Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Sinh học Skkn ứng dụng công nghệ thông tin thiết kế bản đồ khái niệm dạy học phần 2 sinh ...

Tài liệu Skkn ứng dụng công nghệ thông tin thiết kế bản đồ khái niệm dạy học phần 2 sinh học tế bào – sinh học 10 cơ bản nhằm nâng cao kết quả học tập của học sinh

.DOC
19
1489
105

Mô tả:

Sáng kiến kinh nghiệm 2014 Dương Văn Cư LỜI NÓI ĐẦU Làm thế nào để đổi mới một cách toàn diện về mục tiêu, nội dung, phương pháp và hình thức tổ chức thực hiện. Đặc biệt cần chú ý đổi mới mạnh mẽ phương pháp theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động, tư duy sáng tạo của người học là những trăng trở của người làm giáo dục. Qua nghiên cứu, thực nghiệm trong công tác giảng dạy của bản thân. Tôi nhận thấy được việc đổi mới phương pháp dạy học các môn học nói chung và bộ môn sinh học phổ thông nói riêng đều có sự góp phần không nhỏ của khoa học công nghệ mà đặc biệt là công nghệ thông tin. Không nghi ngờ gì nữa bởi ngày nay quá nhiều sản phẩm, giáo án điện tử được thiết kế, soạn thảo bằng công nghệ rất công phu, hiện đại nhằm phục vụ cho công tác dạy học. Trên cơ sở đó “Ứng dụng công nghệ thông tin thiết kế bản đồ khái niệm dạy học phần 2: Sinh học tế bào – Sinh học 10 cơ bản nhằm nâng cao kết quả học tập của học sinh” ra đời nhằm phục vụ trước hết là bản thân tác giả trong công tác giảng dạy sau là tài liệu dành cho học sinh tự học, giáo viên bộ môn sinh, bạn đọc tham khảo. “Ứng dụng công nghệ thông tin thiết kế bản đồ khái niệm dạy học phần 2: Sinh học tế bào – Sinh học 10 cơ bản nhằm nâng cao kết quả học tập của học sinh” được ứng dụng các phần mềm (Imindmap, Xmindmap, PowerPoint, Violet,...) để thiết kế bản đồ khái niệm sinh học thuộc phần 2: sinh học tế bào của sách giáo khoa sinh học 10 cơ bản, do Bộ Giáo Dục và Đào Tạo ban hành. Nhằm nâng cao chất lượng dạy học phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh trong học tập phần sinh học tế bào. Để cho sáng kiến này ngày càng hoàn thiện hơn, người viết sáng kiến mong nhận được góp ý từ quý thầy cô giáo và các em học sinh. Trường THPT Đinh Tiên Hoàng 1 Sáng kiến kinh nghiệm 2014 Dương Văn Cư PHẦN A: MỞ ĐẦU I. Lý do chọn đề tài: 1. Cơ sở lí luận: Luật giáo dục, điều 28.2 có ghi “Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm từng lớp học, môn học; bồi dương phương pháp tự học, khả năng làm việc theo nhóm, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú, trách nhiệm học tập của học sinh” Ngày nay với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học và công nghệ. Yêu cầu mới của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước và những thách thức bị tụt hậu trên con đường tiến lên CNXH đòi hỏi các Nhà trường phải đào tạo nên những con người lao động mới: thông minh, sáng tạo. Các yêu cầu trên đòi hỏi dạy học tích cực, kích thích học sinh chủ động tìm tòi, tự nghiên cứu để có thể khai thác các tài liệu sách báo, khai thác Internet một cách có hiệu quả. Với khối lượng tri thức nhân loại rất lớn, thời gian có hạn, nhà trường không thể cung cấp đủ cho học sinh. Do vậy dạy học nhằm rèn luyện cho học sinh các kĩ năng học, phương pháp học tập để học sinh có thể tự học suốt đời. Biến quá trình đào tạo trong trường học thành quá trình tự đào tạo trong suốt cuộc đời học sinh. Trong định hướng về phương pháp và thiết bị dạy học Sinh học bậc THPT, sách GK phân ban mới, Bộ GD - ĐT chỉ rõ: "Cần xây dựng những băng hình, đĩa CD, phần mềm máy vi tính tạo thuận lợi cho giáo viên giảng dạy ...”