Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Sinh học Skkn tìm hiểu về phương pháp dạy học theo dự án và thử nghiệm ứng dụng trong dạy...

Tài liệu Skkn tìm hiểu về phương pháp dạy học theo dự án và thử nghiệm ứng dụng trong dạy học sinh học 12.

.DOCX
38
1781
67

Mô tả:

SỞSỞ GIÁO DỤC VÀVÀ ĐÀO TẠO ĐỒNG NAI GIÁO DỤC ĐÀO TẠO ĐỒNG NAI Đơn vị: Trường THPT Bình Sơn Đơn vị: Trường THPT Bình Sơn ghi) Mãsố:số:................................ ................................ Mã (DoHĐKH HĐKHSở SởGD&ĐT GD&ĐTghi) (Do SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM SÁNG KIẾN KINH “TÌM HIỂU VỀ PHƯƠNG PHÁP DẠYNGHIỆM HỌC THEO DỰ ÁN VÀ THỬ “TÌMNGHIỆM HIỂU VỀỨNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO DỰHỌC ÁN VÀ DỤNG TRONG DẠY HỌC SINH 12” THỬ NGHIỆM ỨNG DỤNG TRONG DẠY HỌC SINH HỌC 12” Người thực hiện: BÙI THU HÀ Người hiện: BÙI THU HÀ Lĩnh vựcthực nghiên cứu:  Lĩnh vựclýnghiên cứu: - Quản giáo dục  - Quản lý giáodạy dụchọc bộ môn:  Sinh học - Phương pháp  - Phương pháp ....................................................... dạy học bộ môn: Sinh học   - Lĩnh vực khác: (Ghi rõ tên lĩnh vực) - Lĩnh vực khác: ....................................................... Có đính kèm: Các sản phẩm không thể hiện trong bảnlĩnh in SKKN (Ghi rõ tên vực)  Mô hình  Đĩa CD (DVD)  Phim ảnh  Hiện vật khác (cácCác phim, sảnkhông phẩmthể phần mềm) Có đính kèm: sảnảnh, phẩm hiện trong bản in SKKN  Mô hình  Đĩa CD (DVD)  Phim ảnh  Hiện vật khác (các phim, ảnh, sản phẩm phần mềm) Năm học: 2014 - 2015 Trang 1/ 38 Sở GD&ĐT Đồng Nai Trường THPT Bình Sơn CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập – Tự do – Hạnh phúc SƠ LƯỢC LÝ LỊCH KHOA HỌC   I. THÔNG TIN CHUNG VỀ CÁ NHÂN 1. Họ và tên: BÙI THU HÀ 2. Ngày tháng năm sinh: 06/06/1988 3. Giới tính: Nữ 4. Địa chỉ: Long Đức - Long Thành - Đồng Nai 5. Điện thoại: 0979228805 6. E-mail: [email protected] 7. Chức vụ: giáo viên 8. Nhiệm vụ được giao: giảng dạy 4 lớp 11 gồm 11A2, 11A4, 11A7, 11A8; 4 lớp 12 gồm 12A1, 12A5, 12A8, 12A10; chủ nhiệm lớp11A8; phụ trách phòng thực hành sinh. 9. Đơn vị công tác: Trường THPT Bình Sơn II. TRÌNH ĐỘ ĐÀO TẠO - Học vị: Cử nhân - Năm nhận bằng: 2012 - Chuyên ngành đào tạo: Sinh học III. KINH NGHIỆM KHOA HỌC - Lĩnh vực chuyên môn có kinh nghiệm: giảng dạy môn sinh học - Số năm có kinh nghiệm: 3 - Các sáng kiến kinh nghiệm đã có trong 5 năm gần đây: Trang 2/ 38 Tên SKKN: TÌM HIỂU VỀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO DỰ ÁN VÀ THỬ NGHIỆM ỨNG DỤNG TRONG DẠY HỌC SINH HỌC 12 I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Theo chủ trương đổi mới giáo dục THPT của Bộ GD theo hướng hiện đại hóa lấy học sinh làm trung tâm, tăng cường rèn luyện các kĩ năng sống cần thiết cho học sinh. Đồng thời trong quá trình giảng dạy tôi nhận thấy rằng phương pháp thuyết trình (thầy giảng – trò nghe) truyền thống đôi khi không tạo được sự hứng thú cho học sinh; không phát huy hết được sự tự lực, tính sáng tạo của học sinh. Cùng với sự ủng hộ và khuyến khích tìm hiểu các phương pháp giảng dạy mới hiện đại của nhà trường và tổ bộ môn. Tôi đã quyết định tìm hiểu về phương pháp dạy học theo dự án - một trong những phương pháp được cho là tối ưu nhằm đáp ứng mục tiêu Giáo dục – Đào tạo của Việt Nam trong giai đoạn mới và thử nghiệm ứng dụng trong dạy học sinh học 12. II. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN Dạy học theo dự án (DHDA) là một hình thức dạy học, trong đó người học thực hiện một nhiệm vụ học tập phức hợp, có sự kết hợp giữa lý thuyết và thực hành, có tạo ra các sản phẩm có thể giới thiệu. Phương pháp này lấy hoạt động của người học làm trung tâm, hướng người học tới việc lĩnh hội kiến thức và kĩ năng thông qua đóng một hay nhiều vai để giải quyết vấn đề. Nhiệm vụ này được người học thực hiện với tính tự lực cao trong toàn bộ quá trình học tập, từ việc xác định mục đích, lập kế họach, đến việc thực hiện dự án, kiểm tra, điều chỉnh, đánh giá quá trình và kết quả thực hiện. Những hoạt động này giúp người học thấy kiến thức cần học có ý nghĩa