Tài liệu Skkn sử dụng bảng kiến thức trong dạy học lịch sử trên phần mềm power point.

Sử dụng Bảng kiến thức trong dạy học lịch sử trên phần mềm Power Point SƠ LƯỢC LÝ LỊCH KHOA HỌC I. THÔNG TIN CHUNG VỀ CÁ NHÂN 1. Họ và tên: PHAN VĂN DŨNG 2. Ngày tháng năm sinh: 20/10/1981 3. Nam, nữ: Nam 4. Địa chỉ: Trường THPT Ngô Sĩ Liên 5. Điện thoại: 0613866499 (CQ) ĐTDĐ: 0974274945 6. Fax E-mail: [email protected] 7. Chức vụ: Giáo viên 8. Đơn vị công tác: Trường THPT Ngô Sĩ Liên II. TRÌNH ĐỘ ĐÀO TẠO - Học vị : Cử nhân - Năm nhận bằng: 2005 - Chuyên ngành đào tạo: Lịch sử III. KINH NGHIỆM KHOA HỌC - Lĩnh vực chuyên môn có kinh nghiệm : 9 - Số năm kinh nghiệm: 9 - Các sáng kiến kinh nghiệm đã có trong 5 năm gần đây: 2 Phan Văn Dũng – THPT Ngô Sĩ Liên - - 1 Sử dụng Bảng kiến thức trong dạy học lịch sử trên phần mềm Power Point MỤC LỤC I. II III. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI.……………………………….………... 3 CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN…………………………….3 2.1 Cơ sở lý luận…………………………..………3 2.2 Cơ sở thực tiễn………………………….…. .…4 3. Mục đích của sáng kiến kinh nghiệm………..……….4 4. Đối tượng nghiên cứu………………………………...4 5. Phạm vi nghiên cứu…………………………………..4 TỔ CHỨC THỰC HIỆN CÁC GIẢI PHÁP..………………….5 2. Thực trạng trước khi thực hiện đề tài…………………..5 3. Những biện pháp thực hiện…………………………….5 2.1 Các bước xây dựng bảng kiến thức……………5 2.2 Các cách sử dụng bảng kiến thức………………5 IV. HIỆU QUẢ CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM……………….14 V. VI. ĐỀ XUẤT, KHUYẾN NGHỊ VÀ KHẢ NĂNG ÁP DỤNG……15 TÀI LIỆU THAM KHẢO………………………………………..16 Phan Văn Dũng – THPT Ngô Sĩ Liên - - 2 Sử dụng Bảng kiến thức trong dạy học lịch sử trên phần mềm Power Point SỬ DỤNG BẢNG KIẾN THỨC TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ TRÊN PHẦN MỀM POWER POINT I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI Trong dạy học, để đạt được mục đích giáo dục, người giáo viên cần phải có một hệ thống các phương pháp day học sao cho phù hợp với từng đối tượng, đảm bảo kiến thức cơ bản, có tác động tích cực đến tư duy, tình cảm của học sinh. Song để sử dụng các phương pháp dạy học có hiệu quả không phải là việc làm đơn giản, nó đòi hỏi sự nỗ lực sáng tạo không ngừng của người giáo viên. Trước thực tế trên, trong những năm gần đây, ngành giáo dục đào tạo luôn quan tâm đến việc đổi mới phương pháp giảng dạy theo hướng phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo của học sinh phù hợp với từng đặc điểm của môn học, lớp học. Để đổi mới phương pháp giảng dạy, người giáo viên cần phải có một cuộc cách mạng về tư duy: Thay đổi tư duy đơn tuyến chuyển kiến thức của thầy sang trò theo một chiều thành tư duy đa tuyến là chuyển kiến thức của thầy sang trò bằng nhiều các hoạt động làm sao để có thể phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo của học sinh, từ đó học sinh nắm bắt được bản chất cụ thể của vấn đề. Đối với bộ môn lịch sử ở trường THPT hiện nay, việc đổi mới phương pháp giảng dạy cũng đang là một vấn đề được các nhà sử học và thầy cô giáo viên giảng dạy đặc biệt quan tâm. Do đặc trưng của môn học thuộc về quá khứ, vì vậy việc tái hiện lịch sử đòi hỏi trình độ, năng kiếu của giáo viên phải thực sự tốt, phải có một hệ thống các phương pháp để sử dụng một cách linh hoạt trong các phần dạy, bài dạy, tiết dạy. Hiện nay đã có rất nhiều các phương pháp dạy học tích cực như đàm thoại, phương pháp nêu vấn đề, phương pháp thảo luận… Với sự phát triển của khoa học kỹ thuật ngày nay việc sử dụng phần mềm trên máy tinh đang được sử dụng khá phổ biến và trong nhiều bài học được soạn giảng trên Power Point của mình, tôi đã cố gắng lập và sử dụng BKT và cho kết quả tương đối thành công. Do vậy, tôi chọn đề tài: “Sử dụng Bảng kiến thức trong dạy học Lịch sử trên phần mềm Power Point” làm đề tài Sáng kiến kinh nghiệm của mình. Rất mong nhận được những ý kiến đóng góp từ phía bạn bè và đồng nghiệp. II. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 2.1 Cơ sở lý luận Dai – ri nhà giáo dục Liên Xô đã từng nói “ Dạy học cũng như bất cứ dạy cái gì đòi hỏi người thầy phải khêu gợi cái thông minh chứ không phải bắt buộc các trí nhớ làm việc, bắt nó ghi chép rồi trả lại”. Như vậy mục đích của dạy học lịch sử ở trường là người giáo viên không chỉ giúp cho học sinh hình dung được những kết quả của quá khứ biết và ghi nhớ các sự kiện, hiện tượng của lịch sử mà quan trọng hơn là hiểu được lịch sử tức là phải nắm được bản chất của sự kiện. Trong phát triển tư duy của học sinh việc sử dụng các thao tác logic có ý nghĩa rất quan trọng, giáo viên có thể phát vấn học sinh, cho học sinh xem đồ dùng trực quan, giải thích tài liệu...song việc “Sử dụng Bảng kiến thức trong dạy học Lịch Phan Văn Dũng – THPT Ngô Sĩ Liên - - 3 Sử dụng Bảng kiến thức trong dạy học lịch sử trên phần mềm Power Point sử trên phần mềm Power Point” có ý nghĩa rất quan trọng tạo cho giờ học không bị nhàm chán đơn điệu vì vậy gây được hứng thú cho học sinh trong quá trình học môn lịch sử. Đổi mới phương pháp dạy học (PPDH) là vấn đề đã được Đảng, Nhà nước xác định trong Nghị quyết Trung ương 4 khóa VII (1-1993), Nghị quyết Trung ương 2 khóa VIII (12-1996), được thể chế hóa trong Luật giáo dục (2005), được cụ thể hóa trong các chỉ thị của Bộ Giáo dục và Đào tạo, đặc biệt là chỉ thị số 14 (4-1999). Điều 28.2 của Luật giáo dục đã ghi: “Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy được tính tích cực, tự giác, chủ động và sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm việc nhóm, rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh”. 2.2 Cơ sở thực tiễn Một trong những biện pháp đổi mới PPDH là ứng dụng Công nghệ thông tin, đặc biệt là sử dụng phần mền Power Point trong việc soạn - giảng. Đây cũng là biện pháp đang được đông đảo giáo viên áp dụng trong dạy học ở các môn học ở trường phổ thông nói chung và môn Lịch sử nói riêng. Việc sử dụng phần mền Power Point trong soạn - giảng môn Lịch sử và nhiều môn học khác đã mang lại những lợi thế không nhỏ cho giáo viên trong việc: khai thác kiến thức, tranh ảnh, phim tư liệu, lược đồ, bản đồ,… Trong thực tế, nhiều giáo viên dạy môn Lịch sử đã tích cực soạn – giảng giáo án Power Point nhưng một vấn đề đặt ra là: trong bối cảnh chương trình Sách giáo khoa mới nội dung tương đối “nặng” đối với cả giáo viên và học sinh, nhiều giáo viên tham kiến thức, đưa quá nhiều nội dung, nhiều sự kiện, nhiều thông tin vào giáo án bài giảng, khi đó vô hình chung, các em học sinh không thể xác định được kiến thức cơ bản và nắm kiến thức một cách tràn lan không có hệ thống. Như vậy, việc dạy học “lấy học sinh làm trung tâm” sẽ không còn tác dụng bởi lẽ học sinh chỉ chăm chú nhìn lên màn hình và lo chép bài. Thực tế, trong những năm học qua bản thân tôi nhận thấy một trong những biện pháp rất phù hợp với đặc trưng giảng dạy bộ môn Lịch sử khi soạn giảng trên Power Point, đồng thời có thể giúp giáo viên tránh việc liệt kê quá nhiều sự kiện, nội dung kiến thức; tạo điều kiện cho các em học sinh được hoạt động nhiều hơn, tích cực hơn, năng động hơn, dễ nhớ và nắm bài hơn mà bản thân giáo viên lại không mất nhiều công sức, thời gian như soạn - giảng một tiết học truyền thống trong dạy học môn Lịch sử đó là: sử dụng Bảng kiến thức (BKT). Trong nhiều bài học được soạn giảng trên Power Point của mình, tôi đã cố gắng lập và sử dụng BKT và cho kết quả tương đối thành công. 2.3 Mục đích của sáng kiến kinh nghiệm Giúp học sinh nắm vững kiến thức cơ bản trong bài học.Từ đó gây được hứng thú cho học sinh trong quá trình học môn lịch sử. 2.4 Đối tượng nghiên cứu Phan Văn Dũng – THPT Ngô Sĩ Liên - - 4 Sử dụng Bảng kiến thức trong dạy học lịch sử trên phần mềm Power Point Đối tượng nghiên cứu: Học sinh khối 12 trường THPT Ngô Sĩ Liên. 2.5 Phạm vi nghiên cứu Trong khuôn khổ của đề tài này, tôi chỉ đề cập tới các cách, các ví dụ cụ thể về việc sử dụng BKT trong dạy học môn Lịch sử trên phần mềm Power Point nhằm trao đổi kinh nghiệm với các đồng nghiệp để nâng cao hiệu quả hơn nữa trong việc ứng dụng Công nghệ thông tin vào môn học Lịch sử BKT có thể sử dụng theo mục đích dạy học của giáo viên: để kiểm tra bài cũ, để giảng dạy bài mới và để củng cố và ra bài