Tài liệu Skkn tổ chức một số trò chơi toán học nhằm gây hứng thú học tập cho học sinh

Tổ chức một số trò chơi Toán học nhằm gây hứng thú học tập cho học sinh CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập – Tự do – Hạnh phúc ------- * * *------- SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Họ và tên : Lê Ngọc Quyền Năm sinh : 1978 Trình độ chuyên môn: Đại học Chức vụ : Giáo viên Đơn vị công tác: Trường tiểu học Tân Thuận 2 * Tên đề tài: Tổ chức một số trò chơi toán học nhằm gây hứng thú học tập cho học sinh. A. PHẦN MỞ ĐẦU 1. Bối cảnh của đề tài: Trong chương trình giáo dục tiểu học hiện nay, môn Toán cùng với các môn học khác trong nhà trường tiểu học có những vai trò quan trọng, trang bị cho học sinh một số chuẩn kiến thức và kỹ năng cơ bản để các em áp dụng kiến thức và kỹ năng đó vào học tập và cuộc sống. Toán học là môn học tự nhiên có tính lôgic và tính chính xác cao, nó là chìa khóa mở ra sự phát triển của các môn khoa học khác. Ngày nay, sự phát triển mạnh mẽ của khoa học kỹ thuật và công nghệ thông tin đã làm cho khả năng nhận thức của trẻ cũng vượt trội. Điều đó đã đòi hỏi những nhà nghiên cứu giáo dục luôn luôn phải điều chỉnh nội dung, phương pháp giảng dạy phù hợp với nhận thức của từng đối tượng học sinh nhằm không ngừng nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện góp phần đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài cho quê hương, đất nước. Đối với môn Toán ở tiểu học, nếu mỗi giáo viên chỉ truyền đạt, giảng giải theo các tài liệu đã có sẵn trong sách giáo khoa, trong các sách hướng dẫn và thiết Lê Ngọc Quyền 1 Trường TH Tân Thuận 2 Tổ chức một số trò chơi Toán học nhằm gây hứng thú học tập cho học sinh kế bài dạy một cách rập khuôn, máy móc thì sẽ làm cho học sinh học tập một cách thụ động. Điều đó sẽ khiến cho việc học tập của học sinh diễn ra thật đơn điệu, tẻ nhạt và kết quả học tập không cao. Nó là một trong những nguyên nhân gây cản trở việc đào tạo các em thành những con người năng động, tự tin, sáng tạo sẵn sàng thích ứng với những đổi mới diễn ra hàng ngày. 2. Lý do chọn đề tài. Như chúng ta đã biết: Học sinh tiểu học có trí thông minh khá nhạy bén, sắc xảo, có óc tưởng tượng phong phú. Đó là tiền đề tốt cho việc phát triển tư duy toán học. Nhưng các em cũng rất dễ bị phân tán, rối trí nếu bị áp đặt, căng thẳng hay quá tải. Hơn nữa, học sinh ở bậc tiểu học cơ thể các em còn đang trong thời kỳ phát triển hay nói cụ thể hơn là các hệ cơ quan còn chưa hoàn thiện vì thế sức dẻo dai của cơ thể còn thấp nên trẻ không thể ngồi lâu trong phòng học cũng như làm một việc gì đó trong thời gian dài. Vì vậy muốn giờ học có hiệu quả thì đòi hỏi người giáo viên phải đổi mới phương pháp dạy học: “Lấy học sinh làm trung tâm”, hướng tập trung vào học sinh, trên cơ sở hoạt động của các em. Yêu cầu của giáo dục hiện nay đòi hỏi phải đổi mới phương pháp dạy học môn toán ở bậc tiểu học theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh. Vì vậy người giáo viên phải gây được hứng thú học tập cho các em bằng cách lôi cuốn các em tham gia vào các hoạt động học tập. Trò chơi học tập là một hoạt động mà các em hứng thú nhất. Các trò chơi có nội dung toán học lí thú và bổ ích phù hợp với nhận thức của các em. Thông qua các trò chơi, các em sẽ lĩnh hội những tri thức toán học một cách dễ dàng; kiến thức sẽ được củng cố, khắc sâu một cách vững chắc, tạo cho các em niềm say mê, hứng thú trong học tập, trong việc làm. Khi chúng ta đưa ra được các trò chơi toán học một cách thường xuyên, khoa học thì chắc chắn chất lượng dạy học môn toán sẽ ngày một nâng cao hơn. Chính vì những lý do nêu trên, cộng với những kinh nghiệm đã giảng dạy trong những năm qua. Để cho học sinh khắc sâu được những kiến thức đã học, biết vận dụng vào trong đời sống thực tế hàng ngày tôi mạnh dạn chọn viết sáng kiến Lê Ngọc Quyền 2 Trường TH Tân Thuận 2 Tổ chức một số trò chơi Toán học nhằm gây hứng thú học tập cho học sinh kinh nghiệm về: “Tổ chức một số trò chơi toán học nhằm gây hứng thú học tập cho học sinh”. 3. Phạm vi và đối tượng của đề tài: Sáng kiến kinh nghiệm: “Tổ chức một số trò chơi toán học nhằm gây hứng thú học tập cho học sinh” này được áp dụng cho học sinh lớp 4/1 điểm Tập Trung, Trường TH Tân Thuận 2 năm học 2011 - 2012. 