Tài liệu Skkn tăng cường tiếng việt nhằm phát triển vốn từ cho trẻ sở tại lớp mầm 1 trường mầm non hoàng oanh thông qua trò chơi

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐỀ TÀI: " TĂNG CƯỜNG TIẾNG VIỆT NHẰM PHÁT TRIỂN VỐN TỪ CHO TRẺ SỞ TẠI LỚP MẦM 1 TRƯỜNG MẦM NON HOÀNG OANH THÔNG QUA TRÒ CHƠI" 1 I. TÓM TẮT ĐỀ TÀI : Như chúng ta đã biết ngôn ngữ có vai trò quan trọng trong việc học tập, ngôn ngữ là phương tiện chính để truyền đạt kiến thức. Và với tất cả mọi người, tiếng mẹ đẻ bao giờ cũng là ngôn ngữ đầu tiên và dễ dàng tiếp cận nhất, tạo ra cảm giác tự tin, thoải mái trong qua trình giao tiếp. Ngôn ngữ là công cụ của tư duy, trẻ dân tộc thiểu số có thể tư duy bằng ngôn ngữ là tiếng mẹ đẻ của chúng, nhưng để học lên chương trình tiểu học, phổ thông… trẻ phải có vốn Tiếng Việt để có thể hiểu biết và khám phá thế giới xung quanh (về các sự vật, hiện tượng gần gũi trong cuộc sống, hoạt động học tập…). Ngoài ra, sự phát triển ngôn ngữ gắn liền với sự phát triển của tư duy từ đó trẻ có khả năng nhận thức thế giới bên ngoài. Ngôn ngữ của trẻ tiến bộ nhanh hay chậm tùy thuộc vào điều kiện sống, quan hệ giao tiếp với những người xung quanh. Ở trường mầm non, nhà trẻ và mẫu giáo mà đặc biệt là mẫu giáo bé, chính thời điểm đang học nói hay bắt chước người lớn vì thế cô giáo cần tận dụng để dạy các cháu tiếng phổ thông càng sớm càng tốt. Nhưng việc giáo viên dạy làm sao để trẻ có thể tiếp thu và phát triển vốn Tiếng Việt một cách tốt nhất thì không phải giáo viên nào cũng thực hiện được. 2 Muốn phát triển ở trẻ kỹ năng nghe, hiểu và nói được ngôn ngữ Tiếng Việt cũng như việc tăng vốn từ cho trẻ, trước hết người giáo viên mầm non phải biết cách cuốn hút trẻ tham gia vào hoạt động phát triển ngôn ngữ bằng cách thử sai và thực nghiệm với nhiều biện pháp khác nhau. Thông thường giáo viên dạy Tiếng Việt cho trẻ chỉ dạy với hình thức cô nói trước, trẻ nói sau, ít đưa các hình thức khác vào dạy Tiếng Việt cho trẻ. Chính những hình thức dạy chay đầy cứng nhắc như vậy đã khiến việc tiếp thu Tiếng Việt của trẻ không được bền vững vì trẻ chỉ được nói lại câu, từ cô mới dạy trẻ sẽ mau quên. Với yêu cầu hiện nay việc tăng cường Tiếng Việt cho trẻ đã được đưa chính thức vào chương trình dạy cho trẻ ở các lứa tuối mẫu giáo và cũng chính điều này đã thúc đẩy giáo viên mầm non nói chung và bản thân tôi nói riêng có nhiều tìm tòi nhằm có những cải tiến mới về việc dạy Tiếng Việt cho trẻ. Qua những tiết chuyên đề về việc tăng cường Tiếng Việt cho trẻ hay những đợt thanh tra chuyên môn, giáo viên được cọ sát, học hỏi rất nhiều. Song nếu chỉ qua những hoạt động đó thì chưa đủ mà giáo viên còn phải tìm tòi, sáng tạo phương pháp dạy học mới để phát huy được tính tích cực chủ động của trẻ trong giờ học đồng thời làm tăng hứng thú với lĩnh vực phát triển ngôn ngữ này. Đặc biệt với đặc thù trường Mầm Non Hoàng Oanh, đa số các cháu là người dân tộc thiểu số. Phụ huynh học sinh chưa quan tâm nhiều đến việc dạy Tiếng Việt cho trẻ, chính vì vậy mà vốn Tiếng Việt của trẻ còn nhiều hạn chế. Hơn nữa, phương pháp dạy của giáo viên còn 3 cứng nhắc như: Dạy chay, mang nặng tính lý thuyết. Tôi thiết nghĩ nếu cứ sử dụng phương pháp dạy học