Tài liệu Sơ lược về cơ cấu tổ chức quản lý

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 LỜI NÓI ĐẦU Cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước (DNNN) là chủ trương hoàn toàn đúng đắn của Đảng và Nhà nước ta, là nội dung quan trọng nhất trong tiến trình đổi mới và sắp xếp DNNN nhằm nâng cao hiệu quả và sức cạnh tranh của các DNNN. Trong bối cảnh chuyển sang kinh doanh theo cơ chế thị trường, cùng với sự hội nhập ngày càng sâu của nền kinh tế Việt Nam vào nền kinh tế quốc tế và khu vực, thì yêu cầu phải thực hiện cải cách DNNN là một tất yếu khách quan. Tiến trình cải cách DNNN ở Việt Nam được diễn ra với các nội dung: (i)sắp xếp lại DNNN về mặt tổ chức, thực hiện giao, bán, khoán kinh doanh và cho thuê với các DNNN vốn nhỏ, thua lỗ; (ii) hình thành các doanh nghiệp lớn, các tập đoàn kinh tế mạnh đủ sức cạnh tranh với các đối thủ trên thị trường; (iii) đổi mới cơ chế quản lý DNNN; (iv) Cổ phần hoá các doanh nghiệp mà Nhà nước không cần nắm 100% sở hữu vốn - trong đó, cổ phần hoá DNNN là nội dung được coi là quan trọng nhất. Theo tinh thần nghị quyết Hội nghị Ban cháp hành Trung ương Đảng lần thứ 3 khoá IX về sắp xếp lại và đổi mới hoạt động của DNNN, tiến hành cổ phần hoá doanh nghiệp, Bộ Giao thông vận tải (GTVT) đã có nhiều chỉ thị, văn bản hướng dẫn các Tổng công ty (Tcty) trên cơ sở chủ trương chính sách của Đảng và Chính phủ, chuẩn bị các điều kiện thực hiện công tác đổi mới và cổ phần hoá. Tổng công ty Đường sông miền Bắc là doanh nghiệp hàng đầu trong lĩnh vực vận tải thuỷ nội địa của Bộ GTVT. Ngay từ năm 1998, thực hiện chỉ thị của Bộ GTVT, Tcty đã tiến hành thực hiện cổ phần hoá các đơn vị thành viên. Trong thời gian thực tập tại Tcty, qua tìm hiểu em nhận thấy quá trình cổ phần hoá của Tcty đến nay đã thu được nhiều kết quả tốt đẹp nhưng bên cạnh 1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 đó vẫn còn những vướng mắc, những khó khăn và tồn đọng khiến cho tiến trình cổ phần hoá của Tcty còn chậm, chất lượng cổ phần hoá chưa cao. Do đó, em lựa chọn đề tài: “Giải pháp đẩy nhanh tiến độ và nâng cao chất lượng cổ phần hoá tại Tổng công ty Đường sông miền Bắc” để thực hiện chuyên đề thực tập tốt nghiệp của mình. 1. Đối tượng đề tài: Hoạt động chuyển các công ty trực thuộc Tổng công ty Đường sông miền Bắc sang loại hình công ty cổ phần 2. Phạm vi đề tài: - Tiến trình cổ phần hoá của các đơn vị thành viên tại Tổng công ty Đường sông miền Bắc. - Số liệu nghiên cứư được sử dụng từ năm 2002 trở lại đây. 3. Phương pháp nghiên cứu: Dựa trên phương pháp luận duy vật lịch sử - duy vật biện chứng, đề tài có sử dụng một số phương pháp nghiên cứu sau: - Phương pháp thống kê và so sánh. - Phương pháp tư vấn. - Phương pháp điều tra. Nội dung của chuyên đề gồm 3 chương sau: Chương I: Những đặc điểm và yêu cầu nói chung để thực hiện cổ phần hoá tại Tổng công ty Đường sông miền Bắc Chương II: Thực trạng cổ phần hóa tại Tổng công ty Đường sông miền Bắc Chương III: Biện pháp nhằm hoàn thiện công tác cổ phần hoá tại Tổng công ty Đường sông miền Bắc 2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 CHƯƠNG I NHỮNG ĐẶC ĐIỂM VÀ ĐIỀU KIỆN CẦN THIẾT ĐỂ THỰC HIỆN CỔ PHẦN HOÁ TẠI TỔNG CÔNG TY ĐƯỜNG SÔNG MIỀN BẮC 1.1. Giới thiệu khái quát về Tổng công ty Đường sông miền Bắc 1.1.1. Thông tin về Tổng công ty Đường sông miền Bắc Tên giao dịch: Tổng công ty Đường sông miền Bắc. Tên giao dịch quốc tế: Nothern Water Transport Corporation. Tên viết tắt: NOWATRACO. Trụ sở giao dịch: số 158 - Đường Nguyễn Văn Cừ - Phường Bồ Đề Quận Long Biên – Thành phố Hà Nội. Điện thoại: 04.8722482 Fax: 84.4.8723476 Tài khoản tiền Việt Nam: 710A – 00757 tại chi nhánh Ngân hàng Công thương Hoàn Kiếm, Hà Nội. Tài khoản ngoại tệ: 710B – 00757 tại chi nhánh Ngân hàng Công thương Hoàn Kiếm, Hà Nội. Mã số thuế: 0100109480-1 