tập về nhà; bản thân BKT lại được sử dụng dưới nhiều hình thức khác nhau, như: bảng niên biểu, bảng thống kê kiến thức, bảng thống kê số liê êu, bảng hệ thống, bảng so sánh kiến thức, phiếu học tập. Việc sử dụng BKT trong dạy – học Lịch sử, chúng ta có thể áp dụng ở hầu hết các bài học, từ các bài học bình thường đến các bài ôn tập, tổng kết. III. TỔ CHỨC THỰC HIỆN CÁC GIẢI PHÁP 1. Thực trạng trước khi thực hiện đề tài Khi chưa sử dụng bảng kiến thức tôi nhận thấy các em thường khó hiểu, khó nắm được nội dung của vấn đề nhất là các sự kiện lịch sử và từ đó không gây hứng thú cho học sinh khi học môn lịch sử. Từ thực tế trên tôi đã “Sử dụng Bảng kiến thức trong dạy học Lịch sử trên phần mềm Power Point” và cho kết quả rất khả quan. 2. Những biện pháp thực hiện 2.1. Các bước xây dựng BKT: Để sử dụng BKT có hiệu quả trong dạy học Lịch sử nói riêng và dạy học nói chung, giáo viên phải xây dựng được BKT theo mục đích và hình thức sử dụng. Việc xây dựng bảng gồm các bước sau: * Bước 1: Trước tiên, giáo viên phải chọn những kiến thức cơ bản, ngắn gọn nhưng phải đảm bảo tính chính xác và phù hợp với mục đích và hình thức sử dụng bảng (Dựa vào SGK, SGV và đặc biệt là Chuẩn kiến thức) * Bước 2: Giáo viên kẻ BKT phù hợp với mục đích và hình thức sử dụng bảng (Vào Table/Insert/Table/ kẻ số cột và dòng tương ứng) * Bước 3: Giáo viên đưa nội dung kiến thức vào bảng và điều chỉnh cho phù hợp với mục đích và hình thức sử dụng bảng (Đánh nội dung kiến thức cần đưa vào bảng). * Bước 4: Giáo viên trang trí, tạo hiệu ứng hoàn chỉnh cho bảng (Vào Fill Color (Font Color) để tạo màu, nền cho bảng; vào Slide Show/Custom Animation/Add Effect/ chọn hiệu ứng tùy ý để tạo hiệu ứng cho bảng). 2.2 Các cách sử dụng BKT * Sử dụng BKT trong phần kiểm tra bài cũ Phan Văn Dũng – THPT Ngô Sĩ Liên - - 5 Sử dụng Bảng kiến thức trong dạy học lịch sử trên phần mềm Power Point - Giáo viên có thể sử dụng BKT ngay từ phần kiểm tra bài cũ để thay đổi không khí cho những lần kiểm tra bài cũ chỉ đơn thuần là vấn đáp. Như vậy, nếu giáo viên sử dụng BKT trong phần kiểm tra bài cũ cũng là một trong những biểu hiện của đổi mới phương pháp dạy học, góp phần làm cho bài học thêm sinh động hơn. Có thể thực hiện bằng cách: cho học sinh điền thời gian vào cột sự kiện tương ứng; xác định và nối cột thời gian với cột sự kiện tương ứng; cho bảng niên biểu, BKT yêu cầu học sinh xác định xem dữ liệu giữa hai cột đúng hay sai,… - Ưu điểm: Làm cho bài giảng thêm phong phú, đa dạng hơn, sinh động hơn. Rút ngắn thời gian, tránh trường hợp HS không thuộc bài, kéo dài thời gian trả lời làm mất thời gian của tiết học - Ví dụ : Khi dạy bài 17: Nước Việt Nam dân chủ cộng hòa sau ngày 2-91945 đến trước ngày 19-12-1946 (LS12 – Chuẩn), giáo viên có thể kiểm tra bài cũ học sinh bằng cách: yêu cầu ghi thời gian tương ứng với sự kiện trong cuộc Tổng khởi nghĩa giành chính quyền trong cả nước ở CM tháng Tám theo bảng dưới đây: Thời gian Sự kiện Hội nghị toàn quốc của Đảng họp tại Tân Trào thông qua kế hoạch lãnh đạo toàn dân khởi nghĩa,… Đại hội Quốc dân ở Tân Trào tán thành chủ trương tổng khởi nghĩa của Đảng,… Ủy ban khởi nghĩa toàn quốc ban bố “Quân lệnh số 1”. Đơn vị giải phóng quân do Võ Nguyên Giáp chỉ huy từ Tân Trào tiến về thị xã Thái Nguyên. Nhân dân Bắc Giang, Hà tĩnh, Hải Dương, Quảng Nam giành chính quyền. Giải phóng Huế Giải phóng Sài Gòn Địa phương cuối cùng là Đồng Nai Thượng và Hà Tiên được giải phóng Giải phóng thủ đô Hà Nội Bảo Đại thoái vị, chế độ phong kiến Việt Nam sụp đổ Sau khi học sinh trả lời, giáo viên phản hồi bằng bảng sau: Phan Văn Dũng – THPT Ngô Sĩ Liên - - 6 Sử dụng Bảng kiến thức trong dạy học lịch sử trên phần mềm Power Point Thời gian Sự kiện 14-15/8/1945 Hội nghị toàn quốc của Đảng họp tại Tân Trào thông qua kế hoạch lãnh đạo toàn dân khởi nghĩa,… 16-17/8/1945 Đại hội Quốc dân ở Tân Trào tán thành chủ trương tổng khởi nghĩa của Đảng,… 13/8/1945 Ủy ban khởi nghĩa toàn quốc ban bố “Quân lệnh số 1”. 16/8/1945 Đơn vị giải phóng quân do Võ Nguyên Giáp chỉ huy từ Tân Trào tiến về thị xã Thái Nguyên. 18/8/1945 Nhân dân Bắc Giang, Hà Tĩnh, Hải Dương, Quảng Nam giành chính quyền. 23/8/1945 Giải phóng Huế 25/8/1945 Giải phóng Sài Gòn 28/8/1945 Địa phương cuối cùng là Đồng Nai Thượng và Hà Tiên được giải phóng 19/8/1945 Giải phóng thủ đô Hà Nội 30/8/1945 Bảo Đại thoái vị, chế độ phong kiến Việt Nam sụp đổ - Ví dụ : Khi dạy bài 17: Nước Việt Nam dân chủ cộng hòa sau ngày 2-91945 đến trước ngày 19-12-1946 (LS12 - Chuẩn), giáo viên có thể kiểm tra bài cũ học sinh bằng cách: yêu cầu nối cột thời gian tương ứng với sự kiện trong cuộc Tổng khởi nghĩa giành chính quyền trong cả nước ở CM tháng Tám theo bảng dưới đây: Thời gian Sự kiện a. 13/8/1945 1. Hội nghị toàn quốc của Đảng họp tại Tân Trào thông qua kế hoạch lãnh đạo toàn dân khởi nghĩa,… b. 14-15/ 8/1945 2. Đại hội Quốc dân ở Tân Trào tán thành chủ trương tổng khởi nghĩa của Đảng,… c. 16-17/ 8/1945 3. Ủy ban khởi nghĩa toàn quốc ban bố “Quân lệnh số 1”. d. 30/8/1945 4. Đơn vị giải phóng quân do Võ Nguyên Giáp chỉ huy từ Tân Trào tiến về thị xã Thái Nguyên. e. 28/8/1945 5. Nhân dân Bắc Giang, Hà Tĩnh, Hải Dương, Quảng Nam giành chính quyền. Phan Văn Dũng – THPT Ngô Sĩ Liên - - 7 Sử dụng Bảng kiến thức trong dạy học lịch sử trên phần mềm Power Point f. 16/8/1945 6. Giải phóng Huế g. 18/8/1945 7. Giải phóng Sài Gòn h. 19/8/1945 8. Địa phương cuối cùng là Đồng Nai Thượng và Hà Tiên được giải phóng i. 23/8/1945 9. Giải phóng thủ đô Hà Nội k. 25/8/1945 10. Bảo Đại thoái vị, chế độ phong kiến Việt Nam sụp đổ Sau khi học sinh trả lời, giáo viên phản hồi bằng bảng sau: Thời gian Sự kiện a.13/8/1945 1. Hội nghị toàn quốc của Đảng họp tại Tân Trào thông qua kế hoạch lãnh đạo toàn dân khởi nghĩa,… b. 14-15/ 8/1945 2. Đại hội Quốc dân ở Tân Trào tán thành chủ trương tổng khởi nghĩa của Đảng,… c. 16-17/ 8/1945 3. Ủy ban khởi nghĩa toàn quốc ban bố “Quân lệnh số 1”. d. 30/8/1945 4. Đơn vị giải phóng quân do Võ Nguyên Giáp chỉ huy từ Tân Trào tiến về thị xã Thái Nguyên. e. 28/8/1945 5. Nhân dân Bắc Giang, Hà Tĩnh, Hải Dương, Quảng Nam giành chính quyền. f. 16/8/1945 6. Giải phóng Huế g. 18/8/1945 7. Giải phóng Sài Gòn h. 19/8/1945 8. Địa phương cuối cùng là Đồng Nai Thượng và Hà Tiên được giải phóng i. 23/8/1945 9. Giải phóng thủ đô Hà Nội k.25/8/1945 10. Bảo Đại thoái vị, chế độ phong kiến Việt Nam sụp đổ Phan Văn Dũng – THPT Ngô Sĩ Liên - - 8 Sử dụng Bảng kiến thức trong dạy học lịch sử trên phần mềm Power Point - Ví dụ : Khi dạy bài: chiến tranh thế giới thứ nhất (LS11 - Chuẩn), giáo viên có thể củng cố cho học sinh bằng cách: yêu cầu nối cột thời gian tương ứng với sự kiện theo bảng dưới đây: Ví dụ: Trong bài 10 lịch sử lớp 11 giáo viên có thể lập bảng Chính cách Cộng sản thời chiến với Chính sách kinh tế mới để học sinh điền nội dung của hai chính sách qua đó học sinh có thể nắm rõ và ghi nhớ bối cảnh tình hình của nước Nga xô viết lúc bấy giờ và vì sao lại có hai chính sách kinh tế trên, chính sách đó có ý nghĩa quan trọng như thế nào đối với tình hình đất nước. Chính sách Cộng sản thời chiến Phan Văn Dũng – THPT Ngô Sĩ Liên Kinh tế mới - - 9 Sử dụng Bảng kiến thức trong dạy học lịch sử trên phần mềm Power Point Nông nghiệp Công nghiệp Thương nghiệp Thực chất Tác dụng Học sinh hoàn thiện bảng biểu trên sau đó giáo viên chốt lại bằng bảng chuẩn bị sẵn trên phần mềm Power Point Chính sách Cộng sản thời chiến Kinh tế mới Nông nghiệp Trưng thu lương thực thừa của nông dân Thực hiện thuế lương thực Công nghiệp Quốc hữu hóa tất thảy các Các nhà máy từ 20 công nhà máy xí nghiệp nhân trở xuống trả lại cho tư nhân, tư nhân được phép thuê xí nghiệp, ruộng đất và tự do mua bán nguyên liệu. Cho tư bản nước ngoài thuê xí nghiệp, hầm mỏ Thương nghiệp Cấm chợ, nhà nước độc quyền Mở lại các chợ, cho tư do buôn bán Thực chất Nhà nước nắm độc quyền Nền kinh tế hàng hóa về kinh tế nhiều thành phần có sự điều tiết của nhà nước. Tác dụng Huy động được của cải và nhân lực để xây dựng Hồng quân đông tới 3 triệu người Nông dân hào hứng sản xuất, liên minh công nông được củng cố. Đến 1926 công cuộc khôi phục kinh tế hoàn thành. * Sử dụng BKT trong phần giảng bài mới + Sử dụng BKT nhằm rèn luyện kĩ năng tự học Phan Văn Dũng – THPT Ngô Sĩ Liên - - 10 Sử dụng Bảng kiến thức trong dạy học lịch sử trên phần mềm Power Point - Đối với những bài học có dung lượng kiến thức quá nhiều trong khuôn khổ thời lượng nhất định, để không mất nhiều thời gian trong việc ghi chép và diễn giải kiến thức một cách tràn lan, giáo viên có thể trình bày những nét chính về sự việc, hiện tượng sau đó hướng dẫn các em học sinh về nhà tự hoàn thiện BKT - Ưu điểm: Rút ngắn được thời gian những phần kiến thức không trọng tâm và giành cho những phần trọng tâm. Rèn luyện cho học sinh kĩ năng và ý thức tự học. - Ví dụ 1: Khi dạy bài10: Cách mạng khoa học công nghệ và xu hướng toàn cầu hóa nửa sau thế kỉ XX, mục I - Cuộc cách mạng khoa học – công nghệ, giáo viên có thể giới thiệu một số thành tựu nổi bật của cuộc cách mạng rồi yêu cầu các em về nhà tự thống kê các thành tựu của cuộc cách mạng khoa học công nghệ theo bảng mẫu sau: Lĩnh vực Khoa bản học Ngành Thành tựu cơ Toán, lí, hóa, sinh Công cụ sản xuất mới Nguồn năng lượng mới Vật liệu mới Công nghệ Công nghệ sinh học TTLL và GTVT Chinh phục vũ trụ CNTT + Sử dụng BKT dưới dạng bảng phụ - Đối với những bài có nội dung diễn biến của cuộc đấu tranh, cuộc chiến tranh, những thành tựu đạt được,… giáo viên xây dựng sẵn BKT hoàn chỉnh về nội dung (ngắn gọn, cơ bản). Trong quá trình dạy, giáo viên chỉ đi sâu khai thác, nhấn mạnh một số nội dung, sự kiện chính và kết hợp trình chiếu bảng cho học sinh nắm. - Ưu điểm: Giáo viên có thể giành thời gian để đi sâu khai thác hoặc nhấn mạnh được những nội dung kiến thức, sự kiện chính, tiêu biểu nhất. Trình bày bài giảng ngắn gọn, súc tích giúp học sinh dễ nhớ, dễ nắm bắt kiến thức. Phan Văn Dũng – THPT Ngô Sĩ Liên - - 11 Sử dụng Bảng kiến thức trong dạy học lịch sử trên phần mềm Power Point - Ví dụ : Khi dạy bài 13: Phong trào dân tộc dân chủ ở Việt Nam từ năm 1925 đến 1930, mục II: Đảng cộng sản Việt Nam ra đời, về nội dung: Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng(LS12 – Chuẩn), sau khi thầy trò phân tích nội dung để thấy được tính đúng đắn, sáng tạo của Cương lĩnh, giáo viên có thể trình chiếu BKT như dưới đây và yêu cầu học sinh nắm những vấn đề chiến lược của cương lĩnh đồng thời tạo cơ sở để so sánh với nội dung của Luận cương chính trị tháng 10-1930 do Trần Phú soạn thảo sẽ học ở bài sau. Vấn đề Nội dung Ý nghĩa Cách mạng Việt Nam trải qua hai giai đoạn: CM tư Tính chất sản dân quyền và CM thổ địa sau đó đi lên xã hội cộng sản Là cương lĩnh giải phóng dân Đánh đổ đế quốc Pháp, phong kiến và tư sản phản tộc sáng tạo và Nhiệm vụ động đúng đắn, kết hợp đúng đắn Lực Công nhân, nông dân, tiểu tư sản trí thức. Lợi dụng vấn đề dân tộc lương hoặc trung lập đối với trung nông, trung tiểu địa chủ và giai cấp, CM và tư sản thấy được khả Đảng cộng sản Việt Nam đội tiên phong của giai cấp năng cách mạng Lãnh đạo của các tầng công nhân. lớp, giai cấp Quan hệ Trở thành mô tê bô ê phâ ên và có quan hê ê khăng khít QT với CMTG Ví dụ: khi dạy bài Cách mạng công nghiệp ở châu âu tôi đã thiết kế trên phần mềm Power Point bảng kiến thức và yêu cầu học sinh nối các sự kiện tương ứng với các phát minh. Phan Văn Dũng – THPT Ngô Sĩ Liên - - 12 Sử dụng Bảng kiến thức trong dạy học lịch sử trên phần mềm Power Point + Sử dụng BKT dưới dạng phiếu học tập: - Nhiều bài dạy, giáo viên có thể đưa ra 1, 2 hoặc nhiều BKT trống và đặt câu hỏi yêu cầu học sinh dựa vào sách giáo khoa, thảo luận, hoàn thành các đơn vị kiến thức theo tại lớp theo hướng dẫn của giáo viên - Ưu điểm: Học sinh được làm việc nhóm và phát huy khả năng tư duy sáng tạo để tìm ra đáp án chung. Giáo viên hướng dẫn học sinh trả lời được những kiến thức chuẩn, ngắn gọn, súc tích nhất dựa trên những gợi ý của giáo viên. - Ví dụ 1: Khi dạy bài 20: Cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp kết thúc (1953-1954), mục II: Cuộc tiến công chiến lược Đông Xuân 1953 – 1954 (LS12-Chuẩn), giáo viên chia lớp thành 4 nhóm và yêu cầu học sinh thảo luận và hoàn thành bảng kiến thức để thấy được quá trình phân tán lực lượng của Pháp và bước đầu phá sản của kế hoạch Na – va: Chiến dịch Thời gian Kết quả Hoạt động đối phó Ý nghĩa của Pháp Lai Châu Trung Lào Phan Văn Dũng – THPT Ngô Sĩ Liên - - 13 Sử dụng Bảng kiến thức trong dạy học lịch sử trên phần mềm Power Point Thượng Lào Tây Nguyên + Nhóm 1: Chiến dịch Lai Châu? + Nhóm 2: Chiến dịch Trung Lào? + Nhóm 3: Chiến dịch Thượng Lào? + Nhóm 4: Chiến dịch Tây Nguyên? + Phần chung: Ý nghĩa của những thắng lợi ở các chiến dịch trên? Sau khi đại diện các nhóm trình bày phần trả lời, giáo viên có thể kết hợp sử dụng Lược đồ để trình bày nét chính về cuộc tiến công chiến lược Đông Xuân 1953-1954 và kết hợp trình chiếu BKT hoàn chỉnh cho học sinh: Chiến dịch Thời gian 10/12/ Lai Châu 1953 12/1953 Trung Lào 1/1954 Thượng Lào 2/1954 Tây Nguyên Kết quả Hoạt động đối phó Ý nghĩa của Pháp Loại 24 đại đội địch, Pháp điều 6 tiểu đoàn giải phóng Lai Châu lên Điện Biên Phủ nơi tập trung quân lớn thứ hai Buộc Pháp phân tán lực lượng đối phó với ta, làm cho Giải phóng lưu vực Pháp tăng cường cho kế hoạch sông Nậm Hu và tỉnh Luông Pha Băng và Na - va Phongxalì Mường Sài nơi tập bước đầu trung quân lớn thứ tư phá sản Tiêu diệt nhiều sinh lực địch, giải phóng Thà Khẹt, uy hiếp Xavanakhet và Sê nô Pháp tăng cường lực lượng cho Sê nô nơi tập trung quân lớn thứ ba Giải phóng toàn tỉnh Pháp tăng cường lực Kon Tum, uy hiếp lượng cho Plâycu Plâycu nơi tập trung quân lớn thứ 5 + Sử dụng BKT dưới dạng bảng so sánh - Khi muốn so sánh giữa đơn vị kiến thức này với đơn vị kiến thức khác ở trong cùng một bài học hoặc giữa hai bài học khác nhau, giáo viên cũng có thể sử dụng BKT nhằm làm sáng rõ hơn một sự việc, hiện tượng lịch sử. Phan Văn Dũng – THPT Ngô Sĩ Liên - - 14 Sử dụng Bảng kiến thức trong dạy học lịch sử trên phần mềm Power Point - Ưu điểm: Giúp học sinh dễ dàng thấy được điểm giống và khác biệt cơ bản nhất giữa các đơn vị kiến thức khác nhau dựa trên gợi ý sẵn của giáo viên. Giáo viên cũng có thể lợi dụng những hiệu ứng nhấn mạnh để nhấn mạnh sự khác biệt. Giúp học sinh có thể hoạt động theo nhóm và phát huy tính tư duy, sáng tạo. - Ví dụ 2: Khi dạy bài 14: Phong trào cách mạng 1930-1935, mục: Hội nghị Ban chấp hành trung ương lâm thời của Đảng Cộng sản Việt Nam , để học sinh dễ nắm được nội dung của Luận cương chính trị tháng 10 -1930 do Trần Phú soạn thảo, đồng thời so sánh được với Cương lĩnh chính trị đầu tiên (đã được học ở bài trước) để thấy được tính đúng đắn của Cương lĩnh chính trị đầu tiên và hạn chế của Luận cương chính trị thì giáo viên phải chuẩn bị trước BKT như sau: Vấn đề Cương lĩnh chính trị đầu tiên Luận cương chính trị tháng 10 Cách mạng Việt Nam trải qua hai giai đoạn: CM tư sản dân quyền và Tính chất CM thổ địa sau đó đi lên xã hội cộng sản Nhiệm vụ Đánh đổ đế quốc Pháp, phong kiến và tư sản phản động,… Lực lương CM Công nhân, nông dân, tiểu tư sản trí thức. Lợi dụng hoặc trung lập đối với trung nông, trung tiểu địa chủ và tư sản Lãnh đạo Đảng cộng sản Việt Nam đội tiên phong của giai cấp công nhân Quan hệ Trở thành mô tê bô ê phâ ên và có quan QT hê ê khăng khít với CMTG Nhận xét Kết hợp đúng đắn vấn đề dân tộc và giai cấp, thấy được khả năng cách mạng của các tầng lớp, giai cấp,… Sau đó, giáo viên yêu cầu học sinh thảo luận vấn đề sau: Luận cương chính trị tháng 10-1930 do Trần Phú soạn thảo đã xác định những vấn đề chiến lược của CMVN như thế nào? Hạn chế của Luận cương? Sau khi học sinh trình bày, giáo viên phản hồi bằng BKT hoàn thiện để HS nắm được vấn đề cốt lõi và những hạn chế của Luận cương chính trị tháng 10, đồng thời thấy được tính đúng đắn và sáng tạo của Cương lĩnh chính trị đầu tiên: Phan Văn Dũng – THPT Ngô Sĩ Liên - - 15 Sử dụng Bảng kiến thức trong dạy học lịch sử trên phần mềm Power Point Vấn đề Cương lĩnh chính trị đầu tiên Luận cương chính trị tháng 10 Tính chất Cách mạng Việt Nam trải qua hai giai đoạn: CM tư sản dân quyền Giống Cương lĩnh và CM thổ địa sau đó đi lên xã hội cộng sản Nhiệm vụ Đánh đổ đế quốc Pháp, phong Đánh đổ phong kiến và đánh đổ đế kiến và tư sản phản động… quốc Pháp… Lực lương CM Công nhân, nông dân, tiểu tư sản trí thức. Lợi dụng hoặc trung lập Công nhân và nông dân đối với trung nông, trung tiểu địa chủ và tư sản Lãnh đạo Đảng cộng sản Việt Nam đội tiên Giống Cương lĩnh phong của giai cấp công nhân Quan hệ Trở thành mô tê bô ê phâ ên và có Giống Cương lĩnh QT quan hê ê khăng khít với CMTG Nhận xét Kết hợp đúng đắn vấn đề dân tộc và giai cấp, thấy được khả năng cách mạng của các tầng lớp, giai cấp… Chưa nêu được mâu thuẫn cơ bản của xã hội Đông Dương, không đưa ngọn cờ dân tộc lên hàng đầu mà nặng về đấu tranh giai cấp; đánh giá không đúng khả năng cách mạng của các giai cấp, tầng lớp còn lại… + Sử dụng BKT nhằm cung cấp tư liệu tham khảo - Trong quá trình soạn Sách giáo khoa và các tài liệu tham khảo môn Lịch sử, các nhà biên soạn cung cấp nhiều bảng số liệu có giá trị, đặc biệt là trong Sách giáo viên, mà bản thân nó là những số liệu cần thiết để chứng minh một cho một sự việc, hiện tượng lịch sử. Bởi vậy, nếu giáo viên truyền tải được bảng số liệu đó vào bài giảng sẽ góp phần cho bài dạy Lịch sử thêm thuyết phục hơn. Giáo viên có thể sử dụng bảng số liệu với chức năng để tham khảo về một sự việc, hiện tượng lịch sử hoặc sử dụng với chức năng là tài liệu để chứng minh cho một sự việc, hiện tượng lịch sử nào đó. - Ưu điểm: Tăng tính thuyết phục cho bài giảng, cho môn học Lịch sử, qua đó giúp các em học sinh có cái nhìn đúng đắn về lịch sử và yêu thích môn Lịch sử hơn. - Ví dụ 1 : Bài 23: Khôi phục và phát triển kinh tế - xã hội ở miền Bắc, giải phóng hoàn toàn miền Nam (1973-1975), mục IV: Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử của cuộc kháng chiến chống Mĩ (LS12): khi dạy về ý nghĩa lịch Phan Văn Dũng – THPT Ngô Sĩ Liên - - 16 Sử dụng Bảng kiến thức trong dạy học lịch sử trên phần mềm Power Point sử cuộc kháng chiến chống Mĩ, cứu nước, sau khi nhấn mạnh cuộc kháng chiến chống Mĩ là cuộc đấu tranh vệ quốc vĩ đại của dân tộc ta và là thất bại lớn nhất trong lịch sử nước Mĩ thì giáo viên có thể trình bày Bảng thống kê thời gian, chi phí chiến tranh và số lính chết, bị thương, bị bắt của Mĩ trong các cuộc chiến tranh mà họ tham gia như dưới đây để chứng minh cho điều đó: Thời gian Cuộc chiến tranh chiến tranh (tháng) Chi phí cho Số quân lính chết, bị thương, chiến tranh bị bắt (nghìn (tỉ đô la) tên) Chiến tranh xâm lược Việt Nam 222 676 360 Chiến tranh xâm lược Triều 36 Tiên 54 136,9 CTTG II (Mĩ tham chiến) 42 341 962,4 CTTG I (Mĩ tham chiến) 16 25 257,4 Chiến tranh chống thực dân 13 Anh, giành độc lập 0,8 10,6 * Sử dụng BKT trong phần sơ kết bài học + Sử dụng BKT để củng cố kiến thức bài học: - Phần củng cố bài học, giáo viên sẽ phải hệ thống lại những kiến thức trọng tâm của bài học, do vậy giáo viên cũng có thể sử dụng các BKT để củng cố bài học. Như vậy, việc sử dụng các BKT trong phần củng cố, nó sẽ có chức năng hệ thống lại kiến thức cơ bản nhất, nên sẽ giúp học sinh dễ dàng nắm được kiến thức cơ bản nhất. - Ưu điểm: Hệ thống kiến thức cơ bản nhất, trọng tâm nhất giúp học sinh dễ học, dễ nhớ những kiến thức trọng tâm nhất. - Ví dụ 1: Bài 23: Khôi phục và phát triển kinh tế - xã hội ở miền Bắc, giải phóng hoàn toàn miền Nam (1973-1975 ) - LS12- Chuẩn, sau khi trình bày xong bài dạy, giáo viên có thể đưa ra bảng niên biểu những sự kiện lớn của Cuộc tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975 nhằm nhấn mạnh lại và khắc sâu cho học sinh những sự kiện lớn. Thời gian Sự kiện Chiến dịch Tây Nguyên Phan Văn Dũng – THPT Ngô Sĩ Liên - - 17 Sử dụng Bảng kiến thức trong dạy học lịch sử trên phần mềm Power Point 10/3/1975 Tấn công và giành thắng lợi ở Buôn Ma Thuột 24/3/1975 Tây Nguyên hoàn toàn giải phóng Chiến dịch Huế - Đà Nẵng 21/3/1975 Tấn công nhiều cứ điểm ở Huế 25/3/1975 Tiến vào cố đô Huế 26/3/1975 Giải phóng hoàn toàn tỉnh Thừa Thiên Huế Cuối tháng 3/1975 Giải phóng thị xã Tam Kì, Quảng Ngãi, Hội An… 29/3/1975 Tiến công và giải phóng Đà Nẵng Chiến dịch Hồ Chí Minh - 16-21/4/1975 Chọc thủng các phòng tuyến ngoài của địch 17 giờ 26/4/1975 Chiến dịch Hồ Chí Minh bắt đầu 10 giờ 30/4/1975 45 11 giờ 30/4/1975 30 Tiến vào Dinh Độc Lập Chiến dịch kết thúc thắng lợi Ví dụ 2: Bài 22: Nhân dân hai miền trực tiếp chiến đấu chống đế quốc Mĩ xâm lược. Nhân dân miền Bắc vừa chiến đấu vừa sản xuất (1965-1973) - LS12Chuẩn, sau khi dạy xong, giáo viên có thể đưa ra BKT: Những thắng lợi có ý nghĩa chiến lược của nhân dân 2 miền Nam Bắc về quân sự, chính trị, ngoại giao để hệ thống lại những thắng lợi tiêu biểu ở các giai đoạn của cuộc kháng chiến chống Mĩ cho học sinh dễ nắm như sau: Thời gian 19541960 Quân sự Chính trị Ngoại giao Phong trào “Đồng khởi” năm 1959-1960, tiêu biểu là cuộc “Đồng khởi” ở Bến Tre đã đánh bại chiến lược chiến tranh một phía. Phong trào Hòa bình nhằm giữ gìn và bảo vệ lực lượng CM. Đòi Mĩ – Diệm thi hành hiệp định Giơ-ne-vơ và đòi hiệp thương tổng tuyển cử Thực hiện những điều khoản của hiệp định Giơ-ne-vơ năm 1954 về Đông Dương. Phan Văn Dũng – THPT Ngô Sĩ Liên - - 18 Sử dụng Bảng kiến thức trong dạy học lịch sử trên phần mềm Power Point 19611965 Chiến thắng Bình Giã, An Lão, Ba Gia, Đồng Xoài (đông xuân 19641965) đánh bại “chiến tranh đặc biệt” Phong trào của quần chúng ở Sài Gòn, Huế, Đà Nẵng, nổi bật là cuộc đấu tranh của đội quân tóc dài, các tăng ni Phật tử Ở MN: Cuộc tổng tiến công và nổi dậy tết Mậu Thân 1968 đánh bại chiến lược “chiến tranh cục bộ”. 19651968 19691973 Các cuộc đấu tranh của công nhân, nhân dân lao động, học sinh, sinh viên, Phật tử,…đòi Mĩ rút về Ở MB: chiến đấu nước, đòi tự do dân chống chiến tranh phá chủ. hoại lần thứ nhất của Mĩ (1965-1968) buộc Mĩ xuống thang chiến tranh, chấp nhận ngồi vào bàn phán với ta ở Pari 13/5/1968, cuộc thương lượng chính thức hai bên bắt đầu Ở MN: Cuộc tiến công chiến lược năm 1972 đánh bại “Việt Nam hóa chiến tranh”. Hiệp định Pari kí ngày 27/1/1973, buộc Mĩ và các nước cam kết tôn trọng độc lập chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Việt Nam, Mĩ rút quân về nước để nhân dân MNVN tự quyết định tương lai chính trị của mình. Ở MB: Chiến chống chiến tranh hoại lần hai của buộc Mĩ phải kí hiệp định Pari 27/1/1973. đấu phá Mĩ kết vào Phong trào học sinh, sinh viên diễn ra rầm rộ ở khắp các thành thị, đặc biệt là ở các thành phố lớn như Sài Gòn, Huế, Đà Nẵng thu hút đông đảo các tầng lớp tham gia. giữa đại diện Việt Nam dân chủ cộng hòa và đại diện Hoa Kì ở Pari họp phiên đầu tiên. + Sử dụng BKT dưới dạng bài tập về nhà: - Sử dụng BKT dưới dạng bài tập về nhà là một trong những phương pháp khôn khéo của giáo viên trong quá trình dạy học. Bởi vì ở cuối mỗi bài học đều có những câu hỏi, bài tập đòi hỏi mức độ vận dụng, có sự so sánh giữa kiến thức bài học đó với kiến thức của bài học khác trước đó. Trong khí đó, thời gian 1 tiết học không cho phép giáo viên giải đáp trên lớp nên giáo viên có thể hướng dẫn các em học sinh về nhà hoàn thành. - Ưu điểm: Tạo điều kiện rèn luyện cho học sinh kĩ năng tự học và làm việc tư duy độc lập. Đây chính là những câu hỏi, bài tập phân loại học sinh khá giỏi. Phan Văn Dũng – THPT Ngô Sĩ Liên - - 19 Sử dụng Bảng kiến thức trong dạy học lịch sử trên phần mềm Power Point - Ví dụ 1: Bài 22: Nhân dân hai miền trực tiếp chiến đấu chống đế quốc Mĩ xâm lược. Nhân dân miền Bắc vừa chiến đấu vừa sản xuất (1965-1973) - LS12Chuẩn, sau khi kết thúc nội dung bài học, giáo viên có thể yêu cầu hoc sinh về nhà so sánh cuộc chiến tranh phá hoại miền Bắc lần thứ nhất và lần thứ hai của Mĩ thực hiện ở miền Bắc. Tiêu chí so Chiến tranh phá hoại sánh lần thứ nhất Chiến tranh phá hoại lần thứ hai Thời gian Quy mô Âm mưu Kết quả chiến đấu của quân dân miền Bắc - Ví dụ 2: Bài 22: Nhân dân hai miền trực tiếp chiến đấu chống đế quốc Mĩ xâm lược. Nhân dân miền Bắc vừa chiến đấu vừa sản xuất (1965-1973) – LS12- Chuẩn, sau khi kết thúc nội dung bài học, giáo viên có thể yêu cầu hoc sinh về nhà: so sánh điểm giống và khác nhau giữa hiệp định Giơ-ne-vơ về Đông Dương năm 1954 và hiệp định Pari về Việt Nam năm 1973 theo các tiêu chí và mẫu dưới đây: So sánh HĐ Giơ-ne-vơ HĐ Pari Hoàn cảnh Giống nhau Khác nhau Nội dung Giống nhau Khác nhau Ý nghĩa Giống nhau Khác nhau * Sử dụng BKT trong bài dạy ôn tập, tổng kết lịch sử Phan Văn Dũng – THPT Ngô Sĩ Liên - - 20