Tài liệu Skkn quản lý học sinh qua công tác chủ nhiệm.

Trần Thị Ngọc Hòa Sáng kiến kinh nghiệm A. ĐẶT VẤN ĐỀ Trong tình hình Đất nước hội nhập toàn cầu, Nhà trường đang tiến đến mục tiêu khẳng định thương hiệu trong tương lai, đổi mới phương pháp đào tạo nhằm phát huy tính tích cực trong học tập cũng như hoạt động của học sinh là một trong các phương hướng cải cách giáo dục nhằm tạo ra những con người lao động sáng tạo, làm chủ bản thân, làm chủ đất nước – có cả đức lẫn tài. Bởi “Có đức mà không có tài – làm việc gì cũng khó. Có tài mà không có đức là người vô dụng”. Thật vậy, song song với việc “dạy chữ” cho các em, chúng ta cần hết sức quan tâm đến việc: “Dạy người”. Vì đây là sự nghiệp giáo dục của toàn Đảng, toàn dân mà trong đó ngành sư phạm giữ vai trò then chốt. ‘Tiên học lễ – hậu học văn” chân lí đó được tồn tại từ bao đời nay và không bao giờ phai nhạt. Nên vấn đề tu dưỡng đạo đức cho học sinh trong nhà trường là trách nhiệm của tất cả Thầy Cô, đặc biệt là người Thầy làm công tác chủ nhiệm trong việc hình thành “Nhân cách” của các em. Định nghĩa trên Wikipedia: “Nhân cách là hệ thống những phẩm giá của một người được đánh giá từ mối quan hệ qua lại của nhười đó với những người khác, với tập thể, với xã hội và thế giới tự nhiên xung quanh trong mọi tầm nhìn xuyên suốt quá khứ, hiện tại và tương lai. Nhân cách là giá trị được xây dựng và hình thành trong thời gian con người tồn tại trong xã hội. Nó đặc trưng cho mỗi con người, thể hiện nhưỡng phẩm chất bên trong con người nhưng lại mang tính xã hội sâu sắc”. Do vậy, chúng ta cần phải làm gì để quá trình giáo dục này tiến hành một cách chu đáo, có kế hoạch, phương pháp thích hợp nhằm xây dựng lớp học thành một tập thể đoàn kết, tích cực, chủ động trong mọi hoạt động, mang tính chất giáo dục toàn diện, phát huy khả năng tự quản, tự giác của học sinh dưới sự chỉ đạo thống nhất về công tác chủ nhiệm của nhà trường. Kính thưa quý thầy cô giáo và các bạn đồng nghiệp, trong quãng đời đi dạy của một người giáo viên, thật đáng tiếc nếu ta chưa một lần làm công tác chủ nhiệm lớp. Vì Trang 1 Trần Thị Ngọc Hòa Sáng kiến kinh nghiệm công tác này mang lại cho ta nhiều cảm xúc, giúp ta khám phá, trãi nghiệm bản thân từ đó tích lũy nhiều kinh nghiệm làm vốn kiến thức cho cuộc sống và đặc biệt là lưu lại trong ta những kỷ niệm khó quên trong cuộc đời. Nhưng trong thực tế vẫn còn một số giáo viên rất “ ngại” khi được giao công tác chủ nhiệm lớp hoặc khi nhận thì làm cho xong không toàn tâm toàn ý cho công việc. Tôi thiết nghĩ đối với giáo viên chủ nhiệm, đòi hỏi người giáo viên không những giỏi chuyên môn mà còn phải có những phấm chất đạo đức tốt, kỹ năng sống, là tấm gương sáng cho học sinh noi theo. Những hành động , cử chỉ của người thầy sẽ để lại suy nghĩ và ấn tượng trong lòng học sinh, chúng ta vừa ‘dạy chữ” vừa “dạy người”, “dạy chữ” thì dể, tất nhiên cũng đòi hỏi khả năng chuyên môn nghiệp vụ của người thầy, nhưng “dạy người” theo tôi mới thực sự khó. Bởi nhân cách của học sinh là một phần “hình ảnh” của người thầy. Trong phạm vi bài viết này tôi xin tổng hợp các kinh nghiệm mang tính thiết thực đã tích lũy được qua nhiều năm làm công tác chủ nhiệm . Rất mong được sự trao đổi, phản hồi và góp ý xây dựng của các quý thầy cô, các bạn đồng nghiệp và những người làm công tác giáo dục. B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. THUẬN LỢI VÀ KHÓ KHĂN: Là giáo viên trực tiếp giảng dạy bản thân tôi nhận thấy rằng: Sản phẩm giáo dục mà chúng ta tạo ra không thể biết trước chính xác kết quả như bao sản phẩm của các ngành nghề khác. Đặc biệt là sự hình thành phẩm chất đạo đức của học sinh không phải một ngày, một buổi là có được mà phải trải qua một thời gian dài rèn luyện, cho nên để đảm nhận công việc này chúng ta phải thật sự kiên trì, nhẫn nại, chịu khó và phải tốn nhiều thời gian công sức để tìm hiểu; lắng nghe tâm tư nguyện vọng của từng đối tượng học sinh trong lớp. Như vậy GVCN phải đề ra được kế hoạch, phương pháp giáo dục thích hợp cho từng trường hợp đặc biệt bằng cả tấm lòng yêu thương, nhân ái của người Thầy. Trang 2 Trần Thị Ngọc Hòa Sáng kiến kinh nghiệm Đầu năm học này, tôi nhận thấy những thuận lợi và khó khăn sau: 1. Thuận lợi  Đa số học sinh nhà gần trường, thuộc địa phương.  