Tài liệu Skkn-Tổ chức trò chơi học tập trong giờ Đạo đức lớp 3

PHÒNG GIÁO DỤC HUYỆN EAKAR TRƯỜNG TH NGÔ QUYỀN ------------------- ---------------------- SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐỀ TÀI: “TỔ CHỨC TRÒ CHƠI HỌC TẬP TRONG GIỜ ĐẠO ĐỨC LỚP 3" Người thực hiện : Nguyễn Thị Lài Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Ngô Quyền MỤC LỤC 1 PHẦN I: MỞ ĐẦU …………………………………………… .trang 3 1,Lí do chọn đề tài ……………………………………………. trang 3 2,Mục đích và nhiệm vụ của đề tài ……………………………..trang 3 3,Đối tượng nghiên cứu……………………………………..… trang 3 4,Giới hạn phạm vi nghiên cứu................................................... trang 3 5,Phương pháp nghiên cứu ……………………………………..trang 3 PHẦN II: NỘI DUNG CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ….trang 4 1 Cơ Sở lý luận………………………………………………….trang 4 2 Thực trạng của vấn đề………………………………………...trang 5 a, Thuận lợi ,khó khăn…………………………………………..trang 5 b, Thành công ,hạn chế …………………………………………trang 6 c, Mặt mạnh ,mặt yếu …………………………………………..trang 6 d, Các nguyên nhân các yếu tố ………………………………....trang 7 3 Các biện, biện pháp ………………………………………… trang 7 a,Mục tiêu của giải pháp ,biện pháp ………………………… .trang 7 b,Nội dung và cách thức thực hiện biện pháp, giải pháp ………trang 9 c,Điều kiện thực hiện giải pháp ,biện pháp…………………….trang 10 d, Mối quan hệ giữa các giải pháp ,biện pháp …………………trang 13 e,Kết quả khảo nghiệm ,giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu.trang 16 III,Kết luận và kiến nghị………………………..………………trang 18 1,Kết luận …………………………………………………… ..trang18 2,Kiến nghị …………………………………………………….trang 19 2 PHẦN I: MỞ ĐẦU 1,lý do chọn đề tài : Giáo dục đạo đức là một mặt giáo dục mà xã hội cần phải quan tâm. Trong công cuộc đổi mới hiện nay khi yếu tố con người được đặc biệt coi trọng thì tiềm năng trí tuệ cùng với sức mạnh tinh thần và đạo đức của con người càng được đề cao và phát huy mạnh mẽ trong mọi lĩnh vực xã hội. Việc nâng cao chất lựơng hiệu quả của giờ dạy môn học đạo đức trong trường Tiểu học là trách nhiệm và là việc làm vô cùng cần thiết của mỗi người giáo viên. Với đặc điểm tâm sinh lý học sinh Tiểu học thì giáo dục đạo đức cho trẻ không thể nào là thuyết giảng hay, nhồi nhét các bài học đạo đức mà cần phải sử dụng nhiều phương pháp. Một trong những phương pháp đạt hiệu quả cao trong tiết học đạo đức là phương pháp tổ chức trò chơi cho học sinh. 2. Mục đích và nhiệm vụ của đề tài Qua đề tài này, tôi muốn góp phần nhỏ vào việc nâng cao chất lượng dạy học môn Đạo đức bằng cách tổ chức trò chơi trong giờ đạo đức. Để giúp các em nắm vững bài học và để tiết học diễn ra một cách nhẹ nhàng. 3. Đối tượng nghiên cứu: Học sinh lớp 3B và học sinh khối 3 – Trường tiểu học Ngô Quyền- Xã Cư Huê– Huyện Eakar – Tỉnh Đăk Lăk. 4.Giới hạn phạm vi nghiên cứu : Nghiên cứu trong năm học 2012-2013 và áp dụng 6 tháng của năm học 2013-2014. 5. Phương pháp nghiên cứu. Để thực hiện đề tài này, tôi đã sử dụng các phương pháp sau : a. Nghiên cứu tài liệu : - Đọc các tài liệu sách, báo, tạp chí giáo dục .... có liên quan đến nội dung đề tài. - Đọc SGK, sách giáo viên, các loại sách tham khảo b. Nghiên cứu thực tế : - Dự giờ, trao đổi ý kiến với đồng nghiệp về tổ chức trò chơi trong phân môn Đạo đức. - Tổng kết rút kinh nghiệm trong quá trình dạy học. - Tổ chức và tiến hành thực nghiệm sư phạm (Soạn giáo án đã thông qua các tiết dạy) để kiểm tra tính khả thi của đề tài. 3 PHẦN II: NỘI DUNG CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 1- Cơ sở lý luận Trò chơi là hoạt động rất quen thuộc gần gũi với con người. Bất cứ ai trong cuộc đời cũng từng tham gia các trò chơi. Cũng như lao động, học tập, trò chơi là một loại hình hoạt động sống của con người. Trò chơi có chứa đựng chủ đề, nội dung nhất định, có những quy chế nhất định mà người chơi phải tuân thủ. Trò chơi vừa mang tính chất vui chơi, giải trí song đồng thời lại có ý nghĩa giáo dục lớn lao đối với con người. Trò chơi có ý nghĩa đặc biệt đối với lứa tuổi trẻ em. Trò chơi tạo tất cả những điều kiện để trẻ em thể hiện nhu cầu tự nhiên về hoạt động, tạo ra ở trẻ em những rung động thực tế và quan trọng cho cuộc sống. Trong khi chơi, trẻ em phản ánh hiện thực xung quanh, đồng thời thể hiện