§Ò tµi s¸ng kiÕn kinh nghiÖm
VËn dông ph¬ng ph¸p d¹y vµ häc tÝch cùc vµo d¹y tiÕt
«n tËp tiÕng viÖt
Lêi nãi ®Çu
Nh chóng ta ®· biÕt nhiÖm vô vµ môc tiªu c¬ b¶n cña gi¸o dôc trong thêi
k× ®æi míi lµ nh»m x©y dùng, ®µo t¹o nh÷ng con ngêi, nh÷ng thÕ hÖ cã n¨ng lùc
tiÕp thu nh÷ng tinh hoa v¨n hãa cña nh©n lo¹i. Ph¸t huy tiÒm n¨ng d©n téc vµ tÝnh
tÝch cùc c¸ nh©n lµm chñ tri thøc, cã kÜ n¨ng thùc hµnh giái, cã t duy s¸ng t¹o, cã
t¸c phong c«ng nghiÖp, cã tÝnh tæ chøc, tÝnh kØ luËt, søc kháe ®Ó x©y dùng vµ b¶o
vÖ tæ quèc, thùc hiÖn c«ng nghiÖp hãa vµ hiÖn ®¹i hãa ®Êt níc.
§Ó ®¹t ®îc nhiÖm vô trªn th× gi¸o dôc ph¶i ®îc coi lµ nhiÖm vô cña toµn ®¶ng,
toµn d©n, toµn x· héi, trong ®ã nhµ trêng gi÷ vai trß quan träng nhÊt.
Víi nhµ trêng phæ th«ng ngoµi viÖc trang bÞ cho häc sinh nh÷ng tri thøc, phÈm
chÊt cña ngêi lao ®éng míi cßn ph¶i trang bÞ cho c¸c em t×nh yªu th¬ng, tinh thÇn
hîp t¸c, ®oµn kÕt vµ lßng nh©n ¸i. Trong ®ã viÖc trang bÞ cho HS nh÷ng tri thøc
khoa häc còng lµ mét nhiÖm vô c¬ b¶n v× tri thøc lµ ch×a khãa më cöa cho tÊt c¶
c¸c bé m«n khoa häc.
Mçi m«n häc trong nhµ trêng ®Òu cã ®Æc thï riªng, mét ph¬ng ph¸p nhËn
thøc. §Æc ®iÓm bé m«n vµ ph¬ng ph¸p nhËn thøc cã nghÜa hÕt søc quan träng trong
qu¸ tr×nh t×m tßi vµ thiÕt kÕ nh÷ng gi¶i ph¸p d¹y vµ häc bé m«n.
§èi víi m«n nh÷ v¨n : Lµ mét m«n häc cã vÞ trÝ ®Æc biÖt trong viÖc thùc hiÖn
môc tiªu chung cña nhµ trêng THCS . Gãp phÇn h×nh thµnh con ngêi cã ý thøc tu dìng, biÕt yªu th¬ng, quý träng gia ®×nh, b¹n bÌ, cã lßng yªu níc, yªu chñ nghÜa x·
héi, biÕt híng tíi nh÷ng t tëng, t×nh c¶m cao ®Ñp nh lßng nh©n ¸i, tinh thÇn t«n
träng lÏ ph¶i, sù c«ng b»ng, lßng c¨m ghÐt c¸i sÊu c¸i ¸c. Bíc ®Çu cã n¨ng lùc c¶m
thô c¸c gi¸ trÞ ch©n, thiÖn, mÜ trong nghÖ thuËt, tríc hÕt lµ trong v¨n häc, cã n¨ng
lùc thùc hµnh vµ n¨ng lùc sö dông tiÕng viÖt nh mét c«ng cô ®Ó t duy vµ giao tiÕp.
Qua nghiªn cøu tµi liÖu vµ thùc tÕ gi¶ng d¹y t«i m¹nh d¹n ®a ra mét sè ph¬ng
ph¸p ®Ó d¹y tèt mét tiÕt «n tËp TiÕng ViÖt. §Ò tµi nµy còng míi chØ lµ ý kiÕn chñ
quan cña c¸ nh©n t«i ch¾c ch¾n cã nhiÒu thiÕu sãt. T«i rÊt mong nhËn ®îc c¸c ý
kiÕn gãp ý cña cÊp trªn vµ ®ång nghiÖp ®Ó ®Ò tµi ®îc hoµn thiÖn h¬n.
T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n!
I. PhÇn më ®Çu
I.1. Lý do chän ®Ò tµi
Bé m«n Ng÷ v¨n nãi chung, ph©n m«n TiÕng ViÖt nãi riªng lµ bé m«n quan
träng trong hÖ thèng ch¬ng tr×nh gi¶ng d¹y ë trêng THCS. Nã cung cÊp cho häc
sinh vèn ng«n ng÷. Mét c«ng cô gi¸o tiÕp gióp cho häc sinh nãi ®óng viÕt ®óng
tiÕn tíi nãi hay vµ viÕt hay tiÕng ViÖt.
MÆt kh¸c d¹y TiÕng ViÖt lµ d¹y tiÕng mÑ ®Î, gióp c¸c em thªm hiÓu vµ vµ yªu tiÕng
mÑ ®Î.
Víi ph©n m«n TiÕng ViÖt néi dung d¹y häc cã kh¸ nhiÒu vÊn ®Ò míi kh«ng
chØ cung cÊp kiÕn thøc, cung cÊp vèn tõ ®Ó häc sinh cã thÓ dïng tõ viÕt c©u vµ tiªn
kÕt c©u trong v¨n b¶n mµ cßn cã kh¶ n¨ng vËn dông réng r·i trong viÖc ph©n tÝch
v¨n b¶n trong ph©n m«n V¨n vµ ph©n m«n TËp lµm v¨n.
Ch¬ng tr×nh Ng÷ v¨n 9 giµnh mét thêi lîng cho c¸c phÇn «n tËp, tæng kÕt,
tæng kÕt,kiÓm tra kh«ng chØ «n tËp phÇn tæng kÕt nh÷ng vÊn ®Ò «n tËp cña líp 9 mµ
cña c¶ cÊp häc, ë häc k× I, vÒ tiÕng viÖt sè tiÕt «n tËp, tæng kÕt vµ kiÓm tra gÇn b»ng
sè tiÕt häc bµi míi. Phèi hîp mét c¸ch hîp lÝ cã hiÖu qu¶ viÖc «n tËp tæng kÕt vµ
cung cÊp kiÕn thøc míi lµ mét ®ßi hái kh¾t khe ®èi víi viÖc tæ chøc d¹y- häc Ng÷
v¨n 9 ( cuèi bËc THCS, cuèi k× II cña ch¬ng tr×nh thay s¸ch)
Víi ph¹m vi ch¬ng tr×nh nµy t«i xin ®Ò cËp ®Õn viÖc: nghiªn cøu t×m ra nh÷ng
ph¬ng ph¸p ®Ó d¹y tèt mét bµi «n tËp TiÕng ViÖt cho häc sinh THCS nãi chung vµ
häc sinh líp 9 nãi riªng. D¹y lµ vÊn ®Ò nan gi¶i mµ trong qu¸ tr×nh «n tËp ( gi¶ng
d¹y ) chóng t«i ®· gÆp ph¶i rÊt nhiÒu khã kh¨n c¶ vÒ phÝa gi¸o viªn vµ häc sinh.
I.1.1. C¬ së lÝ luËn:
Trong s¸ch lý luËn d¹y vµ häc cã nhiÒu ®Þnh nghÜa kh¸c nhau vÒ ph¬ng ph¸p
d¹y häc( PPDH) mçi ®Þnh nghÜa nhÊn m¹nh mét vµi khÝa c¹nh nµo ®ã ph¶n ¸nh sù
ph¸t triÓn nhËn thøc cña c¸c nhµ khoa häc, c¸c nhµ s ph¹m vÒ b¶n chÊt cña kh¸i
niÖm PPDH ë mét thêi kú kh¸c nhau.
HiÖn nay toµn nghµnh Gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ®ang nç lùc ®æi míi PPDH theo híng ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña HS trong ho¹t ®éng häc tËp, theo t«i ®Þnh nghÜa sau
®îc xem lµ phï hîp: " Ph¬ng ph¸p d¹y häc lµ c¸ch thøc ho¹t ®éng cña gi¸o viªn
trong chØ ®¹o, tæ chøc c¸c ho¹t ®éng häc tËp nh»m gióp HS chñ ®éng ®¹t c¸c môc
tiªu d¹y häc."
Trong tiÕn tr×nh mét tiÕt d¹y th× néi dung vµ ph¬ng ph¸p d¹y häc bao giê còng
g¾n bã víi nhau mçi néi dung ®ßi hái mét ph¬ng ph¸p
thÝch hîp. C¸c kÜ n¨ng giao tiÕp kh«ng thÓ ®îc h×nh thµnh vµ ph¸t
triÓn b»ng con ®êng truyÒn gi¶ng thô ®éng. Muèn ph¸t triÓn kÜ n¨ng nµy häc sinh
ph¶i ®îc ho¹t ®éng trong m«i trêng giao tiÕp díi sù híng dÉn cña thÇy (c«).C¸c
kiÕn thøc vÒ ng«n ng÷ v¨n häc, v¨n hãa x·
héi cã thÓ ®îc tiÕp thu qua lêi gi¶ng, häc sinh chØ lµm chñ ®îc kiÕn thøc khi c¸c em
chiÕm lÜnh chóng b»ng chÝnh ho¹t ®éng cã ý thøc cña m×nh. Còng nh vËy nh÷ng t tëng t×nh c¶m nh©n c¸ch tèt ®Ñp cã thÓ ®îc h×nh thµnh ch¾c ch¾n th«ng qua sù rÌn
luyÖn, th«ng qua thùc tÕ
( häc ®i ®«i víi hµnh ,lÝ thuyÕt g¾n víi bµi tËp luyÖn tËp). §ã lµ nh÷ng lÝ do c¾t
nghÜa sù ra ®êi cña ph¬ng ph¸p d¹y häc míi. Ph¬ng ph¸p tÝch cùc hãa ho¹t ®éng
cña ngêi häc: lÊy häc sinh lµm trung t©m trong ®ã gi¸o viªn lµ ngêi tæ chøc ho¹t
®éng cña häc sinh, mçi häc sinh ®Òu ®îc tham gia ho¹t ®éng, ®Òu ®îc béc lé m×nh
vµ ph¸t triÓn rÌn luyÖn...