Hầu hết học sinh có ý thức kỷ luật cao, ngoan, lẽ phép với thầy cô, biết vâng lời cha mẹ. Tích cực tham gia hoạt động phong trào do Đoàn, trường, lớp tổ chức.  Cơ sở vật chất khang trang. Phòng học sạch, thoáng mát, cơ sở vật chất tương đối đầy đủ, trang thiết bị đèn, quạt, bàn ghế cho học sinh, kể cả ghế ngồi của học sinh khi sinh hoạt dưới cờ. Tạo không khí phấn khích trong học sinh và giáo viên  Được sự quan tâm, giúp đỡ của Ban giám hiệu, bộ phận Giám thị, đội ngũ giáo viên bộ môn có chuyên môn vững, nhiệt tình trong giảng dạy.  Được sự nhiệt tình phối hợp chặt chẽ giữa các bậc phụ huynh với cô giáo chủ nhiệm.  Ngoài công tác chủ nhiệm, là giáo viên giảng dạy bộ môn Toán, môn học có nhiều tiết nhất nên thời gian gần gũi các em tương đối nhiều. 2. Khó khăn  Vẫn còn một số học sinh cá biệt chưa có ý thức trong học tập và rèn luyện đạo đức chủ yếu do tác động từ hoàn cảnh gia đình hoặc xã hội, bạn bè.  Một số ít học sinh chuyển từ nơi khác về chẳng hạn như: Quận 4, Quận Tân bình, Huyện Nhà Bè,… gặp khó khăn trong việc di chuyển, thường xuyên đi trễ, vắng tiết. Một số học sinh thuộc thành phần dân nhập cư hoặc có hoàn cảnh gia đình không thuận lợi, không ổn định, cha mẹ ly dị, lo kiếm sống không có thời gian chăm sóc con cái.  Trường thuộc địa bàn phức tạp, một số thành phần dân cư mau chóng giàu lên nhờ bán đất đời sống được nâng lên nhanh chóng và không bền vững nên các em dễ Trang 3 Trần Thị Ngọc Hòa Sáng kiến kinh nghiệm bị rơi vào lối sống thiên về vật chất, do đó càng khó khăn hơn trong việc giáo dục tư tưởng cho các em có lối sống hồn nhiên, thiếu lý tưởng.  Sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ đặc biệt là lĩnh vực công nghệ thông tin đóng góp tích cực đến đời sống xã hội chúng ta, tuy nhiên mặt trái của nó như game online, các trang website không lành mạnh... ảnh hưởng không nhỏ và có tác động xấu đến không ít học sinh đặc biệt là học sinh THPT lứa tuổi có nhiều biến đổi về tâm sinh lý Trên đây là một số thuận lợi và khó khăn mà giáo viên sẽ gặp phải khi làm công tác chủ nhiệm.Cho nên khi được giao làm công tác chủ nhiệm lớp bản thân tôi đề ra một số biện pháp cần thiết để thực hiện : II. MỘT SỐ BIỆN PHÁP THỰC HIỆN 1. Giáo viên chủ nhiệm cần nắm chắc một số văn bản qui định Giáo viên chủ nhiệm cần phải nắm vững các văn bản qui định về nhiệm vụ của học sinh trong nhà trường; về qui định khen thưởng và kỷ luật; về nội qui và cách xếp loại 2 mặt giáo dục; phổ biến đến từng đối tượng học sinh. Ngoài ra, chúng ta cần nắm và hiểu rõ chức năng và nhiệm vụ cơ bản của giáo viên chủ nhiệm để thực hiện công tác một cách hiệu quả; tối ưu nhất, có tính thuyết phục dựa trên những luận cứ, luận chứng rõ ràng. (Luật giáo dục, Điều lệ Nhà trường, Qui chế đánh giá xếp loại học sinh THPT, …) 2. Giáo viên chủ nhiệm nắm chắc về đặc điểm tình hình của lớp để có cách tổ chức, quản lý, điều phối các hoạt động:  Sĩ số: từ 40 - 45. sự chênh lệch nam, nữ là đáng kể, đặc biệt là các lớp đầu của khối, thông thường nữ nhiều hơn nam.  