hơn. Trong quá trình giảng dạy, tôi nhận thấy nếu chỉ sử dụng cách dạy và học “giáo viên nói, học sinh nghe” thì sẽ gây sự nhàm chán, thụ động ở học sinh. Cần phải tìm hiểu một phương pháp dạy và học giúp học sinh học để khám phá, để có cơ hội tiếp cận và trình bày những ý tưởng và kinh nghiệm mới mẻ, học để có những kĩ năng thích nghi với xã hội hiện đại. Người giáo viên không còn là “người cầm tay chỉ việc” cho học sinh nữa mà phải là người hướng dẫn, người tham vấn, người huấn luyện, người bạn cùng học của học sinh. Do đó tôi tìm hiểu phương pháp dạy học theo dự án và ứng dụng trong dạy học sinh học nhằm làm phong phú thêm phương pháp giảng dạy bộ môn, đồng thời góp phần hoàn thành mục tiêu giáo dục theo quan điểm đổi mới của Bộ GD. Trong thực tiễn thực hiện dự án, tôi gặp những thuận lợi và khó khăn sau: 1. Thuận lợi Được nhà trường và tổ chuyên môn khuyến khích việc tìm hiểu và sử dụng các phương pháp mới trong giảng dạy. Trang 3/ 38 Do sự phát triển của công nghệ thông tin nên việc trao đổi kiến thức, tìm hiểu thông tin diễn ra rất thuận lợi và nhanh chóng. Các em học sinh tuy còn hơi bỡ ngỡ nhưng khá nhiệt tình với việc thực hiện các dự án mà giáo viên đưa ra. 2. Khó khăn Việc dạy theo phân phối chương trình làm gò bó thời gian tiến hành dự án, mặt khác học sinh phải học cùng lúc rất nhiều bộ môn nên không thể bắt học sinh làm nhiều dự án. Cơ sở vật chất của nhà trường còn thiếu. Địa bàn vùng xâu vùng xa, khó khăn cho học sinh tiếp xúc với các nguồn thông tin cần thiết phục vụ dự án. III. TỔ CHỨC THỰC HIỆN CÁC GIẢI PHÁP Để thực hiện đề tài này, trước tiên tôi đã tìm hiểu thật kĩ về phương pháp dạy học theo dự án (khái niệm, đặc trưng, qui trình tổ chức, cách thức đánh giá dự án,...). Sau khi đã nắm vững về phương pháp, tôi bắt tay vào tìm kiếm để phát hiện nội dung bài học phù hợp cho áp dụng thử nghiệm. Tôi đã chọn chương V – sinh học 12 để xây dựng dự án và áp dụng giảng dạy cho toàn bộ các lớp 12 mà tôi phụ trách. Kết thúc thực hiện dự án thử nghiệm, tôi phát phiếu thăm dò cho học sinh để đánh giá hiệu quả của dự án. 1. Tìm hiểu về phương pháp dạy học theo dự án 1.1. Mô tả Dạy học theo dự án (DHDA) là một hình thức dạy học, trong đó người học thực hiện một nhiệm vụ học tập phức hợp, có sự kết hợp giữa lý thuyết và thực hành, có tạo ra các sản phẩm có thể đánh giá quá trình và kết quả thực hiện. Làm việc nhóm là hình thức cơ bản của DHDA giới thiệu. Nhiệm vụ này được người học thực hiện với tính tự lực cao trong toàn bộ quá trình học tập, từ việc xác định mục đích, lập kế họach, đến việc thực hiện dự án, kiểm tra, điều chỉnh. 1.2. Đặc trưng cơ bản của dạy học dự án Người học là trung tâm của quá trình dạy học. Dự án tập trung vào những mục tiêu học tập quan trọng gắn với các chuẩn. Dự án được định hướng theo bộ câu hỏi khung chương trình. Dự án đòi hỏi các hình thức đánh giá đa dạng và thường xuyên. Dự án có tính liên hệ với thực tế. Người học thể hiện sự hiểu biết của mình thông qua sản phẩm và quá trình thực hiện. Công nghệ hiện đại hỗ trợ và thúc đẩy việc học của người học. Kĩ năng tư duy là yếu tố không thể thiếu trong phương pháp dạy học dự án. Trang 4/ 38 1.3. Bộ câu hỏi định hướng Bộ câu hỏi định hướng giúp học sinh kết nối những khái niệm cơ bản trong cùng một môn học hoặc giữa các môn học với nhau. Các câu hỏi này tạo điều kiện để định hướng việc học tập của học sinh thông qua các vấn đề kích thích tư duy. Các câu hỏi định hướng giúp gắn các mục tiêu của dự án với các mục tiêu học tập và chuẩn của chương trình. Bộ câu hỏi định hướng bao gồm: + Câu hỏi khái quát: Câu hỏi khái quát là những câu hỏi mở, có phạm vi rộng, kích thích sự khám phá, nhắm đến những khái niệm lớn và lâu dài, đòi hỏi các kỹ năng tư duy bậc cao và thường có tính chất liên môn. + Câu hỏi bài học: Câu hỏi bài học là những câu hỏi mở có liên hệ trực tiếp với dự án hoặc bài học cụ thể, đòi hỏi các kỹ năng tư duy bậc cao, giúp học sinh tự xây dựng câu trả lời và hiểu biết của bản thân từ thông tin mà chính các em thu thập được. + Câu hỏi nội dung: Câu hỏi nội dung là những câu hỏi đóng có các câu trả lời “đúng” được xác định rõ ràng, trực tiếp hỗ trợ việc dạy và học các kiến thức cụ thể, thường có liên quan đến các định nghĩa hoặc yêu cầu nhớ lại thông tin (như các câu hỏi kiểm tra thông thường). 