược kinh doanh: nếu DN chọn hình thức kinh doanh “nghiêng” nhiều về trực tuyến thì phải có đội ngũ kinh doanh giỏi về chiến lược kinh doanh trên mạng, am hiểu các hoạt động kinh doanh, marketing trên mạng... • Nhân sự chuyên môn về TMĐT: tương tự như phần Chiến lược kinh doanh, nếu DN kinh doanh trực tuyến thì nhất định phải có những nhân sự chuyên môn về TMĐT như kỹ thuật, marketing qua mạng, phục vụ khách hàng qua mạng, nội dung, nghiên cứu thị trường online v.v... S tay Ki n thc Thưng mi đin t, biên son bi Dưng T Dung Công ty TMĐT V.E.C (www.vecvn.com) 6 PHẦN 2: KIẾN THỨC CHUNG VỀ MARKETING QUA MẠNG 2.1 Định nghĩa marketing qua mạng Marketing qua mạng (hay e-marketing, Internet marketing) là việc thực hiện các hoạt động quảng bá một thông điệp đến với nhóm đối tượng quảng bá dựa trên các công cụ email, Internet, WWW. Thông qua email, DN có thể gửi thông điệp quảng bá đến các nhóm đối tượng quảng bá. Thông qua WWW, DN có thể xây dựng website để trưng bày đầy đủ thông tin rồi sau đó tập trung quảng bá địa chỉ website này cho thật nhiều người biết đến (quan trọng nhất là thật nhiều người trong nhóm đối tượng mà DN muốn chuyển tải thông điệp quảng bá đến họ) để vào xem những nội dung trưng bày trên website của DN. Hoặc thông qua website của các đơn vị khác, DN cũng có thể đăng tải những mẩu rao vặt, cần mua - cần bán... nhằm tìm kiếm đối tượng quan tâm. Cũng thông qua WWW, DN có thể tìm kiếm thông tin về các đối tác tiềm năng để chủ động liên hệ chào hàng. 2.2. Tại sao phải chú trọng marketing qua mạng? DN nào cũng cần phải chú trọng marketing. Trong TMĐT cũng thế. Bạn có biết hiện nay (tháng 11 năm 2004) trên mạng Internet có hơn 40 triệu website với hơn 8 tỷ trang web. Nếu một người mỗi ngày tìm kiếm ra và xem 10 website mới thì phải mất 4 triệu ngày (12.000 năm) mới đọc qua hết số website có trên thế giới, đó là chưa kể ước tính mỗi tháng có khoảng 1.000.000 website mới ra đời, và dĩ nhiên, số website “chết” trong tháng vẫn không ít. Theo thống kê, hơn 80% người duyệt web tìm ra các website thông qua việc tìm kiếm trên các bộ tìm kiếm, phổ biến nhất là www.google.com, www.yahoo.com và www.msn.com. Vì thế, để marketing website của bạn, điều quan trọng là website của bạn phải được liệt kê thứ hạng Top 30 của kết quả tìm kiếm của các bộ tìm kiếm chính (như google, yahoo…) với một số từ khóa chọn trước. Thực hiện điều này không dễ và hầu như tất cả các người chủ của các website đều cố gắng đạt được điều này. Bạn có thể nhờ dịch vụ marketing và tối ưu hóa website (website optimization) để giúp bạn đạt được điều này. Ngoài ra, bạn phải tìm cách cho địa chỉ website của bạn được giới thiệu càng nhiều ở trên mạng càng tốt, thông qua việc đăng rao vặt, liệt kê trên các danh bạ website và trao đổi link với các website khác. 2.3. e-marketing cho website Để marketing cho website, bạn cần áp dụng cả 2 hình thức: marketing truyền thống (như in địa chỉ trên các tài liệu sales…) và marketing qua mạng (hay chính là e-marketing). Để e-marketing cho website của bạn, bạn phải làm các việc sau: • Đăng ký địa chỉ website, lĩnh vực của website với một vài bộ tìm kiếm chính như www.google.com (tại www.google.com/addurl.html), www.yahoo.com… Lưu ý, nhiều dịch vụ hứa sẽ giúp bạn đăng ký địa chỉ website với hàng nghìn, chục nghìn bộ tìm kiếm, song thực chất điều này không cần thiết, vì người xem chỉ tập trung tìm kiếm website bằng một vài bộ tìm kiếm nổi tiếng nhất mà thôi. • Đăng ký địa chỉ website với các danh bạ website như www.dmoz.org, www.google.com, www.vietnamwebsites.net… vì số người tìm kiếm website thông qua các danh bạ này cũng nhiều. Đây có thể là cách tìm kiếm website thông dụng thứ hai, đứng sau cách dùng bộ tìm kiếm. • Trao đổi link với các website khác, càng nhiều càng tốt. • Nếu có ngân sách, bạn nên cho đặt banner quảng bá website trên các website khác nổi tiếng hơn, nơi có đông đối tượng bạn muốn giới thiệu website của mình. Lưu ý, ví dụ bạn muốn S tay Ki n thc Thưng mi đin t, biên son bi Dưng T Dung Công ty TMĐT V.E.C (www.vecvn.com) 7 đặt banner quảng cáo trên website A, bạn nên xem xét đối tượng người xem chủ yếu của website A có phải là đối tượng bạn muốn mời vào xem website của bạn hay không. • Đăng rao vặt giới thiệu website của bạn trên các website rao vặt khác, hoặc giới thiệu website của bạn trong các diễn đàn nơi tập trung nhiều đối tượng bạn tìm kiếm. 2.4. e-marketing cho sản phẩm Để quảng bá sản phẩm của mình ra thị trường quốc tế, bạn cần làm các việc sau: • Có một nơi để trưng bày sản phẩm trên mạng Internet: có thể là website, nhưng nếu chỉ là website, bạn phải mất nhiều công sức để quảng bá website trên thị trường quốc tế - việc này rất khó và đòi hỏi nhiều công sức, chi phí… Hoặc bạn nên xây dựng e-catalogue trên các sàn giao dịch quốc tế, như là www.vnmarketplace.net (xem www.minhlong.vnmarketplace.net) như thế bạn đã tận dụng được lượng khách vào xem của các sàn giao dịch này. • Ngoài ra, bạn cũng phải chịu khó đăng tải thông tin giới thiệu mình, hàng hóa của mình (tuy nhiên, không đăng được nhiều hàng hóa nếu không trả phí thông qua thẻ tín dụng) trên