Tài liệu Skkn ứng dụng công nghệ thông tin trong việc rèn kĩ năng đọc cho học sinh lớp 4

Phßng gi¸o dôc vµ ®µo t¹o quËn Thanh Xu©n --------------- Mã SKKN S¸ng kiÕn kinh nghiÖm “øng dông c«ng nghÖ th«ng tin trong viÖc rÌn kÜ n¨ng ®äc cho häc sinh líp 4” LÜnh vùc/M«n: TiÕng ViÖt N¨m häc: 2015-2016 øng dông CNTT trong viÖc rÌn kÜ n¨ng ®äc cho HS líp 4 MỤC LỤC A. ĐẶT VẤN ĐỀ I. Lý do chọn đề tài.................................................................................................. 1 II. Phạm vi thực hiện đề tài ..................................................................................... 3 B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. Cơ sở khoa học..................................................................................................... 4 II. Đánh giá thực trạng ............................................................................................ 4 III. Các giải pháp và biện pháp rèn kĩ năng đọc qua ứng dụng CNTT ................... 6 A. Rèn kĩ năng đọc thành tiếng qua ứng dụng CNTT ............................................ 6 B. Rèn kĩ năng đọc thầm ......................................................................................... 15 C. Rèn kĩ năng đọc hiểu qua ứng dụng CNTT........................................................ 16 D. Một số biện pháp khác để củng cố thêm cho việc rèn kĩ năng đọc hiểu qua CNTT....................................................................................................................... 21 IV. Kết quả sau khi thực hiện đề tài ........................................................................ 30 C. KẾT LUẬN 1/32 øng dông CNTT trong viÖc rÌn kÜ n¨ng ®äc cho HS líp 4 A. ĐẶT VẤN ĐỀ i. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI: Đất nước ta đang chuyển sang thời kỳ thực hiện công nghiệp hoá, hiện đại hoá và hội nhập quốc tế, Giáo dục-Đào tạo được Đảng và nhà nước đặt ở vị trí quốc sách hàng đầu nhằm mục tiêu “Nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài”. Văn kiện Hội nghị lần thứ hai BCHTW khoá VIII đã chỉ rõ: “Chăm lo phát triển nguồn lực con người , chuẩn bị lớp người lao động có một hệ thống yêu cầu phù hợp với yêu cầu phát triển của đất nước trong thời kỳ mới, những con người “phát huy tính tích cực cá nhân, làm chủ tri thức khoa học và công nghệ hiện đại, có tư duy sáng tạo, có kỹ năng thực hành giỏi, có tác phong công nghiệp, là những người thừa kế xây dựng CNXH vừa “hồng” vừa “chuyên” như lời căn dặn của Bác Hồ”. Trong hệ thống giáo dục quốc dân, bậc tiểu học chiếm một vị trí vô cùng quan trọng. Giáo dục tiểu học là nền móng của “Ngôi nhà giáo dục”. Để học sinh tiểu học phát triển một cách toàn diện và phù hợp với lớp người lao động mới, đã nhiều năm ngành GD tiến hành đổi mới với nhiều phương pháp: “Nêu vấn đề”, “Lấy học sinh làm trung tâm” và hiện nay đang sôi nổi với phương pháp “Tích cực hoá hoạt động học tập của học sinh”; §Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc häc tËp cña häc sinh, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ngµnh gi¸o dôc ®· x¸c ®Þnh ph¶i ®Èy m¹nh øng dông c«ng nghÖ th«ng tin trong tr-êng häc bëi chÝnh c«ng nghÖ th«ng tin cã t¸c dông m¹nh mÏ lµm thay ®æi ph-¬ng ph¸p d¹y vµ häc cña c¶ thÇy vµ trß. Trong chương trình tiểu học, Tập đọc lµ mét phân môn có vị trí đặc biệt quan trọng hàng đầu của học sinh ở bậc học đầu tiên trong trường phổ thông. Tập đọc chính là công cụ đầu tiên để học tập kiến thức của các môn học khác. Trong quá trình đọc, kĩ năng đọc là một trong bốn kĩ năng bộ phận (nghe, đọc, nói, viết) trong hoạt động ngôn ngữ. Đọc giúp chúng ta tiếp nhận được những thành tựu văn minh của xã hội loài người. Thông qua đọc, học sinh phát huy được khả năng tự học hỏi, tìm tòi đồng thời mở rộng thêm tầm hiểu biết về thiên nhiên đất nước, về cuộc sống con người, về văn hoá phong tục tập quán của dân tộc ta nói riêng và thế giới nói chung. Từ đó biết khắc phục khó khăn và 2/32 øng dông CNTT trong viÖc rÌn kÜ n¨ng ®äc cho HS líp 4 thấy được cái hay cái đẹp trong cuộc sống để học hỏi tiếp thu. Ngoài ra, nhờ có đọc giúp các em phát triển vốn Tiếng Việt như : Kĩ năng sử dụng ngôn ngữ, sử dụng tiếng mẹ đẻ để học tập và giao tiếp trong các môi trường hoạt động của lứa tuổi. Bước đầu gây hứng thú cho các em về sự ham muốn tìm hiểu Tiếng Việt như yêu thích thơ văn, tự hào nền văn hoá dân tộc. Đặc biệt trong thời đại c«ng nghÖ thông tin thì việc đọc càng quan trọng góp phần giữ gìn sự trong sáng của Tiếng Việt và làm hành trang cho những cấp học sau này. * Từ nh÷ng vÊn ®Ò ®· nªu, việc bồi dưỡng rèn luyện để các em có kĩ năng đọc là việc làm không thể thiếu của mỗi giáo viên khi tham gia giảng dạy TËp ®äc ở lớp 4. §Æc biÖt lµ øng dông CNTT ®Ó rÌn kÜ n¨ng ®äc cho häc sinh lµ mét ph-¬ng ph¸p hç trî rÊt ®¾c lùc ®Ó kh¬i dËy sù høng thó, tÝch cùc,tù gi¸c häc tËp cña c¸c em . Trong đề tài này tôi cũng xin mạnh dạn viết lên những phần kiÕn thøc, phương pháp và biện pháp để “Ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh qua viÖc øng dông CNTT ®Ó rÌn kĩ năng đọc cho học sinh lớp 4” mà tôi phụ trách trong khuôn khổ cho phép. II- Ph¹m vi thùc hiÖn ®Ò tµi: - Đối tượng: Học sinh lớp 4 ở trường tiểu học - Đề tài được thực hiện trong các tiết tập đọc hoặc các tiết hướng dẫn học ở buổi 2. 3/32 øng dông CNTT trong viÖc rÌn kÜ n¨ng ®äc cho HS líp 4 B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. C¬ SỞ KHOA HỌC: Môn Tập đọc lớp 4 cung cấp cho học sinh những hiểu biết về thiên nhiên, đất nước, con người (như đã nêu ở trên), cung cấp vốn từ, tăng cường khả năng diễn đạt, trang bị một số hiểu biết ban đầu về các tác phẩm văn học (như đề tài, cốt truyện, nhân vật…) đồng thời góp phần rèn luyện nhân cách cho học sinh. Tuy nhiên, bài tập đọc ở lớp 4 có số lượng từ nhiều hơn, việc đọc bắt đầu chú ý đến yêu cầu biểu cảm, câu hỏi tìm hiểu bài chú trọng vào khai thác hàm ý và nghệ thuật biểu hiện cũng nhiều hơn. II. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG: 1, Qua nghiªn cøu ch-¬ng tr×nh: Chương trình Tập đọc lớp 4 gồm 35 tuần, trong đó mỗi tuần gồm hai tiết tập đọc, với yêu cầu học sinh biết cách đọc các loại văn bản hành chính, khoa học, báo chí, văn học phù hợp với thể loại và nội dung văn bản, bước đầu làm quen với văn bản kịch, thể hiện được tình cảm, thái độ của tác giả, giọng điệu của nhân vật…Vì vậy việc lµm thÕ nµo ®Ó bồi dưỡng, xây dựng ph-¬ng ph¸p, để các em cã høng thó häc tËp, tÝch cùc chñ ®éng vµ cã kÜ n¨ng ®äc tèt lµ viÖc lµm hÕt søc quan träng. Quá trình xây dựng, rèn kĩ năng đọc cho các em lại vô cùng phong phú, đa dạng. 2, Qua thùc tÕ gi¶ng d¹y vµ dù giê cña gi¸o viªn. Bên cạnh đó, qua dù giê cña c¸c b¹n ®ång nghiÖp vµ thùc tÕ gi¶ng d¹y cña b¶n th©n, t«i thÊy: trong phương pháp dạy Tập đọc gi¸o viªn còn mắc những tồn tại phổ biến là d¹y b»ng ph-¬ng ph¸p truyÒn thèng, coi nhẹ thực hành, còn nặng về giảng giải, chưa coi trọng việc phát triển năng lực, trí tuệ của học sinh. Coi nhẹ kÜ thuËt ®äc cña häc sinh vµ khâu đọc hiểu. Bản thân giáo viên còn lúng túng trong khi dạy Tập đọc, chẳng hạn như: Giọng đọc của từng bài, từng đoạn, cách chữa lỗi phát âm cho học sinh, cách phối hợp giữa đọc thành tiếng với đọc hiểu trong một bài Tập đọc. Chñ yÕu dïng SGK ®Ó gi¶ng d¹y mµ kh«ng cã ph-¬ng tiÖn hç trî nªn dÔ g©y nhµm ch¸n, tÎ nh¹t víi häc sinh. HoÆc kÐo dµi vÒ thêi gian nªn t×nh tr¹ng “ch¸y gi¸o ¸n” th­êng xuyªn x¶y ra. HÇu hÕt gi¸o viªn chØ chó träng d¹y ®óng vµ ®ñ quy tr×nh tiÕt häc, ®ñ c¸c b-íc lªn líp song ch-a 4/32 øng dông CNTT trong viÖc rÌn kÜ n¨ng ®äc cho HS líp 4 chó träng viÖc cã ph-¬ng ph¸p d¹y tËp ®äc sao cho tiÕt häc hay, ®¹t hiÖu qu¶ cao h¬n. 3, Qua c¸ch häc cña häc sinh. Ngay từ đầu năm học, khi mới nhận lớp 4 ở tr-êng tiÓu häc, quËn Thanh Xu©n thông qua những giờ Tập đọc và qua bài khảo sát chất lượng đọc đầu tháng 9 tôi thấy có một thực trạng là : + Một số học sinh đọc chưa rõ ràng, rành mạch, chậm, đôi lúc còn ng¾c ngø dừng lại ở những tiếng khó đánh vần, đọc còn nhỏ chưa tự tin. + Phát âm chưa chuẩn; nhầm lẫn giữa l và n; s và x; tr và ch + Đa số các em ngắt nghỉ hơi không đúng chỗ + Chưa hiểu được một số từ thông thường. + Khi đọc thầm với yêu cầu chia đoạn của bài học sinh chưa làm được. + Chưa biểu hiện cảm xúc vào bài đọc. + Chưa hiểu được ý trong câu hay đoạn vừa đọc. + Ch-a n¾m ®-îc néi dung bµi häc. + Do ®Æc ®iÓm t©m lý løa tuæi c¸c em cßn nhá, ®ang ë ®é tuæi m¶i ch¬i thÝch t×m hiÓu nh÷ng ®iÒu míi l¹ nh-ng sù rÌn luyÖn vÒ t- duy ng«n ng÷ ch-a cao, ch-a cã sù kiªn tr× häc tËp. Qu¸ tr×nh nhËn thøc th-êng g¾n víi nh÷ng h×nh ¶nh, ho¹t ®éng cô thÓ, nªn viÖc b¾t c¸c em chó ý vµo bµi häc chØ b»ng s¸ch gi¸o khoa sÏ g©y sù nhµm ch¸n kh«ng muèn häc. 4, VÒ ph-¬ng tiÖn, ®å dïng. TËp ®äc lµ m«n ®ßi hái nhiÒu ®Õn kÜ n¨ng thùc hµnh. §Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho häc sinh thùc hµnh ®-îc tèt, c¸c em ph¶i ®-îc ®äc nhiÒu, ®-îc quan s¸t qua tranh, ¶nh, c©u hay ®o¹n v¨n b¶n ®-îc h-íng dÉn trùc tiÕp qua c¸c kÝ hiÖu...vµ cã sù hç trî vÒ ®å dông trùc quan ®Ñp, h×nh ¶nh râ rµng sÏ ph¸t huy ®-îc tÝnh tÝch cùc chñ ®éng, s¸ng t¹o vµ kh¬i dËy sù høng thó cña c¸c em. Trong thùc