Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Văn học Skkn-xây dựng câu hỏi trong tiết học đọc - hiểu văn bản...

Tài liệu Skkn-xây dựng câu hỏi trong tiết học đọc - hiểu văn bản

.DOC
26
2578
91

Mô tả:

PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO HUYỆN ỨNG HOÀ – THÀNH PHỐ HÀ NỘI TRƯỜNG THCS ĐỒNG TIẾN. ------------------------------------------------------------Phßng GD & §T .................. Tr ê n g T H C S ..................... KÕ Ho¹chgi¶ngd¹y Hä vµ tªn gi¸o viªn :.................................................... Tæ chuyªn m «n :...................... ............. ........ ... Gi¶ng d¹y m «n : Naêm ¢ hoïc m 200 8 n h ¹ c - 20 09 ĐỀ TÀI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM. Người viêt: Chức vụ: Dạy môn: Đơn vị công tác: ĐẶNG DUY TÂM GIÁO VIÊN NGỮ VĂN LỚP 7 TỔ VĂN - SỬ, TRƯỜNG THCS ĐỒNG TIẾN. Ứng Hoà, ngày 1 tháng 4 năm 2011. 1 Sáng kiến kinh nghiệm ngữ văn. Năm học: 2010-2011 LÍ LỊCH TRÍCH NGANG. Họ tên chủ đề tài: ĐẶNG DUY TÂM Năm sinh : 03/12/1979 Nơi sinh : Hoàng xá - Thị trấn Vân Đình - Ứng Hoà – Hà Nội. Đơn vị công tác : Trường THCS Đồng Tiến. Trình độ chuyên môn : Đại học sư phạm – chuyên ngành Ngữ văn. Ngày vào Đảng : 24/11/2007, chuyển chính thức: 24/11/2008. -------------------- *** ---------------------- LỜI NÓI ĐẦU: Để giúp giáo viên và học sinh dạy tốt , học tốt chương trình ngữ văn lớp 7 nói chung và phân môn văn lớp 7 nói riêng . Tôi mạnh dạn đưa ra đề tài này. Nội dung đề tài này tập chung chủ yếu vào việc đưa ra những phương pháp,cách thức đặt các câu hỏi theo các dạng câu hỏi khác nhau cụ thẻ là đề tài đưa ra 6 dạng câu hỏi ứng dụng thực hiện qua hai văn bản đó là : “ Bạn đến chơi nhà” và “Sống chết mặc bay” (SGK- ngữ văn lớp 7). Trên quan điểm dạy học mới, thầy tổ chức, trò tích cực tự giác hoạt động nhận thức. Thầy: Dẫn dắt hoc sinh chiếm lĩnh từng đơn vị kiến thức trong văn bản bằng việc nêu ra hệ thống câu hỏi với các dạng câu hỏi khác nhau, đan xen nhau, các tình huống có vấn đề trong từng nội dung đơn vị kiến thức tiết dạy. Trò: dựa vào nội dung c ác c âu h ỏi c ó th ể đ ộc l ập suy ngh ĩ ho ặc th ảo lu ận nh óm đ ể lần lượt chi ếm l ĩnh t ác ph ẩm d ư ơid s ự h ư ớng d ẫn, nh ận x ét c ủa gi áo vi ên. Số lượng bài thực nghiệm không nhiều chỉ trong nội dung hai tiết nhưng nó thể hiện cách thức xây dựng hệ thống câu hỏi hợp lí, khoa học, hiệu quả có thể ứng dụng vào nhiều tiết đọc hiểu văn bản khác nhau. Mặc dù vậy đề tài sáng kiến kinh nghiệm không tránh khỏi những hạn chế, thiếu sót rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của các đồng nghiệp để sáng kiến được hoàn chỉnh hơn. Để hoàn thành đề tài này, tôi trân trọng cảm ơn các đồng nghiệp trong tổ chuyên môn, các đồng nghiệp trong hội đồng khoa học nhà trường. Giáo viên: Đặng Duy Tâm 2 Sáng kiến kinh nghiệm ngữ văn. Năm học: 2010-2011 PHẦN I : MỞ ĐẦU. 1.L Í DO CH ỌN Đ Ề T ÀI. Trong việc dạy học môn ngữ văn ở nhà trường THCS, việc hướng dẫn học sinh tiếp thu, chiếm lĩnh tốt các tác phẩm văn học là rất quan trọng; đòi hỏi người dạy phải có phương pháp phù hợp, khoa học. Phương pháp dạy học phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh là một định hướng đổi mới đã được áp dụng ở nước ta từ nhiều năm nay. Vì thế, bộ môn Ngữ văn nói riêng và tất cả các môn khoa học nói chung có những đòi hỏi mới, cấu trúc mỗi bài giảng không phải là kiểu sân khấu độc thoại của người thầy và trò. Ở đó người dạy tạo ra các hoạt động để thu hút người học tham gia vào quá trình khám phá tri thức,bồi dưỡng cảm xúc,…Phương pháp dạy học mới đòi hỏi người dạy phải xây dựng được hệ thống câu hỏi thích hợp, khoa học.