các sàn giao dịch như www.alibaba.com, www.ec21.com, www.indiamart.com… Và cũng trên các sàn giao dịch này, bạn nên đọc phần Trade Leads (Tìm mua – Tìm bán) để xem có ai muốn mua mặt hàng mình đang sản xuất không? • Một cách nữa là bạn tự giới thiệu mình với các nhà nhập khẩu quốc tế thông qua việc mua danh sách địa chỉ liên hệ của các nhà nhập khẩu trên thế giới về ngành hàng của mình, để từ đó bạn sẽ email/fax cho họ những thông điệp tự giới thiệu về mình, về hàng hóa của mình, nhằm thu hút sự chú ý của họ. V.E.C có cung cấp danh sách các nhà nhập khẩu các ngành hàng trên toàn thế giới cho DNVN. 2.5. Các chiến lược e-marketing phổ biến • Email marketing: gửi email đến các đối tượng khách hàng, tuy nhiên, nên tránh làm phiền người nhận bằng cách gửi liên tục và không cho họ chức năng từ chối nhận (spam) • Trao đổi link với các website khác (trao đổi thường là miễn phí) • Trả tiền để được đặt banner hoặc link trên các website khác • Tối ưu hóa website để được liệt kê trên Top 10, Top 20, Top 30… của các kết quả tìm kiếm của bộ tìm kiếm (chủ yếu là www.google.com, www.yahoo.com) với một số từ khóa đã chọn. • Cung cấp những thông tin, chức năng bổ ích để thu hút người đọc và giữ họ quay lại đọc thường xuyên • Đăng ký liệt kê trong càng nhiều danh bạ website (website directory) càng tốt 2.6. Chiến lược e-marketing hay, hiệu quả • Chiến lược lan truyền (virus marketing): tức tận dụng người xem để marketing cho những người khác. Ví dụ Yahoo, Hotmail cho mọi người dùng email miễn phí, nhưng trong thông điệp email, họ tự động kèm theo một câu quảng cáo ở cuối email. Nếu bạn dùng Yahoo và gửi email cho một người khác chưa dùng email, họ sẽ tự nhiên biết đến Yahoo. Hình thức gửi e-card cũng thuộc loại này. Khi bạn gửi một e-card từ www.123greetings.com đến một người bạn, người này cũng nhờ đó mà biết được website này. • Cho những chức năng tiện ích mà chỉ những thành viên của website mới dùng được với nhau: ví dụ Yahoo Instant Message (Yahoo Chat) chỉ cho phép những người có đăng ký ID với Yahoo mới có thể chat với nhau, từ đó, những ai muốn sử dụng tiện ich YIM đều phải đăng ký tài khoản với Yahoo. S tay Ki n thc Thưng mi đin t, biên son bi Dưng T Dung Công ty TMĐT V.E.C (www.vecvn.com) 8 • Quyền lợi cho người giới thiệu: một số website khác trả tiền cho những ai giới thiệu người mới vào website của mình, hoặc sẽ cho quyền lợi theo dạng marketing đa cấp (multi-level marketing) tức là người giới thiệu sẽ hưởng quyền lợi theo % những gì mà người được giới thiệu kiếm được. • Trả tiền cho click: một số website có chính sách hoa hồng cho người giới thiệu, tức là các website khác có thể liệt kê link đến website đồng ý trả tiền này để nhận được tiền mỗi khi giới thiệu được người click sang. 2.7. Nguyên tắc cần nhớ khi thực hiện e-marketing • Nội dung thông điệp: nội dung thông điệp phải được trau chuốt về câu chữ, hình ảnh sao cho thu hút người đọc, gợi tính tò mò của người đọc, và cung cấp đầy đủ thông tin hướng dẫn để người đọc biết mình phải làm gì sau đó. • Tính chuyên nghiệp: tính chuyên nghiệp được thể hiện qua nhiều cách, ví dụ như nếu bạn gửi email marketing thì nhất thiết phải có chức năng từ chối nhận tiếp dành cho người không quan tâm, nếu có người quan tâm email hỏi thông tin thì bạn phải trả lời nhanh nhất có thể, cung cấp câu trả lời trọn vẹn, rõ ràng nhất… • Tần suất: tần suất marketing qua mạng tùy thuộc vào từng hành động cụ thể, nói tóm tắt, nếu gửi email marketing thì không nên gửi “dầy” quá (tức thời gian giữa 2 lần gửi ngắn quá, chỉ 1-2 ngày), còn các việc đăng rao vặt, tìm kiếm đối tác, đăng ký liệt kê trên danh bạ website, trao đổi link… thì phải làm rất thường xuyên mỗi tuần 2 - 3 lần. • Chi phí: có những cách e-marketing tốn rất nhiều tiền như đặt banner (song, hiệu quả chưa chắc là tốt trong trường hợp số người vào xem website đó không bận tâm đến banner của bạn), cũng có những cách e-marketing đòi hỏi sự kiên trì, công sức, kỹ thuật và thời gian là chủ yếu. Cho nên, không phải chi nhiều tiền là marketing hiệu quả. • Hiệu quả: khi bạn có chiến dịch e-marketing bằng một hình thức nào, bạn nên theo dõi kết quả. Marketing qua mạng rất dễ thấy kết quả ngay sau đó. Bạn phải theo dõi nghiên cứu ghi nhận kết quả của từng hành động marketing để có chiến lược marketing sâu sát hơn, hiệu quả hơn. 2.8. Những điều cần lưu ý khi thực hiện e-marketing Có một số điều quan trọng để bạn phải lưu ý khi thực hiện e-marketing, bởi vì nếu bạn sơ ý mắc sai lầm thì công sức e-marketing bạn bỏ ra xem như “công dã tràng”. • Bạn đừng bao giờ gửi thông điệp marketing qua email đến người khác khi nội dung, thiết kế của thông điệp chưa được đẹp, ấn tượng, chuyên nghiệp, nhất là khi còn lỗi chính tả, lỗi ngữ pháp… • Bạn phải cho người nhận email quyền lựa chọn có nhận tiếp hay không, không nên làm người nhận “ghét cay ghét đắng” công ty của bạn khi họ bị tấn công “bom thư” bởi bạn. • Bạn phải cân nhắc kỹ nên đầu tư chi phí cho e-marketing như thế nào để hiệu quả cao nhất (ví dụ đặt banner ở website nào) • Và việc e-marketing là việc cần làm thường xuyên, bạn phải trang bị cho mình kiến thức về Internet, tiếng Anh, và một số kỹ năng marketing qua mạng. Bạn có thể học các kỹ năng này qua việc đọc các bài viết hướng dẫn tiếng Anh và Việt trên các website (tiếng Anh thì nhiều hơn, phong phú hơn, chuyên sâu hơn). 