Tcty được áp dụng điều lệ về tổ chức và hoạt động của Tcty Nhà nước ban hành kèm theo Nghị định số 39/CP ngày 27/6/1995 của Thủ tướng Chính phủ. Tcty dựa vào Điều lệ mẫu, Luật doanh nghiệp Nhà nước xây dựng thành Điều lệ tổ chức và hoạt động riêng của mình để Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải (GTVT) ban hành chính thức. 3 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 1.1.2. Sự hình thành và phát triển của Tổng công ty Đường sông miền Bắc 1.1.2.1. Giai đoạn thành lập Tổng công ty Trong gần 10 năm từ năm 1984 đến 1993, việc thay đổi tổ chức và thử nghiệm các mô hình quản lý mới trong ngành đường sông, đặc biệt là ở phía Bắc đã gây ra rất nhiều khó khăn cho hoạt động sản xuất kinh doanh của các công ty vận tải đường sông cũng như các cảng. Nhiều doanh nghiệp khó lòng trụ vững, thậm chí còn có nguy cơ bị giải thể như cảng Hà Bắc, cảng Hoà Bình, Nhà máy đại tu tàu sông số 1, Nhà máy Cơ khí 75… Nguyên nhân là do thiếu việc làm, máy móc thiết bị hư hỏng, lạc hậu, đời sống cán bộ công nhân sút giảm, nhiều cán bộ công nhân kỹ thuật giỏi xin chuyển công tác đến các đơn vị khác. Chính vì vậy, dù đã thành lập Cục quản lý chuyên ngành thì những hậu quả của gần 10 năm trước vẫn không thể khắc phục được, việc chỉ đạo sản xuất, kinh doanh của Cục không thực sự mang lại hiệu quả như mong muốn. Tình hình đó đặt ra yêu cầu cần phải có một giải pháp mới để vượt qua những khó khăn đó. Chính phủ có chủ trương sắp xếp lại các doanh nghiệp Nhà nước và tách các đơn vị sản xuất kinh doanh ra khỏi các Cục quản lý Nhà nước chuyên ngành để thành lập các Tcty theo Nghị định 90, 91 – CP. Chủ trương này đã mang lại sức sống mới cho các ngành kinh tế quan trọng của đất nước, trong đó có ngành vận tải đường sông. Thực hiện phương án sắp xếp lại doanh nghiệp Nhà nước trong ngành GTVT đã được Thủ tướng chính phủ phê duyệt, ngày 12/8/1996, Bộ trưởng GTVT ký Quyết định số 2125/QĐ-TCCB-LĐ thành lập Tổng công ty Đường sông miền Bắc trên cơ sở tách 11 đơn vị sản xuất kinh doanh từ Cục Đường sông Việt Nam gồm có: Công ty Vận tải Đường sông số 1, số 2; Công ty vận 4 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 tải thuỷ số 3, số 4; cảng Hà Nội, cảng Việt Trì, Hoà Bình, Hà Bắc; Nhà máy Cơ khí 75, Nhà máy Đại tu tàu sông số 1, Công ty Thông tin điện tử đường sông. Tcty Đường sông miền Bắc ra đời không những phù hợp với nguyện vọng của các doanh nghiệp thành viên trong ngành đường sông Trung ương mà còn tác động lớn đến một số doanh nghiệp vận tải sông do địa phương quản lý. Vì vậy, trong bối cảnh đang gặp khó khăn, tìm kiếm nguồn hàng ổn định lâu dài và phát triển bền vững, ngày 13/9/1996 theo Quyết định số 2423 QĐ-TCCB-LĐ, Bộ GTVT đồng ý tiếp nhận và chuyển nguyên trạng Công ty vận tải sông biển Nam Định và Quyết định số 3233 QĐ-TCCB-LĐ ngày 6/12/1996 tiếp nhận và chuyển nguyên trạng Công ty Vận tải sông biển Thái Bình về làm thành viên trực thuộc Tcty Đường sông miền Bắc. Trong thời gian bắt đầu tổ chức hoạt động, Văn phòng Tcty không có nguồn thu nên mọi thứ rất thiếu thốn những cán bộ nhân viên vẫn nỗ lực làm việc, vượt qua nhiều trở ngại để làm tốt nhiệm vụ chỉ đạo sản xuất kinh doanh. Sau một năm thành lập, Tcty Đường sông miền Bắc đã có 17 đơn vị thành viên, trong đó có 13 đơn vị hạch toán độc lập và 4 đơn vị hạch toán phụ thuộc với tổng số 6.957 cán bộ, công nhân viên chia thành khối vận tải có 5.504 người, khối xếp dỡ có 1.029 người và khối cơ khí có 424 người. Ngay trong hơn 1 năm đầu tiên (tính từ ngày 7/10/1996 đến hết năm 1997), nhờ có định hướng phù hợp cộng với sự chỉ đạo sâu sát của hội đồng quản trị (HĐQT) và Tổng giám đốc, cùng với tinh thần trách nhiệm cao của mỗi đơn vị thành viên vì sự tồn tại và phát triển của Tcty, hoạt động sản xuất kinh doanh của toàn Tcty đạt được những kết quả khả