thái độ nhất định đối với môi trường . Đối với trẻ em, chơi có nghĩa là hoạt động, là khơi dậy trong mình những cảm giác và ước mơ, là cố gắng để thực hiện những ước mơ đó là cảm giác, tri giác và phản ánh một cách sáng tạo thế giới vào trong tưởng tượng của mình. Đúng như AM- Go- rơ - ki đã nhận xét "Trò chơi là con đường để trẻ em nhận thức thế giới, là nơi chúng đang sống và là cái chúng nhận thấy cần phải thay đổi " Cùng với học, chơi là nhu cầu không thể thiếu được của học sinh Tiểu học, dù không còn là hoạt động chủ đạo song vui chơi vẫn giữ một vai trò rất quan trọng trong hoạt động sống của trẻ, vẫn có một ý nghĩa lớn lao với trẻ. Lý luận và thực tiễn đã chứng tỏ rằng: Nếu biết tổ chức cho trẻ vui chơi một cách hợp lý, đúng đắn thì đều mang lại hiệu quả giáo dục. Qua trò chơi các em không những đựơc phát triển về mặt trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ mà còn được hình thành nhiều phẩm chất và hành vi đạo đức. Chính vì vậy tổ chức trò chơi được sử dụng là một phương pháp quan trọng để giáo dục hành vi đạo đức cho học sinh. * Hoạt động trò chơi thúc đẩy trẻ em: - Nhận thức hiện thực. - Hình thành những nhận thức nhất định về hành vi - Tiếp nhận những quy tắc và quy luật của sinh hoạt xã hội. - Hình thành năng lực quan sát và đánh giá có phê phán những cử chỉ của người khác cũng như đặt nền móng cho những niềm tin và thói quan đạo đức cùng với các dạng 4 bài học đạo đức trong chương trình giáo dục tiểu học mới ở lớp 3 thì việc tổ chức trò chơi trong các giờ học sẽ có tác dụng to lớn trong việc giúp học sinh hình thành các biểu tượng, chuẩn mực đạo đức cũng như rèn luyện kỹ năng thể hiện hành vi đạo đức cho các em. 2,Thực trạng của vấn đề a,Thuận lợi –khó khăn *Thuận lợi : Đa số học sinh gia đình ở gần trường nên việc đi học rất thuận tiện. Cơ sở vật chất trang thiết bị dạy học tương đối đầy đủ. Các em được học hai buổi trên ngày. Trường lớp sạch sẽ thoáng mát tạo điều kiện tốt để các em học tập. *Khó khăn Dạy học là một nghề sáng tạo, nhất là trong môn học Đạo đức, môn học cung cấp cho học sinh những chuẩn mực về đạo đức. Môn học có tác dụng to lớn trong việc hình thành nhân cách cho học sinh. Vậy mà việc dạy học môn Đạo đức ở trường chúng tôi hiện nay còn phần nào coi nhẹ, cứng nhắc. Trong giờ học giáo viên chủ yếu sử dụng phương pháp thuyết trình, giảng giải. Hình thức tổ chức dạy học trong các hoạt động còn đơn điệu. Sau giờ học, học sinh chưa biết vận dụng kiến thức đã học vào thực tế. Chẳng hạn học sinh vừa được học bài giữ trật tự vệ sinh nơi công cộng song lại rất ồn ào mất trật tự, nhiều học sinh làm việc riêng trong giờ học hay là còn vứt rác bừa bãi trong sân trường. Học sinh vừa được học bài lễ phép vâng lời thầy cô giáo nhưng ra khỏi lớp chỉ chào hỏi cô giáo dạy mình. Hoặc là học sinh không biết cảm ơn, xin lỗi khi được giúp đỡ hay làm điều gì không phải với bạn bè, thầy cô, người khác v.v..Rộng hơn nữa hiện nay ngoài xã hội một bộ phận thanh thiếu niên đang có nhiều biểu hiện xuống cấp về đạo đức, tệ nạn ăn cắp, cờ bạc, nghiện hút v.v....ngày một nhiều. Đâu đó vẫn còn hiện tượng học sinh đánh thầy, cô giáo. Đây cũng là điều mà những người làm công tác giáo dục phải suy nghĩ.Cụ thể vào một tháng đầu của năm học này khi tôi chưa áp dụng trò chơi trong giờ đạo đức thì học sinh lớp tôi nắm nội dung bài đạt kết quả sau : 5 Thời gian A A+ Lớp TSHS TS % TS 7 25% 21 % Đầu năm 3B 28 75% b, Thành công –hạn chế *Thành công -Đa số giáo viên có tinh thần trách nhiệm cao,nhiệt tình quan tâm đến học sinh. -Nhận thức được vai trò, nhiệm vụ của người thầy, nắm chắc mục tiêu, nhiệm vụ được phân công . Từ việc điều tra trình độ của lớp mình phụ trách,việc thực hiện công tác xã hội hóa giáo dục đến việc xây dựng các mối quan hệ với cha mẹ học sinh và các tổ chức xã hội khác đều được làm tốt . *Hạn chế : Môn đạo đức cung cấp cho học sinh những chuẩn mục đạo đức.Môn học có tác dụng to lớn trong việc hình thành nhân cách cho học sinh .Vậy mà một số giáo viên chưa nhận thức được hết vai trò quan trọng của môn đạo đức.Trong quá trình dạy còn bị coi nhẹ,chỉ chú trọng đến những môn đánh giá bằng điểm số, mà quên đi dạy đạo đức chính là sự hình thành những kỹ năng sống