Tài liệu Skkn tổ chức hoạt động ngoại khóa văn học cho học sinh bậc trung học cơ sở

A. §Æt vÊn ®Ò 1. LÝ do chän ®Ò tµi Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, vÊn ®Ò ®æi míi d¹y häc m«n Ng÷ v¨n lu«n ®îc c¸c nhµ khoa häc vµ gi¸o dôc quan t©m, nghiªn cøu. NhiÒu ph¬ng ph¸p, biÖn ph¸p míi liªn tôc ®îc ®a ra, dï cã kh¸c nhau nhng ®Òu thèng nhÊt kh¼ng ®Þnh vai trß cña ngêi häc kh«ng ph¶i lµ nh÷ng “ b×nh chøa thô ®éng” mµ lµ nh÷ng chñ thÓ nhËn thøc tÝch cùc trong qu¸ tr×nh häc tËp. Nh vËy, d¹y v¨n lµ d¹y c¸ch t duy, d¹y c¸ch ®i t×m vµ tù chiÕm lÜnh kiÕn thøc. Bé m«n Ng÷ v¨n trong nhµ trêng THCS lµ mét trong nh÷ng bé m«n cã sè tiÕt d¹y nhiÒu, dung lîng kiÕn thøc dµi vµ cã ®é kh¸i qu¸t lín. ChÝnh v× vËy viÖc d¹y v¨n còng gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò khiÕn nhiÒu gi¸o viªn d¹y v¨n tr¨n trë, bèi rèi, thËm chÝ bÊt lùc bu«ng xu«i ®ã lµ t×nh tr¹ng häc trß ch¸n häc v¨n, ch¸n v¨n ch¬ng, rót gän viÖc häc v¨n b»ng c¸c ho¹t ®éng nhµm ch¸n, miÔn cìng víi: nghe, ghi chÐp, häc theo h×nh thøc “tr¶ bµi” – trong ®ã ho¹t ®éng nghe kh«ng cßn høng thó, ho¹t ®éng ghi kh«ng cßn s¸ng t¹o vµ viÖc häc theo ý nghÜa lµ tr¶ l¹i bµi thÇy c« ®· gi¶ng cho thÇy c«. RÊt nhiÒu häc sinh cho r»ng häc v¨n khã, cã nhiÒu em kh«ng lêi häc, còng cã nhiÒu em kh¸ th«ng minh nhng vÉn bèi rèi víi ph¬ng ph¸p häc v¨n, kh«ng biÕt häc nh thÕ nµo cho hiÖu qu¶. Trong khi đó, thay vì tạo dựng và đưa học trò từng bước qua những cây cầu kết nối, vượt qua những rào cản, rút ngắn những khoảng cách, giúp các em có thể tự mình tìm ra những thông điệp của bài học vốn luôn ở cuối con đường khám phá, nhiều khi người thầy, chỉ cùng học trò đứng lại bên này bờ để chỉ tay, ngóng vọng...Thực tế ấy đã khiến văn chương mãi chỉ là thế giới xa lạ với những khoảng cách không được xóa bỏ; những thông điệp trong giờ học trở thành thứ lý thuyết đơn thuần sách vở, và do đó rất ít sức thuyết phục với học trò - một đối tượng tiếp nhận luôn là đại diện năng động nhất, thực tế nhất cho thời đại hiện nay. Khi những giá trị rất khó tiếp nhận, những thông điệp rất khó chia sẻ, học trò sẽ không tìm thấy điều các em muốn tìm khi học văn, dù là hứng thú hay sự hữu ích, và đó chính là nguyên nhân khiến cho một bộ phận học trò trở nên thờ ơ, nhạt nhẽo với văn chương. VËy cã ph¶i do m«n V¨n khã c¶m thô vµ kh« khan hay do xu thÕ thêi ®¹i?!? Nguyªn nh©n cã nhiÒu song tríc hÕt cã lÏ v× häc v¨n vµ d¹y v¨n lµ mét c«ng viÖc khã. B¶n th©n mçi bµi häc trong s¸ch gi¸o khoa lµ mét nguån tri thøc v« tËn mµ c¸i ®Ých ®Ó ngêi häc tiÕp nhËn lµ nh÷ng gi¸ trÞ t tëng, nghÖ thuËt, thÈm mü, nh÷ng th«ng ®iÖp văn chương và những con đường khám phá văn học…. Con ®êng ®i tíi nh÷ng gi¸ trÞ ®ã ®ßi hái sù dÉn d¾t chñ ®¹o cña thÇy, sù tiÕp nhËn tÝch cùc cña trß. §ã lµ nh÷ng yªu cÇu kh¾t khe mang tÝnh ®Æc thï khi gi¶ng d¹y bé m«n Ng÷ v¨n khiÕn cho nhiÒu ngêi d¹y v¨n tr¨n trë!? VËy lµm thÕ nµo ®Ó giê d¹y v¨n cã hiÖu qu¶? Lµm thÕ nµo ®Ó häc sinh cã høng thó vµ say mª häc v¨n? ®ã lµ c¶ mét nghÖ thuËt. Ngoµi vèn kiÕn thøc v÷ng vµng, ngoµi nh÷ng ph¬ng ph¸p quen thuéc, ngêi gi¸o viªn v¨n lu«n ph¶i t×m tßi s¸ng t¹o, kh«ng ngõng ®æi míi vµ vËn dông nh÷ng ph¬ng ph¸p phï hîp trong giê d¹y cña m×nh ...®Ó ®a 1 c¸c em thùc sù ®¾m m×nh vµo thÕ giíi v¨n ch¬ng, híng tíi nh÷ng gi¸ trÞ nh©n b¶n: Ch©n – ThiÖn – MÜ, ph¸t huy ®îc tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng, s¸ng t¹o cña häc sinh... §ã chÝnh lµ c¸i ®Ých cña mçi giê d¹y v¨n mµ ngêi gi¸o viªn cÇn híng tíi. Lµ mét trong nh÷ng ngêi ®îc x· héi t«n vinh lµ “kü s t©m hån”, t«i còng «m Êp trong m×nh biÕt bao nhiªu lµ m¬ íc sÏ gãp phÇn ®µo t¹o mét thÕ hÖ trÎ n¨ng ®éng, s¸ng t¹o, thµnh thôc c¸c kü n¨ng sèng ®¸p øng víi yªu cÇu míi cña x· héi hiÖn nay. Qua nhiÒu n¨m tr¶i nghiÖm thùc tiÔn gi¶ng d¹y tiÕp thu viÖc ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc, t«i lu«n t×m cho m×nh mét híng ®i riªng, theo t«i ngoµi viÖc ®æi míi ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y ë nh÷ng giê häc chÝnh kho¸ chóng ta cÇn t¹o ra c¸c s©n ch¬i v¨n häc b»ng h×nh thøc ®Èy m¹nh viÖc tæ chøc nh÷ng ho¹t ®éng ngo¹i khãa bæ trî cÇn thiÕt cho häc sinh khi gi¶ng d¹y m«n V¨n. Víi nh÷ng suy nghÜ nh trªn t«i xin m¹nh d¹n tr×nh bµy gi¶i ph¸p “ Tæ chøc giê häc ngo¹i kho¸ v¨n häc cho häc sinh THCS”. 