RÌn kÜ n¨ng ®æi ®¬n vÞ ®o lêng cho Häc sinh L íp 5
PhÇn I. §Æt vÊn ®Ò
Häc tËp ph¶i g¾n liÒn víi thùc tiÔn, phôc vô thiÕt thùc cho cuéc sèng. Trong c¸c
m«n häc, m«n to¸n lµ m«n cã vÞ trÝ rÊt quan träng. Nã gãp phÇn quan träng trong
viÖc rÌn luyÖn t duy, ph¬ng ph¸p gi¶i quyÕt vÊn ®Ò... ViÖc gióp häc sinh h×nh thµnh
nh÷ng biÓu tîng h×nh häc vµ ®¹i lîng h×nh häc cã tÇm quan träng ®¸ng kÓ v× ®iÒu
®ã gióp c¸c em ®Þnh híng trong kh«ng gian, g¾n liÒn viÖc häc tËp víi cuéc sèng
xung quanh vµ hç trî häc sinh häc tËp tèt c¸c m«n häc kh¸c nh MÜ thuËt, TËp viÕt,
TNXH, Thñ c«ng...
§èi víi néi dung gi¶ng d¹y vÒ ®o lêng c¸c em ®· ®îc lµm quen tõ líp 1 vµ hoµn
chØnh ë líp 5. C¸c bµi tËp vÒ chuyÓn ®æi ®¬n vÞ ®o lêng mang tÝnh kh¸i qu¸t cao, nã
lµ mét thuéc tÝnh trõu tîng cña c¸c sù vËt vµ hiÖn tîng. §ã lµ mét trong nh÷ng bµi
tËp cã t¸c dông rÌn luyÖn t duy tèt. Song ®èi víi løa tuæi tiÓu häc, ho¹t ®éng nhËn
thøc chñ yÕu dùa vµo h×nh d¹ng bªn ngoµi, cha nhËn thøc râ thuéc tÝnh ®Æc trng cña
sù vËt. Do ®ã häc sinh rÊt khã kh¨n trong viÖc nhËn thøc ®¹i lîng. Thùc tÕ trong
qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y ®æi c¸c ®¬n vÞ ®o lêng t«i thÊy cã ®Çy ®ñ c¸c d¹ng: ®æi tõ ®¬n
vÞ nhá sang ®¬n vÞ lín vµ ngîc l¹i råi ®æi tõ danh sè ®¬n sang danh sè phøc vµ ngîc
l¹i v.v... häc sinh cßn lóng tóng nªn kÕt qu¶ häc tËp cßn cha cao. V× vËy ®Ó n©ng
cao chÊt lîng d¹y häc c¸c bµi to¸n vÒ ®æi ®¬n vÞ ®o lêng t«i ®· nghiªn cøu vµ chän
®Ò tµi “ RÌn kü n¨ng ®æi ®¬n vÞ ®o lêng cho häc sinh líp 5”
phÇn II. GI¶i quyÕt vÊn ®Ò.
1. C¬ së lý luËn
a. Tæng quan ch¬ng tr×nh ®o lêng tiÓu häc.
- HÖ thèng c¸c kiÕn thøc trong néi dung ®o lêng ë tiÓu häc ®îc x©y dùng theo cÊu
tróc ®ång t©m nh c¸c néi dung kh¸c cña to¸n häc nãi riªng vµ c¸c m«n häc kh¸c
nãi chung. HÖ thèng c¸c kiÕn thøc ®îc s¾p xÕp tõ dÔ ®Õn khã, tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc
t¹p. Ngay tõ líp 1, häc sinh ®· ®îc lµm quen víi ®¬n vÞ ®o ®é dµi lµ cm, biÕt ®äc,
viÕt vµ ®o c¸c ®o¹n th¼ng hoÆc c¸c vËt cã ®é dµi díi 20cm. Líp 2 – líp 3 c¸c em
dÇn dÇn lµm quen lÇn lît víi c¸c ®¬n vÞ ®o ®é dµi, ®¬n vÞ ®o khèi lîng, ®¬n vÞ ®o
thêi gian vµ dung tÝch (lÝt), biÕt thùc hµnh c©n, ®o vµ ®æi mét sè ®¬n vÞ ®o ®· häc.
Líp 4 häc sinh ®îc hoµn chØnh b¶ng ®¬n vÞ ®o khèi lîng, ®o ®é dµi, ®o thêi gian (tõ
gi©y ®Õn thÕ kû), ®îc häc c¸c ®¬n vÞ ®o diÖn tÝch tõ mm 2 → m2 vµ bíc ®Çu biÕt ®æi
c¸c ®¬n vÞ ®o ®¬n gi¶n. Líp 5: hoµn chØnh b¶ng ®¬n vÞ ®o diÖn tÝch, ®îc biÕt vÒ mét
sè ®¬n vÞ ®o thÓ tÝch thêng dïng vµ ghÐp ®æi ®¬n gi¶n, cñng cè toµn bé hÖ thèng
c¸c ®¬n vÞ ®o lêng th«ng qua nhiÒu tiÕt luyÖn tËp ( tæng sè lµ 17 tiÕt). Ch¬ng tr×nh
®o lêng líp 5 chiÕm tû lÖ lín h¬n so víi ch¬ng tr×nh ®o lêng cña c¸c líp díi, rÌn kü
n¨ng ®æi ®¬n vÞ nhiÒu h¬n vµ mang tÝnh tæng hîp h¬n. MÆt kh¸c líp 5 häc sinh ®·
®îc häc ®Õn sè thËp ph©n nªn c¸c d¹ng bµi tËp còng phong phó h¬n.
NHỮ ĐÌNH ĐẠO
1
TRƯỜNG T.H LIÊN PHƯƠNG
RÌn kÜ n¨ng ®æi ®¬n vÞ ®o lêng cho Häc sinh L íp 5
b. Ch¬ng tr×nh ®æi ®¬n vÞ ®o lêng líp 5:
§¬n vÞ ®o ®é dµi: Gåm 4 tiÕt (kÓ c¶ «n tËp cuèi cÊp), trong ®ã häc sinh ®îc cñng cè b¶ng ®¬n vÞ ®o ®é dµi, viÕt sè ®o ®é dµi díi d¹ng sè thËp phËn.
