Tài liệu Skkn-tích hợp nội dung học tập và làm theo tấm gương đạo đức hồ chí minh trong dạy học môn ngữ văn thcs

Tích hôïp noäi dung “ Hoïc taäp vaø laøm theo taám göông ñaïo ñöùc Hoà Chí Minh ” trong daïy- hoïc moân ngöõ vaên THCS Giải pháp hữu ích TÍCH HỢP NỘI DUNG “ HỌC TẬP VÀ LÀM THEO TẤM GƯƠNG ĐẠO ĐỨC HỒ CHÍ MINH ” TRONG DẠY – HỌC MÔN NGỮ VĂN CẤP THCS Giáo viên : Hoàng Thị Thanh Lượng Năm học 2010 -2011 -1- Tích hôïp noäi dung “ Hoïc taäp vaø laøm theo taám göông ñaïo ñöùc Hoà Chí Minh ” trong daïy- hoïc moân ngöõ vaên THCS Thaùp Möôøi ñeïp nhaát boâng sen Vieät Nam ñeïp nhaát coù teân Baùc Hoà -2- Tích hôïp noäi dung “ Hoïc taäp vaø laøm theo taám göông ñaïo ñöùc Hoà Chí Minh ” trong daïy- hoïc moân ngöõ vaên THCS PHẦN I ĐẶT VẤN ĐỀ I. LÍ DO CHỌN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM “Văn học là nhân học” .Văn học có vai trò rất quan trọng trong đời sống và trong sự phát triển tư duy của con người . Là một môn học thuộc nhóm khoa học xã hội ,môn văn có tầm quan trọng trong việc giáo dục quan điểm ,tư tưởng ,tình cảm cho học sinh.. Mặt khác “ Dạy văn là một quá trình rèn luyện toàn diện” ( Nghiên cứu giáo dục , số 28, 11/1973), chính vì vậy nội dung giáo dục tư tưởng , đạo đức cho HS trong quá trình dạy và học văn là vô cùng quan trọng và có nhiều cơ sở sát thực để giáo viên liên hệ giáo dục thuận lợi hơn các môn học khác . Trong những năm vừa qua , thực hiện chương trình sách giáo khoa mới cùng với phong trào đổi mới phương pháp dạy học trong nhà trường phổ thông , môn văn đã mang tính cập nhật hơn , gắn với thực tế cuộc sống hơn . Như vậy trong quá trình dạy và học môn ngữ văn , giáo viên không thể không thể hiện rõ và đưa vào tích hợp giảng dạy , giáo dục , tuyên truyền cho học sinh nội dung các cuộc vận động lớn của ngành giáo dục trong những năm vừa qua như cuộc vận động Hai không , phong trào Xây dựng trường học thân thiện , học sinh tích cực …Đặc biệt với vai trò giáo dục thái độ , tư tưởng , đạo đức nhằm mục tiêu hoàn thiện nhân cách cho học sinh để các em trở thành những con người mới xã hội chủ nghĩa , đồng thời góp phần tích cực trong việc chấn hưng nền tảng đạo đức xã hội trong giai đoạn hiện nay , vấn đề tích hợp nội dung cuộc vận động Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh là vô cùng thiết thực và cần phải có sự quan tâm đúng mức của mỗi giáo viên trong quá trình giảng dạy . Điều đó cũng thể hiện một cách rõ ràng sự tích cực và nghiêm túc của mỗi giáo viên trong việc tham gia hưởng ứng cuộc vận động manh tính xã hội rộng lớn , có ý nghĩa vô cùng quan trong và sâu sắc này . Bởi như chúng ta đều biết , “mỗi bài nói , bài viết , một lời căn dặn , một buổi gặp gỡ , công tác của Người đều chứa đựng ý nghĩa tư tưởng , hành vi và quan hệ đạo đức cách mạng sáng ngời . Con người , cuộc đời và sự nghiệp cách mạng của Người đều là tấm gương đạo đức cho toàn Đảng , toàn dân ta học tập suốt đời”. ( Tài liệu phục vụ cuộc vận động Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí minh , nhà xuất bản chính trị quốc gia , năm 2007) . Nói đến đạo đức và phong cách Hồ Chí Minh là nói đến “một nhân cách rất Việt Nam , một lối sống bình dị , rất Việt Nam , rất phương đông , nhưng cũng đồng thời rất mới , rất hiện đại” (…) ( Phong cách Hồ Chí Minh , Lê Anh Trà ).Đặc biệt trong phiên họp lần thứ 24 tại Pa Ri , tổ chức UNESCO đã tôn vinh : Hồ Chí Minh là một vị anh hùng giải phóng dân tộc và là một danh nhân văn hóa thế giới . Từ những nhận thức trên , tôi đã để tâm nghiên cứu , tìm tòi và thử nghiệm các nội dung và phương pháp tích hợp nội dung cuộc vận động Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh trong quá trình dạy học của bản thân ba năm qua và đã thu -3- Tích hôïp noäi dung “ Hoïc taäp vaø laøm theo taám göông ñaïo ñöùc Hoà Chí Minh ” trong daïy- hoïc moân ngöõ vaên THCS nhận được những kết quả tích cực. Năm học 2010 -2011 này , đối với môn ngữ văn cấp trung học cơ sở , đồng thời với việc hướng dẫn thực hiện dạy học và đổi mới kiểm tra đánh giá theo chuẩn kiến thức kĩ năng , bộ giáo dục cũng đã ban hành tài liệu hướng dẫn tích hợp nội dung học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh . Như vậy nội dung tích hợp trong tài liệu hướng dẫn có thể coi là những nội dung kiến thức bắt buộc trong chương trình dạy học môn ngữ văn cấp trung học cơ sở theo chuẩn kiến thức , kĩ năng . Chính vì vậy , tôi xin mạnh dạn chia sẻ một số giải pháp mà bản thân đã thực nghiệm “ Tích hợp nội dung “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh ” trong dạy học môn ngữ văn bậc THCS” để đồng nghiệp cùng tham khảo , rất mong được sự đóng góp ý kiến và chia sẻ của đồng nghiệp gần xa . II.GIỚI HẠN NGHIÊN CỨU Căn cứ chương trình ngữ văn trung học cơ sở ban hành năm 2002 và tài liệu hướng dẫn tích hợp nội dung Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh môn ngữ văn cấp trung học cơ sở mới ban hành , trong chương trình dạy học môn ngữ văn bậc trung học cơ sở có 24 văn bản bắt buộc thực hiện tích hợp nội dung này . Nhưng theo sự nghiên cứu và tìm tòi của bản thân , tôi nhận thấy chúng ta hoàn toàn có thể đưa nội dung tích hợp này vào một số văn bản khác và kể cả trong một số bài dạy tiếng Việt hoặc tập làm văn trong chương trình . Song do điều kiện và thời gian nên với phạm vi nghiên cứu của đề tài này tôi chỉ gói gọn ở chương trình ngữ văn lớp 9 với 4 văn bản có nội dung hướng dẫn tích hợp trong tài liệu hướng dẫn và một số văn bản , bài dạy tiếng Việt , tập làm văn mà bản thân đã tìm hiểu và thực hiện tích hợp trong quá trình giảng dạy của mình . Gồm có : Văn bản : - Phong cách Hồ Chí Minh của Lê Anh Trà (Tài liệu hướng dẫn ) - Đấu tranh cho một thế giới hòa bình của G. Mác-két (Tài liệu hướng dẫn ) - Tiếng nói văn nghệ của Nguyễn Đình Thi (Tài liệu hướng dẫn ) - Viếng lăng Bác của Viễn Phương (Tài liệu hướng dẫn ) Chuyện cũ trong phủ chúa của Phạm Đình Hổ Mùa xuân nho nhỏ của Thanh Hải Cố hương của Lỗ Tấn Bài tiếng Việt : Trau dồi vốn từ Tập làm văn :- Cách làm bài văn nghị luận về một sự việc , hiện tượng đời sống . - Nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lý . III.MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU Khi viết giải pháp này ,tôi muốn các đồng nghiệp chia sẻ cùng tôi những kinh nghiệm giảng dạy ,trao đổi bàn luận để tìm ra biện pháp thiết thực ,khả thi nhất nhằm hoàn thành tốt nhiệm vụ và mục tiêu giáo dục trong giảng dạy môn ngữ văn bậc trung học cơ sở theo chuẩn kiến thức ,kĩ năng đã ban hành và mục tiêu giáo dục chung là mỗi giáo viên văn sẽ góp phần đào tạo cho đất nước những thế hệ học sinh ,không chỉ thành thục về kĩ năng , hiểu biết về tri thức mà còn giàu có về cảm xúc ,có tâm hồn trong sáng ,nhân ái ,biết vươn tới Chân – Thiện – Mĩ và có một nền tảng đạo đức tốt đẹp mang nhân cách của con người mới xã hội chủ nghĩa .Chính là , trang bị cho học sinh những hiểu biết cần thiết , cơ bản về đạo đức Hồ Chí Minh , để làm theo tấm gương của Người ; giáo dục ý thức quan tâm tới -4- Tích hôïp noäi dung “ Hoïc taäp vaø laøm theo taám göông ñaïo ñöùc Hoà Chí Minh ” trong daïy- hoïc moân ngöõ vaên THCS việc học tập , làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh trở thành thói quen và nếp sống của các em để trở thành những công dân tốt biết sống và làm việc cống hiến cho đất nước . PHẦN II GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I.CƠ SỞ LÍ LUẬN Trong tài liệu bồi dưỡng thay sách giáo khoa năm 2002 đã nêu rõ : Môn ngữ văn có vị trí đặc biệt trong việc thực hiện mục tiêu chung của trường trung học cơ sở : Góp phần hình thành những con người có trình độ học vấn phổ thông cơ sở , chuẩn bị cho họ ra đời , hoặc tiếp tục học lên ở bậc học cao hơn .Đó là những con người có ý thức tự tu dưỡng , biết thương yêu , quý trọng gia đình , bạn bè , có lòng yêu nước , yêu chủ nghĩa xã hội ; biết hướng tới những tư tưởng , tình cảm như lòng nhân ái , tinh thần tôn trọng lẽ phải , công bằng …, lòng ghét cái xấu , cái ác ( …).Đó là những con người có ham muốn đem tài trí của mình cống hiến cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Vấn đề tích hợp trong dạy học ngữ văn trung học cơ sở là một trong những nội dung đổi mới về nội dung và phương pháp dạy học trong chương trình sách giáo khoa mới mà chúng ta đã thực hiện trong những năm qua . Tích hợp các nội dung giảng dạy đối với các bộ môn khoa học xã hội là mối liên hệ bên trong , mối liên hệ bản chất của nội dung – tư duy – tư tưởng , luôn tiềm ẩn và rất linh hoạt . Trong chương trình giảng dạy , giáo viên ngữ văn không chỉ cần có sự tích hợp nội dung kiến thức , kĩ năng của ba phân môn văn – tiếng Việt – tập làm văn mà còn phải tích hợp nội dung kiến thức , kĩ năng của các môn học khác có liên quan , các vấn đề trong thực tiễn đời sống và đặc biệt là các nội dung giáo dục thái độ tư tưởng cho học sinh một cách linh hoạt , uyển chuyển và tinh tế . II. THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ Kể từ năm học 2006-2007 , khi cuộc vận động học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh được Đảng và nhà nước phát động và triển khai rộng khắp trong toàn xã hội , ngành giáo dục cũng đã đưa nội dung thực hiện cuộc vận động này là một trong những nhiệm vụ giáo dục trong tất cả các bậc học . Đối với trường trung học cơ sở Đông Thanh chúng tôi và qua tham khảo một số trường bạn trong huyện , tôi được biết rằng nội dung này đã được ban giám hiệu nhà trường ,các tổ chuyên môn và từng giáo viên đưa vào kế hoạch trọng tâm trong kế hoạch năm học , kì học triển khai cụ thể trong kế hoạch tháng , tuần về vấn đề tư tưởng nề nếp và cả chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ chuyên môn giảng dạy , giáo dục của mỗi giáo viên .Ngoài các hoạt động ngoại khóa do công đoàn , đoàn thanh niên , đội thiếu niên trường tổ chức nhằm tuyên truyền và định hướng giáo dục cho học sinh thì bản thân mỗi giáo viên cũng đã có những trăn trở , tìm tòi và vận dụng đưa nội dung cuộc vận động vào tích hợp giảng dạy , giáo dục trong các giờ học trên lớp . Hầu hết ở các bộ môn ,đặc biệt ở bộ môn ngữ văn , dù ở những mức độ khác nhau , song mỗi giáo viên đều đã thể hiện được tinh thần tích cực trong việc hưởng ứng thực hiện nội dung cuộc vận động này . Song trên thực tế , chúng ta có thể nhận thấy còn có những giáo viên , tuy -5- Tích hôïp noäi dung “ Hoïc taäp vaø laøm theo taám göông ñaïo ñöùc Hoà Chí Minh ” trong daïy- hoïc moân ngöõ vaên THCS rất tâm huyết và tích cực nhưng còn lúng túng trong nội dung và phương pháp tích hợp nội dung này trong quá trình dạy học nên hiệu quả thực hiện cuộc vận động trong công tác tuyên truyền và giáo dục trong nhà trường còn hạn chế .Nhận thức và ý thức thực hiện nội dung cuộc vận động này của học sinh còn khá mờ nhạt và chưa tạo thành thói quen tự giác trong học tập cũng như cuộc sống sinh hoạt hàng ngày ; sự hiểu biết của học sinh về tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh còn ít ỏi và khá mơ hồ . III.NGUYÊN NHÂN Nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên thì có nhiều song theo tôi ,do một số nguyên nhân chủ yếu sau : 1. Đối với người dạy Đa số giáo viên đều tận tụy với công tác giảng dạy,chăm lo quan tâm đến học sinh , tích cực thực hiện cuộc vận động nhưng vẫn còn những mặt hạn chế sau : - Phương pháp tích hợp chưa thực sự phù hợp , đôi khi quá cứng nhắc , khiên cưỡng , áp đặt mang tính thuyết giáo . - Do điều kiện khách quan nên việc sử dụng đồ dùng dạy học ,phương pháp trực quan vào tiết học hạn chế hứng thú học tập , khả năng tư duy khám phá và tự nhận thức của học sinh . - Một số giáo viên chưa thực sự quan tâm đến nội dung tích hợp này nên thực hiện qua loa , đại khái mang tính hình thức . - Do chưa có một tài liệu hướng dẫn cụ thể nào giúp giáo viên có những định hướng giáo dục đúng chuẩn và đúng lúc , đúng chỗ . 2. Đối với học sinh - Một số học sinh chưa có ý thức và nhận thức đúng đắn đối với các vấn đề xã hội và vấn đề tự giáo dục đạo đức bản thân . - Do sự phát triển bùng nổ của công nghệ thông tin và thông tin , liên lạc do vậy học sinh thường bị phân tán tư tưởng vào những vấn đề hoặc nội dung thông tin ngoài luồng khiến cho các em thờ ơ và rất nhanh quên lãng những nội dung ngoài kiến thức chuẩn của bài học nếu giáo viên chỉ đề cập đến một cách qua loa , đại khái . - Đa số các em lười hoặc không bao giờ suy nghĩ ,liên tưởng , so sánh , suy luận nội dung tri thức gắn với cuộc sống khi đọc sách ,kể cả văn bản trong SGK cũng như các loại sách báo và các kênh thông tin khác . IV. MỘT SỐ GIẢI PHÁP Cố thủ tướng Phạm Văn Đồng từng đánh giá rất cao lứa tuổi học sinh trong nhà trường như sau “Lứa tuổi từ 7 đến 17 là rất nhạy cảm,thông minh lạ lùng lắm”.Vì vậy ,từ thực tế giảng dạy và dự giờ học hỏi , rút kinh nghiệm từ đồng nghiệp,tôi mạnh dạn đưa ra một số giải pháp để tích hợp nội dung Học tập và làm theo tấm gương đạo đức trong môn ngữ văn cấp trung học cớ sở như sau : 1 .Đối với giáo viên Trước hết , người giáo viên giảng dạy môn ngữ văn phải thấm nhuần quan điểm tích hợp ; có cái nhìn tổng thể về mục tiêu , chương trình sách giáo khoa , phương pháp giảng dạy bộ môn trên tinh thần tích hợp …nghĩa là phải có tư duy tích hợp .Riêng với vấn đề -6- Tích hôïp noäi dung “ Hoïc taäp vaø laøm theo taám göông ñaïo ñöùc Hoà Chí Minh ” trong daïy- hoïc moân ngöõ vaên THCS tích hợp nội dung học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh phải đảm bảo các nguyên tắc sau : - Nội dung học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh là một nội dung bắt buộc trong chương trình dạy học ngữ văn theo chuẩn kiến thức kĩ năng của bậc học . - Mục tiêu , nội dung , phương pháp giáo dục phải phù hợp với mục tiêu giáo dục của cấp học , góp phần thực hiện mục tiêu của giáo dục phổ thông nói chung . - Nội dung tích hợp phải phù hợp với đặc điểm tâm sinh lí lứa tuổi HS , phù hợp với đặc trưng của môn học , không làm thay đổi mục tiêu của môn học , bài học ; phải nhẹ nhàng , sinh động , uyển chuyển tránh gây nặng nề , góp phần vào việc tạo nên sự gắn bó nội dung học tập với thực tiễn cuộc sống .Cụ thể : 1.1 . Chuẩn bị giáo án lên lớp : Giáo viên cần có cái nhìn bao quát trong toàn bộ bài dạy để cùng với việc xác định nội dung tích hợp của ba phân môn , liên hệ các môn học khác cũng cần phải xác định rõ mục đích tích hợp , mức độ tích hợp , thời điểm tích hợp , phương pháp tích hợp nội dung học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh trong bài học một cách cụ thể và rõ ràng . Ở nội dung này , hiện nay đã có tài liệu hướng dẫn do đó giáo viên có thể căn cứ vào tài liệu để chuẩn bị song đối với những tiết dạy khác ngoài tài liệu hướng dẫn , giáo viên cần linh động và sáng tạo xác định cho bài học. Ví dụ , trong chương trình ngữ văn lớp 9 , với các bài dạy như đã nêu ở phần giới hạn phạm vi nghiên cứu ở trên có 4 văn bản đã được hướng dẫn thực hiện trong tài liệu , các bài dạy còn lại , có thể xác định như sau : * Văn bản Chuyện cũ trong phủ chúa , Phạm Đình Hổ : + Chủ đề : Lối sông của người đứng đầu một quốc gia và đời sống của nhân dân . + Mức độ : Liên hệ + Nội dung tích hợp : Liên hệ so sánh với lối sống và phong cách của chủ tịch Hồ Chí Minh và đời sống của nhân dân ta hiện nay . + Phương pháp : So sánh , bình luận + Tài liệu : Văn bản Phong cách Hồ Chí Minh , Lê Anh Trà ; văn bản Đức tính giản dị của Bác Hồ , Phạm Văn Đồng ; tác phẩm Một số mẩu chuyện và lời dạy của chủ tịch Hồ Chí Minh. + Thời điểm tích hợp : Cuối tiết học . * Văn bản : Mùa xuân nho nhỏ của Thanh Hải + Chủ đề : Khát vọng cống hiến cho đất nước , cho cuộc đời chung . + Mức độ : Liên hệ + Phương pháp : gợi liên hệ minh chứng . + Nội dung tích hợp : Bảy mươi chín tuổi của Bác là bảy mươi chín mùa xuân tươi đẹp Người đã dâng hiến để làm nên mùa xuân tươi đẹp cho Tổ quốc . + Tài liệu : Một số câu nói thể hiện tư tưởng về sự cống hiến và mối quan hệ riêng chung của Bác Hồ . + Thời điểm tích hợp : Sau khi phân tích khổ thơ 4+ 5 của tác phẩm . * Cố hương của Lỗ Tấn + Chủ đề : Vấn đề tìm đường cho quê hương , đât nước . -7- Tích hôïp noäi dung “ Hoïc taäp vaø laøm theo taám göông ñaïo ñöùc Hoà Chí Minh ” trong daïy- hoïc moân ngöõ vaên THCS + Mức độ : Liên hệ + Nội dung tích hợp : khát vọng và niềm tin cùng với ý chí kiên cường có thể biến hy vọng , ước mơ thành hiện thực + Phương pháp : Gợi mở liên hệ minh chứng . + Thời điểm tích hợp : Phần cuối tác phẩm , với những suy nghĩ của nhân vật khi rời khỏi cố hương . * Bài : Trau dồi vốn từ + Mức độ : Liên hệ + Nội dung : Cách sử dụng ngôn ngữ trong nói và viết + Phương pháp : Lấy ví dụ minh họa : câu chuyện Chữ quan liêu viết như thế nào hoặc Đón vua hay là đón Bác .Bản tuyên ngôn độc lập . + Thời điểm tích hợp : sau khi làm bài tập 5 SGK * Bài : Cách làm bài văn nghị luận về một sự việc , hiện tượng đời sống + Mức độ : Liên hệ + Nội dung : Phương pháp lập luận . + Phương pháp : Lấy ví dụ minh họa : bài Lòng yêu nước của nhân dân ta ( SGK ngữ văn lớp 7). + Thời điểm tích hợp : Sau khi tìm hiểu cách sắp xếp các ý theo bố cục của bài nghị luận . * Bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lý : + Mức độ : Liên hệ + Nội dung : câu chuyện Thời gian quý báu lắm + Phương pháp : Liên hệ giáo dục + Thời điểm tích hợp : Sau khi làm bài luyện tập SGK Từ đó , giáo viên sẽ có cơ sở để khai thác các nguồn tư liệu hoặc tài nguyên trên mạng để phục vụ thiết thực cho bài dạy của mình . Ví dụ như một số mẩu chuyện và lời dạy của Bác Hồ , các hình ảnh tư liệu về Bác , các tác phẩm , bài viết của Bác … 1.2 .Thực hiện quá trình dạy học trên lớp : Ứng dụng công nghệ tin học nói chung và phần mềm dạy học nói riêng vào hoạt động dạy , học đang được sự quan tâm đặc biệt của ngành giáo dục . Điều này được thể hiện rõ trong chủ đề năm học của các năm học gần đây . Sử dụng phần mềm trong hoạt động dạy học cũng là một yêu cầu trong đổi mới phương pháp dạy học nhằm tích cực hóa các hoạt động của học sinh trong việc tìm tòi , khám phá tri thức , đồng thời khiến cho giờ dạy trở nên sinh động , hấp dẫn hơn . Với môn ngữ văn là một môn học được học sinh coi là “ Khó – Khổ ” lại có những nội dung tích hợp mang tính tư tưởng , đạo đức dễ bị coi là áp lực nặng nề và khô khan , căng thẳng , thì việc ứng dụng công nghệ tin học trong các giờ dạy này , nhất là các tiết dạy văn bản , theo tôi có thể được coi là một giải pháp tích cực . Vì Hs có thể quan sát trực tiếp các hình ảnh minh họa , đọc và nhớ được những câu nói hoặc một số mẩu chuyện ngắn …để tự các em rút ra bài học , kết luận , đánh giá bằng chính sự nhận thức , so sánh đối chiếu của riêng mình . -8- Tích hôïp noäi dung “ Hoïc taäp vaø laøm theo taám göông ñaïo ñöùc Hoà Chí Minh ” trong daïy- hoïc moân ngöõ vaên THCS Tuy nhiên , về mặt phương pháp giảng dạy , trong trường hợp không thể hoặc không có điều kiện ứng dụng công nghệ tin học , giáo viên có thể khéo léo vận dụng tích hợp bằng cách nêu các câu hỏi gợi mở ,liên hệ , so sánh hoặc phương pháp lấy minh chứng , nêu gương một cách thật tự nhiên và phải lưu ý tạo cho HS tâm thế , sự hứng thú tích cực tư duy , phát hiện , bộc lộ hiểu biết , quan điểm riêng tránh sự áp đặt khiên cưỡng và cứng nhắc . Mỗi nội dung tích hợp cần hướng đến một nội dung giáo dục thái độ , đạo đức thực tế cho học sinh một cách rõ nét và cụ thể không nên làm nửa vời hay cưỡi ngựa xem hoa , cũng không nên tích hợp theo kiểu thuyết giáo , áp đặt , khiên cưỡng mà cần tạo ra ý thức tự giáo dục và nhận thức cho HS . Cụ thể : - Nếu bài dạy có ứng dụng công nghệ thông tin thì khi Gv trình chiếu các slie dự kiến có câu hỏi hoặc hình ảnh minh họa nhằm tích hợp giáo dục thì nên chạy dòng : Trên đầu mỗi trang trình chiếu hoặc nếu GV không ứng dụng công nghệ tin học thì nên có câu hỏi gợi ý để HS nhắc đến cuộc vận động , nhằm giáo dục ý thức quan tâm đến việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh ; trở thành thói quen và nếp sông cho học sinh . - Đối với các tiết dạy có nội dung tích hợp bộ phận ( lồng ghép trong toàn bộ nội dung bài học ) , thì GV có thể vào lớp trước giờ dạy trong giờ nghỉ giữa hai tiết học chuẩn bị phương tiện dạy học và trình chiếu một số hình ảnh , mở một bài hát , kể một câu chuyện về tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh như một nội dung giao lưu bình thường giữa giáo viên và học sinh , nhằm tạo ra tâm lí thoải mái cho HS tiếp nhận những nội dung giáo dục tích hợp sẽ thực hiện trong bài đồng thời định hướng cho HS tự giác liên hệ so sánh đối chiếu với tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh khi học những nội dung bài học có liên quan . Như vậy khi giáo viên có câu hỏi gợi ý , gợi mở liên hệ học sinh sẽ tự liên hệ và rút ra bài học cần thiết cho mình mà giáo viên không cần phải thuyết giáo suông mang tính áp đặt khiên cưỡng . - Với các tiết dạy mà nội dung tích hợp chỉ ở mức liên hệ ( mức thấp nhất ), giáo viên có thể gợi mở cho học sinh liên hệ tới các câu chuyện mà các em biết hoặc những hiểu biết của các em về tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh để HS tự liên hệ và rèn luyện kĩ năng thực hành , kĩ năng phát hiện và ứng xử tích cực trong việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh , giáo viên cũng có thể trình chiếu một số hình ảnh có tính so sánh đối chiếu để HS tự nhìn nhận đánh giá và có nhận thức sâu sắc về tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh . Từ những cách làm trên , giáo viên có thể đạt được mục tiêu tích hợp của mình , vừa trang bị cho HS những hiểu biết cần thiết , cơ bản về tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh , đồng thời với việc phát triển kĩ năng thực hành , phát hiện của HS về những giá trị đạo -9- Tích hôïp noäi dung “ Hoïc taäp vaø laøm theo taám göông ñaïo ñöùc Hoà Chí Minh ” trong daïy- hoïc moân ngöõ vaên THCS đức tốt đẹp trong tấm gương đạo đức của Bác Hồ , từ đó hoàn thành mục tiêu giáo dục thái độ đạo đức dự kiến tích hợp trong bài . 2. Đối với học sinh 2.1 Học sinh cần có sự chuẩn bị bài nghiêm túc trước khi đến lớp ; tích cực , chủ động và sáng tạo trong quá trình học tập trên lớp cũng như ngoài giờ học . 2.2 Học sinh cần có thái độ tích cực trong việc lĩnh hội tư tưởng và vận dụng trong thực tế cuộc sống và học tập . V. KẾT QUẢ THỰC HIỆN Qua ba năm rút kinh nghiệm và thay đổi ,áp dụng những giải pháp nêu trên tôi nhận thấy học sinh của mình đã thực sự hiểu biết và có ý thức thực hiện tốt hơn nội dung học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh , các em đã ý thức rõ hơn về tầm quan trọng của đạo đức và lối sống trong sự thành công của mỗi con người trong sự tạo dựng chỗ đứng trong xã hội và trong lòng người . Cụ thể : ( thống kê với HS khối 9 trường THCS Đông Thanh , năm học 2010-2011) Trước khi thực hiện giải pháp : Có vận dụng Nội dung Không quan Có hiểu Không Không Quan tâm học tập và khảo sát tâm biết hiểu biết vận dụng làm theo Mức độ 20/74 (27%) 54/74 (73%) 15/74 (20,3%) 59/74 (79,7%) 9/74 (12,2%) 65/74 (87,8%) Sau khi thực hiện giải pháp ( tính đến cuối HKI ) Nội dung khảo sát Mức độ Quan tâm Không quan tâm Có hiểu biết Không hiểu biết Có vận dụng học tập và làm theo Không vận dụng 50/74 (67,6%) 24/74 (32,4%) 55/74 (74,3%) 19/74 (25,7%) 45/74 (60,8%) 29/74 (39,2%) Như vậy qua kết quả khảo sát , có thể nhận thấy những giải pháp mà tôi đã thực hiện thực sự đã mang lại hiệu quả thiết thực .( Có thể kết quả chưa thực sự cao nhưng đó là một kết quả đáng khích lệ ) Ở phương diện là một giáo viên trực tiếp đứng lớp giảng dạy ,tôi thấy mình vững vàng hơn trong chuyên môn ;tự tin say mê hơn với sự nghiệp trồng người .Ai đó đã từng nói “Nghiệp văn là nghiệp khổ” nhưng tôi chẳng thấy khổ chút nào mà ngược lại ,tôi thấy mình sung sướng hạnh phúc vì được cống hiến ,góp sức mình làm đẹp cho đời .Nếu đối với học sinh mưa dầm cũng thấm lâu thì đối với tôi , sau mỗi bài dạy có nội dung tích hợp này tôi lại thấy mình được hiểu sâu hơn , thấm hơn và tự ý thức phải nêu gương hơn trong việc - 10 - Tích hôïp noäi dung “ Hoïc taäp vaø laøm theo taám göông ñaïo ñöùc Hoà Chí Minh ” trong daïy- hoïc moân ngöõ vaên THCS thực hiện làm theo tấm gương đạo đức của Bác . Và đúng như một nhà thơ đã nói “ Nghĩ về Bác lòng ta trong sáng hơn ” . Nhà Triết học Ba Lan Heelen Tuoocsmero viết : “ Hồ Chí Minh là một hình ảnh hoàn chỉnh giữa : Đức khôn ngoan của phật, Lòng bác ái của Chúa Triết học của C. Mác , Thiên tài cách mạng của Lê Nin và tình cảm của người chủ gia tộc.” PHẦN III KẾT LUẬN I. KẾT LUẬN CHUNG Có lẽ trong nhà trường không có môn khoa học nào có thể thay thế được môn văn .Vì đó là môn học vừa hình thành nhân cách vừa vun đắp tâm hồn cho học sinh .Trong thời đại hiện nay ,khoa học kĩ thuật phát triển rất nhanh ,môn văn sẽ giữ lại tâm hồn con người ,giữ lại những cảm giác nhân văn để con người tìm đến với con người ,trái tim hòa cùng nhịp đập trái tim . Những lời giáo huấn khô khan dù có hay đến đâu , sâu sắc đến đâu cũng khó có được người nghe chấp nhận , đặc biệt đó là đối tượng HS trung học cơ sở - vì lúc này các em thích thể hiện cá tính của mình , hay ương ngạnh và thích chống đối nếu đó là những lời ra lệnh , thuyết giáo mang tính áp đặt . Chính vì vậy , hãy để những nội dung giáo dục thái độ đạo đức , những giá trị đạo đức cao đẹp của Bác Hồ tự nhiên đi vào lòng các em , tự nhiên biến thành hành vi đạo đức tích cực của các em một cách nhẹ nhàng , khéo léo và tinh tế . Điều đó thật khó nhưng tôi thiết nghĩ nếu chúng ta cùng sẵn sàng chia sẻ những kinh nghiệm , giải pháp của bản thân với đồng nghiệp hẳn chúng ta sẽ tìm được con đường đi đến trái tim và khối óc học sinh ngắn nhât và hiệu quả nhất . Chỉ có như vậy , chúng ta mới thực sự hoàn thành nhiệm vụ cao quý của mình : Gieo hạt giống tâm hồn trong lớp lớp thế hệ trẻ của đất nước hôm nay và ngày mai . II. MỘT SỐ ĐỀ XUẤT ,KIẾN NGHỊ 1. Đối với phụ huynh - Quan tâm hơn đến việc học hành của con em mình ,đầu tư nhiều về thời gian cho con cái học tập ,không nên để cho các em phụ giúp nhiều công việc nặng nhọc gia đình. - Hướng dẫn và tạo cho con thói quen đọc sách, quan tâm đến những vấn đề mang tính xã hội , mang tính thời sự của đất nước . Nêu gương và kịp thời uốn nắn những biểu hiện lệch chuẩn về đạo đức lối sống của con em mình . - Phối hợp chặt chẽ ,thường xuyên với giáo viên bộ môn văn , GVCN để tìm hiểu ,nắm bắt kịp thời tình hình học tập của con em mình - 11 - Tích hôïp noäi dung “ Hoïc taäp vaø laøm theo taám göông ñaïo ñöùc Hoà Chí Minh ” trong daïy- hoïc moân ngöõ vaên THCS 2. Đối với phòng giáo dục - Tổ chức hội thảo chuyên đề cho giáo viên bộ môn văn trong haøng năm để giáo viên có dịp trao đổi kinh nghiệm ,bàn luận tìm ra biện pháp tối ưu ,tích cực nâng cao chất lượng dạy ang2 - Đầu tư trang thiết bị ,dụng cụ trực quan ,đặc biệt là đầu tư công nghệ thông tin để hỗ trợ cho giáo viên giảng dạy văn. 3. Đối với địa phương - Quản lí chặt chẽ các điểm kinh doanh internet và các điểm dịch vụ không lành mạnh ,làm ảnh hưởng đến chất lượng học tập và đạo đức ,lối sống của học sinh - Quan tâm sát sao,hiệu quả đến chất lượng giáo dục ở địa phương ,đầu tư cơ sở vật chất kịp thời phục vụ cho việc dạy và học TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Sách giáo khoa và sách giáo viên ngữ văn 9 tập 1+ 2 2. Tài liệu bồi dưỡng thường xuyên cho giáo viên THCS chu kì III (2004–2007 ) môn ngữ văn – quyển 1 và 2 – NXB Giáo dục 3. Phương pháp dạy học ngữ văn ở trường THCS theo hướng tích hợp và tích cực – Đoàn Thị Kim Nhung - NXB Đại học quốc gia TPHCM 4. Hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức kĩ năng môn ngữ văn trung học sơ sở , năm học 2010-2011– NXB Giáo dục Việt Nam 5. Hướng dẫn tích hợp nội dung giáo dục Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh , phần môn ngữ văn cấp trung học cơ sở -NXB Giáo dục Việt nam năm học 2010 – 2011. 6. Một số lời dạy và mẩu chuyện về tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh , nhà xuất bản chính trị quốc gia năm 2007 7. Một số hình ảnh minh họa có thể sử dụng khi tích hợp nội dung học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh trong giảng dạy : - 12 - Tích hôïp noäi dung “ Hoïc taäp vaø laøm theo taám göông ñaïo ñöùc Hoà Chí Minh ” trong daïy- hoïc moân ngöõ vaên THCS Đôi dép Bác Hồ Bé quÇn ¸o Kaki cña B¸c - 13 - Tích hôïp noäi dung “ Hoïc taäp vaø laøm theo taám göông ñaïo ñöùc Hoà Chí Minh ” trong daïy- hoïc moân ngöõ vaên THCS B¸c Hå bãn c¬m cho bÐ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh tham gia tÕt trång c©y víi ®ång bµo c¸n bé HuyÖn §«ng Anh t¹i th«n Tiªn Héi ( §«ng Héi ) ngµy 31/1/1965 B¸c Hå th¨m hîp t¸c x· Hïng S¬n- §¹i Tõ – Th¸i Nguyªn gÆt mïa n¨m 1954 - 14 - Tích hôïp noäi dung “ Hoïc taäp vaø laøm theo taám göông ñaïo ñöùc Hoà Chí Minh ” trong daïy- hoïc moân ngöõ vaên THCS ...Non sông Việt Nam có thể trở nên töôi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có böôùc tới đài vinh quang để sánh vai các cöôøng quốc năm châu ñöôïc hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các em”. HỒ CHÍ MINH Bác để tình thương cho chúng con Một đời thanh bạch, chẳng vàng son Mong manh áo vải hồn muôn trượng Hơn tượng đồng phơi những lối mòn. - 15 - Tích hôïp noäi dung “ Hoïc taäp vaø laøm theo taám göông ñaïo ñöùc Hoà Chí Minh ” trong daïy- hoïc moân ngöõ vaên THCS MỤC LỤC PHẦN I : MỞ ĐẦU I. LÍ DO CHỌN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM II.GIỚI HẠN NGHIÊN CỨU III.MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU Trang 1 Trang 1 Trang 1 PHẦN II.NỘI DUNG NGHIÊN CỨU I.CƠ SỞ LÍ LUẬN II. THỰC TRẠNG III.NGUYÊN NHÂN IV. MỘT SỐ GIẢI PHÁP V. KẾT QUẢ Trang 3 Trang 3 Trang 4 Trang 4 Trang 6 PHẦN III.KẾT LUẬN I. KẾT LUẬN CHUNG II. MỘT SỐ ĐỀ XUẤT ,KIẾN NGHỊ TÀI LIỆU THAM KHẢO Trang 8 Trang 8 Trang 9 - 16 - Tích hôïp noäi dung “ Hoïc taäp vaø laøm theo taám göông ñaïo ñöùc Hoà Chí Minh ” trong daïy- hoïc moân ngöõ vaên THCS BÀI KHẢO SÁT MỨC ĐỘ QUAN TÂM VÀ NHẬN THỨC CỦA HS ĐỐI VỚI CUỘC VẬN ĐỘNG HỌC TẬP VÀ LÀM THEO TẤM GƯƠNG ĐẠO ĐỨC HỒ CHÍ MINH Ngày ………………tháng ………….năm…………… Câu 1: Cuộc vận động Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh được chính thức phát động rộng rãi trong cả nước vào năm nào : a. 2006 b. 2007 c. 2008 d. 2009 Câu 2: Em cùng mọi người trong gia đình quan tâm đến cuộc vận động này như thế nào : a. Không quan tâm b. Có biết đến c. Quan tâm d. Thường xuyên theo dõi. Câu 3: Vào ngày khai giảng năm học mới nhà trường có tổ chức hoạt động nào sau đây : (Có thể chọn nhiều đáp án ) a. Kí cam kết thực hiện cuộc vận động Hai không . b. Kí cam kết thực hiện cuộc vận động Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh c. Kí cam kết thực hiện phong trào Xây dựng trường học thân thiện học sinh tích cực . d. Kí cam kết không để HS ngồi nhầm lớp . Câu 4: Thực hiện tốt năm điều Bác hồ dạy cũng là thưc hiện cuộc vận động Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh . a. đúng b. sai . Câu 5 : Ở trường em , liên đội có tổ chức hoạt động nào nhằm hưởng ứng thực hiện cuộc vận động Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh : -……………………………………………………………………………………………… -……………………………………………………………………………………………… -……………………………………………………………………………………………… -……………………………………………………………………………………………… Câu 6 : em có những hiểu biết gì về tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh: - 17 - Tích hôïp noäi dung “ Hoïc taäp vaø laøm theo taám göông ñaïo ñöùc Hoà Chí Minh ” trong daïy- hoïc moân ngöõ vaên THCS ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ………………………………………… Câu 7 : Em đã vận dụng học tập tấm gương đạo đức của Bác vào cuộc sống như thế nào : ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… - 18 -