quan, cơ bản đã ổn định được tổ chức. Sản lượng vận tải đạt hơn 3,4 triệu tấn hàng hoá các loại (tăng 5 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 5% so với năm 1996), tổng doanh thu vận tải đạt gần 146 tỷ đồng (vượt 8% so với năm 1996). Khối cảng sông cũng vượt qua khó khăn do thiếu hàng, do giá cước thấp, bắt đầu khai thác thế mạnh từng khu vực để tăng doanh thu. Song song với nhiệm vụ trước mắt là chỉ đạo sản xuất kinh doanh, HĐQT và Tổng giám đốc luôn xác định có mở rộng sản xuất mới mở rộng được thị trường, giải thoát được tình hình cung lớn hơn cầu, có điều kiện tăng năng suất phương tiện, thiết bị và tăng giá cước vận chuyển, bốc xếp, tạo thêm việc làm cho người lao động. Tcty đã bước đầu khẳng định vị thế của mình trong thị trường vận tải phía Bắc, tạo niềm tin cho doanh nghiệp thành viên dù vẫn còn rất nhiều khó khăn mà chưa thể giải quyết được. Những định hướng phát triển Tcty do HĐQT và Tổng giám đốc đặt ra ngay từ khi thành lập được dần dần đưa vào thực tế đã đặt nền móng cho sự tăng trưởng nhanh và vững chắc trong tương lai của toàn Tcty. 1.1.2.2. Giai đoạn phát triển của Tổng công ty Trong quá trình quản lý sản xuất, Tcty phải đối mặt với nhiều khó khăn, phức tạp trên thương trường vận tải lẫn quan điểm chưa thống nhất ngay trong nội bộ Tcty và các doanh nghiệp. Hơn nữa, cơ chế thị trường cũng tác động mạnh đến hoạt động vận tải sông, nhiều doanh nghiệp tư nhân ra đời đầu tư vốn liéng, đóng mới nhiều loại phương tiện cạnh tranh quyết liệt với đội tàu sông của Tcty. Giữa lúc thị trường vận tải xáo trộn thì giá nguyêu liệu sắt thép, tôn tấm, que hàn, thiết bị phụ tùng phục vụ yêu cầu sửa chữa phương tiện tăng cao cộng với giá công lao động cũng tăng đã làm ảnh hưởng lớn đến công tác tổ chức sản xuất kinh doanh của Tcty. Trên chặng đường đua giành vị trí số 1 trong thị trường vận tải sông phía Bắc, Tcty phải xây dựng và quyết tâm thực hiện chiến lược phát triển đọi tàu 6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 sông với những biện pháp cụ thể, thiết thực, phù hợp với khả năng của các doanh nghiệp vận tải. Nhiệm vụ trước mắt là hạn chế sự xuống cấp của các loại phương tiện đã cũ nát, tăng cường quản lý đội tàu thông qua công tác động viên và gắn chặt nhiệm vụ, quyền lợi của thuỷ thủ, thuyền viên với chất lượng phương tiện, khuyến khích ý thức tự giác giữ gìn bảo quản phương tiện trên đường hành trình hoặc khi đậu đỗ ở bến cảng, giảm hư hỏng đột xuất. Đồng thời với nhiệm vụ bảo quản, bảo dưỡng phương tiện, Tcty hết sức coi trọng công tác nghiên cứu khoa học kỹ thuật kết hợp với thực tế để có những đề tài, những sáng kiến có thể áp dụng ngay trong sản xuất nhằm mục đích cải tạo và đổi mới đội tàu, cải thiện tính năng kỹ thuật, phương tiện dẫn đến hiệu quả là giảm tiêu hao nhiên liệu, tăng tốc độ chạy tàu. Trên cơ sở đó, các công ty vận tải, các xưởng cơ khí sửa chữa đã thực hiện hoán cải và đóng mới nhiều loại phương tiện có tuyến hình hợp lý, sử dụng máy tài có sức tiêu hao nhiên liệu thấp, tăng áp hoá máy tàu đẩy… Phát triển theo xu hướng tăng dần số lượng nhưng đảm bảo chất lượng, kỹ thuật hiện đại, các công ty vận tải mong muốn tạo ra một thế hệ tàu đẩy mới với đội hình trọng tải lớn mang tính đột phá trong ngành đường sông Việt Nam và khôi phục lại chiến lược phát triển đội tàu tự hành chạy trong sông, ven biển đã bị ngừng trệ nhiều năm vì khai thác kém hiệu quả. Trong lúc khối lượng hàng hoá vận chuyển sút giảm thì từ đầu năm 1999, Nhà nước áp dụng luật thuế giá trị gia tăng: 8 tháng đầu năm, vận tải phải chịu thuế suất 10%, đến tháng 9 năm 1999 mới giảm còn 5% trong khi giá cước không tăng. Đây là thời điểm khó khăn, tác động xấu đến quá trình sản xuất, khai thác đội tàu của toàn Tcty. Trước xu thế giành lại ảnh hưởng trên thị trường vận tải sông thể hiện rõ rệt ở