Tài liệu Skkn sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy và học địa lý

SKKN: Sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy và học Địa lý SƠ LƯỢC LÝ LỊCH KHOA HỌC -------I/.THÔNG TIN CHUNG VỀ CÁ NHÂN: 1).Họ và tên: Trần Văn Việt 2).Ngày tháng năm sinh: 29 – 01 – 1972 3).Nam,nữ: Nam 4). Địa chỉ: Tổ 3 – Phước Hải - Huyện Long Thành-Đồng Nai 5). Điện thoại: 0908405084 6).Fax: E-mail: 7).Chức vụ: Giáo viên 8). Đơn vị công tác: Trường THPT Bình Sơn II/.TRÌNH ĐỘ ĐÀO TẠO: -Học vị: Đại học -Năm nhận bằng: 1995 -Chuyên ngành đào tạo: Cử nhân Địa lí III/.KINH NGHIỆM KHOA HỌC: -Lĩnh vực chuyên môn có kinh nghiệm: Địa lí -Số năm có kinh nghiệm: 17 năm GV: Trần Văn Việt Trang 1 SKKN: Sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy và học Địa lý SỞ GD & ĐT ĐỒNG NAI Trường THPT Bình Sơn CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập-Tự do-Hạnh phúc ------------------Long Thành, ngày 24 tháng 04 năm 2012 PHIẾU NHẬN XÉT, ĐÁNH GIÁ SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Năm học:2011 - 2012 ------ Tên sáng kiến kinh nghiệm: Phöông phaùp thaûo luaän nhoùm trong daïy vaø hoïc moân ñòa lí . Họ và tên tác giả: Trần Văn Việt Tổ: Söû- Ñòa-GDCD Lĩnh vực: Quản lý giáo dục: Phương pháp dạy học bộ môn: Phương pháp giáo dục: Lĩnh vực khác: 1.Tính mới: -Có giải pháp hoàn thiện mới: -Có giải pháp cải tiến, đổi mới từ giải pháp đã có: 2.Hiệu quả: -Hoàn toàn mới và đã triển khai áp dụng trong toàn ngành có hiệu quả cao: -Có tính cải tiến hoặc đổi mới từ những giải pháp đã có và đã triển khai áp dụng trong toàn ngành có hiệu quả cao: -Hoàn toàn mới và đã triển khai áp dụng tại đơn vị có hiệu quả cao: -Có tính cải tiến hoặc đổi mới từ những giải pháp đã có và đã triển khai áp dụng tại đơn vị có hiệu quả: 3.Khả năng áp dụng: -Cung cấp được các luận cứ khoa học cho việc hoạch định đường lối,chính sách: Tốt Khá Đạt -Đưa ra các giải pháp khuyến nghị có khả năng ứng dụng thực tiễn,dễ thực hiện và dễ đi vào cuộc sống: Tốt Khá Đạt -Đã áp dụng trong thực tế đạt hiệu quả hoặc có khả năng áp dụng đạt hiệu quả trong phạm vi rộng: Tốt Khá Đạt XÁC NHẬN CỦA TỔ CHUYÊN MÔN THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ TRƯƠNG THỊ KIM HUỆ GV: Trần Văn Việt Trang 2 SKKN: Sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy và học Địa lý SÖÛ DUÏNG PHÖÔNG PHAÙP THAÛO LUAÄN NHOÙM TRONG DAÏY VAØ HOÏC MOÂN ÑÒA LÍ ÔÛ TRÖÔØNG TRUNG HOÏC PHOÅ THOÂNG I.ÑAËT VAÁN ÑEÀ LÛø m cÛùcâ èÛø é céù tâektììèâ bÛø ó tâéâèá tãè vôùã æãeàï æö ôïèá æôùè tìéèá kâã âéïc íãèâ kâéâèá âãekï ñö ôïc tö ø èá tí méät tìéèá ñéù? TâÛó vì tÛäê tìïèá vãeäc dÛïó cïûÛ mìèâ vÛø é tâéâèá tãè, áãÛùé vãeâè câæ tÛäê tìïèá vÛø é méät vÛø ã bÛø ã ëïÛè tìéïèá, tììèâ bÛø ó tâÛät téát, dÛãè tôùã câéã æÛø m câé âéïc íãèâ âãekï. ÁãÛùé vãeâè câé ìÛèèá, bÛûè câÛát céát cö û cïûÛ âéïc tập èÛèm ôû câéã cïéáè âïùt âéïc íãèâ vÛø é vãeäc èáâãeâè cö ùï íÛâï íÛéc vÛøtö ïáãÛùc ñeàtÛø ã ñÛõñÛët ìÛ.Nâö vÛäó, vãeäc âéïc tâÛät íö ïæïéâè áÛéè câÛët vôùã vãeäc ìïùt æÛáó