§¬n vÞ ®o khèi lîng: Gåm 2 tiÕt (v× ph¬ng ph¸p ®æi ®¬n vÞ ®o khèi lîng
gièng víi ®¬n vÞ ®o ®é dµi mµ häc sinh ®· biÕt c¸ch ®æi) häc sinh còng ®îc cñng cè b¶ng ®¬n vÞ ®o khèi lîng vµ viÕt c¸c ®¬n vÞ ®o khèi lîng díi
d¹ng sè thËp ph©n.
§¬n vÞ ®o diÖn tÝch: Gåm 6 tiÕt (kÓ c¶ «n tËp cuèi cÊp) häc sinh ® îc häc
tiÕp c¸c ®¬n vÞ ®o diÖn tÝch lín h¬n m2 vµ ®æi ®¬n vÞ ®o diÖn tÝch.
§¬n vÞ ®o thÓ tÝch: Gåm 3 tiÕt – sau khi häc vÒ kh¸i niÖm thÓ tÝch mét
h×nh , häc ®îc hiÓu kh¸i niÖm m3, dm3, cm3, quan hÖ chóng vµ tõ ®ã ®æi
c¸c ®¬n vÞ ®o ®ã.
§¬n vÞ ®o thêi gian: Gåm 2 tiÕt vÒ b¶ng ®¬n vÞ ®o thêi gian vµ ®æi c¸c
®¬n vÞ ®o ®ã
Ngoµi ra trong c¸c tiÕt häc vÒ thÓ tÝch c¸c h×nh vµ c¸c phÐp tÝnh vÒ sè ®o thêi
gian häc sinh còng ®îc luyÖn tËp thªm vÒ ®æi ®¬n vÞ ®o.
2. Thùc tr¹ng cña vÊn ®Ò.
Khi lµm c¸c bµi tËp vÒ ®æi ®¬n vÞ ®o lêng, ®Æc biÖt lµ ®¬n vÞ ®o diÖn tÝch vµ
thÓ tÝch häc sinh cßn lóng tóng, thêng thiÕu ch÷ sè ë phÇn thËp ph©n hµng liÒn víi
phÇn nguyªn hoÆc cha chuyÓn dÞch dÊu ph©û ®ñ c¸c ch÷ sè t¬ng øng.
* VÝ dô 1: 8m2 463cm2 = 8, 0463m2
+ NhiÒu häc sinh lµm: 8m2 463cm2 = 84,63m2 hoÆc 8,463 m2
* VÝ dô 2: 6,9784 m3 =6978,4 dm3
+ Cßn mét sè häc sinh lµm b»ng 69,784 dm3 hoÆc 697,84dm3
- Nguyªn nh©n: - Do cha thuéc kü thø tù b¶ng ®¬n vÞ ®o ®ã
- Do cßn nhÇm lÉn quan hÖ gi÷a 2 ®¬n vÞ liÒn nhau cña ®¬n vÞ ®o ®é dµi víi ®¬n vÞ
®o diÖn tÝch vµ ®¬n vÞ ®o thÓ tÝch.
- Do kh¶ n¨ng tÝnh to¸n cßn h¹n chÕ.
- Nh chóng ta ®· biÕt c¸c d¹ng bµi tËp vÒ ®¬n vÞ ®o lêng líp 5 ®îc s¾p xÕp tõ ®¬n
gi¶n ®Õn phøc t¹p, tõ c¸c bµi d¹ng ®æi ®¬n vÞ ®o lêng ®¬n gi¶n ®Ó cñng cè lý thuyÕt
råi n©ng cao dÇn ®Õn c¸c bµi tËp ®æi ®¬n vÞ ®o phøc t¹p v× vËy muèn n©ng cao chÊt
lîng ®æi ®¬n vÞ ®o lêng gi¸o viªn ph¶i gióp häc sinh:
+ N¾m v÷ng tõng b¶ng ®¬n vÞ ®o. Thuéc thø tù b¶ng ®ã tõ nhá ®Õn lín vµ
ngîc l¹i tõ lín sang nhá.
+ N¾m v÷ng ®îc quan hÖ gi÷a 2 ®¬n vÞ ®o lêng liÒn nhau vµ gi÷a c¸c ®¬n vÞ
kh¸c nhau.
NHỮ ĐÌNH ĐẠO
2
TRƯỜNG T.H LIÊN PHƯƠNG
RÌn kÜ n¨ng ®æi ®¬n vÞ ®o lêng cho Häc sinh L íp 5
+ X¸c ®Þnh lo¹i bµi vµ biÕt c¸ch chuyÓn ®æi ®¬n vÞ ®o.
- Muèn vËy ®ßi hái gi¸o viªn ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm nhËn thøc cña häc sinh tiÓu
häc ®Ó lùa chän ph¬ng ph¸p phï hîp víi néi dung vµ ®èi tîng häc sinh, t¹o høng
thó häc tËp cho häc sinh, gióp c¸c em ph¸t huy trÝ lùc, chñ ®éng lÜnh héi kiÕn thøc,
n¨ng ®éng, linh ho¹t trong viÖc luyÖn tËp ®æi ®¬n vÞ ®o.