1.4. Quy trình tổ chức Trang 5/ 38 Phát hiện vấn đề thực tiễn có liên quan đến nội dung, chương trình giảng dạy GIÁO VIÊN Xây dựng ý tưởng dự án Tổ chức nhóm, phân vai Giao nhiệm vụ cho học sinh Phát tài liệu hỗ trợ học sinh Theo dõi, đôn đốc kịp thời Xử lí thông tin phản hồi Lập kế hoạch dự án, phiếu hướng dẫn nghiên cứu, thang điểm đánh giá Triển khai dự án cho học sinh GIÁO VIÊN – học sinh Tổ chức thực hiện dự án HỌC SINH – giáo viên Nghiệm thu dự án HỌC SINH – giáo viên Trình bày sản phẩm Góp ý, nhận xét Đánh giá, cho điểm Kết quả (sản phẩm) a. Công đoạn chuẩn bị Công việc của GV: Xây dựng bộ câu hỏi định hướng: xuất phát từ nội dung học và mục tiêu cần đạt được. Thiết kế dự án: xác định lĩnh vực thực tiễn ứng dụng nội dung học, ai cần, ý tưởng và tên dự án. Thiết kế các nhiệm vụ cho học sinh: làm thế nào để học sinh thực hiện xong thì bộ câu hỏi được giải quyết và các mục tiêu đồng thời cũng đạt được. Chuẩn bị các tài liệu hỗ trợ giáo viên và học sinh cũng như các điều kiện thực hiện dự án trong thực tế. Công việc của HS: Cùng GV thống nhất các tiêu chí đánh giá. Làm việc nhóm để xây dựng dự án. Xây dựng kế hoạch dự án: xác định những công việc cần làm, thời gian dự kiến, vật liệu, kinh phí, phương pháp tiến hành và phân công công việc trong nhóm. Trang 6/ 38 Chuẩn bị các nguồn thông tin đáng tin cậy để chuẩn bị thực hiện dự án. b. Công đoạn thực hiện Công việc của GV: Theo dõi, hướng dẫn, đánh giá học sinh trong quá trình thực hiện dự án. Liên hệ các cơ sở, khách mời cần thiết cho học sinh. Chuẩn bị cơ sở vật chất, tạo điều kiện thuận lợi cho các em thực hiện dự án. Công việc của HS: Phân công nhiệm vụ các thành viên trong nhóm thực hiện dự án theo đúng kế hoạch Tiến hành thu thập, xử lý thông tin thu được. Xây dựng sản phẩm hoặc bản báo cáo. Liên hệ, tìm nguồn giúp đỡ khi cần. Thường xuyên phản hồi, thông báo thông tin cho giáo viên và các nhóm khác qua các buổi thảo luận hoặc qua trang wiki. c. Công đoạn tổng hợp Công việc của GV: Theo dõi, hướng dẫn, đánh giá học sinh giai đoạn cuối dự án. Bước đầu thông qua sản phẩm cuối của các nhóm HS. Công việc của HS: Hoàn tất sản phẩm của nhóm. Chuẩn bị tiến hành giới thiệu sản phẩm. d. Công đoạn đánh giá Công việc của GV: Chuẩn bị cơ sở vật chất cho buổi báo cáo dự án. Theo dõi, đánh giá sản phẩm dự án của các nhóm. Công việc của HS: Tiến hành giới thiệu sản phẩm. Tự đánh giá sản phẩm dự án của nhóm. Đánh giá sản phẩm dự án của các nhóm khác theo tiêu chí đã đưa ra. 1.5. Các loại sản phẩm và thực hiện nhiệm vụ Thành quả học tập bao gồm cả thành quả có thể đo lường (lượng hóa) và thành quả khó có thể đo lường (khó lượng hóa). Sản phẩm và sự thể hiện năng lực Báo cáo Nghiên cứu lịch sử, nghiên cứu khoa học, bài báo để đăng tạp chí, các đề nghị về chính sách. Thiết kế Thiết kế các sản phẩm, trang trí nội thất, lên kế hoạch xây dựng hoặc trang trí trường học, các phương án giao Trang 7/ 38 Xây dựng Các bài viết Sản phẩm nghệ thuật Ấn phẩm truyền thông (sách, sách mỏng, giới thiệu thông tin quảng cáo…) Đa phương tiện: quầy thông tin, đoạn phim, báo ảnh, slide show, sách điện tử... Bài trình bày thông. Các mẫu thiết kế, máy móc, triển lãm, tranh ảnh trang trí. Thư gửi cho biên tập, cột giành cho độc giả của một tờ báo địa phương hoặc ấn phẩm cộng đồng, bình luận phim ảnh, viết truyện. Làm đồ gốm, điêu khắc, làm thơ, đồ mỹ nghệ, tranh áp phích, hoạt hình, tranh tường (bích hoạ), nghệ thuật cắt dán ảnh, vẽ tranh, viết bài hát, viết lời thoại phim. Hướng dẫn tham quan thiên nhiên, tự hướng dẫn tìm hiểu lịch sử cộng đồng, quảng cáo dịch vụ công cộng, sách, vở về lịch sử, lịch sử qua ảnh, tài liệu điều tra, thương mại, sách hướng dẫn đào tạo, hoạt hình. Đề cương thuyết phục, bài phát biểu gây cảm hứng, tranh luận ủng hộ-phản đối, bài thuyết trình nhiều