Tài liệu Skkn tạo hứng thú học tập cho học sinh trong giờ học lịch sử lớp 8, 9 thông qua tổ chức trò chơi tại trường thpt hà huy tập

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO KHÁNH HÒA TRƯỜNG THPT HÀ HUY TẬP ---------------- SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ****************** Đề tài TẠO HỨNG THÚ HỌC TẬP CHO HỌC SINH TRONG GIỜ HỌC LỊCH SỬ LỚP 8, 9 THÔNG QUA TỔ CHỨC TRÒ CHƠI TẠI TRƯỜNG THPT HÀ HUY TẬP Người thực hiện: LÊ THỊ PHƯƠNG TÂM Giáo viên trường THPT Hà Huy Tập Nha Trang, tháng 04 năm 2014 1 2 MỤC LỤC A . ĐẶT VẤN ĐỀ Tr.1 I. Lí do chọn đề tài Tr.1 II. Nhiệm vụ nghiên cứu Tr.2 1. Phương pháp Tr.2 2. Mục đích Tr.2 Tr.2 III. Phương pháp nghiên cứu và Mục đích nghiên cứu IV. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 1. Đối tượng. Tr.2 Tr.2 2. Phạm vi nghiên cứu. Tr.2 B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ Tr.3 I. Cơ sở lí luận và các khái niệm Tr.3 1. Cơ sở lí luận Tr.3 2. Khái niệm Tr.3 II. Thực trạng Tr. 5 III. Nội dung và biện pháp tiến hành 1. Nội dung. Tr.9 Tr.9 2. Biến pháp tiến hành Tr.10 IV. Kết quả Tr.11 C. KẾT LUẬN VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM I. Kết luận Tr.14 Tr.14 II. Bài học kinh nghiệm Tr.14 TÀI LIỆU THAM KHẢO Tr.16 3 DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Giáo viên: GV Học sinh: HS Kỹ năng : KN Phương pháp dạy học: PPDH Sách giáo khoa : SGK Trung học cơ sở: THCS Trung học phổ thông: THPT 4 A. ĐẶT VẤN ĐỀ I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI Những năm gần đây, định hướng đổi mới phương pháp dạy học đã được thống nhất theo tư tưởng tích cực hoá hoạt động học tập của học sinh ( HS) dưới sự tổ chức hướng dẫn của giáo viên (GV): học sinh tự học, tự giác chủ động tìm tòi, phát hiện, giải quyết nhiệm vụ nhận thức và có ý thức vận dụng linh hoạt sáng tạo các kiến thức kỹ năng đã thu nhận được. Những định hướng này được thể hiện đồng bộ trong việc đổi mới nội dung chương trình sách giáo khoa (SGK) các bộ môn, các bậc học từ tiểu học đến trung học cơ sở (THCS) và trung học phổ thông (THPT), các phương pháp dạy học mới được các thầy cô giáo và các bậc phụ huynh học sinh quan tâm. Trong các giờ học đã được trang bị những đồ dùng dạy học hiện đại: máy chiếu, tranh ảnh... cho các bài học. Các thầy, cô đã áp dụng thêm nhiều phương pháp dạy học mới trong giờ học: thảo luận nhóm, dạy học theo dự án,... Sử dụng đồ dùng trực quan, ứng dụng công nghệ thông tin, Powe point phong phú sinh động,... Thế nhưng làm thế nào để cho học sinh có hứng thú trong học tập Lịch sử vẫn là câu hỏi trăn trở với thầy cô khi lên lớp. Trong tất cả các biện pháp đã thực hiện, trong quá trình giảng dạy, tôi nhận thấy việc tổ chức trò chơi trong dạy học đạt được kết quả nhất định.Việc tổ chức trò chơi trong dạy học có sức hấp dẫn lớn, không đơn thuần là phương tiện giải trí bổ ích mà qua đó giúp học sinh dễ hiểu, dễ khắc sâu kiến thức, nắm được một số kĩ năng (KN) quan trọng như KN giao tiếp, KN vận động nhanh nhẹn, khéo léo, KN hợp tác, KN làm việc nhóm, KN ra quyết định, điều đặc biệt hơn cả là qua tổ chức trò chơi sẽ kích thích HS học tập, các em sẽ lĩnh hội tri thức lịch sử một cách dễ dàng, củng cố kiến thức một cách vững vàng, tạo niềm say mê, hứng thú hơn trong giờ học lịch sử. Nhận thức được vai trò và tầm quan trọng của việc tổ chức trò chơi trong dạy học, từ quá trình công tác tôi rút ra được những kinh nghiệm thực tiễn và xin trình bày, chia sẻ với đồng nghiệp đề tài Tạo hứng thú học tập cho học sinh trong giờ học Lịch sử khối 8 -9 thông qua tổ chức trò chơi tại trường THPT Hà Huy Tập. Với đề tài này, tôi mong muốn sẽ góp phần giúp cho các thầy, cô, các đồng nghiệp tiến hành một giờ học Lịch sử có hiệu quả tốt hơn, học sinh hứng thú học tập, tích cực chủ động trong việc tiếp thu, lĩnh hội nội dung kiến thức của bài học. Đây chính là lí do tôi chọn đề tài này. II. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU - Điều tra, khảo sát thực trạng việc dạy, học bộ môn lịch sử ở trường THPT Hà Huy Tập. - Đưa ra những trò chơi và nguyên tắc khi thiết kế trò chơi trong dạy học môn lịch sử lớp 8,9. 5 III. PHƯƠNG PHÁP VÀ MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU 1. Phương pháp - Phương pháp nghiên cứu lý luận. - Điều tra, quan sát. - Thực nghiệm sư phạm. - Dự giờ các đồng nghiệp. Rút kinh nghiệm qua từng tiết dạy. - Kiểm tra đánh giá kết quả học sinh học và làm bài để từ đó có những điều chỉnh và bổ sung hợp lí. 2. Mục đích - Mục đích làm cho tiết học bớt khô khan, nặng nề mà trở nên nhẹ nhàng, sinh động, hấp dẫn, hiệu quả - Tạo cho HS hứng thú trong giờ học. Yêu thích bộ môn Lịch sử - Rèn luyện cho HS những kĩ năng cơ bản của bộ môn... IV. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU 1. Đôí tượng: học sinh lớp 8,9 trường THPT Hà Huy Tập 2. Phạm vi nghiên cứu: Nội dung giảng dạy bộ môn Lịch sử khối 8,9 trên lớp thông qua một số trò chơi: trò chơi “Ai nhanh hơn”, trò chơi “ô chữ bí mật”,trò chơi “Theo dòng Lịch sử”, trò chơi “Tiếp sức”, trò chơi “Hái hoa - trả lời câu hỏi Lịch sử” 6 B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ KHÁI NIỆM 1. Cơ sở lý luận Mục tiêu về nội dung, phương pháp Giáo dục phổ thông được thể hiện tại Điều 5 của Luật Giáo dục năm 2005 như sau: “Nội dung giáo dục phải bảo đảm tính cơ bản, toàn diện, thiết thực, hiện đại và có hệ thống; coi trọng giáo dục tư tưởng và ý thức công dân; kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp, bản sắc văn hóa dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại; phù hợp với sự phát triển về tâm sinh lý lứa tuổi của người học. Phương pháp giáo dục phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, tư duy sáng tạo của người học; bồi dưỡng cho người học năng lực tự học, khả năng thực hành, lòng say mê học tập và ý chí vươn lên.” Trên tinh thần mục tiêu, tôi nhận thấy trong quá trình dạy-học nói chung và đối với môn Lịch sử nói riêng ở trường phổ thông cơ sở, việc tổ chức trò chơi cho HS đóng vai trò quan trọng được sử dụng để củng cố bài học, áp dụng để dạy các dạng bài ôn tập, sơ kết, tổng kết, bài tập Lịch sử hay tổ chức ngoại khoá và có tác dụng thiết thực đối với sự nhận thức của học sinh. Tổ chức trò chơi trong giờ học Lịch sử cho học sinh không nhằm mục đích cung cấp kiến thức mới cho học sinh mà nhằm củng cố kiến thức cũ, hệ thống hóa, khái quát hóa kiến thức đã học, rèn luyện kỹ năng tư duy, phân tích, tổng hợp… Việc tổ chức trò chơi cho HS đóng vai trò quan trọng, kích thích HS học tập, lĩnh hội tri thức Lịch sử một cách dễ dàng, củng cố kiến thức một cách vững vàng, tạo niềm say mê, hứng thú hơn trong giờ học Lịch sử. 2. Khái niệm 2.1. Khái niệm về hứng thú học tập Các nhà tâm lí học cho rằng hứng thú là thái độ đặc biệt của cá nhân đối với đối tượng nào đó. Hứng thú học tập là không khí học tập sôi nổi, hấp dẫn, có nhu cầu học tập của HS. Hay nói cách khác đó là khả năng ham học hỏi, tìm tòi, yêu thích bộ môn nào đó. Theo các nhà giáo dục trên thế giới, hứng thú học tập là mức độ tích cực, chủ động của người học. Nếu mức độ hứng thú càng cao thì sự thành công của GV trong