. Trích:SGV SH Ban KHXH&NV Bộ sách thứ nhất-NXBGD - 2003. Trường THPT Đinh Tiên Hoàng 2 Sáng kiến kinh nghiệm 2014 Dương Văn Cư "Sinh học là khoa học thực nghiệm, phương pháp dạy học gắn bó chặt chẽ với thiết bị dạy học, do đó dạy Sinh học không thể thiếu các phương tiện trực quan như mô hình, tranh vẽ...". Trích: SGV SH Ban KH TN Bộ sách thứ hai - NXBGD - 2003. Như vậy, một trong những hướng để đổi mới phương pháp dạy học đó là tăng cường việc sử dụng các phương tiện dạy học hiện đại. 2. Cơ sở thực tiễn: Các trường THPT nói chung và trường THPT Đinh Tiên Hoàng, Krông Pa, Gia Lai. Nơi tôi đang công tác nói riêng đã và đang từng bước được tăng cường trang bị cơ sở vật chất kỹ thuật cho các phòng học với sự trợ giúp của công nghệ thông tin. Bởi vậy, việc thiết kế các bài giảng với sự trợ giúp của công nghệ thông tin nhằm nâng cao hiệu quả dạy học đang được rất nhiều giáo viên quan tâm. Trường đóng trên địa bàn có vùng kinh tế đặc biệt khó khăn, xã hội kém phát triển vì vậy việc học sinh tự tiếp cận thông tin mới, công nghệ mới rất khó khăn. Chương trình Sinh học 10 cơ bản, phần hai: Sinh học tế bào. Nghiên cứu thế giới vi mô mà học sinh không thể quan sát bằng mắt thường mà chủ yếu quan sát qua tranh vẽ, ảnh chụp hoặc qua kính hiển vi. Vì vậy dạy các kỹ năng khái quát hóa, sơ đồ hóa kiến thức có một vị thế quan trọng. Nó là tiền đề cho sự sáng tạo và phát triển tư duy. Với những yêu cầu đổi mới trên, để đảm bảo nâng cao chất lượng dạy học phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh trong học tập môn sinh học nói chung và phần “sinh học tế bào” nói riêng tôi nghiên cứu đề tài: “Ứng dụng công nghệ thông tin thiết kế bản đồ khái niệm dạy học phần 2: Sinh học tế bào – Sinh học 10 cơ bản nhằm nâng cao kết quả học tập của học sinh” II. Mục đích nghiên cứu: Trường THPT Đinh Tiên Hoàng 3 Sáng kiến kinh nghiệm 2014 Dương Văn Cư Việc “Ứng dụng công nghệ thông tin thiết kế bản đồ khái niệm dạy học phần 2: Sinh học tế bào – Sinh học 10 cơ bản nhằm nâng cao kết quả học tập của học sinh” tăng hiệu quả dạy học, giúp học sinh tích cực, chủ động và sáng tạo trong học tập, từ đó phát triển tư duy người học. III. Đối tượng nghiên cứu – Thời gian nghiên cứu: 1. Đối tượng nghiên cứu: ứng dụng công nghệ thông tin thiết kế và sử dụng Bản đồ khái niệm dạy học phần II: Sinh học tế bào – sinh học 10 cơ bản. 2. Thời gian nghiên cứu: từ tháng 7/2013 đến tháng 12/2013. IV. Phương pháp nghiên cứu: qua thực nghiệm giảng dạy môn sinh học 10 cơ bản trên lớp. Trường THPT Đinh Tiên Hoàng 4 Sáng kiến kinh nghiệm 2014 Dương Văn Cư PHẦN B: NỘI DUNG I. Cơ sở lý luận hình thành bản đồ khái niệm (BĐKN): 1. Lịch sử ra đời BĐKN BĐKN ra đời từ cuối năm 1960 do Tony – Buzan đề xướng và ngày nay được hàng triệu người sử dụng. Bản thân các sự kiện, hiện tượng trong thực tế không cô lập mà nằm trong mối quan hệ tương hỗ với