Giáo viên chủ nhiệm cần tìm hiểu đầy đủ các chi tiết sau đây:  Nắm danh sách lớp, xếp tên học sinh theo thứ tự A, B, C… Trang 4 Trần Thị Ngọc Hòa  Sáng kiến kinh nghiệm Thành phần gia đình. Giáo viên chủ nhiệm tiến hành cho học sinh làm lí lịch đầu năm (cần chính xác: Họ và tên; ngày, tháng, năm sinh; nơi sinh… đúng theo khai sinh; địa chỉ cụ thể (khu – ấp – số nhà – xã thường trú hoặc tạm trú hay ở trọ; họ tên cha, mẹ và nghề nghiệp). Dựa trên cơ sở đó, giáo viên chủ nhiệm cần phải chú ý đến:  Các học sinh diện học sinh nghèo hiếu học có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn. Diện gia đình học sinh không hạnh phúc: Cha, mẹ li dị, sống không hợp pháp, ly thân…  Lập và phân chia học sinh theo địa bàn cư trú, phân theo từng khu vực.  Thành phần bản thân: Căn cứ vào sổ điểm lớp; căn cứ vào kết quả học tập và hạnh kiểm của học sinh ở năm học trước, kết hợp cùng giáo viên chủ nhiệm cũ (nếu được) để hiểu rõ thêm về từng đối tượng của lớp kể cả: Năng khiếu, thành tích tốt hoặc chưa tốt của học sinh. + Học tập: Giỏi – Khá – Trung bình – Yếu – Kém. + Hạnh kiểm: Tốt – Khá – Trung bình – Yếu. + Đặc điểm: Năng khiếu; thành tích đạt được; những điều chưa tốt.  Qua tìm hiểu sơ lược, giáo viên chủ nhiệm tiến hành sắp xếp chổ ngồi cho học sinh (chú ý đến các học sinh có bệnh khuyết tật về mắt, tai…). Sau đó chia thành 4 tổ. Lập sơ đồ chổ ngồi thành 3 bản: tại lớp 1 bản, giao cho giám thị 1 bản, giáo viên lưu lại một bản để tiện lợi cho việc theo dõi học sinh.  Nếu được hãy lập sơ đồ lớp học bằng chương trình Excel, trong đó có ghi chú từng đặc điểm của từng học sinh và kèm theo hình ảnh, để thuận tiện theo dõi và trao đổi với các giáo viên bộ môn. 3. Lập sổ chủ nhiệm Trang 5 Trần Thị Ngọc Hòa Sáng kiến kinh nghiệm Giáo viên chủ nhiệm lập sổ chủ nhiệm theo mẫu qui định của nhà trường. Trong đó, giáo viên phải thật chú ý đến việc ghi chép phải chi tiết, đầy đủ các phần các mục theo yêu cầu. Song cần đặc biệt lưu ý:  Theo dõi học sinh mọi mặt theo định kì, có nhận xét cụ thể đối với từng em.  Ghi rõ, cụ thể số điện thoại liên lạc của gia đình học sinh (nếu có).  Lập – ghi danh sách học sinh chia theo tổ (địa chỉ ghi chính xác).  Danh sách thầy cô bộ môn (họ tên, địa chỉ, những thay đổi nếu có).  Căn cứ vào sự sắp xếp thời khóa biểu của nhà trường mà giáo viên ghi thời khóa biểu cho học sinh và ghi vào sổ chủ nhiệm để thông báo đến quí phụ huynh: Ngày, giờ, môn học của các em để tiện cho việc đưa rước. Cập nhật thường xuyên thời khóa biểu thay đổi theo yêu cầu chung của Nhà trường.  Việc dạy và tổ chức cho học sinh hoạt động học tập trong và ngoài giờ là vấn đề quan trọng, đòi hỏi giáo viên phải lên kế hoạch thực hiện rành mạch, cụ thể theo tuần, tháng, ngày luôn có sự thay đổi gây hứng thú cho các em.  Bên cạnh đó, cần theo dõi học sinh vi phạm. Ghi rõ:  Họ và tên học sinh vi phạm.  Lỗi học sinh vi phạm, biện pháp xử lý.  Số lần vi phạm. Hiệu quả sau mỗi lần xử lý.  Mức độ vi phạm dẫn đến mức độ xử lý.  Cam kết giữa học sinh – phụ huynh học sinh – cô chủ nhiệm. (Có ý kiến và chữ ký của phụ huynh học sinh). Trang 6 Trần Thị Ngọc Hòa  Sáng kiến kinh nghiệm Kẻ thêm bảng danh sách học sinh ở phía sau sổ theo dõi hạnh kiểm hàng tuần (A+, A, B, C, D). 4. Tổ chức tiết sinh hoạt chủ nhiệm đầu năm: Giáo viên chủ nhiệm là cố vấn cho học sinh xây dựng lớp học thành đơn vị tập thể gắn bó, có tinh thần đoàn kết, giúp đỡ nhau, phát huy khả năng tự giác, tự quản của học sinh theo đúng tinh thần đổi mới phương pháp giáo dục. Do đó, ngay tiết sinh hoạt đầu năm giáo viên cần vạch ra, định hướng nhằm giúp các em thể hiện tinh thần trách nhiệm mạnh dạn phê và tự phê giúp đỡ nhau cùng tiến bộ. Do đó, cần phải ổn định nề nếp tổ chức lớp ngay từ tiết sinh hoạt này như sau:  Bầu ban cán sự – giao nhiệm vụ  Lớp trưởng.  Lớp phó học tập.  Lớp phó lao động.  Lớp phó văn thể mỹ.  Cán sự bộ môn: Toán – Tiếng Anh – Văn – Hóa - Lý – Sinh – Sử – Địa – GDCD – Thể dục (nhằm theo dõi về tình hình học tập của từng giờ để báo cáo kịp thời đến giáo viên chủ nhiệm).  