thông tin, phân tích nghiên cứu và kết luận, bản tin trên đài. Thể hiện kỹ năng Các qui trình tại phòng thí nghiệm khoa học, hướng dẫn, kỹ năng thể thao, dạy hoặc cố vấn cho học sinh lớp dưới, những nhiệm vụ theo yêu cầu. Tính nghệ thuật/ sáng Múa nghệ thuật, đóng kịch, thơ hoặc kịch ngắn trào tạo trình diễn phúng, nghiên cứu tính cách, kịch dựa trên sự kiện có thật, nhà hát, kịch trên radio. Mô phỏng Phiên tòa, sự kiện lịch sử, đóng vai. 1.6. Vai trò của giáo viên và học sinh trong dạy học dự án Vai trò của học sinh Học sinh là người quyết định cách tiếp cận vấn đề cũng như phương pháp và các hoạt động cần phải tiến hành để giải quyết vấn đề đó. Học sinh tập giải quyết các vấn đề của cuộc sống thực bằng các kĩ năng của người lớn thông qua làm việc theo nhóm. Trang 8/ 38 Chính học sinh là người lựa chọn các nguồn dữ liệu, thu thập dữ liệu từ những nguồn khác nhau đó, rồi tổng hợp (synthesize), phân tích (analyze) và tích lũy kiến thức từ quá trình làm việc của chính các em. Học sinh hoàn thành việc học với các sản phẩm cụ thể (dự án) và có thể trình bày, bảo vệ sản phẩm đó. HS cũng là người trình bày kiến thức mới mà họ đã tích lũy thông qua dự án Cuối cùng, bản thân học sinh là người đánh giá và được đánh giá dựa trên những gì đã thu thập được, dựa trên tính khúc chiết, tính hợp lý trong cách thức trình bày của các em theo những tiêu chí đã xây dựng trước đó. Vai trò của giáo viên Khác với phương pháp dạy học truyền thống, giáo viên đóng vai trò trung tâm, là chuyên gia và nhiệm vụ chính là truyền đạt kiến thức, trong DHDA, GV chỉ là người hướng dẫn (guide) và tham vấn (advise) chứ không phải là “cầm tay chỉ việc” cho HS của mình. Theo đó, giáo viên không dạy nội dung cần học theo cách truyền thống mà từ nội dung nhìn ra sự liên quan của nó tới các vấn đề của cuộc sống, hình thành ý tưởng về một dự án liên quan đến nội dung học, tạo vai trò cho học sinh trong dự án, làm cho vai trò của học sinh gằn với nội dung cần học (thiết kế các bài tập cho học sinh)… Tóm lại, giáo viên không còn giữ vai trò chủ đạo trong quá trình dạy học mà trở thành người hướng dẫn, người giúp đỡ học sinh, tạo môi trường thuận lợi nhất cho các em trên con đường thực hiện dự án. Vai trò của công nghệ Mặc dù công nghệ không phải là vấn đề cốt yếu đối với phương pháp DHDA nhưng nó có thể nâng cao kinh nghiệm học tập và đem lại cho học sinh cơ hội để hòa nhập với thế giới bên ngoài, tìm thấy các nguồn tài nguyên và tạo ra sản phẩm. Một vài giáo viên có thể không cảm thấy thoải mái với những công nghệ mới hoặc có thể cảm thấy lớp học chỉ với một máy tính sẽ là trở ngại đối với việc phải dùng máy tính như là một phần của công việc dự án. Những thử thách này có thể vượt qua. Nhiều giáo viên cần sẵn sàng chấp nhận rằng họ không phải là chuyên gia trong mọi lĩnh vực và học sinh của họ có thể biết nhiều hơn họ, đặc biệt là khi tiếp cận với công nghệ. Cùng học các kỹ năng mang tính kỹ thuật với học sinh hoặc nhờ học sinh giúp đỡ như một người cố vấn kỹ thuật là một vài cách để vượt qua chướng ngại này. 1.7. Đánh giá dự án Đánh giá dự án không chỉ đơn thuần là đánh giá sản phẩm của dự án mà còn phải đánh giá mức độ hiểu, khả năng nhận thức và kĩ năng của học sinh đồng thời theo dõi sự tiến bộ ở các em. Một số công cụ đánh giá: Trang 9/ 38 - Bài kiểm tra viết và kiếm tra nói. Các bài kiểm tra có thể đưa ra được chứng cứ trực tiếp về khả năng tiếp thu kiến thức và hiểu kiến thức của học sinh. - Sổ ghi chép. Sổ ghi chép là những phản ánh về việc học và những hồi đáp với những gợi ý ở dạng viết. Ngoài những phản hồi, các gợi ý giúp thể hiện rõ các kỹ năng tư duy cụ thể ở những phần quan trọng của dự án. - Phỏng vấn và quan sát dựa trên kế hoạch đã chuẩn bị. Các cuộc phỏng vấn miệng chính thức, được lên lịch với các thành viên trong nhóm để thăm dò sự hiểu bài của học sinh. Thể thức câu hỏi phỏng vấn là yêu cầu học sinh giải thích và đưa ra lý do về cách hiểu vấn đề. Các quan sát cũng được tiến hành tương tự nhưng dùng cho việc đánh giá kỹ năng, tiến trình và sự thể hiện năng lực