- §Ó rÌn luyÖn kü n¨ng ®æi ®¬n vÞ ®o cho häc sinh tríc hÕt gi¸o viªn ph¶i t×m hiÓu
kÜ néi dung, yªu cÇu cña s¸ch gi¸o khoa tõ ®ã ph©n lo¹i ®îc c¸c bµi tËp vÒ ®æi ®¬n
vÞ ®o lêng. Cã thÓ chia c¸c bµi tËp vÒ ®æi ®¬n vÞ ®o lêng b»ng nhiÒu c¸ch kh¸c nhau
nhng t«i c¨n cø vµo quan hÖ cña 2 ®¬n vÞ liÒn nhau trong c¸c ®¬n vÞ ®o ®Ó cã thÓ
chia thµnh 4 nhãm bµi nh sau:
+ Lo¹i thø nhÊt: §æi ®¬n vÞ ®o ®é dµi vµ khèi lîng
+ Lo¹i thø hai: §æi ®¬n vÞ ®o diÖn tÝch
+ Lo¹i thø ba: §æi ®¬n vÞ ®o thÓ tÝch
+ Lo¹i thø t: §æi ®¬n vÞ ®o thêi gian
- Trong mçi nhãm bµi trªn ®Òu cã ®ñ c¸c bµi tËp
* D¹ng 1: §«Ø tõ ®¬n vÞ lín sang ®¬n vÞ bÐ gåm:
+ Danh sè ®¬n sang danh sè ®¬n
+ Danh sè phøc danh sè ®¬n
+ Danh sè ®¬n sang danh sè phøc
* D¹ng 2: §æi tõ ®¬n vÞ bÐ sang ®¬n vÞ lín gåm:
+Danh sè ®¬n sang danh sè ®¬n
+ Danh sè phøc sang danh sè ®¬n
+ Danh sè ®¬n sang danh sè phøc
* D¹ng 3: §iÒn dÊu >, <, = vµo « trèng
3. c¸c BiÖn ph¸p thùc hiÖn ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ rÌn kÜ
n¨ng ®æi ®¬n vÞ ®o lêng cho häc sinh líp 5.
3.1. §æi ®¬n vÞ ®o ®é dµi vµ ®¬n vÞ ®o khèi lîng
* D¹ng 1: §æi tõ ®¬n vÞ lín sang ®¬n vÞ bÐ.
+ a. Danh sè ®¬n
VÝ dô1: 6,2 kg = ....g
4,1658 m = .......cm.
Gi¸o viªn híng dÉn häc sinh biÓu b¶n chÊt cña phÐp ®æi lµ 1 kg = 1000 g nªn
6,2 hg = 6,2 x 1000 (g) = 6200g. Nh vËy lµ ta chØ viÖc dÞch chuyÓn sang ph¶i 3 ch÷
sè t¬ng øng víi 3 ®¬n vÞ ®o khèi lîng liªn tiÕp lµ hg, dag, g. HoÆc lm = 100 cm nªn
4,1658m = 4,1658 x100 (cm) = 416,58 cm.
Khi häc sinh ®· hiÓu râ b¶n chÊt phÐp ®æi th× chØ cÇn dÞch chuyÓn dÊu phÈy
sang ph¶i mçi ®¬n vÞ ®o liÒn sau nã lµ mét ch÷ sè hoÆc thªm 1 ch÷ sè 0 øng víi
NHỮ ĐÌNH ĐẠO
3
TRƯỜNG T.H LIÊN PHƯƠNG
RÌn kÜ n¨ng ®æi ®¬n vÞ ®o lêng cho Häc sinh L íp 5
mét ®¬n vÞ ®o ( võa viÕt võa nhÈm tªn ®¬n vÞ ®o). Gi¸o viªn biÓu thÞ cho häc sinh
b»ng lîc ®å ph©n tÝch sau ®Ó häc sinh dÔ hiÓu, dÔ nhí.
6,2 kg= 6 2
0
0 g
4,1658 m =4 1 6 ,58 cm
kg
m
hg
dm
dag
cm
g
+ b. Danh sè phøc
VÝ dô 2: ( viÕt díi d¹ng sè thËp ph©n)
8m 5dm = ....cm; 4kg 5g = ....g =.....kg;
7,086 m=...dm...mm
*§æi 8m 5 fm = ...cm gi¸o viªn híng dÉn theo 2 c¸ch.
C¸ch 1: ®æi 8 m= 800 cm vµ 5dm = 50 cm sau ®ã céng 800 + 50 = 850cm
HoÆc häc sinh ghi 8 ®äc lµ 8m ghi tiÕp 5 råi ®äc 5dm vµ ghi ch÷ sè 0 ®äc lµ
0 cm ®Õn ®¬n vÞ cÇn ®æi th× dõng l¹i vµ ghi tªn ®¬n vÞ.
* §æi 7,086 m= ...dm...mm
Häc sinh nhÈm 7(m) 0 (dm) = 70 dm; 8 (cm) 6 (mm) lµ 86 mm.
Ta cã
7,086 m = 70 dm 86mm
C¸ch 2: LËp b¶ng ®æi
®Çu bµi
m dm
cm
mm
KÕt qu¶ ®æi
8m 5dm
8
5
0
0
850cm (8500mm)
13m 45mm
13
0
4,
5
1304,5 cm
7,086
7
0
8
6
70m 86mm
* §æi kg 5g =.....g= .....kg gi¸o viªn híng dÉn häc sinh theo 2 c¸ch.
C¸ch 1: 4kg = 4000 g; 4000g + 5g = 4005 g nh vËy 4kg 5g = 4005g.
Hái 5g = 5/?kg
V× 5g = 5/ 1000 kg= 0,005 kg →4kg 5g = 4,005 kg.
Sau khi häc sinh ®· hiÓu ®îc b¶n chÊt cña phÐp ®æi vµ thuéc thø tù b¶ng ®¬n
vÞ ®o tõ lín ®Õn bÐ th× cã thÓ suy luËn ra ph¬ng ph¸p nhÈm. Häc sinh võa viÕt võa
nhÈm: 4 (kg) 0 (dag) 5 (g) ®Ó ®îc : 4kg 5g = 4005g.
C¸ch 2: LËp b¶ng ®æi
®Çu bµi
Kg hg
dag
g
KÕt qu¶ ®æi
4kg5g
4kg 5g
NHỮ ĐÌNH ĐẠO
4
0
0
5
4005g (40,05 hg)
4,
0
0
5
4,005 kg (400,5dag)
4
TRƯỜNG T.H LIÊN PHƯƠNG
RÌn kÜ n¨ng ®æi ®¬n vÞ ®o lêng cho Häc sinh L íp 5
C¨n cø vµo sè liÖu ®Ò bµi häc sinh ®iÒn c¸c gi¸ trÞ vµo « t¬ng øng råi c¨n cø
vµo yªu cÇu ®æi mµ häc sinh ®Æt dÊu phÈy vµ ghi kÕt qu¶ cho phï hîp. Víi c¸ch lËp
b¶ng nh thÕ nµy häc sinh lµm ®îc nhiÒu bµi tËp cïng ®¬n vÞ ®o mµ kÕt qu¶ kh«ng
hay nhÇm lÉn vµ vÉn ®Ò bµi nh vËy gi¸o viªn cã thÓ hái nhanh nhiÒu kÕt qu¶ ®æi
kh¸c nhau ®Ó luyÖn tËp kü n¨ng ®æi cho häc sinh.