Thủ quĩ.  Đội xung kích trường (2 em ’ 4 em).  Các tổ trưởng và tổ phó.  Sắp xếp chỗ ngồi: Trước hết hãy để cho các em quyền tự chọn chỗ ngồi theo ý thích, sau đó điều chỉnh dần dần, phân bố học sinh nam – nữ; học sinh giỏi – khá Trang 7 Trần Thị Ngọc Hòa Sáng kiến kinh nghiệm – trung bình – yếu rãi đều ở các tổ. Tránh tình trạng xếp các em có cùng khuyết điểm (cá biệt) ngồi cạnh nhau.  Học tập nội qui trường: Giáo viên chủ nhiệm cho học sinh ghi cẩn thận nội qui của trường vào sổ tự rèn và đem về nhà cùng phụ huynh trao đổi để thực hiện tốt.  Dựa trên nội qui trường, giáo viên chủ nhiệm cho cả lớp thảo luận lập thành nội qui của lớp, từ đó lập thành bảng điểm thi đua cá nhân trong tuần. Yêu cầu học sinh thực hiện việc tự đánh giá xếp loại bản thân mình theo các loại A+ (từ 100 điểm trở lên); A (90 điểm – 99 điểm), B (80 điểm – 89 điểm), C (70 điểm – 79 điểm), D (từ 69 điểm trở xuống).  Phân công về trực nhật lớp và trực ban trường (2 em). Yêu cầu học sinh giữ vệ sinh (trong, trước, sau lớp; kể cả chỗ ngồi và hộc bàn của mình). Yêu cầu học sinh giám sát và nhắc nhở lẫn nhau trong việc giữ gìn vệ sinh chung, nhắm giáo dục tính cộng đồng cho các em.  Thông báo các khoản thu đầu năm của học sinh có biên lai thu nhận và thời hạn nộp. Nêu lên những trường hợp miễn, giảm để học sinh biết thêm chi tiết.  Đề nghị với học sinh việc thu quĩ lớp. Học sinh bàn bạc thảo luận và quyết định. Quĩ lớp phải do thủ quĩ giữ có sổ ghi chép các khoản thu – chi – tồn rõ ràng và công bố tài chính trước lớp hàng tuần.  Điều mà giáo viên chủ nhiệm lưu ý với học sinh là mốc xét thi đua. + Học kỳ I: 15/08 – 15/11. Có thể định mức thời gian thi đua giữa hoặc cuối học kỳ + Học kỳ II: 20/01 – 15/05. cũng có thể sơ kết vào cuối tuần tùy điều kiện và nội dung. Phổ biến cho học sinh rõ về các mức độ và hình thức khen thưởng được trích từ Qui chế 40/2006 của Bộ Trưởng Bộ giáo dục ký ngày 05/10/2006. Trang 8 Trần Thị Ngọc Hòa Sáng kiến kinh nghiệm 5. Tổ chức họp phụ huynh học sinh đầu năm: Xã hội chúng ta ngày nay phát triển mạnh mẽ, đời sống vật chất và tinh thần của mỗi người ngày được nâng cao. sự phát triển nhanh, mạnh của công nghệ thông tin, đặc biệt là internet, sự ra đời ngày càng nhiều của các trang mạng xã hội làm cho mọi người xích lại gần nhau, việc tìm kiếm các thông tin thật dễ dàng nhưng không ít có sự tác động tiêu cực làm sa sút về nhân cách đạo đức của con người mà trong đó có cả học sinh chúng ta. Vâng, trên thực tế cho thấy các em ở lứa tuổi 15–16 có những thay đổi về tâm sinh lý, thích bắt chước, đua đòi, thích chơi hơn là học và cũng dễ bị lôi kéo trước những cám dỗ của bạn bè xấu. Trước tình hình chung như vậy, nhiều bậc phụ huynh rất quan tâm lo lắng cho con em mình. Đây cũng là nỗi băn khoăn, trăn trở của mọi người Thầy từ các cấp trong nhà trường. Cho nên việc tổ chức phiên họp phụ huynh học sinh đầu năm là vấn đề cần thiết, đó là chìa khóa mở ra cánh cửa của mối liên hệ giữa Gia đình – Nhà trường và Xã hội nhằm giáo dục cho con em mình ngày càng tốt hơn. Để buổi họp được thành công tốt đẹp, giáo viên chủ nhiệm cần tiến hành một số công việc sau: - Viết thư mời vào sổ liên lạc và nhờ học sinh gởi về phụ huynh. Yêu cầu các em nhắc nhở phụ huynh đi đầy đủ, đúng giờ và chỉ xét cho những trường họp vắng có lí do chính đáng rồi liên hệ trực tiếp với giáo viên chủ nhiệm ngay ngày hôm sau tại trường (hoặc thông qua liên lạc bằng điện thoại). - Tổ chức cuộc họp : trang trí phòng họp, ghi bảng chào mừng, chuẩn bị phiếu góp ý. Giáo viên chủ nhiệm cần nêu lên được một số nội dung sau: + Điểm danh: Giáo viên chủ nhiệm thu lại sổ liên lạc hoặc thư mời từ phụ huynh. + Phổ biến bằng văn bản qui định về:  Nội qui trường. Trang 9 Trần Thị Ngọc Hòa  Những thuận lợi và khó khăn của lớp.  