như thế này sẽ không đem lại hiệu quả cao. Qua quá trình nghiên cứu, bản thân đã áp dụng nhiều phương pháp dạy học khác nhau vào quá trình tăng cường Tiếng Việt cho trẻ nhưng tôi thấy tổ chức dạy Tiếng Việt cho trẻ với hình thức thông qua trò chơi là hữu hiệu nhất. Thông qua trò chơi đã làm cho giờ học trở nên sôi nổi, các cháu tham gia một cách tích cực và hiệu quả mang lại là rất lớn. Như vậy để phát huy vai trò học tập, tính tích cực chủ động sáng tạo và tăng hứng thú cho trẻ khi học Tiếng Việt, giải pháp của tôi đưa ra là vận dụng trò chơi vào dạy học, như vậy trẻ sẽ được "học mà chơi, chơi mà học". Từ đó giúp các cháu giảm bớt những căng thẳng, mệt mỏi khi tham gia vào các hoạt động. Nghiên cứu được tiến hành trên hai nhóm tương đương: Hai lớp Mầm trường Mầm Non Hoàng Oanh. Lớp Mầm 1 (17 trẻ) được chọn làm lớp thực nghiệm; lớp Mầm 2 (17 trẻ) làm lớp đối chứng. Lớp thực nghiệm được vận dụng trò chơi trong các hoạt động dạy Tiếng Việt, còn lớp đối chứng không sử dụng trò chơi. Kết quả cho thấy tác động có ảnh hưởng rất lớn đến hứng thú và vốn từ của trẻ. Điểm trung bình sau tác động của lớp thực nghiệm là 7.5 còn lớp đối chứng là 6.3 và kết quả kiểm chứng T-test cho thấy p = 1.2 chứng tỏ ảnh hưởng rất lớn. Điều này chứng minh rằng việc vận dụng trò chơi trong các hoạt động dạy Tiếng Việt đã làm tăng hứng thú và kết quả học tập cho trẻ. 4 II. GIỚI THIỆU : 1. Thực trạng : Năm học 2012-2013 số trẻ ra lớp 3- 4 tuổi của trường Mầm Non Hoàng Oanh chiếm 98% là con em người dân tộc Raglai, đa số các cháu lần đầu ra lớp, khả năng Tiếng Việt của trẻ còn nhiều hạn chế, phụ huynh chưa quan tâm nhiều đến việc dạy Tiếng Việt cho trẻ, trẻ chưa mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp. Bên cạnh đó đa số giáo viên chưa có kinh nghiệm trong tổ chức các hoạt động tăng cường Tiếng Việt cho trẻ, vốn Tiếng Việt hạn chế sẽ khiến trẻ trẻ khó tiếp thu được những kiến thức mà giáo viên truyền đạt, trẻ thiếu tự tin khi giao tiếp với cô và các bạn. Bên cạnh đó, giáo viên thường sử dụng các phương pháp khi tăng cường Tiếng Việt cho trẻ với các hình thức dạy như: Cô nói trước, trẻ nói sau sẽ khiến trẻ thụ động, đồng thời trẻ sẽ mau quên. Với thực trạng trên, là một giáo viên mầm non tôi luôn trăn trở mình phải làm thế nào và lựa chọn phương pháp, hình thức nào để việc dạy Tiếng Việt cho trẻ đạt hiệu quả cao nhất đồng thời làm tăng hứng thú của trẻ khi học. Chính vì điều băn khoăn, trăn trở ấy tôi đã tìm tòi, nghiên cứu và tìm ra biện pháp hữu hiệu nhất đó là việc “Vận dụng trò chơi trong dạy Tiếng Việt cho trẻ”, cũng chính phương pháp này đã làm tăng hứng thú của trẻ khi học, đồng thời trẻ tiếp thu một cách 5 nhẹ nhàng, không bị gò bó. Từ đó trẻ có thể tham gia các hoạt động một cách hứng thú và kết quả mang lại rất cao. 2. Vai trò, tác dụng của trò chơi trong dạy Tiếng Việt cho trẻ : Trò chơi trong dạy Tiếng Việt cho trẻ mẫu giáo là cách thức giáo viên tổ chức cho trẻ thực hiện những hành động đã và đang học thông qua một trò chơi nào đó. Với phương pháp này, trẻ ở các lứa tuổi đều rất thích. Nó tạo cho lớp học một không khí sôi nổi và không bị gò bó, nhàm chán "học mà chơi, chơi mà học". Những trò chơi mà giáo viên mầm