Để thực hiện được mục tiêu bài học, thực tế cho thấy các phương pháp và biện pháp dạy học chủ yếu phải thông qua câu hỏi mới thực sự hiệu quả.Nếu các môn học khác câu hỏi chỉ được dùng như một biện pháp dạy học bổ sung thì ở môn văn, câu hỏi trở thành biện pháp hàng đầu của hoạt động đọc - hiểu văn bản. Hệ thống câu hỏi hợp lí, khoa học không chỉ góp phần vào việc đổi mới phương pháp giảng dạy mà nó còn là yếu tố quan trọng quyết định sự thành công của giờ dạy văn. Nhận thức được vai trò quan trọng của hệ thống câu hỏi trong giờ dạy học văn, trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, bản thân tôi nhận thấy khâu thiết kế giáo án lên lớp mà cụ th ể là xây dựng được một hệ thống câu hỏi là khâu khó nhất, mất nhiều thời gian nhất. Đây cũng là băn khoăn, trăn trở của không ít đồng nghiệp trước mỗi giờ lên lớp.Làm thế n ào để đáp ứng được yêu cầu bài học, làm thế nào để tạo ra con đường ngắn nhất, đơn giản nhất để đưa các em học sinh đến được với văn bản, chiếm lĩnh được văn bản? Từ thực tế ấy, tôi đã tìm tòi, học hỏi, đầu tư nhiều thời gian cho khâu xây dựng hệ thống câu hỏi trong đó áp dụng xen kẽ các dạng câu hỏi khác nhau. Khi áp dụng biện pháp này, tôi thấy bước đầu thu được kết quả khả quan. Do vậy, tôi quyết định chọn đề tài “Xây dựng câu hỏi trong tiết học đọc - hiểu văn bản” với mục đích được trao đổi với đồng ngiệp những kinh nghiệm giảng dạy của mình ở một khâu khá quan trọng trong tiến trình dạy học một tiết đọc - hiểu văn bản. Giáo viên: Đặng Duy Tâm 3 Sáng kiến kinh nghiệm ngữ văn. Năm học: 2010-2011 2. LỊCH SỬ ĐỀ TÀI. Nền giáo dục nước ta từ thế kỉ XX trở về trước là nền giáo dục nho học. Sang đầu thế kỉ XX, nền giáo dục nước nhà tiếp cận với nề giáo dục thế giới thì đã có bước đổi mới. Tuy vậy những chuyển biến về phương pháp dạy học mới,tiên tiến của thế giới còn chậm chạp. Đặc biệt lối dạy văn từ cách mạng tháng tám (1945) đến cuối thế kỉ XX vẫn là lối dạy cũ, đi theo lối mòn, thầy là chủ thể sáng tạo áp đặt tri thức cho người học; người học thụ động tiếp thu tri thức từ người thầy. Đến cuối thế kỉ XX và đầu thế kỉ XXI, các nhà giáo dục nước ta đã quan tâm nhiều đến phương pháp giáo dục hiện đại lấy học sinh làm trung tâm, thầy đóng vai trò là người hướng dẫn. Tuy vậy, sự đầu tư xứng đáng cho khâu thiết kế hệ thống câu hỏi chưa được coi là tiêu chí hàng đầu.Vì vậy,trong nhiều giờ học truyền thống, hệ thống câu hỏi chưa phát huy khả năng sáng tạo của người học.Gần đây,cùng với yêu cầu bức thiết của việc đổi mới phương pháp dạy học, khâu thiết kế hệ thống câu hỏi đặc biệt trong giờ đọc- hiểu Văn bản đã được nhiều người làm công tác giáo dục quan tâm.Nhiều nhà giáo dục cho rằng: hệ thống câu hỏi không đơn thuần là một loại câu hỏi được hỏi nhiều lần mà hệ thống câu hỏi gồm nhiều loại câu hỏi được thiết kế theo một mạch lô-gíc, được nêu ra đúng lúc, câu nọ khởi nguồn cho câu kia và được đan xen một cách nhịp nhàng. Trên cơ sở đó, mọi giáo viên cần nhận thức được rằng hệ thống câu hỏi là một phương tiện đắc lực góp phần tạo cho việc vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học bộ môn tốt nhất.Với chương trình sách giáo khoa mới, ở môn ngữ văn phần đọc- hiểu văn bảnlà phần quan trong và trực tiếp nhất giúp học sinh đạt kết quả học văn ngữ văn tích hợp khi học một văn bản Vì vậy,cách làm chủ yếu và có hiệu quả nhất vẫn là nêu câu hỏi hướng dẫn với phương châm là đề cao vai trò hoạt động của học sinh nhằm tìm hiểu văn bản theo ba hướng : Đọc hiểu, suy nghĩ-vận dụng, liên tưởng tích luỹ của các phương pháp dạy học hiện đại. Giáo viên: Đặng Duy Tâm 4 Sáng kiến kinh nghiệm ngữ văn. Năm học: 2010-2011 3.MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU. Mục tiêu cơ bản của nhiệm vụ dạy học môn ngữ văn nói chung là rèn cho học