SKKN sö dông phÇn mÒm Geometer’s Sketchpad trong m«n - H×nh häc 9
I. §Æt vÊn ®Ò
D¹y tèt häc tèt lu«n lµ mét trong nh÷ng nhiªm vô chÝnh yÕu trong ho¹t
®éng gi¸o dôc cña mçi nhµ trêng. Vµ c¸i ®Ých ®Ó híng tíi cña cña sù nghiÖp gi¸o
dôc lµ gãp phÇn t¹o nªn nh÷ng c«ng d©n cña ®Êt níc sèng trong mét x· héi hiÖn
®¹i, héi nhËp vµ toµn cÇu ho¸. Muèn cã nh÷ng con ngêi nh vËy ngay tõ ®Çu n¨m
häc míi 2008 – 2009, Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ®· ®a ra chñ ®Ò n¨m häc “øng
dông c«ng nghÖ th«ng tin, ®æi míi qu¶n lÝ tµi chÝnh, x©y dùng trêng häc th©n
thiÖn, häc sinh tÝch cùc”. §Ó ®¸p øng yªu cÇu ngµy mét cao cña ngµnh, mçi gi¸o
viªn cÇn ph¶i tù trau dåi vÒ tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô vµ kh¶ n¨ng tin häc
cña m×nh. Lµ gi¸o viªn ®ang gi¶ng d¹y m«n To¸n t«i nhËn thÊy m«n To¸n chiÕm
vÞ trÝ hÕt søc quan träng. ViÖc n©ng cao chÊt lîng d¹y m«n to¸n lµ cÊp thiÕt, lµ
®iÒu mµ c¸c gi¸o viªn t©m huyÕt tr¨n trë bëi “ kh«ng cã ph¬ng ph¸p tèt kh«ng thÓ
cã kÕt qu¶ cao, biÕt c¸ch d¹y to¸n vµ häc to¸n chÊt lîng sÏ t¨ng gÊp nhiÒu lÇn ”.
§Ó n©ng cao chÊt lîng m«n to¸n còng nh n©ng cao chÊt lîng gi¸o dôc toµn diÖn,
tiÕn hµnh ®æi míi ph¬ng ph¸p gi¸o dôc th×: Nhµ gi¸o gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh trong
viÖc ®¶m b¶o chÊt lîng gi¸o dôc. Nhµ gi¸o ph¶i kh«ng ngõng häc tËp, rÌn luyÖn,
nªu g¬ng tèt cho ngêi häc (§iÒu 14 - luËt gi¸o dôc). Trong giê d¹y gi¸o viªn ph¶i
trë thµnh ngêi tæ chøc, ®iÒu khiÓn qu¸ tr×nh d¹y häc ®Ó häc sinh tÝch cùc, chñ
®éng, s¸ng t¹o chiÕm lÜnh tri thøc víi sù hç trî ®¾c lùc cña c«ng nghÖ th«ng tin
t«i ®· dïng phÇn mÒm Geometer’s Sketchpad trong viÖc gi¶ng d¹y mét sè bµi
to¸n t×m tËp hîp ®iÓm cña h×nh häc 9.
II. C¬ së khoa häc
1. C¬ së lý luËn
Có thể khẳng định Toán có vai trò rất quan trọng đối với đời sống và đối
với các ngành khoa học khác. Ngay từ thế kỷ 13, nhà tư tưởng người Anh
R.Bacon đã nói rằng: “Ai không hiểu biết Toán học thì không thể hiểu biết bất
cứ khoa học nào khác và cũng không phát hiện ra sự dốt nát của bản thân
mình”. Từ sự không phủ nhận đó mà trong thực tiễn có không ít người nghĩ rằng
học Toán là để có kiến thức Toán học mà dùng trong đời sống hàng ngày và để
học các môn khoa học khác. Thật vậy, thời đại ngày nay như chúng ta đã biết,
trong giáo dục và đào tạo, người ta yêu cầu cao về việc rèn luyện trí thông minh
sáng tạo, tính năng động, thích nghi với những thay đổi đến chóng mặt của kiến
thức và sự tiến bộ của mọi mặt trong xã hội, nên Toán học - môn học được coi là
“Thể dục trí não”, là “Nữ hoàng của khoa học”, càng phải phát huy vai trò đó.
