HÓA HỌC LÝ THÚ QUANH TA
Đoá hoa báo mưa
Thổi khí làm đổi màu
Cách phân biệt nhanh gạo nếp và gạo lốc
Cách tìm Vitamin C
Nhũ tương: dầu và nước
Vì sao không thể dùng nước nóng để tẩy, giặt vết máu?
Dung dịch hành viết... thư mật
HÓA HỌC LÝ THÚ QUANH TA
1. Đoá hoa báo mưa
Làm một "đóa hoa báo mưa, nắng" như hướng dẫn dưới
đây, bạn có thể dùng để trắc nghiệm sự thay đổi của thời tiết.
Dùng loại giấy nhún màu đỏ để làm một đoá hoa hồng, rồi
phết nước muối đặc lên những cánh hoa (hoà muối ăn với nước,
khuấy đều, cho thêm muối ăn cho tới khi muối ăn không tan
được nữa là được nước muối đặc, dung dịch muối bão hoà), rồi
cắm đoá hoa đó vào chậu hoa.
HÓA HỌC LÝ THÚ QUANH TA
1. Đoá hoa báo mưa
Nếu sắc màu của hoa bị nhạt đi thì thời tiết nhất định sẽ nắng, còn
màu sắc hao trở nên thẫm hơn thì thời tiết sẽ râm hoặc mưa.
Đó là vì đoá hoa giấy thấm nước muối đặc thì dễ dàng hấp thu
nước. Ngày râm khí áp thấp, độ ẩm không khí lớn, hoa giấy tiếp
xúc với không khí có độ ẩm lớn thì có thể hấp thu nước trong
không khí, nên hao giấy trở nên thẫm màu hơn lên một chút.
Ngược lại, vào ngày nắng khí áp cao, độ ẩm không khí nhỏ, hoa
giấy chẳng hấp thu được nước nên đương nhiên vẫn giữ màu vốn
có, hoặc thấy nhạt đi một chút.
HÓA HỌC LÝ THÚ QUANH TA
2. Thổi khí làm đổi màu
Lấy một ít vôi cho
vào trong cốc thuỷ tinh,
thêm nước lạnh, khuấy trộn,
để lắng rồi gạn lấy phần dung
dịch trong, không màu vào
một chiếc cốc. Bạn cắm một
đầu ống hút vào cốc, một đầu ống hút thì ngậm trong miệng mà thổi
hơi vào cốc đựng nước vôi. Chỉ một lát, bạn sẽ thấy nước vôi đang
trong, không màu trở nên đục, vẩn.
HÓA HỌC LÝ THÚ QUANH TA
2. Thổi khí làm đổi màu
Nhưng tiếp tục thổi, bạn sẽ thấy dung dịch trong cốc
biến trở lại thành trong suốt.
Nước vôi chứa trong cốc khi gặp phải khí cacbonic có
trong hơi bạn thở ra sẽ phản ứng tạo ra canxi cacbonat.
Canxi cacbonat là những hạt rất nhỏ, không dễ lắng, kết
tủa nên lơ lửng trong nước, cho nên bạn thấy nước trở nên
vẩn đục màu trắng sữa. Khi tiếp tục thổi khí cacbonic vào
trong cốc thì do canxi cacbonic phản ứng với nó tạo ra
canxihydro cacbonat là chất tan trong nước nên chất lỏng
trong cốc lại biến thành trong suốt.
HÓA HỌC LÝ THÚ QUANH TA
3. Cách phân biệt nhanh gạo nếp
và gạo lức
Lấy mấy hạt gạo nếp và gạo lốc
đã nấu chín, lần lượt đặt lên hai tấm thủy tinh
khác nhau. Nhìn hình chắc bên ngoài thì chúng rất khó phân
biệt được đâu là hạt gạp nếp và đâu là hạt gạo lốc. Có cách
gì để phân biệt nhanh hai loại hạt đó không? Có. Và xin giới
thiệu một cách hay, mời bạn thử xem.
Tìm một lọ cồn Iốt vẫn thường dùng để sát trùng,
tiêu độc trong ngành y. Lần lượt nhỏ 1 giọt cồn Iốt lên hạt
gạo lốc và hạt gạo nếp ở trên hai tấm thủy tinh. Sẽ thấy hạt
gạo lốc khi tiếp xúc với Iốt thì hiện ra màu xanh lam, và hạt
gạo nếp khi tiếp xúc với Iốt thì hiện ra màu đỏ nâu.
HÓA HỌC LÝ THÚ QUANH TA
3. Cách phân biệt nhanh gạo nếp và gạo lức
Như vậy, thật đơn giản mà thật nhanh phân biệt hạt gạo nếp
và hạt gạo lốc.
Hàm lượng tinh bột của gạo lốc, gạo nếp đều phong phú. Thế
thì vì sao khi chúng gặp iốt lại đổi màu khác nhau?
Giải thích. Những hạt tinh bột trong gạo lốc có mạch phân tử thẳng
(khối lượng phân tử khoảng 200.000 đơn vị cacbon), tựa như những
que gỗ được xếp thành đống rất thứ tự, liên tiếp nhau; còn tinh bột
trong gạo nếp là tinh bột có mạch phân tử phân nhánh (khối lượng
phân tử khoảng 1.000.000 đơn vị cacbon), giống như những khúc gỗ
được chặt xong xếp đồng ngẫu nhiên với nhau.
HÓA HỌC LÝ THÚ QUANH TA
4. Cách tìm Vitamin C
Muốn biết trong
rau nào có vitamin C hay
không có thể kiểm tra
nhanh bằng cách sau đây:
Cho vào bình thuỷ tinh
một ít tinh bột, rồi một ít nước, khuấy trộn bằnh que nhỏ đều tinh bột
và nước, nhỏ 2 - 3 giọt rượu lốt vào hỗn hợp nước - tinh bột màu
trắng sữa thì hỗn hợp đó đổi thành màu tím xanh.