khâu vận chuyển than, Tcty Đường sông 7 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 miền Bắc nỗ lực tập trung sức lực và trí tuệ để tìm cách tháo gỡ khó khăn cho các thành viên. Được Bộ GTVT giúp đỡ, lãnh đạo Tcty đã quan hệ chặt chẽ với Bộ Công nghiệp và các Tcty Điện lực Việt Nam, Tcty Than và Khoáng sản Việt Nam, Tcty Hoá chất và Tcty Xi măng Việt Nam thảo luận và giải quyết các vấn đề liên quan đến nhiệm vụ cung ứng than, vận chuyển, giao nhận và giá cước cung cấp cho các Nhà máy nhiệt điện Phả Lại 1, Phả Lại 2, Ninh Bình… và các Nhà máy Xi măng Hoàng Thạch, Hải Phòng, Bỉm Sơn, Bút Sơn… tạo một bước chuyển mới về chất trong sản xuất kinh doanh. Sau gần 2 năm tìm kiếm nguồn hàng ổn định lâu dài, các thành viên bắt đầu yên tâm tổ chức thực hiện khối lượng vận chuyển than do Tcty đứng ra phân bổ căn cứ vào năng lực của từng thành viên, có chú ý tới đặc điểm và khó khăn để bảo đảm tính công bằng, dân chủ, nhằm tạo sự đồng thuận và giúp đỡ các doanh nghiệp nhỏ có cơ hội phát triển. Trong 3 năm 2000 – 2002, sản lượng vận tải luôn ổn định ở mức 3,65 trỉệu tấn/ năm. Thành tích vượt bậc đạt được trong vận tải từ năm 2000 trở lại đây cho thấy sự bứt phá trong tư duy chỉ đạo và điều hành sản xuất từ Tcty tới các doanh nghiệp thành viên. Với tinh thần dũng cảm và sáng tạo, quyết đoán và nhạy bén, HĐQT và Tổng giám đốc đã huy động được trí tuệ tập thể của các phòng ban tham gia xây dựng phương án chiến lược cùng các giải pháp khả thi, dân chủ bàn bạc tìm mọi cách vượt qua khó khăn. Sự thống nhất đường lối và cách tiến hành phù hợp với từng giai đoạn, từng thời điểm đã tạo cho các doanh nghiệp vận tải thành viên khả năng tổ chức sản xuất, phát huy hết năng lực phương tiện và cơ sở vật chất kỹ thuật, nguồn vốn để từng bước ổn định sản xuất kinh doanh sau đó đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng bằng các loại hình kinh doanh đa dạng, đa sản phẩm. 8 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Bước vào năm 2006, khi tất cả các công ty vận tải thuỷ đã chính thức hoạt động theo mô hình công ty cổ phần và Tcty chuẩn bị mọi điều kiện chuyển sang hoạt động theo mô hình Công ty mẹ - Công ty con, Tcty Đường sông miền Bắc có những bước chuyển mạnh về cơ cấu tổ chức giữa lúc thị trường có nhiều diễn biến phức tạp nhưng các chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật trong sản xuất kinh doanh vẫn tăng lên hàng năm. 1.1.3. Đặc điểm kinh tế - kỹ thuật chủ yếu của Tổng công ty Đường sông miền Bắc 1.1.3.1. Chức năng và nhiệm vụ - Vận chuyển hàng hoá bằng đường thuỷ trong và ngoài nước. - Kinh doanh dịch vụ vận tải hàng hoá đường sông và vận tải đa phương thức. - Vận tải hành khách bằng đường thuỷ nội địa, dịch vụ vận chuyển hành khách du lịch trên sông, trên vịnh, trên hồ. - Xếp dỡ và kinh doanh kho bãi cảng đường sông. - Sửa chữa, đóng mới phương tiện vận tải thuỷ bộ. - Sửa chữa, đóng mới, lắp đặt thiết bị nâng hạ - Sản xuất, kinh doanh, khai thác vật liệu xây dựng. - Sản xuất, lắp đặt thiết bị thông tin liên lạc, tín hiệu điện tử. - Xuất nhập khẩu trực tiếp vật tư, thiết bị phụ tùng, phương tiện vận tải chuyên ngành. - Thi công, xây lắp các công trình xây dân dụng và công nghiệp và các công trình giao thông, thuỷ lợi, bưu điện. 9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 - Gia công chế tạo, lắp đặt kết cấu thép và các thiết bị công trình công nghiệp. - Vận tải hàng hoá bằng đường bộ. - Xây dựng các công trình giao thông, công nghiệp dân dụng khác. - Tổng thầu tư vấn và quản lý các dự án xây dựng, tư vấn các khu dân cư, thuỷ lợi, bưu điện, đường dây trạm biến thế và các công trình dân dụng, công nghiệp, giao thông, công trình ngầm, cầu cảng, bến sông, bao gồm: Lập dự án đầu tư, tư vấn đấu thầu, khảo sát xây dựng, thí nghiệm, thiết kế, thẩm định dự án đầu tư, thẩm tra, thiết