việc sử dụng các phương pháp dạy học (PPDH) đạt kết quả càng lớn. Các PPDH đề cao tính tích cực chủ động của người học ngày nay là PPDH lấy HS làm trung tâm, có như vậy mới gây hứng thú học tập cho HS. Vấn đề này đã được Desterweg chủ trương tiến hành vào thế kỉ XIX. Desterweg sử dụng các phương pháp làm cho HS tự hoạt động và tạo điều kiện cho HS hứng thú học tập. 2.2. Vai trò của việc tạo hứng thú học tập cho học sinh trong dạy học Lịch sử a) Đối với giáo viên + Truyền đạt kiến thức dễ dàng, nhanh chóng và hiệu quả. Kích thích được sự say mê của HS, giúp HS tập trung hơn. 7 + Tạo được không khí tích cực học tập sẽ tạo được thành công 50% trong mục tiêu dạy học đặt ra. b) Đối với HS - Có cảm giác thoải mái học tập, làm nảy sinh khát vọng học tập và bộc lộ sự sáng tạo, giúp việc lĩnh hội tri thức sẽ dễ dàng hơn. - Tăng khả năng tìm tòi nghiên cứu lịch sử nước nhà, từ đó nâng cao, bồi dưỡng lòng yêu nước, lòng tự hào ý thức dân tộc. 2.3. Vì sao phải sử dụng trò chơi khi dạy môn Lịch sử? - Đặc điểm của học sinh THCS là rất năng động nên sử dụng trò chơi học tập sẽ làm cho học sinh ham thích học môn Lịch sử. - Tiết học nhẹ nhàng sinh động. - HS thích học hơn và nhớ bài lâu hơn. - Tạo mối quan hệ giữa giáo viên và học sinh gần gũi hơn. - Giúp GV thay đổi hình thức dạy học. II. THỰC TRẠNG CỦA VIỆC DẠY- HỌC LỊCH SỬ TẠI TRƯỜNG THPT HÀ HUY TẬP 1. Đối với giáo viên a) Thực trạng - Bên cạnh có nhiều GV rất tâm huyết với nghề, luôn trăn trở tìm tòi những phương pháp tích cực nhằm nâng cao chất lượng của bộ môn thì vẫn còn GV chưa mạnh dạn trong việc đổi mới phương pháp dạy học, chính vì vậy giờ học thường cứng nhắc, luôn có tâm lí dạy làm sao cho hết được bài học, không hướng tới HS làm trung tâm của việc dạy học. - Chưa dám mạnh dạn tổ chức các trò chơi trong tiết dạy, các tiết làm bài tập Lịch sử. - Tâm lí GV thường thờ ơ, coi nhẹ, các tiết bài tập Lịch sử. b) Nguyên nhân của thực trạng trên Một là, trình độ giáo viên chưa đều và ý thức của GV chưa cao, không phải GV nào cũng tâm huyết với nghề nghiệp . Hai là, GV chưa giám mạnh dạn đổi mới phương pháp trong quá trình giảng dạy. Ba là, trang thiết bị phục vụ cho giảng dạy bộ môn ở nhà trường thiếu trầm trọng, không đủ lược đồ, bản đồ, đồ phục chế, chưa có nhiều các phương tiện dạy học hiện đại như máy chiếu, băng hình, sa bàn… 8 2. Đối với học sinh a) Thực trạng - HS ý thức học tập môn Lịch sử chưa cao, đa phần các em chưa xác định được rõ ràng mục tiêu học tập, chưa thực sự cố gắng trong các tiết học, làm bài tập ở nhà, đang còn khép kín, đối phó, chưa dám mạnh dạn khi GV yêu cầu trả lời câu hỏi, chỉ bản đồ, lược đồ… - Do quan niệm ăn sâu trong tiềm thức của phụ huynh và học sinh, bộ môn Lịch sử chỉ là một môn học phụ, nên HS học môn Lịch sử với thái độ thờ ơ, xem thường. Nội dung chương trình môn Lịch sử còn nặng, mang tính hàng lâm, thiếu phân tích sự kiện lịch sử, nặng về chi tiết thời gian lịch sử, nhất là lịch sủ Việt Nam, do đó, dẫn đến một thực trạng là HS biết lịch sử thế giới nhiều hơn lịch sử Việt Nam. b) Nguyên nhân của thực trạng trên - Môn Sử có đặc thù riêng: nhiều sự kiện, nên khó học, khó nhớ. - HS thì luôn có tâm niệm đây là môn phụ, không có sự hướng nghiệp rõ ràng khi lựa chọn ôn thi, chọn trường, chọn nghề… Phụ huynh thờ ơ với bộ môn Lịch sử, thường hướng con em học vào các môn khoa học tự nhiên. - Xuất phát từ GV, đó là chưa có phương pháp giảng dạy một cách hiệu quả nhất, cho nên không thu hút được các em trong giờ học. Để có những nhận xét đánh giá chính xác về thực trạng trên