Lấy 2 - 3 tàu rau xanh, tước lá rau chỉ để lại cuống lá, rồi
đem ép lấy dịch từ cuống lá, sau đó từ từ nhỏ vào hỗn hợp tinh bột iốt màu tím xanh, vừa nhỏ vào, vừa lắc.
HÓA HỌC LÝ THÚ QUANH TA
4. Cách tìm Vitamin C
Khi đó, bạn sẽ phát hiện: Dung dịch màu xanh tím lại biến
màu, trở thành màu trắng sữa.
Do tinh bột gặp Iốt thì biến thành màu tím xanh - đó là đặc
tính của tinh bột. Nhưng, vitamin C làm cho iốt bột biến thành dung
dịch không màu.
Khi nhỏ dịch rau vào hỗn hợp tinh bột có chứa Iốt thì do có
tác dụng của vitamin C trong dịch rau mà Iốt biến thành chất lỏng
không màu. Cho nên hỗn hợp vốn có màu xanh biến thành hỗn hợp
tinh bột màu trắng sữa.
HÓA HỌC LÝ THÚ QUANH TA
5. Nhũ tương: dầu và nước
Cho nước sạch vào tới nửa bình của một bình thuỷ tinh trong
suốt, thêm vào một ít dầu ăn. Khi đó dầu nổi trên mặt nước, mặt phân
cách giữa dầu và nước rất rõ ràng. Dùng tay lắc bình thuỷ tinh, để
cưỡng bức dầu và nước tạo thành một pha; khi để yên một lúc thì dầu
và nước lại phân thành hai lớp trên dưới rõ ràng.
HÓA HỌC LÝ THÚ QUANH TA
5. Nhũ tương: dầu và nước
Khi đó lại cho thêm vào trong bình một ít chất tẩy rửa (hoặc
bột giặt quần áo), sau đó lắc bình thật kỹ rồi quan sát sẽ thấy dầu và
nước không còn phân tầng thành hai lớp nữa mà hoà làm một với
nhau.
Giải thích: Bởi chất tẩy rửa có một thuộc tính đặc biệt là có
thể bao vây từng giọt dầu, đem phân tán đều trong nước; tác dụng như
thế được gọi là "tác dụng nhũ hoá". Hỗn hợp nước và dầu được hình
thành nhờ tác dụng nhũ hoá được gọi là "nhũ tương". Sữa, dầu gan cá
thu màu trắng sữa mà mọi người vẫn uống đều ở dạng nhũ tương.
HÓA HỌC LÝ THÚ QUANH TA
6. Vì sao không thể dùng nước nóng để tẩy, giặt vết
máu?
Vết máu dính trên quần áo cần phải lập tức giặt sạch, nếu
không thì một thời gian sau, vết máu sẽ rất khó khử đi hết. Không
được dùng nước nóng để giặt tẩy vết máu mà chỉ có thể dùng nước
lạnh. Về điều này có thể dùng thực nghiệm để giải thích.
Lấy hai miếng vải trắng, lần lượt nhỏ lên từng tấm vài giọt
máu gà vừa cắt tiết. Đem một miếng vải ngâm trong nước nóng, và
đêm miếng vải kia ngâm vào nước lạnh.
HÓA HỌC LÝ THÚ QUANH TA
6. Vì sao không thể dùng nước nóng để tẩy, giặt vết
máu?
Sau khoảng 15 phút, vớt hai miếng vải đó ra, sẽ thấy vết
máu trên miếng vải ngâm trong nước nóng có màu đỏ đen, còn trên
miếng vải ngâm trong nước lạnh thì vết máu vẫn đỏ tười và nhạt đi.
Lấy xà phòng xát và giặt hai miếng vải thì thấy: Vết máu
trên miếng vải đã từng ngâm trong nước lạnh thì giặt sạch hết, còn ở
miếng vải đã từng ngâm trong nước nóng thì không còn cách nào
giặt sạch được!
Protein trong dịch máu khi gặp nhiệt độ cao thì phát sinh
chuyển biến hoá học. Vết máu khi chưa phát sinh những biến đổi
hoá học thì có thể tan trong nước, còn sau khi đã có những biến đổi
do tác dụng của nhiệt thì trở nên không tan trong nước.
HÓA HỌC LÝ THÚ QUANH TA
7. Dung dịch hành viết... thư mật
Lấy hai nhánh hành, cắt bỏ lá
chỉ giữ lại nõn hành, dùng tay bóp cho
chảy ra dịch của hành sau đó dùng
bút lông chấm vào dịch của hành để viết lên một trang giấy
trắng. Để vài phút cho dịch hành khô, và khi đó không còn
thấy nét chữ trên tờ giấy trắng nữa. Nhưng khi đem hơ tờ
giấy trắng đó trên ngọn lửa của cây nến thì những nét chữ
màu nâu sẽ lập tức hiện ra.
HÓA HỌC LÝ THÚ QUANH TA
7. Dung dịch hành viết... thư mật
Dịch của hành có thể làm cho giấy phát sinh biến đổi hoá học,
hình thành một chất tương tự như màng trong suốt vậy. Điểm cháy
của chất đó thấp hơn sơ với điểm cháy của giấy, nên khi hơ trên lửa,
nó sẽ bị cháy, dẫn tới hiện ta nét chữ màu nâu.
Giấm trắng, nước chanh (nước vắt từ múi quả chanh...) đều
có đặc tính này, nghĩa là cũng có thể dùng để viết... "thư mật"!
- Xem thêm -