non thường dùng trong việc dạy Tiếng Việt cho trẻ như : Trò chơi đóng vai, trò chơi dân gian, trò chơi học tập ( Ai nhanh hơn, nhanh mắt, nhanh miệng , hãy nói lại những lời tôi nói, bạn vừa nói gì?...). Thông qua hoạt động góc, nhất là góc đóng vai, trẻ thể hiện được vai chơi thông qua hành động cũng như mối quan hệ giao tiếp giữa các vai chơi từ đó vốn từ của trẻ sẽ được mở rộng. Ở góc này các cháu người kinh và sở tại được chơi cùng nhau, giao tiếp với nhau qua đó trẻ học được nhiều ngôn ngữ từ bạn. Trẻ được giao lưu trao đổi mua bán và thể hiện vai chơi thông qua lời nói. Để giúp trẻ học tập đạt hiệu quả cao qua vui chơi thì chúng ta cần phải xác định hoạt động vui chơi là hoạt động chủ đạo: “Học mà chơi Chơi mà học ”. Hoạt động vui chơi sáng tạo hàng ngày ở lớp, trẻ được chọn bạn chơi, chọn góc chơi, chọn đồ chơi mà trẻ thích. Ở các góc chơi này giúp phát triển trí tưởng 6 tượng ngôn ngữ khi giao tiếp với bạn chơi, mở rộng vốn từ, vốn hiểu biết của trẻ. Trong khi chơi trẻ tiếp thu tri thức một cách nhẹ nhàng, thoải mái bên cạnh đó giáo viên luôn khuyến khích các cháu người kinh và người sở tại đổi vai chơi cho nhau, tăng cường cho các cháu người sở tại nói theo bạn vì trẻ ở lứa tuổi mầm non đa số trẻ học thông qua bắt chước . Thông qua trò chơi trẻ sẽ được mở rộng vốn từ, mở rộng mối quan hệ giao tiếp với bạn, đồng thời trẻ sẽ mạnh dạn, tự tin hơn. Đặc biệt khi tiến hành chơi, trong các trò chơi cũng có sự kết hợp linh hoạt với một số phương pháp như : thảo luận nhóm, đóng vai, ... từ đó giúp trẻ hình thành những kỹ năng giao tiếp đơn giản và cũng qua đó sẽ phát triển vốn từ cho trẻ. Thông qua trò chơi dân gian trẻ sẽ được kết hợp lời của bài đồng dao với những hành động phù hợp, như vậy trẻ sẽ rất thích và Thông qua trò chơi, việc tăng cường Tiếng Việt cho trẻ được tiến hành một cách nhẹ nhàng, sinh động, sẽ lôi cuốn được trẻ vào quá trình học tập một cách tự nhiên, đồng thời tăng sự hứng thú của trẻ khi tham gia hoạt động. Ngoài ra, nó còn tác động trực tiếp đến tình cảm, thái độ đem lại niềm vui, làm cho các cháu cảm thấy hứng thú học Tiếng Việt và thích được đi học hơn. 3. Vấn đề nghiên cứu: 7 Việc sử dụng trò chơi vào dạy Tiếng Việt có làm tăng hứng thú và phát triển vốn từ cho trẻ sở tại lớp Mầm 1 trường Mầm Non Hoàng Oanh không ? 4. Dữ liệu sẽ được thu thập : Kết quả qua các phiếu đánh gía về mức độ hứng thú và phát triển vốn từ của trẻ 5. Giả thiết nghiên cứu: Có, việc sử dụng trò chơi vào dạy Tiếng Việt cho trẻ có làm tăng hứng thú và phát triển vốn từ cho trẻ lớp Mầm 1 trường MN Hoàng Oanh. III. PHƯƠNG PHÁP : 1. Khách thể nghiên cứu : Tôi lựa chọn hai lớp Mầm 1 và Mầm 2 để thực hiện nghiên cứu vì đó là hai lớp có sự tương đồng về dân tộc, giới tính, khả năng giao tiếp Tiếng Việt và sĩ số lớp. Những yếu tố đó sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng của tôi. Tôi chọn lớp Mầm 2 làm lớp đối chứng, lớp Mầm 1 làm lớp thực nghiệm. Các cháu hai lớp này có vốn Tiếng Việt là tương đương nhau. Số trẻ sở tại ở các nhóm lớp Tổng số Nam 8 Nữ Lớp Mầm 1 17 10 07 Lớp Mầm 2 17 09 08 2. Thiết kế nghiên cứu : Chọn tất cả trẻ sở tại của 2 lớp Mầm 1 và Mầm 2 để thực hiện nghiên cứu. Lớp Mầm 2 là