sinh khả năng tư duy, cảm thụ văn học; giáo dục bồi dưỡng tình cảm tốt đẹp cho học sinh, góp phần tạo nên những con người mới có năng lực, tri thức,…Tuy nhiên, thực tế hiện nay do nhiều lí do mà học sinh ngày càng thờ ơ với môn ngữ văn, không say mê học văn.Vì vậy, để thu hút học sinh tham gia vào quá trình khám phá tác phẩm giáo viên cần xây dựng hệ thống câu hỏi rõ ràng, khoa học.Qua việc nghiên cứu đề tài, tôi mong muốn sẽ rút được những kinh nghiệm bổ ích để góp phần năng cao chất lượng day, học môn ngữ văn, từ đó thu hút được nhiều học sinh say mê, yêu thích văn học. 4. NHIỆM VỤ VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU. Để thực hiện tốt việc xây dựng hệ thống câu hỏi khoa học, phù hợp với giờ dạy đọc hiểu văn bản, theo tôi người thầy phải quan tâm đến việc giải quyết các vấn đề sau: - Hiểu rõ bản chất của từng loại câu hỏi, cách thức hỏi. Nắm chắc mục tiêu của tiết học ( kiến thức, kĩ năng, thái độ) và yêu cầu tích hợp của bài học ( với phần tiếng việt, tập làm văn, đọc- hiểu văn bản trong toàn cấp và với môn học khác) - Cảm nhận sâu sắc tác phẩm văn chương sẽ dạy (đọc văn bản nhiều lần, đặt văn bản vào thời điểm lịch sử gắn liền với tác giả và đề tài mà tác phẩm phản ánh; dối chiêud, so sánh với các văn bản khác trên cùng bình diện). - Nắm chắc trình độ, khả năng của học sinh để xây dựng hệ thống câu hỏi phù hợp. 5. GIỚI HẠN ( PHẠM VI ), ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU. Năm học 2010-2011, tôi được phân công giảng dạy môn ngữ văn 7A. Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, tôi đã áp dụng kinh nghiệm để xây dựng hệ thống câu hỏi trong các giờ đọc- hiểu văn bản. Trong phạm vi cho phép của đề tài, tôi xin được trình bày kinh nghiệm thiết kế hệ thống câu hỏi trong 1-2 tiết đọc hiểu văn bản cụ thể. Giáo viên: Đặng Duy Tâm 5 Sáng kiến kinh nghiệm ngữ văn. Năm học: 2010-2011 6. ĐIỂM MỚI TRONG KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU. Trong năm học 2010-2011,áp dụng kinh nghiệm xây dựng hệ thống câu hỏi trong tiết đọc-hiểu văn bản, ttôi đã xây dựng được nhiều giờ học hiệu quả: học sinh dễ nhận biết câu hỏi, đáp ứng được yêu cầu của câu hỏi, các giờ học sôi nổi hào hứng, thầy dễ dàng truyền thụ các yêu cầu giờ học,… Kết quả, sau mỗi giờ học, học sinh hào hứng, nắm tương đối chắc kiến thức trọng tâm; nhiều em có chất lượng bài kiểm tra tốt, có ý thức rèn luyện năng lực dùng từ, diễn đạt, bình giá,…Toi tin tưởng rằng nếu thật sự quan tâm đến khâu thiết kế hệ thống câu hỏi cho các giờ học nói chung và giờ đọc- hiểu văn bản trong dạy học ngữ văn nói riêng sẽ thu được hiệu quả dạy học tích cực. * * * PHẦN II - PHẦN NỘI DUNG. I.CÁC DẠNG CÂU HỎI THƯỜNG SỬ DỤNG TRONG GIỜ ĐỌCHIỂU VĂN BẢN Đọc hiểu là quá trình phản ứng phức tạp, đa dạng của người đọc; đồng thời cũng là quá trình đáp ứng ngày càng đầy đủ các giá trị của tác phẩm văn học. Quá trình ấy bao gồm nhiều giai đoạn: Tiếp cận ban đầu, hiểu nọi dung, phát triển nọi dung, đánh giá,…Vì vậy, khi xây dựng hệ thống câu hỏi, người thầy cần chú ý đến yêu cầu cụ thể của từng mục để có hướng xây dựng hệ thống câu hỏi phù hợp.Nhìn chung, trong một giờ dạy học đọc-hiểu văn bản thường có những dạng câu hỏi chính như sau: 1.Câu hỏi phát hiện : Là loại câu hỏi yêu cầu học sinh nhận diện được các chi tiết hình ảnh, từ ngũ,biện pháp tu từ trong một đoạn thơ hay một đoạn văn trong văn bản,hoặc xác định các phương thức biểu đạt của văn bản… * Cách thức cấu tạo loại câu hỏi này có dạng: - Hãy tìm tronh đoạn (câu, văn bản) những chi tiết hình ảnh thể hiện… - Hãy phát hiện những tín hiệu nghệ thuật trong câu thơ hay đoạn thơ ( văn)…? Giáo viên: Đặng Duy Tâm 6 Sáng kiến kinh nghiệm ngữ văn. Năm học: 2010-2011 