và cũng có thể được thực hiện bởi học sinh. - Sự thể hiện – là những bài trình bày, các sản phẩm và các sự kiện mà học sinh thiết kế và thực hiện để thể hiện quá trình học tập của các em. - Kế hoạch dự án. Kế hoạch dự án giúp học sinh tự chủ trong học tập. Học sinh xác định mục tiêu, thiết kế chiến lược để đạt mục tiêu, đặt thời gian biểu và xác định các tiêu chí để đánh giá. - Phản hồi qua bạn học. Phản hồi của bạn học giúp cho học sinh tiếp thu được đặc điểm về chất lượng học tập qua đánh giá việc học của bạn học. - Quan sát các nhóm làm việc để hỗ trợ đánh giá kỹ năng cộng tác. - Các sản phẩm. Sản phẩm là những gì học sinh sáng tạo ra hoặc xây dựng nên thể hiện việc học tập của các em. Các công cụ đánh giá này phải được sử dụng trong suốt quá trình thực hiện dự án, tại các thời điểm quan trọng hay vào giai đoạn cuối của dự án. Những kĩ thuật đánh giá trên cung cấp thông tin có giá trị cho cả giáo viên và học sinh. Mỗi kĩ thuật đưa ra những phương pháp và công cụ đồng nhất. Điều then chốt là phải hiểu được các mục đích khác nhau của chúng, chúng được thiết kế như thế nào, và cuối cùng, xử lí kết quả thu được ra sao. 2. Thử nghiệm ứng dụng phương pháp dạy học theo dự án trong dạy học sinh học 12 2.1 Phát hiện vấn đề thực tiễn Dạy học theo dự án hướng tới các vấn đề của thực tiễn, gắn kết nội dung học với cuộc sống thực tế nên tôi chọn chương V – Di truyền học người của sinh học 12 làm dự án thử nghiệm. 2.2. Xây dựng ý tưởng và lập kế hoạch bài dạy Người soạn Trang 10/ 38 Họ và tên Bùi Thu Hà: [email protected] Huyện Long Thành Trường THPT Bình Sơn Tổng quan về bài dạy Tiêu đề bài dạy Những đứa trẻ thiên tài (Bài 21: Di truyền y học + Bài 22: Bảo vệ vốn gen của loài người và một số vấn đề xã hội của di truyền học). Tóm tắt bài dạy Học sinh sẽ vào vai là một bác sĩ tư vấn về di truyền y học, sức khỏe bà mẹ và trẻ em. Các em sẽ tìm hiểu các kiến thức cần thiết để thiết kế và thực hiện một buổi tư vấn tại lớp. Các em sẽ hoạt động nhóm để cùng nhau tìm hiểu thông tin về các bệnh di truyền, tư vấn di truyền và sàng lọc trước sinh, chế độ dinh dưỡng, môi trường sống tốt nhất cho thai phụ và sự phát triển thai nhi. Sau đó các em sẽ tổng hợp kiến thức để làm thành những sản phẩm như: clip, bài trình chiếu (powerpoit), tờ rơi (publisher) hoàn chỉnh trình bày trên lớp kết hợp với kĩ năng tư vấn. Lĩnh vực bài dạy Di truyền học người, CNTT, kỹ năng tham vấn. Cấp / lớp Cấp 3. Lớp 12 Thời gian dự kiến 6 tuần. Chuẩn kiến thức cơ bản Chuẩn nội dung và quy chuẩn Tìm hiểu thông tin một số tật và bệnh di truyền ở người: khái niệm, nguyên nhân, cơ chế, hậu quả, cách phòng và chữa bệnh. Hiểu sơ lược về di truyền y học tư vấn, sàng lọc trước sinh, liệu pháp gen. Hiểu việc bảo vệ vốn gen của loài người liên quan tới một số vấn đề: tác động của môi trường sống và xã hội đến di truyền học, di truyền học với ung thư và bệnh AIDS, di truyền trí năng. Mục tiêu đối với học sinh / kết quả học tập - Nêu được một số tật và bệnh di truyền ở người: khái niệm, nguyên nhân, cơ chế, hậu quả, cách phòng và chữa bệnh. - Trình bày được các biện pháp bảo vệ vốn gen của loài người. Trang 11/ 38 - Nêu được một số vấn đề xã hội của di truyền học. - Hiểu được vai trò của tư vấn di truyền và việc sàng lọc trước khi sinh. - Tạo được sản phẩm (bài trình diễn, clip, tờ rơi,...) đầy thuyết phục phù hợp với nội dung. - Sử dụng được các phương tiện thông tin truyền thông và công nghệ. - Thích nghi với vai trò và trách nhiệm khác nhau. - Sử dụng tốt kỹ năng giao tiếp, có trách nhiệm với tập thể. Bộ câu hỏi định hướng Câu hỏi Điều gì làm cho con người trở nên đặc biệt trên hành tinh này? khái quát Câu hỏi Làm sao để tạo ra được những thế hệ loài người ngày càng thông minh hơn và khỏe mạnh hơn? bài học Câu hỏi Bạn biết gì về di truyền học người? Các bệnh di truyền ở người là những bệnh gì? nội dung Tác nhân nào gây ra đột biến? Làm thế nào để phát hiện ra các dị dạng thai nhi? Việc xác định được những dị dạng thai nhi có ý nghĩa gì đối với đời sống xã hội? Kế hoạch đánh giá Lịch trình đánh