2. Môc ®Ých nghiªn cøu Trªn c¬ së cña thùc tr¹ng d¹y ng÷ v¨n cho häc sinh, ph©n tÝch nguyªn nh©n vµ ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p n©ng cao chÊt lîng d¹y m«n ng÷ v¨n. 3. §èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu Giê häc ngo¹i khãa v¨n häc cña häc sinh THCS Hy väng víi gi¶i ph¸p nhá nµy thÇy c« vµ c¸c b¹n ®ång nghiÖp sÏ cã c¸i nh×n s©u s¾c h¬n vÒ nh÷ng u ®iÓm cña nh÷ng giê häc ngo¹i khãa v¨n häc khi gi¶ng d¹y v¨n häc trong nhµ trêng nãi chung vµ trêng THCS nãi riªng. I/ c¬ së lý luËn B. gi¶i quyÕt vÊn ®Ò Nh»m n©ng cao chÊt lîng gi¶ng d¹y bé m«n V¨n häc, gÇn ®©y trªn c¸ diÔn ®µn nghiªn cøu, c¸c héi nghÞ, héi th¶o ngêi ta ®· bµn nhiÒu ®Õn vÊn ®Ò ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc. §æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc lµ mét yªu cÇu tÊt yÕu trong viÖc d¹y häc ngµy nay. Ngoµi viÖc ®æi míi trªn nhiÒu ph¬ng diÖn nh: ph¬ng tiÖn, t duy, ng«n ng÷, t¸c phong… ngêi gi¸o viªn cÇn ®æi míi c¶ trong c¸c h×nh thøc d¹y häc sao cho hiÖu qu¶ vµ phï hîp. Ngoµi ®æi míi trong c¸c giê häc chÝnh khãa ta cÇn chó träng tíi c¸c ho¹t ®éng ngo¹i khãa khi gi¶ng d¹y v¨n häc. Ho¹t ®éng ngo¹i khãa lµ c¸c ho¹t ®éng n»m ngoµi ch¬ng tr×nh häc chÝnh khãa, thêng mang tÝnh chÊt tù nguyÖn h¬n lµ b¾t buéc. Theo quan niÖm ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc th× ho¹t ®éng ngo¹i kho¸ lµ mét h×nh thøc tù häc tÝch cùc, bæ Ých vµ cã hiÖu qu¶, nèi liÒn bôc gi¶ng víi thùc tiÔn ®êi sèng, më réng, kÐo dµi trêng suy tëng; thÈm ®Þnh vÒ bµi häc cho häc sinh; ph¸t huy tÝnh chñ ®éng, s¸ng t¹o cho ngêi häc; kiÓm tra l¹i chÊt lîng d¹y häc trong giê häc chÝnh kho¸ v× thêi gian lªn líp cña häc sinh chØ cã h¹n, gi¸o viªn khã cã thÓ ®i s©u vµo nh÷ng chi tiÕt vµ cung cÊp cho häc sinh nhiÒu kiÕn 2 thøc ngoµi s¸ch gi¸o khoa. Nã võa lµ ho¹t ®éng gi¸o dôc, võa lµ ho¹t ®éng thÈm mü, bæ sung toµn diÖn c¸c kü n¨ng sèng cho häc sinh khi tham gia. Nh vËy cã thÓ nãi ho¹t ®éng ngo¹i kho¸ cã mét vai trß v« cïng quan träng trong cuéc sèng cña chóng ta, nhÊt lµ trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y nh÷ng m«n häc nh m«n Ng÷ v¨n trong nhµ trêng v× nã gãp phÇn kh«ng nhá trong qu¸ tr×nh truyÒn b¸, tiÕp nhËn vµ rÌn luyÖn tri thøc, t¹o ra nh÷ng s©n ch¬i lµnh m¹nh, ph¸t triÓn toµn diÖn cho häc sinh trong løa tuæi häc ®êng. II. Thùc tr¹ng cña vÊn ®Ò Mét thùc tÕ lµ qua nhiÒu n¨m gi¶ng d¹y bé m«n Ng÷ V¨n t«i nhËn thÊy viÖc ®a vµo ch¬ng tr×nh gi¶ng d¹y nh÷ng giê häc ngo¹i kho¸ cßn rÊt h¹n chÕ nÕu kh«ng nãi lµ rÊt Ýt ®îc triÓn khai trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y. NhiÒu giê d¹y v¨n b¶n g¾n liÒn víi ®êi sèng thùc tiÔn mµ häc sinh chØ ®îc tiÕp thu vÒ mÆt lý thuyÕt: (vÝ dô d¹y c¸c v¨n b¶n nhËt dông); nhiÒu giê d¹y tËp lµm v¨n cÇn cã vèn tri thøc thùc tiÔn th× häc sinh l¹i chØ ®îc tiÕp thu viÖc h×nh thµnh kh¸i niÖm, c¸c bíc triÓn khai bµi viÕt vµ ph¬ng ph¸p ®Æc trng cña nã:( vÝ dô d¹y lµm v¨n thuyÕt minh, v¨n nghÞ luËn); nhiÒu giê d¹y tiÕng viÖt cÇn ®îc thùc hµnh tr¶i nghiÖm trong ®êi sèng: (vÝ dô d¹y bµi tõ ng÷ ®Þa ph¬ng vµ biÖt ng÷ x· héi…) §· ®Õn lóc cÇn x¸c ®Þnh l¹i vÞ trÝ, vai trß cña giê häc ngo¹i kho¸ trong gi¶ng d¹y m«n V¨n häc.Thay v× chØ gi¶ng d¹y v¨n häc theo mét c«ng thøc lý thuyÕt cè ®Þnh trong nh÷ng giê chÝnh khãa, chóng ta h·y tæ chøc cho c¸c em tham gia vµo c¸c giê häc ngo¹i kho¸ bæ Ých vµ lý thó ®Ó c¸c em cñng cè l¹i kiÕn thøc ®îc häc trªn líp, ph¸t huy n¨ng lùc chñ ®éng s¸ng t¹o cña m×nh, rÌn luyÖn c¸c kü n¨ng sèng, kü n¨ng ho¹t ®éng x· héi, kü n¨ng lµm viÖc nhãm cÇn thiÕt cho b¶n th©n. T«i còng ®· lµm mét cuéc ®iÒu tra nho nhá tõ häc sinh, kÕt qu¶ cho thÊy cã tíi 98% c¸c em rÊt thÝch thó, c¶m thÊy hiÓu bµi h¬n, nhí s©u s¾c h¬n nÕu qua mét sè giê häc lý thuyÕt c¸c em ®îc thÇy c« tæ chøc cho ®i tham quan thùc tÕ, tæ chøc c¸c s©n ch¬i lång ghÐp sau giê häc mét c¸ch thiÕt thùc vµ hiÖu qu¶. VËy vÊn ®Ò ®Æt ra lµ: Khi nµo th× cÇn tæ chøc ho¹t ®éng ngo¹i kho¸? Tæ chøc nh thÕ nµo? PhÇn häc nµo, tiÕt häc nµo cÇn ®îc bæ trî b»ng ch¬ng tr×nh ngo¹i kho¸?(Bëi v× ®©y lµ mét ho¹t ®éng ®Æc biÖt, tæ chøc kh¸ phøc t¹p, chuÈn bÞ c«ng phu vµ cÇn nhiÒu thêi gian nªn kh«ng ph¶i sau tiÕt häc nµo ta còng cã thÓ tæ chøc ho¹t ®éng ngo¹i kho¸ ngay ®îc nªn gi¸o viªn ph¶i lªn kÕ ho¹ch lùa chän tiÕt d¹y ngo¹i khãa, cô thÓ vÒ néi dung bµi d¹y ngo¹i khãa; cô thÓ vÒ thêi gian, cô thÓ vÒ ®Þa ®iÓm, cô thÓ trong c¶ kh©u chuÈn bÞ … ). NghÜa lµ ngêi gi¸o viªn cÇn n¾m v÷ng kiÕn thøc gi¶ng d¹y còng nh kiÕn thøc thùc tÕ cña ®êi sèng, ®Æc ®iÓm t©m lý cña häc sinh ®Ó tæ chøc cho phï hîp: Mét ®Þa ®iÓm tham quan ®éc ®¸o vµ ý nghÜa; mét ch¬ng tr×nh v¨n häc ®îc s©n khÊu ho¸ ®Æc s¾c sÏ gióp häc sinh hiÓu bµi h¬n, nhí l©u h¬n, tÝch cùc h¬n trong ho¹t ®éng häc tËp cña m×nh. Qua thùc tÕ gi¶ng d¹y cña b¶n th©n vµ qua viÖc ®îc dù mét sè ch¬ng tr×nh tæ chøc ngo¹i kho¸ v¨n häc cña b¶n th©n, mét sè trêng vµ cña mét vµi ®ång nghiÖp (VÝ dô ch¬ng tr×nh Ngo¹i kho¸ vÒ NguyÔn Du vµ TruyÖn KiÒu cña THCS An Bµi n¨m 2009; ngo¹i kho¸ vÒ kÞch “T«i vµ chóng ta” cña Lu Quang Vò - THCS ThÞ TrÊn Quúnh C«i n¨m 2010; giê ngo¹i kho¸ vÒ v¨n häc d©n gian líp 6 mµ b¶n th©n ®· thùc hiÖn 3 trong trêng; giê ngo¹i khãa v¨n häc d©n gian cña trêng THCS An Ninh n¨m 2014…), t«i thÊy viÖc tæ chøc ho¹t ®éng ngo¹i kho¸ trong gi¶ng d¹y m«n v¨n mang l¹i hiÖu qu¶ vµ rÊt thiÕt thùc. Nã gãp phÇn lµm s¸ng tá nh÷ng ®ặc trng c¬ b¶n cña tõng thÓ lo¹i v¨n häc mµ häc sinh ®· ®îc häc, khai th¸c kiÕn thøc ë nhiÒu gãc ®é kh¸c nhau thËm chÝ cßn cã thÓ lµm sèng l¹i c¸c t¸c phÈm v¨n häc - ®iÒu mµ c¶ gi¸o viªn vµ häc sinh rÊt khã thùc hiÖn ®îc hÕt trong giê häc chÝnh khãa do h¹n chÕ vÒ ®iÒu kiÖn thêi gian gi¶ng d¹y. Nh vËy cã thÓ nãi, viÖc tæ chøc giê häc ngo¹i kho¸ trong gi¶ng d¹y m«n v¨n häc lµ v« cïng cÇn thiÕt vµ nã cã thÓ mang l¹i hiÖu qu¶ kh¸ cao cho ngêi d¹y vµ ngêi häc. Nã kÝch thÝch høng thó häc v¨n, gióp häc sinh chiÕm lÜnh kiÕn thøc kh«ng gß bã, t¹o ®iÒu kiÖn tèi ®a ®Ó häc sinh thÓ hiÖn vµ gi¶i quyÕt c¸c kü n¨ng cÇn thiÕt trong häc tËp còng nh cuéc sèng. III. c¸c biÖn ph¸p Cã rÊt nhiÒu h×nh thøc tæ chøc kh¸c nhau, mçi gi¸o viªn cã thÓ ®Þnh híng vµ t¹o ra c¸c h×nh thøc ngo¹i kho¸ riªng cho líp, trêng m×nh. Víi nh÷ng suy nghÜ vµ kinh nghiÖm nho nhá cña b¶n th©n, t«i chØ xin ®îc ®a ra mét vµi h×nh thøc tæ chøc ngo¹i kho¸ v¨n häc trong nhiÒu h×nh thøc ngo¹i kho¸ mµ b¶n th©n t«i ®· lµm vµ c¶m thÊy rÊt thiÕt thùc vµ h÷u Ých trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y m«n v¨n còng nh gãp phÇn vµo viÖc rÌn c¸c kü n¨ng, ph¸t triÓn toµn diÖn cho häc sinh ®Ó ®ång nghiÖp cã thÓ tham kh¶o vµ vËn dông: H×nh thøc tæ chøc giê häc ngo¹i khãa v¨n häc d©n gian H×nh thøc tæ chøc giê häc ngo¹i kho¸ khi d¹y kiÓu bµi thuyÕt minh. H×nh thøc tæ chøc giê häc ngo¹i kho¸ cho häc sinh khi häc c¸c v¨n b¶n nhËt dông. … * Nh÷ng viÖc lµm cô thÓ. 1. Tæ chøc ch¬ng tr×nh ngo¹i kho¸ v¨n häc d©n gian Trong ch¬ng tr×nh Ng÷ v¨n THCS cã nhiÒu dßng v¨n häc ®îc ®a vµo gi¶ng d¹y víi nh÷ng néi dung phong phó:V¨n häc d©n gian, V¨n häc trung ®¹i, V¨n häc hiÖn ®¹i…Cã rÊt nhiÒu ph¬ng ph¸p ®Ó häc sinh tiÕp cËn víi néi dung bµi häc cña nh÷ng dßng v¨n häc nµy. Mét trong nh÷ng ph¬ng ph¸p kh«ng kÐm phÇn quan träng trong viÖc thu hót häc sinh a thÝch häc v¨n vµ tiÕp cËn tèt h¬n víi nh÷ng bµi häc cña m×nh ®ã lµ viÖc tæ chøc nh÷ng giê häc ngo¹i kho¸ bæ trî sau nh÷ng bµi gi¶ng thuyÕt phôc . Mét thÓ lo¹i rÊt thÝch hîp cho nh÷ng giê häc ngo¹i khãa ®ã chÝnh lµ v¨n häc d©n gian. Trong giê ngo¹i kho¸ vÒ v¨n häc nµy, ®iÒu dÔ dµng nhËn thÊy lµ häc sinh rÊt hµo høng thÓ hiÖn vèn kiÕn thøc mµ m×nh ®îc häc, c¸c em cã thÓ häc hái trao ®æi lÉn nhau vÒ mäi lÜnh vùc cña thÓ lo¹i nµy, t×m hiÓu mét t¸c phÈm v¨n häc mét c¸ch toµn diÖn, ®îc giao lu chia sÎ nh÷ng b¨n kho¨n th¾c m¾c víi thÇy c«, b¹n bÌ vÒ nh÷ng vÊn ®Ò v¨n ch¬ng mµ m×nh c¶m thÊy tr¨n trë,®îc nhËp vai c¸c nh©n vật ®Ó tái hiÖn các câu chuyện, cã c¬ héi thÓ hiÖn tµi n¨ng, rÌn luyÖn c¸c kü n¨ng… vµ ®Æc biÖt gióp c¸c em yªu mÕn h¬n m«n v¨n – mét m«n häc vÉn bÞ coi lµ nhµm ch¸n. Còng nh c¸c ch¬ng tr×nh ngo¹i kho¸ kh¸c, tæ chøc ho¹t ®éng nµy rÊt cÇn gi¸o viªn ph¶i cã sù chuÈn bÞ chu ®¸o vµ c«ng phu vÒ mäi ph¬ng diÖn liªn quan ®Õn ch¬ng tr×nh: KÕ ho¹ch chi tiÕt, ph©n c«ng nhiÖm vô cô thÓ, néi dung ®Æc s¾c phong phó…. ®Ó ch¬ng tr×nh thµnh c«ng.VÝ dô: - Sau khi học sinh học xong phÇn Văn học dân gian, gi¸o viªn hướng dẫn học sinh viết một số đề tài tìm hiểu những nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của ca dao cổ nói chung và bình một số bài ca dao đặc sắc (có thể ngoài chương trình) - Viết một số đề tài tìm hiểu,về giá trị nội dung, nghệ thuật của truyện cổ dân gian 4 - Hướng dẫn học sinh đọc thêm những truyện cổ dân gian