2.9. Một số địa chỉ website về e-marketing Nếu bạn muốn nghiên cứu thực hiện e-marketing tốt, một vài địa chỉ website bên dưới có thể giúp bạn: • www.vnmarketplace.net: bạn có thể đặt banner, xây dựng e-catalogue trên website này để xúc tiến xuất khẩu hàng hóa • www.vecvn.com: cung cấp dịch vụ tư vấn, thực hiện e-marketing theo nhu cầu, thực tế của DN bạn S tay Ki n thc Thưng mi đin t, biên son bi Dưng T Dung Công ty TMĐT V.E.C (www.vecvn.com) 9 • http://www.internetmarketinginfo.com/promote.html: cung cấp các bài viết về các cách thức e-marketing cho bạn, bằng tiếng Anh • http://www.akamarketing.com/internet-marketing-articles.html: tương tự như trên, bạn có thể nâng cao kiến thức của mình về e-marketing sau khi chịu khó đọc nhiều bài viết về lĩnh vực này • http://www.powerhomebiz.com/ECommerce/internetmarketing.htm • http://onlinebusiness.about.com/od/marketing/ PHẦN 3: KIẾN THỨC CHUNG VỀ TMĐT 3.1. Định nghĩa Thương mại điện tử Thương mại điện tử (e-commerce) chỉ việc thực hiện những giao dịch thương mại dựa trên các công cụ điện tử (electronic) mà cụ thể là mạng Internet và WWW (World Wide Web - tức những trang web hay website). Ví dụ: việc trưng bày hình ảnh hàng hóa, thông tin về DN trên website cũng là một phần của TMĐT, hay liên lạc với khách hàng qua email, tìm kiếm khách hàng thông qua việc tìm kiếm thông tin trên mạng Internet v.v... Có nhiều cấp độ thực hiện TMĐT. Ở cấp độ cơ bản, DN có thể chỉ mới có website trưng bày thông tin, hình ảnh, tìm kiếm khách hàng qua mạng, liên hệ với khách hàng qua email mà thôi. Cấp độ cao hơn thì DN đã có thể thực hiện một số giao dịch trên mạng như cho khách hàng đặt hàng thẳng từ trên mạng, quản lý thông tin khách hàng, đơn hàng bằng cơ sở dữ liệu tự động trên mạng, có thể xử lý thanh toán qua mạng bằng thẻ tín dụng v.v... Đối với tình hình Việt Nam hiện nay thì TMĐT giúp rất nhiều cho việc marketing và tìm kiếm khách hàng qua mạng, đặc biêt là các DN sản xuất hàng hóa xuất khẩu. Các DN Việt Nam không nên nghĩ rằng phải có thanh toán qua mạng mới là TMĐT. 3.2. TMĐT và lợi ích cho Doanh nghiệp TMĐT nên được xem là một công cụ hỗ trợ thương mại truyền thống trong bối cảnh Việt Nam hiện nay. Thật vậy, ở Việt Nam hiện nay chưa có đơn vị kinh doanh nào hoàn toàn “ảo”, có nghĩa là các hoạt động kinh doanh hoàn toàn dựa trên mạng Internet. Các lý do bên dưới sẽ giúp bạn nhận ra những lợi ích mà TMĐT sẽ mang lại cho DN của bạn: • Quảng bá thông tin và tiếp thị cho một thị trường toàn cầu với chi phí cực thấp: chỉ với vài chục đô-la Mỹ mỗi tháng, bạn đã có thể đưa thông tin quảng cáo của bạn đến với vài trăm triệu người xem từ các nơi trên thế giới. Đây là điều mà chỉ có TMĐT làm được cho DN. Với website của mình, bạn có thể quảng cáo thông tin 24 giờ mỗi ngày, 7 ngày mỗi tuần, và lượng độc giả của bạn là hàng trăm triệu người từ mọi nơi trên thế giới. Chi phí cho website của bạn mỗi tháng ước tính (kinh tế nhất) là: 5 đô-la Mỹ chi phí lưu trữ trực tuyến (hosting), 10-20 đô-la Mỹ trả cho chi phí quảng cáo. Dĩ nhiên, đây chỉ là chi phí tối thiểu cho website của bạn. Nếu bạn có khả năng tài chính, bạn có thể chi nhiều hơn cho quảng cáo để mong đạt hiệu quả tốt hơn. • Dịch vụ tốt hơn cho khách hàng: với TMĐT, bạn có thể cung cấp catalogue, brochure, thông tin, bảng báo giá cho đối tượng khách hàng một cách cực kỳ nhanh chóng, bạn có thể tạo điều kiện cho khách hàng mua hàng trực tiếp từ trên mạng v.v… Nói tóm lại, TMĐT mang lại cho bạn các công cụ để làm hài lòng khách hàng, bởi trong thời đại ngày nay, yếu tố thời gian thực sự là vàng bạc, không ai có đủ kiên nhẫn phải chờ đợi thông tin trong vài ngày. Hơn nữa, ngày nay chất lượng dịch vụ và thái độ, tốc độ phục vụ là những yếu tố rất quan trọng trong việc tìm và giữ khách hàng. S tay Ki n thc Thưng mi đin t, biên son bi Dưng T Dung Công ty TMĐT V.E.C (www.vecvn.com) 10 • Tăng doanh thu: với TMĐT, đối tượng khách hàng của bạn giờ đây đã không còn bị giới hạn về mặt địa lý, hay thời gian làm việc. Bạn không chỉ có thể bán hàng cho cư dân trong thành phố của bạn, mà bạn còn có thể bán hàng trong toàn bộ VN hoặc các nước khác. Bạn không ngồi chờ khách hàng tự tìm đến với bạn mà bạn đang tích cực và chủ động đi tìm khách hàng cho mình. Vì thế, chắc chắn rằng số lượng khách hàng của bạn sẽ tăng lên đáng kể dẫn đến doanh thu nhảy vọt. Tuy nhiên, cũng xin nhắc lại với bạn rằng chất lượng và giá cả sản phẩm hay dịch vụ của bạn phải tốt, nếu không, TMĐT cũng không giúp gì được cho bạn. • Giảm chi phí hoạt động: với TMĐT, bạn không phải tốn kém nhiều cho việc thuê cửa hàng, mặt bằng, đông đảo nhân viên phục vụ, bạn cũng không cần phải đầu tư nhiều cho kho chứa... Chỉ cần khoảng 10 triệu đồng xây dựng một website bán hàng qua mạng, sau đó chi phí vận hành website mỗi tháng không quá một triệu đồng. Nếu website của bạn chỉ là trưng bày thông tin, hình ảnh sản