tốt, sống đẹp cho các em . c,Mặt mạnh –mặt yếu *Mặt mạnh Đa số học sinh ham học,tích cực chủ động tham gia vào các trò chơi học tập trong tiết học, tập nhất là các trò chơi mới. Chính những trò chơi ấy đã giúp học sinh hứng thú học tập.Tiết học sôi nổi ,học sinh nắm được nội dung bài nhanh chóng . Tiết học được diễn ra một cách nhẹ nhàng. *Mặt yếu Tổ chức trò chơi học tập trong giờ đạo đức thì lớp học hơi ồn. Vì học sinh được tham gia vào trò chơi. Nhưng một số ít học sinh không có ý thức học tập lại dựa vào thời gian đó mà gây mất trật tự lớp học hoặc làm việc riêng mà giáo viên không thể bao quát hết. 6 d,Các nguyên nhân – các yếu tố -Khách quan: Một số giáo viên ngại lúng túng không muốn tổ chức trò chơi trong giờ đạo đức vì: trình độ chuyên môn, nghiệp vụ vốn hiểu biết còn hạn chế, tân lý ngại đôỉ mới về phương pháp giảng dạy.một số giáo viên không biết tổ chức trò chơi vào lúc nào trong tiết học,thiết kế trò chơi đảm bảo những yêu cầu gì, cách thức tổ chức tò chơi ra sao. -Chủ quan : Khi tổ chức trò chơi một số ít học sinh còn nhút nhát , thiếu tự tin. 3,Giải pháp ,biện pháp : a,Mục tiêu của các giải pháp, biện pháp Từ năm học 2002 – 2003 Bộ GD - ĐT đã triển khai chương trình GDTH mới trên phạm vi cả nước. Song song với việc cải tiến nội dung chương trình thì việc đổi mới phương pháp dạy học đã và đang được các cấp các ngành quan tâm. Trong những năm gần đây đã có nhiều đợt học tập, sinh hoạt chuyên môn, hội thảo, thao giảng cấp trường, cấp huyện, cấp tỉnh để giáo viên cùng với nhà chuyên môn trao đổi về đổi mới phương pháp dạy học. Một trong những phương pháp tổ chức dạy học theo xu hướng mới là phương pháp tổ chức trò chơi học tập. Không ai có thể phủ nhận được mặt tích cực mà việc tổ chức trò chơi học tập mang lại. Tuy nhiên thực trạng của việc tổ chức trò chơi vào trong những tiết dạy đạo đức của trường tôi cũng như những trường khác còn nhiều bất cập. Nhiều giáo viên không thấy hết được tác dụng của phương pháp tổ chức trò chơi còn xem nhẹ và rất ngại sử dụng phương pháp này. ở những tiết học được thanh tra, thao giảng hay hội giảng thì tổ chức còn mang nặng tính hình thức. Giáo viên hết sức lúng túng không biết tổ chức vào lúc nào, cách thức tổ chức ra sao. Học sinh ngượng ngùng, bỡ ngỡ không nghiêm túc khi thể hiện nên dẫn đến sau trò chơi không mang lại hiệu quả giáo dục cao. Tất cả những điều trên do đâu? Tôi nghĩ thứ nhất do điều kiện cơ sở vật chất trường lớp, bàn ghế, trang thiết bị phục vụ cho giảng dạy còn thiếu thốn. Ở một số giờ học giáo viên muốn tổ chức trò chơi thì không có điều kiện. Thứ hai là do trình độ, năng lực, chuyên môn của đội ngũ giáo viên còn nhiều hạn chế chưa đáp ứng với nhu cầu cải tiến nội dung cũng như phương pháp giảng dạy. 7 Độ nhiệt tình, ý thức trách nhiệm cũng như nhận thức rõ ràng là cần phải thực sự đổi mới phương pháp giảng dạy chưa cao . Nguyên nhân thứ ba là về phía học sinh đặc điểm trường chúng tôi theo điều tra cơ bản đầu năm học có tới hơn 90% số học sinh có bố mẹ làm nghề nông nghiệp. Các em ít có điều kiện tiếp xúc với truyện tranh ảnh, sách báo. Do điều kiện sống, môi trường gia đình mà sự hiểu biết của các em về thế giới xung quanh còn nhiều hạn chế. Các em còn rụt rè, ngượng ngùng không tự tin trong giao tiếp. Đây là điểm khác biệt lớn so với trẻ em thành phố. Bên cạnh việc khắc phục khó khăn về điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học, tôi luôn quan tâm gần gũi bồi dưỡng tình cảm vốn sống cho học sinh, đồng thời tự học hỏi, trau dồi kiến thức, trình độ chuyên môn nghiệp vụ sư phạm qua bạn bè, đồng nghiệp, qua sách báo tìm tòi ra những hướng đi mới để giảng dạy tốt các môn học nói chung và môn Đạo đức nói riêng Với những suy nghĩ và trăn trở tôi mạnh dạn áp dụng kinh nghiệm của bản thân vào giảng dạy môn Đạo đức lớp do tôi chủ nhiệm năm học 2012-2013 và sáu tháng đầu năm học 2013-2014 tôi thấy đã có nhiều kết quả khả quan. Học sinh nắm chắc được kiến thức đã học biết vận dụng tốt vào thực tế cuộc sống. Trong khuôn khổ hạn hẹp của bài viết này tôi xin được trình bày một số kinh nghiệm "Tổ chức trò chơi học tập trong giờ dạy Đạo đức ở 3"như sau: * Chúng ta đã biết kết quả cuối cùng của mỗi giờ học đạo đức là học sinh