Tài liệu Skkn-sử dụng đồ dùng dạy học tự tạo trong ngữ văn 7

S¬ yÕu lý lÞch Hä vµ tªn: Lª ThÞ Thanh T©m Ngµy sinh: 24 - 01 - 1973 N¨m vµo ngµnh: 1993 Tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô ®îc ®µo t¹o: §¹i häc (ngµnh Ng÷ v¨n) Ngµy vµo §¶ng: 12/ 06/ 1996 Thµnh tÝch thi ®ua cao nhÊt: Lao ®éng tiªn tiÕn cÊp ThÞ x· PhÇn I: ®Æt vÊn ®Ò 1. Tªn ®Ò tµi: Sö dông ®å dïng d¹y häc tù t¹o trong gi¶ng d¹y bé m«n Ng÷ v¨n 7(PhÇn TiÕng ViÖt). 2. Lý do chän ®Ò tµi: 2.1. C¬ së lÝ luËn: Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, vÊn ®Ò d¹y häc theo ph¬ng ph¸p ®æi míi ®· vµ ®ang ®îc thùc hiÖn mét c¸ch ®ång bé ë c¸c cÊp häc, c¸c m«n häc. N»m trong hÖ thèng c¸c m«n v¨n ho¸ c¬ b¶n cña cÊp häc THCS, bé m«n Ng÷ v¨n còng ®· ®Æt ra nh÷ng yªu cÇu cÊp thiÕt vÒ viÖc ®æi míi ph¬ng ph¸p Gi¸o dôc theo híng “Ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, tù gi¸c, chñ ®éng, s¸ng t¹o cña häc sinh” (LuËt Gi¸o dôc - ®iÒu 24). §Ó thùc hiÖn tèt ph¬ng ph¸p d¹y häc lÊy häc sinh lµm trung t©m, bªn c¹nh viÖc ®æi míi mét sè biÖn ph¸p gi¶ng d¹y (nh c¸ch vµo bµi, c¸ch ®Æt c©u hái, c¸ch kiÓm tra, ®¸nh gi¸…) th× viÖc sö dông hîp lý c¸c ph ¬ng tiÖn, ®å dïng d¹y häc còng rÊt quan träng. Gi¸ trÞ lín nhÊt cña viÖc sö dông hîp lý ®ã lµ sù t¸c ®éng tÝch cùc cña chóng ®Õn c¸c gi¸c quan cña häc sinh- ®Æc biÖt lµ thÞ gi¸c vµ thÝnh gi¸c. Nh÷ng ®å dïng, ph¬ng tiÖn Êy ®îc xem nh mét nguån th«ng tin dÉn häc sinh ®Õn nh÷ng tri thøc míi. §iÒu nµy cµng kh¼ng ®Þnh cÇn thiÕt cã sù hç trî cña c¸c ®å dïng d¹y häc trong c¸c giê häc, tr¸nh d¹y chay, d¹y theo kiÓu truyÒn ®¹t th«ng tin mét chiÒu (KiÕn thøc  Gi¸o viªn  Häc sinh). 2.2. C¬ së thùc tiÔn: N»m trong sù ®æi míi chung ®ã, Bé m«n Ng÷ v¨n nãi chung vµ phÇn TiÕng ViÖt nãi riªng rÊt cÇn cã mét hÖ thèng ph¬ng tiÖn gi¶ng d¹y chuyªn dông. Tuy nhiªn trªn thùc tÕ hiÖn nay, c¸c ph¬ng tiÖn, ®å dïng cña Phßng ThiÕt bÞ nhµ trêng phôc vô cho bé m«n nµy qu¸ Ýt ái - ®Æc biÖt ®å dïng gi¶ng d¹y phÇn TiÕng ViÖt hÇu nh kh«ng cã g×. §©y lµ vÊn ®Ò khã kh¨n lín ®èi víi mäi gi¸o viªn khi lªn líp mµ kh«ng muèn d¹y chay. VËy ®å dïng gi¶ng d¹y phÇn TiÕng ViÖt cã thÓ bao gåm nh÷ng g×? Tríc hÕt ®ã lµ hÖ thèng b¶ng phô (ghi c©u hái tr¾c nghiÖm kiÓm tra bµi cò, hÖ thèng vÝ dô, c¸c phÇn ghi nhí, hÖ thèng bµi tËp, c©u hái cñng cè …) vµ c¸c b¶ng nhãm (ghi c©u hái th¶o luËn nhãm). Ngoµi ra, cã thÓ cã c¸c biÓu b¶ng so s¸nh c¸c kiÕn thøc ®· häc víi kiÕn thøc bµi häc. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ: NÕu c¸c ®å dïng ®ã kh«ng cã s½n th× ngêi gi¸o viªn ph¶i lµm nh thÕ nµo? M¸y chiÕu lµ mét ph¬ng tiÖn gi¶ng d¹y rÊt h÷u hiÖu nhng kh«ng 1 ph¶i trêng nµo còng cã ®iÒu kiÖn trang bÞ ®Çy ®ñ cho mäi líp trong tÊt c¶ c¸c giê häc ®îc. Do ®ã ®iÒu ®Çu tiªn ngêi gi¸o viªn d¹y m«n Ng÷ v¨n cÇn x¸c ®Þnh ®ã lµ tù m×nh lµm c¸c ®å dïng ®Ó phôc vô cho c¸c tiÕt d¹y trªn líp. §©y chÝnh lµ lý do mµ t«i chän ®Ò tµi: "Sö dông ®å dïng d¹y häc tù t¹o trong gi¶ng d¹y bé m«n Ng÷ v¨n 7 (PhÇn TiÕng ViÖt). 3. Ph¹m vi thùc hiÖn ®Ò tµi: Líp d¹y: Líp 7A, 7D Trêng THCS S¬n §«ng - S¬n T©y - Hµ T©y N¨m häc 2005 - 2006 vµ 2006 - 2007 2 PhÇn II: Néi dung ®Ò tµi, gi¶i ph¸p thùc hiÖn 1. Kh¶o s¸t thùc tr¹ng: Ngay tõ nh÷ng tiÕt d¹y TiÕng ViÖt ®Çu n¨m häc 2006 - 2007, t«i ®· b¾t ®Çu thùc hiÖn ®Ò tµi nµy. Do vËy, t«i ®· tiÕn hµnh kh¶o s¸t ngay tõ tiÕt 3 (bµi"Tõ ghÐp") b»ng c¸ch: Líp 7A: Sö dông hÖ thèng b¶ng phô Líp 7D: Kh«ng sö dông hÖ thèng b¶ng phô. KÕt qu¶: Líp 7A Líp 7D - Häc sinh nhËn biÕt c¸c ®¬n vÞ ng«n - Häc sinh t×m c¸c ®¬n vÞ ng«n ng÷ ng÷ rÊt nhanh b»ng c¸ch g¹ch ch©n kh¸ chËm. ThËm chÝ cã nh÷ng häc trong c¸c vÝ dô trªn b¶ng phô sinh cßn kh«ng t×m ®îc c¸c vÝ dô trong SGK. - Häc sinh kh«ng mÊt thêi gian chÐp - Häc sinh mÊt rÊt nhiÒu thêi gian cho l¹i b¶ng ph©n lo¹i lªn b¶ng chÝnh, do viÖc ghi l¹i c¸c yªu cÇu vµ hÖ thèng ®ã dµnh nhiÒu thêi gian vµo gi¶i quyÕt ng÷ liÖu cña bµi tËp lªn b¶ng chÝnh. c¸c bµi tËp kh¸c. - Víi bµi tËp ®iÒn tõ, c¸c em chØ cÇn - Sè lîng bµi tËp chØ lµm ®îc mét nöa cÇm bót ghi lªn b¶ng phô c¸c tõ cÇn so víi yªu cÇu. ®iÒn mµ kh«ng cÇn ghi l¹i tÊt c¶ c¸c tõ ng÷ kh¸c. Nªn sè lîng bµi tËp trong SGK ®îc gi¶i hÕt. 2. BiÖn ph¸p thùc hiÖn: Ngay sau tiÕt häc kh¶o s¸t Êy, t«i ®· x¸c ®Þnh ph¶i cè g¾ng lµm c¸c ®å dïng phôc vô cho c¸c tiÕt d¹y Ng÷ v¨n nãi chung. VÝ dô: - Víi c¸c tiÕt häc phÇn v¨n b¶n: T«i cè g¾ng su tÇm nh÷ng tranh ¶nh cã liªn quan ®Õn v¨n b¶n, lµm c¸c b¶ng phô phÇn kiÓm tra bµi cò, phÇn tæng kÕt, phÇn luyÖn tËp, phÇn cñng cè. - Víi c¸c tiÕt TËp lµm v¨n: b¶ng phô trÝch dÉn vÝ dô, b¶ng yªu cÇu nªu nhËn xÐt, b¶ng ghi nhí, b¶ng so s¸nh víi mét sè thÓ lo¹i ®· häc. §Æc biÖt víi c¸c bµi d¹y TiÕng ViÖt, t«i cµng cè g¾ng tù lµm c¸c ®å dïng tríc mçi tiÕt d¹y. VÝ dô: Khi d¹y bµi “Tõ l¸y” t«i ®· chuÈn bÞ c¸c ®å dïng sau: -B¶ng phô 1 (C©u hái kiÓm tra bµi