tÕ t«i thÊy: - Nguån s¸ch cña c¸c em cßn qu¸ Ýt. - Th- viÖn cña tr-êng ch-a phong phó, ch-a thu hót häc sinh. - Tranh ¶nh dïng cho c¸c bµi häc qu¸ Ýt ái, chñ yÕu c¸c em ®-îc rÌn luyÖn b»ng bµi ®äc cña s¸ch gi¸o khoa... - C¸c c©u v¨n dµi hay ®o¹n v¨n cÇn luyÖn ®äc hÇu hÕt c¸c em chØ ®-îc h-íng dÉn trùc tiÕp trªn s¸ch gi¸o khoa lµ chÝnh nªn hiÖu qu¶ cña viÖc ®äc ch-a cao. 5/32 øng dông CNTT trong viÖc rÌn kÜ n¨ng ®äc cho HS líp 4 III. CÁC PHƯƠNG PHÁP VÀ BIỆN PHÁP RÈN KĨ NĂNG ĐỌC QUA ỨNG DỤNG CNTT. Năng lực đọc được tạo nên từ những kĩ năng bộ phận, cũng là những yêu cầu về chất lượng của đọc đó là: Đọc đúng, đọc nhanh, đọc hiểu và đọc diễn cảm. Những yêu cầu được hình thành dưới c¸c hình thức: Đọc thành tiếng và đọc thÇm, ®äc hiÓu. Trong ®Ò tµi nµy víi khu«n khæ h¹n hÑp, t«i chØ xin phÐp ®-îc tr×nh bµy nh÷ng h×nh thøc ®Ó rÌn kÜ n¨ng ®äc cho häc sinh qua øng dông CNTT, chñ yÕu lµ kÜ n¨ng ®äc thµnh tiÕng vµ phÇn ®äc hiÓu. Nh÷ng phÇn kh¸c cã liªn quan ®Õn kÜ n¨ng ®äc nh- kÜ n¨ng lµm mÉu cña gi¸o viªn, vèn sèng vµ n¨ng lùc c¶m thô v¨n häc...t«i xin phÐp ®-îc tr×nh bµy ë m¶ng ®Ò tµi kh¸c. A- RÌn kÜ n¨ng ®äc thµnh tiÕng qua øng dông CNTT I, Gi¸o viªn cÇn n¾m v÷ng c¸c vÊn ®Ò sau: CÇn n¾m ch¾c néi dung kiÕn thøc vµ c¸c ph-¬ng ph¸p d¹y häc cña ph©n m«n tËp ®äc. Cã hiÓu biÕt vÒ tr×nh ®é tin häc vµ c«ng nghÖ th«ng tin, biÕt c¸ch t¹o lËp c¸c trang tr×nh chiÕu qua kªnh ch÷ hay h×nh ¶nh, ®o¹n phim trªn c¸c slide ®iÖn tö phï hîp víi bµi b»ng c¸ch kÕt hîp víi c¸c hiÖu øng trong viÖc øng dông c¸c phÇn mÒm hç trî nh- Power Point, phÇn mÒm Media Play, phÇn mÒm Flats, phÇn mÒm video clip, scan tranh ¶nh...chñ yÕu ®-îc khai th¸c tõ Internet mét c¸ch hîp lý ®Ó gióp cho bµi gi¶ng phong phó. Tõ ®ã biÕt kÕt hîp víi c¸c ph-¬ng ph¸p g©y høng thó ®Ó rÌn kÜ n¨ng ®äc cho häc sinh ®¹t hiÖu qu¶ cao. II. Các biện pháp tổ chức quá trình rèn đọc thành tiếng qua øng dông CNTT. 1. Luyện đọc to Để giao tiếp bằng lời có hiệu quả, giáo viên phải cho các em hiểu rằng các em đọc không chỉ đọc cho mình cô giáo mà còn cho tất cả các bạn trong lớp cùng nghe nên cần phải đọc với giọng đủ lớn cho mọi người nghe rõ. Muốn luyện cho học sinh đọc to, giáo viên phải động viên các em tự tin đồng thời luyện cho các em kĩ thuật nâng cao giọng cũng như luyện cho các em cách thở sâu để lấy hơi. Nhưng đọc to không có nghĩa là đọc quá to (đọc như gào lên) hay ngược lại đọc quá nhỏ (đọc lí nhí âm thanh không thoát ra khỏi miệng) sẽ làm cho người nghe theo dõi một cách mệt mỏi khó chịu. Tuỳ theo số lượng người nghe mà người đọc cần điều chỉnh âm lượng cho phù hợp. Muốn vậy giáo viên cần đọc mẫu để học sinh nhận rõ độ lớn của giọng như thế nào là vừa phải. 6/32 øng dông CNTT trong viÖc rÌn kÜ n¨ng ®äc cho HS líp 4 Tổ chức cho học sinh luyện đọc to dưới hình thức đọc cá nhân (đọc trong nhóm, cặp, đọc trước lớp), tăng cường hình thức đọc cá nhân. Tăng cường hình thức đọc nối tiếp để luyện được nhiều học sinh đọc to. §Ó hç trî cho viÖc ®äc to ®-îc hiÖu qu¶, gi¸o viªn cã thÓ ®-a ®o¹n v¨n b¶n cÇn ®äc nµy vµo c¸c slide tr×nh chiÕu gióp häc sinh chó ý h¬n. Tuy nhiªn theo tõng bµi, tõng ®o¹n v¨n b¶n ®Ó ®-a lªn slide cho phï hîp tr¸nh sù l¹m dông CNTT kh«ng phï hîp. 2- Luyện đọc đúng. a, §äc ®óng chính âm Tiếng Việt (©m, tõ, khã). Ở lớp 4, yêu cầu này đã được giảm nhẹ hơn so với lớp 1, 2 , 3. Tuy nhiên với lớp đọc yếu, việc luyện đọc đúng chính âm vẫn là yêu cầu cần thiết vì các em phát âm chưa chuẩn, dễ lẫn. Chẳng hạn : + Lá trầu đọc thành ná trầu ( lẫn lộn giữa l và n) + Giã gạo đọc thành dã gạo ( lẫn lộn giữa gi và d) + Sáng nay đọc thành xáng lay ( lẫn lộn giữa s và x ; l và n) Những âm này thường có ở bất kì bài tập đọc nào. Nh-ng nÕu chØ cho HS ph¸t ©m m¸y mãc tøc lµ nh×n SGK th× hiÖu qu¶ kh«ng cao. Cßn nÕu ghi lªn b¶ng nÕu qu¸ nhiÒu tõ hoÆc tõ khã viÕt nh- c¸c tiÕng n-íc ngoµi sÏ mÊt nhiÒu thêi gian ¶nh h-ëng ®Õn tiÕn tr×nh vµ hiÖu qu¶ tiÕt häc. Vì vậy t«i ®-a c¸c tõ khã ®äc lªn c¸c trang tr×nh chiÕu trªn phÇn mÒm Power Point qua mµn h×nh réng sÏ tiÕt kiÖm ®-îc thêi gian ®ång thêi thu hót sù chó ý vµ g©y høng thó trong giê häc. Khi h-íng dÉn c¸c em ®äc t«i vÉn th-êng kÕt hîp h-íng dÉn tØ mØ c¶ phÇn ®äc ©m trong tõ (®èi víi nh÷ng häc sinh ®äc yÕu vµ ngäng ©m), t«i làm mẫu trước sau đó cho các em phát âm theo ở tháng đầu tiên của năm học. Ví dụ: + Âm l : Khi phát âm, đầu lưỡi chạm hàm ếch, bật âm + Âm n : Đầu lưỡi thẳng, áp mặt lưỡi lên hàm ếch, bật âm + Âm x : Phát âm nhẹ + Âm s : Là phụ âm đầu lưỡi. Khi phát âm đầu lưỡi nâng lên tạo khe hở, bật âm qua răng môi. + Âm r : Khi phát âm cần uốn lưỡi, đẩy hơi