4. Mục đích của đề tài: Góp phần đổi mới phương pháp dạy học môn Toán ở Tiểu học theo phương hướng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của học sinh, tăng cường hoạt động cá thể phối hợp với học tập giao lưu. Hình thành và rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Góp phần gây hứng thú học tập môn Toán cho học sinh, một môn học được coi là khô khan và khó khăn, thì việc đưa ra trò chơi toán học nhằm để các em học mà chơi, chơi mà học. Trò chơi toán học không những chỉ giúp các em lĩnh hội được tri thức mà còn giúp các em củng cố và khắc sâu các tri thức đó. Tôi chọn đề tài nghiên cứu này nhằm giúp học sinh nắm kiến thức môn Toán ngày càng vững vàng hơn, hăng say trong các giờ học toán, nâng cao chất lượng giảng dạy và làm nền tảng vững chắc cho các lớp trên. 5. Điểm mới trong kết quả nghiên cứu: Điểm mới trong kết quả nghiên cứu đề tài này là sự lựa chọn các trò chơi dạy học toán phù hợp với đối tượng học sinh của lớp qua từng dạng bài. B. PHẦN NỘI DUNG 1. Cơ sở lí luận: Bậc tiểu học là bậc học góp phần quan trọng trong việc đặt nền móng cho việc hình thành và phát triển nhân cách học sinh. Môn toán ở trường Tiểu học là một môn độc lập, chiếm phần lớn thời gian trong chương trình học của học sinh. Môn toán có khả năng giáo dục rất lớn trong việc rèn luyện phương pháp suy nghĩ, phương pháp suy luận lôgíc, thao tác tư duy cần thiết để con người phát triển Lê Ngọc Quyền 3 Trường TH Tân Thuận 2 Tổ chức một số trò chơi Toán học nhằm gây hứng thú học tập cho học sinh toàn diện, hình thành nhân cách tốt đẹp cho con người trong thời đại mới. Muốn học sinh Tiểu học học tốt được môn Toán thì mỗi người giáo viên không phải chỉ truyền đạt, giảng giải theo các tài liệu đã có sẵn trong Sách giáo khoa, trong các sách hướng dẫn và thiết kế bài giảng một cách rập khuôn, máy móc làm cho học sinh học tập một cách thụ động. Nếu chỉ dạy học như vậy thì việc học tập của học sinh sẽ diễn ra thật đơn điệu, tẻ nhạt và kết quả học tập sẽ không cao. Nó là một trong những nguyên nhân gây ra cản trở việc đào tạo các em thành những con người năng động, tự tin, sáng tạo sẵn sàng thích ứng với những đổi mới diễn ra hàng ngày. Chơi là một nhu cầu tự nhiên trong sinh hoạt hàng ngày của các em học sinh. Đối với các em trò chơi sẽ có tác dụng trực tiếp đến trí tuệ, tình cảm và thể lực của mỗi em, góp phần tạo không khí đoàn kết, thân ái trong tập thể. Mỗi trò chơi có một tác dụng khác nhau, song nhìn chung trò chơi giúp các em rèn luyện khả năng quan sát, óc phán đoán. Ngoài ra khi tham gia trò chơi các em còn được tăng thêm thể lực, sức nhanh, sức mạnh, sức bền bỉ, khéo léo, phản xạ. Trò chơi còn giáo dục cho các em ý thức tổ chức kỷ luật, tinh thần tập thể đồng thời trò chơi còn giúp các em hoàn thiện kỹ năng ứng dụng kiến thức đã học vào cuộc sống hàng ngày. “Học mà chơi, chơi mà học” là một quan điểm rất đúng đắn trong quá trình hướng dẫn cho các em học sinh. Hiệu quả của trò chơi phụ thuộc vào khả năng của bản thân người hướng dẫn, không nên dừng lại ở mức giải trí đơn thuần. Giáo viên phải tìm trò chơi thực sự là một phương tiện hiệu quả, dễ tiếp thu nhất, góp phần tích cực trong việc thực hiện mục tiêu giáo dục của nhà trường. Tóm lại trò chơi nói chung, trò chơi học tập củng như trò chơi toán học nói riêng giúp cho học sinh phát triển toàn diện cả về thể chất lẫn tinh thần. Trò chơi làm cho học sinh phát triển toàn diện các năng lực một cách tự nhiên, giúp cho các em trao đổi kinh nghiệm tương tác lẫn nhau, từ đó các em tiếp thu kiến thức một một cách dễ dàng. Lê Ngọc Quyền 4 Trường TH Tân Thuận 2 Tổ chức một số trò chơi Toán học nhằm gây hứng thú học tập cho học sinh 2. Thực trạng vấn đề: Trong quá trình thực hiện nội dung và chương trình sách giáo khoa mới đã nhiều năm, song việc hình thành các phương pháp giảng dạy phù hợp với nội dung chương trình sách giáo khoa, phù hợp với các đối tượng học sinh vẫn còn nhiều khó khăn, học sinh còn thụ động, chưa thực sự đáp ứng được các yêu cầu mà sách giáo khoa mới đã định ra, chưa thích ứng cách học theo sách giáo khoa mới. Trên thực tế, trong các giờ toán học, học