Lu ý: Trong phÇn tr×nh bµy cña SKKN nµy t«i xÕp c¸c bµi tËp d¹ng viÕt díi
d¹ng sè thËp ph©n danh sè phøc sang danh sè ®¬n cïng tªn víi ®¬n vÞ lín vµo d¹ng
®æi ®¬n vÞ lín sang ®¬n vÞ nhá. (4kg 5g = ...kg)
D¹ng 2: §æi tõ ®¬n vÞ bÐ sang ®¬n vÞ lín
a. Danh sè ®¬n
VÝ dô: 70cm = ....m
6 kg = ....tÊn
C¸ch 1: Bµi nµy kh«ng nh÷ng häc sinh ph¶i n¾m v÷ng quan hÖ gi÷a c¸c ®¬n
vÞ ®o mµ cßn cÇn ph¶i n¾m v÷ng kiÕn thøc vÒ ph©n sè, sè thËp ph©n v× häc sinh cÇn
ph¶i hiÓu 70cm =
70
m 0,7 m
100
(häc sinh ph¶i hiÓu v× 1 cm =
1
m ).
100
§ã lµ b¶n
chÊt, ý nghÜa cña phÐp ®æi, cã nh vËy häc sinh míi hiÓu s©u nhí l©u vµ còng tõ ®ã
häc sinh suy ra c¸ch nhÈm.: Ch÷ sè hµng ®¬n vÞ bao giê còng g¾n víi tªn ®¬n vÞ
cña nã vµ mçi hµng tiÕp theo g¾n víi 1 ®¬n vÞ liÒn tríc nã, ta cã 0 (cm) 7(dm) 0(m)
®Ó ®îc 70cm = 0,70m hay 0,7 m (v× nã chØ cã 0 m).
HoÆc häc sinh viÕt vµ nhÈm 6 (kg) 0 (yÕn) 0 (t¹) 0 (tÊn) ®Ó ®îc 6kg = 0, 006
tÊn. Tuy vËy víi c¸ch nhÈm nµy häc sinh vÉn cã thÓ bá sãt hµng hoÆc kh«ng ®¸nh
dÊu phÈy vµo kÕt qu¶ nªn t«i thêng yªu cÇu häc sinh lËp b¶ng víi c¸c bµi tËp ®æi
®¬n vÞ tõ nhá ®Õn lín.
C¸ch 2: LËp b¶ng.
®Çu bµi
tÊn
6 kg
0
246 hg
0
t¹
yÕn
kg
hg
dag
KÕt qu¶ ®æi
KÕt qu¶ ®æi
0
0
6
0
0
0,006 tÊn
0,06 t¹;06 yÕn;60hg
2
0
4
6
0
0,0246 tÊn
2,46yÕn; 24,6 kg
Khi híng dÉn häc sinh lËp b¶ng ®Ó ®æi, gi¸o viªn cÇn híng dÉn kü:
- X¸c ®Þnh khung c¸c ®¬n vÞ ®æi cña toµn bé bµi tËp thËm chÝ c¸c bµi tËp
trong tiÕt häc ®Ó tiÕt kiÖm tèi ®a sè b¶ng cÇn lËp.
- X¸c ®Þnh ®óng yªu cÇu bµi tËp cÇn ®æi ra ®¬n vÞ nµo
§æi víi bµi tËp ®æi tõ ®¬n vÞ nhá ra ®¬n vÞ lín th× ch÷ sè hµng ®¬n vÞ cña nã
lu«n g¾n víi tªn ®¬n vÞ ®ã trong b¶ng ®iÒn, sau ®ã cø mçi ch÷ sè hµng tiÕp theo
g¾n víi 1 ®¬n vÞ liÒn tríc nã, nÕu thiÕu ch÷ sè th× tiÕp tôc viÕt ch÷ sè 0 cho ®Õn ®¬n
vÞ cÇn ®æi.
- §iÒn dÊu phÈy vµo sau ®¬n vÞ cÇn ®«Ø råi ghi kÕt qu¶ vµo bµi lµm.
NHỮ ĐÌNH ĐẠO
5
TRƯỜNG T.H LIÊN PHƯƠNG
RÌn kÜ n¨ng ®æi ®¬n vÞ ®o lêng cho Häc sinh L íp 5
b. Danh sè phøc.
VÝ dô: a/ 63dm= 6,3m; 5mm = 0,005m → 63 dm 5mm = 6,3 + 0,005 = 6,
305 m
*NhÈm b¶ng ®¬n vÞ tõ bÐ ®Õn lín
a/ 63 dm 5mm: Häc sinh võa nhÈm võa viÕt tõ ph¶i sang tr¸i.
5 (mm) 0 (cm) 3 (dm) 6 (m) råi ®¸nh dÊu phÈy sau ch÷ sè chØ ®¬n vÞ m ta ®îc kÕt qu¶: 63dm 5mm = 6, 305m.
b/ 2035 kg = ...tÊn... kg: häc sinh nhÈm 5 (kg) 3 (yÕn) 0( t¹) 2 (tÊn). §iÒn 2
vµo danh sè tÊn, tÊt c¶ c¸c ch÷ sè cßn l¹i viÕt ®óng theo thø tù vµo kg t¹ ® îc : 2035
kg = 2 tÊn 035 kg = 2 tÊn 35 kg. ®©y lµ bµi tËp ngîc cña bµi a, muèn lµm tèt bµi tËp
nµy ®ßi hái häc sinh ph¶i thuéc kÜ b¶ng ®¬n vÞ ®o cÇn ®æi vµ x¸c ®Þnh ®óng gi¸ trÞ
t¬ng øng cña tõng ®¬n vÞ ®o.
C¸ch 2: LËp b¶ng.