mạnh, tạo độ rung cần thiết + Những tiếng có thanh hỏi (?), thanh ngã (~) mà học sinh vẫn còn 1 số em đọc do ngọng lứa tuổi, tôi cũng sửa lỗi cho các em bằng cách làm mẫu như trên hoặc gọi học sinh khác làm mẫu – các em lắng nghe - đọc lại. 7/32 øng dông CNTT trong viÖc rÌn kÜ n¨ng ®äc cho HS líp 4 Ví dụ: sừng sững: có em đọc thành sừng sứng (lẫn lộn ~ /) Sau ®ã, việc luyện đọc đúng chính âm tôi không tách riêng như ở lớp 1,2,3 nữa mà khi tiến hành cho học sinh luyện đọc (cá nhân, nối tiếp) t«i kÕt hîp söa trong khi häc sinh ®äc c¸ nh©n. b, Luyện ngắt, nghỉ hơi đúng chỗ trong câu, đoạn, bài. Việc ngắt giọng đúng, khi đọc do lôgic, do ý nghĩa câu, đoạn thông thường khi viết được thể hiện bằng dấu câu và khi đọc được thể hiện bằng ngắt giọng (gọi là ngắt giọng logic). Nhưng ở lớp 4, các bài tập đọc đã nâng lên ở mức độ nhiều bài có câu dài mà không có dấu câu, khi đọc phải tự ngắt giọng logic sao cho phù hợp. Chẳng hạn: Nếu dùng vạch chéo ghi vào vị trí ngắt giọng logic ta sẽ ngắt theo ký hiệu (/), ở vị trí dấu phẩy hoặc câu dài tự ngắt khi đọc ngắt giọng ngắn (kí hiệu bằng một vạch chéo); ở vị trí dấu chấm ngắt giọng dài hơn (//). Dấu chấm xuống dßng nghỉ dài hơn nữa (///).Đối với bài thơ, việc ngắt giọng không chỉ phụ thuộc vào dấu câu mà còn căn cứ vào tình tiết, nhịp điệu của thơ ca. §Ó gióp häc sinh n¾m b¾t ®-îc c¸ch ng¾t giäng logic víi c¸c kÝ hiÖu trªn mét c¸ch nhanh chãng, t«i sö dông CNTT dïng c¸c hiÖu øng trong powerpoint hoÆc b¶ng t-¬ng t¸c ®iÖn tö c¸c em sÏ ®-îc quan s¸t vµ thùc hµnh ®äc trùc tiÕp trªn mµn h×nh réng g©y ®-îc sù chó ý, høng thó vµ tù gi¸c häc tËp cña c¸c em. ®Ó sö dông CNTT hiÖu qu¶, t«i chän ph«ng ch÷, ph«ng nÒn, mµu nÒn phï hîp, ®é s¸ng võa ph¶i vµ còng kh«ng qu¸ tèi, nhît nh¹t hay mµu s¾c qu¸ loÌ loÑt sÏ rèi m¾t sao cho ph«ng ch÷ næi bËt trªn mµu nÒn nh· nhÆn. Nh÷ng kÝ hiÖu ng¾t giäng dïng hiÖu øng ®æi mµu vµ xuÊt hiÖn cïng mét lóc hoÆc lÇn l-ît chØ víi mét lÇn nhÊn chuét nh-ng kh«ng qu¸ nhanh (HS sÏ khã nhËn biÕt) hoÆc qu¸ chËm (¶nh h-ëng ®Õn thêi gian). BiÖn ph¸p thùc hiÖn nh- sau: Giai ®o¹n ®Çu, gi¸o viªn ®-a ra mÉu c©u, ®o¹n cÇn luyÖn ®äc ®óng, gäi mét häc sinh ®äc, häc sinh kh¸c nhËn xÐt, söa c¸ch ®äc hoÆc cã thÓ ®-a ra c¸ch ®äc kh¸c råi rót ra sù thèng nhÊt chung. Sau ®ã khi c¸c em ®· quen víi c¸ch lµm nµy cã thÓ hái lu«n vÒ c¸ch ng¾t c©u vµ nhËn xÐt thèng nhÊt sau ®ã cho vµi em ®äc l¹i. *Ví dụ 1: Chị Nhà Trò bé nhỏ lại gầy yếu quá, / người bự những phấn/ như mới lột. (Dế Mèn bênh vực kẻ yếu – Tô Hoài – TV4, tập 1) *Ví dụ 2: 8/32 øng dông CNTT trong viÖc rÌn kÜ n¨ng ®äc cho HS líp 4 Đêm nay/ anh đứng gác ở trại.// Trăng ngàn và gió núi bao la / khiến lßng anh man mác nghĩ tới trung thu/ và nghĩ tới các em// (Trung thu độc lập – Thép Mới – TV4, tập 1) *Ví dụ 3: Mang theo truyện cổ/ tôi đi Nghe trong cuộc sống/ thầm thì tiếng xưa.// Vàng cơn nắng, trắng cơn mưa/ Con sông chảy/ có rặng dừa nghiêng soi.// (Truyện cổ nước mình, - Lâm Thị Mỹ Dạ - TV4, tập 1) *VÝ dô 4: trong bµi “C¸nh diÒu tuæi th¬” (T¹ Duy Anh, TV4, tËp 1), t«i thiÕt kÕ ng¾t giäng l«gic qua c©u v¨n dµi nh- sau: Tôi đã ngửa cổ suốt một thời mới lớn / để chờ đợi một nàng tiên áo xanh bay xuống từ trời / và bao giờ cũng hi vọng / khi tha thiết cầu xin:”Bay đi diều ơi! Bay đi! 3. Rèn đọc diễn cảm: Đọc diễn cảm là hình thức đọc có ngữ điệu phù hợp với nội dung văn bản nhằm truyền cảm được nội dung bài đọc đến với người nghe. Đọc diễn cảm được thực hiện trên cơ sở đọc đúng, đọc lưu loát, trôi chảy rồi sử dụng ngữ điệu khi đọc (ng¾t giäng biÓu c¶m). Ngữ điệu đọc diễn cảm bao gồm các yếu tố sau: - Ngắt nghỉ đúng, nhịp điệu phù hợp với nội dung, cường độ đọc (nhấn mạnh hay lướt nhẹ), âm lượng đọc (to hay nhỏ) giọng đọc (lên cao hay xuống thấp) và thay đổi sắc thái giọng đọc. - Còng t-¬ng tù víi c¸ch ng¾t giäng logic, ë phÇn nµy t«i còng sö dông c¸c slide tr×nh chiÕu víi nh÷ng hiÖu øng ®¬n gi¶n. Riªng phÇn thÓ hiÖn c-êng ®é ®äc vµ c¸c ®o¹n cÇn thÓ hiÖn sù thay ®æi s¾c th¸i biÓu c¶m dïng kÝ hiÖu g¹ch ch©n, ®æi mµu ph«ng ch÷ sau ®ã b»ng c¸c hiÖu øng cho xuÊt hiÖn lÇn l-ît trªn slide thay v× ph¶i mÊt thêi gian viÕt b¶ng b»ng phÊn võa tèn c«ng mµ kh«ng mang l¹i hiÖu qu¶ cao. Ví dụ về một số bài đọc thực hành trên lớp: a. Ngắt nghỉ để bộc lộ được ý tứ, nội dung bài học: 9/32 øng dông CNTT trong viÖc rÌn kÜ n¨ng ®äc cho HS líp 4 - Để diễn tả được tình cảm yêu thương tha thiết của người mẹ Tà Ôi với con và với cách mạng thể hiện qua lời ru dịu dàng, đằm thắm. học sinh phải chú ý cách ngắt nhịp bài thơ như sau: Em cu Tai/ ngủ trên lưng mẹ ơi/ Em ngủ cho ngoan/ đừng rời lưng mẹ/ Mẹ giã gạo/ mẹ nuôi bộ đội/ Nhịp chày nghiêng,/ giấc ngủ em nghiêng/ Mồ hôi mẹ rơi,/ má em nóng hổi/ Vai mẹ gầy/ nhấp nhô làm gối/ Lưng đưa nôi/ và tim hát thành lời:/… a. Nhịp điệu thay đổi lúc chậm rãi, lúc nhanh hơn để phù hợp với nội dung bài đọc: VÝ dô: Trong bµi: Dế Mèn bênh vực kẻ yếu – Tô Hoài – TV4, tập 1, ng¾t ®o¹n nh- sau: “ Từ trong hốc đá, một mụ nhện cong chân nhảy ra, hai bên có hai nhện vách nhảy kèm. Dáng đây là vị chúa chïm nhà Nhện. Nom cũng đanh đá, nặc nô lắm. Tôi quay phắt lưng, phóng càng đạp phanh phách ra oai. Mụ nhện co rúm lại / rồi cứ rập đầu xuống đất như cái chày giã gạo. tôi thét: (nhịp điệu chậm rãi, căng thẳng, hồi hộp) - Các người có của ăn, của để, bép móp béo míp mà cứ đòi mãi một tí tẹo nợ đã mÊy đời rồi. Lại còn kéo bè kéo cánh / đánh đập một cô gái yếu ớt thế này. Thật đáng xấu hổ/. Có phá hết vòng vây đi không.” (nhịp điệu nhanh, mạnh mẽ, dứt khoát, đanh thép như ra lệnh) c. Cường độ đọc nhấn mạnh hay lướt nhẹ, âm lượng phát ra to hay nhỏ. Chẳng hạn cũng đoạn trên nhưng khi đọc nhấn giọng ở nhiều từ gạch chân. “ Từ trong hốc đá, một mụ nhện cái cong chân nhảy ra, hai bên có hai nhện vách nhảy kèm. Dáng đây là vị chúa trùm nhà nhện. Nom cũng đanh đá, nặc nô lắm. Tôi quay phắt lưng, phóng càng đạp phanh phách ra oai. Mụ nhện co rúm lại / rồi cứ rập đầu xuống đất như cái chày giã gạo. Tôi thét : Các người có của ăn của để, béo múp béo míp mà cứ đòi mãi một tí tẹo nợ đã mấy đời rồi. Lại còn kéo bè kéo cánh / đánh đập một cô gái yếu ớt thế này. Thật đáng xấu hổ/ Có phá hết vòng vây đi không?” ( Dế Mèn bênh vực kÎ yếu – Tô Hoài – TV4, tập 1) d. Giọng lên cao hoặc xuống thấp: Thường đọc cao giọng ở cuối câu hỏi, câu cảm. Chẳng hạn: 10/32 øng dông CNTT trong viÖc rÌn kÜ n¨ng ®äc cho HS líp 4 Em cu tai ngủ trên lưng mẹ ơi! (®äc cao giọng ở từ “mẹ ơi”) (Khúc hát ru nh÷ng em bÐ lín trªn l-ng mÑ- NguyÔn Khoa §iÒm, TV4, tËp 2) Có phá hết vòng vây đi không? (cao giọng ở: “đi không”?) (Dế Mèn bênh vực kẻ yếu – Tô Hoài – TV4, tập 1) ®. Thay đổi giọng đọc để thể hiện những sắc thái tình cảm, đa dạng như vui vẻ, hóm hỉnh, lo lắng, buồn phiền, hờn giận, chế giễu, trìu mến, phẫn nộ…… Chẳng hạn: Đọc bài thơ: Mẹ ốm (Trần Đăng Khoa- TV 4, tập 1) Mọi hôm mẹ thích vui chơi Hôm nay mẹ chẳng nói cười được đâu Lá trầu khô giữa cơi trầu Truyện Kiều gấp lại trên đầu bấy nay Cánh màn khép lỏng cả ngày Ruộng vườn vắng mẹ cuốc cày sớm trưa Nắng mưa từ những ngày xưa Lặn trong đời mẹ đến giờ chưa tan Khắp người đau buốt nóng ran Mẹ ơi cô bác xóm làng đá thăm Người cho trứng, người cho cam Và anh y sĩ đã mang thuốc vào Sáng nay trời đổ mưa rào Nắng trong trái chín, ngọt ngào bay hương Cả đời đi gió đi sương Bây giờ mẹ lại lần giường tập đi Mẹ vui con có quản gì Ngâm thơ, kể chuyện, rồi thì múa ca Rồi con diễn kịch giữa nhà Một mình co sắm cả ba vai chèo. 11/32 øng dông CNTT trong viÖc rÌn kÜ n¨ng ®äc cho HS líp 4 Vì con mẹ khổ đủ điều Quanh đôi mắt mẹ có nhiều nếp nhăn Con mong mẹ khoẻ dần dần Ngày ăn ngon miệng, đêm nằm ngủ say Rồi ra đọc sách, cấy cày Mẹ là đất nước, tháng ngày của con. - Khi đọc bài này, tôi cho học sinh thảo luận cặp đôi để tìm ra cách đọc từng khổ thơ. + Khổ 1,2: giọng trầm buồn vì mẹ ốm + Khổ 3: Lo lắng vì mẹ sốt cao + Khổ 4,5: Giọng vui khi mẹ khoẻ, diễn trò cho mẹ xem. + Khổ 6,7: giọng thiết tha vì thể hiện lòng biết ơn của bạn nhỏ đối với mẹ. e. Ngoài những bài đọc thực hành trên lớp như ngắt, nghỉ, nhịp điệu, cường độ đọc……. Tôi còn dạy cho các em phân biệt cách đọc giữa các loại câu. Cao giọng ở cuối câu hỏi, câu cảm, đối với câu kể, đọc theo giọng của người dẫn chuyện, chậm rãi, nhịp điệu vừa phải. Đối với câu đối thoại cần phân biệt giọng các nhân vật để khi đọc người nghe có thể biết trong bài cã mấy nhân vật, hoặc ®äc ph©n biÖt gi÷a nhân vật người già, trẻ em…… Các nhân vật là người lớn thường phải đọc với giọng đĩnh đạc, trầm, thong thả hay trìu mến còn trẻ em phải đọc với giọng hồn nhiên, nhí nhảnh…… HoÆc trong cïng mét nh©n vËt, tuú tõng v¨n c¶nh cÇn cã giäng ®äc kh¸c nhau. Ch¼ng h¹n nhân vật Dế Mèn trong bài “Dế Mèn bênh vực kẻ yếu” của Tô Hoài: Lời kể của Dế Mèn đọc với giọng chậm, thể hiện sự ái ngại, thương xót với Nhà Trò, lời Dế Mèn nói với Nhà Trò đọc với giọng mạnh mẽ, dứt khoát, thể hiện sự bất bình, thái độ kiên quyết, lời của Dế Mèn đối với bọn Nhện, giọng mạnh mẽ, đanh thép như ra lệnh. *Hay ë bµi Ga-vrèt ngoµi chiÕn luü (V. Huy- g« - TV4, tËp 2) cã ®o¹n: - CËu lµm trß g× ®Êy? (Giäng ho¶ng hèt, ng¹c nhiªn) – Cuèc-ph©y-r¾c hái. - Em nhÆt cho ®Çy giá ®©y! (giäng hån nhiªn, nhÝ nh¶nh) - CËu kh«ng thÊy ®¹n rÐo µ? (giäng lo l¾ng) - Cã chø, nã r¬i nh- m-a Êy. Nh-ng lµm sao nµo? (giäng hån nhiªn, tinh nghÞch) Cuèc-ph©y-r¾c thÐt lªn: - Vµo ngay! (giäng qu¸t lín, lo l¾ng) 12/32 øng dông CNTT trong viÖc rÌn kÜ n¨ng ®äc cho HS líp 4 - TÝ ti th«i! (giäng hån nhiªn)– Ga-vrèt nãi. Trong quá trình rèn đọc diễn cảm, tôi rèn cho các em kỹ năng sử dụng các kí hiệu trong bài đọc, chẳng hạn: (/) ngắt nhanh (//) nghỉ hơi lâu (-): nhấn giọng ↑: cao giọng ↓: thấp giọng Ví dụ: Hai người bột tỉnh dần/, nhận ra bạn cò thì lạ quá, / kêu lên: - Ôi ↑, chính là anh đã cứu chúng tôi đấy ư ↑? Sao trông anh khác thế ↑? - Có gì đâu /, tại tớ nung trong lửa.