sinh tiếp thu còn thụ động, nhất là những học sinh ngại phát biểu, tiếp thu chậm. Cuối tiết học, học sinh thường uể oải, ít tập trung chú ý vào bài vì đặc diểm của học sinh tiểu học là: “Dễ nhớ, mau quên, chóng chán”. Học sinh thường hiếu động hơn khi hoạt động bằng tay, thích được sử dụng đồ dùng trực quan. Qua tìm hiểu một số đồng nghiệp ở trường, tìm hiểu học sinh, tài liệu tham khảo. Tôi nhận thấy đa số giáo viên chưa vận dụng được việc đưa các trò chơi học toán vào giảng dạy hoặc có đưa trò chơi học toán vào giờ học cũng chỉ trong những giờ thao giảng. Sở dĩ có tình trạng trên là do giáo viên chưa hiểu hết được tác dụng của trò chơi trong giờ học toán. Vì vậy mà giờ học toán còn khô khan, học sinh còn thụ động trong học tập, một số học sinh yếu kém còn ngại học toán, đến giờ học toán các em không hứng thú dẫn đến kết quả học tập không cao. Mặc dù đã được tiếp thu các chuyên đề về đổi mới phương pháp dạy học do phòng giáo dục tổ chức. Song để tổ chức trò chơi trong các giờ dạy học sao cho mang lại hiệu quả như giáo viên mong muốn quả là một điều không đơn giản. Nó cần nhiều thời gian để đầu tư suy nghĩ, tìm tòi, chuẩn bị nguyên vật liệu...Mặt khác tổ chức trò chơi sao cho học sinh tiếp xúc cảm thấy hấp dẫn và thích thú thì phụ thuộc hoàn toàn vào công tác tổ chức của người giáo viên. Đặc điểm về tư duy của học sinh tiểu học chủ yếu là tư duy trực quan, vật thật hay thông qụa những hành động cụ thể để hình thành khái niệm, kiến thức, kỹ năng. Học sinh tiểu học rất dễ xúc động và thích tiếp xúc với mọi sự vật, hiện tượng nào đó nhất là những sự vật, hiện tượng nào đó nhất là những sự vật, hiện tượng gây cảm xúc mạnh. Lê Ngọc Quyền 5 Trường TH Tân Thuận 2 Tổ chức một số trò chơi Toán học nhằm gây hứng thú học tập cho học sinh Năm học 2010 - 2011 tôi được phân công giảng dạy lớp 4/4. Tổng số học sinh của lớp là 26 em, có 11 em nữ. Ngay từ đầu năm học mới, sau khi nhận lớp tôi đã bắt tay ngay vào khảo sát, tìm hiểu học sinh. Hết mỗi học kì, tôi đều tổng kết, đánh giá chất lượng. Năm học 2010 - 2011 lớp 4/4 do tôi chủ nhiệm và giảng dạy có kết quả như sau: Thời điểm Đầu năm Cuối HKI TSHS 26 26 Cuối HKII 26 3 5 7 Giỏi Khá Trung bình Yếu 11.5% 8 30.8% 11 42.3% 4 15.4% 19.2% 11 42.3% 8 26.9% 2 11.6% 26.9% 12 46.1% 6 23.1% 1 3. 9 % Qua kết quả trên, tôi nhận thấy: Sau một năm học, kết quả học tập của các em có tăng sau từng học kì tuy nhiên số lượng học sinh khá giỏi còn tăng quá ít, số học sinh yếu giảm chậm. Trong giờ học các em học còn uể oải, nắm kiến thức còn chậm khiến giáo viên phải mất nhiều thời gian. Từ thực trạng trên, để công việc đạt hiệu quả tốt hơn, giúp các em có hứng thú trong học tập, nâng cao chất lượng giáo dục trong nhà trường. Từ đầu năm học 2011 – 2012 tôi đã mạnh dạn cải tiến nội dung, phương pháp trong giảng dạy, đưa những kiến thức được coi là khô khan của môn toán thành những trò chơi học tập nhằm mục đích giúp các em học mà chơi, chơi mà học. Trò chơi toán học không những chỉ giúp các em lĩnh hội được tri thức mà còn giúp các em củng cố và khắc sâu các tri thức đó. Vì vậy tôi nhận thấy rằng đưa trò chơi vào giờ học toán ở tiểu học là cần thiết, nhất là trong giờ học toán của lớp 4. 3. Những giải pháp: 3.1 Tác dụng của trò chơi toán học: Lê Ngọc Quyền 6 Trường TH Tân Thuận 2 Tổ chức một số trò chơi Toán học nhằm gây hứng thú học tập cho học sinh Hoạt động vui chơi là hoạt động mà động cơ của nó nằm trong chính quá trình hoạt động bản thân trò chơi chứ không nằm ở kết quả chơi. Trò chơi là loại phổ biến của hoạt động vui chơi là chơi theo luật, luật của trò chơi chính là các quy tắc định rõ mục đích, kết quả và yêu cầu của hành động trò chơi, luật của trò chơi có thể tường minh có thể không. Trò chơi học tập là trò chơi mà luật của nó bao gồm các quy tắc gắn với kiến thức kỹ năng có được trong hoạt động học tập, gần với nội dung bài học, giúp học sinh khai thác vốn kinh nghiệm của bản thân để chơi, thông qua chơi học sinh được vận dụng các kiến thức kỹ năng đã học vào các tình huống của trò chơi. Do đó học sinh được thực hành luyện tập củng cố mở rộng kiến thức kỹ năng đã học. Như vậy trong trò chơi học tập các kỹ năng môn toán được đưa vào trò chơi. Chơi