nhau được hình thành trong mối quan hệ với những khái niệm khác, tạo thành hệ thống. Việc đưa khái niệm vào hệ thống có thể tiến hành ngay khi dẫn tới khái niệm mới bằng một trình tự trình bày hợp lí, hoặc ngay khi nắm được khái nhiệm mới bằng cách so sánh với các khái có quan hệ lệ thuộc, ngang hàng hoặc trái ngược nhau. Đối với nhóm nhiều khái nhiệm có liên quan với nhau, việc hệ thống hóa có thể tiến hành vào cuối chương dưới dạng bài tập về nhà hoặc trong giờ ôn tập trên lớp. Các khái niệm đưa ra có mối quan hệ với nhau tạo thành một mạng lưới và tạo thành một bức tranh toàn cảnh của bài học, môn học. Trong dạy và học ở bất kỳ bộ môn khoa học nào đi nữa các khái niệm không tồn tại ở dạng đơn lẻ. Một BĐKN có thể mô tả được mối quan hệ giữa các khái niệm thành một thể thống nhất. Ngày nay, với sự phát triển của công nghệ thông tin như vũ bảo. Các phần mềm thiết kế hình vẽ, sơ đồ, bản đồ phong phú đa dạng tạo điều kiện thuận lợi cho người sử dụng, rất dễ dàng tìm cho mình một phần mềm thích hợp nhất để thiết kế BĐKN. 2. Vai trò của BĐKN: 2.1. Vai trò của BĐKN trong việc dạy của giáo viên Trong những năm qua, phần lớn giáo viên vẫn dạy theo phương pháp thuyết trình là chủ yếu, nhiều tiết dạy chay không có thí nghiệm hoặc có nhưng không sử dụng. Bài dạy nặng về lý thuyết áp đặt, ít gắn với thực tế, học sinh tiếp thu kiến thức một cách thụ động, giờ học nhàm chán, buồn tẻ. Trường THPT Đinh Tiên Hoàng 5 Sáng kiến kinh nghiệm 2014 Dương Văn Cư Khi sử dụng phương pháp BĐKN trong giảng dạy một cách có hiệu quả, giáo viên sẽ kích thích khả năng tư duy cho học sinh, sẽ tạo ra “một bức tranh toàn cảnh”, rõ ràng về bài học, môn học đó. Ưu thế của BĐKN thể hiện ở chỗ: - Ngôn ngữ của sơ đồ vừa cụ thể, trực quan, lại vừa có tính khái quát, trừu tượng và hệ thống cao. Sơ đồ cho phép tiếp cận nội dung kiến thức bằng con đường lôgic: tổng hợp, phân tích, tổng hợp. - Ngoài ý nghĩa dạy học to lớn, sơ đồ hóa còn là hình thức biểu diễn nội dung dạy học - một hình thức dạy học có hình ảnh trực quan. Và quan trọng hơn cả là đánh giá được mức độ thông hiểu nội dung khoa học của học sinh. - Trong dạy học, BĐKN còn có thêm ưu việt hết sức quan trọng: Giúp tiết kiệm thời gian, cung cấp thông tin trên lớp, tổ chức cho học sinh chuyển hóa các hình thức diễn đạt nội dung sách giáo khoa. Đó là cách khắc phục học vẹt, làm cho ngôn ngữ diễn đạt của các em chứa đựng ý tưởng chính của mình khi nghiên cứu một nội dung sinh học nói chung và sinh học tế bào nói riêng. 2.2. Vai trò của BĐKN trong việc dạy của học sinh - Góp phần xây dựng nhu cầu nhận thức, nâng cao tinh thần trách nhiệm của học sinh trong học tập. Trong quá trình học, học sinh phải đào sâu suy nghĩ, tìm tòi, phát huy đến mức cao nhất khả năng tư duy của bản thân. - Rèn kĩ năng đọc sách, tài liệu, sách giáo khoa, phát triển năng lực nhận thức và năng lực hoạt động cho học sinh. Trên cơ sở đó phát triển năng lực nhận thức, năng lực chủ động và sáng tạo. - Giúp học sinh nắm được cái chung, tổng quát, trừu tượng trước khi nắm những cái cụ thể, riêng, phức tạp – đây là chiến lược dạy từ cái trừu tượng đến cái cụ thể. Trường THPT Đinh Tiên Hoàng 6 Sáng kiến kinh nghiệm 2014 Dương