phải có được những hiểu biết ban đầu về một số chuẩn mực hành vi đạo đức và pháp luật phù hợp với lứa tuổi. Từ đó từng bước hình thành cho học sinh kỹ năng nhận xét, đánh giá đối với quan niệm hành vi việc làm có liên quan đến các chuẩn mực đạo đức đã học. Bước đầu hình thành thái độ có trách nhiệm với lời nói, việc làm của bản thân, tự tin vào bản thân. Trong các giờ đạo đức ngoài các phương pháp đặc trưng của môn học như phương pháp động não, thảo luận nhóm, đóng vai v.v... tôi thường chú trọng đến phương pháp tổ chức trò chơi học tập cho học sinh. Mục đích tổ chức trò chơi có thể là khởi động, giới thiệu bài; có thể là học sinh tìm hiểu, phát hiện nội dung bài học; có thể là để rèn luyện kỹ năng ứng xử cho học sinh; có thể là khắc sâu, củng cố kiến thức cho học sinh. Tuy nhiên để việc tổ chức cho học sinh chơi đạt hiệu quả giáo dục cao thì không phải là việc làm dễ thực hiện. ở bài viết này tôi xin được đề cập tới ba vấn 8 đề cơ bản: * Chủ động khắc phục khó khăn về cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học. *Khắc phục những khó khăn từ phía học sinh. * Khắc phục những khó khăn từ phía giáo viên. b,Nội dung và cách thức thực hiện biện pháp giải pháp * Khắc phục khó khăn về cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học. Điều kiện về cơ sở vật chất trang thiết bị dạy học là yếu tố quan trọng, nó có tác dụng phụ trợ đắc lực cho người giáo viên khi tiến hành tổ chức trò chơi học tập môn Đạo đức. ở vùng nông thôn chúng ta hiện nay điều kiện về cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học hết sức thiếu thốn. Làm thế nào để khắc phục tình trạng trên, đây là câu hỏi luôn trăn trở đối với mỗi giáo viên trực tiếp đứng lớp. Tôi nghĩ ngoài việc đề nghị Ban giám hiệu, hội cha mẹ học sinh và các cấp có thẩm quyền quan tâm giúp đỡ thì người giáo viên phải chủ động, linh hoạt, sáng tạo khi tổ chức trò chơi học tập đạo đức cho học sinh. ở những trò chơi cần điều kiện sân bãi rộng, bàn ghế đúng quy cách để tổ chức cho học sinh cả lớp cùng tham gia một trò chơi, thì ta có thể chia nhỏ từng tốp học sinh hoặc thay đổi thành trò chơi khác phù hợp với điều kiện về cơ sở vật chất của lớp, của trường mà vẫn đảm bảo được nội dung giáo dục cho học sinh. Giáo viên có thể dùng giấy màu cắt thành những bông hoa nhiều màu sắc, lọ hoa có thể tận dụng bằng vỏ lon bia... Hàng ngày giáo viên, học sinh có thể su tầm thêm tranh ảnh sách báo về các loài cây, hoa, người, động vật ... để có thể minh hoạ cho trò chơi thêm sinh động hấp dẫn. Tóm lại tuỳ từng điều kiện hoàn cảnh mà người giáo viên có thể linh hoạt, chủ động sáng tạo tổ chức trò chơi cho học sinh sao cho đạt hiệu quả, yêu cầu cần giáo dục. *Giải pháp khắc phục những vướng mắc từ phía học sinh. Theo phương pháp dạy học mới thì học sinh là người chủ động lĩnh hội kiến thức dựa trên sự hướng dẫn của giáo viên. Tuy nhiên trong khi tổ chức trò chơi cho học sinh tôi thấy các em còn rất nhút nhát, thiếu tự tin. Đây chính là hạn chế chủ yếu của các em học sinh vùng nông thôn vì sự hiểu biết, vốn từ của các em không nhiều, các em ít có điều kiện tiếp xúc với tranh ảnh, sách báo. Để khắc phục hạn chế ấy, ngay từ khi nhận lớp (đầu năm học) tôi làm công 9 tác điều tra cơ bản, lấy thông tin từng hoàn cảnh gia đình, điều kiện sống của từng học sinh, tìm hiểu tính cách, cá tính, trình độ năng lực, khả năng hiểu biết của các em, sau đó phân loại để có các cách khác nhau giúp đỡ học sinh. Trong quá trình giảng dạy, tôi cố gắng dạy tốt tất cả các môn học, thành lập tủ sách măng non của lớp (do học sinh đóng góp). Nhờ vậy các em đã được bổ sung rất nhiều kiến thức nâng dần trình độ hiểu biết về mọi mặt. Tôi thường xuyên gần gũi trò chuyện với các em và đặc biệt quan tâm đến hai đối tượng học sinh. Một là học sinh có cá tính mạnh, hai là những học sinh còn e dè nhút nhát trong các hoạt động. Với đối tượng một: Bên cạnh những việc nêu lên những điểm tốt của học sinh này là nhanh nhẹn, hoạt bát, hăng hái trong các hoạt động, thì giáo viên phải rèn cho học sinh thói quen hoạt động có nề nếp, trật tự.