cò “Nh÷ng c©u h¸t vÒ t×nh yªu quª h¬ng, ®Êt níc, con ngêi”) - B¶ng phô 2 (VÝ dô c¸c lo¹i tõ l¸y + Ghi nhí 1) - B¶ng phô 3 (VÝ dô nghÜa cña c¸c tõ l¸y theo khu«n vÇn + Ghi nhí 2) - B¶ng phô 4 (Ghi c¸c tiÕng gèc ®Ó t¹o thµnh tõ l¸y + Bµi tËp 1, bµi tËp 2) 3 - B¶ng phô 5 (Ghi c¸c c©u lµm ng÷ liÖu ®Ó t¹o tõ l¸y + Bµi tËp 3, bµi tËp 4) - B¶ng phô 6 (B¶ng so s¸nh: Tõ ®¬n - tõ ghÐp - tõ l¸y) - B¶ng nhãm ChØ nh×n qua còng cã thÓ thÊy r»ng: §å dïng chñ yÕu cña d¹y TiÕng ViÖt lµ hÖ thèng b¶ng phô nhng kh«ng ph¶i lµ mét b¶ng mµ thËm chÝ tíi 6 - 7 b¶ng. VËy vÊn ®Ò ®Æt ra lµ lµm sao cã thÓ cã hÖ thèng b¶ng phô nh mong muèn mµ võa kh«ng tèn kÐm (c¶ vÒ vËt chÊt, c¶ vÒ thêi gian) l¹i võa cã thÓ sö dông cho n¨m sau? §©y còng lµ vÊn ®Ò khiÕn t«i ph¶i suy nghÜ, t×m tßi, häc hái vµ rót ra nh÷ng kinh nghiÖm cho b¶n th©n sau mçi lÇn tù lµm ®å dïng cho tiÕt d¹y cña m×nh nh sau: a) VÒ chÊt liÖu: Cã nhiÒu chÊt liÖu cã thÓ sö dông ®Ó lµm ®å dïng nµy: - GiÊy Tr«ki: §©y lµ lo¹i chÊt liÖu kh¸ phæ biÕn v× dÔ cuèn gän gµng, dÔ vËn chuyÓn, l¹i cã khæ to nhá tuú ý theo dung lîng ch÷ viÕt ( tõ A4 ®Õn A0). - B×a lÞch cò: Chóng ta cã thÓ sö dông l¹i c¸c b×a lÞch cña n¨m cò (phÇn mÆt sau) ®Ó lµm b¶ng phô rÊt thuËn tiÖn. - B¶ng nhùa mÒm: ®©y lµ lo¹i b¶ng cã thÓ cuén l¹i dÔ dµng vµ viÕt b»ng phÊn. Dïng xong cã thÓ xo¸ b»ng giÎ lau b¶ng b×nh thêng. b) VÒ bót viÕt: Cã thÓ dïng bót d¹ b¶ng, phÊn viÕt hoÆc in trªn m¸y vi tÝnh ®Òu ®îc. c) VÒ viÖc sö dông trªn líp: - Víi b¶ng nhùa mÒm: Lµm d©y treo bªn c¹nh b¶ng chÝnh. - Víi giÊy Troki hoÆc b×a lÞch: Dïng nam ch©m d¸n lªn b¶ng tõ. d) VÒ viÖc t¸i sö dông: - NÕu dïng b¶ng nhùa (viÕt phÊn) dïng xong xo¸ s¹ch ®Ó lÇn sau viÕt l¹i. - NÕu dïng giÊy Tr«ki hoÆc b×a lÞch: Khi d¸n lªn b¶ng nªn dïng 1 ®Õn 2 tê giÊy mika trong (khæ A4 vµ A3) hoÆc giÊy bãng kÝnh trong d¸n lªn chç cÇn viÕt. Dïng bót d¹ b¶ng viÕt lªn tê giÊy ®ã sÏ gièng nh viÕt lªn b¶ng nhng dÔ dµng xo¸ ®îc b»ng giÊy mÒm hoÆc giÎ kh«. Nh vËy, nh÷ng b¶ng phô Êy sÏ cßn dïng ®îc cho nh÷ng lÇn sau. §Ó minh ho¹ cho ®Ò tµi nµy, sau ®©y t«i xin so¹n gi¸o ¸n mét tiÕt d¹y TiÕng ViÖt cã sö dông ®å dïng d¹y häc tù t¹o ®ång thêi lµ hÖ thèng c¸c b¶ng phô mµ t«i ®· sö dông trong tiÕt d¹y ®ã. TiÕt 102 dïng côm chñ - vÞ ®Ó më réng c©u I. môc tiªu cÇn ®¹t: Gióp häc sinh: - HiÓu ®îc thÕ nµo lµ dïng côm chñ - vÞ ®Ó më réng c©u ( tøc lµ dïng côm chñ – vÞ ®Ó lµm c¸c thµnh phÇn cña c©u hoÆc cña côm tõ ). - N¾m ®îc c¸c trêng hîp dïng côm chñ – vÞ ®Ó më réng c©u. II. chuÈn bÞ: - Gi¸o viªn : So¹n gi¸o ¸n + ChuÈn bÞ t liÖu + HÖ thèng b¶ng phô. - Häc sinh : ChuÈn bÞ theo hÖ thèng c©u hái (SGK). 4 III. tæ chøc ho¹t ®éng: A- æn ®Þnh tæ chøc (KiÓm tra sÜ sè) B- KiÓm tra bµi cò (B¶ng phô 1 ) Chän ®¸p ¸n ®óng cho c©u hái sau : YÕu tè nµo kh«ng cã trong v¨n b¶n nghÞ luËn? (A)- LuËn ®iÓm. (B) - LuËn cø. (C)- Cèt truyÖn. (D)- C¸c kiÓu lËp luËn. (§¸p ¸n C) C- Bµi míi: 1. Giíi thiÖu bµi ? Qua nhiÒu lÇn ®Æt c©u, viÕt ®o¹n, em hiÓu thÕ nµo lµ mét côm chñ- vÞ? (Côm chñ- vÞ lµ mét kÕt cÊu ng÷ ph¸p, dïng ®Ó ph©n biÖt víi nh÷ng d¹ng kÕt cÊu kh¸c nh côm chÝnh phô, côm ®¼ng lËp. Côm chñ- vÞ lµ c¬ së ®Ó x©y dùng mét c©u ®¬n cã cÊu t¹o hai thµnh phÇn: chñ ng÷ vµ vÞ ng÷. Tuy nhiªn, kh¸i niÖm côm chñ- vÞ cã ®ång nhÊt víi kh¸i niÖm c©u kh«ng? ThÕ nµo lµ dïng côm chñ- vÞ ®Ó më réng c©u? Nh÷ng trêng hîp nµo cã thÓ dïng côm chñ- vÞ ®Ó më réng c©u? §ã chÝnh lµ néi dung bµi häc ngµy h«m nay) 2. Gi¶ng bµi: I. ThÕ nµo lµ dïng côm chñ- vÞ ®Ó më réng c©u? 1. VÝ dô (SGK) (Gi¸o viªn treo b¶ng phô 2) ? §äc vÝ dô trªn b¶ng phô- cho biÕt c©u v¨n ®ã trÝch trong v¨n b¶n nµo? ? X¸c ®Þnh chñ ng÷- vÞ ng÷ cña c©u v¨n ®ã? ? Em hiÓu thÕ nµo lµ mét côm danh tõ ? Cho biÕt cÊu t¹o chung cña côm danh tõ? ? T×m côm danh tõ cã trong vÝ dô trªn. X¸c ®Þnh cÊu t¹o cña nh÷ng côm danh tõ ®ã? ? Ph©n tÝch cÊu t¹o cña phÇn phô ng÷ trong nh÷ng côm danh tõ ®· t×m ®îc? ? NÕu thay nh÷ng côm chñ- vÞ (ta kh«ng cã, ta s½n cã) b»ng c¸c chØ tõ (nµy, kh¸c) th× ý nghÜa cña c©u v¨n trªn sÏ nh thÕ nµo? ? Theo em hai côm chñ- vÞ trong c¸c P.Phô tríc P.Trung t©m P.Phô sau nh÷ng t×nh c¶m ta kh«ng cã (nµy) C V nh÷ng t×nh c¶m ta s½n cã C V (kh¸c) 2. NhËn xÐt: - Phô ng÷ (ta kh«ng cã, ta s½n cã) cña côm danh tõ lµ mét côm chñ- vÞ. - C¸c côm chñ- vÞ trªn kh«ng ®ång nhÊt víi 5 côm danh tõ trªn cã ph¶i lµ chñ ng÷- vÞ chñ ng÷ vµ vÞ ng÷ cña c©u. ng÷ cña c©u v¨n ®ã kh«ng? (Gäi mét häc sinh ®äc Ghi nhí trªn 3. Ghi nhí 1: b¶ng phô 2) (SGK- trang 68) II. C¸c trêng hîp dïng côm chñ- vÞ ®Ó më réng c©u (Gi¸o viªn treo b¶ng phô 3 vµ cho häc 1. VÝ dô (SGK) sinh th¶o luËn nhãm) ? T×m côm chñ- vÞ lµm thµnh phÇn c©u a) ChÞ Ba ®Õn / khiÕn t«i rÊt vui C V C V hoÆc thµnh phÇn côm tõ cã trong mçi c©u trªn b¶ng phô? ? Cho biÕt trong mçi c©u trªn, côm chñCN VN vÞ ®îc dïng më réng cho thµnh phÇn (côm c-v lµm CN) (côm c-v lµm PN cho §T) nµo? b) … nh©n d©n ta / tinh thÇn rÊt h¨ng h¸i C V CN VN (côm c-v lµm VN) c) Chóng ta / cã thÓ nãi r»ng trêi sinh l¸ sen CN VN C ®Ó bao bäc cèm còng nh trêi sinh cèm V C n»m ñ trong l¸ sen V (côm c-v lµm PN cho §T) d) … tõ ngµy CM th¸ng T¸m thµnh c«ng C V (côm c-v lµm PN cho DT) 2. NhËn xÐt: Nh÷ng trêng hîp dïng côm chñ- vÞ ®Ó më réng c©u lµ: thµnh phÇn c©u (CN- VN), thµnh phÇn côm tõ (PN cña DT vµ §T) (Dïng côm chñ- vÞ ®Ó më réng c©u tøc lµ dïng côm chñ- vÞ lµm thµnh phÇn trong c©u hoÆc thµnh phÇn cña côm tõ) 3. Ghi nhí 2: (C¸c nhãm th¶o luËn råi ghi vµo b¶ng nhãm. Gi¸o viªn tËp hîp kÕt qu¶ råi so s¸nh) ? Qua c¸c vÝ dô trªn, em thÊy nh÷ng thµnh phÇn nµo cã thÓ dïng côm chñ- vÞ ®Ó më réng? ? Nh vËy, viÖc dïng côm chñ- vÞ ®Ó më réng c©u nghÜa lµ g×? (Gäi mét häc sinh ®äc Ghi nhí trªn b¶ng phô 3) (Gi¸o viªn treo b¶ng phô 4) 6 ? T×m côm chñ- vÞ lµm thµnh phÇn c©u (SGK- trang 69) hoÆc thµnh phÇn côm tõ trong c¸c c©u III. LuyÖn tËp trªn b¶ng phô? Bµi tËp (SGK- trang 69) a) §îi ®Õn lóc võa nhÊt, mµ chØ riªng nh÷ng ngêi chuyªn m«n míi ®Þnh ®îc, ngêi ta gÆt mang vÒ (côm c-v lµm PN cho DT) b) Trung ®éi trëng BÝnh khu«n mÆt ®Çy ®Æn ? Cho biÕt trong mçi c©u côm chñ- vÞ (côm c-v lµm VN) lµm thµnh phÇn g×? c) Khi c¸c c« g¸i Vßng ®ç g¸nh (côm c-v lµm PN cho DT) tõng l¸ cèm s¹ch sÏ vµ tinh khiÕt kh«ng cã m¶y may mét chót bôi nµo (côm c-v lµm PN cho §T) d) mét bµn tay ®Ëp vµo vai (côm c-v lµm CN) khiÕn h¾n giËt m×nh (côm c-v lµm PN cho §T) (Gi¸o viªn treo b¶ng phô 5 vµ c¸c b¶ng nhãm råi yªu cÇu c¸c nhãm th¶o luËn) ? T×m c¸c côm chñ- vÞ thÝch hîp ®Ó më réng cho c¸c thµnh phÇn trong c©u hoÆc trong c¸c côm tõ ®îc g¹ch ch©n trong b¶ng phô. Bµi tËp bæ sung a) QuyÓn s¸ch nµy rÊt hay  QuyÓn s¸ch mÑ míi mua (côm c-v lµm PN cho DT) b) Chóng t«i tin ®iÒu ®ã  … tin lµ b¹n Êy sÏ ®Õn (côm c-v lµm PN cho §T) ? H·y cho biÕt c¸c côm chñ- vÞ ®ã dïng c) Nam lµm cho bè mÑ vui lßng  Nam häc ®Ó më réng cho nh÷ng thµnh phÇn nµo? giái (côm c-v lµm CN) d) Con mÌo lµm ®æ lä hoa  Con mÌo nh¶y (côm c-v lµm CN) e) T«i rÊt thÝch chiÕc cÆp nµy  chiÕc cÆp anh trai t«i tÆng (côm c-v lµm PN cho DT) D- Cñng cè (b¶ng phô 6) Chän ®¸p ¸n ®óng cho nhËn xÐt sau: Kh¸i niÖm côm chñ- vÞ kh«ng ®ång nhÊt víi chñ ng÷ vµ vÞ ng÷ cña c©u. (A)- §óng (B)- Sai (§¸p ¸n A) E- Híng dÉn häc ë nhµ: 7 - Häc theo phÇn Ghi nhí - ViÕt ®o¹n v¨n cã côm chñ- vÞ ®Ó më réng c©u - ChuÈn bÞ giê sau: Tr¶ bµi kiÓm tra (Bµi viÕt TËp lµm v¨n sè 5, bµi kiÓm tra TiÕng ViÖt, bµi kiÓm tra V¨n) (Sau ®©y lµ hÖ thèng b¶ng phô ®îc sö dông cho tiÕt d¹y) B¶ng phô1 C©u hái kiÓm tra bµi cò: “ ¤n tËp v¨n nghÞ luËn” Chän ®¸p ¸n ®óng cho c©u hái sau: YÕu tè nµo kh«ng cã trong v¨n b¶n nghÞ luËn? (A)- LuËn ®iÓm (B)- LuËn cø (C)- Cèt truyÖn (D)- C¸c kiÓu lËp luËn B¶ng phô 2 Dïng côm chñ- vÞ ®Ó më réng c©u I- ThÕ nµo lµ dïng côm chñ- vÞ ®Ó më réng c©u? 1. VÝ dô: T×m c¸c côm danh tõ cã trong c©u sau: V¨n ch¬ng g©y cho ta nh÷ng t×nh c¶m ta kh«ng cã, luyÖn nh÷ng t×nh c¶m ta s½n cã… (Hoµi Thanh) 2. CÊu t¹o cña c¸c côm danh tõ PhÇn phô tríc PhÇn trung t©m PhÇn phô sau 3. Ghi nhí: Khi nãi hoÆc viÕt, cã thÓ dïng nh÷ng côm tõ cã h×nh thøc gièng c©u ®¬n b×nh thêng gäi lµ côm chñ- vÞ lµm thµnh phÇn cña c©u hoÆc cña côm tõ ®Ó më réng c©u. 8 B¶ng phô 3 II. C¸c trêng hîp dïng côm chñ- vÞ ®Ó më réng c©u 1. VÝ dô: T×m côm chñ- vÞ lµm thµnh phÇn c©u hoÆc thµnh phÇn côm tõ trong c¸c c©u sau. Cho biÕt trong mçi c©u côm chñ- vÞ lµm thµnh phÇn g×? a) ChÞ Ba ®Õn khiÕn t«i rÊt vui vµ v÷ng t©m. b) Khi b¾t ®Çu kh¸ng chiÕn, nh©n d©n ta tinh thÇn rÊt h¨ng h¸i. c) Chóng ta cã thÓ nãi r»ng trêi sinh l¸ sen ®Ó bao bäc cèm, còng nh trêi sinh cèm n»m ñ trong l¸ sen. d) Nãi cho ®óng th× phÈm gi¸ cña TiÕng ViÖt chØ míi thËt sù ®îc x¸c ®Þnh vµ ®¶m b¶o tõ ngµy C¸ch m¹ng th¸ng T¸m thµnh c«ng. 2. NhËn xÐt 3. Ghi nhí: C¸c thµnh phÇn c©u nh chñ ng÷, vÞ ng÷ vµ c¸c phô ng÷ trong côm danh tõ, côm ®éng tõ, côm tÝnh tõ ®Òu cã thÓ ®îc cÊu t¹o b»ng côm chñ- vÞ. B¶ng phô 4 III. LuyÖn tËp Bµi tËp: T×m côm chñ- vÞ lµm thµnh phÇn c©u hoÆc côm tõ trong c¸c c©u sau. Cho biÕt trong mçi c©u côm chñ- vÞ lµm thµnh phÇn g×? a) §îi ®Õn lóc võa nhÊt, mµ chØ riªng nh÷ng ngêi chuyªn m«n míi ®Þnh ®îc, ngêi ta gÆt mang vÒ. b) Trung ®éi trëng BÝnh khu«n mÆt ®Çy ®Æn. c) Khi c¸c c« g¸i Vßng ®ç g¸nh, gië tõng líp l¸ sen, chóng ta thÊy hiÖn ra tõng l¸ cèm, s¹ch sÏ vµ tinh khiÕt, kh«ng cã m¶y may mét chót bôi nµo. d) Bçng mét bµn tay ®Ëp vµo vai khiÕn h¾n giËt m×nh. 9 B¶ng phô 5 Bµi tËp bæ sung: T×m c¸c côm chñ- vÞ thÝch hîp ®Ó më réng c¸c thµnh phÇn trong c©u hoÆc trong c¸c côm tõ ®îc g¹ch ch©n díi ®©y. Cho biÕt trong mçi c©u, c¸c côm chñ- vÞ ®ã ®îc dïng ®Ó më réng cho thµnh phÇn nµo? a) QuyÓn s¸ch nµy rÊt hay b) Chóng t«i tin ®iÒu ®ã c) Nam lµm cho bè mÑ vui lßng d) Con mÌo lµm ®æ lä hoa e) T«i rÊt thÝch chiÕc cÆp nµy B¶ng phô 6 Bµi tËp cñng cè: Chän ®¸p ¸n ®óng cho nhËn xÐt sau: Kh¸i niÖm côm chñ- vÞ kh«ng ®ång nhÊt víi chñ ng÷ vµ vÞ ng÷ cña c©u. (A)- §óng (B)- Sai 3. KÕt qu¶ thùc hiÖn cã so s¸nh ®èi chøng: Sau tiÕt häc nµy, qua so s¸nh, ®èi chøng l¹i kÕt qu¶ kh¶o s¸t ®Çu n¨m ë líp 7D t«i nhËn thÊy: - PhÇn lín häc sinh trong líp ®· dÔ dµng nhËn biÕt ®îc c¸c ®¬n vÞ ng«n ng÷ trong b¶ng phô. 10 - Häc sinh kh«ng mÊt nhiÒu thêi gian ghi l¹i c¸c yªu cÇu bµi tËp do ®ã c¸c em lµm ®îc nhiÒu bµi tËp h¬n. - §iÒu quan träng h¬n c¶ lµ qua viÖc nh×n - nghe - viÕt trªn b¶ng phô khiÕn c¸c em hiÓu bµi h¬n, nhí kiÕn thøc kÜ h¬n, cã kh¶ n¨ng vËn dông nh÷ng kiÕn thøc ®ã trong viÖc t¹o lËp c¸c v¨n b¶n (phÇn TËp lµm v¨n) vµ cñng cè l¹i nh÷ng kiÕn thøc vÒ c¸c v¨n b¶n cã chøa c¸c vÝ dô ®ã. KÕt qu¶ thu ®îc nh sau: Líp SÜ sè HS hiÓu bµi tèt HS hiÓu bµi HS kh«ng hiÓu bµi Sè lîng BT ®· lµm 7D 44 18 20 6 BT- SGK: 1 BT bæ sung: 1 PhÇn III: Nh÷ng bµI häc kinh nghiÖm 1.TÝnh gi¸o dôc Qua viÖc thùc hiÖn ®Ò tµi trªn trong n¨m häc võa qua, t«i thÊy r»ng nÕu gi¸o viªn thêng xuyªn cã ý thøc lµm vµ sö dông c¸c ph¬ng tiÖn gi¶ng d¹y phï hîp víi bé m«n sÏ ®em l¹i hiÖu qu¶ gi¸o dôc cao kh«ng chØ ®èi víi gi¸o viªn mµ cßn ®èi víi c¶ häc sinh. a) §èi víi gi¸o viªn - B»ng viÖc chuÈn bÞ ®å dïng tríc giê d¹y gióp gi¸o viªn kh¾c s©u kiÕn thøc cÇn d¹y, më réng, liªn hÖ, tÝch hîp víi c¸c bé m«n kh¸c hoÆc c¸c phÇn v¨n b¶n vµ TËp lµm v¨n cña bé m«n Ng÷ v¨n. - Gi¸o viªn kh«ng ph¶i vÊt v¶ viÕt b¶ng chÝnh nh tríc kia (b¶ng chÝnh chØ cÇn ghi nh÷ng ®Ò môc lín). - Gi¸o viªn ph¸t huy ®îc vai trß chñ ®¹o cña m×nh trong viÖc híng dÉn häc sinh lÜnh héi kiÕn thøc vµ vËn dông kiÕn thøc ®ã vµo thùc tÕ. b) §èi víi häc sinh: - Thay cho viÖc chØ sö dông SGK lµ duy nhÊt, nay häc sinh chØ sö dông nh÷ng ph¬ng tiÖn cã t¸c dông tèt trong viÖc t¹o høng thó häc tËp cho häc sinh: C¸c em ®îc nh×n - nghe - nãi - viÕt ngay trªn b¶ng phô, ®îc th¶o luËn trong nhãm häc tËp cña m×nh, ®îc ®a ra ý kiÕn, ®îc rÌn luyÖn c¸c kÜ n¨ng nãi vµ viÕt cña b¶n th©n. §iÒu ®ã gióp c¸c em ph¸t huy tèi ®a vai trß chñ ®éng cña m×nh trong giê häc. - Ngoµi viÖc häc sinh ®îc sö dông ®å dïng víi gi¸o viªn, c¸c em cã thÓ tù t¹o ra nh÷ng biÓu b¶ng kh¸c díi sù híng dÉn cña gi¸o viªn. §©y lµ viÖc häc sinh hoµn toµn cã thÓ lµm ®îc. 2. TÝnh thùc tiÔn vµ gi¸ trÞ phæ biÕn: Nh trªn t«i ®· tr×nh bµy, viÖc sö dông ®å dïng d¹y häc tù t¹o kh«ng chØ ®èi víi m«n Ng÷ v¨n mµ tÊt c¶ c¸c m«n häc kh¸c ®Òu cã thÓ sö dông ®îc. T«i nghÜ ®iÒu ®ã hoµn toµn kh¶ thi trong tõng tiÕt d¹y cña tõng bé m«n bëi lÏ: - Ph¬ng ph¸p gi¸o dôc "LÊy häc sinh lµm trung t©m" coi thiÕt bÞ d¹y häc nh mét nguån th«ng tin dÉn häc sinh tù t×m tßi ®Ó tiÕp cËn vµ vËn dông nh÷ng tri thøc míi vµo thùc tiÔn. 11 - ViÖc tù t¹o ®å dïng gi¶ng d¹y ®èi víi nh÷ng m«n häc kh«ng cã s½n thiÕt bÞ lµ ®iÒu cÇn thiÕt vµ còng kh«ng tèn kÐm. §ång thêi cã thÓ t¸i sö dông cho nh÷ng n¨m sau. 3. §Ò xuÊt ý kiÕn: - §Ò nghÞ Nhµ trêng vµ Phßng Gi¸o dôc lu l¹i nh÷ng kinh nghiÖm hay vµ thiÕt thùc, cã tÝnh kh¶ thi cao ®Ó phæ biÕn réng r·i, gióp gi¸o viªn cã ®iÒu kiÖn tham kh¶o, häc tËp vµ vËn dông trong gi¶ng d¹y h»ng ngµy. - §Ò nghÞ Phßng ThiÕt bÞ cã kÕ ho¹ch lu gi÷ nh÷ng ®å dïng gi¶ng d¹y do gi¸o viªn tù t¹o ®Ó sö dông cho n¨m häc sau. phÇn IV:kÕt luËn Nh vËy cã thÓ coi viÖc sö dông c¸c ®å dïng gi¶ng d¹y lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p hiÖu qu¶ trong viÖc ®æi míi ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y giê häc Ng÷ v¨n. ViÖc sö dông ®óng lóc, ®óng chç, phï hîp víi néi dung bµi d¹y sÏ gãp phÇn kÝch thÝch høng thó häc tËp cña häc sinh. C¸c em sÏ tÝch cùc h¬n, thÝch ph¸t biÓu bµi, theo dâi bµi, ch¨m chó h¬n, ghi chÐp cÈn thËn h¬n v× cã nh÷ng mÉu quan s¸t trùc quan. C¸c gi¸o viªn hoµn toµn cã kh¶ n¨ng tù lµm ®îc c¸c ®å dïng phôc vô gi¶ng d¹y trªn giÊy Tr«ki, b×a cøng, b¶ng viÕt…. mµ kh«ng cÇn ph¶i sö dông nh÷ng ph ¬ng tiÖn gi¶ng d¹y hiÖn ®¹i tèn kÐm. VÊn ®Ò lµ ë chç cÇn cã kÕ ho¹ch lµm vµ sö dông ®å dïng d¹y häc mét c¸ch thêng xuyªn, t¨ng cêng s¸ng kiÕn ®Ó c¸c ®å dïng Êy ngµy cµng ph¸t huy hiÖu qu¶ vµ sù h÷u Ých trong gi¶ng d¹y bé m«n Ng÷ v¨n nãi riªng còng nh c¸c bé m«n kh¸c trong nhµ trêng nãi chung. Trªn ®©y lµ mét vµi kinh nghiÖm nhá mµ t«i ®· ®óc rót qua qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y bé m«n Ng÷ v¨n nãi chung vµ phÇn TiÕng ViÖt nãi riªng. T«i rÊt mong nhËn ®îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp quÝ b¸u cña c¸c ®ång nghiÖp. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n. S¬n §«ng, Ngµy 17 th¸ng 05 n¨m 2007 Ngêi thùc hiÖn ®Ò tµi Lª ThÞ Thanh T©m ý kiÕn ®¸nh gi¸ cña Héi ®ång khoa häc Nhµ trêng 12 Ngµy ……th¸ng…….n¨m 2007 ý kiÕn ®¸nh gi¸ cña Héi ®ång khoa häc Phßng gi¸o dôc ThÞ x· Ngµy…….th¸ng……..n¨m 2007 13