kế, tổng dự toán, kiểm định chất lượng, quản lý dự án, giám sát kỹ thuật công trình. - Tư vấn việc làm và dạy nghề thực hành nâng cao tay nghề. - Xuất khẩu lao động. - Thiết kế hoán cải, sửa chữa phương tiện thuỷ. - Phá dỡ tàu cũ. - Đại lý các mặt hàng máy móc, vật tư, thiết bị, phụ tùng, nhiên liệu. - Phòng chống bão lũ, va trôi. - Đường dây và trạm biến thế. - Các công trình hạ tầng trong khu đô thị. - Các công trình ngầm, cầu cảng, bến sông. - Thực hiện trang trí nội ngoại thất công trình. - Kinh doanh phát triển nhà và các khu đô thị. - Kinh doanh và sản xuất vật liệu xây dựng. - Xuất nhập khẩu vật tư thiết bị xây dựng. 10 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 - Khảo sát xây dựng bao gồm: đo đạc, khảo sát địa chất công trình, đạ chất thuỷ văn, thí nghiệm, kiểm tra các thông số kỹ thuật phục vụ cho thiết kế và kiểm định, đánh giá chất lượng công trình xây dựng. 1.1.3.2. Vốn kinh doanh Là một doanh nghiệp Nhà nước đang trong quá trình cổ phần hoá nên vốn của Tcty Đường sông miền Bắc được hình thành từ hai nguồn, đó là vốn thuộc sở hữu Nhà nước chiếm phần lớn và vốn của các cổ đông. Tính đến ngày 31/12/2005, vốn của Tcty là 262,620 tỷ đồng trong đó: vốn thuộc sở hữu Nhà nước là 215,108 tỷ đồng (chiếm 81,9%) và vốn của các cổ đông là 47,512 tỷ đồng (chiếm 18,1%). 1.1.3.3. Cơ sở vật chất kỹ thuật Là một doanh nghiệp có chức năng, nhiệm vụ chủ yếu là vận chuyển vật tư, hàng hoá và con người, Tcty Đường sông miền Bắc và các đơn vị đang quản lý, khai thác một lực lượng phương tiện, thiết bị rất lớn và tiềm năng, đa dạng về chủng loại, về tính năng kỹ thuật. Tcty có đoàn sà lan tàu đẩy lên đến 30 chiếc, sà lan tự hành 56 chiếc, tàu sông tự hành 6 chiếc và tàu đẩy 30 chiếc. Tcty cũng trang bị nhiều thiết bị thi công các loại hiện đại nhất Việt Nam với số lượng lớn như máy ủi, máy đào, máy xúc, máy khoan…; các loại đầm bánh hơi, bánh thép, đầm cóc…; các loại thiết bị thi công xây lắp và các loại xe vận tải khác nhau. Ngoài ra, Tcty còn có nhiều trang thiết bị phục vụ cho công việc cung cấp dịch vụ tư vấn thiết kế xây dựng các công trình dân dụng, nhà kho, bến cảng… Đó là các loại máy vi tính, máy toàn đạc điện tử, máy đo sâu hồi âm, máy kinh vĩ, máy bình thuỷ, máy định vị toàn cầu GPS… chủ yếu là nhập khẩu từ các nước phát triển như Nhật, Đức… 11 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Cơ sở vật chất của Tcty được chia thành 5 nhóm chính, bao gồm: nhóm các phương tiện vận tải thuỷ, nhóm các phương tiện và thiết bị bốc xếp, nhóm cơ khi, nhóm xây dựng và nhóm đất đai. 1.1.3.4. Lực lượng lao động Tcty có lực lượng chuyên gia và cán bộ kỹ thuật trình độ cao, đủ năng lực và kinh nghiệm trong quản lý, điều hành công tác vận tải hàng hoá, con người, cùng như những công tác chuyên môn khác như: xây lắp, kiểm định chất lượng công trình, tư vấn thiết kế xây dựng… Đội ngũ cán bộ kỹ thuật của Tcty được đào tạo chính quy, trình độ chuyên môn cao, thường xuyên được đào tạo bổ sung và nâng cao trình độ ở trong và ngoài nước. Tcty có lực lượng lao động rất lớn. Chỉ riêng lao động có trong danh sách của Tcty vào ngày 31/12/2005 đã là 5.713 người, trong đó nữ là 1225 người (chiếm 21,4%). Đây cũng là đặc trưng cơ bản về lao động trong các doanh nghiệp làm công việc thuộc về kỹ thuật – giao thông vận tải. Còn số lượng các lao động thuê theo thời vụ của Tcty thì cũng lên đến hàng nghìn người, cho thấy quy mô của Tcty Đường sông miền Bắc là rất lớn. 12 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 1.1.4. Cơ cấu tổ chức bộ máy quản trị trong Tổng công ty Bộ GTVT Hội đồng Quản trị Ban kiểm soát Tổng giám đốc Các phòng ban Các đơn vị hạch toán phụ thuộc Đơn vị sự Các công ty cổ phần - Phòng Kinh - Cty Xây lắp và Tư vẫn thiết kế nghiệp - CtyCP vận tải thuỷ 1 doanh - Cty Nhân lực và Thương mại - Ban quản lý - CtyCP vận tải thuỷ 2 - Phòng Tài Quốc tế dự án Tcty - CtyCP vận tải thuỷ 3 chính kế toán - Cty Đầu tư và xây dựng Hồng - Trường dạy - CtyCP vận tải thuỷ 4 - Phòng Tổ Hà nghề Bán công - CtyCP vận tải thuỷ chức Cán bộ - - Cty Đóng tàu và vận tải Kim Thái Bình Lao động Sơn - CtyCP vận tải thuỷ - Phòng Khoa - Cảng Hà Nội Nam Định học Kỹ thuật và - Cảng Việt Trì - CtyCP cơ khí 75 Hợp tác quốc tế - Trung tâm Vận tải - CtyCP vận tải và cơ khí - Phòng Kế - Trung tâm thương mại và dịch thuỷ (đang CP) hoạch Đầu tư vụ kỹ thuật - CtyCP vật tư kỹ thuật - Phòng Đổi - Chi nhánh Tcty tại Quảng Ninh và XDCT đường thuỷ mới doanh - Chi nhánh Tcty tại Tp. Hồ Chí - CtyCP cảng Hà Bắc nghiệp Minh - Văn phòng Mô hình 1.1: Sơ đồ tổ chức của Tổng công ty Đường sông miền Bắc 13 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Bộ máy quản trị của Tcty được xây dựng theo mô hình hỗn hợp, bao gồm: Hội đồng quản trị: là cơ quan quản lý Tcty và chịu trách nhiệm về mọi hoạt động của Tcty. HĐQT có 5 thành viên gồm: Chủ tịch HĐQT, Trưởng ban kiểm soát và 03 uỷ viên HĐQT kiêm nhiệm do Bộ trưởng Bộ GTVT bổ nhiệm, sau khi thống nhất với Bộ trưởng - Trưởng ban tổ chức cán bộ Chính phủ. Ban kiểm soát: có chức năng giám sát các hoạt động của Tcty đảm bảo đi đúng đường lối, chủ trưởng, chính sách của Đảng và Nhà nước. Tổng giám đốc: điều hành hoạt động kinh doanh của Tcty theo chế độ Thủ trưởng, là đại diện pháp nhân của Tcty trong quan hệ kinh doanh và chịu trách nhiệm trước Pháp luật, trước cấp trên và trước HĐQT về hoạt động của Tcty. Tổng giám đốc do Bộ trưởng Bộ GTVT bổ nhiệm theo đề nghị của HĐQT, sau khi thống nhất với Bộ trưởng - Trưởng ban tổ chức cán bộ của Chính phủ. Phó Tổng giám đốc: gồm 05 người trong đó có 01 Phó Tổng giám đốc phụ trách Hành chính, 01 Phó Tổng giám đốc phụ trách Kế hoạch, 01 Phó Tổng giám đốc phụ trách Kinh doanh, 01 Phó Tổng giám đốc kiêm Chủ tịch Công đoàn Tcty. Các Phó Tổng giám đốc do Bộ trưởng Bộ GTVT bổ nhiệm theo đề nghị của HĐQT và Tổng giám đốc. Kế toán trưởng: là người chịu trách nhiệm toàn bộ về các hoạt động kế toán – tài chính của Tcty. Giúp việc có các kế toán viên trong Tcty. Kế toán trưởng cũng do Bộ trưởng Bộ GTVT bổ nhiệm theo đề nghị của HĐQT và Tổng giám đốc. 14 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Các phòng ban: có 07 phòng ban trong Tcty có chức năng giúp việc cho Tổng giám đốc theo chuyên môn. Các đơn vị thành viên Tcty gồm: * 06 Công ty cổ phần (CtyCP) có vốn góp chi phối của Tcty: - CtyCP vận tải thuỷ số 1 (vốn góp của Tcty chiếm 56% vốn điều lệ). - CtyCP vận tải thuỷ số 2 (vốn góp của Tcty chiếm 72% vốn điều lệ). - CtyCP vận tải thuỷ số 3 (vốn góp của Tcty chiếm 54% vốn điều lệ). - CtyCP vận tải thuỷ số 4 9vốn góp của Tcty chiếm 69% vốn điều lệ). - CtyCP vận tải thuỷ Thái Bình (vốn góp của Tcty chiếm 64% vốn điều lệ). - CtyCP Cảng Hà Bắc (vốn góp của Tcty chiếm 60% vốn điều lệ). * 04 Công ty có vốn góp không chi phối của Tcty nhưng tự nguyện là thành viên của Tcty: - CtyCP cơ khí 75 (vốn góp của Tcty chiếm 14,6% vốn điều lệ). - CtyCp vận tải thuỷ Nam Định (vốn của Tcty chiếm 22% vốn điều lệ) - CtyCP vận tải và cơ khí đường thuỷ (vốn của Tcty dự kiến chiếm 10% vốn điều lệ - Đang tiến hành thực hiện cổ phần hoá). - CtyCP vật tư kỹ thuật và xây dựng công trình đường thuỷ (vốn của Tcty dự kiến chiếm 10% vốn điều lệ - Đang tiến hành xử lý các tồn đọng về tài chính để thực hiện cổ phần hoá). * 02 đơn vị sự nghiệp có thu: - Trường dạy nghề bán công giao thông vận tải thuỷ (đang xử lý để giải thể vì Nhà nước không duy trì loại hình trường dạy nghề bán công). - Ban quản lý dự án. 15 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 * 10 đơn vị thành viên hạch toán phụ thuộc: - Cty xây lắp và tư vấn thiết kế. - Cty đầu tư xây dựng Hồng Hà. - Cty nhân lực và