cÛùã tãèâ tïóù tö ø cÛùã tâéâ( èâö eùê æÛáó èö ôùc tö øtìÛùã cÛâó ). Neáï kâéâèá céù vãeäc eùê ìãeâèá æÛáó èö ôùc tö ø tìÛùã cÛâó, tâì méãã méät èéã æö ïc dïøñeáè ñÛâï cïõèá téû ìÛ véâícâ. Tö ôèá tö ï, èeáï âéïc íãèâ kâéâèá ìïùt ìÛ ñö ôïc óù èáâóÛ vÛøcÛùcâ âãekï tö øbÛø ã âéïc ñïùèá æïùc cÛùc em âéïc, tâì áãÛùé vãeâè tâÛät íö ïñÛõêâí âéÛø ã tâì áãôøvÛøcéâèá tììèâ bÛø ó. Dé ñéù, méãã bÛø ã âéïc cÛàè ñö ôïc tììèâ bÛø ó tâeáèÛø é ñekâéïc íãèâ æóèâ âéäã téát èâÛát, vÛøméät êâö ôèá êâÛùê dÛïó âéïc céù tâekñÛùê ö ùèá mïïc ñícâ èÛø ó æÛøêâö ôèá êâÛùê tâÛûé æïÛäè . II.CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI 1.Thuận lợi: -Được sự quan tâm giúp đỡ của Ban lãnh đạo và tổ chuyên môn. -Chương trình đổi mới sách giáo khoa và đổi mới phương pháp giảng dạy là một trong những yếu tố thuận lợi để việc thảo luận nhóm đạt kết quả tối ưu. -Đặc điểm tâm sinh lí của học sinh cấp III, các em đang từng bước trưởng thành, nên thích khẳng định mình, muốn được giao tiếp hoạt động chung với nhau. -Thảo luận nhóm sẽ giúp học sinh rèn luyện, phát triển kĩ năng giao tiếp, tạo điều kiện cho các em học hỏi lẫn nhau. 2.Khó khăn: -Trong thảo luận nhóm có thể chỉ có một số em tham gia, số còn lại chưa tham gia ý kiến, ỷ lại hoặc tham gia chưa tích cực. -Các thành viên trong nhóm có khi chưa chưa lắng nghe ý kiến của nhau, có lúc lại chấp nhận ý kiến của nhau một cách miễn cưỡng. -Quỹ thời gian còn hạn chế. 3.Số liệu thống kê: Qua khảo sát 39 em học sinh lớp 12A2, khi hỏi về khả năng trình bày suy nghĩ của mình trước tập thể thì có 20 em nói rằng còn e dè, ngại ngùng, khó diễn đạt. III.NOÄI DUNG 1.Phöông phaùp thaûo luaän laø gì? Êâö ôèá êâÛùê tâÛûé æïÛäè æÛøíö ïáÛëê áôõtìö ïc dãeäè áãö õÛ áãÛùé vãeâè vÛøâéïc íãèâ, âéÛëc áãö õÛ âéïc íãèâ vôùã âéïc íãèâ dö ôùã íö ïâướng dẫn cïûÛ áãÛùé vãeâè èâÛèm ñektìÛé ñékã tö ï dé èâö õèá óù tö ôûèá veàméät câïû ñeàcâïóeâè bãeät. Û) Âãểu thế nào là thảo luận nhóm: GV: Trần Văn Việt Trang 3 SKKN: Sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy và học Địa lý Ñéù æÛøcâãÛ cÛû æôùê tâÛø èâ cÛùc èâéùm èâéû ñektéáã ñÛ âéÛù íö ïtìÛé ñékã tö ïdé èâö õèá óù tö ôûèá cïûÛ âéïc íãèâ veàcâïû ñeà, kóõtâïÛät èÛø ó dé âéïc íãèâ câæ ñÛïé èâãeàï âôè èâö èá kâéâèá céù èáâóÛ áãÛùé vãeâè ìÛ kâéûã æôùê. ÁãÛùé vãeâè céù tâekdÛïé tö øèâéùm èÛø ó íÛèá èâéùm kâÛùc ñekèÛém câÛéc íö ïtãeáè tìãekè cïûÛ cïéäc tâÛûé æïÛäè. Ñéâã kâã âéïc íãèâ céù tâekìÛ èâö õèá cÛâï âéûã bÛét bïéäc êâÛûã céù íö ïtìÛé ñékã óù tö ôûèá tâÛät câï ñÛùé môùã áãÛûã ñÛùê ñö ôïc.Tâæèâ tâéÛûèá áãÛùé vãeâè âÛø èâ ñéäèá èâö èáö ôø ã âéÛøáãÛûã tÛïm tâôø ã tìéèá èâéùm èeáï cÛùc em beátÛéc. Méãã èâéùm æí tö ôûèá íeõáéàm tö ø5 ñeáè 6 âéïc íãèâ èâÛèm bÛûé ñÛûm íö ïtâÛm áãÛ bìèâ ñÛúèá cïûÛ cÛùc em. b)KóõtâïÛät tâÛûé æïÛäè èâéùm céù ñÛëc tìö èá æÛø :  CÛûm áãÛùc tâéáèá èâÛát vÛøêâïïtâïéäc æÛãè èâÛï câãeám ö ï tâeátìéèá cÛùc tâÛø èâ vãeâè cïûÛ èâéùm. Méãã em ñeàï câÛáê èâÛäè ìÛèèá, céù vÛáè ñeàcâïèá mÛøcÛû èâéùm êâÛûã déàè íö ùc vÛø é vÛøáãÛûã êâÛùê câé èéù èÛèm ôû èâö õèá èéã æö ïc câïèá cïûÛ tÛát cÛû èâö õèá tâÛø èâ vãeâè cïûÛ èâéùm.Dé ñéù, cÛùc em íeõcâãÛ íeû vôùã èâÛï èâö õèá èâï cÛàï vÛømïïc ñícâ câïèá.  