I.1.2. C¬ së thùc tiÔn:
NghÞ quyÕt TW 4 khãa VII/1993 ®· ®Ò ra nhiÖm vô " ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y
häc ë tÊt c¶ c¸c cÊp häc bËc häc " NghÞ quyÕt TW2 khãaVII ( 12-1996)nhËn ®Þnh :
Ph¬ng ph¸p gi¸o dôc ®µo t¹o chËm ®îc ®æi míi, cha ph¸t huy ®îc tÝnh tÝch cc, chñ
®éng s¸ng t¹o cña ngêi häc"
2
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y c¸c trêng THCS ®· xuÊt hiÖn ngµy cµng nhiÒu tiÕt
d¹y tèt ¸p dông mét sè ph¬ng tiÖn d¹y häc hiÖn ®¹i nh d¹y häc b»ng c«ng nghÖ
th«ng tin, ph¸t huy ®îc tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng chiÕm lÜnh trÝ thøc cña häc sinh.
Tuy nhiªn v½n cßn kh«ng Ýt trêng hîp d¹y theo ph¬ng ph¸p thÇy ®äc trß chÐp hoÆc
gi¶ng gi¶i xen kÏ vÊn ®¸p. §øng tríc mét tiÕt «n tËp gi¸o viªn ng÷ v¨n thêng hay
m¾c ph¶i sai sãt vÒ thêi gian cho tiÕt häc tøc lµ cha x¸c ®Þnh ®îc thêi gian giµnh
cho lý thuyÕt vµ vËn dông cho häc sinh thùc hµnh lµ bao nhiªu. Trong khi ®ã thêi
gian th× h¹n hÑp, kÕt qu¶ lµ häc sinh chØ häc mét c¸ch thô ®éng nh vËy ®i ngîc víi
ph¬ng ph¸p ®æi míi d¹y häc hiÖn nay.
Nguyªn nh©n:
- Häc sinh vÉn quen lèi häc thô ®éng ( ®èi víi häc sinh líp 6 ), g©y khã kh¨n
cho viÖc ¸p dông ph¬ng ph¸p míi vµo d¹y häc.
- NhiÒu gi¸o viªn cßn lóng tóng khi vËn dông ph¬ng ph¸p míivµo bµi d¹y.
- §èi víi tiÕt «n tËp GVcha ¸p dông ®îc nhiÒu ph¬ng ph¸p d¹y häc cã s¸ng t¹o,
linh ho¹t, kÝch thÝch ®Ó c¸c em ph¸t triÓn t duyvµ ng«n ng÷ trau råi vèn tiÕng viÖt.
VËy lµm thÕ nµo ®Ó cã mét tiÕt «n tËp TiÕng viÖt ®¹t hiÖu qu¶ ®ã lµ vÊn ®Ò mµ
rÊt nhiÒu gi¸o viªn Ng÷ v¨n quan t©m.
I.2.Môc ®Ých nghiªn cøu:
D¹y bµi «n tËp TiÕng ViÖt môc ®Ých lµ:
- HÖ thèng hãa kiÕn thøc tiÕng ViÖt ®· häc trong häc k× I( hoÆc häc k× II) cña
c¸c líp.
- KÕt hîp víi c¸c bµi tËp lµm v¨n vµ c¸c v¨n b¶n v¨n ®· häc ®Ó rÌn luyÖn c¸c kÜ
n¨ng tæng hîp vÒ sö dông tiÕng ViÖt trong nãi vµ viÕt.
I.3.Thêi gian- ®Þa ®iÓm:
I.3.1. Thêi gian:
Thêi gian thùc hiÖn ®Ò tµi trong n¨m häc trªn c¬ së cña nh÷ng tiÕt «n tËp cô thÓ
( «n tËp tiÕng ViÖt 9)
I.3.2. §Þa ®iÓm:
----------------------------------I.3.3. Ph¹m vi ®Ò tµi:
Mét sè ph¬ng ph¸p d¹y tiÕt «n tËp TiÕng viÖt nãi chung vµ tiÕt «n tËp
TiÕng ViÖt 9 nãi riªng.
I.3.3.1 Giíi h¹n ®èi tîng nghiªn cøu.
§èi tîng nghiªn cøu: HS - THCS
I.3.3.2. Giíi h¹n vÒ ®Þa bµn nghiªn cøu
N¬i nghiªn cøu trêng THCS Tiªn L·ng- Tiªn yªn- QN
I.3.3.3. Giíi h¹n vÒ kh¸ch thÓ kh¶o s¸t
§èi tîng lµ häc sinh líp 9
I.4. §ãng gãp míi vÒ mÆt lý luËn, vÒ mÆt thùc tiÔn:
--------------------------------------II. PhÇn néi dung
II.1. Ch¬ng 1: Tæng quan
3
M«n Ng÷ v¨n nãi chung vµ ph©n m«n TiÕng viÖt nãi riªng lµ ph©n m«n quan
träng trong hÖ thèng ch¬ng tr×ng gi¶ng d¹y ë trêng
THCS. Nã cung cÊp cho häc sinh vèn ng«n ng÷, mét c«ng cô giao tiÕp gióp häc
sinh nãi ®óng viÕt ®óng tiÕn tíi nãi hay, viÕt hay TiÕng viÖt. MÆt kh¸c d¹y TiÕng
viÖt lµ d¹y tiÕng mÑ ®Î, gióp c¸c em thªm hiÓu vµ yªu tiÕng mÑ ®Î.
PhÇn TiÕng viÖt néi dung d¹y häc cã kh¸ nhiÒu vÊn ®Ò míi kh«ng chØ cung
cÊp kiÕn thøc, cung cÊp vèn tõ ®Ó häc sinh cã thÓ dïng tõ viÕt c©u vµ liªn kÕt c©u
trong v¨n b¶n mµ cßn cã kh¶ n¨ng vËn dông r«ng r·i trong viÖc ph©n tÝch v¨n b¶n
trong ph©n m«n v¨n vµ ph©n m«n TËp lµm v¨n.
Ch¬ng tr×nh Ng÷ v¨n 9 giµnh mét thêi lîng kh¸ nhiÒu cho c¸c phÇn «n tËp,
tæng kÕt. Kh«ng chØ «n tËp tæng kÕt nh÷ng néi dung häc ë líp 9 mµ cña c¶ cÊp häc,
ë häc k× I,vÒ TiÕng viÖt sè tiÕt «n tËp, tæng kÕt vµ kiÓm tra gÇn b»ng sè tiÕt häc bµi
míi. Phèi hîp mét c¸ch hîp lý cã hiÖu qu¶ viÖc «n tËp tæng kÕt vµ cung cÊp kiÕn
thøc míi lµ mét ®êi hëi kh¾t khe ®èi víi viÖc tæ chøc d¹y- häc Ng÷ v¨n 9 . Víi
ph¹m vi ch¬ng tr×nh nµy t«i xin ®Ò cËp ®Õn viÖc "VËn dông ph¬ng ph¸p ®æi míi
vµo d¹y mét giê «n tËp TiÕng viÖt"cho HS THCS nãi chung vµ HS líp 9 nãi riªng.
§©y lµ mét vÊn ®Ò nan gi¶i mµ trong qu¸ tr×nh «n tËp ( gi¶ng d¹y) chóng t«i ®· gÆp
vµ gi¶i quyÕt.
II.1.1. LÞch sö vÊn ®Ò nghiªn cøu
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------II.1.2. C¬ së lý luËn:
* Ph¬ng ph¸p tÝch cùc lµ g× ?
Ph¬ng ph¸p tÝch cùc ( PPTC )
-PPTC híng tíi ho¹t ®éng hãa, tÝch cùc hãa ho¹t ®éng nhËn thøc cña ngêi häc.
- TÝch cùc hãa trong ho¹t ®éng häc tËp liªn quan tríc hÕt ®Õn ®éng c¬ häc tËp.
§éng c¬ ®óng t¹o ra høng thó. Høng thó ®óng lµ tiÒn ®Ò cña tù gi¸c. Høng thó vµ tù
gi¸c lµ hai yÕu tè t©m lý tÝnh tÝch cùc. TÝnh tÝch cùc s¶n sinh ra nÕp t duy ®éc
lËp.Suy nghÜ ®äc lËp lµ mÇm mèng cña s¸ng t¹o. Ngîc l¹i phong c¸ch häc tËp tÝch
cùc ®éc lËp s¸ng t¹o sÏ ph¸t triÓn tù gi¸c, høng thó båi dìng ®éng c¬ häc tËp.
- TÝnh tÝch cùc häc tËp biÓu hiÖn ë nh÷ng dÊu hiÖu : H¨ng h¸i tr¶ lêi c¸c c©u hái
cña gi¸o viªn( GV), bæ sung c¸c c©u hái cña b¹n, thÝch ph¸t biÓu ý kiÕn cña m×nh
tríc vÊn ®Ò ®Ò ra, hay nªu th¾c m¾c, ®ßi hái gi¶i thÝch c¨n kÏ nh÷ng vÊn ®Ò cha râ,
chñ ®éng vËn dông kiÕn thøc kü n¨ng ®ßi hái ®Ó nhËn thøc vÊn ®Ò míi. TËp chung
chó ý vµo nh÷ng vÊn ®Ò ®ang häc, kiªn tr× hoµn thµnh bµi tËp, kh«ng n¶n tríc
nh÷ng t×nh huèng khã kh¨n.