là một nhu cầu cần thiết đối với học sinh Tiểu học, có thể nói nó quan trọng như ăn, ngủ, học tập trong đời sống các em. Chính vì vậy các em luôn tìm mọi cách và tranh thủ thời gian trong mọi điều kiện để chơi. Được chơi các em sẽ tham gia hết sức tự giác và chủ động. Khi chơi các em biểu lộ tình cảm rất rõ ràng như niềm vui khi thắng lợi và buồn bã khi thất bại. Vui mừng khi thấy đồng đội hoàn thành nhiệm vụ, bản thân các em thấy có lỗi khi không làm tốt được nhiệm vụ của mình. Vì tập thể mà các em khắc phục khó khăn, phấn đấu hết khả năng để mang lại thắng lợi cho tổ, nhóm trong đó có mình. Đây chính là đặc tính thi đua rất cao của các trò chơi. Vì vậy khi đã tham gia trò chơi, học sinh thường vận dụng hết khả năng về sức lực, tập trung sự chú ý, trí thông minh và sự sáng tạo của mình. Trò chơi học tập làm thay đổi hình thức hoạt động của học sinh, giúp học sinh tiếp thu kiến thức một cách tự giác tích cực. Giúp học sinh rèn luyện củng cố kiến thức đồng thời phát triển vốn kinh nghiệm được tích luỹ qua hoạt động chơi. Trò chơi học tập rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo, thúc đẩy hoạt động trí tuệ, nhờ sử dụng trò chơi học tập mà quá trình dạy học trở thành một hoạt động vui và hấp dẫn hơn, cơ hội học tập đa dạng hơn. Trò chơi không chỉ là phương tiện mà còn là phương pháp giáo dục. Lê Ngọc Quyền 7 Trường TH Tân Thuận 2 Tổ chức một số trò chơi Toán học nhằm gây hứng thú học tập cho học sinh 3.2 Tổ chức trò chơi trong môn toán lớp 4: Để trò chơi góp phần mang lại hiệu quả cao trong giờ học, khi tổ chức và thiết kế trò chơi phải đảm bảo những nguyên tắc sau: a. Thiết kế trò chơi toán học trong môn toán lớp 4: Tổ chức trò chơi học tập để dạy môn toán nói chung và môn toán lớp 4 nói riêng, chúng ta phải dựa vào nội dung bài học, điều kiện thời gian trong mỗi tiết học cụ thể để đưa ra các trò chơi cho phù hợp. Song muốn tổ chức được trò chơi trong dạy toán có hiệu quả cao thì đòi hỏi người giáo viên phải có kế hoạch chuẩn bị chu đáo, tỉ mỉ, cặn kẽ và đảm bảo các yêu cầu sau: + Trò chơi mang ý nghĩa giáo dục + Trò chơi phải nhằm mục đích củng cố, khắc sâu nội dung bài học. + Trò chơi phải phù hợp với tâm sinh lí học sinh lớp 4, phù hợp với khả năng người hướng dẫn và cơ sở vật chất của nhà trường. + Hình thức tổ chức trò chơi phải đa dạng, phong phú. + Trò chơi phải được chuẩn bị chu đáo. + Trò chơi phải gây được hứng thú đối với học sinh. * Cấu trúc của trò chơi học tập: + Tên trò chơi + Mục đích: Nêu rõ mục đích của trò chơi nhằm ôn luyện, củng cố kiến thức, kỹ năng nào. Mục đích trò chơi sẽ quy định hành động trò chơi được thiết kế trong trò chơi. + Đồ dùng, trò chơi: Mô tả đồ dùng, đồ chơi được sử dụng trong Trò chơi học tập. + Nêu lên luật chơi: Chỉ rõ quy tắc của hành động chơi quy định đối với người chơi, quy định thắng thua của trò chơi. + Số người tham gia chơi: Cần chỉ rõ số người tham gia trò chơi. + Nêu lên cách chơi b. Cách tổ chức trò chơi. Lê Ngọc Quyền 8 Trường TH Tân Thuận 2 Tổ chức một số trò chơi Toán học nhằm gây hứng thú học tập cho học sinh Thời gian tiến hành: thường từ 5 - 10 phút - Đầu tiên là giới thiệu trò chơi: + Nêu tên trò chơi + Hướng dẫn cách chơi bằng cách vừa mô tả vừa thực hành, nêu rõ luật chơi. - Nhận xét kết quả chơi, thái độ của người tham dự, giáo viên có thể nêu thêm những tri thức được học tập qua trò chơi, những sai lầm cần tránh. - Thưởng - phạt: Phân minh, đúng luật chơi, sao cho người chơi chấp nhận thoải mái và tự giác làm trò chơi thêm hấp dẫn, kích thích học tập của học sinh. Phạt những học sinh phạm luật chơi bằng những hình thức đơn giản, vui (như chào các bạn thắng cuộc, hát một bài, nhảy lò cò...) 3.3 Giới thiệu một số trò chơi gây hứng thú học tập ở lớp 4: Sau đây tôi xin giới thiệu một số trò chơi tiêu biểu mà tôi đã áp dụng trong quá trình dạy toán cho học sinh lớp 4. * Trò chơi 1: Ai đúng?