Thùc ra b¶n chÊt, ý nghÜa cña bµi to¸n lµ nh sau song c¸ch thÓ hiÖn kh¸c
nhau, c¸ch nµy häc sinh Ýt nhÇm lÉn h¬n bíi c¸c em ®· viÕt c¸c ®¬n vÞ ®o theo thøc
tù, chØ cÇn mét lÇn viÕt ®· ¸p dông cho nhiÒu bµi ®æi vµ nã hiÓn thÞ râ rµng kh«ng
nh ph¬ng ph¸p nhÈm ë trªn.
®Çu bµi
m
dm
cm
mm
KÕt qu¶ ®æi
63 dm 5mm
6
3
0
5
6,305m
®Çu bµi
tÊn
t¹
yÕn
kg
KÕt qu¶ ®æi
2035 kg
2
0
3
5
2 tÊn 35kg (20 t¹ 35kg)
Khi ®æi danh sè ®¬n sang danh sè phøc nh trªn ta ph©n tÝch c¸c ch÷ sè vµo
c¸c ®¬n vÞ t¬ng øng theo thø tù b¶ng ®¬n vÞ ®o lêng tõ ph¶i sang tr¸i råi c¨n cø vµo
yªu cÇu cña ®Ò bµi mµ lùa chän c¸c gi¸ trÞ t¬ng øng víi c¸c ®¬n vÞ cÇn ®æi.
§Ó häc sinh hiÓu thªm vÒ ký hiÖu vµ nhí l©u b¶ng ®¬n vÞ ®o ®é dµi vµ gi¸ trÞ
cña c¸c ®¬n vÞ gi¸o viªn cã thÓ cung cÊp thªm cho häc sinh hiÓu ý nghÜa vÒ tªn gäi
cña chóng.
- §¬n vÞ chÝnh lµ mÐt
- ®ªca: nghÜa lµ 10 (mêi)
- hect«: nghÜa lµ 100 (mét tr¨m)
- kil«: nghÜa lµ 1000 (mét ngh×n)
- ®ªxi: nghÜa lµ
- xenti: nghÜa lµ
NHỮ ĐÌNH ĐẠO
1
10
(mét phÇn mêi)
1
100
(mét phÇn tr¨m)
6
TRƯỜNG T.H LIÊN PHƯƠNG
RÌn kÜ n¨ng ®æi ®¬n vÞ ®o lêng cho Häc sinh L íp 5
- mili: nghÜa lµ
1
1000
(mét phÇn ngh×n)
Nh vËy häc sinh cã thÓ hiÓu kil«met lµ mét ngh×n mÐt hoÆc x¨ngtimÐt lµ mét
phÇn mét tr¨m mÐt v.v...
3.2: §¬n vÞ ®o diÖn tÝch
D¹ng 1: §æi tõ ®¬n vÞ lín sang ®¬n vÞ bÐ.
T¬ng tù nh ®æi ®¬n vÞ ®o ®é dµi muèn n©ng cao chÊt lîng ®æi ®¬n vÞ ®o diÖn
tÝch, ®ßi hái häc sinh ph¶i lµm thµnh th¹o c¸c bµi tËp ®æi c¬ b¶n ë ®Çu.
Mçi phÇn; n¾m v÷ng thø tù xu«i, ngîc cña b¶ng ®¬n vÞ ®o diÖn tÝch vµ quan hÖ
gi÷a c¸c ®¬n vÞ ®ã ®Ó rót ra c¸ch ®æi c¸c bµi tËp ®ßi hái t duy linh ho¹t.
Gi¸o viªn chØ cÇn lu ý häc sinh quan hÖ cña c¸c ®¬n vÞ ®o. 2 ®¬n vÞ liÒn nhau
h¬n kÐm nhau 100 lÇn nªn khi ®æi ®¬n vÞ tõ lín sang nhá mçi ®¬n vÞ ®o liÒn nhau
nã ph¶i thªm 2 ch÷ sè 0 (®èi víi sè tù nhiªn) hoÆc dÞch chuyÓn dÊu phÈy sang ph¶i
mçi ®¬n vÞ 2 ch÷ sè.
a. Danh sè ®¬n
VÝ dô: ViÕt c¸c sè ®o sau díi d¹ng b»ng m2:1.25km2; 16.7ha ( bµi 1 trang
76).
Gi¸o viªn gîi më ®Ó häc sinh tÝnh 1km2 = 1000.000m2.
1.25km2 = 1.25 x 1000000 = 1250000m2
Gi¸o viªn híng dÉn häc sinh viÕt 1 vµ nhÈm 1 km2 viÕt tiÕp 2 ch÷ sè 25 vµ
®äc 25 hm2 viÕt thªm 00 vµ ®äc 00dm2 viÕt tiÕp 00 vµ ®äc 00m2, nh vËy ta ®îc
1.25km2 = 1250000m2.
HoÆc nhÈm tõ km2 ®Õn m2 lµ3 ®¬n vÞ ®o diÖn tÝch ta chuyÓn dÊu phÈy sang
ph¶i 2 x 3 = 6 (ch÷ sè).
d. Danh sè phøc
VÝ dô: 16m28dm2 = ........m2;
3.4725m2 = .......... dm2 ..... cm2
T¬ng tù nh ®¬n vÞ ®o ®é dµi ®Ó tr¸nh nhÇm lÉn gi¸o viªn nªn híng dÉn häc
sinh lËp b¶ng ®æi ra nh¸p.
§Ò bµi
m2
dm2
cm2
mm2
KÕt qu¶ ®æi (hoÆc)
2
2
16m 8dm
16
08
00
00
16.08m2 160800cm2)
2
3.4725m
3
47
25
347dm225cm2
Lu ý khi lËp b¶ng:
- Cã thÓ lËp c¶ b¶ng ®¬n vÞ ®o diÖn tÝch hoÆc tuú theo ®¬n vÞ ®o trong bµi tËp
lín nhÊt lµ g×, nhá nhÊt lµ g× mµ chän sè cét däc cho phï hîp
- Gi¸ trÞ cña ®¬n vÞ theo ®Ò bµi ph¶i viÕt ®óng cét
- Trong b¶ng ph©n tÝch mçi cét ph¶i ®ñ 2 ch÷ sè
- Tuú theo ®Ò bµi yªu cÇu ®æi biÕn ®¬n vÞ nµo th× ph¶i ®¸nh dÊu phÈy sau 2
ch÷ sè cña ®¬n vÞ Êy hoÆc chän gi¸ trÞ sè phï hîp víi ®¬n vÞ cÇn ®æi.