// Bây giờ tớ có thể phơi nắng, phơi mưa hàng đời người. Nàng công chúa phục quá, / thì thào ↓ với chàng kị sĩ: - Thế mà chúng mình mới chìm xuống nước đã vữa ra.↓ (giäng nhá l¹i) Đất Nung đánh một câu cộc tuếch: - Vì các đằng ấy ở trong lọ thuỷ tinh mà. ( Chú Đất Nung - Nguyễn Kiên) - Lúc đầu khi học sinh chưa quen, chưa nhớ tôi dùng các kí hiệu đưa vào các câu, đoạn văn, thơ rồi hỏi học sinh: “Kí hiệu đó cần đọc như thế nào?” Để học sinh nhớ các kí hiệu tôi cho học sinh làm bài tập: - Em hãy đọc đúng , diễn cảm theo kí hiệu trong đoạn văn trên để thể hiện sự ngạc nhiên, khâm phục khi gặp lại Đất Nung và sự thẳng thắn chân thành , bộc tuệch của Đất Nung. Sau khi học sinh đã nhớ được các kí hiệu trên, ở mỗi bài tập đọc phần hướng dẫn học sinh đọc diễn cảm, sau khi chọn đoạn cần đọc, tôi cho một học sinh đọc cả đoạn, cả lớp theo dõi, tìm cách ngắt, nghỉ, nhấn giọng và giọng đọc của đoạn sao cho phù hợp. Với cách làm này, chỉ sau một thời gian ngắn học sinh đã tự nhận ra cách đọc cho phù hợp với mỗi loại bài tập đọc khác nhau vµ cã thÓ ®-a ra ®-îc nhiÒu c¸ch ®äc kh¸c nhau trong cïng mét c©u v¨n ,®o¹n v¨n mµ v½n thÓ hiÖn ng÷ ®iÖu phï hîp víi v¨n c¶nh ®ã. Ch¼ng h¹n víi c©u v¨n sau: “ Tuæi th¬ cña t«i ®­îc n©ng lªn tõ nh÷ng c¸nh diÒu.” (C¸nh diÒu tuæi th¬, T¹ duy Anh, TV4, tËp 1) Häc sinh cña t«i ®· ng¾t nh- sau: 13/32 øng dông CNTT trong viÖc rÌn kÜ n¨ng ®äc cho HS líp 4 C¸ch 1: “ Tuæi th¬ cña t«i / ®­îc n©ng lªn tõ nh÷ng c¸nh diÒu.” (ng¾t theo côm C-V nhÊn m¹nh kÝ øc tuæi th¬ cña t¸c gi¶) C¸ch 2: “ Tuæi th¬ cña t«i ®­îc n©ng lªn / tõ nh÷ng c¸nh diÒu.” (ng¾t theo c¸ch biÓu c¶m nhÊn m¹nh nh÷ng c¸nh diÒu ®· lµm cho tuæi th¬ cña t¸c gi¶ thªm ®Ñp, n©ng nh÷ng -íc m¬ cña t¸c gi¶ bay cao.) B»ng c¸ch øng dông CNTT víi nh÷ng hiÖu øng phong phó ®· mang l¹i hiÖu qu¶ rÊt cao, t¹o niÒm say mª høng thó gióp c¸c em diÔn c¶m tèt h¬n. Ch¼ng h¹n slide rÌn häc sinh ®äc diÔn c¶m trong bµi Ga-vrèt ngoµi chiÕn luü: 4. Rèn kỹ năng đọc lưu loát: Với học sinh lớp 4, đọc lưu loát là một trong những kỹ năng hàng đầu cần đạt, nhưng vì lớp tôi là một lớp yếu nên sau khi học sinh đã đọc đúng, rõ ràng, rành mạch tôi tiếp tục luyện cho học sinh đọc lưu loát nghĩa là yªu cầu đọc nhanh hơn, không bị vấp, biết điều chỉnh tốc độ đọc để người nghe kịp theo dõi. Thông thường với học sinh lớp 4, tốc độ đọc khoảng 80 – 90 tiếng/ phút với tất cả các văn bản nghệ thuật (thơ, văn xuôi), hành chính, khoa học, báo chí….. Nếu đọc chậm quá hoặc ê a, ấp úng hoặc ngược lại đọc liến thoắng, nhanh quá đều làm cho người nghe khó hiểu đúng và đầy đủ nội dung bài. 14/32 øng dông CNTT trong viÖc rÌn kÜ n¨ng ®äc cho HS líp 4 Biện pháp øng dông CNTT ®Ó rÌn luyÖn cho học sinh đọc lưu loát là: trªn c¬ së c¸c trang tr×nh chiÕu ®· so¹n th¶o (®èi víi ®o¹n v¨n, th¬ hoÆc c©u v¨n, th¬) hoÆc dïng SGK (®èi víi c¶ bµi), một học sinh khá đọc trước- lớp đọc thầm, đọc nối tiếp từng đoạn theo nhóm - cặp. Trước khi đọc bài, học sinh phải có sự chuẩn bị trước ở nhà chẳng hạn như: xem trước bài đọc, với học sinh yếu tập đọc đi đọc lại nhiều lần…… lâu dần sẽ tạo thành thói quen, kỹ năng phản xạ đọc, việc đọc lưu loát sẽ ngày càng tiến bộ hơn. B. RÌn kÜ n¨ng ®äc thÇm: 1, Kh¸i niÖm: Đọc thầm là hình thức đọc không thành tiếng. Mục đích của đọc thầm là để hiểu. Hiệu quả của đọc thầm được đo bằng khả năng thông hiểu nội dung văn bản đọc. Do đó, xét về bản chất, nội dung bên trong, dạy đọc thầm chính là đọc hiểu. Lúc này quá trình đọc không chỉ là sự vận động của các cơ quan thị giác và cơ quan phát âm mà còn là sự vận động của trí tuệ. Kết quả đọc thầm phải giúp học sinh hiểu ý nghĩa của từ, cụm từ, câu đoạn, nội dung toàn bài. Tức là toàn bộ những gì mà học sinh đọc được. 2, Tổ chức quá trình đọc thầm. Kỹ năng đọc thầm phải được chuyển dần từ ngoài vào trong, từ đọc to đến đọc nhỏ rồi đọc mấp máy môi (không thành tiếng) cuèi cùng đọc hoàn toàn bằng mắt (đọc thầm). Giai đoạn cuối dùng mắt để di chuyển theo chữ trong văn bản. Ở lớp 4 kỹ năng đọc thầm sÏ chuyển sang giai đoạn cuối. Khi tổ chức đọc thầm cần tạo ra không khí làm việc yên tĩnh bằng cách thu hút sự chú ý của học sinh vào néi dung bài qua khâu giới thiệu bài tự nhiên mà hấp dẫn của giáo viên. Sau đó giao nhiệm vụ để định hướng rõ yêu cầu đọc thầm cho học sinh (đọc câu nào, đoạn nào, đọc để trả lời câu hỏi hay ghi nhí, thuộc lòng; đọc để trả lời câu hỏi tìm hiểu bài,®äc thÇm khi nghe c« gi¸o, nghe c¸c b¹n ®äc...). Tuy nhiªn, qu¸ tr×nh ®äc thÇm còng cã khi ®-îc kÕt hîp víi ®äc thµnh tiÕng. Häc sinh võa l¾ng nghe c« hoÆc b¹n ®äc võa theo dâi s¸ch gi¸o khoa, ®äc thÇm theo ®Ó c¸c ho¹t ®éng diÔn ra nhÞp nhµng, tr¸nh thêi gian “chÕt” trong giê häc. Cần kiểm tra kết quả đọc thầm bằng cách: Giới hạn thời gian để tăng dần tốc độ đọc thầm cho học sinh và tăng dần độ khó của nhiệm vụ (đọc lướt để tìm từ ngữ hay chi tiết, hình ảnh nhất định trong 2 phút, 1 phút; đọc lướt để nêu nội dung chính của đoạn, của bài trong 2 phút, 1 phút…). 15/32 øng dông CNTT trong viÖc rÌn kÜ n¨ng ®äc cho HS líp 4 *TÊt c¶ nh÷ng yªu cÇu nµy cã thÓ ®-a vµo c¸c slide tr×nh chiÕu ®Ó häc sinh thÊy râ ®-îc c¸c yªu cÇu cña viÖc ®äc thÇm. Ch¼ng h¹n nh-: Một số bài tập thực hành đọc thầm ®-îc thiÕt kÕ trªn c¸c slide:: a. Đọc thầm t×m cách chia đoạn: Em hãy đọc thầm bài: “ Dế mèn bênh vực kẻ yếu” (Tô Hoài- SGK TV4, tập 1 trang 3) và tìm xem bài có thể chia làm mấy đoạn? b. Đọc thầm bài: “ Trong quán ăn ba cá bống” (A-lÕch-x©y T«n-xt«i, TV4, TËp 1) và cho biết có mấy nhân vật chính? Thể hiện lời của các nhân vật bằng mấy giọng đọc khác nhau? c. Đọc thầm tìm từ khó hiểu trong bài. Ở yêu cầu này chủ yếu cho học sinh đọc thầm phần chú giải và giải nghĩa lại một số từ quan trọng. d. Đọc thầm tr¶ lời câu hỏi tìm hiểu bài… C. rÌn kÜ n¨ng ®äc hiÓu qua øng dông CNTT: Trước đây, có một số giáo viên cho rằng luyện cho học sinh đọc thành tiếng mới là dạy đọc còn dạy đọc hiểu là dạy văn nên việc rèn kỹ năng này cho học sinh tiểu học chỉ là ước lệ, chủ yếu là dùng lời để giảng giải phân tích nên số lượng học sinh được làm việc trên lớp ít vì chỉ có mét số em trả lời, tất cả học sinh trong lớp ngồi nghe hoặc không cần nghe, giáo viên không kiểm soát được. Chính vì vậy mà giờ học không phát huy được tính tích cực chủ động của học sinh. Nay do đổi mới phương pháp dạy học nhằm nâng cao chất lượng đọc hiều, đặc biệt là lớp 4 – 5 mà cụ thể là hình thành, phát triển kỹ năng làm việc với văn bản để nhận biết đề tài, cấu trúc của bài; biết cách tóm tắt bài, làm quen với thao tác đọc lướt để nắm ý, hiểu nghĩa của từ ngữ mới, phát hiện giá trị của một số biện pháp nghệ thuật trong các văn bản văn chương. Có thể dùng c¸c trang tr×nh chiÕu ®Ó thÓ hiÖn c¸c bài tập trắc nghiệm. Tức là chuyển những hành động bằng lời của học sinh thành các hành động vật chất có nghĩa là dùng các kí hiệu, chữ viết để vẽ, tô, nối, đánh dấu với sự hỗ trợ của tranh ảnh. Bài tập được xây dựng theo lối trắc nghiệm bao gồm các kiểu bài tập như điền thế, lựa chọn, đối chiếu cặp đôi, nêu câu hỏi và yêu cầu trả lời ngắn. HoÆc dïng trang tr×nh diÔn c¸c h×nh ¶nh, kÝ tù mét c¸ch liªn tôc theo nh÷ng hiÖu øng s½n cã gióp ta cã thÓ m« t¶ qu¸ tr×nh quan s¸t mét h×nh ¶nh theo ý muèn mét c¸ch trùc quan, cô thÓ tõ ®ã gióp häc sinh hiÓu s©u h¬n vÒ nghÜa tõ. 16/32 øng dông CNTT trong viÖc rÌn kÜ n¨ng ®äc cho HS líp 4 Chẳng hạn với câu hỏi khó về kiểu bài tập tìm ý của câu trong SGK, ta có thể thay bằng bài tập trắc nghiệm sau: Đọc thầm và khoanh vµo ý ®óng trả lời câu hỏi: * Câu thơ: “ Sao mờ, kéo lưới kịp trời sáng cho biết điều gi? a. Đoàn thuyền đánh cá ra khơi lúc hoàng hôn b. Đoàn thuyền đánh cá ra khơi lúc bình minh c. Đoàn thuyền đánh cá trở về lúc bình minh. (Đoàn thuyền đánh cá – Huy Cận, TV4, tập 2 trang 58) * Em hiểu thế nào là: “Những em bé lớn trên lưng mẹ” (trong bài “ Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ” của Nguyễn Khoa Điềm – TV4, tập 2) a. Hàng ngày, người mẹ Tà Ôi thường địu em bé trên lưng khi làm việc, các em thường chơi, ngủ trên lưng mẹ. b. Vì các bà mẹ thường địu các em bé khi ru các em ngủ. * Em hiểu câu thơ: “ Vàng cơn nắng, trắng cơn mưa” như thế nào? a. Ông cha ta đã trải qua bao mưa nắng, qua thời gian để đúc rút những bài học kinh nghiệm cho con cháu. b. Sự vất vả của ông cha ta thời xưa. (Truyện cổ nước mình – Lâm Thị Mỹ Dạ - TV4, tập 1) * Trong bài “Hoa học trò” – (Xuân Diệu, TV2, tập 2) có câu hái khó trả lời với học sinh: - Tại sao tác giả lại gọi hoa phượng là “Hoa học trò”?. ChuyÓn thµnh c©u tr¾c nghiÖm sau: A. Vì hoa phượng nở vào mùa hè. B. Vì hoa phượng thường trồng trên sân trường, gần gũi, quen thuộc, gắn bó nhiều kỷ niệm với học trò. C. Vì hoa phượng gợi cảm giác vừa buồn lại vừa vui. * Hình ảnh trong đạn bom đổ nát, bừng tươi rụ ngói hồng” nói lên điều gì? Ghi dấu X vào trước ý đúng:  Nói lên tài trí, sức mạnh của nhân dân ta trong công cuộc dựng xây đất nước, bất chấp bom đạn của kẻ thù.  Nói lên cảnh đổ nát của những công trình đang xây dựng. * Hình ảnh những chiếc xe không có kính vẫn băng băng ra trận giữa bom đạn của kẻ thù gợi cho em cảm nghĩ gì? 17/32 øng dông CNTT trong viÖc rÌn kÜ n¨ng ®äc cho HS líp 4 a. Các chú bộ đội lái xe thật dũng cảm, lạc quan, yêu đời, coi thường khó khăn, bất chấp bom đạn của kẻ thù. b. Chiến trường thật khắc nghiệt c. Tình đồng chí , đồng đội thật cảm động. Hay với bài tập mở rộng vốn từ: Tìm một từ thay thế cho những từ gạch chân trong câu văn sau mà không làm ý nghĩa của câu thay đổi: “ Một đằng thì đức độ, hiền từ mà nghiêm nghị. Một đằng thì nanh ác hung hăng như con thú dữ nhốt chuồng” (Khuất phục tên cướp biển, Xti- venlơ- TV4, tập 2) - Từ thay thế cho “đức độ” là:…….. (nhân đức, độ lượng) - Từ thay thế cho “hiền từ” là:…….. (hiền lành, nhân từ) Bài tập phát hiện giá trị của một số biện pháp nghệ thuật của bài (nâng cao) * Trong đoạn văn: “Mặt trời lên cao dần. Gió ……… vụt vào thân đế rào rào” (Thắng biển- Chu Văn – TV4, tập 2, trang76) - Tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì để miêu tả hình ảnh của biển cả. a. So sánh b. Nhân hoá c. So sánh và nhân hoá * Trong bài “Sầu riêng” của Mai Văn Tạo (TV4, tập 2 trang 34) tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì để miêu tả hoa và trái sầu riêng? Qua câu văn nào?  So sánh – qua câu:.........................................................................  Nhân hoá – qua câu:......................................................................  Cả so sánh và nhân hoá – qua câu:................................................ .Bài tập phát hiện giọng đọc của bài: Do yêu cầu đổi mới phương pháp rèn đọc, khi tìm giọng đọc của bài. nếu cứ đưa ra câu hỏi như “đoạn này đọc thế nào?” học sinh sẽ rất khó trả lời mặc dù các em có thể cảm nhận được nh-ng bước đầu mà để các em phát biểu ra thành lời thì rất lúng túng. Vì vậy, với yêu cầu này tôi thường cho các em thảo luận nhóm tìm giọng đọc của đoạn văn, khổ thơ của toàn bài dưới hình thức bài tập trắc nghiệm trªn c¸c slide tr×nh chiÕu, chẳng hạn: * Bài “ Dế Mèn bênh vực kẻ yếu” – Tô Hoài,TV4, tập 1, trang 3. với yêu cầu của bài: Câu hỏi 1: Để thể hiện tình cảnh đáng thương của Nhà Trò khi bị bọn Nhện ức hiếp,cần đọc thế nào cho phù hợp?. 18/32 øng dông CNTT trong viÖc rÌn kÜ n¨ng ®äc cho HS líp 4  Đọc chậm, giọng kể lể, đáng thương, nhấn mạnh các từ: Mất đi, thui thủi, ốm yếu, chẳng đủ, nghèo túng, đánh em, bắt em, vặt châm, vặt cánh ăn thịt em.  Đọc nhanh, lướt qua các động từ và tính từ chỉ hình dáng Nhà Trò và hành động của bọ nhện. Câu 2: Để hiện tấm lòng nghĩa hiệp của Dế Mèn, ở đoạn này cần đọc lời nói của Dế Mèn với Nhà Trò bằng giọng thế nào? a. Giọng mạnh mẽ, dứt khoát, thể hiện sự bất bình, nhấn giọng của từ: Xoè , đừng sợ, cùng với tôi đây, độc ác, cậy khoẻ ăn hiếp. b. Đọc chậm, giọng đều đều. Câu hỏi 3: Toàn bài đọc thế nào cho phù hợp với các nhân vật?  Đọc giọng đều đều. Ngắt nghỉ hơi đúng sau các dấu câu, giữa các cụm từ.  Đọc diễn cảm toàn bài. Thể hiện giọng đọc phù hợp với từng nhân vật. Chị Nhà Trß: giọng kể lể, yếu ớt. Giọng Dế Mèn: đoạn đầu: chậm đoạn sau: mạnh mẽ, dứt khoát thể hiện thái độ bất bình, kiên quyết. Nhấn giọng ở các từ gợi tả, gợi cảm. Ví dụ 2: Bài “Tre Việt Nam” (Nguyễn Du, TV4, tập1) Với yêu cầu về đọc của bài: Bài chia làm bốn đoạn, mỗi đoạn cần có giọng đọc cho phù hợp nội dung cảm xúc. Đọc trôi chảy toàn bài, ngắt nghỉ đúng nhịp điệu của câu thơ, đoạn thơ, nhấn giọng ở các từ ngữ gợi tả, gợi cảm. Để rèn đọc tốt tôi đưa ra phiếu với nội dung thảo luận như sau: Câu 1: Để thể hiện sự gắn bó lâu đời của Tre với người Việt Nam, ta phải đọc đoạn 1 thế nào?  Giọng đọc chậm, sâu lắng, nghỉ hơi ngân dài sau dấu chấm lửng ở dòng thơ thứ 3.  Giọng nhanh đều Câu 2: Để ca ngợi những phẩm chất tốt đẹp của con người Việt Nam, đoạn 2 và 3 ta phải đọc thế nào? a. Giọng sảng khoái. b. Giọng chậm rãi Câu 3: Muốn thể hiện hết sức sống lâu bền của Tre ta đọc đoạn 4 thế nào?  Giọng nhẹ nhàng, nhịp đều đặn ở các dấu phảy, tạo âm hưởng nối tiếp, dấu luyến như một bản nhạc.  Giọng nhanh, mạnh mẽ. Câu 4: Toàn bài đọc với giọng thế nào cho phù hợp? 19/32