thương mại quốc tế. - Cty đóng tàu vận tải Kim Sơn. - Cảng Việt Trì. - Cảng Hà Nội. - Trung tâm thương mại và dịch vụ kỹ thuật. - Trung tâm vận tải - dịch vụ và đại lý vận tải. - Chi nhánh Tcty tại Quảng Ninh. - Chi nhánh Tcty tại thành phố Hồ Chí Minh. 1.1.5. Đánh giá kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của Tổng công ty Đường sông miền Bắc Từ khi thành lập đến nay, Tcty vừa sản xuất, vừa củng cố và xây dựng để không ngừng phát triển, đáp ứng kịp thời nhu cầu của các ngành trong nền kinh tế quốc dân. Tuy gặp rất nhiều khó khăn do tác động của cơ chế thị trường, sự cạnh tranh gay gắt giữa các thành phần kinh tế, giữa ngành vận tải thuỷ với các ngành vận tải khác, giá xăng dầu liên tục tăng, giá vật tư, sắt thép biến động thất thường nhưng Tcty đã từng bước tìm ra các biện pháp tháo gỡ, khắc phục bằng cách nâng cao chất lượng quản lý, điều hành, hợp lý hoá dây chuyền sản xuất, tiết kiệm các chi phí đầu vào, giảm giá thành, mạnh dạn đổi mới, đầu tư phương tiện, thiết bị, đa dạng hoá ngành nghề, đa dạng hoá sản phẩm. Vì vậy sản xuất kinh doanh của Tcty liên tục phát triển, tăng trưởng bình quân đạt 15% năm. 16 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Bảng 1.1: Kết quả thực hiện một số chỉ tiêu chính của Tcty (2003 – 2005) Năm 2003 Chỉ tiêu 1. Sản lượng - Tấn vận chuyển (triệu tấn) - TKm (triệu) - Tấn thông qua (triệu tấn) - Tấn xếp dỡ (triệu tấn) 2. Cơ khí – Doanh thu (tỷ đồng) 4,118 624,789 1,553 2,357 92,877 71,981 3. Tổng doanh thu (tỷ đồng) 4. Đầu tư XDCB, mua sắm TB (tỷ) 5. Thu nhập bình quân (1000đ/người/tháng) 477,714 46,11 1.060 2004 6,107 699,619 2,026 3,715 120,030 % so với 2005 % so với 2003 2004 148,300 111,977 130,457 157,616 96,298 7,175 830,626 2,092 4,249 103,683 117,488 118,725 103,258 114,374 572,246 119,788 661,918 115,670 70,95 153,871 96,169 135,545 1.188 112,975 1.330 111,953 (Nguồn: Phòng Kế toán – Tài chính) Bảng 1.1 cho chúng ta thấy, tình hình thực hiện các chỉ tiêu chính của Tcty đều tăng qua các năm. Đặc biệt sản lượng tấn xếp dỡ năm 2004 tăng mạnh (hơn 157% so với năm 2003). Cũng trong năm 2004, Tcty đã có đầu tư lớn về xây dựng cơ bản – mua sắm thiết bị khi mức tăng lên tới hơn 153% so với năm 2003. Tuy nhiên, tốc độ tăng của các chỉ tiêu năm 2005 đều thấp hơn so với năm 2004, giảm mạnh nhất vẫn là ở chỉ tiêu sản lượng tấn xếp dỡ (xuống còn hơn 114%) trong khi vấn đề đầu tư xây dựng cơ bản vẫn được Tcty khá chú trọng. Tốc độ tăng tất cả các chỉ tiêu cũng chỉ giảm ở mức nhẹ, cho nên Tổng doanh thu vẫn tăng khá ổn định. 17 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Bảng 1.2: Số liệu tài chính của Tcty (2003 – 2005) Đơn vị tính: đồng Chỉ tiêu 1. Tổng doanh thu và thu nhập khác - Doanh thu hoạt động SXKD - Doanh thu hoạt động tài chính - Thu nhập khác 6.109.425.161 2. Vốn kinh doanh Trong đó: Vốn nhà nước 3. Lợi nhuận trước thuế 4. Lợi nhuận sau thuế 6. Các khoản phải nộp ngân sách Trong đó: - Thuế VAT - Thuế TNDN - Các loại thuế khác Năm 2003 477.714.845.017 470.638.332.000 967.087.856 8.273.362.623 Năm 2004 572.246.761.335 562.615.777.793 1.357.620.919 10.421.157.389 Năm 2005 661.918.590.208 650.040.575.127 1.456.857.692 109.541.266.370 103.644.461.568 3.889.965.662 2.645.176.650 11.900.139.456 127.981.139.133 123.315.490.756 3.282.392.569 2.232.026.947 15.215.281.971 231.314.242.185 188.253.743.185 4.399.257.956 3.832.814.429 14.621.166.202 5.873.690.146 5.291.958.219 5.440.478.780 756.636.860 1.235.661.702 334.351.912 5.629.812.450 8.687.662.050 8.846.335.510 (Nguồn: Phòng Kế toán – Tài chính) Trong 3 năm (2003 – 2005) Tcty và các đơn vị thành viên trực thuộc sản xuất kinh doanh đều có lãi, không có đơn vị làm ăn thua lỗ, tình hình tài chính lành mạnh. Các chỉ tiêu về doanh thu, vốn kinh doanh,… năm sau đều cao hơn năm trước; bảo toàn và phát