Mö ùc ñéä tö ôèá tÛùc vÛøæãeâè tâéâèá cÛé áãö õÛ âéïc íãèâ vôùã èâÛï. Nâãeàï kâã ìÛát céù tâekñÛït ñö ôïc mö ùc ñéä tâï âïùt ñö ôïc tÛát cÛû èâö õèá èáö ôø ã tâÛm dö ï. Kâéâèá céù Ûã ñéäc ëïóeàè vÛøkâéâèá Ûã kâö kâö áãö õkíè èâö õèá óù tö ôûèá câé mìèâ. MÛëc dïø  áãÛùé vãeâè kâéâèá tâÛät cÛàè tâãeát êâÛûã câãÛ íeû óù tö ôûèá âéÛëc èâö õèá ñÛùê Ûùè tìö ïc tãeáê, èâö èá áãÛùé vãeâè êâÛûã céù tìÛùcâ èâãeäm câïû óeáï æÛødïó tìì cïéäc tâÛûé æïÛäè.Ñãeàï mÛøáãÛùé vãeâè céù tâekæÛø m téáã ñÛ æÛøáãÛûã tâícâ ìéõâôè cÛùc ñãekm câeát âéÛëc æÛø m íÛùèá téû èâö õèá ñãekm mÛøâéïc íãèâ céù tâekèâÛàm æÛãè, ñã èáö ôïc æÛïã cïéäc tâÛûé æïÛäè.ÁãÛùé vãeâè cïõèá êâÛûã teáèâx tìéèá vãeäc èáÛêè câÛëè óù kãeáè ñéäc ëïóeàè cïûÛ méät íéáâéïc íãèâ câïû câéát kâã tâÛûé æïÛäè, ñéàèá tâôø ã cÛàè kâícâ æeä èâö õèá em èâïùt èâÛùt cïõèá céù tâektâÛm áãÛ.  Ñö ôïc tãeáè âÛø èâ êâã âìèâ tâö ùc. Íö ïtìÛé ñékã óù tö ôûèá céù tâekæÛøñÛø m tâéÛïã tâeâm tâÛâè mÛät èeáï èâö áãôøâéïc æÛøcïéäc tìéøcâïóeäè bìèâ tâö ôø èá áãö õÛ bÛïè beøvÛø ñéàèá íö ï. Tìèâ âïéáèá èÛø ó câé êâeùê tãeáê èéáã cÛùc óù tö ôûèá méät cÛùcâ kâéâèá âÛïè câeávÛøèáÛãï èâãeâè.Âéïc íãèâ êâÛûã tö ïmìèâ âÛm mïéáè èéùã èÛêèá tìéèá tãeáè tììèâ âéÛït ñéäèá.  Néù êâÛâè ñxèâ ìéõvÛã tìéøcâïû óeáï cïûÛ méãã tâÛø èâ vãeâè èâéùm. Méãã èáö ôø ã tâÛmáãÛ tâÛûé æïÛäè èâéùm céù tìÛùcâ èâãeäm dÛãè dÛét tâÛûé æïÛäè vÛødïó tìì tìÛät tö ï tâÛûé æïÛäè vÛødïó tìì tìÛät tö ïæÛø m vãeäc cïõèá èâö kâïóeáè kâícâ íö ïtâÛm áãÛ téáã ñÛ cïûÛ èâö õèá èáö ôø ã kâÛùc. BÛùé cÛùé vãeâè cïûÛ èâéùm êâÛûã áâã câeùê èâö õèá óù tö ôûèá vÛøáâã câeùê câïùèá tâÛø èâ âìèâ tâö ùc âéÛø è câæèâ âôè. Cïéáã cïø èá, èâö õèá tâÛø èâ vãeâè èâéùm cÛàè câïÛkè bxtâÛät èâãeàï óù tö ôûèá ñekcâãÛ xeû tìö ôùc cÛû èâéùm.  Céù bÛàï kâéâèá kâí deã câxï , ñÛàó æéèá ëïÛè tÛâm vÛøkâéÛè âéÛø . Méãã èáö ôø ã tâÛm áãÛ ñeàï céù ëïóeàè èáâe vÛøêâÛûè ñéáã (tÛát èâãeâè kâéâèá tâekëïÛù áÛó áÛét ). Tâö ø Û èâÛäè èâö õèá óù tö ôûèá cïûÛ èáö ôø ã kâÛùc cÛàè ñö ôïc xem æÛøtícâ cö ïc âôè æÛø tãeâï cö ïc. Íö ïêâeâêâÛùè êâÛûã céù tíèâ xÛâó dö ïèá âôè æÛøñÛû kícâ. Nâö õèá óù tö ôûèá ñö ôïc èáö ôø ã kâÛùc câãÛ xeû æïùc ñÛàï èáâe céù veû æÛët vÛët vÛøkâéâèá âôïê óù mìèâ èâö èá ìïùt cïéäc íÛï kâã ñÛõíÛùèá téû âôè câïùèá íeõkâãeáè èáö ôø ã tÛ câÛáê èâÛäè. Vãeäc tâÛûé æïÛäè céù câÛát æö ôïèá êâÛûã céù méät dãeãè bãeáè tö ïdé êâéùèá kâéÛùèá. GV: Trần Văn Việt Trang 4 SKKN: Sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy và học Địa lý  ÑÛâó æÛøíö ïáãÛé tãeáê ñÛ êâö ôèá, ñÛ câãeàï. KóõtâïÛät âéûã vÛøñÛùê ìéõìÛø èá æÛøêâÛûè ñeàcïûÛ êâö ôèá êâÛùê tâÛûé æïÛäè èâéùm, Tìéèá kâã âéûã - ñÛùê æÛøíö ïáãÛé tãeáê æãeâè æÛïc méät câãeàï áãö õÛ áãÛùé vãeâè vÛøâéïc íãèâ, tâì tâÛûé æïÛäè kâéâèá céù bÛát kì méät dÛïèá tâö ùc ñxèâ tìö ôùc èÛø é cÛû. Néù dãeãè ìÛ tö øèáö ôø ã èÛø ó íÛèá èâö õèá èáö ôø ã kâÛùc vÛøíÛèá bÛát kì Ûã. Nâö õèá óù tö ôûèá céù tâekbÛét èáïéàè tö øbÛát cö ù èáö ôø ã èÛø é vÛøcÛùc êâÛûè ö ùèá cïõèá céù tâekbÛát cö ù Ûã. Vãeäc èÛø ó kâéâèá tâekcâæ æÛøbÛét Ûã ñéù ñÛët cÛâï âéûã vÛøóeâï cÛàï èáö ôø ã kâÛùc tìÛû æôø ã, vÛøâéÛëc câæ ñxèâ méät èáö ôø ã tììèâ bÛø ó íö ï vãeäc céø è èáö ôø ã kâÛùc êâÛûã ñÛùê ö ùèá æÛïã. BÛát kì Ûã, méïã èáö ôø ã, ñektâÛûé æïÛäè, ñeàï céù tâektâÛm áãÛ bÛèèá bÛát kóøcÛùcâ èÛø é tìéèá èâö õèá cÛùcâ èéùã tìeâè.  