- Ai sai? (Áp dụng cho các tiết học: Các số có sáu chữ số; hàng và lớp...) Mục đích: Nắm vững cách đọc, cách viết, cấu tạo các số tự nhiên có nhiều chữ số. Chuẩn bị: GV chuẩn bị cho mỗi đội 10 tờ giấy khổ A 4 để trắng, 5 bút dạ. GV phát cho mỗi em 2 tờ giấy và 1 bút dạ (chuẩn bị vào 1 tờ, ghi cách đọc của đội bạn vào 1 tờ). Mỗi đội 5 em học sinh lên bảng đứng thành 1 hàng. Hai đội “bốc thăm” giành quyền đọc trước. Thời gian chơi: 5 - 7 phút Cách chơi: GV cho hai đội chuẩn bị 2 phút, 5 em sẽ bàn nhau và mỗi em viết sẵn một số có từ 6 - 9 chữ số vào một mặt của tờ giấy (viết to để ở dưới lớp cũng nhìn thấy rõ; ghi cách đọc ở trên bằng chữ nhỏ, khi cầm giơ lên đối phương không nhìn thấy). Mặt còn lại ghi cách đọc một số nào đó, cũng ghi cách viết ở góc trên bằng cỡ chữ nhỏ. Hết thời gian 2 phút, cô hô: “Lần thứ nhất bắt đầu” thì đội được đi trước sẽ nêu cách đọc số của mình chuẩn bị (mỗi số đọc to 2 lần), đội kia phải Lê Ngọc Quyền 9 Trường TH Tân Thuận 2 Tổ chức một số trò chơi Toán học nhằm gây hứng thú học tập cho học sinh viết lại được. Sau khi đọc đủ 5 số, thì đổi vai trò ngược lại. Lần thứ 2 thì đội đi trước phải nhìn các số của đội kia viết rồi đọc to cho cả lớp nghe và đổi vai trò ngược lại. Sau khi 2 đội kết thúc đọc và viết, GV và cả lớp sẽ làm trọng tài để kiểm tra kết quả. Đội đọc phải giơ đáp án lên, đội viết phải giơ kết quả. Cứ mỗi ý (đọc, viết) đúng 10 điểm, đọc chậm, vấp sửa lỗi trừ đi 2 điểm. Nếu làm đáp án sai trừ 5 điểm, đội nào nhiều điểm hơn sẽ thắng cuộc và được tuyên dương trước lớp. * Trò chơi 2: Xếp hàng thứ tự (Áp dụng cho các tiết học: So sánh các số có nhiều chữ số; So sánh và xếp thứ tự các số tự nhiên...) Mục đích: Giúp học sinh củng cố cách so sánh và sắp xếp các số theo thứ tự từ bé đến lớn và ngược lại. Chuẩn bị: Giáo viên chuẩn bị 2 lá cờ hiệu (Cờ giấy nhỏ, 2 lá có màu khác nhau) Học sinh mỗi đội 5 mảnh bìa (Có kích thước 10 x 15 cm) trong mỗi mảnh bìa có ghi các số lớn bé khác nhau. (mỗi đội 5 em) Thời gian chơi: 5 phút Cách chơi: Hai đội trưởng lên nhận bìa của tổ và phát bìa cho mỗi bạn ở đội mình. Giáo viên yêu cầu hai đội quan sát, tự so sánh các số vừa nhận trong nhóm với nhau (trong 1, 2 phút ). Khi GV hô hiệu lệnh và giơ 2 lá cờ trên 2 tay về hai phía (sang ngang) yêu cầu các em nghe, giơ biển lên cao và xếp mỗi đội một hàng ngang, bắt đầu từ GV. Khi cô đưa 2 lá cờ song song về phía trước các em tập hợp hàng dọc. Giáo viên bắt đầu hô các cách khác nhau như: “Tập hợp theo thứ tự từ bé đến lớn”; “Tập hợp theo thứ tự từ lớn đến bé” sau hai ba lần thi thay đổi các biển giữa hai đội. Ban thư ký ghi kết quả và tổng hợp điểm. Mỗi lần xếp hàng đúng thứ tự, nhanh, không ồn ào, xô lấn, làm lộn xộn, ghi 10 điểm. Xếp chậm, không thẳng hàng, mất trật tự trừ 2 điểm . Đội nào xếp sai không ghi điểm. Sau 5 phút kết thúc trò chơi đội nào nhiều điểm sẽ thắng cuộc . Lê Ngọc Quyền 10 Trường TH Tân Thuận 2 Tổ chức một số trò chơi Toán học nhằm gây hứng thú học tập cho học sinh * Trò chơi 3: Kết bạn (Áp dụng cho các tiết học: Nhân với 10, 100, 1000,... Chia cho 10, 100, 1000,...; Nhân nhẩm số có hai chữ số với 11) Mục đích: Rèn luyện, củng cố kỹ năng tính nhẩm nhanh các phép tính nhân, chia (số tròn chục, tròn trăm). Luyện tác phong nhanh nhẹn, tinh mắt. Chuẩn bị: Giáo viên chuẩn bị 10 đến 15 tấm bìa hình chữ nhật kích thước 10x15 cm, có dây đeo. Mỗi tấm đều ghi một phép tính hoặc kết quả tương ứng. Ví dụ nội dung thẻ như sau: 365 x 10 76 x 1000 80 5030 8000 : 100 670 3650 76000 6700 : 10 603 x 100 50300 : 10 60300 Thời gian chơi: 5 - 7 phút. Cách chơi: Học sinh xung phong lên rút thẻ của mình, sau đó tất cả đội tập hợp thành vòng tròn, các em đeo thẻ trước ngực, mỗi em tự quan sát số thẻ của mình và số thẻ của bạn. Tự tính nhẩm kết quả hoặc phép tính tương ứng với kết quả hoặc phép tính ghi trên thẻ của mình. Yêu cầu cả đội nhảy lò cò, vừa hát vừa vỗ tay cùng cả lớp: “Nhảy lò cò cho cái giò nó khoẻ, đi xen kẽ cho nó khoẻ cái giò”. Khi giáo viên hô “Tìm bạn! tìm bạn!” các em phải nhanh chóng tìm và chạy về với bạn đeo thẻ có kết quả hoặc phép tính tương ứng với thẻ của mình. Những ai tìm đúng, tìm nhanh bạn mình nhất thì ghi được 10 điểm. Bạn nào tìm sai thì phải tự nhẩm lại để tìm đúng bạn mình. Sau một lượt giáo viên đổi thẻ lẫn lộn, sau đó cho các em tiếp tục chơi hoặc nhóm khác chơi * Trò chơi 4: Phân tích số (Áp dụng cho các tiết học: Ôn tập các số đến 100 000; Hàng và lớp...) Mục đích: Giúp học sinh củng cố cách phân tích số có nhiều chữ số thành tổng của các trăm nghìn, chục nghìn, nghìn, trăm, chục, đơn vị và ngược lại. Phát triển năng lực phân tích, tổng hợp. Rèn tác phong nhanh nhẹn. Lê Ngọc Quyền 11 Trường TH Tân Thuận 2 Tổ chức một số trò chơi Toán học nhằm gây hứng thú học tập cho học sinh Chuẩn bị: Giáo viên chuẩn bị 2 bảng phụ hoặc 2 tờ giấy rô ki có nội dung ghi giống nhau. Một số thẻ ghi kết quả tương ứng. Ví dụ: Viết số thích hợp vào chỗ chấm ……..