chúng tôi đã thực hiện khảo sát, điều tra đối với 172 hoc sinh của 4 lớp (lớp 8/1, 8/2, 9/1, 9/2) tại trường THPT Hà Huy Tập (nội dung phiếu khảo sát ở phần phụ lục) với kết quả như sau: Kết quả điều tra về mức độ nhận thức, thái độ hứng thú học tập môn Lịch sử của 172 HS khối 8, 9 năm học 2013-2014 trường THPT Hà Huy Tập – Nha Trang ( Xem bảng kết quả dưới đây) 9 Câu hỏi điều tra Phương án lựa chọn 1. Theo em, môn Lịch sử A. Rất quan trọng có tầm quan trọng như B.Quan trọng thế nào? C.Không quan trọng A. Do bắt buộc 2. Động cơ học tập môn B.Cần thiết cho cuộc sống Lịch sử của em là gì? C. Nội dung bổ ích D. Động cơ khác 3. Thái độ học tập môn A. Rất thích Lịch sử của em như thế B. Thích nào? C. Bình thường D. Chán học Số lượng Tỉ lệ (%) 26 15.2 129 75.4 17 9.4 22 13 84 48.6 49 28.3 17 10.1 7 4.3 65 37.7 95 55 5 3 4. Vì sao em không thích A. Là môn phụ 0 học môn Lịch sử? B.Có nhiều sự kiện, hiện 103 tượng khó nhớ 0 60 C.Là một môn học khô khan, là một môn học thuộc 26 lòng. 15 D. Giáo viên dạy không lôi 43 cuốn. 25 5. Vì sao em thích học A. Bổ ích môn Lịch sử? B. GV dạy hấp dẫn 104 60.3 47 27.6 21 12.1 6. Em có thường xuyên A. Thường xuyên tham gia phát biểu và B. Thỉnh thoảng sửa bài tập trong giờ học Lịch sử không? C. Không 19 10.9 124 72.5 29 16.6 7. Em có thích tìm hiểu A. Rất thích các nhân vật Lịch sử, đọc các tác phẩm Lịch B. Thích sử không? C. Không thích 22 13 115 66.8 35 20.3 C. Lí do khác 10 Qua bảng kết quả về mức độ hứng thú học tập Lịch sử của HS lớp 8,9 cho thấy: đa số HS nhận thức được tầm quan trọng của môn Lịch sử (90.6%) và có động cơ học tập đúng đắn; 48.6% cho rằng môn Lịch sử cần thiết cho cuộc sống; 28.3% cho rằng Lịch sử có nội dung bổ ích; có 13% học tập do bắt buộc và 10,1% là do các động cơ khác. Tuy nhiên trên thực tế chỉ có 42% HS có thái độ hứng thú và thích học môn Lịch sử. Nguyên nhân chủ yếu cho rằng Lịch sử là môn học bổ ích (60.3%), còn lại 27.6% cho rằng do GV dạy hấp dẫn và 12.1% là các lí do khác. Có đến 55% HS không thích mà cũng không chán môn học này và 3% HS chán học Lịch sử. Như vậy có đến 58% HS khá hờ hững với môn học này. Trong số 3% HS chán học môn này cho rằng 25% là do GV dạy không lôi cuốn và 75% có ý kiến khác. Qua trò chuyện, các em gần như không có nhiều thời gian (phần lớn thời gian chủ yếu học các môn chính). Chính vì vậy thời gian HS dành để học Lịch sử và phát biểu xây dựng bài trong giờ Lịch sử cũng ít: 10.9% thường xuyên phát biểu và sửa bài tập; 72.5% HS thỉnh thoảng và 16.6% HS không tham gia phát biểu… Như vậy HS vẫn chưa thực sự hứng thú học tập Lịch sử. Tuy vậy hầu hết HS thích tìm hiểu các nhân vật lịch sử, thích tìm hiểu quá trình xây dựng, phát triển của lịch sử nước nhà (79.8%). Mà Lịch sử lại là môn học cung cấp, giáo dục cho các em biết được quá trình hình thành, phát triển, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Giáo dục tư tưởng tình cảm, truyền thống tốt đẹp của dân tộc. Vì vậy việc áp dụng nhiều biện pháp tạo hứng thú học tập môn Lịch sử là rất cần thiết và giúp các em HS yêu thích bộ môn này hơn, làm cho giờ học đạt kết quả tốt hơn. Từ kết quả trên tôi thiết nghĩ GV phải không ngừng đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực, tăng cường hoạt động cá thể với học tập giao lưu giải trí, hình thành kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, trong đó thiết kế và tổ chức trò chơi trong giờ học Lịch sử làm cho giờ học bớt căng thẳng, nặng nề, tạo cảm giác thoải mái, dễ chịu, thì HS sẽ tiếp thu kiến thức một cách nhẹ nhàng, hứng khởi và