NHỮ ĐÌNH ĐẠO
7
TRƯỜNG T.H LIÊN PHƯƠNG
RÌn kÜ n¨ng ®æi ®¬n vÞ ®o lêng cho Häc sinh L íp 5
D¹ng 2: §æi tõ ®¬n vÞ bÐ sang ®¬n vÞ lín
a. Khi ®æi ®¬n vÞ tõ nhá ®Õn lín ta chØ viÖc dêi dÊu phÈy tõ ph¶i sang tr¸i
mçi ®¬n vÞ ®o liÒn tríc nã 2 ch÷ sè, nÕu thiÕu ch÷ sè th× ta thªm ch÷ sè 0 vµo bªn
tr¸i cho ®ñ mçi ®¬n vÞ 2 ch÷ sè råi ®¸nh dÊu phÈy sau ®¬n vÞ cÇn ®æi.
VÝ dô: tõ m2 ®æi ra hm2 (hecta) ph¶i qua (2 kho¶ng c¸ch) 2 lÇn chuyÓn ®¬n vÞ
®o liÒn tríc nã (m2 dam2hm2) nªn ta ph¶i dêi dÊu phÈy sang tr¸i 2 x 2 =4 (ch÷
sè) lu ý: 2 ch÷ sè hµng chôc vµ hµng ®¬n vÞ cña d÷ liÖu ®Ò bµi ph¶i lu«n g¾n víi tªn
®¬n vÞ cña nã; kh«ng cÇn xÐt ®Õn phÇn thËp ph©n.
Khi thùc hµnh häc sinh cã thÓ nhÈm nh sau:
VÝ dô: 199.5 m2 = ..........km2.
0
00
01
99
,
5m2 = 0,00 01 99 5 km2
km2
hm2
dam2
m2
T¬ng tù nh lîc ®å ph©n tÝch trªn ta cã thÓ lËp b¶ng nh ®æi ®¬n vÞ ë trªn.
b. Danh sè phøc
VÝ dô:
a/ 42705 cm2 = ...... m2 .....dm2 .......cm2
b/ 5 cm2 7mm2 = ......dm2
C¸ch lµm bµi tËp nµy t¬ng tù nh bµi tËp ë phÇn a nhng ®Ó thuËn lîi cho viªc
®æi nhiÒu bµi tËp ta nªn lËp b¶ng.
§Ò bµi
m2
dm2
cm2
mm2
KÕt qu¶ ®æi (hoÆc)
2
42075cm
4
27
05
4m2 25dm205cm2
2
2
5cm 7mm
0
05
07
0.0507dm2
ë vÝ dô 2a nÕu nhÈm häc sinh vÉn nhÈm lµ thªm 2 ch÷ sè 0 vµo tríc 57 v× thÕ
gi¸o viªn ph¶i ph©n tÝch cho häc sinh thÊy 5cm 2 = 0,05dm2 vµ 7mm2 = 0,0007dm2
5cm27mm2= 0,05 + 0,0007 = 0,0507dm2.
3.3. §¬n vÞ ®o thÓ tÝch
D¹ng 1: §æi tõ ®¬n vÞ lín sang ®¬n vÞ bÐ
Sau khi häc sinh ®· thµnh th¹o ph¬ng ph¸p ®æi ®¬n vÞ ®o ®é dµi vµ ®o diÖn
tÝch th× gi¸o viªn cho c¸c em so s¸nh quan hÖ cña 2 ®¬n vÞ diÖn tÝch liÒn nhau víi 2
®¬n vÞ thÓ tÝch liÒn nhau khi ®ã häc sinh sÏ dÔ dµng ®æi ®¬n vÞ ®o thÓ tÝch tõ ®¬n vÞ
lín sang ®¬n vÞ nhá.
VÝ dô: Danh sè ®¬n
0.8m3 = ...... dm3
V× 1m3 = 1000dm3 nªn 0.8m3 = 0.8 x 1000 = 800dm3
NHỮ ĐÌNH ĐẠO
8
TRƯỜNG T.H LIÊN PHƯƠNG
RÌn kÜ n¨ng ®æi ®¬n vÞ ®o lêng cho Häc sinh L íp 5
Nh vËy khi chuyÓn tõ ®¬n vÞ thÓ tÝch lín sang ®¬n vÞ nhá ta chØ viÖc chuyÓn
dÊu phÈy sang ph¶i mçi ®¬n vÞ 3 ch÷ sè hoÆc nÕu lµ sè tù nhiªn th× ta chØ viÖc viÕt
thªm mçi ®¬n vÞ liÒn sau nã 3 ch÷ sè 0.
VÝ dô 2: Danh sè phøc
a. 8m375dm3 = .......dm3
b. 6.9784m3 = ........m3.......dm3 .......cm3
C¸ch 1:
a. 8 m3
75 dm3 = ........... dm3
= 8000dm3 + 75 dm3 = 805dm3
b. 6.9784m3 = ........ m3 ..........dm3 .........cm3
Häc sinh nhÈm 6 (m3) 978 (dm3) 400 (cm3)
Ta ®îc 6.9784 m3 = 6m3978dm3400cm3
Lu ý häc sinh tr¸nh nhÇm thªm ch÷ sè 0 tríc ch÷ sè 4 cña ®¬n vÞ ®o cm 3. §Ó
ph¸t huy trÝ lùc häc sinh phÇn nµy nªn ®Ó häc sinh kh¸ giái tù gi¶i thÝch.