Toán học không chỉ rèn trí thông minh sáng tạo để phục vụ cho các
lĩnh vực “Toán học” mà Toán học còn phục vụ cho các lĩnh vực “Phi toán học”,
tức là cả những lĩnh vực không dùng đến bất cứ khái niệm, định lý, công thức
Toán học nào cả.Vì Toán học có thể trùm lên các khoa học nghiên cứu về các
dạng vận động khác nhau nên rất gần gũi với logic và triết học.Trong to¸n häc thêng gÆp c¸c cÆp ph¹m trï sau ®©y:
Ngêi viÕt: TrÇn ThÞ T©m – Trêng THCS Cao Minh VÜnh B¶o H¶i Phßng
-1-
SKKN sö dông phÇn mÒm Geometer’s Sketchpad trong m«n - H×nh häc 9
-
C¸i chung vµ c¸i riªng
Néi dung vµ h×nh thøc
B¶n chÊt vµ hiÖn tîng
VËn ®éng vµ ®øng yªn
NgÉu nhiªn vµ tÊt nhiªn
Suy diÔn vµ quy n¹p
Ph©n tÝch vµ tæng hîp
Cô thÓ vµ trõu tîng
Lý luËn vµ thùc tiÔn…..
C¸c cÆp ph¹m trï nµy thuéc ph¹m vi v¨n ho¸ to¸n häc v× vËy nã
còng n»m trong nh÷ng bµi tËp tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p.
2. C¬ së thùc tiÔn
§Æc trng cña bé m«n to¸n lµ rÊt “kh« khan” nã chØ gåm c¸c con sè,
nh÷ng phÐp to¸n, nh÷ng chøng minh suy luËn rÝch r¾c, nh÷ng bµi to¸n cÇn ®Õn trÝ
tëng tîng…. . Chóng ta ®Òu biÕt viÖc øng dông c«ng nghÖ th«ng tin trong d¹y vµ
häc m«n to¸n ë trêng THCS ®ãng vai trß rÊt tÝch cùc. Nã gióp häc sinh häc tËp
mét c¸ch trùc quan râ rµng vµ hÊp dÉn h¬n b»ng c¸c phÇn mÒm hç trî nh Power
Point, Violet, Geometer's Sketchpad, GeoGebra vµ Circle and Rules
(
C.a.R )……rÊt hÊp dÉn song viÖc sö dông chóng nh thÕ nµo ®Ó cã hiÖu qu¶ th×
cÇn ph¶i cã t×nh huèng d¹y häc øng dông CNTT&TT :
VÝ dô:
* Trong h×nh häc líp 7 phÇn kiÕn thøc vÏ mét tam gi¸c biÕt ®é dµi 3
c¹nh vµ vÏ tia ph©n gi¸c cña mét gãc cho tríc b»ng thíc vµ compa
th× Violet lµ phÇn mÒm cã c«ng cô t¬ng ®èi m¹nh ®Ó minh ho¹ cho viÖc nµy.
MÆt kh¸c Violet cßn cã mét c«ng cô rÊt m¹nh trong viÖc ®¸nh gi¸ b»ng h×nh
thøc ®a tr¾c nghiÖm
Ngêi viÕt: TrÇn ThÞ T©m – Trêng THCS Cao Minh VÜnh B¶o H¶i Phßng
-2-
SKKN sö dông phÇn mÒm Geometer’s Sketchpad trong m«n - H×nh häc 9
* §Ó vÏ h×nh. §Æc biÖt lµ c¸c h×nh liªn quan ®Õn sù thay ®æi, chuyÓn
®éng cña h×nh th× phÇn mÒm Geometer's Sketchpad lµ c«ng cô thÝch hîp.