Ở những học sinh còn nhút nhát, tôi thường xuyên quan tâm, trò chuyện gợi mở, động viên khích lệ học sinh nói lên ý kiến của bản thân. Như vậy trong khi tổ chức trò chơi học tập môn Đạo đức người giáo viên cần phải động viên, khuyến khích tạo điều kiện cho tất cả mọi đối tượng học sinh đều được tham gia chơi. Lựa chọn trò chơi, lựa chọn các yêu cầu phù hợp, vừa sức với từng đối tượng học sinh sao cho sau trò chơi mỗi học sinh đều được học, đều nhận được ở đó những kiến thức, những nội dung mang ý nghĩa giáo dục. * Giải pháp khắc phục những vướng mắc từ phía giáo viên Một trong những nguyên nhân khiến người giáo viên ngại, lúng túng không muốn tổ chức trò chơi trong giờ học đạo đức là vì: Trình độ chuyên môn nghiệp vụ, vốn hiểu biết còn hạn chế, tâm lý ngại đổi mới về phương pháp giảng dạy của một số giáo viên nhất là những giáo viên đã được đào tạo lâu năm. Một số giáo viên không biết tổ chức trò chơi vào lúc nào trong giờ học, thiết kế trò chơi đảm bảo các yêu cầu gì và cách thức tổ chức ra sao. c Điều kiện thực hiện giải pháp, biện pháp : *Không ngừng nâng cao nhận thức, tự học hỏi trau dồi kiến thức và trình độ chuyên môn nghiệp vụ. Để đáp ứng với yêu cầu của xã hội hiện nay, tôi nghĩ mỗi người giáo viên chúng ta cần phải có nhận thức đúng đắn về việc đổi mới phương pháp dạy học. Chúng ta cần phải nhanh chóng tiếp cận với các phương pháp hiện đại, kết hợp hài hoà với các 10 phương pháp truyền thống để áp dụng vào từng nội dung bài giảng cho phù hợp với nội dung chương trình đang được đổi mới và thực tế hiện nay: - Người giáo viên phải tích cực học hỏi trau dồi kiến thức cho bản thân. Kiến thức của mỗi trò chơi đạo đức là kiến thức tổng hợp về tự nhiên, xã hội, pháp luật, về thế giới xung quanh. Chính vì vậy mà người giáo viên phải am hiểu và có kiến thức nhất định về những vấn đề cần cung cấp cho học sinh- Không ngừng học hỏi, trau dồi chuyên môn nghiệp vụ qua sách báo và các phương tiện thông tin khác. Thường xuyên cập nhật các thông tin có liên quan cần thiết cho giảng dạy. Mạnh dạn trao đổi với đồng nghiệp những vấn đề còn vướng mắc để cùng nhau tháo gỡ. Trong khi tổ chức trò chơi cho học sinh giáo viên cần quan sát, kiểm nghiệm tự đúc rút ra những kinh nghiệm để áp dụng cho những năm học tiếp theo. *Cách lựa chọn, tổ chức trò chơi môn Đạo đức ở lớp 3. a) Lựa chọn xem nên tổ chức trò chơi vào lúc nào trong tiết dạy. Trong giờ học đạo đức với đặc trưng của môn học người giáo viên có thể tổ chức trò chơi vào bất cứ lúc nào, tuỳ từng nội dung bài học có thể là khởi động, giới thiệu bài, có thể để học sinh tìm hiểu bài, phát hiện nội dung bài học hoặc có thể để củng cố, khắc sâu kiến thức cho học sinh. Tuy nhiên thường thì chúng ta lựa chọn, tổ chức trò chơi ở cuối tiết 2, phần củng cố bài học. Sau khi học sinh đã nỗ lực tự giác giải quyết các nhiệm vụ của bài học, nếu giáo viên chuyển sang một hình thức học tập mới (trò chơi) thì các em sẽ được chuyển từ trạng thái "căng thẳng" sang một trạng thái "hưng phấn" phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của trẻ. b) Khi thiết kế trò chơi cần phải đảm bảo các nguyên tắc sau: * Thiết kế nội dung trò chơi: - Phải đảm bảo tính giáo dục, phù hợp với chủ đề giáo dục đạo đức cho học sinh. - Đảm bảo yêu cầu phổ cập, nghĩa là trò chơi phù hợp với năng lực và trình độ của mọi học sinh với sức khoẻ của các em. Bởi vì, nếu trò chơi quá khó thì học sinh sẽ không thể thực hiện được; còn nếu quá đơn giản thì học sinh sẽ nhàm chán, không muốn chơi. - Đảm bảo tính hấp dẫn đối với học sinh thu hút được nhiều học sinh tham gia chơi, tạo được không khí thi đua, sôi nổi hào hứng trong lớp học. 11 - Trò chơi phải phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh thực tiễn của lớp học, trường học (về quỹ thời gian, về không gian, về các phương tiện cần thiết cho trò chơi) - Đảm bảo an toàn, không gây nguy hiểm cho học sinh. * Thiết kế đồ dùng, thiết bị phục vụ cho trò chơi. Các đồ dùng thiết bị phục vụ cho trò chơi phải đảm bảo các nguyên tắc sau: - Tiện dụng (dễ sử dụng). - Dễ làm (ai cũng có thể làm được, làm nhanh). - Rõ ràng, đẹp mắt, nổi bật nội dung trò chơi. - Tiết kiệm (sử dụng được nhiều lần, làm bằng các vật liệu dễ kiếm, rẻ tiền...). * Tổ chức trò chơi phải đảm bảo các nguyên tắc. - Nguyên tắc 1: Bảo đảm cho học sinh hiểu rõ yêu cầu, nội dung và cách thức tổ chức trò