2. Câu hỏi tưởng tượng: Là loại câu hỏi từ những dữ kiện vốn có,tương đồng hoặc lấy sự tương đồng đê học sinh hình thành ra cái mới. Loại câu hỏi này có thể chia thành hai loại nhỏ: - Tưởng tưởng tái tạo ( tái tạo bằng cảm nhận. - Tưởng tượng sáng tạo ( tái tạo theo lối hình dung riêng) * Câu hỏi này thường có dạng như sau: - Qua các chi tiết, hình ảnh hoặc cử chỉ hãy hình dung cảnh và người trong hoàn cảnh đó như thế nào? 3.Câu hỏi nêu vấn đề: Là loại câu hỏi mà qua đó học sinh được tham gia tích cực vào quá trình giải quyết vấn đề tiềm ẩn trong tác phẩm. * Câu hỏi này có dạng: - Theo em, nếu sự việc, hiện tượng ấy sẩy ra hoặc không sẩy ra thì chuyện gì sẽ đến. - Theo em, tại sao lại thế này mà không là thế khác. 4.Câu hỏi cảm xúc: Là loại câu hỏi xuất phát từ trực cảm của học sinh có tác dụng khơi gợi những dung động của các em về một hiện tượng nào đó trong tác phẩm (còn gọi là dung động thẩm mĩ). * Dạng phổ biến của csâu hỏi này là: - Chi tiết, hình ảnh,…cho em cảm xúc, suy nghĩ gì ? 5. Câu hỏi quan điểm: Là loại câu hỏi có tính chất bình giá cá nhân để khẳng định rõ nhận thức của học sinh, vì thế nó giúp học sinh đánh giá vấn đề và đề xuất nhũng đánh giá vấn đề hoặc lí giải vấn đề theo cách riêng, là cơ hội để kích thích sáng tạo cho các em. * Loại câu hỏi này thường có dạng: - Ý kiến của các em về vấn đề này như thế nào? Vì sao em lại cho rằng như thế ? Ngoài việc nắm vững dạng thức,mục đích của từng loại câu hỏi, giáo viên cần phải biết linh hoạt khi sử dụng các hình thức hỏi.Nếu gặp những vấn đề quá khó với nhận thức chung của học sinh hoặc học sinh hiểu nhưng khó diễn đạt. 6. Câu hỏi trắc nghiệm khách quan: Là dang câu hỏi mà giáo viên đưa ra câu hỏi và nhiều đáp án cho học sinh lựa chọn đáp án đúng nhất trên cơ sở những kiến thức đã được lĩnh hội. Nhờ đó , giáo viên có thể kiểm tra, đánh giá ngay tại chỗ mức độ nhận thức của học sinh về nội dung kiến thức bài học. Điều đó giúp học sinh hứng thú hơn với nội dung phần học, tránh được tình trạng căng thẳng, nặng nề. Điều đặc biệt quan trọng trong việc xây dựng hệ thống câu hỏi cho giờ đọc-hiểu văn bản là giáo viên phải căn cứ vào trình độ chung của hs Giáo viên: Đặng Duy Tâm 7 Sáng kiến kinh nghiệm ngữ văn. Năm học: 2010-2011 lớp học và mục tiêu chung của bài học để thiết kế các câu hỏi sao cho vừa đảm bảo sự phân hoá dễ-khó,lại vừa đảm bảo được tính tích hợp của chương trình, của bài học. II. ÁP DỤNG “ KINH NGHIỆM XÂY DỰNG CÂU HỎI TRONG TIẾT HỌC ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN ” CỤ THỂ : TiÕt 25: VĂN BẢN : B¸nh tr«i níc (Hồ Xuân Hương) A. Môc tiªu bµi häc - Gióp HS nắm được - Hướng dẫn học sinh tìm hiểu văn bản “ Sau phút chia li” của Đặng Trần Côn. Thông qua việc xác định nghệ thuật tiêu biểu -> tìm hiểu nội dung văn bản. Cảm nhận được nối sầu chia li, giá trị tố cáo chiến tranh phi nghĩa, niềm khao khát hạnh phúc lứa đôi của người chinh phụ - Nắm được đặc điểm thể thơ song thất lục bát - Giáo dục học sinh căm ghét chiến tranh phi nghĩa Văn bản “ Bánh trôi nước” : Học sinh nắm được vài nét về tác giả, tác phẩm. - Tìm hiểu một số từ khó SGK B.Chuẩn bị: - Giáo viên: giáo án, đèn chiếu(máy chiếu). - Học sinh: soạn bài C.Các bước lên lớp Hoạt động 1: Khởi động 1.KiÓm tra bµi cò: (đèn chiếu) ? Đọc thuộc lòng văn bản “ Bài ca Côn Sơn” và trả lời câu hỏi bằng cách đánh dấu vào ô trống trước ý đúng nói về cảnh trí Côn Sơn  Cảnh Côn Sơn đẹp, thơ mộng Cảnh Côn Sơn vắng lặng, buồn tẻ và hiu hắt Cảnh Côn Sơn ảm đạm, gợi buồn, thê lương  Cảnh Côn Sơn khoáng đạt, thanh tĩnh Giáo viên: Đặng Duy Tâm Sáng kiến kinh nghiệm ngữ văn. 8 Năm học: 2010-2011 2.Bµi míi: HXH lµ nhµ th¬ lín cña dtéc,®îc t«n lµ bµ chóa th¬ N«m.Th¬ HXH lµ 