ngoài chương trình để chọn và dựng hoạt cảnh chuyển thể từ truyện cổ dân gian (Ví dụ: Dùng ho¹t c¶nh về các thầy đồ, thầy bói thi nói khoác; Dùng ho¹t c¶nh vÒ chuyÖn S¬n Tinh Thñy Tinh; Dùng ho¹t c¶nh vÒ chuyÖn cæ tÝch Th¹ch Sanh, C©y KhÕ . . ), - Cho häc sinh tËp h¸t nh÷ng lµn ®iÖu d©n ca tiªu biÓu cña ba miÒn… - ChuÈn bÞ trang phôc, trang trÝ, loa ®µi, ®éi ch¬i… Sau khi ®· ph©n c«ng cho c¸c tæ chuÈn bÞ tèt mäi kh©u chu ®¸o ta cã thÓ tæ chøc ho¹t ®éng víi néi dung ®a d¹ng vµ phong phó,vÝ dô: PhÇn I: PhÇn thi hiÓu biÕt. - Trình bày những nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của ca dao, dân ca Việt Nam? -Kể tên những chùm tục ngữ mà em biết trong kho tàng tục ngữ Việt Nam? Đọc một vài câu tục ngữ mà em thấy thật tâm đắc? Nêu nội dung của nó? … Phần II: Giao lưu và thể hiện tài năng - Thi bình ca dao theo chủ đề hoặc theo tác phẩm lựa chọn. - Thi sáng tác ca dao trong thời gian ngắn theo các mô típ ngôn ngữ : Chiều chiều ... Hỡi cô... Hôm qua... Hỡi anh... Đêm qua . . . - Thi hát các làn điệu dân ca Bắc-Trung- Nam hoặc dân ca Nghệ tĩnh ( B¹n hát dân ca, tôi dựng vũ điệu). - Ho¹t c¶nh truyÖn d©n gian…. PhÇn III. Tæng kÕt ®iÓm vµ trao gi¶i Ho¹t c¶nh vÒ truyÖn d©n gian vµ h¸t d©n ca 3 miÒn 5 Nh vËy qua hoạt động ngoại khoá văn học, đặc biệt phần Văn học dân gian thùc sù mang l¹i mét lîi Ých thiÕt thùc. Nã không chỉ góp phần nâng cao khả năng tư duy độc lập, tăng cường khả năng sáng tạo trong học tập, kích thích lòng ham muốn tìm tòi, khám phá những kiến thức mới của người học mà còn góp phần hoàn thiện khả năng chuyên môn và kỹ năng sư phạm của người thầy trong quá trình chuẩn bị và đồng hành với người học khám phá kiến thức. 2. H×nh thøc ngo¹i kho¸ cho häc sinh sau khi d¹y kiÓu bµi thuyÕt minh. Nh ta ®· biÕt khi gi¶ng d¹y vÒ v¨n thuyÕt minh vµ c¸ch lµm mét bµi v¨n thuyÕt minh, ngoµi viÖc gi¸o viªn cho häc sinh n¾m ®îc kh¸i niÖm vÒ v¨n thuyÕt minh (Vaên thuyeát minh laø kieåu v¨n thoâng duïng trong moïi lónh vöïc ñôøi soáng nhaèm cung caáp tri thöùc veà ñaëc ñieåm , tính chaát , nguyeân nhaân ,… caùc hieän töôïng vaø söï vaät trong töï nhieân , x· héi baèng phöông thöùc trình baøy , giôùi thieäu , giaûi thích), n¾m ®îc vai trß vµ c¸c ph¬ng ph¸p thuyÕt minh… häc sinh rÊt cÇn cã tri thøc thùc tiÔn, nhÊt lµ c¸c tri thøc dïng ®Ó thuyÕt minh vÒ mét danh lam th¾ng c¶nh: Di tÝch lÞch sö, danh lam th¾ng c¶nh…, thuyÕt minh vÒ mét c¸ch lµm: mét mãn ¨n, mét ®å ch¬i…, thuyÕt minh vÒ mét sè sù vËt tiªu biÓu: chiÕc nãn l¸, chiÕc ¸o dµi….§Ó gióp c¸c em cã ®îc nh÷ng tri thøc thùc tÕ ®ã gi¸o viªn nªn tæ chøc cho häc sinh mét ch¬ng tr×nh ngo¹i kho¸: ®i th¨m mét danh lam th¾ng c¶nh ®Ñp cña ®Þa ph¬ng, ®i thùc tÕ vµo lµng nghÒ lµm nãn, tæ chøc cho häc sinh tham gia vµo ch¬ng tr×nh giíi thiÖu, tr×nh diÔn vµ thuyÕt minh vÒ ¸o dµi ViÖt Nam…. Trong giê häc thùc tÕ ®ã gi¸o viªn lÇn lît gióp c¸c em sö dông c¸c kiÕn thøc lý thuyÕt ®· häc vËn dông vµo thùc tiÔn ®Ó thuyÕt minh vÒ ®èi tîng. VÝ dô 1: * Sau giê häc thuyÕt minh vÒ danh lam th¾ng c¶nh ë líp 8, ®Ó häc sinh vieát ®îc baøi giôùi thieäu veà moät danh lam thaéng caûnh gi¸o viªn nªn tæ chøc cho c¸c em giờ học ngoại khóa thuyết minh về một danh lam thắng cảnh ở địa phương. Học sinh sẽ được ñeán taän nôi ñeå xem xeùt , quan saùt , hoûi han , tìm hieåu tröïc tieáp mét danh lam th¾ng c¶nh tiªu biÓu cña ®Þa ph¬ng.§Ó giê ngo¹i khãa thµnh c«ng t«i chó träng kh©u chuÈn bÞ cho c¸c em: - T×m ®Þa ®iÓm thuyÕt minh phï hîp víi giê ngo¹i khãa: Mét di tÝch lÞch sö cña ®Þa ph¬ng quen thuéc vµ gÇn gòi víi c¸c em. - Nªu tríc nh÷ng yªu cÇu cÇn lµm râ ®îc trong giê häc ngo¹i khãa ®Ó c¸c em chñ ®éng t×m tßi nghiªn cøu . - Ho¹ch ®Þnh thêi gian, néi dung vµ ph©n c«ng c«ng viÖc cho tõng nhãm (quan s¸t, ghi chÐp, TËp thuyÕt minh …. - Qu¸n triÖt kh©u an toµn trong giê häc ngo¹i khãa - Yªu cÇu viÕt bµi thu ho¹ch… Cô thÓ trong thùc tÕ khi d¹y tiÕt häc nµy, t«i ®· cho häc sinh tæ chøc theo nhãm ®i th¨m quan khu ®×nh lµng næi tiÕng g¾n liÒn víi lÞch sö vµ rÊt giµu ý nghÜa cña quª h¬ng. Sau khi híng dÉn häc sinh ®Õn th¨m ®×nh lµng, gi¸o viªn dÉn d¾t häc sinh tiÕp cËn theo tr×nh tù quan s¸t cïng víi lêi thuyÕt minh giíi thiÖu : Hình ảnh ngôi đình với những mái cong cao vút, đã ăn sâu vào tâm trí của mçi ngêi d©n quª ta. Dưới mái đình này biÕt bao ngêi ®· lớn lên, díi m¸i ®×nh nµy cã biÕt bao kû niÖm vÒ nh÷ng n¨m th¸ng hµo hïng t¬i ®Ñp cña quª h¬ng, biÕt bao ngêi con 6 cña quª ta ®· chia tay người thân bạn bè đi chiến đấu, chøng kiÕn bao mèi t×nh quª t¬i ®Ñp… Sau ®ã gi¸o viªn ®i vµo thuyÕt minh theo tr×nh tù: nguån gèc, quy m« vµ kiÕn tróc, ý nghÜa … cña ®×nh lµng: Mái đình nµy được dựng muộn hơn so với làng. Nghe các cụ giµ lµng kể lại, ®×nh ®îc x©y dùng tõ thêi NguyÔn, khi vận chuyển đình về làng cũng là một kỳ công vì cột đình vừa to vừa dài. Cột to đến hai người lớn ôm mới xuể. Các cụ bảo phải chuyển xuống sông rồi từ đó phải dùng con lăn để đưa về làng. Vì vậy đình làng dựng cách bờ sông chỉ vài trăm mét nằm trên khu đất cuối làng, khá rộng rãi, kiến trúc đồ sộ bậc nhất trong vùng, hình chữ Công. Tríc cöa ®×nh lµ chiếc giếng bán nguyệt, hai chiÕc cét ®¸ dùng hai bªn cæng ch¹m kh¾c rång chÇu khiÕn cho chóng ta cã một cảm giác vừa tôn nghiêm, vừa gần gũi, vừa cổ xưa tràn ngập tâm hồn.S©n ®×nh ®îc l¸t g¹ch ®á theo « vu«ng v¾n vµ réng r·i lóc nµo còng ®îc che rîp bëi bãng c©y ®a giµ to lín, v÷ng ch·i ngµn n¨m tuæi tríc cæng ®×nh…. §øng díi chóng ta cã thÓ ngắm nhìn mái đình cong vút, mái ngói rêu phong cổ kính, ngắm những chạm trổ trên những xà gồ, thượng lương. Người xưa cho chạm, khảm các kèo, xà và vách ngăn một cách hoành tráng và tinh xảo. Mỗi đòn, kèo của đình là một bức hoạ nổi, với đủ loại đề tài, hoa văn. Những bông cúc, bông mai, những cành trúc, cánh chim…những ký họa đồng quê bằng gỗ thật là sinh động và tinh tế. Lễ hội hàng năm t¹i ®×nh lµng ®îc mở từ 20 – 30/3 âm lịch, là lễ hội lớn trong vùng, có trò kéo chữ, đánh gậy, móa l©n … Cái kỳ lạ của đình làng là làm cho con người khi bước vào đó vừa được trùm phủ lên tâm hồn bởi sự tôn nghiêm, linh thiêng lại vừa được sống trong một không khí ấm áp, gần gũi và giản dị như ở trong chính ngôi nhà của mình… Nh vËy b»ng viÖc cho häc sinh ®i th¨m, quan s¸t cô thÓ thùc tÕ mét danh lam th¾ng c¶nh cña ®Þa ph¬ng gi¸o viªn ®· gióp cho c¸c em cñng cè thªm vÒ kiÕn thøc võa ®îc häc vÒ v¨n thuyÕt minh nãi chung, thuyÕt minh vÒ mét danh lam th¾ng c¶nh nãi riªng. Häc sinh h×nh thµnh ®îc c¸c kü n¨ng c¬ b¶n( quan s¸t, t×m sè liÖu vµ dÉn chøng, giíi thiÖu…)khi thuyÕt minh, hiÓu thªm vÒ vèn kiÕn thøc lÞch sö, kiÕn tróc…, biÕt tr©n quý gi¸ trÞ v¨n ho¸ tinh thÇn cña quª h¬ng, d©n téc, thªm yªu quª h¬ng ®Êt níc m×nh… 7 * VÝ dô 2 Khi d¹y cho häc sinh thuyÕt minh vÒ mét ®å vËt: chiÕc nãn l¸, chiÕc ¸o dµi ViÖt Nam. Trªn c¬ së lý thuyÕt ®· ®îc häc trªn líp, gi¸o viªn cã thÓ tæ chøc mét ch¬ng tr×nh ngo¹i khãa gåm 3 phÇn: PhÇn I. HiÓu biÕt - Trong phÇn nµy c¸c ®éi ch¬i sÏ ph¶i tham gia tr¶ lêi c¸c c©u hái nhá thÓ hiÖn sù hiÓu biÕt cña m×nh vÒ d¹ng v¨n thuyÕt minh nãi chung, thuyÕt minh c¸c ®å vËt nãi riªng, hiÓu biÕt vÒ chiÕc ¸o dµi truyÒn thèng (C©u hái ®îc gi¸o viªn biªn so¹n cô thÓ cho häc sinh tham gia b¾t th¨m tr¶ lêi). PhÇn II. Xem mét sè t liÖu vÒ xuÊt xø, ®Æc ®iÓm vµ gi¸ trÞ cña chiÕc ¸o dµi truyÒn thèng cña ngêi ViÖt Nam. - ë phÇn tr×nh chiÕu nµy gi¸o viªn ph¶i c«ng phu t×m tßi, su tÇm t liÖu víi nh÷ng h×nh ¶nh, thíc phim, c©u chuyÖn nhá cô thÓ vµ ch©n thùc… vÒ tµ ¸o dµi ViÖt Nam sau ®ã biªn so¹n trªn gi¸o ¸n ®iÖn tö ®Ó tr×nh chiÕu trong giê häc sao cho thËt thuyÕt phôc vµ mang l¹i hiÖu qu¶ cho giê häc. H×nh ¶nh n÷ sinh víi chiÕc ¸o dµi truyÒn thèng duyªn d¸ng ViÖt Nam PhÇn III: Tr×nh diÔn ¸o dµi truyÒn thèng. ë phÇn thi nµy häc sinh ®îc trùc tiÕp tham gia vµo tr×nh diÔn ¸o dµi ®Ó c¸c em ®îc trùc tiÕp thÈm thÊu c¸i ®Ñp cña chiÕc ¸o dµi truyÒn thèng ViÖt Nam(Tïy sù s¸ng t¹o cña gi¸o viªn mµ lùa chon c¸c c¸ch tr×nh diÔn cho phï hîp). Khi ®ãn xem nh÷ng mµn tr×nh diÔn trªn s©n khÊu cïng víi lêi thuyÕt minh sinh ®éng vÒ chiÕc ¸o dµi: Không có tài liệu ghi nhận xuất phát điểm của áo dài nguyên thuỷ.Y phục xa xưa nhất của người Việt, theo những hình khắc trên mặt chiếc trống đồng Ngọc Lũ cách nay khoảng vài nghìn năm cho thấy hình phụ nữ mặc trang phục với hai tà áo xẻ. Sử gia Đào Duy Anh viết, "Theo sách Sử ký chép thì người Văn Lang xưa, mặc áo dài về bên tả.Thế kỷ thứ nhất, Nhâm Diên dạy cho dân quận Cửu Chân dùng kiểu quần áo theo người Tàu. trước hồi Bắc thuộc thì người Việt gài áo về tay trái, về sau bắt chước người Trung Quốc mới mặc áo gài về tay phải". Kiểu sơ khai của chiếc áo dài xưa nhất là áo giao lãnh, tương tự như áo tứ thân nhưng khi mặc thì hai thân trước để giao nhau mà không buộc lại. Áo mặc phủ ngoài yếm lót, váy tơ đen, thắt lưng mầu buông thả. 8 Vì phải làm việc chiếc áo giao lãnh được thu gọn lại thành kiểu áo tứ thân (gồm bốn vạt nửa: vạt nửa trước phải, vạt nửa trước trái, vạt nửa sau phải, vạt nửa sau trái). Áo tứ thân được mặc ra ngoài váy xắn quai cồng để tiện cho việc gồng gánh nhưng vẫn không làm mất đi vẻ đẹp của người phụ nữ. Áo tứ thân thích hợp cho người phụ nữ miền quê quanh năm cần cù bươn chải. Bộ áo tứ thân đứng vững trên đất nước Việt Nam cả mấy ngàn năm trong khi bộ xiêm y lượt thượt của người nữ Trung Hoa chỉ còn xuất hiện trong cung điện hoặc trong những nhà quyền quý Áo dài được cách tân, thế là ra đời áo ngũ thân với biến cải ở chỗ vạt nửa trước phải nay được thu bé lại trở thành vạt con; thêm một vạt thứ năm be bé nằm ở dưới vạt trước. Mỗi vạt có hai thân nối sống, tượng trưng cho tứ thân phụ mẫu, và vạt con nằm dưới vạt trước chính là thân thứ năm tượng trưng cho người mặc áo. Chịu ảnh hưởng nặng của văn hóa Trung Hoa, cho đến thế kỷ 18 , dưới thời các chúa Nguyễn, để gìn giữ bản sắc văn hóa riêng, Vũ Vương Nguyễn Phúc Khoát ban hành sắc dụ về ăn mặc cho toàn thể dân chúng xứ Đàng Trong phải theo đó thi hành. Trong sắc dụ đó, người ta thấy lần đầu tiên sự định hình cơ bản của chiếc áo dài Việt Nam, như sau: "Thường phục thì đàn ông, đàn bà dùng áo cổ đứng ngắn tay, cửa ống tay rộng hoặc hẹp tùy tiện. Áo thì hai bên nách trở xuống phải khâu kín liền, không được xẻ mở. Bộ áo ngũ thân xuất hiện vào khoảng đời vua Gia Long (1802-1819). Sở dĩ có sự ước đoán này, vì mặc áo ngũ thân thì phải mặc quần chớ không thể mặc váy. Råi ¸o dài "Le Mur” ra ®êi( dịch sang tiếng Pháp của tên Cát Tường), một họa sĩ vào thập niên 1930 đã thực hiện một cải cách quan trọng trên chiếc áo tứ thân để biến nó chỉ còn lại hai vạt trước và sau mà thôi. Vạt trước được họa sĩ nối dài chấm đất để tăng thêm dáng vẻ uyển chuyển trong bước đi đồng thời thân trên được may ôm sát theo những đường cong cơ thể người mặc tạo nên vẻ yêu kiều và gợi cảm rất độc đáo. Để tăng thêm vẻ nữ tính, hàng nút phía trước được dịch chuyển sang một chỗ mở áo dọc theo vai rồi chạy dọc theo một bên sườn. ¸o Le Mur mặc cho đúng mốt phải với quần xa tanh trắng, đi giày cao, một tay cắp ô và quàng vai thêm chiếc bóp đầm. Năm 1934, một họa sĩ khác là Lê Phổ bỏ bớt những nét lai căng, cứng cỏi của áo Le Mur, đồng thời đưa thêm các yếu tố dân tộc từ áo tứ thân, ngũ thân vào, tạo ra một kiểu áo vạt dài cổ kính, ôm sát thân người, trong khi hai vạt dưới được tự do bay lượn. Sự dung hợp này quá hài hòa, vẹn vẻ giữa cái mới và cái cũ, được giới nữ thời đó hoan nghênh nhiệt liệt. Từ đây áo dài Việt Nam đã tìm được hình hài chuẩn mực của nó, và từ bấy đến nay dù trải bao thăng trầm, bao lần cách tân cách điệu, hình dạng chiếc áo dài về cơ bản vẫn giữ nguyên… 9 Tr×nh diÔn ¸o dµi ViÖt Nam trong giê häc ngo¹i khãa Nh vËy qua phÇn thuyÕt minh ®éc ®¸o ®ã häc sinh võa c¶m nhËn ®îc s©u s¾c h¬n phÇn lý thuyÕt ®îc häc trªn líp, võa trùc tiÕp ®îc thëng thøc mµn tr×nh diÔn ¸o dµi Ên tîng, ®iÒu ®ã sÏ gióp c¸c em cã mét c¸i nh×n míi vÒ m«n häc, yªu thÝch h¬n nÐt v¨n ho¸ ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc cña quª h¬ng, ®Êt níc m×nh… §©y lµ ch¬ng tr×nh ngo¹i kho¸ lín,tæ chøc cho c¶ mét khèi, thËm chÝ cho häc sinh c¶ mét trêng cïng xem nªn ngoµi kh©u chuÈn bÞ c¬ b¶n vÒ kiÕn thøc, gi¸o viªn ph¶i cã sù kÕt hîp víi c¸c ®ång nghiÖp chuÈn bÞ s©n khÊu, su tÇm t liÖu vÒ nguån gèc, vai trß cña chiÕc ¸o dµi cña ngêi ViÖt sau ®ã so¹n vµ tr×nh chiÕu trªn m¸y chiÕu ®iÖn tö; tiÕp n÷a lµ kh©u híng dÉn häc sinh chuÈn bÞ tr×nh diÔn, ©m nh¹c phô ®¹o, dÉn ch¬ng tr×nh giíi thiÖu vÒ buæi ngo¹i kho¸. Sau giê häc ngo¹i kho¸ gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh viÕt bµi thu ho¹ch cña m×nh, cã thÓ lµ thuyÕt minh vÒ chiÕc ¸o dµi ViÖt Nam.Cã thÓ lµ thuyÕt minh vÒ giê häc ngo¹i khãa tæ chøc ë trêng em Ch¾c ch¾n víi nh÷ng hiÓu biÕt vÒ ¸o dµi ViÖt Nam vµ giê ngo¹i khãa võa ®îc dù, häc sinh sÏ hiÓu ®îc m×nh ph¶i lµm bµi thu ho¹ch nh thÕ nµo víi nh÷ng kiÕn thøc nãng hæi vµ sèng ®éng mµ m×nh võa ®îc tiÕp thu vµ c¶m nhËn. 3. Tæ chøc ngo¹i kho¸ cho häc sinh sau khi häc c¸c v¨n b¶n nhËt dông. Nh chóng ta ®· biÕt, côm v¨n b¶n nhËt dông ®îc ®a vµo ch¬ng tr×nh Ng÷ v¨n rÊt thiÕt thùc vµ cã ý nghÜa gi¸o dôc to lín ®èi víi häc sinh. Mçi gi¸o viªn khi d¹y côm v¨n b¶n nµy ngoµi viÖc b¸m s¸t v¨n b¶n cßn ph¶i t×m kiÕm t liÖu cÇn thiÕt tõ cuéc sèng xung quanh ®Ó bæ trî cho giê d¹y cña m×nh. Ngoµi nh÷ng ph¬ng ph¸p d¹y häc bæ trî th«ng dông chóng ta cã thÓ tæ chøc mét ho¹t ®éng ngo¹i kho¸ cho häc sinh sau khi häc côm v¨n b¶n nµy. Nh vËy, víi kiÕn thøc ®îc tiÕp thu trªn líp c¸c em cã thÓ ®i vµo thùc tÕ ®Ó minh chøng, häc tËp vµ tù rót ra bµi häc cho b¶n th©n. VÝ dô: Sau khi häc xong c¸c v¨n b¶n nhật dụng lớp 8: “Bµi to¸n d©n sè”; “«n dÞch thuèc l¸”, “Th«ng tin vÒ ngµy tr¸i ®Êt n¨m 2000”, gi¸o viªn tæ chøc mét giê häc ngo¹i kho¸ vÒ c¸c vÊn ®Ò x· héi víi nhan ®Ò: “Tån t¹i hay kh«ng tån t¹i” ? Giê häc cã nhiÒu c¸ch thøc thÓ hiÖn. B¶n th©n t«i ®· tæ chøc cho c¸c em giê ngo¹i khãa theo néi dung sau: 1. Xem phim t liÖu ®Ó n¾m b¾t vµ tuyªn truyÒn víi tªn gäi: “Cuéc sèng quanh ta”. - Më ®Çu lµ nh÷ng h×nh ¶nh t¬i ®Ñp cña cuéc sèng – nÕu b¹n biÕt sèng ®Ñp. - TiÕp ®Õn lµ “Nh÷ng ®iÒu tr«ng thÊy mµ ®au ®ín lßng”. Tr×nh chiÕu vÒ nh÷ng hiÖn thùc phò phµng do sù kÐm hiÓu biÕt vÒ cuéc sèng mang l¹i. - Cuèi cïng lµ nh÷ng lêi c¶nh b¸o, th«ng ®iÖp sèng cho mçi ngêi. 10 2. Giao lu thÓ hiÖn tµi n¨ng C¸c ®éi sÏ tham gia ®ãng ho¹t c¶nh vÒ chñ ®Ò tù chän. Néi dung ho¹t c¶nh ph¶i phï hîp, mang tÝnh chÊt tuyªn truyÒn s©u réng vµ cã chøa th«ng ®iÖp trong ®ã (Lu ý mµn tr×nh diÔn nµy ph¶i chuÈn bÞ thËt c«ng phu vµ sao cho hÊp dÉn. Gi¸o viªn ph¶I biÕt lùa chän nh÷ng häc sinh cã n¨ng khiÕu vµ ®îc tËp luyÖn vµ chuÈn bÞ kü cµng tõ d¸ng ngêi, trang phôc, ng«n tõ, ®iÖu bé, dông cô…) Ho¹t c¶nh häc sinh ®ãng vÒ vÊn ®Ò bïng næ d©n sè 3. PhÇn giao lu víi kh¸n gi¶ PhÇn nµy dµnh riªng cho kh¸n gi¶ nªn chuÈn bÞ c¸c c©u hái phï hîp. Néi dung c©u hái ph¶i gióp häc sinh thÓ hiÖn ®îc nh÷ng ®iÒu lÜnh héi qua 2 phÇn thÓ hiÖn võa råi. Sau mçi t×nh huèng ®Òu ®a ra c©u hái ®Ó häc sinh xö lý vµ rÌn luyÖn vµ trao ®æi, vÝ dô: - Em cã suy nghÜ g× vÒ hiÖn tîng hót thuèc l¸ trong trêng häc trªn? - Em h·y viÕt l¹i kÕt thóc tèt ®Ñp cho t×nh huèng kh«ng ®¸ng cã võa xem? - Theo em chóng ta cÇn ph¶i lµm g× tríc nh÷ng t tëng cæ hñ vÒ d©n sè ®ã? - Em biÕt g× vÒ vÊn ®Ò d©n sè ë x· em?...... Trong buæi ngo¹i kho¸ nµy, víi h×nh thøc tr×nh chiÕu vÒ c¸c sè liÖu tÖ n¹n, bÖnh tËt… do d©n sè t¨ng nhanh, do hót thuèc l¸, do kh«ng b¶o vÖ m«i trêng mµ con ngêi chóng ta m¾c ph¶i ®Ó häc sinh cïng xem vµ suy ngÉm. Sau khi cho häc sinh xem nh÷ng thíc phim t liÖu ®ã gi¸o viªn cã thÓ hái mét vµi häc sinh ph¸t biÓu suy nghÜ cña m×nh. §Ó giê häc ngo¹i kho¸ thªm sinh ®éng gi¸o viªn cho c¸c em ®ãng mét vµi ho¹t c¶nh vµ t×nh huèng mang tÝnh chÊt tuyªn truyÒn vµ rÌn luyÖn kü n¨ng sèng cho häc sinh. 11 HiÖn tîng hót thuèc l¸ ë häc ®êng. HiÖn tîng vøt r¸c th¶i bõa b·i ë n«ng th«n. 12 HiÖn tîng con ®µn ch¸u ®èng ë mét sè gia ®×nh…. Sau khi cho häc sinh th¶o luËn nhãm vÒ c¸c vÊn ®Ò nªu trªn, gi¸o viªn cho häc sinh kh¸i qu¸t l¹i giê ngo¹i khãa b»ng mét s¬ ®å ®îc Èn c¸c mòi tªn sau 13 Yªu cÇu häc sinh ®iÒn c¸c mòi tªn cho s¬ ®å. §Ó ®iÒn ®îc s¬ ®å ®ã buéc häc sinh ph¶i cã tri thøc, cã sù ph¸n ®o¸n nh¹y bÐn vµ am hiÓu ®îc quy luËt cña ®êi sèng 14 con ngêi th«ng qua c¸c t×nh huèng cña chuyªn ®Ò ngo¹i khãa…Dùa vµo sù hîp t¸c t duy tËp thÓ c¸c em cã thÓ dÔ dµng ®iÒn ®óng c¸c mòi tªn cho phï hîp Nh vËy sau giê häc ngo¹i kho¸ nµy kÕt hîp víi nh÷ng g× ®· ®îc häc ë trªn líp, ch¾c ch¾n häc sinh sÏ rÊt høng thó vµ hiÓu bµi, hiÓu h¬n nh÷ng vÊn ®Ò trong cuéc sèng, biÕt tù h×nh thµnh vµ rÌn luyÖn kü n¨ng sèng cho b¶n th©n m×nh tríc c¸c vÊn ®Ò x· héi… * Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®îc. Trong nh÷ng n¨m häc gÇn ®©y, cïng víi sù tiÕp thu ch¬ng tr×nh ®æi míi s¸ch gi¸o khoa vµ sù ¸p dông nh÷ng ph¬ng tiÖn d¹y häc hiÖn ®¹i, t«i ®· vËn dông viÖc kÕt hîp gi¶ng d¹y lý thuyÕt trªn líp víi viÖc híng dÉn, tæ chøc cho häc sinh tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng ngo¹i kho¸ v¨n häc cña líp, cña trêng. KÕt qu¶ ®· tr¶ lêi t«i r»ng: Víi sù kÕt hîp khÐo lÐo gi÷a viÖc häc lý thuyÕt vµ thùc tiÔn sau c¸c giê d¹y v¨n mang l¹i hiÖu qu¶ rÊt cao cho ngêi d¹y vµ ngêi häc, ph¸t huy ®îc tÝnh tÝch cùc , chñ ®éng, s¸ng t¹o cña häc sinh. Häc sinh say mª häc v¨n h¬n, c¸c em cã høng thó nhËp cuéc vµo giê häc, kiÕn thøc cña bµi häc l¾ng ®äng l¹i l©u h¬n sau mçi tiÕt häc ngo¹i kho¸. Hoạt động ngoại khóa còn giúp HS hoàn thiện nhân cách và phát triển óc sáng tạo, sự hoạt bát, rÌn luyÖn c¸c kü n¨ng sèng, kü n¨ng ho¹t ®éng tËp thÓ…. Không ít trường hợp, những tài năng hội họa, âm nhạc, thể thao được phát hiện từ các hoạt động ngoại khóa nµy..Ngay b¶n th©n gi¸o viªn còng c¶m thÊy tù tin vµ høng thó khi cïng ®îc tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng ngo¹i kho¸ bæ Ých cïng c¸c em, trau dåi thªm vèn kiÕn thøc thùc tiÔn, båi ®¾p thªm c¸ch tæ chøc ho¹t ®éng ngoµi giê lªn líp víi nh÷ng kü n¨ng cÇn thiÕt cho nghÒ nghiÖp còng nh b¶n th©n m×nh. 1. KÕt luËn: c. KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ Ngµy nay trong nỗ lực tìm kiếm và đổi mới PPDH nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy và góp phần khắc phục tình trạng học sinh thiếu hứng thú học văn, tổ chức các hoạt động ngoại khoá Văn học là một xu hướng khả dĩ đáp ứng tốt những yêu cầu đổi mới PPDH theo hướng lấy người học làm trung tâm, góp phần tạo ra lối sống văn 15 hoá và khả năng hưởng thụ văn hoá nghệ thuật cho học sinh. Qua hoạt động ngoại khoá Văn học, học sinh được phát triển cân đối về trí tuệ, đạo đức, thể dục và mĩ dục… Qua c¸c giê ngo¹i kho¸ ®îc dù vµ b¶n th©n tæ chøc t«i còng rót ra mét vµi kinh nghiÖm nhá, ®ã lµ: muèn ®¹t hiÖu qu¶ tèi u ®ßi hái gi¸o viªn ph¶i cã sù linh ho¹t trong qu¸ tr×nh tæ chøc. Tuú tõng thÓ lo¹i, tuú tõng bµi d¹y, tuú tõng ®èi tîng mµ ta ¸p dông tæ chøc ngo¹i kho¸ cho phï hîp. ViÖc tæ chøc ngo¹i kho¸ v¨n häc lµ c¶ mét qu¸ tr×nh t×m tßi, s¸ng t¹o, chuÈn bÞ chu ®¸o cña b¶n th©n ngêi gi¸o viªn. Gi¸o viªn cÇn cã sù ñng hé cña ®ång nghiÖp, phèi kÕt hîp chÆt chÏ víi tæ chuyªn m«n vµ l·nh ®¹o ®¬n vÞ m×nh ®Ó viÖc tæ chøc ngo¹i kho¸ cã hiÖu qu¶. Cã nh vËy ta míi t¹o ra nh÷ng tiÕt d¹y sinh ®éng, nh÷ng giê häc kh«ng cßn nhµm ch¸n cho häc sinh vµ ngay víi b¶n th©n chóng ta, ®ång thêi t¹o ®îc t©m thÕ häc tËp høng thó ë häc sinh, gióp häc sinh c¶m nhËn s©u s¾c h¬n vÒ nh÷ng néi dung ®· ®îc häc, thÊy m«n v¨n thËt lµ thó vÞ vµ quan träng kh«ng kÐm g× nh÷ng m«n häc kh¸c. Cã lÏ trong nhµ trêng, kh«ng cã bé m«n khoa häc nµo cã thÓ thay thÕ ®îc m«n v¨n. §ã lµ m«n häc võa h×nh thµnh nh©n c¸ch, võa h×nh thµnh t©m hån cho thÕ hÖ trÎ. Trong thêi ®¹i hiÖn nay, cïng víi sù ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt, ®êi sèng x· héi kh«ng ngõng ®îc n©ng lªn.Trong sù vËn ®éng phøc t¹p cña cuéc sèng, m«n v¨n sÏ gi÷ l¹i nh÷ng g× tèt ®Ñp nhÊt trong t©m hån con ngêi, gi÷ l¹i nh÷ng phÈm chÊt nh©n v¨n ®Ó nèi gÇn kho¶ng c¸ch cho ngêi gÇn ngêi h¬n, cho tr¸i tim hoµ nhÞp ®îc víi tr¸i tim. §Ó ph¸t huy ®îc vai trß thiªng liªng vµ cao c¶ ®ã, yªu cÇu ngêi gi¸o viªn kh«ng ngõng t×m tßi s¸ng t¹o trong ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y ®Ó truyÒn ®¹t tíi c¸c em nh÷ng kiÕn thøc cÇn thiÕt göi g¾m qua mçi giê häc. Khi nghiªn cøu gi¶i ph¸p kinh nghiÖm nµy, t«i hy väng ®ång nghiÖp sÏ cã c¸i nh×n míi mÎ h¬n, tÝch cùc h¬n vÒ ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y vµ ®Æc biÖt lµ tæ chøc ®îc nh÷ng giê häc ngo¹i kho¸ sinh ®éng sau nh÷ng tiÕt d¹y v¨n cña m×nh. 2. KiÕn nghÞ: * Đối với Phòng Giáo dục - Đào tạo Tổ chức các lớp chuyên đề bồi dưỡng cho giáo viên về các kỹ năng tổ chức giờ học ngoại khóa để đa dạng hóa các hình thức và chất lượng các hoạt động dạy và học ngày được nâng cao hơn. * Đối với các Trường Trung học cơ sở Cần tạo điều kiện về mặt thời gian và kinh phí việc tổ chức học ngoại khóa nói chung và văn học nói riêng đạt hiệu quả cao hơn. 16 Với những điều trình bày trên đây, để góp phần cải thiện thực trạng ngại học văn của học sinh hiện nay, thiết nghĩ hoạt động ngoại khoá Văn học trong trường THCS là một hoạt động chuyên môn bổ ích, lý thú và có tính khả thi. Hoạt động ngoại khoá Văn học vì thế cần được Bộ giáo dục đưa vào phân phối chương trình và đặc biệt hoạt động này cần được xem là một hoạt động nằm trong sự quản lý chuyên môn ở nhà trường THCS. Có như vậy hoạt động ngoại khoá Văn học trong trường THCS mới được duy trì một cách thường xuyên và có hiệu quả. Bµi viÕt nhá nµy lµ nh÷ng suy nghÜ, viÖc lµm mang tÝnh chñ quan cña b¶n th©n t«i. RÊt mong nhËn ®îc sù ®¸nh gi¸ nhËn xÐt cña héi ®ång gi¸m kh¶o. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n. Quỳnh Phụ, ngày 25 tháng 4 năm 2014 17