giá Trước khi bắt đầu dự Học sinh thực hiện dự án án và hoàn tất công việc Phiếu thăm dò nhu cầu Công cụ đánh giá sản học sinh. phẩm học sinh (ấn phẩm, video, pp, mô hình…). Tiêu chí tự đánh giá. Phản hồi của học sinh. Thảo luận. Đánh giá quá trình. Bản kiểm mục dự án. Sau khi hoàn tất dự án Tiêu chí đánh giá và tự đánh giá dự án. Tổng kết điểm cho dự án. Phản hồi cuối cùng. Tổng hợp đánh giá Trang 12/ 38 Đánh giá Tiến trình và mục đích đánh giá Trước khi bắt đầu dự án, học sinh trả lời Phiếu thăm dò nhu cầu học những gợi ý liên quan đến dự án. Giáo viên sinh xem lại để kiểm tra mức độ tiếp thu và có thể đưa ra những bài học bổ sung nếu cần thiết. Học sinh sử dụng để định hướng công việc Công cụ đánh giá sản phẩm cần làm trong quá trình thực hiện dự án. học sinh Học sinh sử dụng tiêu chí tự đánh giá để Tiêu chí tự đánh giá đánh giá các kỹ năng hợp tác của mình trong suốt thời gian làm việc nhóm. Giáo viên sẽ sử dụng bảng đánh giá này cho đánh giá cuối cùng. Một cách định kỳ, học sinh gặp nhau theo Phản hồi của học sinh từng nhóm nhỏ để chia sẻ bài làm của họ và vận dụng phiếu tự đánh giá để đưa ra phản hồi về nội dung, cấu trúc, hình thức và những lỗi thường gặp. Giáo viên tiếp xúc nhanh mỗi nhóm để kiểm Thảo luận nhóm tra tiến độ công việc của các em và đảm bảo các bản kiểm mục của các em là chính xác và được cập nhật. Học sinh sử dụng phiếu này để tự định hướng Đánh giá quá trình trong toàn bộ dự án. Giáo viên sử dụng phiếu đánh giá quá trình để hướng dẫn công việc. Học sinh sử dụng bảng kiểm mục để giúp bảo Bản kiểm mục dự án đảm rằng các em đã đáp ứng được mọi yêu cầu của dự án. Giáo viên sử dụng bảng kiểm mục này trong suốt các buổi họp lớp để kiểm tra sự tiến bộ, làm rõ những vấn đề bị hiểu sai và đưa ra phản hồi. Học sinh sử dụng tiêu chí đánh giá này để Tiêu chí đánh giá và tự đánh sắp xếp các ý tưởng của các em về sản phẩm giá dự án của mình và lên kế hoạch những gì mà các em sắp sửa làm. Bản tiêu chí này cũng được sử dụng để đánh giá các sản phẩm cuối cùng và Trang 13/ 38 Tổng kết điểm cho dự án Phản hồi cuối cùng đánh giá sản phẩm của nhau. Giáo viên sử dụng bản tiêu chí để đánh giá từng sản phẩm của mỗi học sinh và ý tưởng sản phẩm tổng thể của nhóm. Giáo viên thực hiện đánh giá kết hợp sử dụng phiếu tổng kết điểm của các nhóm nhắm phản ánh năng lực làm việc và sự đóng góp của các thành viên trong quá trình làm việc nhóm để hoàn tất dự án. Trong phần phản hồi kết thúc bài học này, các em học sinh đánh giá việc học của chính các em trong suốt bài học và đặt mục tiêu cho kinh nghiệm học tập trong tương lai. Học sinh phản hồi những điều các em đã học trong bài học, trở lại các Câu hỏi khái quát và Câu hỏi bài học. Học sinh đưa ra chứng cứ từ bài nghiên cứu và các bài thuyết trình của bạn học. Giáo viên sử dụng những phản hồi này để đánh giá tiến bộ của học sinh trong suốt bài học. Chi tiết bài dạy Các kỹ năng thiết yếu Kiến thức về di truyển học người và kỹ năng công nghệ mà học sinh cần có để có thể tham gia vào bài học. Các bước tiến hành bài dạy Trang 14/ 38 Sau khi GV khảo sát nhu cầu học sinh, nắm được tầm hiểu biết của học sinh về vấn đề thảo luận, tiến hành liệt kê chi tiết những phần cần quan tâm, cần làm rõ. Soạn một số nguồn thông tin cần giới thiệu. Và bắt đầu giao dự án cho HS. Dự kiến công việc trong 6 tuần, GV giao việc vào tuần 1, HS có 4 tuần để hoàn tất dự án, tuần cuối cùng (tuần 6) HS sẽ báo cáo dự án. Như vậy, tuần 1 GV có 1 tiết để giao việc cho HS; tuần 2,3,4,5 HS thực hiện dự án ở nhà, và các tiết dạy trên lớp vẫn học các bài trước đó; đến tuần 6 HS sẽ báo cáo sản phẩm. Bài 21: Di truyền y học; Sinh học 12. Bài 22: Bảo vệ vốn gen của loài người và một số vấn đề xã hội của di truyền học; Sinh học 12. Tuần 1 Giới thiệu về dự án và nội dung cơ bản Bắt đầu giới thiệu dự án, GV đặt câu hỏi: “Điều gì làm cho con người trở nên đặc biệt trên hành tinh này?”. Cho HS thảo luận và đưa ra ý kiến theo nhóm. HS có thể đưa ra những câu trả lời từ nhiều góc độ, GV chú ý chi tiết những thảo luận và ý kiến của HS dần dần hướng HS về với chủ đề sắp đưa ra. Tiếp theo, GV cho HS thảo luận xem: “Làm sao để tạo ra được những thế hệ loài người ngày càng thông minh hơn và khỏe mạnh hơn?”