phẩm, bạn tiết kiệm được chi phí in ấn brochure, catalogue và cả chi phí gửi bưu điện những ấn phẩm này. Và đặc biệt nếu DN bạn làm hàng xuất khẩu, bạn có thể ngồi ở nhà và tìm kiếm khách hàng qua mạng, không cần phải tốn kém nhiều cho những chuyến đích thân “xuất ngoại”. • Lợi thế cạnh tranh: việc kinh doanh trên mạng là một “sân chơi” cho sự sáng tạo, nơi đây, bạn tha hồ áp dụng những ý tưởng hay nhất, mới nhất về dịch vụ hỗ trợ, chiến lược tiếp thị v.v… Và một khi tất cả các đối thủ cạnh tranh của bạn đều áp dụng TMĐT, thì phần thắng sẽ thuộc về ai sáng tạo hay nhất để tạo ra nét đặc trưng cho DN, sản phẩm, dịch vụ của mình để có thể thu hút và giữ được khách hàng. Tóm lại, TMĐT thực sự là một cơ hội cho các DN ở Việt Nam. Bạn đừng nghĩ rằng hãy còn quá sớm để nói đến TMĐT. Những người chiến thắng thường là những người đi tiên phong, hơn nữa, các DN cũng đã bắt đầu quan tâm nhiều đến TMĐT, do đó, để giành lấy ưu thế, bạn phải nhanh tay hành động ngay. Nếu bạn không hiểu rõ mình phải làm gì, bạn có thể liên lạc với chúng tôi qua V.E.C, chúng tôi hân hạnh được tư vấn miễn phí cho bạn những điều bạn nên làm. 3.3. TMĐT hỗ trợ DNVN như thế nào? Hiện nay, TMĐT có thể hỗ trợ các DNVN nhiều hay ít tùy thuộc vào từng loại hình kinh doanh, cụ thể như sau: • Đối với doanh nghiệp sản xuất hàng hóa xuất khẩu: TMĐT là công cụ rất tốt hỗ trợ DN trong việc marketing sản phẩm ra thị trường quốc tế và chủ động tìm kiếm khách hàng, giao dịch qua mạng. Với Internet, DN có thể chủ động tìm kiếm khách hàng trên khắp thế giới. Với WWW (website của mình), DN có thể trưng bày, chuyển tải thông tin, hình ảnh sản phẩm cho mọi đối tượng quan tâm, mọi lúc, mọi nơi. DN không cần bận tâm đến thanh toán qua mạng, vì chủ yếu TMĐT hiện nay giúp DN tìm kiếm khách hàng và marketing sản phẩm. Khi có đơn hàng, DN có thể áp dụng những phương thức thanh toán thông thường dành cho xuất khẩu. • Đối với DN sản xuất hàng hóa tiêu dùng cho thị trường trong nước: TMĐT (chủ yếu là website, marketing website, marketing sản phẩm qua mạng, tương tác với đối tượng người tiêu dùng qua mạng...) không tối cần thiết như đối với DN sản xuất hàng hóa xuất khẩu. Tuy nhiên, DN cũng nên tận dụng TMĐT như là một công cụ marketing rất tốt cho hình ảnh công ty, sản phẩm mới, khuyến mãi, khảo sát ý kiến người tiêu dùng v.v... thông qua mạng Internet. Hiện nay, tính đến cuối năm 2004, có khoảng gần 6 triệu người Việt Nam truy cập Internet, chiếm khoảng 7,5% dân số. Con số này ước tính tăng gấp đôi mỗi năm. • Đối với DN dịch vụ cho cá nhân: đối với các DN như ăn uống, giải trí, khu vui chơi, du lịch v.v... thì rất cần có một website cung cấp đầy đủ thông tin ấn tượng nhất, thu hút nhất S tay Ki n thc Thưng mi đin t, biên son bi Dưng T Dung Công ty TMĐT V.E.C (www.vecvn.com) 11 về các dịch vụ của mình và quảng bá tốt website này để tạo ấn tượng với người tiêu dùng nhằm kích cầu. (Xem www.toiyeudulich.com) • Các DN khác: ở các nước phát triển, mỗi công ty hầu như đều có website – có thể xem là show-room (phòng trưng bày) cho công ty. Các DNVN nếu cảm thấy đối tượng khách hàng của mình có thể tìm thấy mình, hay tìm thấy thông tin hữu ích mà không cần phải có trong tay brochure của công ty thì có thể xây dựng cho mình một website. Chi phí xây dựng website hiện nay dao động từ 1-2 triệu đồng trở lên. Sau khi đã có website, DN nên in địa chỉ website của mình lên các tài liệu của công ty như danh thiếp, quảng cáo, bao bì... 3.4. TMĐT - những điều cần lưu ý Bạn đừng nghĩ rằng TMĐT là liều thuốc trị bá bệnh cho DN hay là thang thuốc trường sinh bất tử cho DN v.v… Đồng ý rằng TMĐT mang lại cho DN rất nhiều lợi ích và cơ hội, song, bạn nên đọc hết phần này để có thể tránh khỏi những quan niệm sai lầm về TMĐT hoặc những cạm bẫy trong TMĐT. • Không có khuôn mẫu cho mô hình TMĐT: không có cách tốt nhất để áp dụng TMĐT cho tất cả các DN. Bạn phải dựa trên đặc tính của DN, sản phẩm và dịch vụ của mình để tạo ra một mô hình TMĐT phù hợp cho riêng mình. Và cần nhớ một điều quan trọng là: chìa khóa thành công trong TMĐT của bạn nằm ở cụm từ “tạo nét đặc trưng cho riêng mình” (differentiation). • Cạnh tranh khốc liệt: chi phí để triển khai TMĐT là rất thấp nên hầu như ai cũng có thể áp dụng TMĐT, dẫn đến cạnh tranh gay gắt trong lĩnh vực này. Vì thế, để thành công, bạn phải biết cách đầu tư: rất quan tâm đến marketing qua mạng, tiện ích và chất lượng phục vụ khách hàng, tạo nét đặc trưng cho riêng mình. Làm tốt 3 yếu tố này, bạn sẽ thành công. Đối với DN vừa và nhỏ ở Việt Nam, rất khó để có thể thực hiện 3 điều trên bằng nguồn lực của công ty (chi phí thuê người có chuyên môn, có tầm nhìn chiến lược sẽ rất cao), và cũng không có hiệu quả kinh tế nếu DN muốn tự mình thực hiện 3 yếu tố trên. Cách hay nhất và kinh tế, hiệu quả nhất là nhờ một công ty dịch vụ xúc tiến TMĐT làm điều này cho bạn với một chi phí rất hợp lý. • Tốc độ đổi mới nhanh: CNTT là một lĩnh vực mà sự lạc hậu công nghệ diễn ra rất nhanh. TMĐT là một loại hình kinh doanh dựa trên sự phát triển của CNTT, do đó, tốc độ đổi mới cũng diễn ra rất nhanh, đòi hỏi DN tham gia TMĐT phải luôn luôn đổi mới: đổi mới công nghệ, đổi mới phương thức kinh doanh, đổi mới tư duy, đổi mới cung cách quản lý v.v…Nếu bạn chậm chạp trong việc đổi mới này, bạn phải xem lại về khả năng thành công của mình khi áp dụng TMĐT. 3.5. Các bước triển khai TMĐT cho DNVN Các DN vừa và nhỏ VN muốn áp dụng TMĐT vào kinh doanh cần tham khảo 5 bước sau, trong đó, ba bước đầu rất cần thiết, hai bước sau tùy chọn, phụ thuộc vào nhu cầu thực tế của DN và của khách hàng của DN. Các bước đó là: 1. Hiện diện trên mạng: có một website giới thiệu thông tin, hình ảnh, hàng hóa, dịch vụ... 2. Quảng bá website (e-marketing) 3. Hỗ trợ khách hàng qua mạng 4. Thanh toán qua mạng: không nhất thiết phải thực hiện, nếu không thực sự có nhu cầu, hiện nay chỉ có nhu cầu nếu DN bán lẻ hàng hóa ra nước ngoài. 5. Đổi mới phương thức kinh doanh: dành cho DN “nghiêng” nhiều hơn về những mô hình kinh doanh trên mạng Bước 1: Hiện diện trên mạng – Có một website trên mạng Bước đầu tiên để tham gia TMĐT là phải xây dựng một website cho DN của mình. Tùy theo đặc tính riêng của mỗi DN, website này có thể từ rất đơn giản như là một vài trang web tĩnh (tức thông tin trên trang web này không thường xuyên thay đổi) đến phức tạp gồm các cơ sở S tay Ki n thc Thưng mi đin t, biên son bi Dưng T Dung Công ty TMĐT V.E.C (www.vecvn.com) 12 dữ liệu và các trang web động (tức thông tin trên trang web này thường xuyên thay đổi) cho phép tương tác với người sử dụng. Nếu bạn chỉ muốn quảng cáo thông tin trên web của bạn, bạn có thể xây dựng vài trang, bao gồm: trang chủ, trang giới thiệu về DN, trang giới thiệu về sản phẩm hay dịch vụ, và nên có ít nhất một địa chỉ email để người quan tâm có thể liên hệ bạn dễ dàng. Sau đây là các bước để có được một website cho DN của bạn: • Mua tên miền (domain): có thể như www.tendoanhnghiep.com hay www.tendoanhnghiep.com.vn, hay www.xyz.com/tendoanhnghiep (cách thứ 3 sẽ rẻ hơn về chi phí và được lợi thế về dịch vụ quảng bá website, có nghĩa là www.xyz.com đã hỗ trợ bạn trong việc quảng bá website của bạn). Khi mua tên miền, có khả năng tên bạn chọn đã bị mua, nên bạn hoặc phải chọn tên khác, hoặc phải thương lượng mua lại tên bạn thích với giá cao. Thông thường tên miền dạng www.abc.com sẽ có giá khoảng 10 đô-la Mỹ/năm. Bạn có thể mua trực tiếp trên mạng, song bạn phải có thẻ tín dụng để trả tiền, hoặc bạn nhờ dịch vụ thiết kế web mua tên miền cho bạn. Một website nhất định phải có tên miền. • Mua dịch vụ lưu trữ trực tuyến (hosting): bạn phải trả tiền cho dịch vụ lưu trữ những trang web của bạn trên một máy chủ nào đó để đảm bảo rằng người ta có thể tải trang web của bạn về máy tính của họ để đọc vào bất kỳ lúc nào. Với nhu cầu của DN vừa và nhỏ, bạn có thể chỉ phải trả vài đô-la Mỹ mỗi tháng cho dịch vụ này. Nếu website của bạn phức tạp hơn, số lượng file và cơ sở dữ liệu “nặng” hơn, bạn có thể phải trả vài chục đô-la Mỹ mỗi tháng cho dịch vụ hosting này. Để website hoạt động, nhất thiết bạn phải thuê hosting. • Viết nội dung cho các trang web: bạn có thể tự mình viết nội dung cho các trang web của bạn, hoặc bạn có thể cung cấp các thông tin, hình ảnh cho đơn vị thiết kế web để họ viết nội dung cho bạn bằng tiếng Việt, tiếng Anh hay các ngôn ngữ khác. Lưu ý, nội dung cũng rất quan trọng trong việc thu hút và giữ khách hàng. Nội dung phải được viết ngắn gọn, đầy đủ thông tin cần thiết, cách hành văn phải chuẩn mực, đặc biệt là không được sai văn phạm hay có lỗi chính tả. Hình ảnh phải rõ nét. Một trang web có nội dung viết cẩu thả với nhiều lỗi đánh máy, cấu trúc không đồng bộ sẽ gây ấn tượng xấu cho người đọc và gây phản tác dụng cho DN của bạn. • Thiết kế web: sau khi có nội dung, bạn phải nhờ đội ngũ thiết kế web để họ làm thành những trang web cho bạn. Đây là chi phí phát sinh một lần, có thể vài chục đến vài trăm đô-la Mỹ, tùy theo độ phức tạp của hệ thống web của bạn. Lưu ý, không nên dùng nhiều hình ảnh động trên web của bạn vì như thế sẽ làm chậm tốc độ tải xuống máy tính của người xem, dẫn đến họ bỏ đi vì không đủ kiên nhẫn chờ đợi. Lý tưởng nhất là mỗi trang web của bạn không nặng hơn 50KB. • Bảo trì web và cập nhật thông tin: qua các bước trên là bạn đã có một website cho DN của bạn rồi đấy! Tuy nhiên, công việc không dừng ở đây. Bạn phải quan tâm đến việc cập nhật thông tin và bảo trì web của bạn. Bảo trì bao gồm: thay đổi nhỏ trong thiết kế và trình bày, tăng thêm nội dung, loại bỏ những nội dung đã không còn phù hợp nữa v.v… Tất cả đều nhằm mục đích tạo ra sự mới mẻ để tránh gây cho khách hàng sự nhàm chán. Bước 2: Quảng bá website trên mạng Có được website cho DN của bạn rồi, bây giờ là lúc bạn phải quan tâm đến việc làm sao mọi người biết được địa chỉ website của bạn? Vào thời điểm cuối năm 2004, có khoảng hơn 40 triệu website tồn tại trên mạng Internet với hơn 8 tỷ trang web (số liệu mới nhất của Google vào đầu tháng 11 năm 2004). Nếu bạn không chú trọng marketing cho website của mình thì nó sẽ nhanh chóng chìm sâu trong hơn 8 tỷ trang web này. Theo một thống kê, hiện ước tính mỗi tháng có gần một triệu website mới ra đời trên toàn thế giới. S tay Ki n thc Thưng mi