chơi. Yêu cầu đối với trò chơi có tác dụng định hướng đối với toàn bộ quá trình tổ chức trò chơi, nhằm đáp ứng yêu cầu giáo dục của bài đạo đức tương ứng. Nội dung trò chơi giúp cho học sinh biết cần làm những gì và cách thức tổ chức trò chơi giúp cho học sinh cần phải làm như thế nào trong khi chơi: Từ đó học sinh sẽ thực hiện trò chơi được đúng hướng, với nội dung đầy đủ, với cách thức hoạt động phù hợp. Vì vậy trước khi chơi tôi thường giải thích rõ ràng những yêu cầu cần đạt , nội dung và cách thức hoạt động cần thực hiện. Bởi nếu không thì các em sẽ tiến hành chơi một cách vô ý thức, tuỳ tiện và không thu được kết quả giáo dục mong muốn. - Nguyên tắc 2: Bảo đảm phát huy tính tích cực, độc lập sáng tạo của học sinh trong quá trình tổ chức chơi. Học sinh không những là đối tượng của hoạt động dạy cũng như của hoạt động giáo dục mà điều quan trọng hơn, các em là chủ thể nhận thức vì vậy trong quá trình tổ chức trò chơi, tôi thường quan tâm đến các mức độ tham gia của học sinh từ thấp đến cao: + Giáo viên chọn, hướng dẫn và tổ chức trò chơi. + Giáo viên chọn và hướng dẫn trò chơi, còn học sinh tự tổ chức trò chơi. + Giáo viên chọn trò chơi, còn học sinh tự nghiên cứu và tự tổ chức trò chơi. + Học sinh tự chọn, tự hướng dẫn và tổ chức trò chơi. 12 - Nguyên tắc 3: Đảm bảo tổ chức trò chơi được tự nhiên,không gò ép. Khi tổ chức các trò chơi tôi thường giúp học sinh tham gia một cách tự nhiên không gò ép, thường là các em nhập vai thành công. Nhờ sự nhập vai thành công này, các em được vui chơi thoải mái, dễ dàng thể nghiệm những chuẩn mực hành vi đạo đức đã được học. - Nguyên tắc 4: Bảo đảm luân phiên các trò chơi một cách hợp lý. ở học sinh Tiểu học, khả năng chú ý có chủ định và hứng thú chưa thật bền vững. Do đó tôi không tổ chức một trò chơi quá dài mà căn cứ vào yêu cầu giáo dục của từng chủ điểm, căn cứ vào đặc điểm tâm sinh lý của học sinh để lựa chọn trò chơi thích hợp, để có thể luân phiên nhau giúp học sinh chuyển hướng chú ý và hứng thú một cách hợp lý. - Nguyên tắc 5 : Bảo đảm tổ chức trò chơi với tinh thần thi đua đồng đội. Trong khi tổ chức cho học sinh chơi các trò chơi có tính chất đồng đội tôi luôn quan tâm đến yếu tố thi đua có chấm và thang đánh giá thành tích của cá nhân cũng như thành tích chung của đồng đội. Nhờ vậy luôn kích thích được tính tích cực phấn đấu của mỗi học sinh vì thành tích bản thân, vì thành tích đồng đội mà mình là một thành viên. Qua đó, vun đắp cho các em ý thức đồng đội, tình bạn thân ái. d, Mối quan hệ giữa các giải pháp ,biện pháp * Quy trình lựa chọn và tổ chức trò chơi học tập môn đạo đức cho học sinh lớp 3 Trong quá trình tổ chức trò chơi cho học sinh tôi luôn tiến hành theo quy trình sau: * Giai đoạn thứ nhất: Lựa chọn trò chơi. Bước 1: Phân tích yêu cầu giáo dục của chuẩn mực hành vi đạo đức. Bước 2: Chọn thử trò chơi nào đó để phân tích nội dung và khả năng giáo dục của nó. Bước 3: Đối chiếu nội dung và khả năng giáo dục của trò chơi (vừa chọn thử) với yêu cầu giáo dục hành vi đạo đức. Nếu thấy không phù hợp thì trở lại bước 2: Chọn thử trò chơi khác và tiến hành lại công việc theo các bước đã quy định. Nếu thấy phù hợp thì quyết định chọn trò chơi đã phân tích. * Giai đoạn thứ 2: Chuẩn bị tổ chức trò chơi. 13 Bước 4: Thiết kế giáo án. + Tên trò chơi. + Mục đích giáo dục của trò chơi: Qua trò chơi cần đạt những yêu cầu giáo dục gì về tri thức, thái độ và hành vi? + Các phương tiện phục vụ cho viêc tổ chức trò chơi (tuỳ thuộc vào trò chơi) nêu lên những phương tiện vật chất. Ví dụ: Đối với trò chơi "đi tha, về chào" cần chuẩn bị áo cho bố, cho ông: khăn đội đầu, kim đan cho bà, cho mẹ ...) + Các giải thưởng (nếu có). + Nội dung trò chơi, các hoạt động cụ thể với cách tiến hành cụ thể. + Chuẩn và thang đánh giá, nếu cần ví dụ đối với trò chơi (hái hoa dân chủ) chuẩn đánh giá là phần trả lời đúng, rõ ràng mạch lạc và thang đánh giá từ 1 điểm đến 10 điểm (Mục đích để đánh giá thứ hạng của các đội) Bước 5: Chuẩn bị thực hiện giáo án. - Chuẩn bị đầy đủ và có chất lượng các phương tiện dạy học. - Phân công và hướng dẫn cho học sinh tập diễn trước (nếu chuẩn bị cho trò chơi sắm vai hay trò chơi đóng kịch) . * Giai đoạn thứ 3 Bước 6: Đặt vấn đề - Nêu