1 htîng ®éc ®¸o,nhµ th¬ lu«n lu«n bªnh vùc,®Ò cao gi¸ trÞ cña ngêi phô n÷ qua nh÷ng vÇn th¬ ®éc ®¸o cña m×nh. Hoạt động 2 Ho¹t ®éng cña Gv vµ Hs Néi dung chÝnh I.T¸c gi¶-t¸c phÈm ? Nêu những hiểu biết của em về tác - Tác giả: Hồ Xuân giả Hồ Xuân Hương ? -> (dạng câu hỏi Hương chưa rõ lai lịch, năm sinh năm mất phát hiện) - ( Từ bé thông minh, lớn lên không - Mệnh danh là bà chúa phải là người phụ nữ an phận. Đi ngao thơ Nôm du, giao thiệp rộng, có bản lĩnh, cá tính -> đứa con “ nghịch tử” của xã hội phong kiến ). - Cuộc đời: Bà tự tổng kết: một đời riêng mấy kiếp chua cay. Tình duyên lận đận, long đong và có nhiều dang dở. - Tha thiết với cuộc đời nhưng lúc nào cũng thấp thỏm, khắc khoải vì một cái gì đó rất mong manh không nắm bắt 2.T¸c phÈm: - Lµ bài th¬ N«m ®îc viÕt được. theo thÓ th¬ thÊt ng«n tø tuyÖt. ? Bài thơ sáng tác theo thể thơ nào. -> (dạng câu hỏi phát hiện) * Thơ: sáng tác nhiều được truyền tụng dễ lẫn với những bài thơ Nôm có phong cách HXH. - Trong thơ HXH chủ yếu viết về phụ nữ, bản thân, không có người phụ nữ quý tộc Nước mắt than thở nhiều hơn niềm vui -> mệnh danh là nhà thơ của phụ nữ. - Thơ phản ánh cuộc đời đầy khổ đau, không hướng tới hạnh phúc ảo ảnh. Trái tim yêu đời của HXH luôn sưởi ấm tạo vật, long người-> nhà thơ cuộc II.§äc-chó thÝch 1.§äc đời trần thế. Giáo viên: Đặng Duy Tâm 2.Chó thÝch III.T×m hiÓu văn b¶n 1.H×nh ¶nh b¸nh tr«i n* Phong cách nghệ thuật: đậm đà íc - B¸nh cã mµu tr¾ng cña phong cách dân gian. bét. Giọng nói khác biệt: giọng mạnh mẽ, - §îc nÆn thµnh viªn trßn. - NÕu nhµo bét nhiÒu níctáo bạo, thẳng thắn. >nh·o(n¸t) - NÕu Ýt níc ->cøng(r¾n) - Luéc b¸nh chÝn->næi lªn - B¸nh cha chÝn ->ch×m xuèng - GV hướng dẫn đọc: ngắt nhịp 2/2/3 - Nh©n:®êng t¬i ®á hoăc 4/3 - Gv đọc mẫu. HS đọc ? ChiÕc b¸nh tr«i níc ®îc tgi¶ mt¶ ntn qua những chi tiết hình ảnh nào?(nghÜa ®en) -> (dạng câu hỏi phát hiện) - HS: ? Bài th¬ cã ph¶i miêu t¶ b¸nh tr«i níc hay gthiÖu c¸ch lµm b¸nh không? -> (dạng câu hỏi quan điểm) - HS: không ?VËy bth¬ muèn thÓ hiÖn ®iÒu g×? -> (dạng câu hỏi quan điểm) - HS: (phẩm chÊt,th©n phËn cña ngêi 2.H×nh ¶nh ngêi phô n÷ phô n÷ ->chÝnh ®iÒu nµy míi lµm nªn gtrÞ cña bth¬. - H×nh thøc:tr¾ng , trßn *Nghe lêi t©m sù cña b¸nh tr«i n- ->xinh ®Ñp íc,chúng ta ngì ®©y không ph¶i lµ vËt v« tri mµ lµ 1 sinh thÓ cã trÝ tuÖ vµ t©m hån.ChiÕc b¸nh tr«i cã linh hån hay chÝnh HXH ®· thæi hån vµo h×nh ¶nh,ng«n ng÷ cña th¬? Do ®ã ngêi ®äc hiÓu ngay r»ng Èn sau lêi chiÕc b¸nh tr«i lµ lêi t©m sù, nh÷ng nçi niÒm da - Th©n phËn:ch×m næi,bÊp diÕt cña con ngêi. bªnh,bÞ phô thuéc(dïng ? Tõ h×nh thÓ c¸i b¸nh ¸m chØ vÎ ®Ñp g× thµnh ng÷ b¶y næi ba ch×m) cña ngêi phô n÷ ? -> (dạng câu hỏi quan ->cùc khæ,lËn ®Ën,®¾ng điểm) cay. - HS: (vÏ ®Ñp h×nh thøc ) phÈm chÊt: ? VËy ngêi phô n÷ trong bth¬ cã hthøc -trong tr¾ng,dï gÆp c¶nh ntn? -> (dạng câu hỏi quan điểm) ngé g× vÉn gi÷ ®ược sù s¾t,thñy chung,t×nh ? Víi vÏ ®Ñp nµy th× ngêi phô n÷ cã son nghÜa. quyÒn ®îc sèng ntn trong 1 xhéi c«ng b»ng ? -> (dạng câu hỏi quan điểm) - HS:(®îc n©ng niu,tr©n träng,hëng h¹nh phóc) ? Nhng ë ®©y th©n phËn cña ngêi phô n÷ ntn? -> (dạng câu hỏi quan điểm) ?Dï bÞ ch×m næi,bÊp bªnh gi÷a cuôc ®êi,nhng ®iÒu ®¸ng ca ngưîi ë ngêi phô n÷ chÝnh lµ gì? -> (dạng câu hỏi quan điểm) - HS: phẩm chÊt. *GVbình: Ngêi phô n÷ trong xhéi phong kiÕn lu«n bÞ phô thuéc,cuôc ®êi ch×m næi,bÊp bªnh nhng vÎ ®Ñp t©m hån lu«n ngêi s¸ng.Lßng son s¾t lµ biÓu tîng cña vÎ ®Ñp t©m hån cña ngêi phn÷ VN. ? Qua c¸ch nãi vÒ b¸nh tr«i vµ ngêi phô n÷ cña HXH ta hiÓu g× vÒ th¸i ®é cña nhµ th¬? -> (dạng câu hỏi tưởng tượng) - HS: (nhµ th¬ ca ngîi vÎ ®Ñp hthøc vµ vÎ ®Ñp t©m hån cña ngêi phụ n÷,c¶m th«ng víi sù long ®ong,vÊt v· vµ sù phô thuéc