. GV sẽ đặt ra những vấn đề thiết thực, giới thiệu về những công trình nghiên cứu mới của thế giới trong sinh học giúp ích cho con người. Cho HS thấy được mong muốn chung của thế giới về thế hệ tương lai. Gần hơn đó là kì vọng của bậc cha mẹ với con cái của mình. Và không phải ai cũng hiểu rõ hết những vấn đề này, nên sẽ nảy sinh những băn khoăn, lo lắng khi người ta sắp chào đón một thành viên mới trong gia đình. Chính vì vậy, cần có những người có kiến thức chuyên môn giải đáp thắc mắc, cung cấp thông tin hữu ích về vấn đề trên. Trình bày kịch bản dự án Học sinh sẽ vào vai là một bác sĩ tư vấn về di truyền y học, sức khỏe bà mẹ và trẻ em. Các em sẽ tìm hiểu các kiến thức cần thiết để thiết kế và thực hiện một buổi tư vấn tại lớp. Các em sẽ hoạt động nhóm (chia lớp thành 4 nhóm theo bốc thăm ngẫu nhiên tránh tình trạng các học sinh giỏi tập trung vào một nhóm) để cùng nhau tìm hiểu thông tin về các bệnh di truyền, tư vấn di truyền và sàng lọc trước sinh, chế độ dinh dưỡng, môi trường sống tốt nhất cho thai phụ và sự phát triển thai nhi. Sau đó các em sẽ tổng hợp kiến thức để làm thành những sản phẩm như: clip, bài trình chiếu (powerpoit), tờ rơi (publisher) hoàn chỉnh trình bày trên lớp kết hợp với kĩ năng tư vấn. Thông tin cho HS thời gian làm bài, nộp bài và trình bày; những yêu cầu cần có trong bài (đảm bảo nội dung bài 21 và 22, SGK 12). Trang 15/ 38 Để đảm bảo rằng học sinh hiểu tất cả các yêu cầu của dự án và chúng được đánh giá ra sao, phát Kế hoạch dự án và Hướng dẫn đánh giá và thảo luận chi tiết mọi tiêu chí trước lớp. Thông qua đó định hướng về những gì phải làm và phần trọng tâm mà các em cần nhấn mạnh. Tiếp theo đó, hãy yêu cầu học sinh bắt đầu tiến hành nghiên cứu các thông tin nghề nghiệp. Là một bác sĩ trong lĩnh vực di truyền thì cần có kiến thức như thế nào. Và để làm một bác sĩ tư vấn thì cần những kỹ năng gì. Tối thiểu học sinh sẽ nắm được: ● Xác định hoặc lý giải trong Yêu cầu mà dự án đặt ra. ● Giải thích các kỹ năng đòi hỏi phải có trong quá trình làm việc. ● Kể ra những yếu tố thuận lợi và khó khăn của bản thân khi làm dự án. ● Đưa ra một gợi ý. Giới thiệu cho các em về trang web cộng tác, trang facebook phản hồi chung của lớp, hộp mail chung của lớp. Tuần 2 GV dành ra 5 phút cuối giờ dạy để các em chia sẻ ý tưởng khi thực hiện dự án với nhau. Các em sẽ tự thảo luận với nhóm của mình sau khi trao đổi với nhóm khác, những điều cần sửa chữa. HS sẽ phải xây dựng một kế hoạch thực hiện và nộp để giáo viên duyệt. Sau đó, học sinh sẽ chọn thiết kế ấn phẩm, trang Web hay là bài trình bày đa phương tiện. Giới thiệu với HS những dự án của những năm trước (chi tiết phải xem trên trang facebook, mail chung). Viết phản hồi lên trang facebook chung nếu có những vấn đề cần hỗ trợ. Tuần 3 Cho HS chia sẻ những khó khăn gặp phải trong quá trình làm bài, nhận ý kiến đóng góp từ nhóm khác; chia sẻ tài nguyên cần thiết cho việc tạo sản phẩm. Tuần 4 Cho HS chia sẻ những thành quả sau 3 tuần làm việc cũng trong vòng 5ph. Viết nhận xét của mình gửi cho nhóm đã chia sẻ. Viết phản hồi lên trang facebook chung về quá trình làm việc. Tuần 5 Chia sẻ sản phẩm dự án, những khó khăn, những gì đạt được trong quá trình làm dự án. Phản hồi cuối cùng về yêu cầu, mong muốn thấy được sau quá trình làm dự án. Cho HS biết địa chỉ đọc thông tin chi tiết đánh giá, phiếu đánh giá, hình thức báo Trang 16/ 38 cáo, thời gian báo cáo, cách tính điểm. Sau khi thông báo, HS có nhiệm vụ đọc, thảo luận với nhóm, đưa ra quyết định chung của nhóm về hình thức báo cáo. Các em phải gửi ý kiến của nhóm mình cho GV qua mail trong vòng 24h kể từ khi thông báo (chỉ nhận một mail duy nhất từ mỗi nhóm và do nhóm trưởng gửi). Hình thức báo cáo được quyết định theo đa số. Thông tin cuối cùng được thông báo vào sáng chủ nhật của tuần 5. Tuần 6 Báo cáo dự án. Các cá nhân tiến hành đánh giá, tổng kết đánh giá trong