Tài liệu Skkn ứng dụng cntt xây dựng tư liệu dạy học môn địa lý lớp 10

Chuyªn ®Ò: øng dông c«ng nghÖ th«ng tin x©y dùng t liÖu d¹y häc ®Þa lý líp 10 ban c¬ b¶n Gv: NguyÔn ThÞ Thanh H¶i- Trung t©m GDTX TØnh Më ®Çu ViÖc ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc b»ng c«ng nghÖ th«ng tin lµ mét chñ ®Ò lín mµ Tæ chøc V¨n ho¸ - khoa häc vµ gi¸o dôc Liªn Hîp Quèc (UNESCO) chÝnh thøc ®a ra thµnh ch¬ng tr×nh tríc ngìng cöa cña thÕ kû XXI vµ UNESCO dù ®o¸n sÏ cã sù thay ®æi nÒn gi¸o dôc mét c¸ch c¨n b¶n do ¶nh hëng cña CNTT. Víi c¸c phÇn mÒm hiÖn ®¹i nh Flash, Encarta, MapInfo, PowerPoint … cho phÐp chóng ta cã thÓ t¹o nªn nh÷ng tranh ¶nh ®éng, b¶n ®å ®éng, hay nh÷ng ®o¹n phim m« t¶ c¸c qu¸ tr×nh, hiÖn tîng ®Þa lý mét c¸ch sinh ®éng, chÝnh x¸c, dÔ hiÓu. C¸c phÇn mÒm nµy cã thÓ cho phÐp chóng ta chØnh söa hay thiÕt kÕ l¹i nh÷ng tranh ¶nh, b¶n ®å cã s½n ®Ó phï hîp víi nh÷ng kiÕn thøc phøc t¹p, víi nhiÒu môc ®Ých d¹y häc kh¸c nhau. Tuy nhiªn, ®Ó øng dông CNTT mét c¸ch hiÖu qu¶ nh»m ®æi míi PPDH theo híng tÝch cùc ho¸ ho¹t ®éng häc tËp cña häc sinh, gi¸o viªn cßn gÆp ph¶i nhiÒu khã kh¨n, ®Æc biÖt lµ thiÕu nguån c¬ së d÷ liÖu lµ c¸c tranh ¶nh, b¶n ®å, phim ë d¹ng kÜ thuËt sè mét c¸ch cã hÖ thèng theo tõng bµi. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng lý do trªn, t«i ®· chän ®Ò tµi: “øng dông c«ng nghÖ th«ng tin x©y dùng t liÖu d¹y häc ®Þa lý líp 10 ban c¬ b¶n” ®Ó nghiªn cøu nh»m môc ®Ých n©ng cao chÊt lîng d¹y vµ häc m«n ®Þa lý trªn c¬ së khai th¸c hÖ thèng c¸c nguån t liÖu hç trî. PhÇn néi dung øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo x©y dùng t liÖu d¹y häc ®Þa lý líp 10 ban c¬ b¶n I. quy tr×nh x©y dùng t liÖu d¹y häc ®Þa lÝ CÊu tróc cña bé t liÖu d¹y häc bao gåm hÖ thèng tranh ¶nh, hÖ thèng s¬ ®å, hÖ thèng m« h×nh, c¸c VideoClip, bµi gi¶ng ®iÖn tö. Khi ®· nghiªn cøu c¸c nguån cung cÊp t liÖu vµ c¸ch khai th¸c c¸c t liÖu tõ Encarta, Internet, Db – Map vµ mét sè phÇn mÒm phôc vô d¹y häc §Þa lý, chóng ta ph¶i s¾p xÕp c¸c t liÖu ®ã thµnh mét hÖ thèng gióp gi¸o viªn vµ häc sinh dÔ dµng khai th¸c, sö dông. §Ó cã mét hÖ thèng t liÖu ®îc s¾p xÕp hîp lý, chóng ta cÇn ph¶i tiÕn hµnh c¸c bíc sau: * Nghiªn cøu tµi liÖu: Xem xÐt thËt kÜ néi dung c¸c bµi häc. Nghiªn cøu, ph¸t hiÖn nh÷ng g× cßn thiÕu, nh÷ng g× SGK cha ®Ò cËp tíi, tõ ®ã t×m c¸ch bæ sung b»ng c¸c t liÖu hç trî nh»m hoµn chØnh nhËn thøc cho häc sinh. * Chän läc t liÖu : Khi ®· x¸c ®Þnh ®îc nh÷ng néi dung cßn thiÕu trong SGK, chóng ta cÇn t×m hiÓu xem nªn sö dông ®Õn nh÷ng t liÖu hç trî nµo th× phï hîp nhÊt, hiÖu qu¶ vµ h÷u Ých nhÊt cho bµi häc. * Tra cøu t liÖu: Sau khi ®· x¸c ®Þnh ®îc c¸c t liÖu cÇn t×m, chóng ta cÇn tiÕn hµnh t×m kiÕm c¸c t liÖu trong c¸c phÇn mÒm vµ trªn mét sè trang web ®· giíi thiÖu. C¸c t liÖu t×m kiÕm rÊt phong phó do ®ã cÇn ph¶i cã sù chän läc sao cho hîp lý vµ s¸t víi néi dung bµi d¹y nhÊt. * ThiÕt kÕ hÖ thèng: C¸c t liÖu sau khi t×m kiÕm ®îc lu l¹i trong ®Üa CD. §Üa CD chøa ®ùng c¸c néi dung ®îc s¾p xÕp theo mét hÖ thèng nh sau: Hå s¬ t liÖu d¹y häc bao gåm c¸c th môc: • “Tranh ¶nh”: Trong th môc nµy l¹i cã c¸c th môc nhá mang tªn néi dung cña tõng bµi, chøa c¸c file ¶nh cÇn thiÕt cho mçi bµi. • “B¶n ®å”: HÖ thèng c¸c b¶n ®å phôc vô cho tõng bµi d¹y cô thÓ. • “BiÓu ®å”: HÖ thèng c¸c biÓu ®å ®îc x©y dùng phôc vô cho mét sè bµi d¹y. • S¬ ®å: • “Video”: C¸c Video liªn quan ®Õn mét sè bµi häc. • “Gi¸o ¸n ®iÖn tö”: Mét sè gi¸o ¸n mÉu ®îc so¹n dùa trªn nguån t liÖu. II. C¸c c«ng cô x©y dùng t liÖu d¹y häc ®Þa lÝ 10 ban c¬ b¶n 1. Internet §Ó néi dung cña Website d¹y häc ®Þa lý líp 10 - Ban KHTN thªm ®a d¹ng vµ phong phó th× bªn c¹nh viÖc khai th¸c t liÖu tõ s¸ch b¸o, t¹p chÝ, tõ c¸c phÇn mÒm th× Internet còng lµ mét ph¬ng tiÖn t×m kiÕm, khai th¸c th«ng tin mét c¸ch h÷u hiÖu. HiÖn nay, m¹ng Internet cung cÊp cho chóng ta rÊt nhiÒu c«ng cô h÷u Ých ®Ó t×m kiÕm vµ mét sè trang Web cßn cho phÐp t¶i c¸c ch¬ng tr×nh, phÇn mÒm miÔn phÝ. M¹ng Internet cßn lµ n¬i ®Ó ta giao lu, trao ®æi vµ cËp nhËt th«ng tin hµng ngµy. * T×m kiÕm th«ng tin C¸c trang Web t×m kiÕm cã hiÖu qu¶ vµ thêng ®îc sö dông: + http://www.google.com + http://www.altavista.com + www.nationalgeographic.com + www.vinasek.com + www.gso.gov.vn + www.vietrade.gov.vn + www.fao.org.vn *Down load - V¨n b¶n: NhÊn Menu File/Save as (ghi c¶ trang ®ang xem) sau ®ã chän th môc cÇn ghi vµo trong hép tho¹i hiÖn lªn, ghi tªn t¬ng øng. - H×nh ¶nh: NhÊn chuét ph¶i vµo h×nh ¶nh vµ ghi vµo m¸y, chän Save Picture as, c¸c thao t¸c chän th môc vµ ghi tªn t¬ng tù nh ghi v¨n b¶n. - Video, Flash: Chän ®o¹n Video, Flash cÇn t¶i, nhÊn chän Download (t¶i xuèng)/ chän Save/ chän ®êng dÉn ®Ó ghi vµo/ OK. §Ó t¹o ¶nh ®a vµo Web, cã thÓ sö dông ¶nh chôp, quÐt ¶nh ®a vÒ d¹ng sè b»ng scanner sau ®ã sö dông c¸c phÇn mÒm xö lý ¶nh. 2. PhÇn mÒm Microsoft Encarta Encylopedia 2007 Encarta 2007 lµ mét kho tµi nguyªn kiÕn thøc lín ®Ó tra cøu nh÷ng lo¹i th«ng tin díi h×nh thøc truyÒn th«ng ®a ph¬ng tiÖn : tõ phim video, h×nh ¶nh ®éng animation, h×nh ¶nh tÜnh (picture) ®Õn b¶n ®å (map – cã c¶ b¶n ®å tÜnh vµ b¶n ®å ®éng). Encarta thùc sù kÕt hîp ®îc nh÷ng th«ng tin míi vµ trän vÑn víi nh÷ng c«ng cô m¹nh mÏ mang tÝnh ®Çy ®ñ s¸ng t¹o cho phÐp tiÕt kiÖm thêi gian cho viÖc t×m kiÕm th«ng tin vµ dµnh nhiÒu thêi gian cho häc tËp. Khëi ®éng ch¬ng tr×nh: nhÊn Start / Program. Microsoft / Reference / Encarta C¸c thao t¸c t×m kiÕm, lu tr÷ : * Khai th¸c c¸c b¶n ®å vµ h×nh ¶nh Sau khi t×m