Văn Cư - Bằng phương pháp sơ đồ, tri thức mà học sinh lĩnh hội được không phải ở dạng cung cấp sẵn mà trên cơ sở hoạt động với đối tượng, trên các mối liên hệ bản chất giữa các sinh vật - hiện tượng. Vì thế, tri thức sâu, chính xác, phản ánh đúng bản chất, kĩ năng, kĩ xảo. - Rèn luyện cho học sinh phương pháp tư duy khái quát, có khả năng chuyển tải thông tin cao, chúng được hình thành trên cơ sở một môn học. Nếu học sinh nắm vững chúng thì các em có thể sử dụng sang các môn học khác. - Vai trò có ý nghĩa quan trọng và quyết định nhất của BĐKN là ở chỗ nó giúp cho học sinh chiếm lĩnh kiến thức, phát triển năng lực tự học, sáng tạo, giúp học sinh có thể tự học suốt đời. 3. Các loại BĐKN 3.1. Phân loại theo ký hiệu sơ đồ - Hình vẽ lược đồ - Graph nội dung 3.2. Theo mức độ củng cố hoàn thiện kiến thức - Bản đồ đầy đủ - Bản đồ khuyết thiếu - Bản đồ bất hợp lý 3.3. Phân loại theo kĩ năng rèn luyện các thao tác tư duy - Bản đồ rèn kĩ năng so sánh - Bản đồ rèn kĩ năng phân tích - tổng hợp - Bản đồ rèn kĩ năng khái quát hóa - Bản đồ rèn kĩ năng hệ thống hóa 4. Ứng dụng công nghệ thông tin thiết kế BĐKH Hiện nay đã có nhiều phần mềm chuyên nghiệp được sử dụng để vẽ BĐKN duy trên máy tính như: Imindmap, Xmindmap, MindManager, FreeMind, Mind Genius, isual Mind, Axon Idea Processor, Inspiration, Concept Draw Mindmap Pro v5.2.2,... Ngoài ra giáo viên vẫn có thể sử Trường THPT Đinh Tiên Hoàng 7 Sáng kiến kinh nghiệm 2014 Dương Văn Cư dụng các phần mềm quen thuộc như PowerPoint, Violet, Word, để thiết kế BĐKN. Trong đề tài này tôi sử dụng 2 phần mềm: Concept Draw Mindmap Pro v5.2.2, Word để thiết kế BĐKN. Bởi lí do là phần mềm được nhiều người biết đến lại có tính chuyên nghiệp và dễ sử dụng. II. Cơ sở thực tiễn của việc ứng dụng CNTT thiết kế BĐKN 1. Cấu trúc chương trình và nội dung kiến thức phần II: Sinh học Tế bào - Sinh học 10 cơ bản 1.1. Cấu trúc chương trình: Gồm 4 chương sau: Chương I. Thành phần hoá học của tế bào Chương II: Cấu trúc của tế bào Chương III: Chuyển hoá vật chất và năng lượng trong tế bào Chương IV: Phân bào 1.2. Thành phần kiến thức khoa học: Kiến thức khái niệm Kiến thức quy luật Kiến thức ứng dụng Kiến thức về phương pháp khoa học 2. Quy trình thiết kế BĐKN dạy học phần II: Sinh học tế bào Sinh học 10 cơ bản Mục đích của việc thiết kế bản đồ Nhắm rõ quy trình thiết kế BĐKH tóm tắt sau: Tổ chức đỉnh (KN) Thiết lập mối quan hệ Hoàn thiện BĐKN Thu thập tư liệu về bài học. Phân loại các bản đồ. Chọn phần mềm thiết kế bản đồ thích hợp. Tiến hành thiết kế (vẽ) bản đồ. Trường THPT Đinh Tiên Hoàng 8 Sáng kiến kinh nghiệm 2014 Dương Văn Cư * Lưu ý: dù là vẽ Bản đồ nào đi nữa cũng phải thực hiện các bước như sau: Đọc nội dung kiến thức mới và tóm lược nội dung Xây dựng từ khoá và hình ảnh trung tâm Phát hiện các ý tưởng ứng các nhánh của Bản đồ Đưa ra hình ảnh minh hoạ cho Bản đồ 3. Thiết kế BĐKN ở một số bài học cụ thể Thiết kế BĐKN dạng đầy đủ dạy học bài 6: Axit nuclêic (Sách giáo khoa Sinh học 10 – Cơ bản) bằng phần mềm Microsoft Office Word và Concept Draw Mindmap Pro v5.2.2 để phục vụ cho công tác giảng dạy của giáo viên và ôn tập cho học sinh. Dạng 1 (cơ bản) ADN nhân ADN ADN tế bào chất