Thông báo các khoản thu đầu năm. Sáng kiến kinh nghiệm + Phổ biến về nội qui lớp và bảng điểm thi đua cá nhân. Xin ý kiến đóng góp của quí phụ huynh biểu quyết để thống nhất thực hiện. + Thông qua các bậc phụ huynh, giáo viên chủ nhiệm tìm hiểu và thu lượm thêm một số thông tin về từng đối tượng học sinh về tính cách, sở thích, các hoạt động ở nhà của các em nhằm có cách cư xử hợp lí đối với từng cá nhân. Nếu được có thể thực hiện bảng điều tra cá nhân của học sinh. Để có những kiến nghị thỏa đáng về tâm tư nguyện vọng của các bậc phụ huynh và ngược lại những thông tin liên lạc cần thiết từ nhà trường gởi đến phụ huynh. Chúng ta cần đề cử 3 phụ huynh đứng vào ban đại diện cha mẹ học sinh của nhà trường. Thư kí ghi rõ họ tên – chức vụ của phụ huynh vào biên bản, kể cả các ý kiến đóng góp. 6. Tổ chức tiết sinh hoạt chủ nhiệm hàng tuần: Theo bản thân tôi nghĩ tiết sinh hoạt chủ nhiệm hàng tuần rất quan trọng vì trong thời gian đó các em học sinh hiểu nhau nhiều hơn, chúng ta có thể nhận biết rỏ hơn từng học sinh, hiểu được tâm tư tình cảm của các em qua đó thắt chặt tình cảm của cô - trò tăng cường tinh thần đoàn kết của lớp và trên mối quan hệ tốt đẹp đó chúng ta dể dàng giáo dục các em trở thành con người toàn diện, sáng tạo và có ít cho xã hội . Để tiết sinh hoạt chủ nhiệm đúng với ý nghĩa của nó thì đòi hỏi giáo viên chủ nhiệm cần phải xác định rõ mục tiêu của tiết sinh hoạt nhằm đề ra nội dung thực hiện thích hợp.  Về phương tiện: Dựa trên nội dung mà nhà trường, giám thị, Đoàn, TN đề ra trong tiết sinh hoạt dưới cờ. Dựa trên các báo cáo của từng tổ, lớp trưởng, lớp phó học tập, lớp phó văn thể mỹ, lớp phó lao động, thủ quĩ. Trang 10 Trần Thị Ngọc Hòa  Sáng kiến kinh nghiệm Về tổ chức: Giáo viên chủ nhiệm thống nhất yêu cầu về nội dung, hình thức hoạt động với đội ngũ cán bộ lớp và gợi thêm vài vấn đề để các em hoạt động. + Tổng kết những ưu, khuyết điểm tuần qua. + Hướng khắc phục những mặt yếu; phát huy những mặt mạnh đã đạt được. + Đề ra kế hoạch cho tuần sau. a) Hoạt động 1: Tự kiểm điểm  Người tốt – việc tốt: Tốt mặt nào? Mức độ và hình thức khen thưởng.  Người vi phạm khuyết điểm: hành vi sai trái như thế nào? Mức độ và hình thức kỷ luật. b) Hoạt động 2: Theo dõi tình hình chung của Lớp  Tổ trưởng thu sổ tự rèn nộp lại cho giáo viên chủ nhiệm (phải có chữ ký của phụ huynh học sinh hàng ngày).  Lớp trưởng tổng hợp các mặt nêu trước lớp: Về học tập (lớp phó học tập báo cáo), về chuyên cần (lớp trưởng báo cáo), về nề nếp, việc thực hiện nội qui (đội sao đỏ báo cáo), vệ sinh (lớp phó lao động báo cáo), công khai tài chính (thủ quĩ báo cáo), về văn – thể – mỹ (lớp phó văn – thể – mỹ báo cáo). (nếu có nội dung) Cử thư kí lớp ghi biên bản họp hàng tuần trong sổ họp lớp.  Lớp trưởng thông qua bảng xếp loại thi đua giữa các tổ – cá nhân, thông báo trước lớp. BẢNG ĐIỂM THEO DÕI VÀ ĐÁNH GIÁ HOẠT ĐỘNG CÁC TỔ (Tham khảo) Tổ Điểm trừ Điểm cộng Tổng điểm Hạng 1 2 Trang 11 Trần Thị Ngọc Hòa Sáng kiến kinh nghiệm 3 4 STT Họ và tên học sinh Điểm trừ Điểm cộng Tổng điểm Xếp loại 1 2 3 4 5 6 * Chú ý: Hạng của tổ xếp theo hạng nhất – nhì – ba – tư. Xếp loại cá nhân theo A+, A, B, C, D. Qua đó nêu lên được tổ mạnh nhất về mặt nào? Mặt nào còn hạn chế cần khắc phục? Tương tự đối với tổ yếu – chủ yếu ở những mặt nào? Hướng khắc phục? Đồng thời tuyên dương những cá nhân xuất sắc và phê bình những cá nhân chưa tốt – nêu lên hình thức kỷ luật tương ứng. c) Hoạt động 3: Nhận xét đánh giá của giáo viên chủ nhiệm - Giáo viên chủ nhiệm cần nêu lên được sự tiến bộ của các em cụ thể ở những mặt nào? - Đồng thời động viên các em cố gắng tích cực trong việc phát huy các khả năng và năng lực sẵn có của mình. Trang 12 Trần Thị Ngọc Hòa Sáng kiến kinh nghiệm - Bên cạnh đó nhắc nhở những học sinh vi phạm, thi