kiÕm ®îc c¸c h×nh ¶nh, b¶n ®å, chóng ta cã thÓ chuyÓn chóng thµnh c¸c file ¶nh vµ lu tr÷ l¹i, sau ®ã cã thÓ sö dông c¸c file ¶nh nµy thiÕt kÕ bµi gi¶ng, tr×nh chiÕu trªn Powerpoint. C¸ch tiÕn hµnh nh sau: - Khëi ®éng Encarta - Gâ tªn ®Þa danh vµo find vµ nhÊn Enter - Chän ®Þa danh trong danh s¸ch phÝa díi - NhÊn chuét ph¶i vµo vïng trªn b¶n ®å vµ chän copy Map * Khai th¸c c¸c Video Clip Trong ®Üa CD chøa nhiÒu Video Clip, cã thÓ sao chôp ®Ó ®a vµo c¸c ch¬ng tr×nh kh¸c phôc vô gi¶ng d¹y. Muèn lÊy ®îc c¸c file video trªn ®Üa, thùc hiÖn nh sau: - NhÊn chuét ph¶i trªn nót Start, chän Explore Trªn cöa sæ cña Explore, chän æ C / Program / Microsoft / Encarta / 2007 contents / LO4 ADXRC / DSC chän lÊy c¸c File vµ Copy Khai th¸c c¸c b¶ng sè liÖu §Ó khai th¸c c¸c b¶ng d÷ liÖu thèng kª Chän Statistics – Country Statistics. Ch¬ng tr×nh xuÊt hiÖn nh sau: Bíc 1: Chän Chosse Statistics, xuÊt hiÖn b¶ng sè liÖu thèng kª. Bíc 2: Chän mét chØ tiªu thèng kª t¹i cöa sæ bªn ph¶i chän mét b¶ng thèng kª bªn tr¸i b»ng c¸ch nh¸y ®óp chuét xuÊt hiÖn b¶ng chØ tiªu thèng kª. Bíc 3: Muèn Copy b¶ng thèng kª nµy sang Excel ®Ó lu lµm c¬ së d÷ liÖu hoÆc x©y dùng c¸c biÓu ®å, b¶n ®å ta thùc hiÖn c¸c bíc sau: KÝch chuét ph¶i, chän Whole table / nhÊn Ok. Tõ Start chän Programs / Microsoft Excel vµo Edit / Paste. Bíc 4: Lµm s¹ch b¶ng sè liÖu. Vµo Edit / nhÊn Copy vµ tiÕp tôc vµo Edit / chän Pase Special, xuÊt hiÖn hép tho¹i, kÝch chän vµo Values / nhÊn Ok, ta sÏ ®îc b¶ng sè liÖu nh mong muèn. Tõ b¶ng sè liÖu nµy gi¸o viªn cã thÓ vÏ c¸c biÓu ®å cho nh÷ng môc ®Ých gi¶ng d¹y cña m×nh. 3. Khai th¸c vµ x©y dùng b¶n ®å b»ng phÇn mÒm MapInfo MapInfo lµ c«ng cô kh¸ h÷u hiÖu ®Ó t¹o ra vµ qu¶n lý mét c¬ së d÷ liÖu ®Þa lý trªn m¸y tÝnh c¸ nh©n, lµ mét phÇn mÒm t¬ng ®èi gän nhÑ vµ dÔ sö dông. §Æc biÖt, dïng cho môc ®Ých gi¶ng d¹y vµ thµnh lËp c¸c b¶n ®å chuyªn ®Ò vµ ph©n tÝch trong ®Þa lý. * C¸c bíc thµnh lËp b¶n ®å MapInfo Còng gièng nh ph¬ng ph¸p truyÒn thèng, qu¸ tr×nh biªn tËp vµ thµnh lËp b¶n ®å b»ng m¸y tÝnh nãi chung vµ phÇn mÒm MapInfo nãi riªng ®Òu tr¶i qua c¸c bíc sau ®©y : - Bíc 1: LËp kÕ ho¹ch biªn tËp b¶n ®å - Bíc 2: X©y dùng c¬ së d÷ liÖu - Bíc 3: Liªn kÕt d÷ liÖu vµ kiÓm tra - Bíc 4: Ph©n tÝch vµ xö lý - Bíc 5: Tr×nh bµy c¸c kÕt qu¶ 2. X©y dùng biÓu ®å trªn Microsoft Excel Ch¬ng tr×nh Microsoft Excel gióp gi¸o viªn dÔ dµng thµnh lËp c¸c lo¹i biÓu ®å ®Ó biÓu hiÖn mét c¸ch trùc quan c¸c sè liÖu thèng kª vÒ sù vËt, hiÖn tîng, qu¸ tr×nh kinh tÕ x· héi. X©y dùng c¸c biÓu ®å phôc vô gi¶ng d¹y ®Þa lý líp 10 BIÓU §å THÓ HIÖN T¦¥NG QUAN NHIÖT ÈM CñA KHÝ HËU Hµ NéI p t 80 400 70 300 60 200 50 100 40 80 30 60 20 40 10 20 0 0 I II III IV V VI NhiÖt ®é t L îng m a p VII VIII IX X XI XII Th¸ng m