yêu thích môn học lịch sử. III. NỘI DUNG VÀ BIỆN PHÁP TIẾN HÀNH Sau đây tôi xin trình bày khái quát về tổ chức trò chơi trong dạy học Lịch sử. 1. Nội dung 1.1 Một số nguyên tắc khi thiết kế và tổ chức trò chơi - Chọn trò chơi phù hợp với điều kiện cơ sở vật chất của nhà trường; - Xác định phạm vi, mục đích của trò chơi; - Chọn trò chơi phù hợp với kĩ năng cần rèn luyện cho HS; - Tổ chức, biên soạn câu hỏi cho trò chơi phải bám vào “Chuẩn kiến thức kĩ năng” của bộ môn; 11 - Tổ chức trò chơi phải xác định được thời gian; - Luôn thay đổi trò chơi để thu hút HS, tuy nhiên phải dựa vào dạng bài, kiểu bài để thực hiện . - Khi tổ chức trò chơi GV là trọng tài công bằng, chính xác và là cổ động viên tích cực của HS tham gia trò chơi, cho điểm hoặc ngợi khen các em trước lớp. 1.2. Những trò chơi được áp dụng vào quá trình giảng dạy môn Lịch sử trên lớp a) Trò chơi tiếp sức Thường áp dụng cho những bài học nói về cuộc kháng chiến. Trò chơi này rèn kĩ năng sử dụng lược đồ, bản đồ cho học sinh. b) Trò chơi “ô chữ bí mật” Ở trò chơi này GV chuẩn bị hệ thống câu hỏi ở các ô trống theo chủ đề (nhân vật, cụm từ tiêu biểu…). HS tìm các chữ cái thích hợp để điền vào ô trống đã cho theo yêu cầu. Đây là dạng trò chơi thường hay sử dụng nhất trong quá trình dạy học, vì hiệu quả của trò chơi này mang lại là rất cao. Ở trò chơi này có 2 dạng chủ yếu: - Dạng thứ nhất: Ô chữ có một hàng ngang. - Dạng thứ hai: Ô chữ có nhiều hàng dọc và có từ chìa khoá bí mật (mô phỏng trò chơi Đường lên đỉnh Olympia) c) Trò chơi “Theo dòng Lịch sử” Trò chơi này dùng vào các tiết ngoại khóa, các tiết làm bài tập Lịch sử để HS có điều kiện chuẩn bị và có thời gian thích hợp cho khâu tổ chức. Ví dụ: Tìm hiểu về một triều đại phong kiến, một cuộc khởi nghĩa, một cuộc kháng chiến, một cuộc cải cách….. d) Trò chơi “Hái hoa - trả lời câu hỏi Lịch sử” Áp dụng đối với các tiết làm bài tập lịch sử, hoặc để củng cố bài. GV chuẩn bị một cây hoa (trong thiên nhiên hoặc hoa giả), trên nhánh hoa có ghi các chủ đề câu hỏi để học sinh lựa chọn (chủ đề nhân vật; chủ đề sự kiện; chủ đề chiến tranh; chủ đề văn hoá…đối với tiết bài tập ) hoặc các câu hỏi của nội dung kiến thức bài vừa học, GV dùng để củng cố bài. g)Trò chơi “Ai nhanh hơn” Đây là trò chơi mà GV đã chuẩn bị trước sơ đồ, lược đồ trống trống hoặc nhà trường có sơ đồ không màu để HS điền nội dung, điền kí hiệu của một chiến dịch, một cuộc khởi nghĩa, đối với các bài có liên quan tới tổ chức bộ máy nhà nước, 1. 3. Các bước tổ chức trò chơi 12 Bước 1: Giới thiệu tên trò chơi. Bước 2: Lựa chọn đội chơi. Bước 3: Quy định thời gian, phổ biến luật chơi. Bước 4: Tổ chức trò chơi. Bước 5: Tổng kết (Đánh giá) trò chơi 2. Biện pháp tiến hành thực nghiệm Chúng tôi tiến hành dạy thực nghiệm 2 lớp: 8/2 và 9/2 có tiến hành thiết kế tổ chức trò chơi trong giờ học và 2 lớp 8/1 và 9/1 không thiết kế tổ chức trò chơi, dạy bình thường (Sở dĩ tôi chọn hai lớp 8/2 và 9/2 để dạy thực nghiệm còn lớp 8/1 và 9/1 không áp dụng tổ chức trò chơi trong giờ học vì chất lượng của hai lớp 8/1 và 9/1 có khá hơn lớp 8/2 và 9/2 nên chọn như vậy để biết chính xác, khách quan hơn việc áp dụng trò chơi vào giờ học đạt hiệu quả như thế nào). (Các tiết dạy được áp dụng tổ chức trò chơi vào các bài cụ thể ở phần phụ lục) IV. KẾT QUẢ 1. Đối với giáo viên Khi chưa áp dụng trò chơi bản thân tôi, cũng như qua trao đổi cùng đồng nghiệp, thường thì GV thường mắc phải những lỗi cơ bản trong giảng dạy: Giờ dạy trầm, GV nói nhiều, HS làm việc ít, giờ học không có sự sáng tạo, phân lượng thời gian không hợp lí, phần củng cố bài thì sơ sài, không hiệu quả, đặc biệt là các tiết làm bài tập lịch sử thì thường là GV cho 1 đến 2 bài tập cho HS làm hoặc là giao về nhà cho HS là hôm sau nộp lại cho GV... Chính vì vậy mà giờ học Lịch sử hiệu quả không thực sự cao, không thu hút được sự hứng thú của các em. Sau khi áp dụng trò chơi, phương pháp dạy học đã có sự thay đổi nhiều và theo chiều hướng tích cực, với sự chuẩn bị chu đáo về cách thiết kế, tổ chức trò chơi của GV nên giờ học không còn cứng nhắc, đơn điệu, truyền thu kiến thức một chiều, mà giờ học trở nên sinh động, HS rất tích cực tham gia xây dựng bài. Qua quá trình áp dụng, tôi đã chủ động mời đồng nghiệp đánh giá, đặc biệt là trong các tiết thao giảng đều được xếp giờ dạy giỏi. 2. Đối với học sinh Qua việc tổ chức trò chơi trong giờ học lịch sử như đã nêu trên, tôi nhận thấy trong HS có sự chuyển biến rõ nét, các em rất tích cực xây dựng bài, không còn e dè, ngại ngùng như trước vì thế mà giờ học trở nên sôi nổi, bớt cứng nhắc, khô khan. Các em tham gia trò chơi một cách nhiệt tình, hăng hái, sôi nổi trả lời các câu hỏi tích cực trong trò chơi. Để biết được kết quả của việc thiết kể tổ chức trò chơi trong giờ học có hiệu quả như thế nào tôi đã tiến hành như sau: 13 + Tiến hành khảo sát HS 2 lớp: Lớp 8/2 và lớp 9/2 bằng phiếu khảo sát (nội dung phiếu khảo sát theo mẫu ở phần phụ lục) để đo mức độ hứng thú của HS sau khi tác động. + Tiến hành tổng hợp, so sánh điểm kiểm tra 1 tiết của hai lớp 8/2, lớp 9/2 (lớp áp dụng trò chơi vào bài dạy) với hai lớp 8/1 và 9/1 (lớp không áp dụng trò chơi vào bài dạy). Có kết quả như sau: Bảng 1: Kết quả điều tra về mức độ nhận thức, thái độ hứng thú học tập môn Lịch sử của 82 HS lớp 8/2 và lớp 9/2 trường THPT Hà Huy Tập – Nha Trang Câu hỏi Phương án lựa chọn Số lượng Tỉ lệ (%) 25 30.5 54 65.9 3 3.6 50 61 13 15.9 C. Được thưởng điểm. 11 13.4 D. Được rèn luyện kĩ năng nhiều hơn. 8 9.7 Em có thích học Lịch A. Rất thích sử qua hình thức tổ B. Thích chức trò chơi hay không ? C. Không thích Tại sao em thích học A. Dễ hiểu và nhớ lâu Lịch sử dưới hình thức nội dung bài học. trò chơi ? B. Lớp học sinh động. Bảng 2: Bảng so sánh chất lượng bài kiểm tra 1 tiết môn Lịch sử của hai lớp 8/2, lớp 9/2 (lớp áp dụng trò chơi vào bài dạy) với hai lớp 8/1 và lớp 9/1 (lớp không áp dụng trò chơi vào bài dạy) trong năm học 2013 – 2014. Lớp Sĩ số 8/1 46 Giỏi Khá Trung bình Yếu SL TL SL TL SL TL SL TL 2 4,3 5 10,9 31 67.4 8 17.4 14 9/1 44 4 9,1 6 13,6 28 63,7 6 13,6 So sánh Lớp Sĩ số 8/2 9/2 Giỏi Khá Trung binh Yếu SL TL SL TL SL TL SL 47 15 31,9 28 59,6 4 8,5 0 35 12 34,3 20 57,1 3 8,6 0 TL Qua kết quả của hai bảng trên cho ta thấy: Bảng 1: Phần lớn các em thích học môn Lịch sử có tổ chức trò chơi ( 96.4%) trong đó 61% các em cho rằng học Lịch sử có tổ chức trò chơi các em dễ nhớ dễ hiểu và nhớ lâu nội dung bài học. Bảng 2: Đối chiếu với hai bảng kết quả trên ta thấy rõ ràng có sự chênh lệch khá nhiều giữa lớp có áp dụng trò chơi vào giờ học Lịch sử và lớp không có áp dụng trò chơi vào tiết học. Tỉ lệ học sinh giỏi, khá của lớp có tổ chức trò chơi (lớp 8/2: 31,9%, 9/2: 34,3%) vượt trội so với lớp không áp dụng trò chơi (8/1: 4,3% 9/1: 9,1%). Trong khi đó Tỉ lệ yếu của lớp không áp dụng trò chơi cao (8/1: 17,4%, 9/1: 13,6%) lớp áp dụng trò chơi thì không có.( 8/2: 0%, 9/2: 0%). Với số liệu kết quả khảo sát trên cho thấy việc tổ chức trò chơi trong giảng dạy bộ môn Lịch sử có vai trò, ý nghĩa quan trọng trong quá trình dạy học. Học sinh sẽ thích thú học môn lịch sử hơn, các em tiếp thu kiến thức dễ dàng, nhớ lâu hơn các sự kiện Lịch sử, tránh được sự nhằm lẫn giữa các sự kiện, hiện tượng giữa các giai đoạn, thời kì Lịch sử. Tuy là sự thử nghiệm của bản thân, nhưng tôi thấy nếu môn Lịch sử không có trò chơi thì sự hấp dẫn của nó sẽ giảm đi rất nhiều, giờ học trở nên khô khan, cứng nhắc C. KẾT LUẬN VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM I. KẾT LUẬN Dạy học như thế nào để học sinh hứng thú học tập, và đạt kết quả cao là điều mà tất cả giáo viên đứng lớp đều trăn trở, nhất là trong giai đoạn hiện nay khi cả nước đang chuẩn bị thực hiện chương trình đổi mới sách giáo khoa sau 2015, đổi mới phương pháp dạy học. Đặc biệt với những giáo viên dạy môn học mà quan niệm của người học và của xã hội là môn phụ như môn Lịch sử lại càng khó hơn. Qua kết quả đạt được, tôi thấy muốn nâng cao hiệu quả giảng dạy môn Lịch sử THCS nói chung trong đó môn Lịch sử khối 8,9 nói riêng, giáo viên cần tổ chức trò chơi học tâp Lịch sử cho học sinh. Với phương pháp trên kết hợp với giọng giảng bài của giáo viên sinh động sẽ gây được hứng thú trong học tập của học sinh, đồng thời rèn luyện được các kĩ năng Lịch sử cho các em. Có như thế tôi tin rằng 15 trong một thời gian không xa nữa chúng ta sẽ khắc phục được hiện tượng HS chán học, lười học, và xem nhẹ, coi thường môn Lịch sử. II. BÀI HỌC KINH NGHIỆM Trong quá trình áp dụng trò chơi vào những giờ dạy trên lớp, bản thân tôi đã rút ra một số kinh nghiệm như sau: Xây dựng và sử dụng các trò chơi trong dạy học lịch sử là hình thức để kiểm tra, đánh giá và tự kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh bởi vì, khi hoàn thành các trò chơi học sinh sẽ nhận thấy những thiếu sót của mình, giáo viên biết kết quả nắm kiến thức của học sinh. Song để có được các trò chơi trong dạy học lịch sử có chất lượng đòi hỏi giáo viên phải đầu tư suy nghĩ, tìm tòi sáng tạo và dày công thiết kế. Đặc biệt nó đòi hỏi mỗi GV chúng ta thật sự phải có tâm huyết với nghề nghiệp. GV xác định nội dung, khối lượng của trò chơi cho phù hợp, trên cơ sở đó xây dựng ,thiết kế được những trò chơi phù hợp với tính chất của bài học ,phù hợp với trình độ nhận thức của học sinh. Các trò chơi phải phục vụ đúng yêu cầu của bài học, bám sát mục tiêu của bài, mục tiêu của các tiểu mục, hay của 1 chương… kể cả mục tiêu về kiến thức, về kĩ năng,về tư tưởng tình cảm. Hệ thống câu hỏi được áp dụng trong các trò chơi phải phong phú, đủ các dạng trong tiết học (có câu hỏi tái hiện, câu hỏi kiểm tra, câu hỏi nêu vấn đề…), đảm bảo tính vừa sức học sinh (cả 4 đối tượng giỏi, khá, trung bình và yếu – kém) để các em đều có thể tham gia một cách tích cực trong giờ học lịch sử. GV Phổ biến cách chơi, luật chơi thật ngắn gọn khi bắt đầu thực hiện trò chơi để học sinh hiểu và thực hiện được ngay. Học sinh phải có sự chuẩn bị trước (theo hướng dẫn phân công của GV), đây là điều rất quan trọng bởi vì phần lớn kiến thức chủ yếu các em đã quên hoặc nhớ không chính xác. Mặt khác, cho các em chuẩn bị trước ở nhà là cách học sinh chủ động nắm vững kiến thức và được đối chiếu kiến thức đó trong tiết dạy của giáo viên. Giữ lớp học sôi động ở mức cho phép để không ảnh hưởng đến các lớp xung quanh, nhưng không nên yên lặng quá sẽ không tạo không khí vui tươi. Giáo viên nên cho học sinh vỗ tay để động viên tinh thần các bạn và tập học sinh tính lịch sự khi xem biểu diễn. Giáo viên nên thưởng điểm cho học sinh. Trên đây là một vài kinh nghiệm mà tôi rút ra được qua việc Tạo hứng thú học tập cho học sinh trong giờ học lịch sử khối 8-9 thông qua tổ chức trò chơi tại trường THPT Hà Huy Tập. Tuy đã có cố gắng trong vấn đề nghiên cứu, nhưng chắc chắn đề tài có nhiều thiếu sót. Mong được sự góp ý của các thầy cô và các bạn đồng nghiệp. Tôi xin chân thành cám ơn./. 16 Nha Trang, ngày 16 thang 3 năm 2014 Người viết Lê Thị Phương Tâm TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức kĩ năng môn lịch sử THCS. (Chủ biên: Phan Ngọc Liên) 2. Kiểm tra đánh giá thường xuyên và định kì lịch sử 8-9. (Chủ biên: Nguyễn Xuân Trường) 3. Luật Giáo dục 2005 và Luật sửa đổi bổ sung một số điều của luật giáo dục 2009. 4. Lịch sử Việt Nam (tập 3) (Chủ biên: Phan Ngọc Liên) 5. Nhập môn phương pháp luận của KH & NC. Bộ GD & ĐT – ĐHSP Huế, 6. Phương pháp dạy học lịch sử. (Chủ biên: Phan Ngọc Liên) 7. Phương pháp nghiên cứu khoa học giáo dục, NXB Đại học Sư phạm, 2004 8. Sách hướng dẫn sử dụng kênh hình trong sách giáo khoa Lịch sử THCS - Tập 1;2. Chủ biên: Nguyễn Thị Côi. 9. Sách giáo khoa, sách giáo viên lớp 8. (Chủ biên: Phan Ngọc Liên) 10. Sách giáo khoa, sách giáo viên lớp 9. (Chủ biên: Phan Ngọc Liên) 11. Tài liệu bồi dưỡng thường xuyên cho giáo viên THCS chu kì III - Quyển 1-2. (Chủ biên: Đỗ Thanh Bình) 12. Tri thức quanh ta, 2002.Nhà xuất bản văn hóa giáo dục. 13 Các trang web: http://www.webdayhoc.net http://www.giaoduc.edu.vn http://www.globaledu.com.vn http://www.tuyenquangonline.net http://www.taybacuniversity.edu.vn http://www.dayvahocdialy.violet.vn http://www.wikipedia.org 17 http://www.giaoan.violet.vn. 18 PHỤ LỤC 1 PHIẾU KHẢO SÁT DÀNH CHO HỌC SINH KHỐI 8,9 TRƯỜNG THPT HÀ HUY TẬP Phiếu nhằm mục đích khảo sát sự hứng thú của HS về môn lịch sử. Phiếu không cần các thông tin các nhân, mong các em cung cấp những nhận định khách quan nhất để công tác này triển khai được thành công. Xin chân thành cám ơn. Em hãy lựa chọn phương án trả lời phù hợp nhất với bản thân mình cho mỗi câu hỏi sau: Câu 1: Theo em, môn lịch sử có tầm quan trọng như thế nào? A. Rất quan trọng B. Quan trọng. C. Không quan trọng Câu 2 : . Động cơ học tập môn lịch sử của em là gì? A. Do bắt buộc B. Cần thiết cho cuộc sống. C. Nội dung bổ ích. D. Động cơ khác. Câu 3: Thái độ học tập môn lịch sử của em như thế nào? A. Rất thích. B. Thích. C. Bình thường. D. Chán học Câu 4 : . Vì sao em không thích học môn lịch sử? A. Là môn phụ. B. Có nhiều sự kiện, hiện tượng khó nhớ. C. Là một môn học khô khan, là một môn học thuộc lòng. D. Giáo viên dạy không lôi cuốn. Câu 5 : Vì sao em thích học môn lịch sử? A. Bổ ích. B. Giáo viên dạy hấp dẫn. C. Lý do khác. Câu 6: Em có thường xuyên tham gia phát biểu và sửa bài tập trong giờ Lịch sử không? A. Thường xuyên. B. Thỉnh thoảng. C. Không. .Câu 7: Em có thích tìm hiểu các nhân vật lịch sử, đọc các tác phẩm lịch sử không? A. Rất thích. B. Thích. 19 C. Không thích ( Hết nội dung phiếu) PHỤ LỤC 2 PHIẾU KHẢO SÁT DÀNH CHO HỌC SINH KHỐI 8,9 TRƯỜNG THPT HÀ HUY TẬP Phiếu nhằm mục đích khảo sát sự hứng thú của HS về tổ chức trò chơi trong giờ học lích sử. Phiếu không cần các thông tin các nhân, mong các em cung cấp những nhận định khách quan nhất để công tác này triển khai được thành công. Xin chân thành cám ơn. Em hãy lựa chọn phương án trả lời phù hợp nhất với bản thân mình cho mỗi câu hỏi sau: Câu 1: Em có thích học lịch sử có tổ chức trò chơi hay không ? A. Rất thích. B. Thích. C. Không thích Câu 2: : Tại sao em thích học lịch sử có tổ chức trò chơi? A. Dễ hiểu và nhớ lâu nội dung bài học. B. Lớp học sinh động. C. Được thưởng điểm. D. Được rèn luyện kĩ năng nhiều hơn. ( Hết nội dung phiếu) 20