Mô tả:
Chính thể cộng hòa là hình thức tổ chức nhà nước trong đó quyền lực tối cao của nhà nước
thuộc về một cơ quan được bầu ra trong nhiệm kì nhất định. Đây cũng là hình thức tổ chức chính
quyền nhà nước phổ biến nhất hiện nay ở các nhà nước tư sản. Chính thể cộng hòa có 2 biến dạng
cơ bản là:chính thể cộng hòa tổng thống cộng hòa đại nghị.( Ngoài ra còn có cộng hòa hỗn hợp giữa
cộng hòa tổng thống và cộng hòa đại nghị). Nội dung dưới đây em xin so sánh chính thể cộng hòa
tổng thống và cộng hòa đại nghị.
Điểm giống nhau giữa hai hình thức chính thể này là:
Về cơ bản, các tàn tích của chế độ phong kiến đã bị xóa bỏ.
Đều là hình thức cai trị tiến bộ hơn chế độ quân chủ.
:Nghị viện là cơ quan quyền lực tối cao của nhà nước do nhân dân bầu ra theo nhiệm kì nhất
định. Nghị viện có quyền ban hành Hiến pháp và luật.
Đều là hình thức cộng hòa dân chủ, tức là quyền tham gia bầu cử để lập ra cơ quan quyền
lực nhà nước về mặt pháp lí được quy định thuộc về nhân dân.
Trên đây là những điểm giống nhau giữa hai hình thức chính thể cộng hòa tổng thống và cộng hòa
đại nghị. Các điểm khác nhau giữa hai chính thể này được nêu cụ thể trong bảng sau:
Khía cạnh
Cộng hòa tổng thống
Cộng hòa đại nghị
so sánh
Nguyên thủ - Vai trò của Tổng thống rất lớn: vừa
quốc gia
(Tổng
- vai trò của Nguyên thủ quốc gia
là nguyên thủ quốc gia vừa là người
(Tổng thống) không lớn như Tổng
đứng đầu Chính phủ.
thống ở chính thể cộng hòa tổng
thống)
thống.
- Cách thức bầu cử: do nhân dân trực
- Cách thức bầu cử: do Nghị viện bầu
tiếp bầu ra hoặc do các đại cử tri bầu
ra và chịu trách nhiệm trước Nghị
ra.
viện.
- Quyền lực của Tổng thống rất lớn: là
- Quyền lực của tổng thống hết sức
người lập ra Chính phủ, kiểm tra giám
hạn chế, chỉ mang tính tượng trưng
sát các hoạt động của Chính phủ, có
chứ thực tế thì không có thực quyền.
thể giải tán Chính phủ; là Tổng Tư
- Các văn bản pháp luật của Tổng
lệnh các lực lượng vũ trang. Tổng
thống ban hành phải có chữ kí của Thủ
thống có quyền phủ quyết một phần
tướng Chính phủ hoặc Bộ trưởng
hoặc các đạo luật mà Nghị viện đưa ra
tương ứng. Và đó là những người chịu
và trên thực tế, quyền này thường
trách nhiệm cho văn bản đó
1
Chính phủ
xuyên được sử dụng.
- Do Tổng thống thành lập, không có
- Thành lập trên cơ sở của Nghị viện.
chức danh Thủ tướng Chính phủ.
Theo luật, Đảng nào chiếm đa số ghế
- độc lập với Nghị viện ( như ở nước
trong Nghị viện thì được quyền thiết
Mỹ).
lập Chính phủ và người đứng đầu
- Các Bộ trưởng chịu trách nhiệm
Đảng đó là Thủ tướng chính phủ.
trước Tổng thống và thực tế họ là
- Chịu trách nhiệm về ngành, lĩnh của
những người giúp việc cho Tổng
mình phụ trách trước Nghị viện.
thống.
Nghị viện
- Nghị viện không có quyềnbầu ra
- Nghị viện có quyền bầu phế truất
Tổng thống và Chính phủ, không có
Tổng thống, thành lập và kiểm tra
quyền bỏ phiếu bất tín nhiệm và giải
giám sát Chính Phủ.
tán Chính phủ
- Nếu Chính phủ không được tín
- Nghị viện không kiểm soát các hoạt
nhiệm nữa thì hoặc Chính phủ phải từ
động vủa Chính phủ nhưng lại có
chức tập thể hoặc Nghị viện bị giải tán
quyền lực thực tế lớn hơn quyền lực
và tiến hành bầu Nghị viện mới.
cảu Nghị viện trong chính thể cộng
Mức độ
hòa đại nghị.
Vận dụng ở mức độ cứng rắn.
vận dụng
Theo quy định của Hiến pháp thì ở
“Tư tưởng
cộng hòa tổng thống, Chính phủ ổn
phân chia
định hơn, Nghị viện có thực quyền
quyền lực”
hơn cộng hòa đại nghị
Vận dụng ở mức độ mềm dẻo, ôn hòa.
Hình thức chính thể cộng hòa tổng thống được áp dụng ở các nước như Mỹ, Brazil..,còn các
nước áp dụng hình thức cộng hòa đại nghị có thể kể đến như CHLB Đức, Italia…
Như vậy, dù đều là bộ phận của hình thức chính thể cộng hòa nhưng giữa chính thể cộng hòa tổng
thống và cộng hòa đại nghị có những điểm khác nhau rõ rệt. Việc so sánh hai hình thức chính thể
này giúp ta có cái nhìn tổng quan hơn về hình thức tổ chức quyền lực nhà nướcở các nước tư sản.
2
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO:
1. Giáo trình : “ Lí luận nhà nước và pháp luật”, NXB Công an nhân dân, HN 2003
2. Giáo trình lí luận về nhà nước và pháp luật, Nguyễn Văn Động, NXB Giáo dục, HN 2008.
3. Hình thức của các nhà nước đương đại, Nguyễn Đăng Dung, NXB Thế giới, HN 2004.
4. Nhà nước và pháp luật tư sản đương đại - Lí luận và thực tiễn, Thái Vĩnh Thắng, NXB Tư
pháp, HN 2008.
5. Nội dung cơ bản của môn : lí luận nhà nước và pháp luật, Nguyễn Thị Hồi và Lê Vương
Long (chủ biên), NXB GTVT, HN 2008.
3
- Xem thêm -