hành kỷ luật nghiêm khắc đối với các em đó tránh tình trạng ‘Trống đánh xuôi, kèn thổi ngược”. Thực hiện đến nơi đến chốn để các em khác không bắt chước bạn bị kỷ luật. d) Hoạt động 4: Lập kế hoạch hoạt động tuần tới: Lập kế hoạch hoạt động của lớp theo kế hoạch của nhà trường, Đoàn trường đề ra. Phân công thực hiện. e) Hoạt động 5: Giáo viên chủ nhiệm trả lời những thắc mắc của học sinh khi các em có nhu cầu. Sau đó lớp phó văn – thể – mỹ tập bài hát tập thể cho lớp (hoặc cùng cả lớp hát). Đặc biệt là giáo viên chủ nhiệm phải tổ chức cho các em các hoạt động sinh hoạt tập thể tránh tình trạng là sau khi hoàn thành các hoạt động ở trên thì thời gian còn lại cô làm việc của cô, trò ngồi dưới lớp nói chuyện (tình trạng này vẫn cón xảy ra ở một số lớp). 7. Tổ chức lồng ghép các hoạt động ngoài giờ lên lớp trong tiết sinh hoạt chủ nhiệm Để thay đổi tích cực về các hoạt động, tạo ra sân chơi lành mạnh và bổ ích cho các em nhằm giúp các em nhận thức được “Vui để học” sẽ tạo hứng thú và luôn nghĩ rằng “Một ngày đến trường là một ngày vui”. Trên tin thần đó các em có ý thức thi đua lành mạnh, thoải mái, xác định đúng động cơ học tập cùng rèn luyện và cùng giúp đỡ nhau tiến bộ. Do vậy việc tổ chức tiết sinh hoạt ngoài giờ có ý nghĩa quan trọng trong việc thực hành theo phương pháp tích cực. Để tổ chức tiết sinh hoạt này đạt chất lượng và hiệu quả giáo viên chủ nhiệm cần thực hiện tốt một số công việc sau đây:  Nắm chắc mục đích yêu cầu của từng hoạt động trong chủ điểm tháng.  Đề ra nội dung và hình thức hoạt động. Trang 13 Trần Thị Ngọc Hòa Sáng kiến kinh nghiệm  Chuẩn bị thật chu đáo trước khi tiến hành về các mặt như: phương tiện, tổ chức (chú ý về phía giáo viên chủ nhiệm phải làm gì? Còn phía học sinh phải thực hiện được những yêu cầu nào mà giáo viên giao).  Bầu ra một thư ký ghi biên bảng và tổng kết điểm cho từng hoạt động, chọn một em dẫn chương trình giỏi của lớp.  Tiến hành hoạt động: a) Hoạt động 1: Khởi động Dẫn chương trình tuyên bố lí do, giới thiệu đại biểu tham dự, giới thiệu các thành phần trong ban tổ chức, ban giám khảo, mời đại diện các tổ tham gia hoạt động. b) Hoạt động 2: Tiến hành hoạt động theo hình thức đã vạch ra, ví dụ như: thi “kể chuyện”, thi “tìm hiểu…”, thi “văn nghệ”, thi “biểu diễn thời trang”, thi “đố vui để học” hoặc thi “hái hoa dân chủ”… Dẫn chương trình nêu nội dung hoạt động theo chủ điểm mà ban tổ chức đã chuẩn bị sẵn. c) Hoạt động 3 Thư kí thông qua biên bản và tổng kết diểm cho từng tổ (hoặc từng đội). d) Hoạt động 4  Dẫn chương trình công bố kết quả chung cuộc và đội thắng, cá nhân xuất sắc…  Mời đại diện (đại biểu) lên phát thưởng. f) Hoạt động 5: Kết thúc Dẫn chương trình mời đại biểu phát biểu ý kiến và giáo viên nhận xét buổi sinh hoạt về ưu – khuyết điểm để có hướng khắc phục cho những lần sau.  Có thể tham khảo một số nội dung sinh hoạt như sau: Trang 14 Trần Thị Ngọc Hòa Sáng kiến kinh nghiệm - Tiết sinh hoạt lớp với chủ đề “kỷ niệm ngày 20/11”: cho học sinh viết những suy nghĩ của bản thân mình đối với nghề giáo từ đó GVCN có thể nắm bắt được tình cảm của các em. - Tiết sinh hoạt lớp với chủ đề kỷ niệm ngày 22/12: Trò chơi” Ai Nhớ Nhất” chia tập thể lớp ra làm 4 đội (nên chia theo 3 bàn liên tục thành một đội) sau đó mỗi đội có nhiệm vụ phải viết tên của các anh hùng của dân tộc cùng với mốc thời gian lịch sử đi kèm, sau thời gian quy định đại diện mỗi lên bảng ghi kết quả của đội mình ra, đội nào đúng nhiều nhất sẽ là đội chiến thắng. - Tiết sinh hoạt lớp với chủ đề xã hội " Giới Tính": cho các em thảo luận dưới sự chủ trì của GVCN. - Tiết sinh hoạt lớp với chủ đề kỷ niệm ngày sinh nhật Bác 19/5: Tổ chức trò chơi “Nốt Nhạc Vui” chia tập thể lớp ra làm 4 đội (nên chia theo 3 bàn liên tục thành một đội) nội dung xoay quanh các