= 100000 + 900 +50 +2 72005 = …….+……+….. + ...... ……. =900000 + 90000 +9000 + 900 + 90 6560 =……….+…….+…… ..... 999990 100952 70000+2000+5 6000 + 500 + 60 Thời gian chơi: 3 - 5 phút. Cách chơi: Chơi theo kiểu đồng đội, chia lớp thành hai nhóm, mỗi nhóm chọn đội chơi (5-10 em), các em còn lại cổ vũ cho đội mình. Hai đội xếp thành hai hàng dọc. Đội trưởng lên nhận và phát cho mỗi bạn trong đội mình một thẻ ghi kết quả tương ứng với nội dung ghi trên bảng. Các em đọc, quan sát, so sánh tìm vị trí của mình cần điền (1-2 phút ) Khi giáo viên có hiệu lệnh bắt đầu chơi, yêu cầu từng bạn trong đội lên gắn kết quả của mình vào bảng phụ treo trên bảng lớp (phần bài của đội mình). Bạn thứ nhất gắn xong quay xuống nhanh chóng và vỗ vào tay bạn thứ hai, bạn thứ hai lên gắn… Cứ thế tiếp tục cho đến hết. Học sinh dưới lớp và giáo viên đánh giá, thống kê điểm. Mỗi kết quả đúng ghi 10 điểm. Đội nào nhiều điểm sẽ thắng. Trong trường hợp cả hai đội đều gắn đúng kết quả thì đội nào nhanh hơn, trình bày đẹp hơn sẽ thắng. * Trò chơi 5: “Ai nhanh, ai đúng” (Áp dụng cho các tiết học: Yến, Tạ, Tấn; Bảng đơn vị đo khối lượng; Giây, thế kỉ; Luyện tập - Trang 26) Mục đích: Giúp HS nắm vững mạch kiến thức về đo đại lượng Chuẩn bị: 2 bút dạ, 2 tờ giấy khổ lớn (ví dụ ghi nội dung như sau): Đúng ghi Đ, sai ghi S vào ô trống a. 2 yến 7 kg = 27 kg b. 4 tạ 50 kg = 450 kg Lê Ngọc Quyền 12 Trường TH Tân Thuận 2 Tổ chức một số trò chơi Toán học nhằm gây hứng thú học tập cho học sinh c. 8 tấn = 800 kg d. 2 tấn 35 yến = 235 yến e. 700 kg = 70 tạ g. 5 kg 300 g = 5300 g Thời gian chơi: 5 phút Cách chơi: Mỗi nhóm cử 6 bạn , xếp thành 2 hàng dọc. Sau khi GV hô: “Trò chơi bắt đầu” thì bạn số 1 sẽ chạy lên và điền Đ, S vào ô thứ nhất. Điền xong thì bạn số 1 chạy về đưa bút cho bạn số 2 và cứ thế tiếp tục đến bạn số 6. Nếu chạy trước khi bạn chưa chạy xuống đến nơi thì sẽ bị phạm luật. Mỗi đáp án đúng được 2 điểm, phạm lỗi trừ 1 điểm. Đội nào nhiều điểm hơn đội đó sẽ thắng cuộc. * Trò chơi 6: Hái quả (Áp dụng cho các tiết học: Tìm phân số của một số; Ôn tập về phân số cuối năm...) Mục đích: Giúp hs củng cố về tìm phân số của một số. Chuẩn bị: Giáo viên vẽ 2 cây và đính mỗi cây 30 quả. Hai chiếc giỏ Thời gian chơi: 5 phút Cách chơi: Cho HS chơi theo đội. Giáo viên đính 2 cây quả lên bảng và học sinh hái quả theo yêu cầu của giáo viên bỏ vào giỏ. Hai đội cử đại diện lên hái quả. Đội nào hái đúng nhanh sẽ thắng cuộc. Ví dụ: Yêu cầu học sinh hái Lê Ngọc Quyền 2 3 số quả có ở trên cây (lượt 1). 13 Trường TH Tân Thuận 2 Tổ chức một số trò chơi Toán học nhằm gây hứng thú học tập cho học sinh Lượt 2: Yêu cầu học sinh hái 2 5 số quả còn lại. * Trò chơi 7: Hái hoa toán học (Áp dụng cho các tiết học: Diện tích hình bình hành, Diện tích hình thoi, Ôn tập về hình học cuối năm....) Mục đích: Giúp học sinh nhớ lâu các công thức tính chu vi, diện tích các hình chữ nhật, hình vuông, hình bình hành, hình thoi...Từ đó vận dụng linh hoạt, kết hợp với kỹ năng tính nhẩm để tính chu vi, diện tích của hình với số đo cho trước … Phát triển khả năng diễn đạt rõ ràng, mạch lạc. Chuẩn bị: Giáo viên chuẩn bị một cây cảnh đặt lên bàn giáo viên làm cây hoa. Treo sẵn trên cây các bông hoa được cắt bằng giấy màu trong có ghi nội dung câu hỏi. (Tuỳ theo nội dung bài học để giáo viên chọn nội dung ghi trong hoa) Ví dụ: Khi dạy bài: “Ôn tập hình học” ở cuối năm giáo viên có thể chọn nội dung: 1. Muốn tìm diện tích hình vuông Một cạnh nhân bốn ra ngay khó gì? Bạn hãy cho biết hai câu thơ trên đúng hay sai ? Hãy tính nhẩm nhanh diện tích hình vuông mà cạnh bằng 30m? 2. Nêu quy tắc tính diện tích hình bình hành? 3. Đố bạn điền tiếp những từ thích hợp và chỗ trống trong bài thơ sau : Diện tích chữ nhật là gì ? Lấy dài…………..tức thì ra ngay. Chu vi chữ nhật dễ thay. Lấy ……………nhân hai là thành. 4. Nêu quy tắc tính diện tích hình thoi? 5. Một hình chữ nhật có chiều dài bằng 6m, chiều rộng bằng 40dm. Bạn A nói: Diện tích hình chữ nhật bằng 24 mét vuông. Bạn B nói: Diện tích hình chữ nhật bằng 240 mét vuông. Theo bạn ai nói đúng? ai nói sai? vì sao? 8cm 6. Hình bên tên gọi là gì ? Lê Ngọc Quyền 5cm 14 Trường TH Tân Thuận 2 Tổ chức một số trò chơi Toán học nhằm gây hứng thú học tập cho học sinh Chu vi, diện tích em thì tính mau? Thời gian chơi: 5 - 7 phút Cách chơi: Chơi thi đua giữa cá nhân. Học sinh xung phong lên hái hoa và đọc to, rõ ràng nội dung câu hỏi cho cả lớp cùng nghe sau đó mới trả lời kết quả. Nếu bạn hái hoa trả lời chính xác, diễn đạt trôi chảy, gọn gàng, các bạn ở dưới lớp vỗ tay thật to để cổ vũ cho bạn. Nếu bạn trả lời đúng kết quả nhưng diễn đạt chưa mạch lạc, thì lớp vẫn vỗ tay khuyến khích bạn song nhỏ và ngắn hơn. Nếu bạn trả lời sai giáo viên gợi ý vẫn không trả lời được thì phải nhảy cò cò về chỗ. * Trò chơi 8: Nhận dạng hình (Áp dụng cho các tiết học: Hình bình hành; hình thoi; Ôn tập về hình học cuối năm...) Mục đích: Giúp học sinh củng cố kỹ năng nhận diện một số hình học cơ bản như hình vuông, hình chữ nhật, hình bình hành, hình thoi. Chuẩn bị: 2 bảng phụ hoặc 2 tờ giấy rô ki có vẽ các như hình chữ nhật, hình vuông, hình bình hành, hình thoi ở nhiều tư thế, vị trí khác nhau và một số hình khác có hình dạng dễ lẫn lộn với hình chữ nhật hoặc hình vuông. Học sinh chuẩn bị phấn màu hay bút dạ. Ví dụ: Giáo viên chuẩn bị bảng phụ như sau: Hãy tô màu hình chữ nhật có trong các hình vẽ dưới đây Lê Ngọc Quyền 15 Trường TH Tân Thuận 2 Tổ chức một số trò chơi Toán học nhằm gây hứng thú học tập cho học sinh Thời gian chơi: 5 phút Cách chơi: Chia lớp thành hai nhóm cử 4 bạn đại diện chơi. Các bạn còn lại làm cổ động viên cho đội mình. Khi giáo viên hô: “Bắt đầu” thì bạn thứ nhất của nhóm lên nhận diện và tô màu Vào một hình chữ nhật sau đó chạy xuống chuyển phấn hoặc vỗ vai bạn thứ hai, bạn thứ hai lên chọn và tô màu vào hình thứ hai, sau 5 phút thì dừng lại. Học sinh ở dưới lớp và giáo viên đánh giá, thống kê điểm. Đội nào chọn và tô màu đúng 1 hình chữ nhật được 10 điểm. Nếu đội nào tô màu chưa đẹp trừ đi một điểm. Đội nào có số điểm nhiều hơn sẽ thắng cuộc. * Trò chơi 9: Gà mẹ tìm con (Áp dụng cho các tiết học: cộng trừ, nhân, chia phân số...) Mục đích: Củng cố các phép tính phân số. Chuẩn bị: 5 con gà mẹ làm bằng bìa cứng có ghi phép tính. 5 con gà con làm bằng bìa cứng có ghi kết quả tính. Thời gian chơi: 3-5 phút Cách chơi: Tổ chức cho hs chơi cá nhân. Gọi 10 hs xung phong lên chơi: 5 em cầm 5 con gà mẹ, 5 em cầm 5 con gà con. Yêu cầu hs cầm gà mẹ tìm đúng gà con của mình (sao cho phép tính trên mình gà mẹ tương ứng với kết quả tính trên mình gà con.). Cặp nào tìm đúng, nhanh nhất sẽ thắng cuộc. Cặp nào tìm sai sẽ bị phạt và nhảy lò cò. 4. Hiệu quả: Ngoài những trò chơi đã giới thiệu ở trên, tôi còn tìm tòi, sáng tạo một số trò chơi phục vụ cho một số môn học khác. Việc sáng tạo tổ chức các trò chơi tuy vất vả nhưng tôi vẫn tìm thấy niềm vui ở trong công việc và càng thấy yêu nghề hơn bởi vì thông qua các trò chơi, quan hệ giữa giáo viên và học sinh không còn khoảng cách (vì nhiều lúc giáo viên cũng tham gia cùng chơi với học sinh). Tình cảm bạn bè giữa học sinh với học sinh ngày càng gần gũi, gắn bó hơn. Những giờ học thoải mái, sôi nổi, hiệu quả ngày càng tăng. Chất lượng học tập của các em ngày được Lê Ngọc Quyền 16 Trường TH Tân Thuận 2 Tổ chức một số trò chơi Toán học nhằm gây hứng thú học tập cho học sinh nâng lên, hạn chế tình trạng học sinh tiếp thu kiến thức một cách thụ động, trong giờ học không còn hiện tượng học sinh ngủ gật, uể oải hay mất tập trung trong học tập. Không những thế mà còn giúp học sinh nhút nhát, cá biệt hòa mình vào tập thể. Số lượng học sinh yêu thích môn toán ngày một tăng lên. Năm học 2011 – 2012 này tôi được phân công giảng dạy lớp 4/1. Lớp tôi có 28 học sinh trong đó: 12 em nữ, 16 em nam. Trong lớp chủ yếu là học sinh nông thôn nghèo nên việc giao tiếp của các em còn hạn chế, không mạnh dạn tự tin. Vì vậy ngay từ đầu năm tôi đã vạch ra kế hoạch phải làm sao cho lớp mình hoạt động sôi nổi hơn trong giờ học, đặc biệt là trong giờ học toán. Tôi đã thiết kế các trò chơi và đưa vào áp dụng trong các giờ học toán nhằm mục đích giúp các em học mà chơi, chơi mà học. Từ đầu năm lớp học rất trầm, khi tôi đưa trò chơi vào trong các giờ học toán thì không khí học tập khác hẳn, các em học tập tích cực hơn, những em chậm chạp, nhút nhát như em Thuận, em Nguyên cũng năng động, tự tin hoà nhập với các bạn hơn. Tôi nhận thấy rằng khi đưa các trò chơi vào các tiết học toán không những giúp các em khắc sâu kiến thức mà còn giúp các em phát triển được nhiều phẩm chất đạo đức như tình đoàn kết, thân ái, lòng trung thực, tinh thần trách nhiệm. Kết quả cụ thể là: Thời điểm Đầu năm Cuối HKI Giữa HKII TSHS 28 28 28 Giỏi Khá Trung bình 5 17.9% 8 28.6% 11 39.2% 4 8 26.6% 11 39.2% 7 25% 2 10 35.7% 13 46.4% 5 17.9% 0 Yếu 14.3% 9.2%% 0 Qua kết quả đã đạt được như trên, tôi thấy số học sinh yếu đã không còn, số học sinh khá giỏi tăng rõ rệt. So với năm học trước thì kết quả trên là kết quả đáng mừng. Điều đó cho thấy những cố gắng đổi mới trong phương pháp dạy học của tôi đã có kết rất tốt. C. KẾT LUẬN 1. Bài học kinh nghiệm: Lê Ngọc Quyền 17 Trường TH Tân Thuận 2 Tổ chức một số trò chơi Toán học nhằm gây hứng thú học tập cho học sinh Trò chơi học tập là một loại hình hoạt động vui chơi có nhiều tác dụng trong các giờ học của học sinh tiểu học. Trò chơi học tập tạo ta không khí vui tươi, hồn nhiên, sinh động trong giờ học. Nó còn kích thích được trí tưởng tượng, tò mò, ham hiểu biết ở trẻ. Tổ chức tốt trò chơi học tập không chỉ làm cho các em hứng thú hơn trong học tập mà còn giúp các em tự tin hơn, có được cơ hội tự khẳng định mình và tự đánh giá nhau trong học tập. Việc tổ chức trò chơi trong các giờ học toán là vô cùng cần thiết. Song không nên quá lạm dụng phương pháp này, ở mỗi giờ học ta chỉ nên tổ chức cho các em chơi từ 1 đến 2 trò chơi trong khoảng từ 3 đến 5 phút hoặc cùng lắm 10 phút. Do vậy người giáo viên cần có kỹ năng tổ chức, hướng dẫn các em thực hiện các trò chơi thật hợp lý và đồng bộ, phát huy được tối đa vai trò của học sinh. Khi tổ chức trò chơi học tập nói chung và môn toán lớp 4 nói riêng, chúng ta phải dựa vào nội dung bài học, vào điều kiện cơ sở vật chất của trường, thời gian trong từng tiết học mà lựa chọn hoặc thiết kế các trò chơi cho phù hợp. Song để tổ chức được trò chơi toán học có hiệu quả đòi hỏi mỗi người giáo phải có kế hoạch, chuẩn bị thật chu đáo cho mỗi trò chơi. 2. Ý nghĩa: Với những kinh nghiệm trên tôi đã góp phần nâng cao chất lượng của giờ dạy học toán nói riêng và chất lượng giáo dục nói chung. Đồng thời tạo sự say mê hứng thú cho học sinh khi học toán và từ đó học sinh ngày càng yêu thích môn toán hơn. Dạy học toán không những dạy kiến thức mà còn rèn kĩ năng suy luận, tính toán. Giáo viên cần phải trao dồi từng bước để nâng cao trình độ nhận thức của các em, giúp các em có kiến thức cơ bản để học tốt ở các lớp tiếp theo. 3. Khả năng ứng dụng và triển khai: Lê Ngọc Quyền 18 Trường TH Tân Thuận 2 Tổ chức một số trò chơi Toán học nhằm gây hứng thú học tập cho học sinh Đề tài có thể áp dụng tốt vào các giờ học môn toán cho tất cả học sinh khối lớp 4 ở tường. Dưới sự chỉ đạo của Ban giám hiệu với khả năng hạn chế của bản thân. Trong quá trình thực hiện không tránh khỏi những hạn sai sót. Tôi rất mong nhận được những ý kiến đóng góp, bổ sung của các cấp quản lí, của đồng nghiệp để tôi hoàn thiện mình hơn, góp phần nâng cao chất lượng dạy và học. Xin chân thành cảm ơn ! Tân Thuận 2 ngày 7 tháng 04 năm 2012 Người viết Lê Ngọc Quyền Lê Ngọc Quyền 19 Trường TH Tân Thuận 2 Tổ chức một số trò chơi Toán học nhằm gây hứng thú học tập cho học sinh TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Dạy học lấy học làm trung tâm 2. Phương pháp dạy học toán ở tiểu học 3. Trò chơi học tập cấp tiểu học 4. Các trò chơi học toán lớp 4 MỤC LỤC A. PHẦN MỞ ĐẦU Trang 1. Bối cảnh của đề tài 1 2. Lý do chọn đề tài 2 3. Phạm vi và đối tượng của đề tài 3 4. Mục đích của đề tài 3 5. Điểm mới trong kết quả nghiên cứu 3 B. NỘI DUNG 1. Cơ sở lý luận 3 2. Thực trạng vấn đề 5 3. Những giải pháp 6 4. Hiệu quả 16 C. PHẦN KẾT LUẬN 1. Bài học kinh nghiệm Lê Ngọc Quyền 17 20 Trường TH Tân Thuận 2