Axit nuclêic ARN khuôn mẫu ARN mARN ARN (phiên bản) rARN tARN Dạng 2 (đầy đủ) Trường THPT Đinh Tiên Hoàng 9 Sáng kiến kinh nghiệm 2014 Trường THPT Đinh Tiên Hoàng Dương Văn Cư 10 Sáng kiến kinh nghiệm 2014 Dương Văn Cư Thiết kế BĐKN bài 18: Chu kỳ tế bào và quá trình nguyên phân (Sách giáo khoa Sinh học 10 – Cơ bản) để phục vụ cho công tác giảng dạy và ôn tập, củng cố kiến thức. Dạng đúng (đầy đủ) Dạng sai hình (Kì giữa, kì sau): giáo viên yêu cầu học sinh phát hiện điểm sai. Trường THPT Đinh Tiên Hoàng 11 Sáng kiến kinh nghiệm 2014 Dương Văn Cư Dạng sai kiến thức Có nhiều cách để thiết kế BĐKH, tuy nhiên 2 loại BĐKN chính hay được sử dụng trong giảng dạy, củng cố: Bản đồ phân nhánh (hình cây) Sinh học tế bào Thành phần Cấu tạo hóa học tế bào Chuyển hóa Phân chia vật chất và tế bào năng lượng Bản đồ mạng lưới Hô hấp tế bào Lục lạp ATP Ti thể Tế bào thực vật Trường THPT Đinh Tiên Hoàng 12 Sáng kiến kinh nghiệm 2014 Dương Văn Cư Trên đây là một số BĐKN được thiết kế nhằm nâng cao chất lượng dạy và học đối với phần tế bào học sinh học 10 cơ bản. Với các khái niệm khác nhau, ta có thể lập được các loại BĐKN khác nhau tùy vào sự sắp xếp của người học. Tuy nhiên, sau khi lập được BĐKN thì người học sẽ hình dung dễ dàng và có một cái nhìn khái quát về môn học đó. Đó chính là kết quả lớn nhất của BĐKN mang lại. 4. Quy trình sử dụng BĐKN dạy học phần II: Sinh học tế bào Sinh học 10 cơ bản 4.1. Bước 1. Sử dụng BĐKN khái quát toàn bộ nội dung học tập Khi dạy bài đầu tiên ta sử dụng BĐKN quát toàn bộ nội dung học tập. Từ BĐKN này học sinh có thể có cái nhìn chung về Tế bào học, biết được các nội dung chính, từ đó định hướng học tập cho học sinh. Giúp các em lập kế hoạch học tập các chương, các bài, các mục sao cho có hiệu quả cao nhất. 4.2. Bước 2. Sử dụng BĐKN cho các bài học cụ thể Khi thực hiện giảng dạy ở các bài cụ thể tuỳ nội dung kiến thức mà giáo viên sử dụng các phương pháp dạy học khác nhau để tổ chức hoạt động học tập cho học sinh. Giáo viên có thể sử dụng BĐKN do mình thiết kế để thuyết trình hoặc có thể thiết kế các BĐKN chưa hoàn chỉnh và yêu cầu học sinh vẽ tiếp cho hoàn chỉnh. Hoặc tổ chức cho học sinh vẽ BĐKN cho bài học theo nhóm. Với bài đầu tiên của một chương, Giáo viên cần thiết kế BĐKN cho cả chương và giới thiệu toàn bộ nội dung của chương, điều đó giúp học sinh hiểu logic của toàn bộ chương. Từ đó giúp các em định hướng tư duy một cách có hệ thống. 4.3. Bước 3. Sử dụng BĐKN dạy bài ôn tập Giáo viên sử dụng các BĐKN tổng hợp toàn bộ phần Sinh học tế bào và BĐKN của các chương để ôn tập toàn bộ các kiến thức đã học. Bằng cách cho học sinh làm việc theo nhóm tìm hiểu BĐKN rồi yêu cầu một đại Trường THPT Đinh Tiên Hoàng 13 Sáng kiến kinh nghiệm 2014 Dương Văn Cư diện nhóm thuyết trình trước lớp. Và tiếp theo yêu cầu học sinh vẽ bản đồ khái niệm của toàn bộ phần Tế bào học. Cuối cùng giáo viên nhận xét và hoàn chỉnh. 