bài hát ca ngợi Bác Hồ sau đó người quản trò sẽ hát một hoặc hai câu đầu của một bài hát, đội nào trả lời được tên bài hát thì dành quyền ưu tiên trả lời và ghi điểm , trò chơi kết thúc đội nào nhiều điểm nhất chiến thắng. - Trò chơi vận động tại chổ tạo sự năng động và mới mẻ, tăng sự đoàn kết thống nhất cho học sinh: + Trò chơi "Bắn Tàu": Mỗi dãy bàn là một tàu và thống nhất đặt tên cho tàu của mình( có thể đặt tên là tàu 1, 2, ...). khi nghe khẩu lệnh đầu tiên của người quản trò là " Bắn tàu 1" thì cả tàu 1 cùng ngồi xuống và đứng lên liền hô tiếp "Bắn tàu 2"(có thể tùy ý chọn bắn tàu nào mình muốn, không được bắn tàu đã thua cuộc) cứ tiếp tục như vậy cho đến khi chọn ra được một tàu chiến thắng. Lưu ý những tàu mà khi được tàu bạn hô bắn mà không thực hiện hoặc thực hiện không đều hoặc các thành viên trong tàu không thống nhất được phải hô bắn tàu nào thì bị loại. + Trò chơi "Nghe gì ghi đó": Mỗi bạn sẽ được phát 1 cây viết và 1 tờ giấy. Trong vòng 1 phút, các bạn sẽ ghi lại tất cả những tiếng động xung quanh mình. Ai ghi nhiều hơn, người đó sẽ thắng. Trang 15 Trần Thị Ngọc Hòa Sáng kiến kinh nghiệm Ý nghĩa: Đây là trò chơi nhằm rèn luyện kĩ năng lắng nghe, một trong những kĩ năng quan trọng nhất để làm việc nhóm hiệu quả, phản ánh sự tôn trọng hay xây dựng ý kiến lẫn nhau giữa các thành viên. Khi chịu lắng nghe, chắc chắn bạn sẽ có nhiều thông tin để giải quyết vấn đề hiệu quả hơn. + Trò chơi: "Tìm vai": Mỗi bạn sẽ nhận được 1 tờ giấy, ghi rõ vai trò của từng bạn (ví dụ lãnh đạo, người chống đối, ủng hộ...). Bạn không được "bật mí" cho các thành viên còn lại biết vai trò của mình. Nhiệm vụ của các bạn là cùng nhau "diễn" (thảo luận về 1 chủ đề nào đó) để "khán giả" nhận ra người nào đang giữ vai trò gì trong nhóm. Nên tổ chức đứng thành vòng tròn. Trò chơi giúp các bạn nhận đúng vai trò của từng thành viên trong nhóm, qua đó sẽ giúp các bạn hiểu được tâm lí, tính cách của mỗi người để có cách ứng xử đúng và làm việc nhóm hiệu quả hơn. 8. Phối hợp giữa giáo viên chủ nhiệm và các lực lượng giáo dục khác a) Phối hợp cùng giám thị Song song với hoạt động học tập, sinh hoạt; tham gia phong trào trong nhà trường. Sau những giờ học căng thẳng là giờ nghỉ giải lao, các em được tự do vui chơi thoải mái, tinh nghịch. Bởi tính hiếu động mà học sinh không nghĩ đến hậu quả có khi xảy ra tai nạn, có khi các em trốn học… Chính vì thế, giáo viên chủ nhiệm cần phối hợp một cách chặt chẽ với giám thị để tiếp nhận thông tin của cá nhân; của lớp một cách kịp thời nhằm hạn chế đến mức tối đa những điều đáng tiếc có thể xảy ra. b) Phối hợp cùng phụ huynh học sinh - Giáo viên chủ nhiệm phải thường xuyên liên lạc, trao đổi với phụ huynh về tình hình học tập của các em trong nhà trường (qua số điện thoại, liên lạc trực tiếp…). Như ai cũng biết “Lúc ở nhà mẹ cũng là cô giáo” còn khi đến trường “Cô giáo như mẹ hiền” Trang 16 Trần Thị Ngọc Hòa Sáng kiến kinh nghiệm từ lời bài hát cũng đã thể hiện được sự ân cần chăm sóc của cô và mẹ. Chúng ta cũng đã từng là học sinh và coi cô giáo như mẹ thứ hai. - Vậy khi đặt mình vào vị trí của người phụ huynh, thì hãy suy nghĩ họ mong muốn điều gì ở người giáo viên chủ nhiệm? Chính vì thế giáo viên chủ nhiệm phải thật sự quan tâm phối hợp chặt chẽ với phụ huynh để cùng nhau tìm ra phương pháp hiệu quả nhất nhằm hạn chế những tiêu cực làm sa sút về nhân cách đạo đức con người mà trong đó có con em chúng ta. - Hãy đến nhà của các em thường xuyên vi phạm để có thể nắm tình hình một cách chính xác nhất, đừng ngồi chờ PHHS đến rồi mới phản ánh ý kiến, khi thấy sự việc là cần thiết! c) Phối hợp với giáo viên bộ môn - Trong nhà trường các em được học tốt tất cả các môn theo qui định. Ngoài công tác chủ nhiệm, GVCN còn phải phụ trách các bộ môn chuyên môn vì thế