đin t, biên son bi Dưng T Dung Công ty TMĐT V.E.C (www.vecvn.com) 13 Chỉ xin nhấn mạnh với các bạn rằng: hiện giờ khâu marketing (quảng bá hay tiếp thị) website của các DN ở Việt Nam còn chưa được chú trọng. Có rất nhiều website rất đẹp, xây dựng rất công phu, để rồi sau khi được online (trực tuyến), trong nhiều tháng nhiều năm liền chỉ có vài trăm hay vài nghìn người vào xem. Như vậy, hoàn toàn lãng phí chi phí và công sức xây dựng website. Việc thực hiện marketing cho website của bạn đòi hỏi công sức, sự kiên trì và kiến thức. Bạn phải dành khá nhiều thời gian trong ngày, trong tuần để lên mạng marketing cho website của mình. Nhưng không có nghĩa là nếu bạn có thời gian lên mạng marketing cho website của mình thì bạn sẽ thực hiện marketing có hiệu quả. Do đó, cách tốt nhất dành cho DN vừa và nhỏ là giao công việc này cho một công ty e-marketing chuyên nghiệp thì chi phí bạn bỏ ra sẽ ít hơn so với bạn tự marketing và hiệu quả lại cao hơn. Tùy theo mức độ của dịch vụ, bạn có thể phải trả từ vài chục đến vài trăm đô-la Mỹ mỗi tháng để thuê dịch vụ marketing website cho bạn. Bạn có thể tham khảo những bài viết trong mục Marketing qua mạng để hiểu hơn về một số cách thức e-marketing. Bước 3: Hỗ trợ khách hàng qua mạng Sau khi marketing ban đầu cho website của bạn (ban đầu có nghĩa là đợt ra quân marketing đầu tiên ngay sau khi xây dựng xong website, và việc marketing này là một việc phải thực hiện liên tục cho đến khi bạn không dùng website của bạn nữa), bạn đã có một số người quan tâm gửi email hỏi về mặt hàng, giá cả hay bất kỳ vấn đề nào. Không phải đợi đến lúc này mà bạn phải chuẩn bị cho khâu hỗ trợ khách hàng từ trước. Bạn phải chuẩn bị sẵn các biểu mẫu báo giá, thông tin, những file brochure quảng cáo để bất kỳ lúc nào khách hàng yêu cầu là bạn phải có thông tin để gửi đi một cách nhanh nhất. Khách hàng sẽ có ấn tượng rất tốt đối với bạn nếu như họ vừa gửi email yêu cầu thông tin cho bạn và chỉ trong một buổi hay một ngày là họ nhận được trả lời từ bạn với đầy đủ thông tin họ cần? Và cũng nên lưu ý, trong email trả lời và trong các file gửi đi, bạn đừng tự gây hại cho mình nếu như bạn cho phép các lỗi đánh máy, lỗi văn phạm tồn tại. Đừng xem nhẹ yếu tố này. Tóm lại, đặc tính của TMĐT là người mua và người bán không biết mặt nhau, không thăm viếng được nhau, nên những yếu tố thể hiện tính chuyên nghiệp của bạn nằm ở: tốc độ đáp ứng yêu cầu của khách hàng (trả lời email, gửi hàng…), tính thẩm mỹ của tài liệu (brochure, catalogue), trình độ của DN (thể hiện qua cung cách viết thư, trình độ văn hóa của người viết…). Một khi đã có người quan tâm đến sản phẩm, dịch vụ, website của bạn, thì bạn đừng nên bỏ lỡ cơ hội biến họ thành khách hàng thực sự! Bước 4: Thanh toán qua mạng Nếu bạn bán lẻ hàng hóa ra nước ngoài, chắc chắn bạn phải chấp nhận thanh toán qua mạng. Nếu bạn bán sỉ qua mạng, có thể bạn cũng chưa nên triển khai xử lý thanh toán qua mạng vì việc thanh toán qua mạng còn rất nhiều rủi ro kèm theo, và trong bất kỳ trường hợp nào, thiệt thòi vẫn thuộc về người bán – theo luật chơi của TMĐT trên thế giới. Hoặc nếu bạn chỉ đơn thuần quảng cáo thông tin trên mạng, bạn có thể không cần quan tâm đến việc thanh toán qua mạng. Muốn xây dựng được công cụ xử lý thanh toán qua mạng, bạn phải qua các bước sau: • Tìm một đối tác chuyên xử lý thanh toán qua thẻ tín dụng để thuê họ xử lý mọi thanh toán qua mạng cho mình. Để làm như thế, bạn cần phải có thẻ tín dụng để trả tiền dịch vụ cho họ. Bạn có thể mở tài khoản thanh toán tiền đô-la Mỹ ở ngân hàng để họ chuyển tiền về cho bạn. Chi phí của dịch vụ này được tính như sau: phí cài đặt được tính một lần, vào khoảng 50 đô-la Mỹ, và chi phí tính trên mỗi đơn hàng (một mức phí cố định, ví dụ 1 đô-la Mỹ cộng với một mức % dựa trên giá trị đơn hàng, có thể là 5-10%). Bạn có thể tìm các đối S tay Ki n thc Thưng mi đin t, biên son bi Dưng T Dung Công ty TMĐT V.E.C (www.vecvn.com) 14 tác như thế trên mạng, song, bạn phải có kiến thức về Anh ngữ và về cách tìm kiếm thông tin trên mạng. • Bạn phải thuê đội ngũ lập trình để họ xây dựng cơ sở dữ liệu phục vụ cho việc tính tiền tự động cho cửa hàng trực tuyến của bạn. Quan trọng hơn, việc lập trình này phải phù hợp với những giao thức, quy định của nhà cung cấp dịch vụ xử lý thanh toán qua thẻ tín dụng nói trên thì hệ thống mới hoạt động được. Ngoài ra, còn một cách giúp bạn có thể bán hàng ra khắp thế giới mà không cần xây dựng những hệ thống phức tạp: bạn ký gửi hàng lên một cửa hàng trực tuyến, họ sẽ bán hàng giúp bạn và hưởng hoa hồng dựa trên doanh thu. Bạn có thể xem www.vnmarketplace.net là một sàn giao dịch chuyên trưng bày và bán sản phẩm Việt Nam xuất khẩu. Bước 5: Đổi mới phương thức kinh doanh Khi bạn đã quyết tâm tận dụng thế mạnh của Thương Mại Điện Tử, bạn cũng phải quyết tâm đổi mới để có thể thành công. Đổi mới ở đây liên quan đến: • Đổi mới tư duy: một số quan niệm của thời đại mới - thời đại “e” và @ - mà bạn cần phải nắm: tốc độ phục vụ, tính đặc trưng (differentiation) trong môi trường cạnh tranh mãnh liệt, toàn cầu hóa (thị trường mở rộng và đối thủ cạnh tranh