C¸ch 2: LËp b¶ng
§Ò bµi
m3
dm3
cm3
KÕt qu¶ ®æi
3
3
8m 75dm
8
075
000
8075 dm3
3
3
6.9784m
6
978
400
6m 978dm3400cm3
Lu ý: Khi ®æi tõ ®¬n vÞ lín sang ®¬n vÞ bÐ th× « cña ®¬n vÞ lín nhÊt kh«ng
cÇn ®ñ 3 ch÷ sè. NÕu c¸c ®¬n vÞ cha ®ñ 3 ch÷ sè th× ph¶i viÕt thªm ch÷ sè 0 vµo
bªn tr¸i cho ®ñ 3 ch÷ sè. Ngoµi ra phÇn thÓ tÝch nµy cßn cã d¹ng: §iÒn tªn ®¬n vÞ
vµo chç … (bµi tËp 1b trang 204) nh sau:
5100397 cm3 = 5 …. 100 … 397 …
Tuy lµ d¹ng míi song bµi tËp nµy kh¸ ®¬n gi¶n, häc sinh chØ cÇn thuéc b¶ng
®¬n vÞ ®o thÓ tÝch tõ nhØ ®Õn lín vµ lµm thµnh th¹o c¸c phÐp ®æi ®· häc ë trªn lµ
häc sinh lµm ®îc dÔ dµng.
D¹ng 2: §æi tõ ®¬n vÞ bÐ sang ®¬n vÞ lín
D¹ng bµi tËp nµy hÇu nh kh«ng cã ë SGK to¸n 5 kÓ c¶ ch¬ng tr×nh thö
nghiÖm n¨m 2000 v× vËy t«i kh«ng ®Ò cËp trong SKKN nµy.
3.4: §¬n vÞ ®o thêi gian
D¹ng 1: §æi tõ ®¬n vÞ lín sang ®¬n vÞ bÐ
§©y lµ ®¬n vÞ ®o lêng mµ häc sinh hay ®æi nhÊt. V× quan hÖ gi÷a c¸c ®¬n vÞ
cña chóng kh«ng ®ång nhÊt. Khi ®æi ®¬n vÞ thêi gian chØ cã c¸ch duy nhÊt lµ thuéc
c¸c quan hÖ cña ®¬n vÞ ®o thêi gian råi ®æi lÇn lît tõng ®¬n vÞ ®o b»ng c¸ch suy
luËn vµ tÝnh to¸n. §æi ®¬n vÞ ®o thêi gian lµ sù kÕt hîp tæng hoµ c¸c kiÕn thøc vÒ sè
tù nhiªn, ph©n sè, sè thËp ph©n vµ kü n¨ng tÝnh to¸n.
VÝ dô : * 2 n¨m 3 th¸ng = 12 th¸ng x 2 + 3 th¸ng = 27 th¸ng
* 2 giê 3 phót = 60 phót x 2 + 3 phót = 123 phót
NHỮ ĐÌNH ĐẠO
9
TRƯỜNG T.H LIÊN PHƯƠNG
RÌn kÜ n¨ng ®æi ®¬n vÞ ®o lêng cho Häc sinh L íp 5
* 7 phót 36 gi©y = …….phót
NhÈm vµ ghi 7 phÈy råi tÝnh 36 gi©y = 36 phót = 0,6 phót
Nªn 7 phót 36 gi©y = 7,6 phót
D¹ng 2 : §æi tõ ®¬n vÞ bÐ sang ®¬n vÞ lín
VÝ dô : 90 phót = ..........giê
Gi¸o viªn gîi ý häc sinh nhÈm 1 giê = 60 phót ; nªn ta lÊy 90: 60 = 1,5 giê
VËy 90 phót = 1,5 giê
VÝ dô 1 : 106 giê = ...........ngµy ...........giê
Gi¸o viªn gîi më cho häc sinh 1 ngµy = ? giê . VËy 106 giê chia ra ®îc bao
nhiªu ngµy ? Cßn d bao nhiªu giê ?
Häc sinh tÝnh : 106 : 24 = 4 (d 10) nh vËy 106 giê = 4 ngµy 10 giê. Víi lo¹i
bµi tËp nµy gi¸o viªn ph¶i yªu cÇu häc sinh thö l¹i kÕt qu¶ th× chÊt lîng ®æi ®¬n vÞ
thêi gian míi cao.
Ngoµi ra häc sinh cßn hay gÆp ®iÒn dÊu >; < = vµ 2 gi¸ trÞ ®¹i lg. Muèn lµm
tèt lo¹i bµi tËp nµy yªu cÇu häc sinh ph¶i n¾m v÷ng bíc ®æi ®¬n vÞ ®o vµ tr×nh bµy
tØ mØ tr¸nh lµm t¾t dÔ ®iÒn sai dÊu.
4. HiÖu qu¶ khi ¸p dông s¸ng kiÕn kinh nghiÖm.
- B¶n th©n t«i trùc tiÕp gi¶ng d¹y m«n To¸n – Líp 5 KÕt qu¶ kh¶o s¸t häc sinh
vµo tuÇn 27 nh sau:
* §èi tîng kh¸o s¸t: Líp 5
* KiÕn thøc: KiÕn thøc chung vÒ ®o lêng
* KÕt qu¶
§iÓm
3-4
5-6
7-8
9-10
Céng
Sè lîng
3
10
12
25
§iÓm
%
0
12
40
48
100
Qua tiÕt d¹y t«i thÊy líp häc s«i næi h¬n, ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß ®ång bé,
nhÑ nhµng. Häc sinh ®· ®îc ph¸t huy tÝch cùc, chñ ®éng trong lÜnh héi tri thøc còng
nh luyÖn tËp thùc hµnh. C¸c em ®· rÊt vui mõng víi kÕt qu¶ ®¹t ®îc sau bµi kiÓm
tra.
PhÇn iii: kÕt luËn vµ kiÕn nghÞ
1. KÕt luËn
Mçi gi¸o viªn ®Òu cã mét ph¬ng ph¸p vµ c¸ch thøc tæ chøc d¹y häc kh¸c
nhau, song lµ mét ngêi trùc tiÕp gi¶ng d¹y t«i nhËn thÊy:
NHỮ ĐÌNH ĐẠO
10
TRƯỜNG T.H LIÊN PHƯƠNG
RÌn kÜ n¨ng ®æi ®¬n vÞ ®o lêng cho Häc sinh L íp 5
- S¸ng kiÕn cña t«i ®a ra víi môc ®Ých: §a ra mét sè quy tr×nh vµ ph¬ng ph¸p gi¶ng
d¹y c¸c bµi tËp vÒ c¸c yÕu tè ®o lêng ë líp 5. Sau khi b¶n th©n t«i ¸p dông ®· ®¹t ®îc mét sè kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh trong viÖc rÌn kÜ n¨ng ®æi ®¬n vÞ ®o lêng cho häc sinh.
- C¸ch d¹y nµy cã mét sè u ®iÓm sau:
+ Học sinh nắm chắc được kiến thức trọng t©m của bài.
+ Ph¸t huy được tÝnh chủ động, tÝch cực trong học tập.
+ Gi¸o viªn kh«ng phải nãi nhiều mà thay vào đã học sinh sẽ được thực hành
nhiều.
+ C¸c tồn tại của những năm học trước đã được khắc phục ở năm học này.
+ Tiết học đảm bảo đóng thời gian quy định, tr¸nh được sự đơn điệu trong bài
học, thu hó t sự chó ý của học sinh.
2 . KiÕn nghÞ
a- Đối với gi¸o viªn:
- Cần cã nhận thức đóng: gi¸o viªn là chủ thể trực tiếp đổi mới phương ph¸p dạy
học, kh«ng ai làm thay được và điều đã diễn ra thường xuyªn , liªn tục trong bài
học, m«n học , lớp học, trường học và qu¸ tr×nh dạy học.
- Cần phải biết tạo ra kh«ng khÝ học tập thật thoải m¸i, tự nhiªn,. Biết tr©n trọng
những ph¸t hiện của c¸c em dï là nhỏ nhất. Gi¸o viªn cần quan t©m đến mọi đối
tượng học sinh, ph¸t huy khả năng và sở trường của c¸c em.
2- Đối với cấp quản lý
- Thực hiện tốt việc đổi mới phương ph¸p dạy học. Đổi mới c¸ch dạy của Gi¸o
viªn, c¸ch học của học sinh và đổi mới c¸ch đ¸nh gi¸ học sinh. Đưa học sinh từ vai
trß thụ động sang vai trß chủ động của qu¸ tr×nh tiếp thu kiến thức.
- N©ng cao vai trß và tr¸ch nhi ệm của tổ chuyªn m«n trong việc tổ chức và triển
khai c¸c hoạt động chuyªn m«n.
NHỮ ĐÌNH ĐẠO
11
TRƯỜNG T.H LIÊN PHƯƠNG
RÌn kÜ n¨ng ®æi ®¬n vÞ ®o lêng cho Häc sinh L íp 5
- Cã kế hoạch cung ứng s¸ch gi¸o khoa , cc tài liệu tham khảo và đồ dùng dạy học,
ngay từ khi kết thóc năm học cũ, để gi¸o viªn cã thời gian nghiªn cứu, t×m hiểu
trước khi tham gia c¸c lớp bồi dưỡng.
Trªn đ©y là toàn bộ nội dung SKKN “ RÌn kÜ n¨ng ®æi ®¬n vÞ ®o lêng cho
häc sinh líp 5 ”; với mục đÝch: “đưa học sinh vào vị trÝ chủ thể của hoạt động nhận
thức, học sinh được hoạt động nhiều hơn, suy nghĩ nhiều hơn” như mục đÝch của
chương tr×nh tiểu học đã đề ra. Víi thời gian cã hạn nªn SKKN này sẽ kh«ng
tr¸nh khỏi những hạn chế, thiếu sãt, kÝnh mong c¸c thầy c« gi¸o cï ng bạn đọc gãp
ý, bổ sung để SKKN được hoàn thiện hơn.
Xin tr©n trọng cảm ơn!
Ngêi viÕt
Nh÷ §×nh §¹o
PHỤ
PHỤ LỤC
LỤC
Néi dung
PhÇn i: §Æt vÊn ®Ò
PhÇn II. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò
1. C¬ së lý luËn
2. Thùc tr¹ng cña vÊn ®Ò
3. C¸c biÖn ph¸p thùc hiÖn ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ rÌn kÜ n¨ng ®æi
®¬n vÞ ®o lêng cho häc sinh Líp 5.
3.1. §æi ®¬n vÞ ®o ®é dµi vµ ®¬n vÞ ®o khèi lîng
3.2. §æi ®¬n vÞ ®o diÖn tÝch
3.3. §æi ®¬n vÞ ®o thÓ tÝch
3.4. §æi ®¬n vÞ ®o thêi gian
4. HiÖu qu¶ khi ¸p dông s¸ng kiÕn kinh nghiÖm
NHỮ ĐÌNH ĐẠO
12
trang
1
1
1
2
4
4
8
10
11
12
TRƯỜNG T.H LIÊN PHƯƠNG
RÌn kÜ n¨ng ®æi ®¬n vÞ ®o lêng cho Häc sinh L íp 5
Iii. kÕt luËn vµkiÕn nghÞ
1. KÕt lu©n
2. KiÕn nghÞ
13
13
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1- S¸ch Gi¸o khoa m«n To¸n – Líp 5 ( T©p 1 – TËp 2).
2- Hồ ChÝ Minh. Về vấn đề gi¸o dục – NXB Gi¸o dục – 1990.
3- Lª Văn Hồng, Lª Ngọc Lan, Nguyễn Văn Thành. T©m lÝ học lứa tuổi và
t©m lÝ học sư phạm - Đại học quốc gia Hà Nội – 1999.
4- Nghị quyết Đại hội đại biểu lần IX của Đảng về định hướng chiến lược ph¸t
triển GD - ĐT trong thời k× CNH – HĐH đất nước.
5- Tạp chÝ Gi¸o dục - năm 2010 - 2011
6- Tạp chÝ: “Thế giới trong ta” năm 2010 – 2011
7- D¹y hoc c¸c yÕu tè ®o lêng NXB Gi¸o dôc – 1999
8- Ph¬ng ph¸p d¹y häc m«n To¸n Líp 5 – NXB Gi¸o dôc
NHỮ ĐÌNH ĐẠO
13
TRƯỜNG T.H LIÊN PHƯƠNG
- Xem thêm -
.DOC 
13 
267 
65 