- TÝnh tÝch cùc häc tËp ®¹t ®îc nh÷ng cÊp ®é tõ thÊp ®Õn cao:
+ B¾t tríc g¾ng søc lµm theo mÉu hµnh ®éng cña thÇy cña b¹n.
+ T×m tßi ®éng lËp suy nghÜ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nªu t×m kiÕm nh÷ng c¸ch gi¶i quyÕt
kh¸c nhau vÒ mét vÊn ®Ò.
+S¸ng t¹o: T×m ra c¸ch gi¶i quyÕt míi, ®éc lËp, h÷u hiÖu.
*D¹y vµ häc tÝch cùc lµ thÕ nµo?
+ Híng d¹y vµ häc tÝch cùc
4
- Thùc hiÖn d¹y vµ häc cã nghÜa lµ g¹t bá c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc (PPDH)
truyÒn thèng. Trong hÖ thèng c¸c PPDHquen thuéc chØ râ : VÒ mÆt nhËn thøc th×
c¸c ph¬ng ph¸p thùc hµnh lµ tÝch cùc h¬n c¸c ph¬ng ph¸p trùc quan, ph¬ng ph¸p
trùc quan th× tÝch cùc h¬n ph¬ng ph¸p dïng lêi.
- Nhãm ph¬ng ph¸p dïng lêi th× lêi (cña thÇy, cña trß, cña s¸ch) ®ãng vai trß lµ
nguån " tri thøc chñ yÕu " ®Æc biÖt quan träng lµ lêi cña thÇy. Trong c¸c ph¬ng
ph¸p dïng lêi, ngay c¶ ph¬ng ph¸p tËp chung vµo cho GV nh thuyÕt tr×nh trÇn
thuËt, gi¶ng gi¶i, b×nh luËn vÉn rÊt cÇn thiÕt. C¸c ph¬ng ph¸p vÊn ®¸p lµm viÖc víi
s¸ch ... ®Òu cã nhiÒu thuËn lîi ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝc cùc cña ngêi häc.
- Trong nhãm c¸c ph¬ng tiÖn trùc quan th× ph¬ng tiÖn trùc quan ®îc sö dông nh lµ
" nguån " chñ yÕu dÉn ®Õn kiÕn thøc míi, lêi cña thÇy ®ãng vai trß tæ chøc, híng
dÉn tri gi¸c c¸c tµi liÖu trùc quan ( biÓu mÉu tranh ¶nh, b¨ng h×nh ...)
- Trong nhãm thùc hµnh, häc sinh trùc tiÕp thao t¸c trªn c¸c ®èi tîng thùc hµnh
( vÊn ®Ò khÝa c¹nh, vÊn ®Ò bµi tËp ...)
+ C¸c ph¬ng ph¸p tÝch cùc cÇn ®îc ph¸t triÓn ë trêng phæ th«ng :
- VÊn ®¸p, t×m tßi.
- §Æt vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò.
- D¹y häc theo nhãm.
+ §Æc trng cña ph¬ng ph¸p tÝch cùc:
- D¹y vµ häc th«ng qua tæ chøc c¸c ho¹t ®éng cña häc sinh.
- Chó trong rÌn luyÖn ph¬ng ph¸p tù häc
- T¨ng cêng häc tËp c¸ thÓ víi phèi hîp häc tËp hîp t¸c.
- KÕt hîp sù ®¸nh gi¸ cña gi¸o viªn vµ tù ®¸nh gi¸ cña häc sinh.
KÕt luËn ch¬ng 1
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------II.2. Ch¬ng 2: Néi dung vÊn ®Ò nghiªn cøu:
II.2.1. NhiÖm vô nghiªn cøu :
+ NhiÖm vô vÒ lý luËn
Trong hÖ thèng tr¬ng tr×nh TiÕng ViÖt 6,7,8,9 tiÕt «n tËp chiÕm mét vÞ trÝ kh«ng
nhá theo chóng t«i ®©y lµ nh÷ng tiÕt häc v« cïng quan träng. ¤n tËp TiÕng ViÖt tøc
lµ gióp häc sinh hÖ thèng hãa toµn bé kiÕn thøc ®· häc mét häc k×, c¶ n¨m häc hay
liªn cÊp häc. Nãi nh vËy cã thÓ coi giê häc «n tËp lµ mét giê cñng cè, kh¾c s©u
kiÕn thøc TiÕng ViÖt lÇn 2, th«ng qua ®ã häc sinh tù ®¸nh gi¸ kiÕn thøc cña m×nh
vµ chuÈn bÞ tèt cho k× thi I+ II vµ c¶ n¨m häc.
VÒ cÊu tróc ch¬ng tr×nh : thêi lîng giµnh cho tiÕt «n tËp, tæng kÕt ®îc bè trÝ mét
c¸ch hîp lÝ, cã hÖ thèng nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho häc sinh n¾m ®îc bµi theo tr×nh tù
trong hÖ thèng Êy. Cô thÓ : ë líp 6 cã hai tiÕt «n tËp TiÕng ViÖt ë cuèi ch¬ng tr×nh
( TiÕt 66 vµ tiÕt 135 ) Líp 7 vµ líp 8 ®Òu cã 3 tiÕt «n tËp TiÕng ViÖt nhng tíi líp 9
tæng sè tiÕt «n tËp TiÕng ViÖt lµ 11 tiÕt. §iÒu nµy cho thÊy viÖc t¨ng dÇn thêi thêi lîng «n tËp ë c¸c líp 6,7,8 vµ t¨ng vät ë líp 9 lµ mét sù thay ®æi lín cña ch¬ng tr×nh
SGK míi . TÊt c¶ nh»m gióp cho häc sinh cã thÓ thch hiÖn tèt viÖc cöng cè, hhÖ
thèng hãa kiÕn thøc trong mét ch¬ng tr×nh ®· häc, nhÊt lµ ®èi víi häc sinh líp 9
5
chuÈn bÞ cho c¸c em n¾m v÷ng kiÕn thøc ®Ó häc tiÕp ch¬ng tr×nh TiÕng ViÖt ë trung
häc phæ th«ng.
Víi thêi lîng kh«ng nhá nh vËy trong ch¬ng tr×nh bé m«n ng÷ v¨n giµnh cho
c¸c tiÕt «n tËp, tæng kÕt tiÕng ViÖt lµ mét lý do khiÕn ngêi gi¸o viªn Ng÷ v¨n cÇn
ph¶i lu t©m. Còng chÝnh v× lý do nµy, phèi hîp mét c¸ch hîp lÝ, cã hiÖu qu¶ cña
viÖc «n tËp, tæng kÕt vµ cung cÊp kiÕn thøc míi lµ mét vÊn ®Ò cÇn ph¶i ®Çu t thêi
gian, c«ng søc, trÝ tuÖ ®èi víi mìi gi¸o viªn ®øng líp.
+ NhiÖm vô thùc tiÔn:
* Thùc tr¹ng cña viÖc d¹y tiÕt «n tËp tríc kia vµ nh÷nh n¨m gÇn ®©y:
Trong thêi gian tríc kia ( khi cha thay s¸ch gi¸o khoa ) vµ nh÷ng n¨m gÇn ®©y
( ®æi míi ch¬ng trinhg SGK ) ViÖc d¹y tiÕt «n tËp lµm thÕ nµo cho tèt còng kh«ng
®îc nhiÒu gi¸o viªn d¹y Ng÷ V¨n quan t©m. Bëi lÏ tiÕt «n tËp lµ tiÕt d¹y khã, cÇn
ph¶i ®Çu t nhiÒu thêi gian, c«ng søc, trÝ tuÖ cho viÖc so¹n gi¶ng. Khi d¹y tiÕt nµy
gi¸o viªn ph¶i n¾m v÷ng kiÕn thøc vµ truyÒn ®¹t mét c¸ch cã hÖ thèng, mang tÝnh
kh¸i quat cao. §ång thêi trong g׬ häc kh«ng khÝ häc tËp cña häc sinh c¸c giê «n
tËp thêng kÕm s«i næi h¬n so víi c¸c giê häc kiÕn thøc míi. V× vËy ®a sè gi¸o viªn
rÊt ng¹i ®¨ng kÝ thao gi¶ng, dù giê vµo nh÷ng tiÕt «n tËp ch¬ng hay tæng kÕt «n tËp
cuèi k×.
ViÖc thùc hiÖn ch¬ng tr×nh, SGK cò cßn cã nh÷ng h¹n chÕ, ®ã lµ do cÊu tróc cña
tiÕt «n tËp TiÕng ViÖt hoÆc tæng kÕt TiÕng ViÖt thêng t¸ch ra hai phÇn râ rÖt: phÇn
lý thuyÕt tríc, thùc hµnh sau. Khi so¹n gi¶ng gi¸o viªn thêng c¨n cø vµo ®Þnh híng
cöa SGK vµ SGV ®Ó d¹y. Thêng th× gi¸o viªn hay cho häc sinh «n vµ hÖ thång hÕt
toµn bé lý thuyÕt cã trong SGK råi míi cho häc sinh lµm bµi tËp «n luyÖn, thùc
hµnh. ViÖc t¸ch rêi gi÷a lý thuyÕt vµ thùc hµnh nh vËy thêng khiÕn cho c¸c giê häc
sa ®µ viÖc «n tËp cñng cè lý thuyÕt nhiÒu h¬n lµ lµm bµi tËp thùc hµnh. §iÒu nµy
dÉn tíi viÖc häc sinh thô ®éng n¾m bµi, kh«ng tÝch cùc trong giê «n luyÖn vµ kÕt
qu¶ lµ nhiÒu häc sinh hiÓu vµ n¾m kiÕn thøc theo kiÓu häc vÑt, kh«ng s©u.
Mét sè yÕu tè n÷a ¶nh hëng kh«ng nhá ®Õn kÕt qu¶ d¹y häc cña mét tiÕt «n tËp,
tæng kÕt lµ vÒ phÝa häc sinh. Trõ mét sè Ýt häc sinh kh¸, giái vµ ý thøc häc tËp t ¬ng
®èi tèt th× phÇn lín häc sinh cßn lêi häc, chuÈn bÞ bµi qua loa, h×nh thøc g©y trë
ng¹i lín tíi viÖc «n tËp. V× vËy líp häc kh«ng thÓ tÝch cùc chñ ®éng tham gia vµo
giê häc dÉn tíi kÕt qu¶ häc tËp trªn líp cha cao. Song ®iÒu nµy còng cã mét phÇn
tr¸ch nhiÖm cña gi¸o viªn trùc tiÕp gi¶ng d¹y cha coi träng viÖc híng dÉn häc sinh
chuÈn bÞ chu ®¸o bµi vë tríc khi ®Õn líp .
Tõ tÕ trªn, trong mÊy n¨m gÇn ®©y thùc hiÖn ch¬ng tr×nh thay s¸ch gi¸o khoa
míi, t«i nhËn thÊy ch¬ng tr×nh SGK míi cã nhiÒu c¶i tiÕn theo híng tÝch cùc. Víi
ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y : ThÇy ®ãng vai trß lµ ngêi hêng dÉn, trß chñ ®éng tÝch cùc
trong viÖc lÜnh héi kiÕn thøc t¹o cho gi¸o viªn vµ häc sinh lµm viÖc trong giê häc
nhÞp nhµng vµ cëi më h¬n. §èi víi c¸c m«n häc kh¸c nãi chung vµ m«n Ng÷ v¨n
nãi riªng , tÊt c¶ ®Òu ®îc gi¶ng d¹y theo quan ®iÓm tÝch hîp vµ tÝch cùc. Bé m«n
Ng÷ v¨n kh«ng t¸ch rêi gi÷a ph©n m«n V¨n - TiÕng ViÖt- TËp lµm v¨n t¹o cho
chóng cã mèi quan hÖ kh¨ng khÝt, hç trî bæ sung cho nhau. Häc tèt phÇn TiÕng
ViÖt kh«ng chØ gióp häc sinh cã kh¼ n¨ng sö dông tèt TiÕng ViÖt trong giao tiÕp vµ
t¹o lËp v¨n b¶n mµ cßn gióp häc sinh t×m hiÓu ®Ó thÊy c¸i hay, c¸i ®Ñp trong c¶m
6
thô v¨n ch¬ng. Ngîc l¹i häc tèt phÇn v¨n häc còng gióp häc sinh cã thªm kiÕn
thøc, kÜ n¨ng ®Ó häc tèt phÇn TiÕng ViÖt. V× vËy c¸c giê häc TiÒng ViÖt ®Æc biÖt lµ
c¸c tiÕt ¤n tËp, tæng kÕt TiÕng ViÖt chó träng rÌn luyÖn cho häc sinh kh¶ n¨ng thùc
hµnh, hiÓu vµ vËn dông tèt nh÷ng kiÕn thøc ®· häc vµo thùc tÕ cuéc sèng. CÊu tróc
SGK míi kh«ng t¸ch rêi phÇn lý thuyÕt vµ phÇn thùc hµnh. PhÇn lín c¸c tiÕt «n tËp
vµ tæng kÕt ®îc tr×nh bµy b»ng mét hÖ thèng c¸c bµi tËp nh»m gióp häc sinh nhËn
diÖn, luyÖn tËp, cñng cè, n¨ng cao h¬n nh÷ng kiÕn thøc ®· häc. §ã c÷ng lµ ®iÒu
kiÖn thuËn lîi h¬n cho gi¸o viªn vµ häc sinh trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y vµ häc
tËp.Gi¸o viªn híng dÉn häc sinh chó träng vµo viÖc rÌn kÜ n¨ng luyÖn tËp vµ thùc
hµnh. TÝnh tÝch cùc chñ ®éng cña häc sinh trong giê häc ®îc n¨ng cao h¬n. Víi lîng kiÕn thøc ®îc s¾p xÕp nh vËy häc sinh sÏ ®Çu t h¬n vµo c«ng viÖc chuÈn bÞ bµi
ë nhµ, bëi v× häc sinh ph¶i «n kÜ lÝ thuyÕt tríc th× míi cã kh¶ n¨ng lµm bµi tËp trªn
líp ®îc.§iÒu nµy khiÕn cho giê häc ®¹t kÕt qu¶ cao h¬n so víi khi cha ®æi míi ch¬ng tr×nh SGK míi.
V× vËy giê ®©y c¸c tiÕt «n tËp TiÕng ViÖt ®· ®îc nhiÒu gi¸o viªn quan t©m vµ
b¾t ®Çu cã høng thó nghiªn cøu gi¶ng d¹y. ë trêng chóng t«i ®· vËn dông " Ph¬ng
ph¸p d¹y häc tÝch cùc vµo d¹y mét tiÕt «n tËp TiÕng ViÖt". §· ®îc ®a ra trao ®æi
th¶o luËn trong tæ, nhãm chuyªn m«n, råi n©ng lªn thµnh chuyªn ®Ò ®Ó thèng nhÊt
néi dung vµ c¸ch thøc gi¶ng d¹y. §Õn nay ®· cã nhiÒu gi¸o viªn m¹nh d¹n ®¨ng kÝ
nh÷ng giê thao gi¶ng, dù giê c¸c giê gi¶ng ®ã ®Òu ®¸nh gi¸ cao vµ ®¹t kÕt qu¶ ®óng
theo tinh thÇn ®æi míi cña phßng GD vµ së GD- §T.
Nhng thiÕt nghÜ ®Ó d¹y giê «n tËp TiÒng ViÖt ®îc tèt b¶n th©n t«i vµ ®ång
nghiÖp muèn ®Ò xuÊt mét yªu cÇu nhá víi Bé vµ së GD lµ t¨ng thêi lîng ®èi víi
mçi bµi «n tËp ®Ó HS n¾m tr¾c h¬n kiÕn thøc vµ GV c÷ng rÌn nhiÒu h¬n cho HS kÜ
n¨ng viÕt ®o¹n v¨n, dïng tõ, ®Æt c©u.
II.2.2.C¸c néi dung cô thÓ trong ®Ò tµi:
Néi dung 1: Quy tr×nh d¹y bµi «n tËp nãi chung:( ®èi víi c¸c líp 6,7,8,9)
a. Gi¸o viªn kiÓm tra bµi cò:
- Yªu cÇu nªu ng¾n gän nh÷ng ®iÒu ®· ®îc häc ë tiÕt tríc, cho vÝ dô minh häc
hoÆc gi¶i c¸c bµi tËp cöng cè v©n dông kiÕn thøc ®· häc.
- HoÆc GV kh«ng kiÓm tra bµi cò mµ kÕt hîp kiÓm tra kiÕn thøc cò trong giê «n
- TRong trêng hîp bµi «n kh«ng cã c©u hái cñng cè lÝ thuyÕt th× gi¸o viªn yªu
cÇu häc sinh nh¾c l¹i lý thuyÕt cã liªn quan vµ cho vÝ dô minh häa.
VÝ dô : tiÕt 73 : ¤n tËp TiÕng ViÖt ( líp 9). Néi dung «n vÒ c¸c ph¬ng ch©n héi
tho¹i, Xng h« trong héi tho¹i, C¸ch dÉn trùc tiÕp vµ c¸ch dÉn gi¸n tiÕp.Khi kiÓm tra
bµi cò GV ®a ra mét t×nh huèng vÒ mét ph¬ng ch©m héi tho¹i bÊt k× vµ ®a ra c©u
hái : Em cho biÕt t×nh huèng trªn thuéc ph¬ng ch©m héi tho¹i nµo?Em hiÓu g× vÒ
ph¬ng ch©m héi tho¹i ®ã? Sau c©u hái nµy GV dÉn vµo bµi. Nh vËy khi vµo bµi sÏ
t¹o cho häc sinh høng thó lÊy c¸c t×nh híng thuéc c¸c ph¬ng ch©m héi tho¹i kh¸c.
b. D¹y bµi míi:
- Khi giíi thiÖu bµi, gi¸o viªn nªu yªu cÇu cña tiÕt häc, chó ý lµm næi bËt mèi
quan hÖ gi÷a néi dung bµi «n tËp.
7
- Gi¸o viªn híng dÉn häc sinh «n tËp lÝ thuyÕt ( theo quy tr×nh trong SGK) gi¸o
viªn híng ®Én häc hinh tr¶ lêi c©u hái hoÆc thùc hiÖn bµi tËp cñng cè lÝ thuyÕt b»ng
c¸c ph¬ng ph¸p sau:
* Gióp HS n¾m v÷ng yªu cÇu cña bµi tËp hoÆc c©u hái.
* Cho HS ®äc thÇm råi tr×nh bµy l¹i yªu cÇu cña c©u hái hoÆc bµi tËp.
* Gi¸o viªn gi¶i thÝch thªm cho râ yªu cÇu cña c©u hái hoÆc bµi tËp ( nÕu cÇn )
* Tæ chøc cho häc sinh thùc hiÖn lµm mÉu mét phÇn cña cau hái hoÆc bµi tËp ®Ó
c¶ líp n¾m ®îc yªu cÇu cña giê «n tËp ( nÕu ®ã lµ bµi tËp khã) . Sau ®ã gi¸o viªn tæ
chøc cho häc sinh tr¶ lêi c©u hái hoÆc thùc hiÖn bµi tËp theo c¸c h×nh thøc: lµm
viÖc c¸ nh©n hoÆc trao ®æi theo cÆp, nhãm ®Ó tr¶ lêi c©u hái vµ thùc hiÖn bµi tËp .
Tæ chøc cho häc sinh b¸o c¸o kÕt qu¶ b»ng nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau, trao ®æi víi
häc sinh, söa lçi cho HS hoÆc tæ chøc cho HS gãp ý cho nhau vµ tù ®¸nh gi¸ nhau
trong qu¸ tr×nh lµm bµi. Cuèi cïng lµ s¬ kÕt tæng kÕt ghi b¼ng nÕu cÇn thiÕt.
c. Híng dÉn luyÖn tËp.
§a sè c¸c bµi «n tËp TiÕng ViÖt tõng phÇn lÝ thuyÕt ®an xen víi thùc hµnh v×
vËy GV híng dÉn HS lµm bµi tËp thùc hµnh nh c¸ch híng dÉn luyÖn tËp bµi lý
thuyÕt ®· nªu ë trªn, cÇn chó ý c¸c d¹ng bµi tËp, nÕu bµi tËp lËp b¶ng biÓu th× gi¸o
viªn chó ý lîc ®å cho häc sinh vµ so s¸nh kiÕn thøc häc tríc ®ã, rÌn kÜ n¨ng thùc
hµnh, cñng cã, kh¾c s©u kiÕn thøc cña toµn bµi «n tËp.
Néi dung 2: C¸ch tiÕn hµnh d¹y mét giê «n tËp TiÕng ViÖt.
D¹y mét tiÕt «n tËp, chóng ta kh«ng sa vµo lý thuyÕt, môc ®Ých lµ thùc hµnh
øng dông ®Ó mang l¹i hiÖu qu¶ thiÕt thùc, lu«n g¾n víi v¨n b¶n, trë thµnh c«ng cô
®Ó lµm râ cho viÖc ®äc v¨n vµ lµm theo tinh thÇn tÝch hîp, u tiªn cho bµi tËp rÌn
luyÖn kÜ n¨ng. Tõ yªu cÇu trªn ®ßi hái giê «n tËp TiÕng ViÖt cÇn thùc hiÖn theo c¸c
bíc sau.
* Lùa chän hÖ thèng bµi tËp ph¶i ®ñ ®Ó thùc hiÖn c¸c yªu cÇu: cñng cè kiÕn
thøc, rÌn luyÖn kÜ n¨ng, ph¸t triÓn t duy ...díi nhiÒu h×nh thøc ( tr¾c nghiÖm, ®iÒn
vµo dÊu ...,bµi tËp nhËn biÕt, bµi tËp s¸ng t¹o...). Nh»m cñng cè kiÕn thøc ®· häc
cho häc sinh, n¨ng cao ph¬ng ph¸p, rÌn kÜ n¨ng nãi - viÕt, båi dìng n¨ng lùc kh¸c:
x©y dùng ®o¹n v¨n, bµi v¨n, nãi hay, viÕt th¹o...,huy ®éng sù lùa chän chÝnh x¸c,
t×m ®îc ph¬ng ¸n tèi u, ph¸t huy kh¶ n¨ng suy nghÜ ®éc lËp, kh¶ n¨ng s¸ng t¹o cña
häc sinh.
* X©y dùng nhãm bµi tËp cho møc ®é kh¸c cña tõng ®¬n vÞ kiÕn thøc, bµi häc
dùa trªn c¬ së nh÷ng bµi tËp ®· cã trong SGK, SBT ®Ó võa dÉn d¾t HS vµ rµ so¸t l¹i,
cñng cè l¹i kiÕn thøc, rÌn luyÖn kÜ n¨ng ...Nhãm bµi tËp nµy ®îc GV thÓ hiÖn qua
b¶ng phô, phiÕu häc tËp, s¬ ®å, lîc ®å.
VÝ dô khi d¹y tiÕt «n tËp : Tæng kÕt tõ vùng ë líp 9 ( tiÕt 44) ®Ó cñng cè vÒ cÊp
®é kh¸i qu¸t nghÜa cña tõ GV yªu cÇu häc sinh ®iÒn tõ ng÷ vµo c¸c « trèng cho
thÝch hîp trong s¬ ®å
8
GV gióp häc sinh gi¶i thÝch nghÜa cña c¸c tõ ng÷ trong s¬ ®å b»ng c¸ch sö dông
tõ ng÷ nghÜa réng ®Ó gi¶i thÝch nghÜa cña c¸c tõ ng÷ nghÜa hÑp.
VÝ dô: Tõ ghÐp lµ tõ phøc ®îc t¹o b»ng c¸ch ghÐp c¸c tiÕng cã quan hÖ víi nhau
vÒ nghÜa.
* Gióp HS ph¸t hiÖn, t×m tßi lêi gi¶i cho nh÷ng bµi tËp ®ã, chØ ra ®îc nh÷ng
kiÕn thøc, nh÷ng kÜ n¨ng ph¬ng ph¸p gi¶i hÖ thèng bµi tËp. TÊt c¶ häc sinh ®îc chñ
®éng suy nghÜ nhiÒu h¬n, ®îc ho¹t ®éng nhiÒu h¬n, ®Æc biÖt lµ häc sinh ph¸t huy ®îc n¨ng lùc s¸ng t¹o trong giê häc.
* Rót ra nh÷ng môc ®Ých cña tõng d¹ng bµi tËp, ®Þnh híng cho häc sinh x©u
chuçi c¸c kiÕn thøc ®· häc, tËp luyÖn ®îc c¸c kÜ n¨ng cÇn thiÕt ...
Nh vËy GV ®· thiÕt kÕ ®îc mét hÖ thèng bµi tËp nh»m gióp häc sinh n¨m v÷ng
kiÕn thøc, cã kÜ n¨ng gi¶i c¸c bµi tËp TiÕng ViÖt, tù kh¸m ph¸, tù tr×nh bµy theo
c¸ch hiÓu ®óng cña m×nh.
Trong giê «n tËp TiÕng ViÖt, dùa trªn nh÷ng c¬ së, nh÷ng yªu cÇu trªn GV ®·
®Þnh híng ®îc kiÕn thøc theo tõng m¶ng, tõng phÇn trong g׬ «n tËp.Ph©n m«n
TiÕng ViÖt ë c¸c khèi líp 6,7,8 ®· ®îc tiÕn hµnh «n tËp theo tr×nh tù cña tiÕt häc lµ
®i tõ hÖ thèng bµi tËp nh lËp b¶ng biÓu , lîc ®å ®Õn cñng cè lÝ thuyÕt cho tõng phÇn.
HÖ thèng bµi tËp ®îc s¾p xÕp tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p, tõ bµi tËp cñng cè ®Õn bµi
tËp rÌn luyÖn kÜ n¨ng, ph¸t triÓn ãc t duy s¸ng t¹o cña häc sinh.
§èi víi tiÕt «n tËp TiÕng ViÖt cña líp 9 còng dïng lîc ®å, b¶ng so s¸nh nhng
h×nh thøc «n tËp phong phó h¬n. V× líp 9 lµ líp cuèi cïng cña cÊp häc, thêi lîng
kiÕn thøc t¨ng do ®ã hÖ thèng bµi tËp còng ®a d¹ng, phong phó ®ßi hái häc sinh
ph¸i suy nghÜ nhiÒu h¬n, cã nhiÒu c©u hái, bµi tËp ph¶i vËn dông kiÕn thøc kÜ n¨ng
c¶ ba ph©n m«n ( V¨n - TiÕng ViÖt - TËp lµm v¨n)ë møc ®é cao h¬n.
Néi dung 3: BiÖn ph¸p thùc hiÖn
* Víi häc sinh:
Gi¸o viªn híng dÉn häc sinh x©y dùng tiÕt «n tËp ngay tõ ®Çu n¨m häc v× kiÕn
thøc «n tËp lµ mét hÖ thèng. Chóng t«i cho häc sinh lËp cuèn " Sæ tay TiÕng ViÖt",
t¹o cho c¸c em mét thãi quen ghi l¹i nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n sau mçi giê häc TiÕng
ViÖt. §Õn giê häc víi nh÷ng c©u hái d¹ng lý thuyÕt nh : nªu kh¸i niÖm,so s¸nh, ®èi
chiÕu...,c¸c em cã thÓ lµm ngay ®îc.
VÝ dô: nªu mét sè biÖn ph¸p t tõ tõ vùng:§iÖp ng÷ , ch¬i ch÷, Èn dô ho¸n dô,
nh©n hãa, so s¸nh...
Víi nh÷ng c©u hái kh¸i niÖm nµy, víi cuèn "Sæ tay TiÕng ViÖt "th× häc sinh dÔ
dµng tr¶ lêi.
§Ó chuÈn bÞ tèt cho tiÕt häc «n tËp, gi¸o viªn híng dÉn häc sinh chuÈn bÞ tríc ë
nhµ thËt kÜ cµng.§©y lµ c«ng viÖc quan träng bëi nã ph¶n ¸nh kÕt qu¶ häc tËp cña
9
c« vµ trß trong giê häc «n tËp. §· lµ «n tËp th× c¸c em kh«ng ® îc bá qua mét kiÕn
thøc nµo. C¸c em cÇn ph¶i cã mét sù chuÈn bÞ chu ®¸o, hÖ thèng hãa toµn bé kiÕn
thøc, toµn bé ch¬ng tr×nh ®· häc.
VÒ kh¸i niÖm, vÝ dô minh häa cã sö dông trong c¸c v¨n b¶n ®· häc. víi häc sinh
trung b×nh, yÕu, kÐm gi¸o viªn cã thÓ giíi h¹n kiÕn thøc võa søc.