triển vốn nhà nước, thực hiện đầy đủ quyền lợi chính đáng đối với người lao động (không nợ bảo hiểm xã hội, mua đầy đủ bảo hiểm y tế), đời sống của cán bộ công nhân viên được nâng lên. Cụ thể như sau: - Doanh thu hàng năm: Năm 2004 đạt 572,246 tỷ đồng (tăng 19,79% so với năm 2003); năm 2005 đạt 661,918 tỷ đồng (tăng 15,67% so với năm 2004 và tăng 38,56% so với năm 2003). - Nộp ngân sách nhà nước: năm 2004 nộp 15,215 tỷ đồng (tăng 28,85% so với năm 2003); năm 2005 nộp 14,621 tỷ đồng giảm so với năm 2004 (chỉ bằng 96%) do năm này Tcty được ưu đãi về thuế TNDN. 18 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 - Lợi nhuận trước thuế: năm 2004 đạt 3,282 tỷ đồng chỉ bằng 84,39% so với năm 2003 là do sự tăng giá của xăng dầu, tôn, sắt thép tác động đến chi phí vận tải và sửa chữa trong khi cước phí vận chuyển hầu như không thay đổi; năm 2005 đạt 3,832 tỷ đồng (tăng 16,75% so với năm 2004 nhưng vẫn thấp hơn, chỉ bằng 98,53% so với năm 2003). 1.2. Mục đích, yêu cầu và nội dung chủ yếu của tiến trình cổ phần hoá tại Tổng công ty Đường sông miền Bắc 1.2.1. Mục đích và yêu cầu cổ phần hoá tại Tổng công ty Đường sông miền Bắc Tcty Đường sông miền Bắc khi thực hiện cổ phần hoá đã đề ra và thông tin cho mọi người trong Tcty phải đảm bảo được những yêu cầu đặt ra đối với công tác cổ phần hoá. Những yêu cầu đó là: Thứ nhất, mục tiêu của mọi doanh nghiệp khi hoạt động kinh doanh trong nền kinh tế thị trường là phải đạt hiệu quả kinh doanh. Mục tiêu cao nhất và không thay đổi đó là phát triển trên cơ sở có lợi nhuận cao, bảo toàn và tăng vốn kinh doanh, mang lại lợi ích cho chủ đầu tư và mọi người lao động trong doanh nghiệp (các nhà quản lý, người lao động trực tiếp) đồng thời đóng góp vào sự phát triển của cộng đồng, của xã hội. Khi tiến hành cổ phần hoá, Tcty Đường sông miền Bắc luôn đặt mục tiêu này lên hàng đầu. Thứ hai, phải rất chú trọng mục tiêu về chuyển hình thức sở hữu Nhà nước thành hình thức sở hữu của các cổ đông, tạo ra sự thay đổi căn bản về phương thức quản lý để nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh của từng doanh nghiệp trong Tcty cũng như của toàn bộ Tcty. 19 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Thứ ba, về mục tiêu huy động vốn phải chú ý các hình thức: đối với những doanh nghiệp thành viên đang mắc nợ có thể chuyển nợ thành vốn cổ phần, hay chuyển nợ của Nhà nước thành nợ của các cổ đông; hoặc thu một phần hay toàn bộ vốn về ngân sách Nhà nước; hoặc huy động vốn để đầu tư chiều sâu, mở rộng doanh nghiệp. Thứ tư, tất cả các doanh nghiệp tiến hành cổ phần hoá đều phải tiến hành xác định trị giá vốn, tài sản, trị giá doanh nghiệp để cổ phần hoá hoặc nhượng bán, cho thuê, sáp nhập... Việc xác định trị giá vốn, tài sản, trị giá doanh nghiệp phải dựa trên cơ sở số liệu quyết toán có xác nhận về kiểm toán của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền, được Bộ Tài chính và Bộ GTVT hướng dẫn cụ thể việc xác định trị giá vốn, tài sản, trị giá doanh nghiệp và các thủ tục về tài chính trong việc cổ phần hoá, nhượng, bán, cho thuê, sáp nhập... bảo đảm quản lý chặt chẽ vốn, tài sản Nhà nước, tránh lợi dụng những sơ hở để làm thất thoát vốn, tài sản Nhà nước. 1.2.2. Nội dung thực hiện cổ phần hoá tại các đơn vị trực thuộc Tổng công ty Đường sông miền Bắc Ban lãnh đạo của Tcty đã đề ra những nội dung cơ bản của tiến trình cổ phần hoá sau: Thứ nhất, các doanh nghiệp thành viên tiến hành thí điểm cổ phần hoá được phép cho cán bộ, công nhân viên của doanh nghiệp vay không phải trả lãi với thời hạn tối đa không quá 5 năm dưới hình thức bán chịu cổ phiếu trả chậm với mức bình quân không quá 3 triệu đồng/người và mức cao nhất không quá 5 triệu đồng/người tuỳ theo mức lương và thâm niên công tác. Những cổ phiếu này, người lao động được hưởng lợi tức cổ phần hàng năm, 20