vµo ngêi kh¸c. ®iÒu ®ã cho thÊy tgi¶ ®ang bªnh vùc ngßi phô n÷,ca ngîi ngêi phu n÷.) *GV bình: ChØ 4 c©u th¬,28 ch÷,ng«n ng÷ b×nh dÞ,chñ yÕu lµ tõ thuÇn ViÖt,bth¬ b¸nh tr«i níc ®· cho thÊy h×nh thÓ xinh ®Ñp,phÈm chÊt trong tr¾ng son s¾t,cïng th©n phËn ch×m næi cña ngêi phô n÷ VN xa 1 c¸ch s©u s¾c.Víi bth¬ nµy n÷ thi sÜ HXH ®· 2 lÇn hãa th©n,võa lµm chiÕc b¸nh tr«i,võa nh©n danh ngêi phô n÷ ®Ó t©m sù víi b¹n ®äc,truyÒn tíi b¹n ®äc nh÷ng t×m c¶m trong s¸ng,nh©n ®¹o,nh©n v¨n ngät ngµo,th¾m thiÕt. “B¸nh tr«i níc” ®óng lµ 1 ¸ng v¨n ch¬ng ®a nghÜa vµ ®éc ®¸o. ? Bài thơ sử dụng những nghệ thuật đặc sắc gì. -> (dạng câu hỏi phát hiện) ? Bth¬ mang tính chÊt ®a nghÜa? nghÜa t¹o nªn gtrÞ bth¬ lµ nghÜa thø 2.VËy bth¬ ca ngîi ®iÒu g×? -> (dạng câu hỏinêu vấn đề ) - HS: ? Sau khi đọc và học bài thơ “Bánh trôi nước” em có cảm xúc gì về số phận người phụ nữ trong XHPK ->(dạng câu hỏi cảm xúc ) - HS: ? Theo em, người phụ nữ trong XHPK và người phụ nữ trong xã hội hiện đại ngày nay có sự khác nhau như thế nào. -> (dạng câu hỏi nêu vấn đề ) HS: - Người phụ nữ trong xã hội hiện đại được đối xử công bằng, được coi trọng, được tôn vinh, có quyền tự III.Tæng kÕt 1.Nghệ thuật: - Èn dô, so s¸nh, tîng trng(b¸nh tr«i) - C¸ch dïng tõ ng÷:b×nh d©n, hãm hØnh - Dïng thµnh ng÷: “b¶y næi ba ch×m” 2.Néi dung(ghi nhớ- sgk) quyết cho số phận mình. Đặc biệt những người phụ nữ tài sắc, có phẩm chất tốt đẹp sẽ có được cuộc sống hạnh phúc. - Người phụ nữ trong XHPK thì ngược lại. ? Qua bài thơ “Bánh trôi nước”nữ sĩ Hồ Xuân Hương muốn miêu tả điều gì. A. Miêu tả cái bánh trôi B. Miêu tả nghề làm bánh C. Miêu tả hình ảnh,số phận người phụ nữ trong xHPK. -> (dạng câu hỏi trắc nghiệm ) Hoạt động 3: Hướng dẫn học bài: - Học thuộc văn bản, nắm nội dung và nghệ thuật - Soạn: Sau phót chia li +§äc v¨n b¶n * Néi dung văn b¶n nãi vÒ ®iÒu g×? Phª ph¸n g×? ******************************************* Bµi 26: TiÕt 106,107: V¨n b¶n: Sèng chÕt mÆc bay (Ph¹m Duy Tèn) A- Môc tiªu bµi häc: * Gióp HS: - HiÓu ®ưîc gi¸ trÞ hiÖn thùc, gi¸ trÞ nh©n ®¹o vµ nh÷ng thµnh c«ng NT cña truyÖn ng¾n Sèng chÕt mÆc bay. - RÌn kÜ n¨ng ®äc, kÓ tãm t¾t, ph©n tÝch nh©n vËt qua c¸c c¶nh ®èi lËp- tư¬ng ph¶n vµ t¨ng cÊp. B-ChuÈn bÞ: - §å dïng: B¶ng phô - Nh÷ng ®iÒu cÇn lu ý: C-TiÕn tr×nh tæ chøc d¹y - häc: I- æn ®Þnh tæ chøc: II- KiÓm tra: III- Bµi míi: Tôc ng÷ cã c©u "sèng chÕt mÆc bay, tiÒn thÇy bá tói", c©u tôc ng÷ nãi vÒ th¸i ®é v« tr¸ch nhiÖm 1 c¸ch tr¾ng trîn cña 1 viªn quan phô mÉu, trong mét lÇn hé ®ª. C©u chuyÖn ®Æc s¾c ®· ®ưîc ngßi bót hiÖn thùc vµ nh©n ®¹o cña Ph¹m Duy Tèn kÓ l¹i như mét mµn kÞch bi- hµi rÊt hÊp dÉn. Ho¹t ®éng cña thÇy-trß Néi dung kiÕn thøc I- Giíi thiÖu chung: - Dùa vµo chó thÝch*, em h·y nªu 1 vµi 1- T¸c gi¶: Ph¹m Duy Tèn (1883nÐt vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm? 1924), quª Thưêng TÝn, Hµ T©y. - ¤ng lµ 1 c©y bót tiªn phong vµ - Gv: TruyÖn ng¾n hiÖn ®¹i ®ưîc viÕt b»ng tiÕng ViÖt hiÖn ®¹i, lµ s¶n phÈm cña 1 kiÓu t duy NT míi, xuÊt hiÖn t¬ng ®èi muén trong lÞch sö v¨n häc (®Çu TK XX). So víi truyÖn trung ®¹i, cèt truyÖn phøc t¹p h¬n, ®· thiªn vÒ tÝnh chÊt hư cÊu ®· hưíng vµo xuÊt s¾c cña khuynh hưíng hiÖn thùc ë nh÷ng n¨m ®Çu TK XX. - TruyÖn ng¾n cña «ng chuyªn vÒ ph¶n ¸nh hiÖn thùc XH. 2- T¸c phÈm: S¸ng t¸c 7.1918. 