a P >100 mm Th¸ng kh« P < 2t 3. PhÇn mÒm SID 1.0 §Æc ®iÓm cña phÇn mÒm SID 1.0 lµ hÖ rçng, c¸c c©u hái do gi¸o viªn ®a vµo trong th môc “Tri thøc” vµ lu vµo bé nhí m¸y tÝnh. Gi¸o viªn tù lËp thang ®iÓm cho c¸c c¸ch tr¶ lêi. V× vËy phÇn mÒm nµy lµ mét c¬ së cho m«n häc sö dông nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau tuú yªu cÇu cô thÓ cña ngêi sö dông. Gi¸o viªn cã thÓ sö dông trong c«ng t¸c kiÓm tra ®¸nh gi¸ häc sinh. 4. øng dông phÇn mÒm Adobe Photoshop ®Ó chØnh söa ¶nh C¸c tranh ¶nh su tÇm cã thÓ cã nh÷ng néi dung kh«ng hoµn toµn s¸t víi yªu cÇu cña bµi häc. VÝ dô: C¸c b¶n ®å lÊy tõ Internet cã qu¸ nhiÒu ®Þa danh b»ng tiÕng Anh, hay møc ®é chi tiÕt qu¸ cao. Chóng ta cã thÓ sö dông ch¬ng tr×nh Photoshop ®Ó chØnh söa l¹i ¶nh cho phï hîp víi néi dung bµi häc bao gåm: c¾t mét phÇn cña ¶nh, chØnh söa ®é s¸ng cña ¶nh, t¹o ®é nÐt cña ¶nh, thay ®æi c¸c mµu trong ¶nh, quay ¶nh. 5. øng dông HTvideo Editor biªn tËp c¸c ®o¹n Video clip HTvideo Editor lµ phÇn mÒm cho phÐp c¾t, ghÐp, lång tiÕng, nhËp ch÷ biªn tËp nh÷ng ®o¹n phim phï hîp víi néi dung bµi häc, ®ång thêi cã thÓ biªn tËp nh÷ng h×nh ¶nh tÜnh thµnh c¸c ®o¹n video cho bµi häc trë nªn sinh ®éng vµ hiÖu qu¶ h¬n. 6. Khai th¸c phÇn mÒm PowerPoint kÕt hîp víi nguån t liÖu thiÕt kÕ bµi gi¶ng §Þa lý líp 10 PowerPoint lµ phÇn mÒm tr×nh diÔn linh ho¹t trong bé Microsoft Office, cho phÐp thùc hiÖn hÇu hÕt c¸c yªu cÇu minh ho¹ trong gi¶ng d¹y §Þa lý vµ rÊt dÔ sö dông. Trong PowerPoint gi¸o viªn cã thÓ t¹o ra mét tËp tin tr×nh diÔn ®a ph¬ng tiÖn – nghÜa lµ cã thÓ ®a vµo bµi gi¶ng c¸c tranh ¶nh, b¶n ®å, biÓu ®å, s¬ ®å, l¸t c¾t, h×nh vÏ, phim phï hîp ®Ó t¹o ®îc hiÖu qu¶ cao cho bµi gi¶ng. §ång thêi, víi viÖc ¸p dông c¸c d¹ng minh ho¹ ®éng cho c¸c néi dung tr×nh chiÕu lµm cho bµi gi¶ng thªm sinh ®éng, thu hót ngêi häc. Víi u thÕ nµy, viÖc sö dông PowerPoint ®Ó thiÕt kÕ bµi gi¶ng §Þa lý sÏ mang l¹i hiÖu qu¶ cao trong gi¶ng d¹y, mét ®iÒu mµ kh«ng ph¶i bÊt cø phÇn mÒm nµo còng cã thÓ thùc hiÖn ®îc. 6.1. Nh÷ng yªu cÇu c¬ b¶n khi thiÕt kÕ bµi gi¶ng §Þa lý b»ng PowerPoint §Ó ®¹t hiÖu qu¶ cao khi thiÕt kÕ bµi gi¶ng §Þa lý b»ng PowerPoint ph¶i ®¶m b¶o mét sè yªu cÇu sau: Khi thiÕt kÕ c¸c bµi gi¶ng ®Þa lý b»ng Powerpoint ph¶i chó ý mét sè c¸c yªu cÇu sau:  C¸c trang tr×nh diÔn ph¶i ®¬n gi¶n, râ rµng kh«ng nªn sao chÐp nguyªn v¨n bµi gi¶ng vµo c¸c Slide mµ tr×nh bµy theo híng tinh gi¶m vµ biÓu tîng ho¸ néi dung, tËn dông c¸c lîi thÕ cña Powerpoint. Kh«ng nªn ®æi mµu cho mçi trang tr×nh diÔn nÕu kh«ng thay ®æi môc tiªu bµi gi¶ng bëi v× nÕu chóng ta sö dông nh÷ng mµu s¾c rùc rì, ®å ho¹ vui nhén sÏ lµm häc sinh mÊt tËp trung vµo bµi gi¶ng.  