cũng mở rộng). Tuy nhiên, những quan niệm kinh doanh truyền thống như chất lượng hàng hóa, giá cả cạnh tranh vẫn luôn luôn đúng. Bạn phải đảm bảo rằng sản phẩm và dịch vụ của bạn tốt, giá cả cạnh tranh, uy tín trong kinh doanh thì TMĐT mới giúp bạn mở rộng thị trường và tăng đáng kể doanh thu. Nếu sản phẩm của bạn không tốt, dịch vụ không tốt, bạn không giữ uy tín thì TMĐT cũng sẽ chẳng giúp gì được cho bạn. • Đổi mới cung cách kinh doanh: người Việt Nam có thói quen không tôn trọng yếu tố thời gian, trong khi trong TMĐT yếu tố tốc độ phục vụ rất quan trọng. Tôn trọng lời hứa cũng rất quan trọng để gầy dựng và bảo vệ uy tín của DN. Đừng bao giờ xem nhẹ lời hứa, nếu bạn hứa một điều gì dù nhỏ, bạn cũng phải cố gắng thực hiện lời hứa (như thời gian giao hàng, chất lượng hàng giao, thời gian giao hồ sơ v.v…). Nếu trong trường hợp bất khả kháng, bạn không thể thực hiện đúng lời hứa, hãy chủ động liên hệ với đối tác, nêu rõ lý do bạn không thực hiện được lời hứa và đề nghị một giải pháp mới. Đừng bao giờ lẳng lặng “nuốt lời” và chờ cho đối tác phải tìm cách liên hệ lại với bạn để nghe lời giải thích. Cuối cùng, người chủ DN cũng nên quan tâm đến CNTT và TMĐT bởi vì chúng tác động rất lớn lên nền kinh tế toàn thế giới và lên cách thức kinh doanh. Là một đơn vị kinh doanh, bạn không thể đứng ngoài lề cuộc chơi. Bạn không cần hiểu rõ về kỹ thuật, nhưng bạn nên biết những khái niệm chung và biết áp dụng những cái có lợi cho bạn. 3.6. Làm thế nào để thành công trong TMĐT? Trong TMĐT, cạnh tranh là rất mãnh liệt và gay gắt, đơn giản là vì chi phí đầu tư không cao, hầu như công ty nào cũng có thể áp dụng TMĐT. Do đó, để thành công trong TMĐT, bạn cần có một số điều kiện sau: • Có sản phẩm và dịch vụ có chất lượng tốt, giá cả cạnh tranh • Tạo được nét đặc trưng riêng cho website, dịch vụ, sản phẩm của bạn • Chấp nhận thanh toán qua mạng nếu bạn bán lẻ hàng hóa ra thế giới • Luôn rất quan tâm đến marketing website của bạn • Luôn quan tâm đến nội dung, trình bày, tốc độ truyền tải trang web của bạn • Linh động, đáp ứng mọi yêu cầu của khách hàng một cách nhanh chóng và chuyên nghiệp Nếu bạn hội đủ 6 điều kiện trên, chắc chắn bạn sẽ áp dụng TMĐT thành công. Tuy nhiên, ngoài sáu yếu tố nói trên, bạn còn phải am hiểu đôi chút về vấn đề an toàn mạng để có giải pháp trong trường hợp website của bạn bị tấn công do hacker phá hay do đối thủ cạnh tranh cạnh tranh không lành mạnh. S tay Ki n thc Thưng mi đin t, biên son bi Dưng T Dung Công ty TMĐT V.E.C (www.vecvn.com) 15 3.7. Nội lực DNVN cần có trong TMĐT DNVN muốn áp dụng, khai thác TMĐT phục vụ việc kinh doanh của mình tốt thì cần chuẩn bị nội lực về một số phương diện sau: • Nếu DN sản xuất hàng hóa xuất khẩu, dùng TMĐT để marketing mình và tìm kiếm khách hàng quốc tế thì nhất thiết phải có nhân sự giỏi tiếng Anh, có nhân sự biết marketing qua mạng vì đây là một việc làm thường xuyên. Việc marketing qua mạng như thế nào để hiệu quả, V.E.C có thể cung cấp cho bạn dịch vụ huấn luyện marketing và tìm kiếm khách hàng qua mạng để trang bị kiến thức, cách thức marketing và tìm kiếm khách hàng qua mạng cho DN. • Nếu DN muốn dùng TMĐT để marketing, tạo hình ảnh chuyên nghiệp trong mắt người tiêu dùng thì có thể giao việc này cho một công ty chuyên về marketing qua mạng thực hiện. V.E.C chuyên về marketing qua mạng, đảm bảo sẽ cung cấp dịch vụ hiệu quả nhất cho DN. • Ngoài ra, nếu DN “nghiêng” nhiều về kinh doanh thông qua mạng thì đòi hỏi nội lực càng cao hơn, ngoài khả năng marketing qua mạng, còn phải có khả năng kỹ thuật và khả năng chiến lược (kinh doanh) để có thể đảm bảo thành công. Dĩ nhiên, nếu kinh doanh có tính quốc tế thì phải có nhân sự giỏi về tiếng Anh. 3.8. Kiến thức chung về kỹ thuật trong TMĐT Phần này giải thích một số thuật ngữ cũng như khía cạnh kỹ thuật một cách cơ bản nhất, dễ hiểu nhất để các doanh nhân - nếu không am hiểu về kỹ thuật – có thể dễ dàng hiểu được và thấy rằng TMĐT không có gì là xa lạ hay khó hiểu. • Website: là một địa chỉ gồm một hay nhiều trang web trưng bày thông tin, hình ảnh về một hay những chủ đề nào đó, có dạng địa chỉ www.abc.com, www.abc.com.vn, www.xyz.net, www.abc.com.xyz, ... • Trang web: tức là một trang web trong một website nào đó, có dạng www.abc.com/xyz.html hay tương tự. Có thể hiểu đại khái rằng website giống như một cuốn sách gồm nhiều trang sách. Mỗi trang web tương tự một trang sách trong cuốn sách đó. • Tên miền (domain): tên miền chính là địa chỉ website, website bắt buộc phải có tên miền. Tên miền có nhiều dạng www.abc.com hay www.abc.net hay www.abc.com.vn... Có những website không mua tên miền riêng mà dùng tên miền con (sub-domain) dạng www.abc.com/xyz. Dạng tên miền con như vậy không phải tốn tiền mua mà trên nguyên tắc là website “mẹ” (tức www.abc.com) có thể “mở” vài trăm, nghìn tên miền con như thế. Chi phí trả cho một tên miền dạng www.abc.com khi mua trên mạng là khoảng 10 đô-la Mỹ/năm. • Dịch vụ lưu trữ (hosting): muốn những trang web được hiện lên khi người ta truy cập nó thì chúng phải được lưu trữ trên một máy tính (máy chủ - server) mà lúc nào cũng hoạt động và kết nối với mạng Internet. Nếu máy tính này có sự cố bị tắt trong một thời điểm nào đó thì lúc đó không ai truy cập được những website lưu trữ trên máy tính đó. Tùy theo nhu cầu mà DN có thể chọn mua hosting với dung lượng 10MB (tức chứa được tối đa 10MB dữ liệu), 20MB, 50MB, 100MB hay nhiều hơn. Giá hosting hiện nay cũng rất thấp, chỉ từ vài chục nghìn đến một hai trăm nghìn đồng mỗi tháng. • Hacker/Hacking: hacker là những người thích nghiên cứu về bảo mật trên Internet và “thực tập” bằng cách đi “đánh phá” những website nào sơ hở về bảo mật. Nói chung, không một website nào trên thế giới mà dám tuyên bố bảo mật tuyệt đối. Hacker có thể cướp tên miền của website, có thể thay đổi nội dung của website, có thể tấn công ồ ạt (các lệnh yêu cầu server hoạt động) làm cho website bị “tê liệt” trong một khoảng thời gian. Những việc này DN nên hỏi nhà cung cấp dịch vụ hosting của mình xem họ có chính sách phục hồi như thế nào. S tay Ki n thc Thưng mi đin t, biên son bi Dưng T Dung Công ty TMĐT V.E.C (www.vecvn.com) 16 3.9. Một số website điển hình về TMĐT ở VN Trong phần này sẽ giới thiệu đến bạn đọc một số website điển hình ở Việt Nam và trên thế giới để bạn đọc tham khảo. 1. Xúc tiến xuất khẩu: • www.vnmarketplace.net: chuyên xúc tiến xuất khẩu cho hàng hóa VN. Doanh nghiệp có hàng hóa xuất khẩu nên lập một e-catalogue (tương tự như www.vnmarketplace.net/ec/minhhai) để giới thiệu hàng hóa của mình và tận dụng lượng khách (các nhà nhập khẩu quốc tế) sẵn có của website này. • www.alibaba.com & www.ec21.com: là hai website dạng “sàn giao dịch” nơi tạo điều kiện cho người mua và người bán (đều là DN) gặp nhau. DNVN có thể tự đăng ký tham gia các sàn giao dịch này, với điểu kiện phải biết tiếng Anh. • www.vnemart.com.vn: cổng TMĐT của Chính phủ nhằm giới thiệu hàng hóa xuất khẩu VN. 2. Du lịch: • www.toiyeudulich.com: nơi cung cấp cho các bạn những thông tin bổ ích, hình ảnh đẹp về mọi miền du lịch trên đất nước. Bạn cũng có thể tìm hiểu về các nước khác (đi du lịch ảo) trên website này. Các DN du lịch cũng có thể tạo trang web con từ website này để chủ động quảng bá mình với du khách. • www.vietnamtourism.com: đây là website của Tổng cục Du lịch, có khá nhiều thông tin hấp dẫn về các địa điểm du lịch ở VN. • www.lonelyplanet.com: một website du lịch quốc tế với rất nhiều thông tin du lịch thú vị cho bạn khám phá, tuy nhiên, bạn cần biết tiếng Anh. 3. Tin tức: • www.vnexpress.net • www.tintucvietnam.com • www.vnn.vn • http://www.vneconomy.com.vn/: Thời báo Kinh tế VN 4. Mua sắm – Tiêu dùng: • www.thegioimobi.com: các thông tin đa dạng về ĐTDĐ • www.vietnamshops.com: bán rất nhiều mặt hàng • http://vdcsieuthi.vnn.vn/: siêu thị của VDC 5. Khác: • http://www.dddn.com.vn/: diễn đàn DN với nhiều thông tin bổ ích cho doanh nhân • http://www.luatgiapham.com/: diễn đàn pháp luật • http://www.danhbawebsite.com/: danh bạ website để bạn đọc có thể tìm kiếm website theo chủ đề Chúc bạn tìm được nhiều thông tin bổ ích từ các website này. S tay Ki n thc Thưng mi đin t, biên son bi Dưng T Dung Công ty TMĐT V.E.C (www.vecvn.com) 17 GIỚI THIỆU V.E.C V.E.C là công ty chuyên nghiệp về Thương mại điện tử và e-marketing với sứ mệnh mang lại những giải pháp Thương mại điện tử và e-marketing hiệu quả nhất cho DNVN, đặc biệt là DN vừa và nhỏ tận dụng e-marketing để xúc tiến xuất khẩu và các DN sản xuất, dịch vụ trong nước tận dụng mạng Internet để marketing, tương tác với người tiêu dùng Việt Nam. Với đội ngũ chuyên môn trẻ, năng động, sáng tạo, có kinh nghiệm, được đào tạo bài bản trong và ngoài nước, V.E.C luôn hướng đến và tôn trọng những giá trị sau: • Chất lượng dịch vụ và phục vụ là yếu tố hàng đầu • Linh động, sáng tạo để luôn mang lại giải pháp tốt nhất cho khách hàng • Uy tín, trung thực, nhiệt tình phục vụ • Chi phí kinh tế, hợp lý nhằm phục vụ tốt nhất DN vừa và nhỏ để nâng cao khả năng cạnh tranh của DN Nếu bạn là DN sản xuất hàng xuất khẩu, hãy vào xem website Xúc tiến xuất khẩu của V.E.C tại www.vnmarketplace.net và hãy tham gia xây dựng e-catalogue giới thiệu hàng hóa của bạn cho các nhà nhập khẩu trên thế giới biết đến. Nếu bạn là DN sản xuất hay dịch vụ hướng đến khách hàng là người tiêu dùng trong nước, hãy để V.E.C mang lại cho bạn những giải pháp marketing qua mạng một cách hiệu quả nhất. Tham gia liệt kê hay quảng cáo trên website www.toiyeudulich.com là một cách hiệu quả và kinh tế để kích cầu khách hàng và mang khách hàng đến cho bạn! Nếu bạn muốn tìm hiểu nhiều hơn về Marketing qua mạng & Thương mại điện tử cũng như xem V.E.C có thể hỗ trợ bạn như thế nào, hãy vào xem www.vecvn.com. Trân trọng cảm ơn bạn đã đọc quyển Sổ tay Kiến thức Marketing qua mạng và Thương mại điện tử này! Rất hân hạnh được nhận sự đóng góp ý kiến của các bạn cũng như giải đáp mọi thắc mắc của các bạn về lĩnh vực này! Dương Tố Dung [email protected] V.E.C Tháng 01 năm 2005. Ghi chú: bạn có quyền sử dụng lại thông tin trong quyển e-book này với điều kiện ghi rõ nguồn “Dương Tố Dung, Công ty V.E.C, www.vecvn.com” S tay Ki n thc Thưng mi đin t, biên son bi Dưng T Dung Công ty TMĐT V.E.C (www.vecvn.com) 18