3- ThÓ lo¹i: truyÖn ng¾n hiÖn ®¹i. viÖc kh¾c häa h×nh tưîng, ph¸t hiÖn b¶n chÊt trong quan hÖ nh©n sinh hay ®êi sèng t©m hån cña con ngưêi. TruyÖn trung ®¹i ®ưîc viÕt b»ng tiÕng H¸n, cèt truyÖn ®¬n gi¶n cßn thiªn vÒ môc ®Ých gi¸o huÊn. - Hưíng dÉn ®äc: Chó ý ph©n biÖt giäng kÓ, t¶ cña t¸c gi¶ víi giäng quan phô mÉu hèng h¸ch, n¹t né; giäng thÇy ®Ò vµ d©n phu khóm nóm, sî sÖt. - Gi¶i thÝch tõ khã. *Tãm t¾t: ? Em h·y kÓ tãm t¾t truyÖn theo tr×nh tù cña truyÖn, bá hÕt nh÷ng lêi ®èi tho¹i cña nh©n vËt, chuyÓn thµnh ng«i thø 3. ? ChuyÖn kÓ vÒ sù kiÖn g×?Nh©n vËt chÝnh lµ ai ? -> (dạng câu hỏi phát hiện) (vì ®ª). (quan phô mÉu). ? Bè côc cña truyÖn cã thÓ chia thµnh mÊy phÇn ? PhÇn ND nµo lµ chÝnh ? -> (dạng câu hỏi phát hiện) ?V× sao em x¸c ®Þnh nh thÕ ? -> *Bè côc: 3 phÇn. - C¶nh ®ª s¾p vì (§1). - C¶nh hé ®ª (tiÕp-> Êy lµ h¹nh phóc). - C¶nh ®ª vì (phÇn cßn l¹i). (dạng câu hỏi nêu vấn đề ) (PhÇn kÓ chuyÖn c¶nh hé ®ª lµ chÝnh. V× dung lưîng dµi nhÊt vµ 1- C¶nh ®ª s¾p vì: tËp trung lµm næi bËt nh©n vËt - Thêi gian: GÇn 1 giê ®ªm. chÝnh lµ quan phô mÉu). - Kh«ng gian: Trêi mưa tÇm t·, ? C¶nh ®ª s¾p vì ®ưîc gîi t¶ b»ng nưíc s«ng NhÞ Hµ lªn to. c¸c chi tiÕt nµo vÒ kh«ng gian, thêi gian, ®Þa ®iÓm ? -> (dạng câu hỏi phát hiện) ? C¸c chi tiÕt ®ã gîi mét c¶nh tưîng thÕ nµo? -> (dạng câu - §Þa ®iÓm: Khóc s«ng lµng X, thuéc phñ X, hai ba ®o¹n ®· thÈm lËu. hỏi tưởng tượng) - (§ªm tèi, ma to kh«ng ngít, nưíc s«ng d©ng nhanh cã nguy c¬ lµm vì ®ª). - Tªn s«ng ®ưîc nãi cô thÓ, nhưng tªn lµng, tªn phñ chØ ®ưîc ghi b»ng kÝ hiÖu. §iÒu ®ã thÓ hiÖn dông ý g× cña t¸c gi¶ ?( T¸c gi¶ muèn ngưêi ®äc hiÓu c©u chuyÖn nµy kh«ng chØ x¶y ra ë 1 n¬i mµ cã thÓ lµ phæ biÕn ë nhiÒu n¬i ). Trong truyÖn nµy, phÇn më ®Çu cã vai trß th¾t nót. VËy ý nghÜa th¾t nót ë ®©y lµ g× ? =>T¹o t×nh huèng cã vÊn ®Ò (®ª s¾p vì) ®Ó tõ ®ã c¸c sù viÖc kÕ tiÕp sÏ x¶y ra. -> (dạng câu hỏi nêu vấn đề ) a- C¶nh trªn ®ª: 2- C¶nh hé ®ª: - HS ®äc §2,3. - H×nh ¶nh: KÎ th× thuæng, ngưêi ? Hai ®o¹n em võa ®äc t¶ c¶nh g×, th× cuèc,... b× bâm díi bïn lÇy... ë ®©u ? -> (dạng câu hỏi tưởng tượng) ngưêi nµo ngưêi nÊy ưít lưít ? C¶nh ®ưîc t¶ b»ng nh÷ng chi thưít như chuét lét. tiÕt h×nh ¶nh vµ ©m thanh ®iÓn - ¢m thanh: Trèng ®¸nh liªn h×nh nµo ? thanh. èc thæi v« håi, tiÕng ngưêi -> (dạng câu hỏi phát hiện) xao x¸c gäi nhau.. ->Sö dông nhiÒu tõ l¸y tîng h×nh kÕt hîp ng«n ng÷ biÓu c¶m (than «i, lo thay, nguy thay). ? Ng«n ng÷ miªu t¶ cã g× ®Æc s¾c ? -> (dạng câu hỏi quan điểm) =>Gîi c¶nh tưîng nhèn nh¸o, hèi h¶, chen chóc, c¨ng th¼ng, c¬ cùc ? C¸ch miªu t¶ ®ã, gîi lªn mét vµ hiÓm nguy. c¶nh tưîng như thÕ nµo ? -> (dạng câu hỏi tưởng tượng) ? T¸c gi¶ ®Æt ®o¹n t¶ c¶nh trªn ®ª trưíc khi ®ª vì cã ý nghÜa g× ? -> (dạng câu hỏi nêu vấn đề ) - (Dùng c¶nh d©n ®ang lo chèng chäi víi nưíc ®ª ®Ó cøu ®ª. ChuÈn bÞ cho sù xuÊt hiÖn c¶nh tưîng tr¸i ngưîc kh¸c sÏ diÔn ra b- C¶nh trong ®×nh: ë trong ®×nh). ? Theo dâi ®o¹n kÓ chuyÖn trong ®×nh, h·y cho biÕt chuyÖn g× ®ang x¶y ra ë ®©y ? -> (dạng câu hỏi phát *ChuyÖn quan phñ ®ưîc hÇu h¹: hiện) - (ChuyÖn quan phñ ®ưîc hÇu h¹, chuyÖn quan phñ ch¬i tæ t«m, - §å vËt: B¸t yÕn hÊp ®ưêng phÌn, chuyÖn quan phñ nghe tin ®ª vì). tr¸p ®åi måi, trong ng¨n b¹c ®Çy ? Trong ®o¹n v¨n kÓ chuyÖn quan nh÷ng trÇu vµng,... nµo èng thuèc b¹c, nµo ®ång hå vµng... phñ ®ưîc hÇu h¹, t¸c gi¶ ®· dïng - Ch©n dung quan phô mÉu: Uy nh÷ng chi tiÕt nµo ®Ó t¶ vÒ ®å vËt nghi chÔm chÖn ngåi, tay tr¸i tùa vµ ch©n dung quan phñ ? -> (dạng gèi xÕp, ch©n ph¶i duçi th¼ng ra, câu hỏi phát hiện) ®Ó cho tªn ngêi nhµ qu× ë díi ®Êt mµ g·i. =>HiÖn lªn h×nh ¶nh 1 viªn quan bÐo tèt, nhµn nh·, thÝch hëng l¹c vµ rÊt h¸ch dÞch. ? Qua c¸c chi tiÕt miªu t¶ trªn, ta thÊy hiÖn lªn h×nh ¶nh mét viªn - Mưa giã Çm Çm ngoµi ®ª, d©n quan như thÕ nµo ? -> (dạng câu hỏi phu rèi rÝt... tr¨m hä ®ang vÊt v¶ tưởng tượng) lÊm l¸p, géi giã t¾m mưa, như ? H×nh ¶nh quan phô mÉu nhµn ®µn s©u lò kiÕn ë trªn ®ª... nh· hưëng l¹c trong ®×nh tr¸i ngưîc víi h×nh ¶nh nµo ngoµi ®ª? -> (dạng câu hỏi phát hiện) ? Trong NT viÕt v¨n ®Æt 2 c¶nh ->Sö dông h×nh ¶nh tư¬ng ph¶nLµm næi râ tÝnh c¸ch hëng l¹c cña dông biÖn ph¸p tư¬ng