nhóm, tổng kết điểm cuối cùng. Phản hồi cuối cùng sau khi hoàn tất dự án thông qua một cuộc khảo sát và phỏng vấn toàn lớp. Điều chỉnh phù hợp với đối tượng ● Cung cấp các mẫu hỗ trợ học sinh về tổ chức và viết bài. ● Vạch ra các chủ đề chính giúp học sinh hình dung về tổ chức Học thông tin một cách cụ thể. sinh ● Cung cấp rõ các nguồn hỗ trợ thông tin: trang web tìm kiếm, tiếp thu trang facebook và mail chung của lớp để nhận các hướng dẫn và hỗ trợ chậm từ giáo viên, hướng dẫn các em sử dụng các phần mềm cần thiết như phần mềm làm phim hay cách sử dụng các thiết bị hỗ trợ cần thiết như máy chiếu,.... Học ● Hỗ trợ từ các giáo viên tiếng Anh. sinh ● Ghép cặp học sinh đó với một học sinh có khả năng tiếng Anh. không ● Cung cấp danh mục các từ vựng và định nghĩa. biết ● Cung cấp các trang web dịch, vd: http://vdict.com/, tiếng http://translate.google.com.vn/?hl=vi&tab=wT#, Anh http://www.tienganh123.com/ … Trang 17/ 38 Học sinh năng khiếu ● Khuyến khích học sinh tham gia vào các dự án cộng tác trực tuyến có liên quan đến Tư vấn di truyền nếu học sinh có năng khiếu và hiểu biết về CNTT như thiết kế web, giọng đọc truyền cảm phù hợp với trả lời thắc mắc thính giả,.... ● Cho phép học sinh có thể lựa chọn việc đưa ra một cách thức mới về sử dụng kiến thức ở lập trường cụ thể nào đó mà có thể giúp làm cho công việc dễ dàng hơn hoặc có năng suất hơn và thiết kế các tài liệu phù hợp thay cho việc báo cáo với các cách thức hiện có. Như các học sinh có năng khiếu sắm vai thì các em sẽ tự viết kịch và dựng thành các vở kịch diễn trực tiếp trên lớp hoặc quay phim lại,... 2.3 Triển khai dự án Phát phiếu thăm dò tìm hiểu nhu cầu học sinh để biết học sinh có sự hiểu biết và quan tâm như thế nào đến nội dung bài học sắp được thực hiện dự án và triển khai dự án theo các bước đã xây dựng trong kế hoạch. (Phiếu thăm dò tìm hiểu nhu cầu học sinh đính kèm ở phần phụ lục) Phiếu thăm dò ban đầu này còn giúp giáo viên đánh giá được một phần hiệu quả của dự án, bằng cách so sánh sự hiểu biết nội dung bài học của học sinh trước và sau khi thực hiện dự án. 2.4 Tổ chức thực hiện dự án Trong quá trình học sinh tổ chức thực hiện dự án thì giáo viên luôn theo dõi, đôn đốc kịp thời và xử lí các thông tin thắc mắc mà học sinh phản hồi trên trang facebook và mail chung của lớp. Đối với các nhóm học sinh có học lực tương đối yếu thì giáo viên cần phải quan tâm hướng dẫn và cung cấp nhiều công cụ hỗ trợ hơn. Đồng thời giáo viên phải cung cấp các công cụ tự đánh giá cho học sinh để các em tự định hướng xem mình đã làm đúng và đủ các yêu cầu đối với sản phẩm của nhóm hay chưa. Tùy vào sản phẩm các em lựa chọn để làm mà giáo viên cung cấp mẫu đánh giá cho loại sản phẩm đó, học sinh của tôi lựa chọn hình thức tư vấn kết hợp publisher và video nên tôi cung cấp phiếu đánh giá publisher và đánh giá video (đính kèm ở phần phụ lục). Ngoài ra giáo viên nên cung cấp các tiêu chí tự đánh giá, đánh giá thảo luận nhóm, đánh giá quá trình để học sinh tự đánh giá mình đã tham gia tích cực dự án hay chưa. Tiêu chí đánh giá hoạt động nhóm: Trang 18/ 38 Luôn luôn Thỉnh thoảng Không bao giờ Nhận xét Em đặt ra các mục đích Em xác định các nhiệm vụ Em vạch ra các phương pháp Em gợi ý các ý tưởng và phương hướng mới Em tình nguyện giải quyết những nhiệm vụ khó. Em đặt ra các câu hỏi Em tìm kiếm các sự kiện Em yêu cầu làm rõ Em tìm và chia sẻ các nguồn tài nguyên Em đóng góp các sự kiện và các quan điểm Em đáp lại các ý kiến khác một cách nhiệt tình Em mời tất cả mọi người tham gia Trang 19/ 38 Luôn luôn Thỉnh thoảng Không bao giờ Nhận xét Em khiến các bạn có cảm giác tốt về những gì các bạn đã đóng góp cho nhóm Em tóm lại những điểm chính của cuộc thảo luận Em đơn giản hóa các ý kiến phức tạp Em đặt các điểm vào nhiều quan điểm khác nhau Em giữ cuộc thảo luận đúng tiến độ và nội dung Em giúp nhóm tạo một thời gian biểu và đặt thứ tự các ưu tiên. Em giúp nhóm điều khiển sự phân chia các nhiệm vụ. Em giúp nhóm xác định các thay đổi cần Trang 20/ 38
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan