Tài liệu Skkn vận dụng mô hình phân tích swot khi lập kế hoạch quản lý chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng học sinh tại trường thpt nguyễn du

Đề tài: Vận dụng mô hình phân tích SWOT khi lập kế hoạch chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng học sinh tại trường THPT Nguyễn Du MỤC LỤC ............................................................................................................. Trang A. CƠ SỞ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP I. SỰ CẦN THIẾT HÌNH THÀNH GIẢI PHÁP: ......................................................1 II. MỤC TIÊU - ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU: ...................3 1. Mục tiêu giải pháp: ......................................................................................................3 2. Đối tượng-phạm vi áp dụng: ........................................................................................3 3. Phương pháp thực hiện đề tài: ....................................................................................3 III. GIỚI HẠN ĐỀ TÀI VÀ NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU: .......................................4 1. Giới hạn đề tài: .............................................................................................................4 2. Nhiệm vụ nghiên cứu: ..................................................................................................4 IV. GIẢ THUYẾT NGHIÊN CỨU: .............................................................................4 V. KẾ HOẠCH NGHIÊN CỨU: .................................................................................4 B. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ NỘI DUNG GIẢI PHÁP I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN: .................................................................... 6 1. Cơ sở lý luận khoa học: .......................................................................................................... 6 2. Cơ sở thực tiễn: ...................................................................................................................... 8 II. THỰC TRẠNG VÀ MÂU THUẪN: ................................................................................. 9 1. Thực trạng: ............................................................................................................................. 9 2. Những mâu thuẫn: ................................................................................................................ 11 III. CÁC BIỆN PHÁP GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ: ................................................................. 11 3.1. Quy trình xác định đối tượng: ........................................................................................... 11 3.2. Quy trình phân tích đối tượng: .......................................................................................... 12 3.3. Xác định định hướng chiến lược: ..................................................................................... 12 3.4: Xác định mục tiêu chiến lược: ........................................................................................... 13 3.5: Xác giải pháp chiến lược: .................................................................................................. 13 3.6: Xác định kế hoạch hành động: .......................................................................................... 14 3.7: Các bước xây dựng kế hoạch: ........................................................................................... 14 IV. HIỆU QUẢ ÁP DỤNG: .................................................................................................. 16 C. KẾT LUẬN I. Ý NGHĨA CỦA ĐỀ TÀI: .................................................................................................... 17 II. BÀI HỌC VÀ HƯỚNG PHÁT TRIỂN: ......................................................................... 18 1. Bài học kinh nghiệm: ............................................................................................................ 18 Người viết: Nguyễn Đình Biên Trang 1 Năm học: 2016 - 2017 Đề tài: Vận dụng mô hình phân tích SWOT khi lập kế hoạch chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng học sinh tại trường THPT Nguyễn Du 2. Hướng phát triển: .................................................................................................................. 18 III. ĐỀ XUẤT VÀ KIẾN NGHỊ: ........................................................................................... 18 VẬN DỤNG MÔ HÌNH PHÂN TÍCH SWOT KHI LẬP KẾ HOẠCH CHUYÊN MÔN NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG HỌC SINH TẠI TRƯỜNG THPT NGUYỄN DU A. CƠ SỞ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP I. SỰ CẦN THIẾT HÌNH THÀNH GIẢI PHÁP Trong các văn kiện trình Đại hội XII (nhiệm kì 2016-2020), Đảng ta nhấn mạnh sự quan tâm đặc biệt và làm rõ hơn lập trường, quan điểm, tính nhất quán về sự cần thiết phải đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, đào tạo, phát triển nguồn nhân lực. Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, đào tạo, phát triển nguồn nhân lực, đã từng được khẳng định trong các văn kiện Đảng trước đây, đặc biệt là trong Nghị quyết số 29 của Hội nghị Trung ương 8, khóa XI, khẳng định đây không chỉ là “quốc sách hàng đầu”, là “chìa khóa” mở ra con đường đưa đất nước tiến lên phía trước, mà còn là “mệnh lệnh” của cuộc sống. Trong Văn kiện đại hội XII lần này, kế thừa quan điểm chỉ đạo của nhiệm kỳ trước, Đảng ta đưa ra đường lối đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, đào tạo, phát triển nguồn nhân lực. Đảng cũng chỉ rõ trong giáo dục thì công tác quản lí giáo dục và đào tạo có mặt còn yếu kém. Đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lí giáo dục bất cập về chất lượng, số lượng và cơ cấu. Trong văn kiện cũng nêu rõ trong hệ thống giải pháp phát triển giáo dục giai đoạn 2011-2020, thì đổi mới quản lý giáo dục được xem là mục tiêu quan trọng và được quan tâm hàng đầu. Đồng thời trong năm học 2009-2010 Bộ GD-ĐT cũng phát động đổi mới giáo dục với chủ đề: “Đổi mới công tác quản lý để nâng cao chất lượng giáo dục”. Chủ đề đã được triển khai chỉ đạo trong phạm vi toàn ngành và có nhiều giải pháp đặt ra cho đội ngũ cán bộ quản lý, nhất là công tác bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ được quan tâm nhiều. Người viết: Nguyễn Đình Biên Trang 2 Năm học: 2016 - 2017 Đề tài: Vận dụng mô hình phân tích SWOT khi lập kế hoạch chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng học sinh tại trường THPT Nguyễn Du Trong quản lý nói chung và quản lý nhà trường nói riêng, thì quản lý chuyên môn là nhiệm vụ hết sức quan trọng, mà trong đó phải kể đến vai trò của người cán bộ quản lý chuyên môn. Người cán bộ quản lý giáo dục có ảnh hưởng quan trọng, trực tiếp đến thành công hoặc thất bại của nhà trường. Trong xu thế đổi mới giáo dục hiện nay ở nước ta, thì người cán bộ quản lý phải thường xuyên học tập và trang bị các kỹ năng quản lý để điều hành nhà trường một cách có hiệu quả. Trong quá trình quản lý, đòi hỏi người cán bộ quản lý phải đề ra những giải pháp cụ thể, nhằm tác động trực tiếp đến đội ngũ, từ đó nâng cao hiệu quả để đạt được mục tiêu giáo dục của nhà trường đề ra. Công tác quản lý nói chung và quản chuyên môn nói riêng ở trường THPT Nguyễn Du trong những năm gần đây luôn có nhiều đổi mới, nên hàng năm luôn đạt được nhiều thành tích đáng kể trong các hoạt động. Nhưng trong thực tế cho thấy, do tác động từ một số yếu tố khách quan như; mặt trái của kinh tế thị trường, vấn đề dạy thêm - học thêm trên địa bàn còn nhiều phức tạp, chương trình học còn quá tải. Đồng thời còn chịu sự chi phối chủ quan từ phía một số ít giáo viên và học sinh trong nhà trường. Từ đó dẫn đến chất lượng giáo dục trong nhà trường hàng năm chưa cao, kết quả đạt được chưa thật sự phản ánh đúng năng lực chuyên môn vững vàng và tinh thần trách nhiệm cao của đội ngũ trong nhà trường. Đồng thời chưa tương xứng với điểm xét tuyển đầu vào hàng năm cao, chưa tương xứng với bề dày thành tích và vị thế của nhà trường. Bản thân tôi với vai trò là một người cán bộ quản lý hoạt động chuyên môn của nhà trường, đòi hỏi tôi phải nghiên cứu sâu hơn về thực trạng công tác chuyên môn nhằm đưa ra giải pháp phù hợp, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục học sinh của nhà trường, đó là vấn đề nhằm khẳng định vị thế của nhà trường. Nhận thức được từ lý do khách quan và chủ quan đó, mà tôi chọn vấn đề: “Vận dụng mô hình phân tích SWOT khi lập kế hoạch quản lý chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng học sinh tại trường THPT Nguyễn Du” làm đề tài nghiên cứu. Người viết: Nguyễn Đình Biên Trang 3 Năm học: 2016 - 2017 Đề tài: Vận dụng mô hình phân tích SWOT khi lập kế hoạch chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng học sinh tại trường THPT Nguyễn Du II. MỤC TIÊU, ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 1. Mục tiêu giải pháp Mô hình phân tích SWOT hay thực chất chính là phân tích môi trường bên trong và môi trường bên ngoài, đó là một trong nhiều phương pháp dùng để phân tích hiện trạng của nhà trường. Nên khi lập kế hoạch chiến lược phát triển nhà trường, nhất là phát triển công tác chuyên môn cần phải vận dụng để hoạch định các mặt một cách cụ thể. Để từ đó giúp cho quản lý chuyên môn sẽ đạt được mục tiêu nhằm đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ mới đặt ra trong giáo dục của nhà trường trong giai đoạn hiện nay. 2. Đối tượng và phạm vi áp dụng Đề tài thể hiện việc vận dụng linh hoạt, sáng tạo mô hình phân tích SWOT khi lập kế hoạch chuyên môn của nhà trường. Nên đề tài tập trung nghiên cứu đối tượng là học sinh tại nhà trường, nhằm có cơ sở thực tế phù hợp với việc nghiên cứu. Đề tài đã được triển khai áp dụng trong nhà trường, nhưng với những giải pháp cụ thể từ thực tiễn và đã nâng cao được hiệu quả trong quản lỷ chuyên môn, nên phạm vi đề tài có thể phổ biến trong công tác quản lý chuyên môn nói riêng và quản lý giáo dục nói chung ở ngoài phạm vi trường Nguyễn Du. 3. Phương pháp thực hiện đề tài Để thực hiện sáng kiến, tôi đã sử dụng nhiều phương pháp nghiên cứu khác nhau: - Các phương pháp nghiên cứu lý thuyết: nghiên cứu mô hình phân tích SWOT, nghiên cứu những bài viết liên quan đến đề tài, thu thập thông tin số liệu thực tế. - Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn: phương pháp điều tra, thống kê, so sánh, phân tích và xử lý số liệu. Người viết: Nguyễn Đình Biên Trang 4 Năm học: 2016 - 2017 Đề tài: Vận dụng mô hình phân tích SWOT khi lập kế hoạch chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng học sinh tại trường THPT Nguyễn Du III. GIỚI HẠN ĐỀ TÀI VÀ NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU 1. Giới hạn đề tài Mô hình phân tích SWOT có phạm vi rất rộng, đó là mô hình nổi tiếng trong phát triển kinh doanh của các doanh nghiệp, nhưng cũng có thể áp dụng phân tích nhằm xây dựng kế hoạch trong quản lý giáo dục. Vì vậy; đề tài ở đây chỉ tập trung nghiên cứu lý luận và thực tiễn của mô hình vào quản lý chuyên môn. Từ đó chỉ đạo việc vận dụng vào trong các hoạt động để quản lý hoạt động học và đánh giá quá trình học tập của học sinh, để nâng chất lượng học tập của học sinh ở trường THPT Nguyễn Du hiện nay. 2. Nhiệm vụ nghiên cứu Đề tài có nhiệm vụ nghiên cứu: - Làm rõ cơ sở lý luận chung về mô hình phân tích SWOT, từ đó cần thiết phải vận dụng mô hình vào lập kế hoạch quản lý trong hoạt động chuyên môn của nhà trường hiện nay. - Khảo sát, đánh giá thực trạng công tác chuyên môn, những nguyên nhân dẫn đến tỉ lệ học sinh những năm trước ở trường THPT Nguyễn Du còn thấp. - Đề ra một số giải pháp cụ thể qua việc vận dụng linh hoạt, sáng tạo mô hình vào xây dựng kế hoạch quản lý chuyên môn ở trường THPT Nguyễn Du một cách có hiệu quả. IV. GIẢ THUYẾT NGHIÊN CỨU Nếu vận dụng mô hình phân tích SWOT vào việc lập kế hoạch quản lý chuyên môn một cách hiệu quả, thì kết quả học tập của học sinh qua từng năm sẽ cao hơn, từ đó dẫn đến chất lượng giáo dục của nhà trường cũng tốt hơn. V. KẾ HOẠCH NGHIÊN CỨU Trong thực tế trong công tác lập kế hoạch quản lý hoạt động chuyên môn của nhà trường THPT Nguyễn Du trước đây cũng có đề ra một số giải pháp, để nhằm nâng cao chất lượng học tập của học sinh, nhưng kết quả hàng năm cho Người viết: Nguyễn Đình Biên Trang 5 Năm học: 2016 - 2017 Đề tài: Vận dụng mô hình phân tích SWOT khi lập kế hoạch chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng học sinh tại trường THPT Nguyễn Du thấy vẫn chưa cao, chưa tương xứng. Công tác chuyên môn trong nhà trường có nhiều thay đổi, từ khi được vận dụng mô hình phân tích SWOT vào việc lập kế hoạch quản lý. Vì với những nguyên tắc và nhân tố rong mô hình SWOT khi được phân tích cụ thể, để từ đó xác định rõ những nguyên tắc và nhân tố đó đã được nhận định và cụ thể trong thực tế khi lập kế hoạch quản lý trong nhà trường hay chưa? Do đó kế hoạch nghiên cứu đề tài được tôi xây dựng cụ thể theo bảng dưới đây: STT 1 Thời gian từ…đến… Nội dung công việc Từ tháng 05 đến Chọn đề tài, viết kế hoạch tháng 08/2014 thực hiện. Sản phẩm Bản kế hoạch - Đọc tài liệu, nghiên cứu - Nắm bắt được khái 2 Từ tháng 09/2014 đến tháng 04/2015 lý thuyết để viết cơ sở lý niệm, đặc điểm đề tài. luận. Tập hợp tài liệu, viết đề cương. - Thử nghiệm đề tài. 3 - Kết quả thử nghiệm. Từ tháng 05/2015 - Tìm hiểu và đối chiếu - Xử lý số liệu thực đến tháng 12/2015 với thực tế đơn vị. tế. - Trao đổi với đồng, thảo - Tập hợp ý kiến 4 Từ tháng 01 đến tháng 11/2016 luận để hoàn thiện giải đóng góp. pháp. - Viết sáng kiến. - Bản sáng kiến. - Hoàn chỉnh sáng 5 Trong tháng 12/2016. Người viết: Nguyễn Đình Biên - Thẩm định cấp tổ, cấp trường. kiến, báo cáo hội đồng thẩm định cấp cơ sở. Trang 6 Năm học: 2016 - 2017 Đề tài: Vận dụng mô hình phân tích SWOT khi lập kế hoạch chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng học sinh tại trường THPT Nguyễn Du B. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ NỘI DUNG GIẢI PHÁP I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN 1. Cơ sở lý luận khoa học Đề tài nghiên cứu dựa trên cơ sở lý luận rút ra từ đặc trưng mô hình phân tích SWOT, tinh thần Nghị quyết 29 Đại hội XI và văn kiện Đại hội XII (nhiệm kì 2016-2020) của Đảng, các văn bản chỉ đạo có tính pháp lý Đảng và Nhà nước, của ngành Giáo dục về công tác đổi mới quản lý giáo dục nhằm nâng cao chất lượng giáo dục. 1.1. Đặc trưng mô hình phân tích SWOT Phân tích SWOT là tập hợp viết tắt từ những chữ cái đầu các từ tiếng Anh : S-Strengths (điểm mạnh, Ưu thế), W-Weakness (điểm yếu, khuyết điểm), O-Opportunities (cơ hội, thời cơ) và T-Threats (nguy cơ, thách thức). Đây được xem là một mô hình nổi tiếng trong kinh doanh, nhưng cũng có thể áp dụng phân tích nhằm xây dựng kế hoạch trong quản lý giáo dục. Hình ảnh của mô hình phân tích SWOT thể hiện bảng gồm 4 ô tương ứng với 4 yếu tố: Điểm mạnh Điểm yếu S W Cơ hội Thách thức O T - Điểm mạnh: đó là bao gồm các nguồn lực và năng lực của nhà trường được sử dụng nhằm đạt được mục tiêu giáo dục mả trường đề ra. Người viết: Nguyễn Đình Biên Trang 7 Năm học: 2016 - 2017 Đề tài: Vận dụng mô hình phân tích SWOT khi lập kế hoạch chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng học sinh tại trường THPT Nguyễn Du - Điểm yếu: đó là các khó khăn, trở ngại về nguồn lực và năng lực của chính nhà trường mà nó làm cản trở nhà trường khi thực hiện nhằm đạt mục tiêu. - Cơ hội: đó là các điều kiện ưu đãi, có lợi từ bên ngoài nhà trường mà chính nó đã tạo điều kiện thuận lợi cho nhà trường thực hiện các giải pháp, kế hoạch mới nhằm đạt được mục tiêu đề ra. - Thách thức (nguy cơ): là những yếu tố cản trở, tạo sức ép gây khó khăn có thể phá hoại, đe dọa đến sự phát triển nhà trường. 1.2. Thực hiện mô hình phân tích SWOT - Lập bảng gồm 4 ô tương ứng với 4 yếu tố trên. - Trong mỗi ô, nhà trường nhìn nhận và viết ra các đánh giá dưới dạng gạch đầu dòng, nên phải cụ thể. - Khi thống kê cần cụ thể và thể hiện tính khách quan, nêu rõ quan điểm của cá nhân. - Sắp xếp thành hệ thống, bỏ những điểm trùng lặp, chú ý nhấn mạnh những điểm quan trọng. - Phân tích một cách cụ thể để thấy ý nghĩa của từng điểm. - Hoạch định cụ thể những hoạt động cần làm, củng cố các kĩ năng quan trọng, đồng thời loại bỏ những mặt còn hạn chế. - Tập trung vào khai thác các cơ hội, nhưng cũng phải bảo vệ để tránh khỏi những nguy cơ, rủi ro có thể xảy ra nhằm cản trở sự phát triển nhà trường. - Thường xuyên cập nhật thông tin, số liệu vào biểu đồ SWOT, để làm tăng thêm tính hoàn thiện và hiệu quả kế hoạch nhằm tìm ra hướng phát triển chắc chắn nhất. 1.3. Vận dụng phân tích SWOT trong việc lập kế hoạch quản lý chuyên môn nhà trường Theo chuyên đề « Lập kế hoạch phát triển nhà trường phổ thông » trong tài liệu bồi dưỡng CBQL do tập thể tác giả của trường CBQL TP.HCM biên soạn, thì việc vận dụng mô hình phân tích SWOT vào quản lý chuyên môn nhà Người viết: Nguyễn Đình Biên Trang 8 Năm học: 2016 - 2017 Đề tài: Vận dụng mô hình phân tích SWOT khi lập kế hoạch chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng học sinh tại trường THPT Nguyễn Du trường là: Trong quản lý nhà trường xác định rõ mục tiêu cần đạt và các hoạt động cụ thể trong công tác chuyên môn. Từ đó giúp người quản lý và các thành viên trong nhà trường hiểu hơn về những nhân tố quan trọng thực sự và tiềm tàng trong chuyên môn mà có thể xem đó là những chiến lược. Những chiến lược này tồn tại cả bên trong và bên ngoài nhà trường, nó ảnh hưởng lâu dài đến sự phát triển nhà trường. Khi lập kế hoạch chuyên môn mà người quản lý phân tích kĩ các yếu tố bên trong và bên ngoài theo mô hình SWOT, sẽ giúp cho kế hoạch thể hiện được rõ mục đích, yêu cầu để hướng tới mục tiêu cao nhất. Vì vậy; từ những văn bản chỉ đạo và những công trình đã nghiên cứu của các tác giả, tôi nhận định khái quát về phân tích SWOT là một phương pháp quản lý mới, hiện đại và hiệu quả, phù hợp với mục tiêu mà mỗi nhà trường đề ra. Bản thân tôi mới được tiếp cận sâu sắc mô mình qua lớp bồi dưỡng CBQL theo tinh thần đổi mới, mà Bộ giáo dục và Đào tạo đã ra quyết định số 382/QĐBGDĐT ngày 20/01/2012 ban hành Chương trình. Với vai trò là người cán bộ quản lý chuyên môn của trường, tôi mạnh dạn vận dụng mô hình vào việc xây dựng kế hoạch trong quản lý chuyên môn nhằm thực hiện tốt nhiệm vụ được giao. 2. Cơ sở thực tiễn Trong nhiều năm qua, trường THPT Nguyễn Du luôn đi đầu trong việc thực hiện phong trào đổi mới phương pháp dạy học gắn liền với đổi mới công tác quản lý. Thực tế cho thấy, việc sử dụng phương pháp quản lý, xây dựng kế hoạch và định lượng hóa trong kiểm tra đánh giá, giúp gắn liền với công tác thi đua khen thưởng nhằm phát huy tính tích cực, sáng tạo, lấy đội ngũ cán bộ, giáo viên và học sinh làm trung tâm nhằm phát triển mạnh mẽ nhà trường. Nhưng quá trình đổi mới dù có nỗ lực thì vẫn gặp những khó khăn nhất định, nên hiệu quả chưa có tính đột phá. Qua đó cho thấy muốn đổi mới cần có sự đồng bộ giữa quản lý, giảng dạy và học tập. Nếu chỉ tập trung đổi mới phương pháp dạy học, mà không chú trọng đổi mới phương pháp quản lý, cụ thể là phải nâng cao năng Người viết: Nguyễn Đình Biên Trang 9 Năm học: 2016 - 2017 Đề tài: Vận dụng mô hình phân tích SWOT khi lập kế hoạch chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng học sinh tại trường THPT Nguyễn Du lực quản lý bằng việc xây dựng kế hoạch chiến lược, định lượng hóa trong chỉ đạo điều hành, kiểm tra đánh giá, gắn với công việc thúc đẩy công tác thi đua khen thưởng, thì việc đổi mới sẽ có hiệu quả cao. Bản thân tôi khi được giao nhiệm vụ quản lý công tác chuyên môn của nhà trường dù mới được 3 năm, nhưng trong quá trình thực hiện nhiệm vụ tôi luôn nhận thức rõ công tác chuyên môn luôn là một vấn đề trọng yếu của nhà trường. Vì vậy; tôi thấy việc vận dụng mô hình phân tích SWOT trong quá trình xây dựng kế hoạch quản lý là một việc cần thiết, nhằm nâng cao chất lượng dạy học trong nhà trường. II. THỰC TRẠNG VÀ MÂU THUẪN. 1. Những thực trạng Thực tế của việc khi vận dụng mô hình phân tích SWOT vào lập kế hoạch trong quản lý chuyên môn tại nhà trường, nó giúp cho bản thân có được tính hệ thống nhằm hỗ trợ cho công việc, giám sát và đánh giá việc dạy và học trong nhà trường cho đúng chỉ tiêu đề ra. Để qua đó biết được những hạn chế nhằm khắc phục, điều chỉnh kịp thời cho đạt kết quả như mong đợi. Đồng thời nhờ mô hình phân tích SWOT sẽ giúp cho bản thân xác định rõ mình sẽ làm gì? Làm như thế nào? Làm khi nào và ai sẽ làm? Khi đã giải quyết được các câu hỏi vướng mắc trên, thì chắc chắn sẽ đạt mục tiêu đề ra. * Trước khi áp dụng Hàng năm trường THPT Nguyễn Du luôn chú trọng nhiều đến việc làm sao để nâng cao chất lượng dạy và học. Bên cạnh đó cũng đề ra phương hướng, nhiệm vụ vào mỗi năm học, nhưng kết quả thực sự như mong đợi. Từ những lý do chọn đề tài trên, mà bản thân khi vận dụng mô hình phân tích SWOT vào quản lý thật sự còn những băn khăn, vì mô hình phù hợp với việc kinh doang hơn và nó có quy mô, tính chất rất rộng. Người viết: Nguyễn Đình Biên Trang 10 Năm học: 2016 - 2017 Đề tài: Vận dụng mô hình phân tích SWOT khi lập kế hoạch chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng học sinh tại trường THPT Nguyễn Du * Sau khi áp dụng Dù mới được giao nhiệm vụ quản lý hoạt động chuyên môn, nên bản thân chưa có nhiều kinh nghiệm thực tế về quản lý. Nhưng với tinh thần tự học tập và mạnh dạn đề xuất sáng kiến mới. Đồng thời vì thời gian giảng dạy ở nhà trường cũng đã nhiều năm, nên phần nào nắm bắt được thực trạng vấn đề. Mặt khác bản thân tôi được học lớp bồi dưỡng Cán bộ quản lý, được tiếp cận với mô hình SWOT Nên tôi mạnh dạn trong việc vận dụng sáng kiến với mong muốn nâng cao chất lượng chuyên môn trong nhà trường. Vì vậy; dù đề tài mới được vận dụng nhưng kết quả đạt được khả quan hơn. * Những thuận lợi khi triển khai đề tài Trường THPT Nguyễn Du là trường có tỉ lệ đầu vào cao, nên nhìn chung học sinh có ý thức cao trong việc học tập và rèn luyện. Đồng thời nhà trường có đội ngũ Cán bộ - giáo viên có trình độ 100% đạt chuẩn và trình độ trên chuẩn là trên 10% nên năng lực chuyên môn tốt, đặc biệt là có sự kết hợp chặt chẽ giữa các lực lượng trong và ngoài nhà trường trong việc giáo dục học sinh. * Những khó khăn khi triển khai đề tài - Vì tỉ lệ đầu vào hàng năm cao chính là yếu tố tạo áp lực, thách thức đối với nhà trường nói chung và chuyên môn nhà trường nói riêng. - Tình hình dạy thêm – học thêm tại địa bàn còn nhiều phức tạp, học sinh chịu sự tác động, chi phối từ nhiều yếu tố khách quan nên ảnh hưởng đến kết quả học tập. - Do thực trạng chung là học sinh và gia đình chú trọng đầu tư nhiều cho việc thi Đại học - Cao đẳng, nên phần lớn các em học lệch môn. - Do một số ít giáo viên còn chưa nhận thức tốt về đổi mới phương pháp giảng dạy, còn nặng về truyền thụ kiến thức. Một số giáo viên chưa đổi mới việc kiểm tra đánh giá học sinh, còn hiện tượng cảm tính trong đánh giá. - Phân phối chương trình còn quá tải, tạo áp lực lớn cho học sinh nên ảnh hưởng đến việc dạy và học, nhất là kết quả học tập của học sinh. Người viết: Nguyễn Đình Biên Trang 11 Năm học: 2016 - 2017 Đề tài: Vận dụng mô hình phân tích SWOT khi lập kế hoạch chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng học sinh tại trường THPT Nguyễn Du 2. Những mâu thuẫn Khi mô hình phân tích SWOT được vận dụng với mục tiêu sau cùng là để lập kế hoạch chuyên môn một cách hiệu quả, từ đó góp phần nâng cao tỉ lệ dạy học. Nên khi phân tích thực trạng đòi hỏi phải có sự đối chiếu, phải gắn liền với công tác thi đua khen thưởng của đội ngũ trong nhà trường để khích lệ, và để có chỉ số cụ thể để làm cơ sở xét thi đua đòi hỏi phải đặt ra chỉ tiêu thi đua cụ thể cho giáo viên đăng kí. Vì vậy, khi đưa ra chỉ tiêu thi đua phần lớn đội ngũ đồng tình và phối hợp để hướng tới việc đạt mục tiêu chung. Bên cạnh đó vẫn còn gặp phải khó khăn, đó là có một số ít giáo viên cho là chạy theo thành tích. III. CÁC BIỆN PHÁP GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 3.1. Quy trình xác định các đối tượng liên quan trước khi lập kế hoạch 3.1.1. Xác định các bên liên quan bao gồm cả phía HS và GV Trước khi lập kế hoạch có hiệu qua hiệu phó chuyên môn có nhiệm vụ phải liệt kê tất cả các đối tượng có thể bị tác động bởi chuyên môn, những người có ảnh hưởng, có quyền hoặc những người quan tâm tới sự phát triển chuyên môn của nhà trường. 3.1.2. Sắp xế thứ tự các đối tượng liên quan bao gồm cả HS và GV * Một là: những người vừa có quyền hạn vừa có những quan tâm lớn tới công tác chuyên môn, đây là những người mà hiệu phó chuyên môn phải có mối liên hệ chặt chẽ, phải làm sao để họ có sự cống hiến cho chuyên môn. * Hai là: những người có quyền hạn cao nhưng ít quan tân tời công tác chuyên môn, đây là đối tượng chỉ cần làm vừa lòng họ, nhưng hạn chế tiếp cận vì có thể họ cho rằng công tác chuyên môn không phải nhiệm vụ chính của họ. * Ba là: những người có quyền hạn thấp nhưng họ quan tâm nhiều tới chuyên môn, những người này chỉ cần đông viên, cung cấp thông tin, vì họ có ích cho việc thực kế hoạch chuyên môn một cách hiệu quả. Người viết: Nguyễn Đình Biên Trang 12 Năm học: 2016 - 2017 Đề tài: Vận dụng mô hình phân tích SWOT khi lập kế hoạch chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng học sinh tại trường THPT Nguyễn Du * Bốn là: những người có quyền hạn thấp, không quan tâm tới chuyên môn, phải quan tâm nhiều tới họ, nhưng không làm họ chán vì phải thực hiện nhiều yêu cầu về quy chế chuyên môn. 3.1. Quy trình phân tích các đối tượng trước khi lập kế hoạch 3.1.1. Mục tiêu: phân tích các đối tượng để tìm hiểu xem những nhân tố nào sẽ góp phần thúc đẩy họ cống hiến nhiều nhất cho hoạt động chuyên môn. Đồng thời hiệu phó chuyên môn cần làm gì để nhận biết rằng họ rất muốn và sẽ sẵn sàng ủng hộ, thực hiện tốt nhiệm vụ giao phó. 3.1.2. Cách đặt và trả lời các câu hỏi cho cả phía HS và GV - Những đối tượng đó có quan tâm như thế nào tới kết quả chuyên môn? - Sự quan tâm tới kết quả chuyên môn của họ tích cực hay chưa tích cực? - Họ cần điều gì ở hiệu phó chuyên môn và công tác chuyên môn? - Điều gì sẽ thúc đẩy họ quan tâm hơn tới chuyên môn? - Họ mong muốn điều gì? Và họ muốn tiếp cận như thế nào? - Quan điểm của họ về hoạt động chuyên môn? - Những người nào ảnh hưởng tới quan điểm của họ? Ai có thể làm thay đổi quan điểm của họ nhanh nhất? - Điều gì sẽ khiến họ ủng hộ và thực hiện tốt công tác chuyên môn? - Điều để kiểm soát họ nếu họ không ủng hộ cho hoạt động chuyên môn? Từ việc đạt và trả lời những câu hỏi về các đối tượng cụ thể cả phía GV và HS, để từ đó phân tích cụ thể từng đối tượng. Qua quá trình phân tích kĩ người quản lý chuyên môn sẽ xác định được ai sẽ là đối tượng góp phần vào việc lập và thực kiện kế hoạch chuyên môn một cách hiệu quả. 3.3. Xác định định hướng chiến lược cho công tác chuyên môn 3.3.1. Xác định tầm nhìn Tầm nhìn là phương hướng, là mục tiêu tốt về chuyên môn có thể đạt được trong tương lai. Với công tác chuyên môn của trường Nguyễn Du là vấn đề quan trọng, nên đòi hỏi người quản lý phải có một tầm nhìn để có thể làm thay Người viết: Nguyễn Đình Biên Trang 13 Năm học: 2016 - 2017 Đề tài: Vận dụng mô hình phân tích SWOT khi lập kế hoạch chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng học sinh tại trường THPT Nguyễn Du đổi tư duy, kết quả. Đồng thời người cán bộ quản lý cũng phải biết truyền cảm hứng và động viên, khích lệ đội ngũ hết mức có thể. 3.3.2. Xác định sứ mệnh Có thể khuyến khích đội ngũ sáng tạo để từ đó trở thành đam mê cống hiến và sáng tạo, khi đã tạo được nền tảng sẽ giúp cho hoạt động chuyên môn nhà trường trở nên ổn định và bền vững. Để xác định được sứ mạng, cần phải trả lời các câu hỏi: - Chúng ta sẽ làm gì cho công tác chuyên môn của nhà trường? - Chúng ta sẽ làm bằng cách nào? - Nâng cao hiệu quả chuyên môn trong nhà trường là để làm gì và cho ai? - Kết quả công tác chuyên môn của nhà trường những năm trước ra sao? Hiện tại nhưng thế nào? Và tương lai sẽ như thế nào? 3.3.3. Xác định giá trị * Giá trị: là những gì nhà trường đang mong đợi về công tác chuyên môn, nó được xem là những nguyên tắc cần được ưu tiên và lựa chọn. Giá trị trong nhà trường thường là: - Thái độ của đội ngũ CB-GV-CNV và HS. - Những chuẩn mực về đạo đức nhà giáo, nội quy, quy chế. - Quy chế dân chủ. - Chất lượng giáo dục. * Cách xác định hệ thống giá trị: - Người CBQL chuyên môn cần liệt kê những giá trị cốt lõi đang có. - Biết xem xét kĩ tầm nhìn, sứ mệnh để thêm bớt, thay đổi những giá trị cốt lõi. - Trình bày hệ thống giá trị một cách khoa học. 3.4. Xác định mục tiêu chiến lược cho công tác chuyên môn * Xác định mục tiêu chung: Người viết: Nguyễn Đình Biên Trang 14 Năm học: 2016 - 2017 Đề tài: Vận dụng mô hình phân tích SWOT khi lập kế hoạch chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng học sinh tại trường THPT Nguyễn Du Là tuyên bố chung về kết quả chất lượng mà nhà trường mong đạt được, trong kế hoạch mục tiêu chung là cần phải có. * Xác định mục tiêu cụ thể: Là những kết quả mong muốn đạt được, nó là số lượng các bước chuyển tiếp nhằm đạt mục tiêu chung và tầm nhìn lâu dài. Nhưng mục tiêu cụ thể phải đo được và có giới hạn cụ thể về thời gian. 3.5. Xác định giải pháp chiến lược cho công tác chuyên môn Giải pháp đó là những hoạt động cần thực hiện đảm bảo thực hiện được mục tiêu, để làm sao có thể vượt qua các nguy cơ, rào cản. Các giải pháp cần được nêu và phân tích rõ mục tiêu, nội dung, cách thức, nguồn lực và các điều kiện thực hiện giải pháp. Khi xây dựng giải pháp phải đưa ra được các phương án, tiêu chuẩn và phải lựa chọn được phương án tốt. 3.6. Xây dựng kế hoạch hành động cho công tác chuyên môn * Xác định chỉ số thực hiện: - Chỉ số thực hiện cần chú ý đến nguồn lực như: nhân lực - tài lực - vật lực. - Chỉ số kết quả là mức độ các mục tiêu đạt được. - Chỉ số gồm: chỉ số định lượng và chỉ số định tính. * Lập kế hoạch hành động: Xây dựng kế hoạch cụ thể theo mục tiên đề ra căn cứ vào thời gian, các nguồn lực nhằm triển khai kế hoạch một cách hiệu quả. 3.7. Các bước xây dựng kế hoạch chuyên môn 3.7.1. Bước 1: chuẩn bị * Xác định thủ tục, tập hợp các tài liệu cần thiết - Thành lập nhóm xây dựng kế hoạch - Tập hợp Nghị quyết của Đảng về GD, văn bản của Sở, Bộ, Ngành. - Tập hợp báo cáo thống kê trong năm trước. Người viết: Nguyễn Đình Biên Trang 15 Năm học: 2016 - 2017 Đề tài: Vận dụng mô hình phân tích SWOT khi lập kế hoạch chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng học sinh tại trường THPT Nguyễn Du - Tập hợp thống kê và điều kiện phục vụ hoạt động nhà trường. * Xác định nhiệm vụ nhà trường chính thức và không chính thức: - Chính thức: quy định pháp luật, điều lệ, văn bản chỉ đạo. - Không chính thức: thông qua sự tín nhiệm, những mong đợi của cộng đồng. Xác định nhiệm vụ trọng tâm. * Phân tích thông tin, xác định môi trường, biện pháp: - Phân tích cca1 yếu tố bên trong – bên ngoài. - Xác định hệ thống mục tiêu kế hoạch. - Dự thảo biện pháp nhằm xây dựng mục tiêu. - Phân biệt chỉ tiêu-nhiệm vụ-biện pháp. - Phương pháp xác định mục tiêu: kết quả thực trạng chỉ ngành; + Mục tiêu chung: Mục tiêu 1; Mục tiêu 2; Mục tiêu 3… + Mục tiêu cụ thể: kết quả cụ thể đạt được. - Hệ thống mục tiêu cụ thể: duy trì số lượng, chất lượng dạy – học, chất lượng GD, xây dựng đội ngũ… 3.7.2. Bước 2: Soạn thảo kế hoạch 3.7.3. Bước 3: Tổ chức thảo luận - Trình dự thảo qua Hội đồng nhà trường. - Thảo luận ở Hội đồng bộ môn. - Thảo luận ở tổ chuyên môn. 3.7.4. Bước 4: Hoàn chỉnh kế hoạch, trình duyệt cấp trên - Tiếp thu ý kiến đóng góp, điều chỉnh. - Trình Hiệu trưởng duyệt. Người viết: Nguyễn Đình Biên Trang 16 Năm học: 2016 - 2017 Đề tài: Vận dụng mô hình phân tích SWOT khi lập kế hoạch chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng học sinh tại trường THPT Nguyễn Du IV. HIỆU QUẢ ÁP DỤNG Lập kế hoạch chuyên môn là một trong những chức năng cơ bản của quản lý chuyên môn, nhằm hoạch định chương trình, mục tiêu, chiến lược mà người CBQL chuyên môn mong đợi và cần đạt được. Trọng tâm của lập kế hoạch hướng tới mục tiêu tương lai, xác định việc cần hoàn thành. Từ việc xác định rõ vai trò của việc lập kế hoạch và từ những thực trạng trong công tác chuyên môn của nhà trường, tôi nhận thấy với những khả năng, năng lực của đội ngũ cán bộ, giáo viên và học sinh. Vì vậy tôi thấy nên vận dụng một mô hình cụ thể là phân tích SWOT khi lập kế hoạch vào quản lý chuyên môn để nâng cao chất lượng dạy và học. Sáng kiến đã được thử nghiệm từ năm học 2014-2015, thể hiện cụ thể qua việc xây dựng kế hoạch quản lý chuyên môn vào đầu năm học. Trong kế hoạch có những chỉ tiêu cụ thể đặt ra đối với cán bộ, giáo viên và học sinh để cùng nhau phấn đấu đạt trong năm học. Từ những chỉ tiêu đó được cụ thể hóa bằng tiêu chí thi đua cụ thể, được đánh giá qua những thanh điểm cụ thể hàng tuần, hàng tháng, từng học kì và cả năm học. Sau một năm thử nghiệm đã đạt được kết quả nhất định, nên sáng kiến đang tiếp tục được triển khai cho đến nay. Được sự quan tân chỉ đạo của lãnh đạo nhà trường, sự phối hợp đồng bộ của đội ngũ, nhất là sự tận tình, trách nhiệm của đội ngũ giáo viên, và sự cố gắng rèn luyện của em học sinh. Nên qua đối chiếu giữa kết quả đạt được qua mỗi năm học cho thấy hiệu quả của sáng kiến khi được áp dụng. Cụ thể là đối chiếu kết quả đạt được trong năm học 2013-2014 đến nay. Qua bảng thống kê dưới đây ta có thể thấy được kết quả đạt được một cách cụ thể hơn. Người viết: Nguyễn Đình Biên Trang 17 Năm học: 2016 - 2017 Đề tài: Vận dụng mô hình phân tích SWOT khi lập kế hoạch chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng học sinh tại trường THPT Nguyễn Du Bảng: Thống kê kết quả học lực, hạnh kiểm qua các năm học Danh hiệu Học Lực Hạnh Kiểm Tổng số Giỏi Khá TB Yếu Kém Tốt Khá TB Yếu Năm học 2013-2014 1292 149 775 341 26 1 1102 161 27 2 2014-2015 1208 177 661 330 40 0 1062 126 17 2 2015-2016 1160 236 645 256 22 1 1081 74 4 1 HKI 2016-2017 1146 280 668 179 17 0 1063 72 8 2 HS * Nhận xét: Qua bảng thống kê kết quả của từng năm học cho thấy chất lượng học sinh những năm sau tiến bộ hơn năm trước, được thể hiện rõ rệt là tổng số HS xếp loại học lực khá-giỏi và hạnh kiểm khá-tốt của năm sau cao hơn. Vì vậy, tôi có thể khẳng định việc vận dụng mô hình phân tích SWOT vào việc lập kế hoạch chuyên môn khi quản lý công tác chuyên môn, nhằm nâng cao chất lượng dạy học giữ vai trò, vị trí rất quan trọng trong công tác quản lý nói chung và quản lý chuyên môn nói riêng, góp phần để nâng cao hơn chất lượng giáo dục trong nhà trường. C. KẾT LUẬN I. Ý NGHĨA ĐỀ TÀI. Quán triệt theo tinh thần nghị quyết 29 của Đảng, Trường THPT Nguyễn Du càng phải xác định rõ nhiệm vụ quan trọng là đào tạo và phát triển nhân tài. Để nâng cao chất lượng giáo dục, nhất là tỉ lệ học sinh giỏi, nhà trường phải thay đổi là lấy học sinh làm trung tâm, tạo cho học sinh một môi trường học tập, rèn luyện thật tốt để phát triển khả năng của mình. Vì vậy, cán bộ quản lý mạnh dạn thay đổi thì sẽ kỳ vọng đạt được hiệu quả tốt. Vận dụng mô hìnhphân tích SWOT sẽ chứng minh được sự cần thiết và tất Người viết: Nguyễn Đình Biên Trang 18 Năm học: 2016 - 2017 Đề tài: Vận dụng mô hình phân tích SWOT khi lập kế hoạch chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng học sinh tại trường THPT Nguyễn Du yếu của sự thay đổi trong quản lý chuyên môn nói riêng và quản lý nói chung. Để góp phần nâng cao chất lượng giáo dục trong nhà trường, khẳng định vị thế của nhà trường trong xu thế đổi mới giáo dục chung của nước ta hiện nay. II. BÀI HỌC KINH NGHIỆM VÀ HƯỚNG PHÁT TRIỂN. 1. Bài học kinh nghiệm. Qua việc thực hiện chuyên đề, tôi đã rút ra được bài học: Trong công tác quản lý nói chung và quản lý chuyên môn nói chung, đòi hỏi người cán bộ quản lý phải xây dựng kế hoạch, đề ra những giải pháp hiệu quả, nhất là phải thường xuyên cải tiến giải pháp. Nên muốn vận dụng mô hình Quản lý theo kết quả trong quản lý chuyên môn phải linh hoạt. Muốn vận dụng mô hình một cách có hiệu quả phải thực hiện tốt cơ chế trao quyền chủ động cho tổ trưởng chuyên môn và giáo viên. Xác định rõ trách nhiệm và công việc cho từng đối tượng. Đồng thời cung cấp văn bản, tư liệu cụ thể về mô hình, hướng dẫn và chỉ đạo, theo dõi giám sát chặt chẽ quá trình thực hiện. Hướng dẫn và tạo điều kiện tốt nhằm khích lệ, chứ không áp đặt, không thành tích mà tạo áp lực cho đội ngũ. Qua đó tạo không khí thi đua tích cực, thu hút đội ngũ tham gia nhiệt tình. Từ đó góp phần đạt đươc mục tiêu đề ra một cách có hiệu quả cao nhất. 2. Hướng phát triển. - Đề tài sẽ tiếp tục được vận dụng vào thực tế nhà trường đồng bộ trong những năm học tới, nhằm góp phát huy và nâng cao hiệu quả hơn nữa. - Giáo viên là người cần phải hiểu sâu hơn về mô hình để có hướng giảng dạy bộ môn mà mình phụ trách tốt hơn, nhằm nâng cao hơn tỉ lệ học sinh giỏi. - Lãnh đạo nhà trường quán triệt, chỉ đạo sâu sát hơn và phải tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động dạy và học. III. ĐỀ XUẤT, KIẾN NGHỊ Người viết: Nguyễn Đình Biên Trang 19 Năm học: 2016 - 2017 Đề tài: Vận dụng mô hình phân tích SWOT khi lập kế hoạch chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng học sinh tại trường THPT Nguyễn Du Để nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục nói chung và tỉ lệ học sinh giỏi nói riêng ở trường THPT Nguyễn Du, tôi xin mạnh dạn đề xuất một số ý kiến sau đây: - Đối với Ban giám hiệu: Ban giám hiệu cần phải đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục đến toàn thể giáo viên và học sinh của trường để tất cả mọi thành viên biết, hiểu đúng và thực hiện nghiêm túc xu hường đổi mới giáo dục. Đầu tư hơn nữa nguồn kinh phí cho hoạt động chuyên môn để hoạt động có hiệu quả. Quan tâm, động viên khuyến khích bằng vật chất và tinh thần đối với giáo viên và học sinh đạt thành tích cao. Đầu tư các trang thiết bị phục vụ cho việc giảng dạy nhằm đạt được mục tiêu giáo dục đề ra. - Đối với học sinh: Các em cần xác định rõ vị trí, vai trò, trách nhiệm của mình khi còn ngồi trên ghế nhà trường, phải có ý thức tự giác trong học tập, rèn luyện, phải xác định được mục đích của học tập để đạt thành tích cao nhất. - Đối với các cấp chính quyền cần triển khai và nhân rộng mô hình trong nhà trường phổ thông, để qua đó có sự triển khai đồng bộ. Xác nhận, đánh giá, xếp loại của đơn vị: …………………………………………….. Châu Đức; ngày 15/01/2017 Tôi xin cam đoan sáng kiến …………………………………………….. kinh nghiệm trên đây là của bản …………………………………………….. thân tôi viết, không sao chép. …………………………………………….. Nếu có sai sự thật tôi xin hoàn …………………………………………….. toàn chịu trách nhiệm Thủ Trưởng đơn vị: Người viết: Nguyễn Văn Tâm Người viết: Nguyễn Đình Biên Nguyễn Đình Biên Trang 20 Năm học: 2016 - 2017