VÝ dô c¸c em ph¶i nªu ®îc kh¸i niÖm, vÝ dô minh häa.
Cßn häc sinh kh¸ giái ph¶i chuÈn bÞ ®îc ®Çy ®ñ kiÕn thøc vµ n©ng cao kiÕn
thøc.nh c¸c em cã thÓ chuÈn bÞ tríc ®o¹n v¨n mÉu cã sö dông kiÕn thøc ®· häc mét
c¸ch chuÈn x¸c.
* Víi gi¸o viªn:
Muèn d¹y tèt mét tiÕt «n tËp TiÕng ViÖt, gi¸o viªn cÇn ®Çu t thËt s©u vµo c¸c
bµi gi¶ng lý thuyÕt. Nh vËy tiÕt «n tËp thÇy d¹y häc sinh häc mét c¸ch nhÞp nhµng
bëi chÝnh kiÕn thøc «n tËp n»m ngay trong nh÷ng giê häc hµng ngµy cña c¸c em.
Nghiªn cøu SGK lµ yªu cÇu chung cho viÖc so¹n bµi lªn líp, ®èi víi m«n
TiÕng ViÖt cÇn ph¶i nhÊn m¹nh h¬n v× SGK hiÖn nay cã nhiÒu ®iÓm míi so víi
s¸ch cò.
VÝ dô: Khai th¸c kiÕn thøc tõ c¸c v¨n b¶n ®· häc
- TÝch hîp ph©n m«n v¨n - tËp lµm v¨n.
- NhiÒu kiÕn thøc míi ®îc ®a vµo ( VÝ dô: C¸c ph¬ng ch©m héi tho¹i- TiÕng ViÖt
9 ...)
X¸c ®Þnh môc tiªu tiÕt häc lµ kh©u quan träng ®èi víi gi¸o viªn khi so¹n bµi vµ
®øng líp. §èi víi tiÕt «n tËp th× môc tiªu chñ yÕu lµ hÖ thèng kh¾c s©u cñng cè
kiÕn thøc ®· häc. Th«ng qua ®ã häc sinh vËn dông mét c¸ch linh ho¹t ®Ó gi¶i c¸c
bµi tËp.V× vËy viÖc x©y dùng hÖ thèng c©u hái cÇn ph¶i l«gÝch hîp lÝ phï hîp víi
nhËn thøc cña häc sinh. C©u hái mang tÝnh hÖ thèng kh¸i qu¸t song còng cÇn cã
c©u hái ph¶n ®Ò, so s¸nh, suy luËn ®Ó kÝch thÝch t duy s¸ng t¹o cña häc sinh.
VÝ dô : Bµi 16 tiÕt 63 líp 8 häc k× II
Nèi néi dung ë cét A víi néi dung thÝch hîp ë cét B ®Ó ®îc nh÷ng ®Þnh nghÜa
hoµn chØnh.
A
1.Trî
tõ
2.C©u
ghÐp
B
a.Lµ nh÷ng tõ ®îc thªm vµo c©u ®Ó cÊu t¹o c©u nghi vÊn, c©u cÇu
khiÕn, c©u c¶m th¸n vµ biÓu thÞ s¾c th¸i t×nh c¶m cña ngêi nãi.
b.Lµ nh÷ng tõ chuyªn ®i kÌm víi mét tõ ng÷ trong c©u ®Ó nhÊn
m¹nh hoÆc biÓu thÞ th¸i ®é ®¸nh gi¸ sù vËt, sù viÖc ®îc nãi ®Õn ë tõ
ng÷ ®ã.
3.T×nh
c.Lµ nh÷ng c©u do 2 hoÆc nhiÒu côm C-V kh«ng bao cha nhau t¹o
th¸i tõ
thµnh. Mçi côm C-V ®îc gäi lµ mét vÕ c©u.
4.Th¸n
d.Lµ nh÷ng tõ dïng ®Ó béc lé t×nh c¶m , c¶m xóc th¸i ®é cña ngêi
tõ
nãi hoÆc dïng ®Ó gäi ®¸p.
Ngoµi ra GV cßn x©y dùng mét hÖ thènh c©u hái tèi u cã tÝnh khoa häc, tÝnh s
ph¹m vµ cã tÝnh t tëng, d¹ng c©u hái nµy cã thÓ khai th¸c ngay trong v¨n b¶n c¸c
em ®· häc hoÆc th«ng qua c¸c bµi viÕt TËp lµm v¨n cña häc sinh qua ®ã kh¾c s©u
kiÕn thøc. Môc ®Ých c¸c tiÕt «n tËp kh«ng chØ dõng l¹i ë hÖ thèng kh¸i niÖm mµ
10
ph¶i ®¹t ®Ðn kÜ n¨ng. Muèn h×nh thµnh kÜ n¨ng ph¶i coi träng viÖc luyÖn tËp vµ
giµnh nhiÒu cho luyÖn tËp. Bµi tËp tèi u chÝnh lµ ta ®· tÝc hîp ®îc m«n v¨n - TËp
lµm v¨n.
VÝ dô : Bµi «n tËp vµ kiÓm tra tra phÇn TiÕng ViÖt - Bµi 3, tiÕt 126,líp 8kú II
Môc II. Hµnh ®éng nãi - ®a bµi tËp
H·y viÕt mét hoÆc vµi ba c©u theo mét trong nh÷ng yªu cÇu nªu díi ®©y.X¸c
®Þnh môc ®Ých cña hµnh ®éng nãi.
a. Cam kÕt kh«ng tham gia c¸c ho¹t ®éng tiªu cùc nh ®ua xe tr¸i phÐp, cê b¹c,
nghiÖn hót,...
b.Høa tÝch cùc häc tËp, rÌn luyÖn vµ ®¹t kÕt qu¶ tèt trong n¨m häc tíi.
Víi häc sinh kh¸ giái c¸c em ®· cã sù chuÈn bÞ ë nhµ, gi¸o viªn cã thÓ cho häc
sinh tr×nh bµy tríc líp vµ häc sinh kh¸c nhËn xÐt.
Häc sinh trung b×nh yÕu kÐm Gv cã thÓ ®a ra mét sè bµi tËp ph¸t hiÖn vÒ hµnh
®éng nãi b»ng c¸ch cho s½n mét ®o¹n v¨n ®Ó häc sinh x¸c ®Þnh.
Néi dung 4: Sö dông ®å dïng , ph¬ng tiÖn d¹y häc
§Ó giê «n tËp d¹t hiÖu qu¶ cao gi¸o viªn chó träng tíi viÖc ®Çu t lµm vµ sö dông
thiÕt bÞ, ®å dïng d¹y häc. §èi víi ph©n m«n TiÕng ViÖt, cã lÏ ®å dïng kh«ng thÓ
thiÕu ®ã lµ b¶ng phô, nã gióp cho häc sinh nhËn diÖn kiÕn thøc th«ng qua c¸c bµi
tËp ®· ®îc ghi trªn ®ã. ë mét sè tiÕt, b¶ng phô cßn ®îc dïng ®Ó ghi nh÷ng s¬ ®å «n
tËp cßn thiÕu, khuyÕt néi dung. Gi¸o viªn cã thÓ gäi häc sinh lªn ®iÒn nh÷ng néi
dung cßn thiÕu khuyÕt vµo b¶ng phô råi th«ng qua s¬ ®å cã thÓ hÖ thèng l¹i kiÕn
thøc mét c¸ch râ rµng cho häc sinh dÔ n¾m bµi h¬n. Tuy nhiªn khi sö dông b¶ng
phô cÇn chó ý ®Õn yªu cÇu: râ rµng, khoa häc,vµ mang tÝch thÈm mÜ cao.
VÝ dô khi d¹y tiÕt 137- 138 ¤n tËp TiÕng ViÖt ( Líp 9 )
D¹y phÇn 1: Khëi ng÷ vµ c¸c thµnh phÇn biÖt lËp
Gi¸o viªn treo b¶ng phô:
Khëi
Thµnh phÇn biÖt lËp
T×nh
th¸i
C¶m
th¸n
Gäi- ®¸p
Phô chó
ng÷
Yªu cÇu häc sinh ®äc néi dung bµi tËp 1 ? Cho biÕt nh÷ng tõ ng÷ in ®Ëm lµ thµnh
phÇn g× cña c©u . Ghi kÕt qu¶ ph©n tÝch vµo b¶ng.
GV gäi 4 häc sinh lªn b¶ng lµm 4 phÇn cña bµi tËp 1
Tõ b¶ng phô nµy GV cã thÓ hái häc sinh vÒ kiÕn thøc phÇn lÝ thuyÕt
? V× sao nh÷ng tõ b¹n võa ®iÒn lµ thµnh phÇn t×nh th¸i ? Cho biÕt thµnh phÇn t×nh
th¸i lµ g× ?
Víi nh÷ng c©u hái nh vËy GV gióp HS cñng cè l¹i ®Þnh ng÷ vÒ c¸c thµnh phÇn
biÖt lËp vµ yªu cÇu häc sinh cho vÝ dô .
KÕt luËn ch¬ng 2
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------11
II.3. Ch¬ng 3: Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu - kÕt qu¶ nghiªn cøu:
II.3.1. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu:
* Ph¬ng ph¸p d¹y bµi «n tËp TiÕng ViÖt ®i tõ hÖ thèng bµi tËp ®Ó cñng cè lÝ
thuyÕt
Tõ tríc tíi nay, d¹y bµi «n tËp TiÕng ViÖt thêng cã hai c¸ch: C¸ch1 : ®i tõ lÝ
thuyÕt ®Õn gi¶i hÖ thèng bµi tËp; c¸ch 2 : ®i tõ hÖ thèng bµi tËp ®Õn cñng cè lÝ
thuyÕt v× vËy nhiÒu GV d¹y bµi «n tËp theo quy tr×nh GSK ( tøc lµ ®i tõ lÝ thuyÕt
®Õn bµi tËp cñng cè ). Quy nghiªn cøu néi dung bµi «n tËp chóng t«i nhËn thÊy viÖc
thùc hiÖn ph¬ng ph¸p d¹y bµi «n tËp cho häc sinh ®i tõ hÖ thèng bµi tËp ®Ó cñng cè
kiÕn thøc lÝ thuyÕt lµ hîp lÝ h¬n vµ thu ®îc kÕt qu¶ cao h¬n.
Nhng tiÕn hµnh d¹y bµi nµy nh thÕ nµo ? ph¬ng ph¸p cô thÓ ra sao tïy thuéc
vµo kh¶ n¨ng cña tõng ngêi. Môc ®Ých cuèi cïng cña gi¸o viªn ph¶i ®¹t ®îc lµ:
Cñng cè kh¾c s©u kiÕn thøc bµi häc cò, chuÈn bÞ t©m thÕ cho HS lµm bµi kiÓm tra
vµ thi häc k× ®¹t kÕt qu¶. Tõ thùc tÕ d¹y c¸c tiÕt «n tËp TiÕng ViÖt cña c¸c khèi líp
trong nh÷ng n¨m qua. T«i ®· ®óc rót ®îc vµi kinh nghiÖm cho giê d¹y nh sau:
Theo t«i ®Ó d¹y tèt mét bµi «n tËp TiÕng ViÖt theo ph¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc
th× GV ph¶i x¸c ®Þnh ®îc môc tiªu, yªu cÇu c¬ b¶n cña bµi d¹y lµ g× ? ( Gióp HS hÖ
thèng hãa mét sè néi dung kiÕn thøc ®· häc rÌn cho häc sinh c¸c kÜ n¨ng tæng hîp
vÒ sö dông TiÕng ViÖt trong nãi, viÕt,tÝch hîp c¸c kiÕn thøc cña c¶ ba ph©n m«n
V¨n - nTiÕng ViÖt- TËp lµm v¨n.
§Ó ®¹t ®îc nh÷ng môc tiªu trªn GV cÇn híng dÉn cho häc sinh chuÈn bÞ bµi
cho tiÕt häc cô thÓ:
Bµi ¤n tËp TiÕng ViÖt - Bµi 15- TiÕt 73-líp 9 kú I
§èi víi bµi nµy GV ph¶i cã mét hÖ thèng c©u hái, bµi tËp ®Ó híng dÉn cho häc
sinh vµ c¸c b¶ng, lîc ®å, b¶ng phô...( Tøc lµ GV ph¶i chuÈn bÞ tèt c¸c ®å dïng d¹y
häc )
Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh «n l¹i kiÕn thøc ®· häc ®· häc, nghiªn cøu kÜ hÖ
thèng c©u hái, bµi tËp trong SGK, ®äc kÜ c¸c v¨n b¶n liªn quan ®Õn bµi tËp «n tËp.
+ C¸ch tæ chøc vµ ph¬ng ph¸p d¹y häc.
Gi¸o viªn cÇn x¸c ®Þnh h×nh thøc «n tËp: §i tõ hÖ thèng bµi tËp rót ra lÝ thuyÕt
®· häc tõ ®ã tiÕp tôc híng dÉn cho häc sinh vËn dông cñng cè kiÕn thøc võa «n .
PhÇn thø nhÊt: Nh×n tæng qu¸t ch¬ng tr×nh TiÕng ViÖt ë häc k× I.
Gi¸o viªn ®a ra gîi dÉn 1: Ch¬ng tr×nh TiÕng ViÖt ë häc k× I ®· ®em l¹i
cho em nh÷ng hiÓu biÕt g× vÒ TiÕng ViÖt.
Yªu cÇu häc sinh tr¶ lêi ®îc: Trong häc k× I chóng ta ®· häc nh÷ng kiÕn thøc
sau ®©y vÒ TiÕng ViÖt.
1. C¸c ph¬ng ch©m héi tho¹i.
2. Xng h« trong héi tho¹i.
3.C¸ch dÉn trùc tiÕp c¸ch dÉn gi¸n tiÕp.
4. ThuËt ng÷.
5.Sù ph¸t triÓn cña tõ vùng.
6. Trau råi vèn tõ.
7.Tæng kÕt tõ vùng.
8.Ph¬ng ng÷ ( ch¬ng tr×nh ®Þa ph¬ng )
12
Tuy nhiªn bµi «n tËp nµy chie «n l¹i nh÷ng kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng míi ®îc häc
trong häc k× I vµ cha ®îc «n trong bµi tæng kÕt tõ vùng.
PhÇn thø hai: Híng dÉn cho häc sinh «n tËp ba néi dung kiÕn thøc c¬ b¶n.
Ho¹t ®éng1: GV híng dÉn häc sinh «n c¸c ph¬ng ch©m héi tho¹i:
Sö dông mét sè t×nh huèng giao tiÕp ®Ó dÉn vµo bµi hoÆc ®a mét sè c©u ca
dao tôc ng÷ thÓ hiÖn c¸c ph¬ng ch©m héi tho¹i ®Ó häc sinh ph¸t hiÖn nhËp t©m néi
dung bµi «n tËp, sau ®ã GV híng ®Én häc sinh lµm bµi tËp 2 SGK trang 190.
Gîi dÉn 2: H·y kÓ mét sè t×nh huèng mét sè t×nh huèng giao tiÕp mµ trong ®ã
cã mét hoÆc mét sè ph¬ng ch©m héi tho¹i nµo ®ã kh«ng ®îc tu©n thñ ? ë t×nh
huèng nµy GV cã thÓ ®a s½n 2 vÝ dô trªn b¶ng phô nh sau :
VÝ dô 1: TruyÖn thø nhÊt
Trong giê vËt lÝ, thÇy gi¸o hái mét häc sinh ®ang m¶i nh×n qua cöa sæ:
- Em cho thÇy biÕt sãng lµ g× ?
Häc sinh :
- Tha thÇy " sãng "lµ bµi th¬ cña Xu©n Quúnh ¹ !
VÝ dô 2: TruyÖn thø 2.
TruyÖn cêi T©y Ban Nha " HÕt bao l©u"
" Mét bµ giµ tíi phßng b¸n vÐ m¸y bay hái:
- Xin lµm ¬n ch¬ biÕt Pa ri tíi Mª hi c« bay hÕt bao l©u ?
Nh©n viªn b¸n vÐ m¸y bay ®ang bËn viÖc g× ®ã liÒn ®¸p:
- Mét phót nhÐ !
- Xin c¶m ¬n - bµ giµ ®¸p vµ ®i ra "
* Gi¸o viªn gîi dÉn vµ yªu cÇu häc sinh chØ râ:
+ C©u chuyÖn thø nhÊt: Ngêi nãi vi ph¹m ph¬ng ch©m quan hÖ.
+ C©u chuyÖn thø hai: Ngêi nãi vi ph¹m ph¬ng ch©m vÒ lîng.
Tõ hai vÝ dô trªn GV cã thÓ cho HS lÊy thªm mét sè vÝ dô kh¸c.Sau ®ã gi¸o viªn
yªu cÇu häc sinh thùc hiÖn gîi dÉn 2:
Khi giao tiÕp chóng ta cÇn tu©n thñ ph¬ng ch©m héi tho¹i nµo? yªu cÇu häc sinh
®iÒn vµo lîc ®å nh (SGK trang 190) trªn b¶ng
? KhÝ giao tiÕp chóng ta cÇn tu©n thñ c¸c ph¬ng ch©m nµo?
Tõ ®ã häc sinh rót ra kÕt luËn
Khi giao tiÕp cÇn tu©n thñ c¸c ph¬ng ch©m sau:
13
- Nãi ph¶i cã néi dung, néi dung cña lêi nãi ph¶i ®¸p øng yªu cÇu cña mét cuéc
giao tiÕp kh«ng thõa, kh«ng thiÕu ( ph¬ng ch©m vÒ lîng )
- §õng nãi nh÷ng ®iÒu mµ m×nh kh«ng tin lµ ®óng hay kh«ng cã b»ng chøng x¸c
thùc ( ph¬ng ch©m vÒ chÊt)
- CÇn nãi ®óng vÒ ®Ò tµi giao tiÕp, tr¸nh nãi l¹c ®Ò ( Ph¬ng ch©m quan hÖ )
- CÇn tÕ nhÞ vµ t«n träng ngêi kh¸c ( ph¬ng ch©m lÞch sù ).
GV cÇn lu ý cho häc sinh ®Ó tu©n thñ c¸c ph¬ng ch©m héi tho¹i, ngêi nãi ph¶i
lµm g× ?( Ph¶i n¾m tr¾c ®îc c¸c ®Æc ®iÓm cña t×nh huèng giao tiÕp: Môc ®Ých,
kh«ng gian, thêi gian giao tiÕp vµ tr¹ng th¸i t©m lÝ, søc kháe, c«ng viÖc, vèn hiÓu
biÕt, v¨n hãa cña ngêi nghe )
? Ph¬ng ch©m héi tho¹i cã ph¶i lµ c¨n cø chung b¾t buéc trong mäi t×nh huèng
giao tiÕp kh«ng? v× sao? ( Ph¬ng ch©m héi tho¹i lµ yªu cÇu chung trong giao tiÕp
chø kh«ng ph¶i lµ nh÷ng quy ®Þnh cã tÝnh chÊt b¾t buéc trong mäi t×nh huèng. Do
®ã, cã nh÷ng trêng hîp trong ®ã mét sè ph¬ng ch©m héi tho¹i nµo ®ã kh«ng ®îc
tu©n thñ).
+ Nh÷ng trêng hîp nµo vi ph¹m ph¬ng ch©m héi tho¹i
§ã lµ do :
-Ngêi nãi v« ý, vông vÒ,thiÕu v¨n hãa trong giao tiÕp.
- Ph¶i u tiªn cho ph¬ng ch©m héi tho¹i quan träng h¬n.
- Ngêi nãi muèn híng ngêi nghe hiÓu c©u nãi theo mét hµm Èn nµo ®ã.
Muèn vËy, tõ gîi dÉn (1) vµ (2) nh trªn gi¸o viªn tõ ®ã cñng cè kiÕn thøc vÒ ph¬ng ch©m héi tho¹i rÌn cho häc sinh nh÷ng kÜ n¨ng c¬ b¶n khi sö dông ph¬ng
ch©m héi tho¹i trong giao tiÕp phï hîp víi t×nh h×nh giao tiÕp.
Sau ®ã gi¸o viªn cã thÓ ®a ra mét hÖ thèng c©u hái tr¾c nghiÖm l¹i kiÕn thøc võa
«n ë phÇn trªn lÊy thªn vÝ dô kh¸c ®Ó kh¾c s©u kiÕn thøc vµ chuyÓn tiÕp sang ho¹t
®éng thø 2
*Ph¬ng ph¸p häc hîp t¸c ( Th¶o luËn nhãm vµ tranh luËn )
Tïy têng bµi «n tËp cô thÓ vµ yªu cÇu cu¶ vÊn ®Ò häc tËp gi¸o viªn cã thÓ ph©n
nhãm, chuÈn bÞ néi dung c©u hái còng nh bµi tËp cho tõng nhãm . C¸c nhãm tù bÇu
ra nhãm trëng , trong nhãm nhá mçi thµnh viªn thùc hiÖn mét c«ng viÖc, mçi thµnh
viªn ®Òu ®îc ho¹t ®éng tÝch cùc, kh«ng û l¹i vµo mét ngêi n¨ng ®éng næi tréi h¬n.
C¸c thµnh viªn trong nhãm gióp nhau t×m hiÓu vÊn ®Ò trong kh«ng khÝ thi ®ua víi
c¸c nhãm kh¸c. KÕt qu¶ th¶o luËn cña mçi nhãm sÏ ®ãng gãp vµo kÕt qu¶ chung
cña c¶ líp. §Ó tr×nh bµy kÕt qu¶ cña nhãm tríc líp cã thÓ b»ng h×nh thøc b¸o c¸o,
h×nh thøc b¸o c¸o còng rÊt ®a d¹ng: cã thÓ b¸o c¸o tríc GV, cã thÓ b¸o c¸o tríc
líp, b¸o c¸o b»ng giÊy, b¶ng phô, b¶ng chÝnh.
VÝ dô khi d¹y tiÕt 43: Tæng kÕt tõ vùng ( líp 9)
TiÕt «n tËp thø nhÊt cã 4 phÇn : Tõ ®¬n , tõ phøc - Thµnh ng÷ - NghÜa cña tõ - Tõ
nhiÒu nghÜa vµ hiÖn tîng chuyÓn nghÜa cña tõ . Gi¸o viªn cã thÓ chia líp thµnh 4
nhãm, mçi tæ 1 nhãm , mçi nhãm mét phÇn tríc hÕt yªu cÇu HS c¸c nhãm lµm bµi
tËp råi tõ bµi tËp c¸c em rót ra kh¸i niÖm chung cña mçi phÇn. Gi¸o viªn ph¸t mçi
nhãm mét b¶ng phô nhá , ghi kÕt qu¶ th¶o luËn vµo ®ã trong thêi gian 15 ®Õn 20
phót c¸c em treo kÕt qu¶ cña nhãm m×nh lªn trªn b¶ng chÝnh. C¸c nhãm kh¸c nhËn
xÐt vµ ch÷ lçi cho c¸c nhãm nÕu sai. Nh vËy tiÕt «n tËp mÊt rÊt Ýt thêi gian, thêi
14
gian cßn l¹i GV ®a ra mét sè bµi tËp n©ng cao cñng cè thªm kiÕn thøc vµ rÌn cho
häc sinh kÜ n¨ng viÕt ®o¹n v¨n theo néi dung võa «n tËp tæng kÕt.
Víi ph¬ng ph¸p lµm viÖc nhãm cho phÐp c¸c thµnh viªn trong nhãm chia sÎ c¸c
suy nghÜ , hiÓu biÕt cña b¶n th©n, cïng nhau x©y dùng nhËn thøc, th¸i ®é míi. B»ng
c¸ch nªu suy nghÜ mçi em cã thÓ nhËn râ tr×nh ®é hiÓu biÕt cña m×nh vÒ chñ ®Ò nªu
ra, thÊy m×nh cÇn häc hái thªm nh÷ng g× . Giê «n tËp trë thµnh qu¸ tr×nh häc hái
lÉn nhau chø kh«ng ph¶i lµ sù tiÕp cËn thô ®éng tõ gi¸o viªn. Ph¬ng ph¸p nµy gióp
häc sinh dÔ hiÓu dÔ nhí h¬n dÔ nhí h¬n v× c¸c em ®îc tham gia trao ®æi tr×nh bµy
vÊn ®Ò nªu ra, c¶m thÊy hµo høng khi thµnh c«ng chung cña tæ, líp cã phÇn ®èng
giãp cña m×nh.
* C¸c ho¹t ®éng gièng trß ch¬i:
Thêng tiÕt «n tËp bao giê kiÕn thøc còng nÆng, giê häc rÊt trÇm, nhng nÕu gi¸o
viªn biÕt c¸ch tæ chøc ho¹t ®éng d¹y cho phï hîp th× vÉn g©y ®îc kh«ng khÝ hµo
høng nh c¸c giê d¹y kiÕn thøc míi. Cã thÓ trong giê häc GV tæ chøc ch¬i c¸c trß
ch¬i, tæ chøc thi ®ua gi÷a c¸c tæ, nhãm víi nhau, ®«i khi cã c¶ phÇn thëng nho nhá
®Ó t¹o høng thó cho giê häc.Tuy nhiªn viÖc ¸p dông còng ph¶i linh ho¹t theo tõng
bµi, kh«ng nªn gîng Ðp.
VÝ dô khi d¹y tiÕt 43: Tæng kÕt tõ vùng (líp 9)
PhÇn 1 : Tõ ®¬n vµ tõ phøc
Bµi tËp . Trong c¸c tõ sau, tõ nµo lµ tõ ghÐp, tõ nµo lµ tõ l¸y?
ngÆt nghÌo, nho nhá,giam gi÷, gËt gï, bã buéc, t¬i tèt,l¹nh lïng,bät bÌo,xa x«i,cæ
c©y, ®a ®ãn, nhêng nhÞn, r¬i rông, mong muèn,lÊp l¸nh.
Tõ ghÐp
--------------------------------------------------------------------------------------
Tõ l¸y
-----------------------------------------------------------------------------------------------
Víi d¹ng bµi tËp nµy GV cã thÓ chän hai ®éi lªn ch¬i trß ch¬i tiÕp søc. B»ng c¸ch
trong vßng 1 phót ®éi nµo viÕt ®îc nhiÒu tõ vµo b¶ng ®éi ®ã sÏ th¾ng.
PhÇn II: Thµnh ng÷
PhÇn bµi tËp gi¸o viªn cã thÓ cho HS ch¬i trß ch¬i tiÕp søc gi÷a hai d·y bµn
t×m c¸c thµnh ng÷ mµ em biÕt ghi lªn b¶ng ( Trong vßng 3 phót ®éi nµo t×m ®îc
nhiÒu thµnh ng÷ ®éi ®ã sÏ th¾ng).
HoÆc víi trß ch¬i nh vËy khi «n tËp vÒ ph¬ng ch©m lÞch sù ë tiÕt 73 ( líp 9 )
GV cã thÓ yªu cÇu HS
? Trong kho tµng tôc ng÷ ca dao ViÖt Nam cã nhiÒu c©u nªu lªn nh÷ng lêi
khuyªn, nh÷ng kinh nghiÖm hay, s©u s¾c vÒ c¸ch xng h«, c¸ch ¨n nãi trong giao
tiÕp, øng xö . C¸c nhãm h·y lÊy mét vµi c©u ca dao, tôc ng÷ nãi vÒ néi dung ®ã.
Nh÷ng trß ch¬i nµy võa gióp HS cñng cè thªm kiÕn thøc lÝ thuyÕt trong tiÕt «n
tËp võa gióp c¸c em häc tËp ®îc nh÷ng lêi hay ý ®Ñp tõ nh÷ng c©u thµnh ng÷, tôc
ng÷, ca dao ®ã.
II.3.2.KÕt qu¶ nghiªn cøu thùc tiÔn
15
Víi nh÷ng ph¬ng ph¸p nh vËy khÝ ¸p dông vµo bµi gi¶ng chóng t«i ®· thu ®îc
nh÷ng kÕt qu¶ sau:
- Häc sinh biÕt hÖ thèng toµn bé kiÕn thøc ®· häc.
-Häc sinh ph¸t triÓn ng«n ng÷ kh¶ n¨ng t duy, trau dåi vèn tõ vùng, lµm viÖc
®éc lËp.
- Qua ®å dïng d¹y häc vµ ¸p dông trß ch¬i ®· ph¸t huy ®îc hiÖu qu¶ giê häc,
kÝch thÝch tinh thÇn häc tËp cña häc sinh.
- ¸p dông dông ®îc nhiÒu d¹ng bµi tËp cho häc sinh.
- Chó ý ®îc nhiÒu ®èi tîng häc sinh trong líp.
II.3.2.1.Vµi nÐt vÒ ®Þa bµn nghiªn cøu
16
17
18
- Xem thêm -
.DOC 
18 
101 
101 