VÝ dô. Trong bµi : §êng kÝnh vµ d©y cña ®êng trßn - H×nh häc líp
9. §Ó thÓ hiÖn mèi quan hÖ gi÷a ®êng kÝnh vµ d©y: " trong c¸c d©y cña ®êng trßn
d©y lín nhÊt lµ ®êng kÝnh ".
Ngêi viÕt: TrÇn ThÞ T©m – Trêng THCS Cao Minh VÜnh B¶o H¶i Phßng
-3-
SKKN sö dông phÇn mÒm Geometer’s Sketchpad trong m«n - H×nh häc 9
Chóng ta cã thÓ vÏ mét d©y CD sau ®ã dïng phÇn mÒm Geometer's
Sketchpad lµm d©y CD di ®éng ®Ó thµnh ®êng kÝnh AB. Chóng ta cßn sö dông nã
®Ó vÏ mét c¸ch nhanh chãng c¸c h×nh nh tam gi¸c. §Æc biÖt khi minh ho¹ cho häc
sinh bµi to¸n quÜ tÝch cung chøa gãc tÝnh hiÖu qu¶ sÏ cao h¬n nhiÒu.
Ngoµi c¸c phÇn mÒm trªn ra chóng ta cßn biÕt hai phÇn mÒm lµ
GeoGebra vµ Circle and Rules ( C.a.R ) lµ nh÷ng phÇn mÒm cho phÐp vÏ vµ thiÕt
kÕ c¸c h×nh. Chóng kh«ng nh÷ng cã kh¶ n¨ng t¹o ®îc c¸c h×nh vÏ chÝnh x¸c tuyÖt
®èi mµ cßn cã chøc n¨ng lµm c¸c h×nh nµy chuyÓn ®éng "h×nh ®éng"
Ngêi viÕt: TrÇn ThÞ T©m – Trêng THCS Cao Minh VÜnh B¶o H¶i Phßng
-4-
SKKN sö dông phÇn mÒm Geometer’s Sketchpad trong m«n - H×nh häc 9
Trong thùc tÕ gi¶ng d¹y t«i lu«n suy nghÜ lµm thÕ nµo ®Ó l«i cuèn
häc sinh vµo bµi gi¶ng vµ kh«ng ng¹i khi gÆp nh÷ng bµi to¸n “T×m tËp hîp ®iÓm”
mét loai to¸n khã cña ph©n m«n h×nh häc, nã ®ßi hái trÝ tëng tîng rÊt nhiÒu. §Ó
kh¾c phô nh÷ng khã kh¨n ®ã t«i ®· sö dông phÇn mÒm Geometer's Sketchpad ®Ó
hç trî khi cho häc sinh trong khi dù ®o¸n quÜ tÝch: Tõ nh÷ng h×nh ¶nh cô thÓ qua
c¸c chuyÓn ®éng mµ häc sinh quan x¸t ®îc trªn mµn h×nh gióp trÝ tëng tîng cña
c¸c em dÔ dµng h¬n tõ ®ã c¸c em sÏ t×m ®îc lêi gi¶i cña bµi to¸n.
III. C¸c vÝ dô minh ho¹
VÝ dô 1. TiÕt 18 – H×nh häc 9 tËp 1 “ ¤n tËp ch¬ng I”
Ngêi viÕt: TrÇn ThÞ T©m – Trêng THCS Cao Minh VÜnh B¶o H¶i Phßng
-5-
SKKN sö dông phÇn mÒm Geometer’s Sketchpad trong m«n - H×nh häc 9
VÝ dô 2. TiÕt 20 – H×nh häc 9 tËp 1 “ Sù
x¸c ®Þnh ®êng trßn. TÝnh chÊt ®èi
xøng
cña
®êng
trßn”
* Khi nh¾c l¹i vÒ ®Þnh nghÜa ®êng trßn t«i ®·
cho ®iÓm A chuyÓn ®éng c¸ch ®iÓm O mét kho¶ng b»ng R > 0
Ngêi viÕt: TrÇn ThÞ T©m – Trêng THCS Cao Minh VÜnh B¶o H¶i Phßng
-6-
SKKN sö dông phÇn mÒm Geometer’s Sketchpad trong m«n - H×nh häc 9
* C¸ch x¸c mét ®êng trßn ®i qua 3 ®iÓm kh«ng th¼ng hµng.
(SGK- H×nh 9)
* Gi¶i
3/100
* Qua mét
A cho tríc
sè ®êng trßn
bµi
®iÓm
cã v«
VÝ dô 3. TiÕt 25 - H×nh häc 9 tËp 1 “VÞ trÝ t¬ng ®èi cña ®êng th¼ng vµ ®-
êng trßn”
Bµi 19/110 (SGK)
Cho t©m cña ®êng trßn cã b¸n kÝnh 1cm vµ tiÕp xóc víi ®êng th¼ng xy chuyÓn
®éng khi ®ã häc sinh sÏ dù ®o¸n ®îc t©m O cña c¸c ®êng trßn nµy n»m ë ®©u?
Ngêi viÕt: TrÇn ThÞ T©m – Trêng THCS Cao Minh VÜnh B¶o H¶i Phßng
-7-
SKKN sö dông phÇn mÒm Geometer’s Sketchpad trong m«n - H×nh häc 9
VÝ dô 4. TiÕt 28 - H×nh
häc 9 tËp 1 “TÝnh
tuyÕn c¾t nhau”
chÊt cña hai tiÕp
Bµi 28/116 (SGK)
Cho t©m cña ®êng trßn tiÕp xóc víi hai c¹nh cña gãc xAy chuyÓn ®éng khi
quan s¸t häc sinh sÏ nhËn biÕt ®îc t©m cña c¸c ®êng trßn nµy n»m ë ®©u?
VÝ
dô
5. TiÕt 46 - “Cung chøa gãc”
H×nh häc 9 tËp 2
?1
a. VÏ ba ®iÓm N1, N2, N3 sao cho CN1D = CN2D = CN3D = 90o
b. Chøng minh r»ng c¸c ®iÓm N1, N2, N3 n»m trªn ®êng trßn ®êng trßn ®êng
kÝnh CD.
Víi c©u b. Cho ®iÓm N chuyÓn ®éng
häc sinh thÊy h×nh ¶nh trùc quan:
N tho¶ m·n: CND = 90o th× râ rµng
n»m trªn ®êng trßn ®êng kÝnh CD
Ngêi viÕt: TrÇn ThÞ T©m – Trêng THCS Cao Minh VÜnh B¶o H¶i Phßng
-8-
®Ó
§iÓm
N
SKKN sö dông phÇn mÒm Geometer’s Sketchpad trong m«n - H×nh häc 9
?2
Còng t¬ng tù nh ?1 víi ?2 khi gãc thay ®æi sang 75o (120o) : AM1B = AM2B =
….= AM10B = 75o (120o)l¹i tiÕp tôc cho ®iÓm M chuyÓn ®éng:
B»ng thùc hµnh vµ quan s¸t sù chuyÓn ®éng cña ®iÓm M trªn mµn h×nh häc sinh
dÔ dµng dù ®o¸n ®îc quü tÝch ®iÓm M lµ hai cung trßn chøa gãc dùng trªn
®o¹n AB.
Bµi 44/86 (SGK)
Víi bµi tËp nµy: BC cè ®Þnh A thay ®æi sao cho ABC vuéng t¹i A do ®ã I lµ giao
®iÓm ba ®êng ph©n gi¸c trong còng thay ®æi theo, v× vËy t«i ®· cho c¶ ®iÓm A vµ
®Óm I cïng chuyÓn ®éng ®Ó häc sinh thÊy râ sù phô thuéc cña ®iÓm I vµo ®iÓm A
vµ còng tõ ®ã häc sinh b»ng trùc quan cña m×nh ®Ó dù ®o¸n quü tÝch cña ®iÓm I
Ngêi viÕt: TrÇn ThÞ T©m – Trêng THCS Cao Minh VÜnh B¶o H¶i Phßng
-9-
SKKN sö dông phÇn mÒm Geometer’s Sketchpad trong m«n - H×nh häc 9
Bµi
46/86 (SGK)
Dùng
mét cung
chøa gãc 55o trªn ®o¹n AB = 3cm.
* Yªu cÇu häc sinh ph©n tÝch bµi to¸n vµ tõ ®ã nªu c¸c bíc dùng cïng víi sù híng
dÉn cña gi¸o viªn.
Bíc 2. C¸ch dùng
T«i híng dÉn häc sinh b»ng phÇn mÒm Geometer’s Sketchapd víi 6 thao t¸c:
Thao t¸c 1
Thao t¸c 2
Ngêi viÕt: TrÇn ThÞ T©m – Trêng THCS Cao Minh VÜnh B¶o H¶i Phßng
- 10 -
SKKN sö dông phÇn mÒm Geometer’s Sketchpad trong m«n - H×nh häc 9
Thao t¸c 3
Thao t¸c 5
Thao t¸c 4
Thao t¸c 6
Iii. KÕt Qu¶
o¹i to¸n “Quü tÝch” lµ mét trong nh÷ng lo¹i to¸n khã cña h×nh häc nã
®ßi hái trÝ tëng tîng nhiÒu. Song b»ng phÇn mÒm Geometer’s Sketchpad t«i ®·
thiÕt kÕ mét sè chuyÓn ®éng trùc quan qua mét sè bµi tËp ®Ó gióp häc sinh quan
s¸t b»ng c¸c h×nh ¶nh trùc quan, nh vËy häc sinh ®· ®i tõ cô thÓ ®Õn t duy trõu tîng, tõ c¸i riªng sau ®ã kh¸i qu¸t thµnh c¸i chung, tõ mét hiÖn tîng mµ biÕt ®îc
b¶n chÊt cña hiÖn tîng, tõ ngÉu nhiªn ®i ®Õn tÊt nhiªn, gi÷a vËn ®éng vµ ®øng
yªn, gi÷a lý luËn vµ thùc tiÔn...Nh vËy kÕt qu¶ mµ t«i ®¹t ®îc lµ 100% häc sinh dù
®o¸n ®óng quü tÝch cÇn t×m. Khi häc sinh quan s¸t h×nh ¶nh t«i nhËn thÊy r»ng
qua viÖc lµm ®ã cßn gióp häc sinh vÒ ãc thÈm mü v× nh÷ng h×nh ¶nh ®ã rÊt sinh
®éng, c¸c chuyÓn ®éng rÊt ®Ñp mµ cã thÓ c¸c em kh«ng tëng tîng ra ®iÒu ®ã cµng
chøng minh mét ®iÒu r»ng to¸n häc kh«ng thÓ “Kh« khan”. Ai yªu to¸n häc th× sÏ
thÊy t×m hiÓu vµ khai th¸c c¸c øng dông cña to¸n häc vµ hiÓu vÒ v¨n ho¸ to¸n
häc.
IV. KhuyÕn nghÞ vµ kÕt luËn
* KhuyÕn nghÞ
1. §èi víi gi¸o viªn
ViÖc sö dông c«ng nghÖ th«ng tin ®Ó hç trî d¹y häc lµ rÊt tèt, song ®ß hái mçi
gi¸o viªn chóng ta cÇn lu«n lu«n n©ng cao tr×nh ®é tin häc cña m×nh, nhiÖt t×nh
trong viÖc nghiªn cøu c¸c øng dông cña nã cho chuyªn m«n cña m×nh sao cho
phï hîp, tr¸nh l¹m dông khi ®ã sÏ ph¶n t¸c dông.
2. §èi víi ban gi¸m hiÖu
Ban gi¸m hiÖu nªn t¹o mäi ®iÒu kiÖn cho c¸n bé, gi¸o viªn ®îc häc vµ n©ng
cao tr×nh ®é chuyªn m«n, tr×nh ®é tin häc.
3. §èi víi cÊp trªn
- CÇn t¹o ®iÒu kiÖn vÒ c¬ së vËt chÊt ®Ó trêng cã phßng m¸y cho gi¸o
viªn vµ häc sinh cã ®iÒu kiÖn häc tËp vµ gi¶ng d¹y.
- Cã c¸c líp häc båi dìng ®Ó n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ, tr×nh ®é tin
häc ®îc tiÕp cËn víi c¸c phÇn mÒm hç trî d¹y häc.
- Cã ®Þa chØ t vÊn vÒ chuyªn m«n nghiÖp vô.
L
Ngêi viÕt: TrÇn ThÞ T©m – Trêng THCS Cao Minh VÜnh B¶o H¶i Phßng
- 11 -
SKKN sö dông phÇn mÒm Geometer’s Sketchpad trong m«n - H×nh häc 9
- Thêng xuyªn tæ chøc c¸c chuyªn ®Ò cã chÊt lîng, cã sù t vÊn cña
chuyªn viªn chØ ®¹o ®óng chuyªn m«n, ®óng yªu cÇu vµ nhiÖm vô cña tõng n¨m
häc.
* KÕt luËn
Hëng øng chñ ®Ò cña n¨m häc 2008 – 2009, víi kiÕn thøc vµ kh¶ n¨ng cã h¹n
cña b¶n th©n t«i m¹nh d¹n viÕt lªn nh÷ng viÖc m×nh ®· vµ ®ang lµm vµ nh÷ng
mong muèn cña m×nh, ch¾c kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu xãt, rÊt mong sù
®ãng gãp ý kiÕn cña ban l·nh ®¹o vµ c¸c b¹n ®äc.
Cao Minh, ngµy 20/1/2009
Ngêi viÕt
TrÇn ThÞ T©m
Môc lôc
STT
1
2
3
4
5
6
7
Tªn môc
§Æt vÊn ®Ò
C¬ së khoa häc
C¬ së lý luËn
C¬ së thùc tiÔn
C¸c vÝ dô minh ho¹
VÝ dô 1
VÝ dô 2
VÝ dô 3
VÝ dô 4
VÝ dô 5
KÕt qu¶
KÕt luËn vµ khuyÕn nghÞ
Môc lôc
Tµi liÖu tham kh¶o
Trang
1
1
1
2
6
6
7
8
8
12
12
13
13
Tµi liÖu tham kh¶o
- S¸ch gi¸o viªn To¸n 9.
- S¸ch gi¸o khoa To¸n 9.
- §æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc m«n To¸n.
- TËp s¸ng kiÕn kinh nghiÖm cña gi¸o dôc H¶i phßng.
- S¸ch bµi tËp To¸n 9.
- T¹p chÝ d¹y vµ häc ngµy nay.
- T¹p chÝ gi¸o dôc vµ thêi ®¹i.
- S¸ch gi¸o dôc häc.
- Web: http/Violet.vn/main.
Ngêi viÕt: TrÇn ThÞ T©m – Trêng THCS Cao Minh VÜnh B¶o H¶i Phßng
- 12 -
SKKN sö dông phÇn mÒm Geometer’s Sketchpad trong m«n - H×nh häc 9
-------------------------@-------------------------
Ngêi viÕt: TrÇn ThÞ T©m – Trêng THCS Cao Minh VÜnh B¶o H¶i Phßng
- 13 -
- Xem thêm -