5. Kĩ thuật sử dụng BĐKN trong các phương pháp dạy học phần II: Sinh học tế bào - Sinh học 10 cơ bản 5.1. Phương pháp dạy học tổ chức hoạt động nhóm Trước tiên là ta chia lớp học thành từng nhóm học sinh, mỗi nhóm nên bao gồm 4 đến 6 học sinh. Khi tổ chức hoat động học tập của mỗi bài học giáo viên giao nhiệm vụ học tập cho các nhóm, cho bài học mới hoặc vẽ BĐKN cho một chương, bài học nào đó các em đã học với mục đích để các em tích cực làm việc với nội dung mới hoặc ôn luyện các kiến thức đã học; Phải đưa mục tiêu học tập rõ ràng cho mỗi nhóm; Phân chia nhiệm vụ rõ ràng cho các thành viên của nhóm; Có sự phối hợp các nhiệm vụ. 5.2. Phương pháp dạy học trực quan Phương pháp dạy học có sử dụng các phương tiện trực quan. Phương tiện trực quan có thể là tranh, ảnh, phim, đồ thị, bảng biểu...các phương tiện trực quan là các hình ảnh, nhờ quan sát tìm tòi, phân tích, tổng hợp mà học sinh có được kiến thức. Mỗi hình ảnh trực quan khi quan sát chỉ cung cấp cho học sinh một hay một số kiến thức riêng lẻ nào đó. Vậy nên một yêu cầu tất nhiên để sử dụng phương tiện trực quan hiệu quả là làm sao tập hợp được các hình ảnh trực quan một cách có trật tự và thể hiện được logic của kiến thức. Chính BĐKN sẽ giúp cho chúng ta thực hiện. Giáo viên có thể sử dụng BĐKN do mình tự vẽ để thuyết trình hoặc sử dụng BĐKN và yêu cầu học sinh quan sát sau đó diễn tả nội dung kiến thức bằng lời, hoặc giáo viên vẽ BĐKN chỉ có kênh chữ và yêu cầu học sinh bổ sung kênh hình hay ngược lại BĐKN chỉ có kênh hình yêu cầu học sinh bổ sung kênh chữ. IV. Kết quả: Trường THPT Đinh Tiên Hoàng 14 Sáng kiến kinh nghiệm 2014 Dương Văn Cư Qua việc thực nghiệm đã khẳng định định tính đúng đắn của đề tài: Nâng cao chất lượng lĩnh hội kiến thức của học sinh. Góp phần rèn luyện các năng lực tư duy cho học sinh, học sinh lĩnh hội kiến thức sâu sắc và khả năng ghi nhớ cao thể hiện ở độ bền của kiến thức sau khi học. Trên cơ sở lĩnh hội kiến thức, thấy được ý nghĩa, kỹ thuật thiết lập BĐKN. Học sinh tự tư duy, tự hệ thống kiến thức, tự thiết kế BĐKN cho các bài học khác. Trường THPT Đinh Tiên Hoàng 15 Sáng kiến kinh nghiệm 2014 Dương Văn Cư PHẦN C: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ I. KẾT LUẬN Sử dụng BĐKN trong dạy học là phương pháp dạy học phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo trong hoạt động nhận thức của học sinh. Dạy học có sử dụng BĐKN giúp cho học sinh có được lối suy nghĩ lôgic theo hướng phát triển vấn đề. Từ một chủ đề học sinh có thể thoải mái suy nghĩ phát triển các ý, các ý liên quan tới chủ đề nhiều hay ít là tuỳ vào hiểu biết của học sinh. Để rồi từ đó học sinh tổ chức các ý trong BĐKN. Vậy là học sinh có sản phẩm của riêng mình và do là sản phẩm của mình nên học sinh ghi nhớ tốt hơn rất nhiều. Kết hợp với hướng dẫn của giáo viên học sinh thu được kết quả tốt trong quá trình dạy học. Việc ứng dụng CNTT để thiết kế BĐKN trong dạy và học góp phần khá quan trọng trong việc đổi mới PPDH của giáo viên cũng như PPHT của học sinh. Và quan trọng hơn cả là chất lượng học tập của học sinh được nâng lên. II. KHUYẾN NGHỊ Phương pháp xây dựng BĐKN là một phương pháp dạy học sẽ mang lại hiệu quả cao và hoàn toàn có thể áp dụng cho dạy Sinh học ở bậc THPT. Vì thế, cần phải đổi mới hơn nữa phương pháp dạy học. Với nội dung chương trình SGK hiện nay, lượng thông tin trong từng tiết học mà người học phải tiếp thu là quá lớn. Vì vậy, việc sử dụng các phương pháp dạy học tích cực vào từng