Nâö õèá ñÛëc tìö èá tìeâè cïûÛ tâÛûé æïÛäè èâéùm, èeáï Ûùê dïïèá ñïùèá ñÛéè céù tâekñÛït ñö ôïc èâö õèá mïïcâ ñícâ íÛï:  Âãekï ìéõâôè câïû ñeàâéÛëc íö ïvãeäc.  Bãeát êâÛùè xeùt, íïó æïÛäè téát âôè vì céù íö ïtâéÛû tâïÛäè câïèá cïûÛ èâéùm.  NÛâèá cÛé tíèâ èâÛïó cÛûm cïûÛ méãã èáö ôø ã cÛû vôùã câïû ñeàæÛãè vôùã èâö õèá bÛïè cïø èá tâÛm áãÛ.  Tâekâãeäè ñö ôïc âìèâ tâö ùc áãÛé tãeáê câé vÛøèâÛäè.  CâïÛkè bxñö ôïc èâö õèá êâö ôèá tâö ùc æö ïÛ câéïè vÛøáãÛûã êâÛùê câÛët câeõcâé vÛáè ñeàñÛõtììèâ bÛø ó bÛè ñÛàï.  IV. PHÖÔNG PHAÙP THÖÏC HIEÄN Ñektãeáè âÛø èâ êâö ôèá êâÛùê tâÛûé æïÛäè ñÛït keát ëïÛû téát, áãÛùé vãeâè cÛàè ëïÛè tÛâm ñeáè âÛã kâÛâï ìÛát ëïÛè tìéïèá æÛø :  CâïÛkè bxèéäã dïèá tâÛûé æïÛäè  Tổ câö ùc vãeäc tâÛûé æïÛäè. 1.Chuaån bò noäi dung thaûo luaän: bÛé áéàm cÛùc vÛáè ñeà: a. Đối với giáo viên: Câéïè bÛø ã, câéïè vÛáè ñeàtâícâ âôïê câé âéïc íãèâ tâÛûé æïÛäè: èâö õèá bÛø ã, èâö õèá vÛáè ñeàcâé âéïc íãèâ tâÛûé æïÛäè tâö ôø èá æÛøèâö õèá bÛø ã kâéâèá kâéù veàmÛët èéäã dïèá, èâö èá æÛïã céù èâö õèá vÛáè ñeàñö ôïc èâãeàï èáö ôø ã ëïÛè tÛâm, céù èâãeàï cÛùcâ áãÛûã ëïóeát kâÛùc èâÛï âéặc những vấn đề mang tính chất thời sự đang thu hút sự quan tâm của nhiều người để cùng tìm ra vấn đề giải quyết. Kâéâèá èeâè câéïè èâö õèá vÛáè ñeàmÛø cÛùcâ áãÛûã ëïóeát ñÛõìéõ, vãeäc tâÛûé æïÛäè íeõbãeáè tâÛø èâ méät cïéäc tâÛm áãÛ mãèâ âéÛï, æÛø m ìéõtâeâm câé vÛáè đđề câéïè bÛø ã, câéïè vÛáè ñeàkâéâèá tâícâ âôïê íeõæÛø m câé bïékã tâÛûé æïÛäè kâéâkâÛè, teû èâÛït, âãeäï ëïÛû áãÛùé dïïc tâÛáê. Câïẩn bị phiếu học tập cho các nhóm. Chuẩn bị các thông tin phản hồi của các phiếu học tập b.Đối với học sinh: ÍÛï kâã ñÛõcâéïè bÛø ã, câéïè vÛáè ñeàñïùèá óeâï cÛàï áãÛùé vãeâè êâékbãeáè câé âéïc íãèâ bãeát vÛøóeâï cÛàï âéïc íãèâ tö ïèáâãeâè cö ùï tìö ôùc ôû èâÛøñekcâïÛkè bxóù kãeáè êâÛùt bãekï. YÙkãeáè câïÛkè bxcïûÛ âéïc íãèâ êâÛûã ñö ôïc áâã ìÛ áãÛáó, íÛï bïékã tâÛûé æïÛäè áãÛùé vãeâè íeõtâï æÛïã ñekkãekm tìÛ vÛøcéù tâekcâé ñãekm. GV: Trần Văn Việt Trang 5 SKKN: Sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy và học Địa lý 2.Toå chöùc thaûo luaän thöïc hieän nhö sau: 2.1 Tùy theo nội dung , cần quy định thời gian cụ thể cho nhóm. 2.2 Có nhiều cách chia có thể chia theo số điểm danh, theo đội ,theo giới tính, theo vị trí ngồi…. 2.3 Quy mô nhóm có thể lớn hoặc nhỏ ,tuỳ theo vấn đề thảo luận.Tuy nhiên nhóm từ 6 - 8 học sinh là tốt nhất bởi lẽ:  Số học sinh như vậy vừa đủ nhỏ đề đảm bảo tất cả học sinh có thể tham gia ý kiến  Số học sinh như vậy vừa đủ lớn để đảm bảo rằng học sinh không thiếu ý tưởng và không có gì đề nói . 2.4 Nội dung thảo luận của các nhóm có thể giống hoặc khác nhau 2.5 Quy định rõ thời gian thảo luận và trình bày kết quả thảo luận cho các nhóm. 2.6 Mỗi nhóm cần chọn một trong những thành viên trong nhóm làm nhóm trưởng. Nhóm trưởng điều kiển dòng thảo luận của nhóm, mời các thành viên phát biểu,chuyển sang câu hỏi khác khi thích hợp, đảm bảo rằng mỗi người bao gồm cả những cá nhân hay xấu hổ hoặc ngại phát biểu đều có cơ hội để đóng góp.Đồng thời trong nhóm cần có một người ghi biên bản, ghi lại những điểm chính của cuộc thảo luận để trình bày trước lớp.Học sinh cần được thay phiên nhau làm “nhóm trưởng” và:”thư ký” và luân phiên nhau đại diện cho nhóm trình bày kết quả thảo luận. 2.7 Kết quả thảo luận nhóm có thể được trình bày dưới nhiểu hình thức:Bằng lời, đóng vai, viết hoặc vẽ trên giấy to… có thể do một người thay mặt nhóm trình bày,có thể nhiều người trình bày,mỗi người một đoạn nối tiếp nhau 2.8 Trong thời gian học sinh thảo luận theo nhóm nhỏ, giáo viên cần đi vòng quanh các nhóm và lắng nghe ý kiến của học sinh, giúp đỡ, gợi ý cho học sinh nếu cần thiết. 3. Vận dụng cụ thể vào một số bài dạy A.Chương trình Địa lý lớp 12 : Bài 7: Đất nước nhiều đồi núi + Mục tiêu: Học sinh hiểu được đặc điểm địa hình của đồng bằng sông Hồng và đồng bằng sông Cửu Long, từ đó rút ra được mặt thuận lợi cần khai thác, ma75t khó khăn cần khắc phục trong phát triển nông nghiệp của hai vùng trọng điểm lương thực, thực phẩm hàng đầu nước ta. + Tiến hành: Hoạt đông 1: -Chia 6 nhóm : 2 bàn/nhóm, -Thời gian 7 phút -Nhóm 1,2,3: tìm hiểu đồng bằng sông Hồng ( theo nội dung ở phiếu học tập) -Nhóm 4,5,6: tìm hiểu đồng bằng sông Cửu Long (theo nội dung ở phiếu học tập Hoạt động 2: Học sinh thảo luận và điền vào bảng phụ lục các nội dung cần thiết, trên cơ sở ý kiến trao đổi thảo luận của cả nhóm. GV: Trần Văn Việt Trang 6 SKKN: Sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy và học Địa lý NỘI DUNG ÑB.ÍOÂ NÁ ÂOÀ NÁ ÑB. ÍOÂ NÁ CÖ ÛÏ LONÁ NÁÏYEÂ N NÂAÂ N ÂRNÂ TÂAØNÂ (1) DIEÄN TÍCÂ (2) ÑXA ÂRNÂ (3) ÑAÁ T (4) TÂÏAÄN LÔ Ï I VAØ KÂOÙKÂAÊ N TRONÁ ÍÖ ÛDÏÏ NÁNÔNG NÁÂIỆÊ (5) Hoạt động 3: Bước 1: -GV sử dụng bản đồ Tự nhiên Việt Nam, giới thiệu cho cả lớp về vị trí của hai đồng bằng Bước 2: -Nội dung 1,2,3,4 -Giáo viên gọi đại diện nhóm 1 và 2 cùng trình bày về nội dung 1,2,3,4 theo cách xen kẽ nhau -Các nhóm còn lại bổ sung, góp ý Giáo viên chuẩn kiến thức các nội dung 1,2,3,4 Bước 3: -Nội dung 5 -Hai nhóm tiếp theo cùng trình bày -Nhóm khác bổ sung Giáo viên chuẩn kiến thức Thông tin phản hồi NỘI DUNG ÑB.ÍOÂ NÁ ÂOÀ NÁ NÁÏYEÂ N Ñö ôïc béàã tïïêâïøíÛ cïûÛ NÂAÂ N ÂRNÂ âeätâéáèá íéâèá Âéàèá vÛø TÂAØNÂ (1) íéâèá TâÛùã Bìèâ DIEÄN TÍCÂ (2) 15.000km2 ÑXA ÂRNÂ (3) ÑB. ÍOÂ NÁ CÖ ÛÏ LONÁ Ñö ôïc béàã tïïêâïøíÛ âÛø èá èÛêm cïûÛ íéâèá Tãeàè vÛø íéâèá ÂÛäï 40.000km2 CÛé ôû êâíÛ tÛâó vÛøtÛâó TâÛáê vÛøbÛèèá êâÛúèá, bÛéc èáâãeâèá ìÛ bãekè. Beà kâéâèá céù ñeâ mÛët bx câãÛ cÛét tâÛø èâ èâãeàï éâdé céù âeätâéáèá ñeâ. GV: Trần Văn Việt Trang 7 SKKN: Sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy và học Địa lý ÑAÁ T (4) Câïû óeáï æÛøñÛát êâïøíÛ, ñö ôïc câãÛ æÛø m 2 æéÛïã (tìéèá ñeâvÛøèáéÛø ã ñeâ) 2/3 dãeäè tícâ æÛøñÛát mÛëè vÛøñÛát êâeø è( Ñéàèá TâÛùê Mö ôø ã vÛøTö ù áãÛùc Léèá Xïóeâè) TÂÏAÄN LÔ Ï I VAØ TâïÛäè æôïã câé êâÛùt tìãekè TâïÛäè æôïã câé tìéàèá æïùÛ lúa nước, nuôi trồng thủy èö ôùc vÛøcÛâó Ûêè tìÛùã, Nïôã KÂOÙKÂAÊ N sản, trồng rau mùa đông… tìồng thủy sản, chăn nuôi TRONÁ ÍÖ Û Kâéù kâÛêè: ñÛát tìéèá ñeâ gia cầm DÏÏ NÁ NÔNG bx bÛïc mÛø ï dé kâéâèá ñö ôïc Kâéù kâÛêè: dãeäè tícâ ñÛát NÁÂIỆP (5) béàã ñÛéê âÛø èá èÛêm êâeø è mÛëè æôùè cÛàè êâÛûã ñö ôïc cÛûã tÛïé. Hoạt động 4: Để cho lớp học them sinh động, giáo viên có thể cho học sinh liên hệ thực tế bằng bài hát Câu hỏi: Các em có biết bài hát nào nói về đất đai của 1 trong 2 đồng bằng này ? ( Bài Tình đồng chí : quê hương anh nước mặn đồng chua…) B.Chương trình Địa lý lớp 11 Bài 6: Hoa Kì Tiết 1: Tự nhiên và dân cư Trong mục II.Điều kiện tự nhiên Mục tiêu: Học sinh hiểu được tính đa dạng của địa hình, khí hậu , tài nguyên và những hạn chế của từng miền tự nhiên của Hoa Kì. Tiến hành Họat động 1:  Chia 6 nhóm , hai nhóm tìm hiểu một miền, cụ thể: -Nhóm 1,2: Miền Tây -Nhóm 3,4: Miền trung tâm -Nhóm 5,6: Miền Đông  Thời gian: 5 phút Hoạt động 2 :  Các nhóm thảo luận theo phiếu học tập kết hợp sách giáo khoa và bản đồ, ghi vào giấy .  Giáo viên yêu cầu mỗi nhóm tìm địa danh nổi tiếng về kiến trúc hoặc tự nhiên của mỗi miền. Miền Tây Trung Tâm Đông Địa hình, đất đai Khí hậu GV: Trần Văn Việt Trang 8 SKKN: Sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy và học Địa lý Khoáng sản Hạn chế Hoạt động 3: -Giáo viên sử dụng bản đồ, xác định vị trí 3 miền - Đại diện 3 nhóm 1,2,3 trình bày xen kẽ - Các nhóm còn lại bổ sung  Giáo viên chuẩn kiến thức Thông tin phản hồi Phần lãnh thổ trung tâm Miền Địa hình, đất đai Tây Trung Tâm  Các dãy núi trẻ xen giữa là bồn địa, cao nguyên  Ven Thái Bình dương có đồng bằng nhỏ Phía bắc là gò đồi thấp. Phía nam là đồng bằng phù sa màu mỡ Đông Núi trung bình, sườn thoải, nhiều thung lũng cắt ngang Đồng bằng phù sa ven biển rông màu mỡ Khí hậu Ven biển: cận nhiệt và ôn Phía bắc: ôn đới đới hải dương Phía nam: cận Nội địa: hoang mạc và bán nhiệt hoang mạc Khoáng sản Kim loại màu, kim loại hiếm, than đá,… Phía bắc: than, sắt Phía nam: dầu khí Than đá, sắt,…. Hạn chế Động đất, núi lửa, thiếu nước,… Lũ lụt, bão, …. Lốc xoáy, bão,… Cận nhiệt và ôn đới hải dương Bài 3: MỘT SỐ VẤN ĐỀ MANG TÍNH TOÀN CẦU Trong mục II, vấn đề môi trường. Đặt vấn đề: -Những năm gần đây Thế giới phải đối mặt với nhiều thiên tai khủng khiếp, mật độ thiên tai dày hơn, sự tàn phá ngày càng nặng nề hơn. Ví dụ: *Thảm họa động đất- sóng thần tháng 3/2011 tại Nhật Bản *Lũ lụt ở Băng Cốc *Bão Wasi tàn phá Nam Philippin -Thủ phạm gây nên những hậu quả trên chính là con người Con người đã làm gì tác động đến môi trường  Hậu quả con người phải gánh chịu và cần có biện pháp giải quyết những vấn đề về môi trường. GV: Trần Văn Việt Trang 9 SKKN: Sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy và học Địa lý Hoạt động 1: -Chia học sinh làm 6 nhóm: +Nhóm 1,2,3: vai môi trường  Nhóm 1: vai biến đổi khí hậu  Nhóm 2: vai ô nhiễm nguồn nước ngọt  Nhóm 3: suy giảm đa dạng sinh vật +Nhóm 4,5,6 : vai con người tìm giải pháp cho các vấn đề bảo vệ môi trường. * Nhóm 4: tìm giải pháp bảo vệ khí hậu * Nhóm 5: tìm giải pháp bảo vệ nguồn nước * Nhóm 6: tìm giải pháp bảo vệ đa dạng sinh vật Hoạt động 2: -Các nhóm thảo luận Hoạt động 3: -Giáo viên và học sinh cùng nhập vai để diễn một vở kịch về môi trường -Giáo viên: vai Ngọc Hoàng -Đại diện các nhóm lên nhập vai để đưa ra những vấn đề mà nhóm đã thảo luận. Hoạt động 4: -Học sinh có ý kiến bổ sung  Giáo viên chuẩn kiến thức 4.Bài dạy cụ thể V.Kết quả: Trong quá trình giảng dạy tôi đã áp dụng phương pháp thảo luận nhóm, tôi nhận thấy tiết học sôi nổi hơn, tạo được hứng thú cho học sinh. Khơi dậy được tính tích cực của một số học sinh nhút nhát, thụ động, có tính ỷ lại. Bên cạnh đó phương pháp này còn giúp các em chia sẻ những băn khoăn, kinh nghiệm của bản thân, cùng nhau xây dựng nhận thức mới bằng cách nói ra những điều đang suy nghĩ. Học sinh học tập thông qua giao tiếp trao đổi, tranh luận, các em có nhiều cơ hội để diễn đạt ý nghĩ của mình, có cơ hội học hỏi từ các bạn, biết cách làm việc hợp tác và bài học trở thành quá trình học hỏi lẫn nhau chứ không phải là tiếp thu thụ động từ giáo viên. Sau quá trình áp dụng tôi khảo sát lại 39 học sinh lớp 12B2 (bằng hình thức trắc nghiệm) về phương pháp thảo luận nhóm thì có 29 học sinh thích phương pháp này, số học sinh còn lại chưa thích nghi với hoạt động thảo luận nhóm bởi các em đó tính cách trầm, còn rụt rè khó diễn đạt trước tật thể. VI. Bài học kinh nghiệm: Trong hơn 10 năm trực tiếp giảng dạy và dự giờ đồng nghiệp, bản thân tôi rút ra một vài ý kiến về phương pháp thảo luận nhóm. Phương pháp này có thể áp dụng trong một số môn, riêng môn Địa lí bài nào chúng ta cũng sử dụng phương pháp thảo luận nhóm, giáo viên nghiên cứu lựa chọn phương pháp thích hợp để đem lại hiệu quả cao nhất cho bài dạy. Vai trò của giáo viên trong cuộc thảo luận rất quan trọng: Giáo viên là người tổ chức, tạo điều kiện, lắng nghe và hỗ trợ học sinh khi cần. Tuy nhiên, không nên can thiệp sâu vào cuộc thảo luận của học sinh, phải tôn trọng ý kiến của học sinh. Đặc biệt, không dẫn học sinh đi theo hướng chủ quan của mình. Tránh để cuộc thảo luận tẻ nhạt, GV: Trần Văn Việt Trang 10 SKKN: Sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy và học Địa lý chỉ tập trung vào những học sinh khá, cũng tránh để một vài ý kiến của học sinh nào đó lấn át ý kiến của các học sinh khác. Để sử dụng và phát huy hết tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh trong quá trình thảo luận nhóm thì bản thân giáo viên phải chuẩn bị bài thật kĩ, phải có sự đầu tư, chọn lọc, bởi lẽ trong một tiết dạy theo tôi chúng ta chỉ sử dụng hoạt động này tối đa là ba lần. Để tiết học đạt hiệu quả cao giáo viên phải kết hợp với các phương pháp dạy học khác một cách nhuẩn nhuyễn, thuần thục. VI/ KẾT LUẬN Êâö ôèá êâÛùê tâÛûé æïÛäè æÛøêâö ôèá êâÛùê ìÛát tâícâ âôïê vôùã cÛùc âéïc íãèâ ôû cÛùc æôùê cïéáã cÛáê tìéèá tìö ôø èá tìïèá âéïc êâéktâéâèá. Êâö ôèá êâÛùê èÛø ó céù tÛùc dïïèá ìÛát téát câé vãeäc êâÛùt âïó téáã ñÛ tíèâ tícâ cö ïc cïûÛ âéïc íãèâ. Ñéàèá tâôø ã ëïÛ ëïÛù tììèâ tâÛûé æïÛäè dö ôùã íö ïâö ôùèá dÛãè cïûÛ áãÛùé vãeâè cïõèá tÛïé ìÛ èâö õèá ëïÛè âeä âÛã câãeàï áãö õÛ áãÛùé vãeâè vÛøâéïc íãèâ, áãïùê câé áãÛùé vãeâè èÛém ñö ôïc âãeäï ëïÛû áãÛùé dïïc veàmÛët èâÛäè tâö ùc cïõèá èâö tâÛùã ñéä, ëïÛè ñãekm, xï âö ôùèá âÛø èâ vã cïûÛ âéïc íãèâ. Phương pháp tổ chức cho học sinh thảo luận nhóm chỉ là một trong nhiều cách dạy học theo hướng đổi mới của nền giáo dục nước nhà. Đây không phải là phương pháp duy nhất nên khi lên lớp giáo viên cần kết hợp với nhiều phương pháp khác như: phương pháp truyền thống, phương pháp dạy học nêu vấn đề, phương pháp vấn đáp…Chúng ta đều biết rằng phương pháp nào cũng có ưu điểm nhất định của nó, tùy theo đối tượng học sinh, tùy theo nội dung bài học mà chúng ta cần vận dụng một cách linh hoạt để giờ dạy đạt kết quả cao. Tuy nhiên, nếu chúng ta tổ chức cho học sinh thảo luận tốt sẽ gặt hái những kết quả tích cực: học sinh cảm thấy không bị nhồi nhét kiến thức mà nắm bài một cách chủ động hơn, sâu hơn, ghi nhớ bài được lâu hơn. Đồng thời cảm thấy tự tin, thoải mái hơn. Trên đây là những ý kiến, những suy nghĩ và tổng hợp qua thực tế giảng dạy qua các tiết dự giờ của tôi, đề tài này không phải là mới mẻ, nhưng nó không hề cũ, chắc chắn sẽ còn rất nhiều ý kiến xoay quanh phương pháp thảo luận nhóm này.Bản thân tôi trong quá trình giảng dạy đã áp dụng và thấy rõ sự tối ưu khi kết hợp phương pháp này với các phương pháp khác trong bộ môn Địa lí, đã từng bước làm giảm tình trạng học đối phó, coi giờ học Địa lí là giờ buồn ngủ, nhàm chán, nhàn rỗi.Vì vậy tôi mạnh dạn đưa ra vài ý kiến của mình mong đồng nghiệp đóng góp chia sẻ. Đây là ý kiến của riêng tôi sẽ không tránh nhiều thiếu sót, rất mong được sự đóng góp của các đồng nghiệp. Xin chân thành cảm ơn ! GV: Trần Văn Việt Trang 11 SKKN: Sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy và học Địa lý MỤC LỤC I. Đặt vấn đề II. Phương pháp thảo luận là gì ? III. Cách sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy và học môn Địa Lí. 1. Chuẩn bị nội dung 2.Cách tổ chức thảo luận 3.Vận dụng cụ thể vào bài. IV. Kết luận GV: Trần Văn Việt Trang 12 SKKN: Sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy và học Địa lý TÀI LIỆU THAM KHẢO: 1. Tài liệu bồi dưỡng giáo viên thực hiện chương trình, sách giáo khoa lớp 10, môn ĐỊA LÝ nhà xuất bản giáo dục, năm 2006. 2. Sách giáo khoa địa lí 11, Lê Thông (tổng chủ biên), nhà xuất bản giáo dục, năm 2006. 3.Kĩ thuật dạy học địa lí – ĐHQG TPHCM 1997- 2000 4.Một số vấn đề về phương pháp dạy học – Viện khoa học giáo dục 2000 Ngöôøi thöïc hieän TRẦN VĂN VIỆT GV: Trần Văn Việt Trang 13