lớp được chọn làm nhóm đối chứng, lớp Mầm 1 là lớp được chọn làm nhóm thực nghiệm. Tôi sử dụng phiếu đánh giá về mức độ hứng thú và vốn Tiếng Việt của trẻ hai lớp Mầm 1 và Mầm 2 trước tác động để so sánh. Sau khi lấy kết quả và so sánh thì thấy có sự chênh lệch. Do đó tôi dùng phép kiểm chứng T-test để kiểm chứng sự chênh lệch giữa điểm số trung bình của 2 nhóm trước khi tác động Kết quả: p = 0,38 > 0,05, từ đó kết luận sự chênh lệch điểm số trung bình của hai nhóm thực nghiệm và nhóm đối chứng là không có ý nghĩa. Do đó, hai nhóm được xem như là tương đương. Sử dụng thiết kế: Kiểm tra trước và sau tác động đối với các nhóm tương đương. Thiết kế nghiên cứu : Nhóm KT trước TĐ Tác động KT sau TĐ Vận dụng phương pháp Thực nghiệm O1 trò chơi vào dạy Tiếng O3 (Mầm 1) Việt 9 Không vận dụng phương Đối chứng O2 (Mầm 2) pháp trò chơi vào dạy O4 Tiếng Việt Ở thiết kế này, tôi sử dụng phép kiểm chứng T-Test độc lập. 3. Quy trình nghiên cứu : - Chuẩn bị bài của giáo viên : Để có sự so sánh một cách khách quan tôi đã liên kết với cô Nguyễn Thị Phượng là giáo viên trực tiếp giảng dạy lớp đối chứng. Khi tổ chức các hoạt động tăng cường Tiếng Việt cho trẻ cô Phượng không áp dụng trò chơi khi dạy trẻ mà hình thức tổ chức của cô vẫn theo phương pháp cũ: Giáo viên nói mẫu và khuyến khích trẻ nói theo. - Đối với lớp thực nghiệm : Tôi tổ chức các hoạt động tăng cường Tiếng Việt cho trẻ với hình thức trò chơi. - Tiến hành thực hiện : Thời gian tôi tiến hành dạy thực nghiệm bắt đầu từ chủ điểm ” Thế giới động vật”. Chủ điểm Thế giới động Hoạt động/lớp Tên bài dạy Tăng cường Tiếng Việt Những vai chơi bé thích vật 10 ( Từ 31/12 - qua hoạt động góc. 25/01/2013) ( Lớp Mầm 1) Thế giới thực vật ( Tăng cường Tiếng Việt Bé yêu thích đồng dao qua hoạt động mọi lúc, mọi Từ 28/01 nơi. -22/02/2013) Phương ( Lớp Mầm 1) tiện giao thông Tăng cường Tiếng Việt Dạy từ: ” Đèn xanh, đèn qua hoạt động học. ( Từ 11/03 – đỏ, đèn vàng” ( Lớp Mầm 1) 29/03/2013) 4. Đo lường và thu thập dữ liệu : Tôi sử dụng phiếu quan sát đánh giá mức độ hứng thú và phát triển vốn từ của trẻ sau khi trẻ học xong chủ điểm: ” Nghề nghiệp” làm bài kiểm tra trước tác động và bài kiểm tra sau tác động là bài kiểm tra sau khi trẻ học xong chủ điểm: ” Phương Tiện giao thông”. Tiến hành khảo sát và chấm điểm. IV. PHÂN TÍCH DỮ LIỆU & BÀN LUẬN KẾT QUẢ : 1. Phân tích dữ liệu : 11 Bảng so sánh điểm trung bình bài kiểm tra sau tác động: Thực nghiệm Đối chứng Điểm trung bình cộng 7.5 6.3 Độ lệch chuẩn 1,0 1,0 Giá trị P của T-test 0,0008 Mức độ ảnh hưởng 1.2 2. Bàn luận kết quả: Như ở phần thiết kế nghiên cứu, từ kết quả nghiên cứu ta đã chứng minh được rằng kết quả của hai nhóm thực nghiệm và đối chứng trước tác động là tương đương nhau. Sau quá trình tác động và kiểm chứng sự chênh lệch giá trị trung bình bằng phép kiểm chứng t-test đã cho ta kết quả p = 0,0008 (mà p <= 0,05 là có nghĩa). Như vậy sự chênh lệch là có ý nghĩa giữa hai nhóm thực nghiệm và đối chứng. Điều này đã chứng tỏ rằng việc tác động bằng cách sử dụng trò chơi vào dạy Tiếng Việt cho trẻ là có ý nghĩa. Hay nói cách khác điểm trung bình của nhóm thực nghiệm lớn hơn nhóm đối chứng sau khi tác động không phải là ngẫu