tiết học là rất cần thiết. Do đó cần phải có phương tiện phù hợp với từng phương pháp dạy học tích cực, giúp học sinh tự học, tiết kiệm thời gian, tăng cường hiệu suất làm việc. Đề tài của tôi trên đây có thể còn mang màu sắc chủ quan, chưa hoàn thiện do còn hạn chế về trình độ kiến thức và kinh nghiệm giảng dạy. Vì vậy, tôi rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến quí báu của các thầy giáo, cô giáo và các bạn đồng nghiệp để ngày càng hoàn thiện hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn./. Trường THPT Đinh Tiên Hoàng 16 Sáng kiến kinh nghiệm 2014 Dương Văn Cư MỤC LỤC LỜI NÓI ĐẦU..............................................................................................................1 PHẦN A: MỞ ĐẦU....................................................................................................2 I. Lý do chọn đề tài:.................................................................................................2 1. Cơ sở lí luận:....................................................................................................2 2. Cơ sở thực tiễn:................................................................................................3 II. Mục đích nghiên cứu:........................................................................................3 III. Đối tượng nghiên cứu – Thời gian nghiên cứu:........................................4 IV. Phương pháp nghiên cứu: qua thực nghiệm giảng dạy môn sinh học 10 cơ bản trên lớp....................................................................................................4 PHẦN B: NỘI DUNG................................................................................................5 I. Cơ sở lý luận hình thành bản đồ khái niệm (BĐKN):................................5 1. Lịch sử ra đời BĐKN......................................................................................5 2. Vai trò của BĐKN:..........................................................................................5 3. Các loại BĐKN................................................................................................7 4. Ứng dụng công nghệ thông tin thiết kế BĐKH........................................7 II. Cơ sở thực tiễn của việc ứng dụng CNTT thiết kế BĐKN......................8 1. Cấu trúc chương trình và nội dung kiến thức phần II: Sinh học Tế bào - Sinh học 10 cơ bản....................................................................................8 2. Quy trình thiết kế BĐKN dạy học phần II: Sinh học tế bào - Sinh học 10 cơ bản........................................................................................................8 3. Thiết kế BĐKN ở một số bài học cụ thể.....................................................9 4. Quy trình sử dụng BĐKN dạy học phần II: Sinh học tế bào - Sinh học 10 cơ bản......................................................................................................13 5. Kĩ thuật sử dụng BĐKN trong các phương pháp dạy học phần II: Sinh học tế bào - Sinh học 10 cơ bản............................................................14 IV. Kết quả:..............................................................................................................14 PHẦN C: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ....................................................16 I. KẾT LUẬN..........................................................................................................16 II. KHUYẾN NGHỊ...............................................................................................16 Trường THPT Đinh Tiên Hoàng 17 Sáng kiến kinh nghiệm 2014 Dương Văn Cư TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Sách giáo khoa sinh học 10 – Ban cơ bản. 2. Giới thiệu giáo án sinh học 10, Ngô Văn Hưng (chủ biên), NXB Hà Nội, 2006. 3. Sinh học, Tập I + II, Phillips, W.D. – Chilton, I.I., NXB Giáo dục, Hà Nội, 1999. 4. “Phương pháp phân tích nội dung sách giáo khoa để thiết kế bài giảng Sinh học”, Nguyễn Thế Hưng (2007), Tạp chí Giáo dục (160). 5. Bản đồ tư duy cho trẻ em (Bí quyết của trò giỏi)-Mind Maps For Kids, Tony Buzan (2008), NXB Hồng Đức. 6. Lập Bản đồ Tư duy- How to mind map, Tony Buzan (2010), NXB Lao động - Xã hội. 7. Dạy học và phương pháp dạy học trong nhà trường, Phan Trọng Ngọ (2005), NXB Đại học Sư phạm, Hà Nội. 8. http://www.tailieudientu.lrc-tnu.edu.vn/ 9. http://tulieu.violet.vn/ BẢNG CHỮ VIẾT TẮT 1. Bản đồ khái niệm ....................................BĐKN 2. Phương phát dạy học...............................PPDH 3. Phương phát học tập................................PPHT 4. Công nghệ thông tin................................CNTT 5. Chủ nghĩa xã hội.....................................CNXH 6. Khái niệm......................................................KN 7. Sách giáo khoa.............................................SGK Trường THPT Đinh Tiên Hoàng 18 Sáng kiến kinh nghiệm 2014 Dương Văn Cư SỞ GD&ĐT GIA LAI C CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨ VIỆT NAM HỘI ĐỒNG KHOA HỌC Độc lập - Tự do - Hạnh phúc PHIẾU ĐÁNH GIÁ, XẾP LOẠI CẢI TẠO, SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 1. Tên đề tài cải tiến, sáng kiến kinh nghiệm:.................................... .............................................................................................................. 2. Người viết cải tiến, sáng kiến kinh nghiệm: Họ và tên:.................................................................................................. Chức vụ:.............................Đơn vị:.......................................................... Nhiệm vụ chính đang đảm nhận:.............................................................. Trình độ chuyên môn nghiệp vụ:............................................................... 3. Người đánh giá: Họ và tên:..........................................................................học vị:............. Chức vụ và đơn vị công tác:...................................................................... Nhiệm vụ được phân công trong HĐKH:................................................. NỘI DUNG ĐÁNH GIÁ Nội dung đánh giá Yếu tố 1 Yếu tố 2 Yếu tố 3 Tính khoa học Tính sáng tạo Xếp loại chung Trường THPT Đinh Tiên Hoàng Nhận xét Xếp loại …………ngày…tháng…năm 20…… 19
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan