SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
ĐỀ TÀI:
“RÈN LUYỆN KỸ NĂNG CẢM THỤ ÂM NHẠC CHO HỌC SINH
TIỂU HỌC”
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
Âm nhạc là một nhu cầu trong đời sống tinh thần của trẻ. Trẻ em tham gia ca hát là được
tự hoạt động để nhận thức thế giới xung quanh và bản thân mình. Bằng ngôn ngữ đặc thù
của mình như; giai điệu, nhịp điệu, tính chất chặt chẽ về tiết tấu, sự hài hoà về âm thanh
giúp học sinh mở rộng tầm hiểu biết phong phú thêm về kinh nghiệm sống, mang lại cảm
giác xúc động về thẩm mỹ mới mẻ, mạnh mẽ. giúp cho việc phát triển trí tuệ óc tưởng
tượng và có tác dụng giáo dục tình cảm, đạo đức cho trẻ em. Việc triển khai môn học Âm
nhạc ở trường Tiểu học có ý nghĩa nhân văn rất lớn, phù hợp với công ước quốc tế về
quyền trẻ em. Qua các bài học, các em được nghe hát, nghe nhạc, được tập hát, được biết
một số kiến thức phổ thông về Âm nhạc, tất cả những cái đó sẽ tạo thành một trình độ
văn hoá âm nhạc tối thiểu để góp phần cùng các môn học khác giáo dục nhân cách, làm
cho các nội dung học tập ở nhà trường có tính toàn diện, làm thăng bằng, hài hoà các hoạt
động của trẻ em.
Muốn đạt được những yêu cầu trên. Bản thân người giáo viên dạy bộ môn năng khiếu nói
chung và bộ môn âm nhạc nói riêng phải cho học sinh hiểu được khái niệm về âm nhạc.
Từ đó giáo viên cho học sinh làm quen với các âm thanh của các nốt. Dựa trên những
nốt nhạc đó các nhạc sỹ đã sáng tác nên những giai điệu, đấy chính là những tác phẩm và
những tác phẩm yêu cầu học sinh, yêu cầu chúng ta phải hiểu được nội dung sắc thái tình
cảm của bài hát. Căn cứ vào tình hình thực tiễn của nhà trường, với mong muốn tìm ra
những biện pháp giáo dục học sinh một cách nhẹ nhàng thoải mái và yêu thích môn học,
tôi đã chọn đề tài “Rèn luyện kỹ năng cảm thụ âm nhạc cho học sinh tiểu học”
II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU:
Hình thành và phát triển năng lực cảm thụ âm nhạc của học sinh, tạo cho các em có trình
độ văn hoá âm nhạc nhất định, góp phần giáo dục toàn diện và hài hoà nhân cách của các
em.
Tạo cho học sinh hứng thú, niềm vui khi học hát, nghe ca nhạc. Giáo dục năng lực cảm
thụ âm nhạc, kích thích tiềm năng nghệ thuật, làm cho đời sống tinh thần của trẻ thêm
phong phú. Phát triển trí tuệ, bồi dưỡng tình cảm trong sáng, lành mạnh, hướng tới chân,
thiện, mĩ góp phần làm thư giãn đầu óc, làm cân bằng các nội dung học tập khác ở tiểu
học.
Khích lệ học sinh hăng hái tham gia vào các hoạt động âm nhạc, làm cho đời sống tinh
thần phong phú, lành mạnh, tạo điều kiện để các em bộc lộ và phát triển năng khiếu.
III. NHIỆM VỤ VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU:
1. Nhiệm vụ nghiên cứu:
Để đạt mục đích nêu trên, bản thân tôi đã xác định được những nhiệm vụ cần nghiên cứu
sau:
- Nghiên cứu cơ sở lý luận của đề tài:
- Tìm hiểu luật giáo dục 2008.
- Tìm hiểu, tham khảo các tài liệu, phương tiện truyền thông có liên quan đến bộ môn
Âm nhạc.
- Tìm hiểu tâm lý học sinh tiểu học.
- Tìm hiểu thực trạng học tập môn Âm nhạc của học sinh, tình hình thực tế của các lớp
trong trường.
- Tìm ra các biện pháp nhằm giúp học sinh mạnh dạn hơn, biết cảm nhận những giai điệu,
những hình ảnh đẹp trong bài hát, yêu thích môn âm nhạc ở tiểu học.
2. Phương pháp nghiên cứu:
Để làm được những điều đã nêu trên thì ngay từ đầu năm tôi đã lập ra những việc cần làm
trong năm học, tìm ra những biện pháp nhằm tạo mọi điều kiện cho các em có được sự
ham thích, niềm đam mê âm nhạc qua các phương pháp sau:
- Phương pháp trực quan.
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu, giáo trình.
- Phương pháp kiểm tra đánh giá.
- Tổng kết kinh nghiệm qua thực tế giảng dạy các lớp được phân công.
PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. Cơ sở lý luận:
Âm nhạc là một môn học mang tính nghệ thuật cao, nó khác rất nhiều so với môn học
khác, tuy nó không đòi hỏi sự chính xác một cách tuyệt đối nhưng lại đòi hỏi người học
phải có sự yêu thích, sự đam mê thậm chí là một chút cái gọi là “năng khiếu”, điều này
không phải học sinh nào cũng có được. Học Âm nhạc mang đến cho học sinh những phút
giây thư giãn, thoải mái, học mà chơi, chơi mà học. Thông qua những giai điệu, những
câu hát, những lời ca, những cử chỉ, những điệu bộ, Âm nhạc giúp các em nhận thức
những hình tượng âm thanh, giai điệu, kích thích cảm xúc của các em, giúp các em cảm
thụ những giai điệu qua từng bài hát, từng câu nhạc.
II. Cơ sở thực tiễn:
Năm học 2009 - 2010 được sự phân công của Ban giám hiệu nhà trường, tôi trực tiếp
giảng dạy bộ môn Âm nhạc. Để học sinh học tập tốt môn học bản thân tôi luôn tìm tòi
những phương pháp dạy học cho phù hợp đúng với lứa tuổi, đúng trương trình, tạo hứng
thú cho học sinh yêu thích môn học. Tôi luôn tìm những phương pháp để đưa phong trào
ca hát của nhà trường đạt kết quả và hoàn thành tốt nhiệm vụ được phân công, trong khi
nhận thức, sự hiểu biết, giọng hát của học sinh không đồng đều, có những em có giọng
hát, hát đúng giọng, có những em hay hát lạc giọng, chưa mạnh dạn tham gia biểu diễn
các bài hát hoặc biểu diễn chưa tự nhiên, chưa mạnh dạn nhận xét về tư thế biểu diễn của
bạn mình hoặc về giai điệu tiết tấu các bài hát, các tác phẩm âm nhạc được nghe.
III. Nguyên nhân:
Sau khi rà soát nắm tình hình thực tế tôi đã tiến hành phân loại từng nhóm và đi sâu vào
tìm hiểu những hạn chế từng mặt của mỗi học sinh cũng như hoàn cảnh, cá tính, sở thích
của các em để từ đó có hướng bồi dưỡng và giúp đỡ phù hợp với đối tượng học sinh.
Do môn học đòi hỏi phải có tính năng khiếu nên trong khi ca hát một số học sinh hát lạc
giọng, chưa thuộc lời, hát chưa chuẩn về giai điệu, tiết tấu, do một số em nói tiếng địa
phương nên nói ngọng vì vậy nhiều em ngại tham gia các hoạt động âm nhạc trong lớp,
hoặc học sinh chưa biết cách trình bày cảm nhận của mình về bài hát, tác phẩm âm nhạc,
chưa mạnh dạnh trong việc nhận xét các bạn trong lớp biểu diễn bài hát.
Để phục vụ cho đề tài “ Rèn luyện kỹ năng cảm thụ âm nhạc cho học sinh Tiểu học”
có kết quả, ngay từ đầu năm học tôi đã khảo sát chất lượng học sinh các khối 3, 4, 5 qua
các bài học.
Kế hoạch khảo sat, đánh giá học sinh, thời gian tháng 09/2009. Tổng số học sinh cả 3 khối: Có
315 học sinh
Khối
Tổng
số HS
Hoàn thành tốt
Hoàn thành (A)
(A+)
Chưa hoàn thành
(B)
SL
SL
%
SL
%
%
Khối 3
Khối 4
Khối 5
IV. Biện pháp khắc phục
1. Đối với giáo viên:
Phối hợp cùng giáo viên chủ nhiệm và phụ huynh học sinh để tìm hiểu sở thích, cá tính
của các đối tượng học sinh.
Thường xuyên nghiên cứu, cải tiến phương pháp dạy học và học tập ở các phân môn khác
để không ngừng nâng cao chất lượng giảng dạy về môn Âm nhạc.
Nắm vững kiến thức đã được trang bị ở nhà trường về chuyên môn, chuyên ngành về
nghiệp vụ sư phạm. Hiểu được đặc điểm đối tượng về phát triển tâm sinh lý và sự hình
thành phát triển ngôn ngữ.
Hình thành các biểu tượng thông qua các bài hát đó là những câu chuyện nhằm giáo dục
hành vi đạo đức nhờ lời ca và giai điệu của bài mà gây được cho học sinh những xúc cảm
và thể hiện được tình cảm sắc thái vào bài hát.
Định hướng cho các em thấy được chiều sâu của tác phẩm: nghe giai điệu và cảm thấy
thích, nói được vì sao mà thích, thấy nó hay thì hay ở chỗ nào? Còn qua các câu chuyện
âm nhạc mà thấy được sức mạnh của Âm nhạc, tầm quan trọng của Âm nhạc trong đời
sống hằng ngày.
Hằng ngày trò chuyện, gần gũi khích lệ cho các em để các em mạnh dạn, tự tin hơn trong
khi biểu diễn các bài hát.
Trong các giờ học luôn tạo ra cho học sinh hứng thú để các em phấn khởi trong khi học
tập.
2. Đối với học sinh:
Trong các giờ học phải sôi nổi, mạnh dạn, biết nhận xét về tư thế hát, về giai điệu lời ca,
các động tác phụ hoạ cho bài hát, hát đúng với nhạc.
Biết liên hệ với thực tế cuộc sống với nội dung bài hát, nội dung câu chuyện âm nhạc.
Ngoài tập biểu diễn các bài hát ở trường ở lớp về nhà các em tự tập hát kết hợp các động
tác phụ hoạ cho bài hát và tập biểu diễn các bài hát.
V. Kết quả thực hiện:
Bằng sự nhiệt tình, tận tâm của bản thân tôi cùng với sự cố gắng nỗ lực của học sinh. Qua
một thời gian rèn luyện kỹ năng cảm thụ âm nhạc cho học sinh tôi thấy các em có rất
nhiều tiến bộ trong việc nêu cảm nhận của mình về bài hát, tác phẩm, mạnh dạn nhận xét
các bạn trong lớp biểu diễn, từ đó các em tự sửa cho mình hát đúng giai điệu lời ca, mạnh
dạn biểu diễn các bài hát, biểu diễn tự nhiên kết hợp với các động tác phụ hoạ. Học sinh
tỏ ra rất thích học, rất say mê môn học. Không khí diễn ra sôi nổi, thoải mái kích thích
được lòng say mê âm nhạc của học sinh. Học sinh chủ động tiếp thu một cách dễ dàng.
Với những cố gắng trên tôi đã thực hiện khá thành công và đã phát huy được tính tích cực
học tập của học sinh thông qua đợt khảo sát cuối cùng thời gian: tháng 5 năm 2010.
* Kết quả
Hoàn thành tốt
Hoàn thành (A)
(A+)
Chưa hoàn thành
(B)
SL
SL
%
Khối 3
0
0
Khối 4
0
0
0
0
Khối
Khối 5
Tổng
số HS
%
SL
%
50
* So sánh đối chứng:
Trước khi áp dụng
Sau khi áp dụng
- Lớp học trầm
- Lớp học sôi nổi, tích cực.
- Học tập chậm chạp, ít phát biểu ý - Học tập nhanh nhẹn, hăng hái phát
kiến.
biểu ý kiến.
- Chưa thể hiện được tính chất, tình - Thể hiện được tình cảm sắc thái
cảm bài hát.
của bài hát.
- Chưa biết nêu cảm nhận của mình - Biết nêu cảm nhận của mình về bài
về bài hát.
hát, tác phẩm âm nhạc.
- Chưa mạnh dạn trong nhận xét các - Mạnh dạn nhận xét các bạn trong
bạn biểu diễn bài hát.
lớp biểu diễn bài hát.
- Số lượng học sinh rụt rè, nhút nhát - Số lượng học sinh mạnh dạn, tự tin
khi biểu diễn còn nhiều.
khi biểu diễn tăng lên nhiều.
VI. Bài học kinh nghiệm:
Trong quá trình rèn luyện kỹ năng cảm thụ âm nhạc cho học sinh, bản thân tôi đã rút ra
được một số kinh nghiệm sau:
- GV cần lắng nghe tâm tư, nguyện vọng của học sinh.
- Giáo viên luôn phải tìm ra những phương pháp dạy cho từng đối tượng, từng lớp cho
phù hợp, khai thác kĩ, mở rộng kiến thức bài dạy để thu hút học sinh.
- Luôn chuẩn bị đồ dùng đầy đủ, phong phú, tập kĩ sử dụng đàn đệm cho các bài hát, các
động tác phụ hoạ trước khi lên lớp.
- Lên lớp giáo viên phải nhẹ nhàng thoải mái, nhưng phải có thái độ nghiêm túc trong
giảng dạy. Không doạ nạt gò ép học sinh.
- Thường xuyên tuyên dương, khen ngợi khích lệ kịp thời.
- Tạo điều kiện cho học sinh được tham gia nhiều hoạt động âm nhạc, nhất là học sinh cá
biệt.
- Lấy học sinh làm trung tâm “Tất cả vì học sinh thân yêu”.
- GV âm nhạc phải là những nhà sư phạm mẫu mực về lối sống và nhân cách.
PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
1. Những đề xuất, kiến nghị.
“Rèn luyện kỹ năng cảm thụ âm nhạc cho học sinh Tiểu học” là một hình thức đơn
giản và mang lại hiệu quả cao. Tuy nhiên để thành công rất cần sự phối hợp và tham gia
của các cấp quản lí, giáo viên mà cụ thể là những phương tiện giảng dạy.
Để tăng thêm hiệu quả giờ dạy và giáo dục âm nhạc, tôi rất mong các cấp lãnh đạo
quan tâm hơn nữa tới cơ sở vật chất phục vụ cho giảng dạy âm nhạc như phòng học chức
năng, video, máy nghe nhạc, các loại nhạc cụ có chức năng hiện đại để sử dụng trong
việc dạy học....
Tạo điều kiện cho chúng tôi có điều kiện học hỏi kinh nghiệm của đồng nghiệp như tập
huấn nâng cao chuyên môn, tổ chức chuyên đề....
2. Kết luận:
Trên đây là một số kinh nghiệm “Rèn luyện kỹ năng cảm thụ Âm nhạc cho học
sinh Tiểu học” mà tôi đã tiến hành trong năm học qua. Việc rèn luyện kỹ năng cảm thụ
âm nhạc cho học sinh không phải một sớm một chiều mà là cả một quá trình, đòi hỏi giáo
viên phải kiên trì, bền bỉ, có lòng nhiệt tình tận tâm với nghề nghiệp thì mới đạt được kết
quả như ý muốn, phong trào ca hát phải được duy trì thường xuyên, liên tục, trong các
buổi học và gắn liền với các hoạt động của Đội TNTP Hồ Chí Minh.
Tôi hy vọng rằng kinh nghiệm nhỏ này sẽ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục bộ
môn âm nhạc và các hoạt động văn nghệ trong nhà trường cho học sinh tiểu học./.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.
Âm nhạc với trẻ em - Tác giả Phạm Tuyên.
2.
Phương pháp dạy học âm nhạc cho học sinh Tiểu học-Tác giả Hoàng Long.
3.
Sách nghệ thuật lớp 1 - 2 - 3
4. Sách âm nhạc lớp 4 - 5
- Xem thêm -