ph¶n. Theo quan phñ vµ th¶m c¶nh cña ngêi em phÐp tư¬ng ph¶n trªn cã t¸c d©n. Gãp phÇn thÓ hiÖn ý nghÜa phª ph¸n cña truyÖn. dông g× ? *ChuyÖn quan phñ ®¸nh tæ t«m: -> (dạng câu hỏi quan điểm) tr¸i ngưîc nhau nh thÕ gäi lµ sö - Cö chØ: Khi ®ã, v¸n bµi quan ®· chê råi. Ngµi x¬i b¸t yÕn võa -GV:Theo dâi tiÕp c¶nh quan phñ xong, ngåi khÓnh vuèt r©u, rung ®¸nh tæ t«m. ®ïi, m¾t ®ang m¶i tr«ng ®Üa näc,... ? H×nh ¶nh quan phñ næi lªn qua - Lêi nãi: TiÕng thÇy ®Ò hái: BÈm nh÷ng chi tiÕt ®iÓn h×nh nµo vÒ cö bèc, tiÕng quan lín truyÒn: õ. Cã chØ vµ lêi nãi ? -> (dạng câu hỏi phát ngêi khÏ nãi: BÈm dÔ cã khi ®ª vì hiện) ! Ngµi cau mÆt, g¾t r»ng: MÆc kÖ ! ?ë ®o¹n truyÖn nµy cã nh÷ng h×nh ¶nh tư¬ng ph¶n nµo xuÊt hiÖn ? -> (dạng câu hỏi phát hiện) - (Tư¬ng ph¶n gi÷a lêi nãi khÏ cña ngưêi hÇu: BÈm cã khi ®ª vì víi lêi g¾t cña quan: MÆc kÖ !; t¬ng ph¶n gi÷a tiÕng kªu vang trêi dËy ®Êt ngoµi ®ª, víi th¸i ®é ®iÒm nhiªn hưëng l¹c ¨n ch¬i cña quan). ? Trong khi miªu t¶ vµ kÓ chuyÖn, t¸c gi¶ ®· xen nh÷ng lêi b×nh luËn vµ biÓu c¶m, ®ã lµ nh÷ng lêi nµo ? -> (dạng câu hỏi phát hiện) - (Ngµi mµ cßn dë v¸n bµi, hoÆc cha hÕt héi th× dÇu trêi long ®Êt lë, ®ª vì d©n tr«i, ngµi còng th©y kÖ. ¤i ! Tr¨m hai m¬i l¸ bµi ®en ®á, cã c¸i ma lùc g×...kh«ng b»ng n- -> KÕt hîp miªu t¶, kÓ chuyÖn b»ng NT tư¬ng ph¶n víi nh÷ng lêi b×nh luËn biÓu c¶m- Lµm næi râ tÝnh c¸ch bÊt nh©n cña nh©n vËt quan phñ, gi¸n tiÕp ph¶n ¸nh t×nh c¶nh thª th¶m cña d©n vµ béc lé ưíc bµi cao thÊp. Than «i !...) th¸i ®é mØa mai phª ph¸n cña t¸c ? KÕt hîp miªu t¶, kÓ chuyÖn gi¶. b»ng NT tư¬ng ph¶n víi nh÷ng *ChuyÖn quan phñ nghe tin ®ª vì: lêi b×nh luËn biÓu c¶m ®· mang l¹i hiÖu qu¶ g× cho ®o¹n truyÖn nµy ? -> (dạng câu hỏi nêu vấn đề ) - Quan lín mÆt ®á tÝa tai quay ra qu¸t r»ng: §ª vì råi !... §ª vì råi, ?Theo dâi ®o¹n v¨n kÓ chuyÖn thêi «ng c¸ch cæ chóng mµy, thêi quan phñ, khi nghe tin ®ª vì, ở «ng bá tï chóng mµy ! Cã biÕt ®o¹n nµy h×nh thøc ng«n ng÷ næi kh«ng ? bËt lµ g× ? -> (dạng câu hỏi nêu vấn đề ) -Mét ngưêi nhµ quª, m×nh mÈy - (Ng«n ng÷ ®èi tho¹i ). lÊm l¸p, quÇn ¸o ít ®Çm, tÊt t¶ ? H×nh ¶nh vµ nh÷ng c©u ®èi tho¹i ch¹y x«ng vµo thë kh«ng ra lêi: nµo cña quan phô mÉu ®¸ng gi¸ BÈm...quan lín ... ®ª vì mÊt råi ! nhÊt ? -> (dạng câu hỏi quan điểm) ? H×nh ¶nh cña quan phô mÉu tư¬ng ph¶n víi h×nh ¶nh nµo ? -> (dạng câu hỏi phát hiện) ->Sd ng«n ng÷ ®èi tho¹i vµ h×nh ¶nh t¬ng ph¶n- Kh¾c häa tÝnh c¸ch tµn nhÉn, v« l¬ng t©m cña quan phô mÉu vµ tè c¸o quan l¹i thê ¬ v« tr¸ch nhiÖm ®èi víi tÝnh m¹ng cña ngêi d©n. 3-C¶nh ®ª vì: - Kh¾p mäi n¬i miÒn ®ã, níc trµn ? C¸ch dïng ng«n ng÷ ®èi tho¹i vµ h×nh ¶nh t¬ng ph¶n ë ®©y cã lªnh l¸ng, xo¸y thµnh vùc s©u, nhµ t¸c dông g× ? -> (dạng câu hỏi nêu vấn cöa tr«i b¨ng, lóa m¸ ngËp hÕt. đề ) - KÎ sèng kh«ng chç ë, kÎ chÕt kh«ng n¬i ch«n, lªnh ®ªnh mÆt níc, chiÕc bãng b¬ v¬, t×nh c¶nh th¶m sÇu, kÓ sao cho xiÕt ! ? T¸c gi¶ ®· miªu t¶ c¶nh ®ª vì ->Miªu t¶ kÕt hîp víi biÓu c¶mnh thÕ nµo ? -> (dạng câu hỏi nêu vấn Võa gîi c¶nh tưîng lôt léi do ®ª đề ) vì, võa tá lßng thư¬ng c¶m xãt xa cho t×nh c¶nh khèn cïng cña ngêi d©n. ->Vai trß më nót- kÕt thóc truyÖn. ý nghÜa: ThÓ hiÖn t×nh c¶m nh©n ®¹o cña t¸c gi¶. ? Ngoµi miªu t¶ , t¸c gi¶ cßn biÓu c¶m g× ? -> (dạng câu hỏi nêu vấn đề ) * Ghi nhí: sgk (83 ). ? C¸ch miªu t¶ vµ biÓu c¶m trªn - Néi dung: cã t¸c dông g× ? -> (dạng câu hỏi + Gi¸ trÞ hiÖn thùc: Ph¶n ¸nh cuéc quan điểm) ? §o¹n truyÖn nµy cã vai trß vµ ý nghÜa g× ? -> (dạng câu hỏi quan điểm HS: đọc ghi nhớ sèng ¨n ch¬i hưëng l¹c v« tr¸ch nhiÖm cña kÎ cÇm quyÒn vµ c¶nh sèng thª th¶m cña ngưêi d©n trong XH cò. + Gi¸ trÞ nh©n ®¹o: Lªn ¸n kÎ cÇm quyÒn thê ¬ v« tr¸ch nhiÖm víi
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan