Tài liệu Skkn sử dụng đồ dùng dạy học trong ngữ văn 6

kinh nghiÖm sö dông ®å dïng trong gi¶ng d¹y- ng÷ v¨n 6 ********************* A/ §Æt vÊn ®Ò. Nh chóng ta ®· biÕt,tõ n¨m häc 2002-2003,ngµnh gi¸o dôc -®µo t¹o ®· thùc hiÖn viÖc ®æi míi s¸ch gi¸o khoavíi häc sinh líp 1 ë bËc tiÓu häcvµ líp 6 ë bËc THCS . Cïng víi viÖc ®æi míi vÒ s¸ch gi¸o khoa còng lµ viÖc ®æi míi vÒ ph¬ng ph¸p d¹y häc . §ã lµviÖc sö dông ph¬ng ph¸p tÝch hîp , víi ph¬ng ph¸p nµy nh»m gióp häc sinh ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh, chñ ®éng s¸ng t¹o trong qu¸ tr×nh häc tËp . C¸c em kh«ng thô ®éng tiÕp nhËn nh÷ng lîng kiÕn thøc mµ gi¸o viªn ¸p ®¹t, mµ th«ng qua sù híng dÉn cña gi¸o viªn, häc sinh tù rót ra nh÷ng lîng kiÕn thøc trong mçi bµi. Cïngvíi viÖc ®æi míi vÒ ph¬ng ph¸p lµ sù ®æi míi vÒ viÖc sö dông ®å dïng d¹y häc trong gi¶ng d¹y . Qua viÖc ®æi míi vÒ sö dông ®å dïng nh»m gióp häc sinh tiÕp thu bµi mét c¸ch chñ ®éng h¬n , s¸ng t¹o h¬n vµ ph¸t huy ®îc mäi kh¶ n¨ng cña c¸c em trong tõng bµi .®å dïng d¹y häc còng ®îc ®æi míi rÊt nhiÒu nh sö dông m¸y chiÕu, c¸c lo¹i b¨ng ®Üa , tranh minh ho¹, b¶ng phô ... VËy, víi viÖc ®æi míi vÒ sö dông ®å dïng trong gi¶ng d¹y nãi chung, m«n ng÷ v¨n nãi riªng. Yªu cÇu tríc hÕt ®èi víi ngêi gi¸o viªn ph¶i biÕt sö dông ®å dïng ®· cã s½n nh thÕ nµo ®Ó g©y ®îc høng thó cho häc sinh trong tõng bµi , tõng tiÕt häc . Víi nh÷ng ®å dïng cã s½n th× nh vËy cßn nh÷ng ®å dïng tù lµm th× sao? Ngêi gi¸o viªn ph¶i tËp trung ®Çu t vµo ®å dïng d¹y häc mµ m×nh lµm . Víi tranh vÏ th× ph¶i vÏ nh thÕ nµo? Bèi c¶nh , kh«ng gian, mµu s¾c...ra sao? Víi b¶ng phô th× thÕ nµo? Nã yªu cÇu ngêi gi¸o viªn ph¶i chuÈn bÞ thËt kü cµng , ch÷ viÕt s¹ch sÏ,s¸ng sña, râ rµng, tr×nh bµy hÕt søc khoa häc . Qua viÖc sö dông c¸c ®å dïng d¹y häc ®ã lµm thÕ nµo ®Ó häc sinh tiÕp thu bµi gi¶ng mét c¸ch tho¶i m¸i , t¹o t©m lý høng thó trong häc tËp ,gay ®îc sù chó ý cña häc sinh ,hiÓu bµi mét c¸ch s©u s¾c vµ vËn dông tèt nh÷ng kiÕn thøc ®· häc vµo trong thùc tiÔn còng nh ®¸p øng dîc yªu cÇu vÒ ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc . §©y còng lµnh÷ng tr¨n trë , suy nghÜ cña t«i trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y m«n ng÷ v¨n 6. Trong n¨m häc 2006-2007, t«i còng cã ®îc mét vµi kinh nghiÖm trong viÖc sö dông ®å dïng d¹y häc gióp c¸c em häc sinh tiÕp thu kiÕn thøc mét c¸ch ch¾c ch¾n , s¸ng t¹o ,gióp c¸c em lµm quen víi ph¬ng ph¸p häc tËp míi ,c¸ch häc míi ,®ång thêi nã lµm c¬ së v÷ng ch¾c , t¹o®µ cho nh÷ng n¨m häc tiÕp theo . B/ Giíi h¹n vµ thêi gian thùc hiÖn . - Sö dông ®å dïng d¹y häc trong m«n ng÷ v¨n 6 n¨m häc.2006-2007 - §èi tîng : Häc sinh líp 6b C/ Néi dung vµ biÖn ph¸p tiÕn hµnh . I/ C¬ së lý luËn . M«n ng÷ v¨n lµ mét bé m«n ®Æc biÖt quan träng trong ch¬ng tr×nh ,c¸c em võa bíc tõ bËc tiÓu häc lªn,v× vËy cßn bì ngì nhiÒu víi thêi gian biÓu còng nh ch¬ng tr×nh häc vµ ®Æc biÖt lµ ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y . VËy lµm thÕ nµo cho häc sinh lµm quen ®îc víi ch¬ng tr×nh míi ? Lµm sao qua mçi tiÕt d¹y víi nh÷ng ®å dïng ®· cã s½n còng nh ®å dïng gi¸o viªn tù su tÇm cã chÊt lîng . Nh chóng ta ®· biÕt ,chØ trong c¸c ®ît tËp huÊn cña c¸c gi¸o viªn còng nh mét sè trêng ®iÓm míi cã ®Ìn chiÕu ®Ó gi¶ng d¹y, cßn l¹i ®a sè lµ sö dông nh÷ng bøc tranh trong s¸ch gi¸o khoa , nh÷ng tËp tranh trong th viÖn , nh÷ng ®å dïng gi¸o viªn tù lµm , b¶ng phô ... víi ®iÒu kiÖn cßn khã kh¨n nh vËy , ®ßi hái gi¸o viªn ph¶i sö dông tèt ®å dïng trong mçi tiÕt d¹y : §èi víi ph©n m«n v¨n ,gi¸o viªn cã thÓ sö dông : + C¸c tËp tranh d©n gian (cã trong th viÖn ). + B¶ng phô . + §å dïng tù lµm (tranh vÏ). Qua viÖc sö dông ®å dïng nh»m gióp häc sinh : + Kh¾c s©u nh÷ng néi dung chÝnh cña tõng v¨n b¶n . + H×nh thµnh thãi quen sö dông ®å dïng trùc quan . + TÝch hîp víi nh÷ng ph©n m«n kh¸c . §èi víi ph©n m«n tiÕng viÖt , tËp lµm v¨n chñ yÕu gi¸o viªn sö dông b¶ng phô ,tranh ¶nh ... Qua hÖ thèng b¶ng phô gióp häc sinh : + Kh¾c s©u kiÕn thøc ®· häc . + TiÕt kiÖm thêi gian ,tiÕp nhËn nhanh lîng kiÕn thøc trong bµi . + Ph¸t huy ®èi tîng häc sinh ,t¹o thãi quen nhanh nhÑn . + Cã kü n¨ng quan s¸t vµ ph¸t hiÖn . + Kü n¨ng c¶m thô vµo bµi viÕt v¨n hoµn chØnh. + Kh¾c s©u kiÕn thøc. §ã chÝnh lµ c¬ së ban ®Çu ®Ó t«i gi¶ng d¹y m«n ng÷ v¨n 6 ®¹t ®îc kÕt qu¶ bíc ®Çu kh¶ quan ,kh«ng nh sù bì ngì khã kh¨n ban ®Çu . II/ C¬ së thùc tiÔn . Qua qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y thùc tÕ, t«i ®· sö dông ®å dïng d¹y häc cho mçi tiÕt häc nh sau : VÝ dô : Khi gi¶ng v¨n b¶n : " ThÇy bãi xem voi ". Víi v¨n b¶n nµy , t«i ®· sö dông tranh trong th viÖn (phãng to) T«i cho häc sinh quan s¸t bøc tranh vµ ®a ra hÖ thèng c©u hái : 1/ Trong bøc tranh cã m¸y thÇy bãi xem voi ? 2/ C¸c thÇy ®· sê vµo nh÷ng bé phËn nµo cña con voi ? 3/ C¸c thÇy ®· kÐt luËn nh thÕ nµo ? C¸ch kÕt luËn cña c¸c thÇy dÉn ®Õn kÕt qu¶ g× ? Qua viÖc quan s¸t bøc tranh , häc sinh cã thÓ tr¶ lêi ngay ®îc nh÷ng c©u hái mµ gi¸o viªn ®a ra .TÊt c¶ nh÷ng c©u tr¶ lêi ®ã gi¸o viªn cã thÓ viÕt ngay vµo b¶ng phô bªn c¹nh ®ã lµ : + Cã n¨m thÇy bãi xem voi . + Mçi thÇy sê vµo mét bé phËn cña con voi : ThÇy th× sê vßi, thÇy sê ®u«i, thÇy sê ngµ, thÇy sê ch©n, thÇy sê tai. + Mçi thÇy cã mét kÕt luËn kh¸c nhau vÒ con voi . + KÕt qu¶ : Kh«ng ai chÞu ai ,®¸nh nhau to¸c ®Çu, ch¶y m¸u. Nh vËy ,chØ qua viÖc quan s¸t bøc tranh , häc sinh ®· cã thÓ tãm t¾t l¹i toµn bé néi dung chÝnh cña v¨n b¶n qua hÖ thèng b¶ng phô. HoÆc khi t×m hiÓu v¨n b¶n : " MÑ hiÒn d¹y con ".Víi v¨n b¶n nµy, gi¸o viªn còng sö dông ngay bøc tranh ngêi mÑ vµ cËu con trai ®ang ®øng bªn khung cöi vµ b¶ng phô. Nhng víi v¨n b¶n nµy, gi¸o viªn ph¶i lµm thÕ nµo ®Ó häc sinh tãm t¾t ®îc c¸c sù viÖc diÔn ra gi÷a mÑ con thÇy M¹nh Tö vµ cuèi cïng lµ t¸c dông ,ý nghÜa cña viÖc d¹y con. Gi¸o viªn cã thÓ ®a ra nh÷ng c©u hái sau : 1/ Em h·y tãm t¾t c¸c sù viÖc diÔn ra gi÷a mÑ con thÇy M¹nh Tö ? 2/ ý nghÜa cña ba sù viÖc ®Çu ? 3/ ý nghjÜa cña sù viÖc thø t ? Sau khi häc sinh tr¶ lêi chÝnh x¸c c¸c c©u hái trªn, gi¸o viªn cã thÓ ghi ngay vµo b¶ng phô vµ treo bøc tranh bµ mÑ vµ cËu con trai ®ang ®øng bªn khung cöi cïng víi nh÷ng sîi chØ bÞ c¾t ®øt. Gi¸o viªn cã thÓ ®a ra mét c©uhái kh¸i qu¸t sau : * Ta thÊy ,®Ó cã ®îc mét tÊm v¶i qu¶ lµ mét qu¸ tr×nh lao ®éng rÊt c«ng phu vµ vÊt v¶.ThÕ nhng ,bµ mÑ M¹nh Tö l¹i c¾t ®øt tÊm v¶i ®ang dÖt . VËy viÖc lµm ®ã cã ý nghÜa vµ t¸c dông g× trong viÖc d¹y con ? Häc sinh cã thÓ tr¶ lêi c¸c c©u hái mµ gi¸o viªn ®a ra mét c¸ch chñ ®éng , s¸ng t¹o .Gi¸o viªn sÏ ghi l¹i kh¸i qu¸t c©u tr¶ lêi ®óng cña häc sinh ®Ó cã mét néi dung vµ ý nghÜa c¬ b¶n cña v¨n b¶n + T¹o cho con mét m«i trêng sèng tèt ®Ñp . + D¹y cho convõa cã ®¹o ®øc, võa cã chÝ häc hµnh . + Th¬ng con nhng kh«ng nu«ng chiÒu, ngîc l¹i rÊt kiªn quyÕt . Qua hÖ thèng b¶ng phô võa kh¸i qu¸t ®îc gi¸o viªn cã thÓ tÝch hîp ®îc lu«n ph©n m«n tËp lµm v¨n víi c¸c kiÓu sù viÖc chÝnh trong mét bµi v¨n tù sù . §èi víi ph©n m«n tiÕng viÖt ,t«i chñ yÕu sö dông b¶ng phô : VÝ dô : Khi d¹y v¨n b¶n : " Nh©n ho¸ " §Ó tiÕt kiÖm ®îc lîng thêi gian trong mét tiÕt häc , t«i sÏ sö dông b¶ng phô ghi l¹i vÝ dô trong s¸ch gi¸o khoa vµ cho häc sinh quan s¸t , t×m phÐp nh©n ho¸ trong khæ th¬ cña TrÇn §¨ng Khoa. Gi¸o viªn cã thÓ ®a ra nh÷ng c©u hái : 1/ Nh÷ng sù vËt nµo ®îc nãi tíi trong ®o¹n th¬ ? Em h·y lªn b¶ng g¹ch ch©n nh÷ng sù vËt ®ã ? 2/ C¸c sù vËt Êy ®îc g¾n cho nh÷ng ho¹t ®éng cña ai? HoÆc trong phÇn luyÖn tËp t«i sÏ chia líp thµnh ba nhãm ,mçi nhãm thèng nhÊt ý kiÕn viÕt vµo b¶ng phô sau ®ã treo lªn b¶ng ,c¸c nhãm nhËn xÐt .Sau ®ã gi¸o viªn rót ra nhËn xÐt ®óng . Lµm bµi tËp 1 phÇn a , trong bµi "Nh©n ho¸". - H·y chØ ra phÐp nh©n ho¸ trong ®o¹n v¨n sau? " BÕn c¶ng lóc nµo còng ®«ng vui, tµu mÑ, tµu con ®Ëu ®µy mÆt níc, xe anh, xe em tÝu tÝt nhËn hµng vÒ vµ chë hµng ra. TÊt c¶ ®Òu rÊt bËn rén ." Qua viÖc sö dông b¶ng phô ë phÇn t×m hiÓu bµi vµ phÇn luyÖn tËp t¹o cho c¸c em tÝnh nhanh nhÑn . Mét sè bµi tËp cÇn lªn b¶ng lµm ,khi b¹n lªn b¶ng lµm bµi ,ë díi líp c¸c em cã thÓ quan s¸t xem b¹n lµm ®óng hay sai ,cÇn bæ sung vµ söa ch÷a ë chç nµo ,t¹o kh«ng khÝ s«i næi ttrong giê häc ,ph¸t huy ®îc c¸c ®èi tîng häc sinh vµ ®Æc biÖt gi¸o viªn sÏ n¾m b¾t ngay ®îc häc sinh cã hiÓu bµi hay kh«ng ,sè lîng lµm ®óng bµi tËp lµ bao nhiªu ®Ó cã thÓ ®iÒu chØnh cho tiÕt sau . §èi víi ph©n m«n tËp lµm v¨n, t«i còng sö dông chñ yÕu lµ b¶ng phô vµ mét s«a bøc tranh su tÇm trong khi gi¶ng d¹y . VÝ dô : Khi d¹y bµi : " Ph¬ng ph¸p t¶ ngêi " Bªn c¹nh viÖc cho häc sinh t×m hiÓu c¸c ®o¹n v¨n trong s¸ch gi¸o khoa , ®a ra hÖ thèng c©u hái ®Ó häc sinh tr¶ lêi : * §o¹n 2: t¶ Cai Tø vµ ®o¹n 1 t¶ Dîng H¬ng Th vît th¸c . - §o¹n 2, t¸c gi¶ ®· t¶ Cai Tø qua nh÷ng chi tiÕt nµo ? - Theo em t¸c gi¶ t¶ Cai Tø qua h×nh d¸ng hay hµnh ®éng cña Cai Tø ? - §o¹n 1 nhµ v¨n t¶ Dîng H¬ng Th ®ang lµm g× ? T thÕ ra sao ? Ch©n, tay, mÆt, mòi trong khi lµm viÖc nh thÕ nµo ? - Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch miªu t¶ ë hai ®o¹n v¨n ? KÕt hîp víi h×nh ¶nh Dîng H¬ng Th vît th¸c . Víi nh÷ng c©u hái trªn , häc sinh sÏ dÔ dµng tr¶ lêi vµ tù rót ra ®îc bè côc cña mét bµi v¨n t¶ ngêi . Tõ ®ã , gi¸o viªn kh¸i qu¸t , kh¾c s©u kiÕn thøc vÒ ph¬ng ph¸p t¶ ngêi , ®Õn phÇn luyÖn tËp, gi¸o viªn ®a ra bµi tËp sau : §Ò bµi : Em h·y miªu t¶ mét cô giµ cao tuæi ? §èi víi bµi tËp nµy, gi¸o viªn su tÇm mét bøc tranh cô giµ cao tuæi .Qua bøc tranh , häc sinh cã thÓ quan s¸t thÊy ngay ch©n dung cña mét cô giµ nh : h×nh d¸ng, níc da, m¸i tãc, khu«n mÆt , nô cêi ... ViÖc quan s¸t bøc tranh , häc sinh cã thÓ lµm bµi tËp mét c¸ch dÔ dµng , t¹o høng thó khi lµm bµi tËp, ph¸t huy ®îc tÝnh tÝch cùc cña häc sinh .§ång thêi gi¸o viªn tiÕt kiÖm ®îc thêi gian cho mét tiÕt häc . III/ KÕt qu¶ thùc tiÔn. Qua viÖc vËn dông sö dông ®å dïng d¹y häc trong tiÕt häc Ng÷ v¨n 6 nh ®· tr×nh bµy ë trªn víi tËp thÓ líp 6B víi tæng sè 34 häc sinh - Trêng THCS T©n LËp vµ cã kÕt qu¶ nh sau : Thêi Giái Kh¸ TB YÕu KÐm Tæng gian SL % SL % SL % SL % SL % sè Häc sinh kh¶o 1 2,9 7 20,6 17 50 9 26,5 34 s¸t ®Çun¨m häckúII 4 11,8 15 44,1 12 35,3 3 8,8 D/ KÕt luËn . 1/ Bµi häc kinh nghiÖm. Nh vËy, víi m«n ng÷ v¨n ta thÊy yªu cÇu kiÕn thøc ®èi víi häc sinh mang tÝnh toµn diÖn vµ phong phó, ®a d¹ng. §Ó c¸c em cã høng thó trong häc tËp,ph¸t huy ®îc tÝnh tÝch cùc,tù gi¸c cña häc sinh.Yªu cÇu ngêi gi¸o viªn sö dông ®å dïng d¹y häc phong phó, ®a d¹ng vµ cã hiÖu qu¶.Cã nh vËy míi ®¹t ®îc kÕt qu¶tèt trong qu¸ tr×nh d¹yhäc. Bªn c¹nh ®ã, ngêi gi¸o viªn cÇn phèi kÕt hîp , vËn dông nh÷ng kinh nghiÖm quý b¸u cña ®ång nghiÖp, nh»m tõng bíc n©ng cao chÊt lîng d¹y häc m«n ng÷ v¨n. 2/ KiÕn nghÞ , ®Ò xuÊt. §Ò nghÞ cÊp trªn quan t©m , hç trî c¸c lo¹i s¸ch b¸o phong phó h¬n, ®Ó häc sinh cã ®iÒu kiÖn më réng vèn tõ , rÌn luyÖn kü n¨ng ®äc kÓ , c¸c trang thiÕt bÞ cã liªn quan ®Õn bé m«n nh :M¸y chiÕu , tranh ¶nh ... T©n lËp , ngµy20 th¸ng 03 n¨m 2007 Ngêi thùc hiÖn Bïi Ngäc Tó