Sö dông c¸c ph«ng nÒn, ph«ng ch÷ t¬ng tù nhau trong suèt bµi gi¶ng, kh«ng nªn dïng c¸c kiÓu ch÷ rêm rµ, khã ®äc hay qu¸ nhiÒu font ch÷ trong mét trang tr×nh bµy.  ChØ nªn ®a ý chÝnh vµo mçi trang tr×nh diÔn, c¸c d¹ng ®å häa cÇn ph¶i ®îc lùa chän cÈn thËn, nÕu kh«ng chóng sÏ g©y ph©n t¸n sù chó ý hoÆc t¹o nªn nh÷ng qu¸ tr×nh t duy lÖch l¹c cho häc sinh. 6.2. Nh÷ng tiÖn Ých cña PowerPoint trong thiÕt kÕ bµi gi¶ng a. Khëi ®éng PowerPoint NhÊn nót Start / Chän Programs / Chän PowerPoint (hoÆc kÝch ®óp chuét vµo biÓu tîng PowerPoint trªn mµn h×nh). b. NhËp v¨n b¶n, ®Þnh d¹ng, hiÖu chØnh v¨n b¶n - C¸ch nhËp v¨n b¶n: Cã 2 c¸ch nhËp v¨n b¶n: + NhËp v¨n b¶n vµo c¸c mÉu cã s½n, ta chän File / New / Design Template vµ nhËp v¨n b¶n vµo phÇn mÆc ®Þnh trong trang mÉu. + NÕu lùa chän trang tr¾ng, chän Slide Layout tõ phÇn tr×nh bµy tr¾ng. - §Þnh d¹ng Font ch÷: Chän ®o¹n v¨n b¶n cÇn ®Þnh d¹ng, t« ®en ®o¹n v¨n b¶n, më thùc ®¬n Format, chän Font. - Chän Font ch÷ trong danh s¸ch Font, kiÓu ch÷ trong Font Style, chän cì ch÷ trong Size, chän mµu trong color, nhÊn OK. - §Þnh d¹ng mµu nÒn cho c¸c Slide: Më thùc ®¬n Format / Background / chän mµu nÒn t¹i « Background Fill. NÕu nhÊn nót Apply to all, mµu nÒn ®îc chän sÏ ¸p dông cho tÊt c¶ c¸c Slide trong file tr×nh chiÕu. c. ChÌn c¸c ®èi tîng ®å ho¹ * ChÌn h×nh ¶nh minh ho¹: Chän Insert / Picture / From file / chän file ¶nh cÇn chÌn / nhÊn Insert. * ChÌn mét s¬ ®å: - Tõ lÖnh Insert / New Slide / Slide Layout / Orgraniation / OK. - Gâ tiÒu ®Ò vµo phÇn gi÷ chç trong trang chiÕu. NhÊn chuét vµo biÓu tîng s¬ ®å tæ chøc ®Ó nhËp néi dung, sau khi xong nhÊp Yes.  * ChÌn mét b¶n ®å: Tõ c¸c b¶n ®å ®îc thµnh lËp tõ c¸c ch¬ng tr×nh (MapInfo, Db- Map) hay c¸c b¶n ®å cã s½n trong c¸c phÇn mÒm tra cøu, cã thÓ b»ng c¸ch Copy tõ c¸c ch¬ng tr×nh nµy vµ d¸n trùc tiÕp vµo PowerPoint. * ChÌn c¸c biÓu ®å, b¶ng biÓu: C¸c biÓu ®å b¶ng biÓu cã thÓ lÊy tõ Excel hoÆc thµnh lËp trùc tiÕp tõ PowerPoint. §èi víi c¸c biÓu ®å ®îc lÊy tõ Excel, ta thùc hiÖn lÖnh Copy th«ng thêng vµ khi ®a sang PowerPoint chän Edit / Pase hoÆc nhÊn tæ hîp phÝm Ctrl – V. * ChÌn c¸c ®o¹n Video Clip vµ ©m thanh vµo trang tr×nh chiÕu: - Chän Insert / Object / Video clip / OK. - Tõ Insert clip (sau khi cã biÓu tîng camera), chän Video for Windows, xuÊt hiÖn hép tho¹i Open / chän th môc chÌn vµ file chÌn. Khi tr×nh bµy bµi gi¶ng cã chÌn Video clip th× phim ®ã ph¶i ®îc coi lµ file liªn quan, nÕu copy file tr×nh diÔn th× ph¶i copy file phim kÌm theo. - C¸ch chÌn ©m thanh còng t¬ng tù nh trªn: Insert / Movies and Sounds / Sound from file / chän th môc chÌn vµ file chÌn. * T¹o hiÖu øng chuyÓn ®éng: - Chän ®èi tîng muèn t¹o hiÖu øng chuyÓn ®éng, vµo menu slide show, kÝch chuét chän Custom animation. Trong khung cöa sæ Custom animation n»m bªn ph¶i mµn