tên trò chơi và giải thích qua ý nghĩa của trò chơi - Nêu yêu cầu của trò chơi Bước 7: Phổ biến luật chơi - Nêu rõ cách chơi , hiệu lệnh, phần việc và cách thức làm việc. - Nêu rõ cách cho điểm, đánh giá. - Công bố trọng tài (có thể là giáo viên cùng với học sinh trong lớp) Bước 8: Tiến hành trò chơi. Hô hiệu lệnh dứt khoát cho các nhóm đồng loạt tiến hành. Trọng tài chú ý quan sát, điều chỉnh, giúp đỡ các thành viên về cách chơi, kịp thời uốn nắn những lệch lạc. * Giai đoạn thứ 4: Kết thúc trò chơi Bước 9: Trọng tài tập hợp học sinh để nhận xét, đánh giá chung (cá nhân và nhóm 14 hoặc tổ) cho học sinh tham gia đánh giá. - Làm một số động tác thư giãn (nếu chơi trò chơi vận động) - Tính tổng điểm của từng nhóm và công bố kết quả. Bước 10: Tuyên dương học sinh, đặc biệt là nhóm có cố gắng hơn. Trao phần thưởng (nếu có) Lưu ý: Không chê học sinh trong khi tiến hành tổ chức trò chơi. Để minh hoạ cho quy trình trên sau đây tôi xin nêu một số ví dụ về tổ chức trò chơi trong giờ dạy Đạo đức . Ví dụ 1: Trò chơi trong bài “Biết ơn thương binh, liệt sĩ’’ hoạt động 3 của tiết 2. Mục đích: Giúp học sinh múa hát ,đoc thơ ,kể chuyện về chủ đề thương binh, liệt sĩ . Bước 1 : Chuẩn bị. Giáo viên chia lớp thành các nhóm nhỏ, mỗi nhóm 7 học sinh, đứng thành vòng tròn; một quả bóng bằng nhựa . Bước 2 : Nêu tên trò chơi. Trò chơi mang tên “Ném bóng” Bước 3: Phổ biến luật chơi: Các nhóm đứng thành vòng tròn, bóng được truyền từ người này sang người khác một cách từ từ. Ai nhận được bóng phải hát ,đọc thơ ,kể chuyện về chủ đề thương binh , liệt sĩ cho cả lớp của mình nghe rõ. Cứ như vậy cho đến khi mọi người trong nhóm đều được nhận bóng và hát .....Ai hát ,múa ,kể chuyện sai hoặc không hát ,múa ,kể chuyện được thì sẽ phải nhảy lò cò một vòng. Giáo viên cử ra nhóm trọng tài gồm ba em. Bước 4: Tiến hành trò chơi: Giáo viên tổ chức cho một nhóm làm mẫu. Giáo viên rút kinh nghiệm và cho cả lớp tiến hành chơi thật. Giáo viên hô (có dự lệnh - động lệnh) “Trò chơi – Bắt đầu”. Giáo viên cùng trọng tài quan sát và điều chỉnh cho các nhóm hoạt động khẩn trương, đúng luật. Bước 5: Tổng kết trò chơi: Giáo viên đánh giá chung cả lớp và riêng từng nhóm. Giáo viên rút ra kết luận:Thương binh ,liệt sĩ là những người đã hi sinh xương máu vì Tổ Quốc . Mỗi chúng ta cần ghi nhơ và đền đáp công lao to lớn đó bằng những việc làm thiết thực của mình . 15 Ví dụ 2: Trò chơi trong bài : “Chăm sóc cây trồng vật nuôi ” được tiến hành ở hoạt động 1 của tiết 1. Mục đích: Học sinh hiểu sự cần thiết của cây trồng ,vật nuôi trong cuộc sống con người . Tạo không khí vui vẻ, sôi nổi trong giờ học. Bước 1: Chuẩn bị: Nhắc học sinh su tầm trước các tranh ảnh, vật thật về cây trồng ,vật nuôi . Giáo viên chia lớp thành các nhóm, mỗi nhóm 7 em. Bước 2 : Nêu tên trò chơi. Trò chơi mang tên: “Ai đoán đúng ” Bước 3: Phổ biến luật chơi: Chia lớp thành 4 nhóm . Các nhóm cử đại diện lên bốc thăm để xác định thứ tự nhóm mô tả trước , nhóm mô tả sau. Sau khi nhóm thứ nhất mô tả về đặc điểm một con vật hay một cây trồng, các nhóm kia có nhiệm vụ đoán nhanh đó là con vật hay cây trồng nào .Nếu nhóm nào trả lời nhanh và đúng thì được một bông hoa điểm mười . Nhóm nào không tìm ra đúng tên con vật hay cây trồng hoặc phản ứng chậm sẽ bị loại. Nhóm nào còn lại đến sau cùng, nhóm đó sẽ thắng cuộc. Bước 4: Tiến hành trò chơi Giáo viên hô: “Trò chơi - Bắt đầu” Các nhóm bắt đầu thực hiện. Giáo viên quan sát và nhắc nhở học sinh chơi đúng luật. Bước 5: Tổng kết trò chơi: Giáo viên tổng kết đánh giá khen thưởng cho nhóm thắng. Giáo viên rút ra kết luận: Mỗi người có thể yêu thích một cây trồng hay một vật nuôi nào đó .Cây trồng, vật nuôi phục vụ cho cuộc sống và mang lại niềm vui cho con người . e,Kết quả khảo nghiệm ,giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu: Với những nỗ lực và cố gắng của bản thân,vận dụng một số kinh nghiệm vừa nêu vào việc giảng dạy hai năm qua. Tôi nhận thấy việc sử dụng phương pháp tổ chức trò chơi học tập vào môn Đạo đức của bản thân đã đạt được một số kết quả nhất định cụ thể : - Học sinh đã ghi nhớ được dễ dàng, lâu bền các kiến thức cần ghi nhớ vì ở từng nội 16 dung trò chơi đã minh hoạ một cách sinh động cho các mẫu hành