nhiên mà đó chính là kết quả của cả quá trình tác động. Chênh lệch giá trị trung bình chuẩn (SMD) = 7.5- 6.3 = 1.2 1.0 12 Biểu đồ so sánh điểm trung bình trước tác động và sau tác động của nhóm thực nghiệm và nhóm đối chứng. Theo bảng tiêu chí Cohen, chênh lệch giá trị trung bình chuẩn (SMD) = 1.2 cho thấy mức độ ảnh hưởng của việc dạy học Tiếng Việt sử dụng trò chơi là có ảnh hưởng và kết quả mà nó mang lại là rất lớn. Như vậy giả thiết của đề tài là việc vận dụng trò chơi vào dạy Tiếng Việt có làm tăng hứng thú và phát triển vốn từ cho trẻ sở tại lớp Mầm 1 trường Mầm Non Hoàng Oanh hay không? Giờ đây đã được kiểm chứng trong thực tế và cho thấy rằng việc vận dụng trò chơi trong dạy Tiếng Việt cho trẻ có làm phát triển vốn từ cho trẻ sở tại lớp Mầm 1 trường Mầm Non Hoàng Oanh đồng thời cũng làm tăng sự hứng thú của trẻ khi tham gia vào hoạt động mà mức độ ảnh hưởng của nó là rất lớn. 13 V. KẾT LUẬN & KHUYẾN NGHỊ : 1. Kết luận : Với đề tài: “ Tăng cường tiếng việt nhằm phát triển vốn từ cho trẻ sở tại lớp Mầm 1 trường Mầm Non Hoàng Oanh thông qua trò chơi” tôi đã tập trung nghiên cứu những vấn đề sau : + Tìm hiểu điểm khái quát nhất về lí luận dạy trẻ tập nói Tiếng Việt cho các cháu sở tại lớp Mầm trường Mầm Non Hoàng Oanh, những điểm chủ yếu nhất về lí luận của việc vận dụng trò chơi vào các hoạt động tăng cường Tiếng Việt sao cho phù hợp nhằm đạt tới mục tiêu, yêu cầu ( Trẻ hứng thú, phát triển vốn từ) và phát huy được tính tích cực của trẻ. + Tôi tiến hành khảo sát, thiết kế các hoạt động tăng cường Tiếng Việt cho trẻ có sử dụng trò chơi và đã tiến hành giảng dạy ở lớp thực nghiệm. Sau đó tiến hành lập phiếu quan sát và thu thập dữ liệu, dùng phép kiểm chứng T-test để kiểm chứng sự chênh lệch và kiểm tra mức độ ảnh hưởng bằng bảng tiêu chí Cohen thì cho thấy rằng việc vận dụng trò chơi vào dạy Tiếng Việt cho trẻ đã tạo ra giá trị trung bình chuẩn của hai nhóm với mức độ ảnh hưởng của nó là rất lớn. Như vậy, việc vận dụng trò chơi vào dạy Tiếng Việt cho các cháu sở tại lớp Mầm 1 trường Mầm Non Hoàng Oanh đã làm tăng hứng thú và phát triển vốn từ cho trẻ. 14 2. Khuyến nghị : - Các cấp, các ngành cần quan tâm hơn nữa, tạo điều kiện thuận lợi về cơ sở vật chất phục vụ cho việc dạy và học của cô và trẻ. - Lãnh đạo nhà trường cần chú trọng đầu tư về cơ sở vật chất, trang thiết bị, đồ dùng đồ chơi phục vụ cho công tác giảng dạy của giáo viên. Ngoài ra nhà trường cũng cần tổ chức nhiều chuyên đề tăng cường Tiếng Việt cho trẻ để giáo viên có thể học hỏi, rút kinh nghiệm khi tổ chức hoạt động. - Đối với giáo viên cần chú trọng nhiều đến việc tăng cường Tiếng Việt cho trẻ, chịu khó tìm tòi, tham khảo qua sách, báo, mạng Internet tìm ra những trò chơi hay, mang tính chất mới lạ để thu hút trẻ vào hoạt động. Ngoài ra cũng cần thường xuyên dự giờ đồng nghiệp, không ngừng học hỏi, nâng cao trình độ chuyên môn. VI. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Sách hướng dẫn chuẩn bị Tiếng Việt cho trẻ mẫu giáo vùng dân tộc thiểu số ( Mẫu giáo bé 3-4 tuổi). 2. Sách tổ chức các hoạt động giáo dục cho trẻ ở trường mầm non. 3. Quyển tuyển tập trò chơi phát triển ngôn ngữ cho trẻ lứa tuối mầm non. 4. Mạng Internet. 15 16