h×nh chän Entrance hoÆc Emphasic vµ chän thÓ lo¹i hiÖu øng. - T¹o c¸c hiÖu øng ®Æc biÖt: C¸c hiÖu øng ®Æc biÖt ë ®©y lµ c¸c hiÖu øng ho¹t h×nh, ©m thanh, hiÖu øng chuyÓn tiÕp Slide. HiÖu øng ho¹t h×nh bæ sung cho Text vµ ®å ho¹ sao cho chóng cã thÓ chuyÓn ®éng xung quanh mµn h×nh vµ kÕt hîp víi c¸c hiÖu øng kh¸c. §Ó t¹o hiÖu øng chuyÓn tiÕp cho c¸c trang tr×nh diÔn, ta thùc hiÖn nh sau: + NhÊn nót Slide Sorter view ®Ó xem ë kiÓu tr×nh bµy tæng qu¸t råi chän trang tr×nh chiÕu muèn ¸p dông hiÖu øng chuyÓn tiÕp. + Chän hiÖu øng chuyÓn tiÕp tõ Slide show trªn thanh lÖnh, chän Slide Transition vµ lùa chän kiÓu hiÖu øng trong hép liÖt kª Slide Transition. * T¹o c¸c liªn kÕt: §©y lµ mét tÝnh n¨ng rÊt tiÖn Ých cña PowerPoint. Khi t¹o c¸c nót liªn kÕt trong c¸c Slide, ta cã thÓ rÏ nh¸nh sang mét Slide kh¸c hay tíi mét file bÊt kú trong ch¬ng tr×nh kh¸c ®îc lu trong m¸y. - Chän ®o¹n v¨n b¶n hoÆc t¹o nót liªn kÕt, më Menu Start (hoÆc nhÊn chuét ph¶i) / Hyperlink / chän th môc vµ file liªn kÕt tíi. * Tr×nh chiÕu: TiÕn hµnh thùc hiÖn tr×nh chiÕu b»ng viÖc chän lÖnh Setup show tõ lÖnh Slide show, thiÕt lËp thêi gian tr×nh bµy b»ng lÖnh Recherse timing hoÆc tõ hép Slide Transition. III. ThiÕt kÕ t liÖu d¹y häc ®Þa lÝ 10 ban c¬ b¶n Minh häa: bµi 5 - ch¬ng II: Kh¸i qu¸t vÒ Vò Trô, hÖ MÆt Trêi, Tr¸i §Êt trong hÖ MÆt Trêi 1. Tranh ¶nh 2. B¶n ®å 3. c¸c VideoClip T¸c gi¶ ®· su tÇm ®îc c¸c VideoClip rÊt ®Æc s¾c nh: - HÖ mÆt trêi - C¸c thiªn th¹ch - C¸c hµnh tinh trong hÖ mÆt trêi - VÞ trÝ cña tr¸i ®Êt trong hÖ mÆt trêi - HiÖn tîng ngµy ®ªm. 4. Gi¸o ¸n ®iÖn tö Bµi 5: Kh¸i qu¸t vÒ Vò Trô, hÖ MÆt Trêi vµ Tr¸i §Êt. HÖ qu¶ cña vËn ®éng tù quay cña Tr¸i §Êt I. Môc tiªu bµi häc 1. KiÕn thøc: Sau bµi häc, häc sinh cã kh¶ n¨ng - HiÓu ®îc c¸c kh¸i niÖm thÕ nµo lµ Vò Trô, hÖ ng©n hµ, hÖ MÆt Trêi - X¸c ®Þnh ®îc: + C¸c hµnh tinh trong hÖ MÆt Trêi vµ híng chuyÓn ®éng cña chóng xung quanh MÆt Trêi + VÞ trÝ cña Tr¸i §Êt trong hÖ MÆt Trêi vµ chuyÓn ®éng cña nã - Gi¶i thÝch ®îc hÖ qu¶ chuyÓn ®éng tù quay quanh trôc cña Tr¸i §Êt 2. Kü n¨ng - RÌn luyÖn cho häc sinh kü n¨ng ph©n tÝch b¶ng sè liÖu, c¸c kªnh h×nh, c¸c Video Clip ®Ó rót ra kÕt luËn vÒ: + Híng quay cña c¸c hµnh tinh trong hÖ MÆt Trêi, ®Æc ®iÓm cña hai nhãm hµnh tinh: Tr¸i §Êt vµ Méc tinh + VÞ trÝ cña Tr¸i §Êt trong hÖ MÆt Trêi + Quü ®¹o chuyÓn ®éng cña Tr¸i §Êt xung quanh MÆt Trêi vµ c¸c ®iÓm cËn nhËt, viÔn nhËt trªn quü ®¹o - X¸c ®Þnh gãc chiÕu cña tia s¸ng MÆt Trêi vµo c¸c ngµy: 21/3, 22/6, 23/9, 22/12 tõ c¸c h×nh vÏ vµ rót ra kÕt luËn - N©ng cao kü n¨ng lµm bµi tr¾c nghiÖm. - RÌn luyÖn vµ n©ng cao kü n¨ng th¶o luËn, hîp t¸c theo nhãm 3. Th¸i ®é vµ hµnh vi: - NhËn biÕt ®îc Tr¸i §Êt hiÖn ®ang lµ hµnh tinh duy nhÊt trong hÖ MÆt Trêi cã sù sèng, rÌn luyÖn cho c¸c em cã ý thøc b¶o vÖ m«i trêng sèng cña m×nh. II. Ph¬ng tiÖn, thiÕt bÞ d¹y häc Website d¹y häc ®Þa lý líp 10 Ban KHTN, ®îc thiÕt kÕt trªn m¸y tÝnh + C¸c h×nh ¶nh vÒ MÆt Trêi, Tr¸i §Êt trong Vò Trô + C¸c ®o¹n Video Clip vÒ hÖ MÆt Trêi, c¸c hÖ qu¶ cña vËn ®éng tù quay cña Tr¸i §Êt + C¸c m« h×nh vÒ hÖ MÆt Trêi III. Ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y - øng dông CNTT trong d¹y häc: Sö dông Website d¹y häc ®Þa lý líp 10 - Ban c¬ b¶n - Ph¬ng ph¸p ®µm tho¹i gîi më - Ph¬ng ph¸p ho¹t ®éng theo nhãm - Ph¬ng ph¸p khai th¸c tri thøc tõ lîc ®å, tranh ¶nh, b¶ng sè liÖu, s¸ch gi¸o khoa - Tr¾c nghiÖm kh¸ch quan, cho ®¸nh gi¸ IV. tiÕn tr×nh d¹y häc 1. æn ®Þnh líp, kiÓm tra bµi cò: 5 phót 2. Giíi thiÖu vµo bµi míi: Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn - häc sinh Ho¹t ®éng 1: Gi¸o viªn: Vò Trô lµ g× vµ ®a ra h×nh ¶nh minh häa. Häc sinh: Nghiªn cøu s¸ch gi¸o khoa, tµi liÖu tham kh¶o, tr¶ lêi c©u hái Gi¸o viªn: Bæ sung, tãm t¾t, tr×nh diÔn Slide 2 vµ 3 Néi dung (Tr×nh diÔn c¸c Slide) Bµi 5. Kh¸i qu¸t vÒ Vò Trô, hÖ MÆt Trêi vµ Tr¸i §Êt. HÖ qu¶ cña vËn ®éng tù quay cña Tr¸i §Êt I. Kh¸i qu¸t vÒ Vò Trô, hÖ MÆt Trêi, Tr¸i §Êt trong hÖ MÆt Trêi 1. Kh¸i qu¸t vÒ Vò Trô Ho¹t ®éng 2: Gi¸o viªn: Yªu cÇu häc sinh theo dâi 2. HÖ MÆt Trêi Video Clip vµ cho biÕt kh¸i niÖm hÖ MÆt Trêi, cã bao nhiªu hµnh tinh trong hÖ MÆt Trêi? Häc sinh: Theo dâi Video Clip, th¶o luËn vµ tr¶ lêi Gi¸o viªn: Bæ sung, tãm t¾t Slide 4, 5, 6 Ho¹t ®éng 3 Gi¸o viªn: Cho häc sinh quan s¸t h×nh vÏ hÖ MÆt Trêi, yªu cÇu c¸c em nhËn xÐt vÒ quü ®¹o, híng chuyÓn ®éng quanh MÆt Trêi cña c¸c hµnh tinh Häc sinh: Quan s¸t h×nh vÏ, nghiªn cøu s¸ch gi¸o khoa. th¶o luËn tr¶ lêi c©u hái Gi¸o viªn: Bæ sung, tãm t¾t, chiÕu Slide 7 Ho¹t ®éng 4 Gi¸o viªn: Cho häc sinh quan s¸t h×nh vÏ, vÞ trÝ cña Tr¸i §Êt trong hÖ MÆt Trêi, yªu cÇu c¸c em nhËn xÐt víi kho¶ng c¸ch nªu trªn cã t¸c dông g× ®èi víi sù sèng trªn Tr¸i §Êt 3. Tr¸i §Êt trong hÖ MÆt Trêi Häc sinh: Quan s¸t, nghiªn cøu, th¶o 3.1. VÞ trÝ cña Tr¸i §Êt luËn, tr¶ lêi Gi¸o viªn: Bæ sung, tãm t¾t, tr×nh diÔn Slide 8, 9, 10, 11, 12, 13 Ho¹t ®éng 5 Gi¸o viªn: Ph¸t phiÕu häc tËp, yªu cÇu häc sinh hoµn thµnh vµo nh÷ng chç trèng Häc sinh: Nghiªn cøu SGK, quan s¸t h×nh vÏ, hoµn thµnh phiÕu häc tËp Gi¸o viªn: NhËn xÐt, bæ sung vµ chiÕu 3.2. C¸c vËn ®éng cña Tr¸i §Êt Slide ®¸p ¸n. Ho¹t ®éng 6: Gi¸o viªn: Yªu cÇu HS theo dâi SGK vµ dùa vµo nh÷ng hiÓu biÕt cña m×nh cho biÕt hiÖn tîng Tr¸i §Êt tù quay quanh trôc g©y ra nh÷ng hÖ qu¶ g×? Häc sinh: theo dâi SGK tr¶ lêi. Gi¸o viªn: §i vµo hÖ qu¶ ®Çu tiªn, ®a h×nh ¶nh hiÖn tîng ngµy-®ªm cho häc sinh quan s¸t vµ hái: nÕu Tr¸i §Êt kh«ng quay quanh trôc th× cã x¶y ra hiÖn tîng