vi đạo đức, những mẫu hành vi này đã tạo được những biểu tượng rõ rệt ở từng học sinh. - Học sinh đã biết cách thể hiện hành vi đúng ra ngoài thực tế cuộc sống vì trong các trò chơi học sinh đã được luyện tập những kỹ năng, những thao tác hành vi đạo đức. - Học sinh đã có khả năng tự quyết định cho mình cách ứng xử đúng phù hợp trong một số tình huống. - Qua trò chơi học sinh có cơ hội để thử nghiệm những chuẩn mực hành vi. chính nhờ sự thể hiện này đã hình thành được ở học sinh niềm tin về chuẩn mực hành vi đã học, tạo ra động cơ bên trong cho những hành vi ứng xử trong cuộc sống. - Học sinh được hình thành năng lực quan sát, được rèn luyện kỹ năng nhận xét, đánh giá hành vi của người khác là phù hợp hay không phù hợp với chuẩn mực đạo đức. - Khả năng giao tiếp giữa học sinh với giáo viên giữa các em với nhau được tăng cường hơn. Các em đã mạnh dạn, tự tin hơn trong giáo tiếp… - Học sinh có hứng thú tích cực tham gia vào các hoạt động học tập cũng như các hoạt động tập thể khác. -Qua theo dõi quá trình học tập của học sinh cả một năm học 2011 -2012 thu được kết quả như sau : A+ Thời A Lớp TSHS năm Cuối 3B 28 7 25% 21 75% năm 3B 28 14 50 14 50 gian TS % TS % Đầu Và học kỳ I của năm học 2012-2013 thu được kết quả như sau 17 Thời gian Lớp A+ TSHS A TS % TS % Đầu năm 3B 28 9 32% 19 68% Giữa kỳ I 3B 28 14 50% 14 50% III, PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 1) Kết luận Chuẩn bị tốt, biết kết hợp hài hoà giữa các yếu tố cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học, hoạt động dạy của giáo viên, hoạt động học của học sinh, tôi thiết nghĩ việc tổ chức trò chơi học tập vào môn học Đạo đức không còn là băn khoăn, vướng mắc của ngời giáo viên nữa. Thông qua trò chơi việc rèn luyện hành vi đạo đức cho học sinh được tiến hành nhẹ nhàng sinh động. Học sinh được lôi cuốn vào quá trình luyện tập một cách tự nhiên, hứng thú và có tinh thần trách nhiệm, đồng thời giải tỏa được những mệt mỏi căng thẳng trong quá trình học tập. Giờ học đạo đức sẽ nhẹ nhàng hơn, không còn khô khan cứng nhắc nữa. Nội dung giáo dục mà giáo viên truyền đạt tới học sinh sẽ được các em tiếp thu dễ dàng hơn. Để tổ chức tốt trò chơi trong giờ dạy đạo đức ở lớp 3 giáo viên cần: - Lựa chọn trò chơi cho phù hợp với nội dung bài, với yêu cầu cần giáo dục. Trò chơi phải dễ tổ chức và thực hiện phù hợp với đặc điểm trình độ học sinh, với quỹ thời gian với hoàn cảnh, điều kiện thực tế của lớp học đồng thời phải không gây nguy hiểm cho học sinh. - Khi tổ chức cho học sinh chơi giáo viên phải phổ biến rõ luật chơi để học sinh nắm được quy tắc và nhắc nhở học sinh tôn trọng luật chơi. - Phải quy định rõ thời gian, địa điểm chơi. - Giáo viên cần phải phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh, tạo điều kiện cho mọi học sinh tham gia tổ chức, điều khiển tất cả các khâu: Từ chuẩn bị, tiến hành trò chơi đến đánh giá sau khi thực hiện xong. 18 - Trò chơi phải được luân phiên thay đổi một cách hợp lý, để không gây nhàm chán cho học sinh. - Sau khi chơi, giáo viên cần cho học sinh thảo luận để nhận ra ý nghĩa giáo dục của trò chơi. Trên đây là một số điểm quan trọng mà người giáo viên cần lưu ý khi tổ chức trò chơi học tập môn Đạo đức ở lớp 3. Điều này bản thân tôi đã đúc rút được qua thực tế. tôi nghĩ nếu chúng ta thực hiện tốt những điểm cần lưu ý trên thì chắc chắn chất lượng của mỗi trò chơi nói riêng và chất lượng giáo dục môn Đạo đức nói chung sẽ đạt kết quả tốt . Trên đây là một kinh nghiệm nhỏ mà tôi đã tích luỹ được trong việc tổ chức trò chơi môn Đạo đức ở lớp 3. Tôi rất mong các đồng chí , đồng nghiệp giúp đỡ và góp ý kiến để tôi có thêm kinh nghiệm vững vàng hơn trong chuyên môn , nghiệp vụ của mình. 2,Kiến nghị : Để sáng kiến này được áp dụng thuận lợi tôi xin kiến nghị với các cấp quản lý như sau : Nhà trường cần cho các tổ chuyên môn họp bàn suy nghĩ tìm ra các trò chơi mới ,hay. Cần tổ chức các tiết dạy mẫu . Giao lưu với các trường bạn việc áp dụng trò chơi học tập trong giờ đạo đức . Có như thế thì mới hình thành cho học sinh có năng sống tốt, sống đẹp sau này trở thành người có ích cho xã hội. Tôi xin chân thành cảm ơn ./. Eakar, ngày 20 tháng 02 năm 2014 Người viết Nguyễn Thị Lài 19