ngµy ®ªm kh«ng? V× sao? Häc sinh: trao ®æi, suy nghÜ tr¶ lêi Gi¸o viªn: chiÕu Slide 19 ®¸p ¸n vµ bæ sung. Gi¸o viªn: LÊy vÝ dô khi ®i trªn « t« hay tµu háa ta thÊy c©y cèi nh còng cïng chuyÓn ®éng vµ liªn hÖ tíi hÖ qu¶ thø 2, chiÕu Slide 20. II. HÖ qu¶ vËn ®éng tù quay cña Tr¸i §Êt 1. HiÖn tîng ngµy - ®ªm trªn Tr¸i §Êt Gi¸o viªn: Yªu cÇu häc sinh quan s¸t videoclip vµ theo dâi SGK tr¶ lêi c©u hái 2. ChuyÓn ®éng biÓu kiÕn hµng Tr¸i §Êt chia ra lµm bao nhiªu mói giê ngµy cña c¸c thiªn thÓ vµ thÕ nµo lµ giê mÆt Trêi, giê theo mói. Häc sinh: Theo dâi VideoClip, s¸ch gi¸o khoa tr¶ lêi c©u hái. Gi¸o viªn: ChiÕu Slide 22, 23 Gi¸o viªn: Cho häc sinh xem h×nh sù lÖch híng cña c¸c vËt thÓ. Yªu cÇu häc sinh kÕt hîp víi s¸ch gi¸o khoa cho biÕt nguyªn nh©n g©y nªn sù lÖch híng 3. Giê trªn Tr¸i §Êt vµ ®êng chuyÓn ngµy quèc tÕ ®ã. Häc sinh: Th¶o luËn tr¶ lêi Gi¸o viªn: ChiÕu Slide 24, 25, 26 4. Sù lÖnh híng c¸c vËt thÓ V. §¸nh gi¸: VI. Ho¹t ®éng nèi tiÕp: Cñng cè bµi, ®a bµi tËp vÒ nhµ. HÖ thèng c©u hái tr¾c nghiÖm. KÕt LuËn Trªn ®©y lµ mét vµi suy nghÜ cña t¸c gi¶ nh½m n©ng cao chÊt lîng d¹y vµ häc m«n §Þa lÝ. T¸c gi¶ nªu ®Ò xuÊt vÒ quy tr×nh x©y dùng nguån t liÖu hç trî d¹y häc ®Þa lý, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò thiÕu nguån d÷ liÖu khi gi¸o viªn thiÕt kÕ bµi gi¶ng theo híng øng dông c«ng nghÖ th«ng tin. Qua thùc nghiÖm ®· bíc ®Çu ®¸nh gi¸ ®îc hiÖu qu¶ cña viÖc x©y dùng vµ sö dông c¸c t liÖu d¹y häc theo híng øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo qu¸ tr×nh d¹y häc. * Mét sè ®Ò nghÞ cña t¸c gi¶: 1. Thùc tÕ cho thÊy phÇn lín c¸c trêng phæ th«ng c¬ së vËt chÊt, trang thiÕt bÞ phôc vô cho d¹y häc cßn thiÕu rÊt nhiÒu. V× vËy muèn ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc th× tríc hÕt ph¶i ®æi míi ph¬ng tiÖn d¹y häc. V× vËy cÇn ph¶i cã sù ®Çu t thÝch ®¸ng cho gi¸o dôc, ®Æc biÖt lµ trong giai ®o¹n hiÖn nay khi mµ ®æi míi ph¬ng ph¸p gi¸o dôc ®îc ®Æt ra nh lµ mét vÊn ®Ò cÊp b¸ch. 2. CÇn t¨ng cêng viÖc tæ chøc c¸c líp båi dìng cho gi¸o viªn vÒ c¸c kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng tin häc c¬ b¶n còng nh n©ng cao ®Ó hä cã thÓ sö dông thµnh th¹o c¸c trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, thêng xuyªn x©y dùng vµ sö dông gi¸o ¸n ®iÖn tö mçi khi lªn líp. Tõ ®ã khuyÕn khÝch gi¸o viªn tham gia x©y dùng thªm c¸c nguån t liÖu hç trî d¹y häc cho tõng bµi häc, tõng ch¬ng häc cña chÝnh b¶n th©n mçi gi¸o viªn. ViÖc lµm nµy rÊt cã ý nghÜa, nã kh«ng nh÷ng gióp cho gi¸o viªn su tÇm cho m×nh mét nguån t liÖu phong phó mµ ®ã cßn lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p tèt nhÊt ®Ó n©ng cao chÊt lîng d¹y häc theo híng øng dông CNTT. Gv: NguyÔn ThÞ Thanh H¶i- Trung t©m GDTX TØnh