viếc phối hợp với giáo viên bộ môn là hết sức quan trọng và cần thiết. - Bởi vì, các em có suy nghĩ học tốt các môn theo phân ban để có kiến thức vững khi thi đại học theo phân ban đã chọn nên ít khi chú ý đến các môn như: Thể dục – Công nghệ – Giáo dục công dân… Cho nên, nếu chúng ta không có sự liên hệ chặt chẽ với các giáo viên bộ môn thì không theo dõi, nắm thông tin của các em về học tập, chuyên cần, trật tự, nế nếp, tác phong làm ảnh hưởng đến chất lượng hai mặt giáo dục, khi đó giáo dục không đảm bảo được tính chất toàn diện. Ngược lại, giáo viên bộ môn cũng nắm, hiểu sâu sắc hơn về đối tượng học sinh của mình để có cách cư xử khéo léo, có phương pháp giảng dạy thích hợp cho lớp nhằm đạt hiệu quả cao của tiết dạy. Ví dụ: Thông qua sổ ghi đầu bài, qua lời tâm sự của giáo viên bộ môn phát hiện những trường hợp có năng khiếu đặc biệt, nhưng lười chép bài, học bài. Trang 17 Trần Thị Ngọc Hòa Sáng kiến kinh nghiệm Kiểm tra tập ghi chép của học sinh, liên hệ với phụ huynh, gia đình theo dõi kỹ việc học tập ở nhà của học sinh. Còn ở lớp phân công Lớp phó học tập theo dõi và kiểm tra thường xuyên việc ghi chép bài của học sinh cá biệt để báo cáo lại giáo viên chủ nhiệm. Bản thân học sinh cá biệt phải tự làm cam đoan trước tập thể lớp hứa sửa đổi những sai lầm của mình. Tạo điều kiện phát triển năng khiếu cúa học sinh này. Ví dụ: Trong giờ học bộ môn, giáo viên bộ môn nhận xét, xếp loại tiết B, lớp ồn… Thật sự rất khó xử lý cá nhân nào gây ra với lý do chung chung. Trong cuộc họp của Ban cán sự lớp về tổng kết hàng tuần, hãy yêu cầu những học sinh vị phạm tự giác nhận lỗi hoặc Ban cán sự lớp chỉ ra cá nhân, tổ nào vi phạm để tiết sinh hoạt chủ nhiệm phê bình những học sinh đó bằng hình thức cảnh cáo, nếu còn tái phạm nữa thì viết thư mời phụ huynh (thường các em rất sợ GVCN chủ nhiệm mời phụ huynh; qua một số lần tâm sự cùng các em được biết điều đó). Giáo viên chủ nhiệm xử phạt thật nghiêm khắc không vị nể cá nhân nào? Chắc chắn ở những tiết sau lớp học tốt, ngoan hơn. Đồng thời, GVCN cũng nên gặp giáo viên bộ môn để hiểu rõ hơn về tình hình của lớp một cách chính xác để có chứng cớ nói với các em thì mới có sức thuyết phục, xong yêu cầu (đề nghị) giáo viên bộ môn nhận xét cụ thể từng tiết học về những học sinh nào vi phạm và nhất là không nên nhận xét chung chung như thế. Kính thưa quý thầy cô cùng các bạn đồng nghiệp trong ví dụ tôi nêu ở trên và hướng giải quyết theo chính kiến của bản thân vì tôi thiết nghĩ để một người giáo viên chủ nhiệm làm tốt nhiệm vụ giáo dục nhân cách cho học sinh yếu tố đầu tiên là chúng ta phải yêu thương các em như chính con – em của mình như ông bà ta hay nói “ cho chín nhận được mười ” thì khi ta giáo dục dạy bảo các em thì các em sẽ lắng nghe và sửa chữa lỗi lầm. Quay lại với ví dụ trên trong trường hợp không có học sinh nào tự giác nhận lỗi và Ban cán sự lớp cũng đủ lý do để chỉ ra các bạn vi phạm để từ đó giáo viên bộ môn Trang 18 Trần Thị Ngọc Hòa Sáng kiến kinh nghiệm đánh giá chung chung là lớp ồn. Vậy theo quý thầy cô ta giải quyết như thế nào ? có ý kiến cho rằng nên đặt “Tay trong” hay “ thế giới ngầm” ? điều đó nên hay không nên? Quý thấy cô giáo có ý kiến về vấn đề này xin chia sẻ qua địa chỉ mail: [email protected]. Đây là vấn đề giáo viên chủ nhiệm thường gặp, và mỗi người điều có hướng giải quyết riêng nhưng mục đích cuối cùng là làm sao giáo dục các em hoàn thiện hơn trở thành người con ngoan, người trò giỏi và là người có ích cho xã hội. Xin ghi lại những cóp nhặt lưu truyền trên internet về đứa trẻ học được gì ở cuộc sống Môi trường sống: Gia đình, nhà trường Đứa trẻ học được gì và xã hội Giữa những người phê phán Cách lên án người khác Bầu không khí thù địch Thích choảng nhau Không khí hãi hùng Thói sợ sệt Cảnh đau sót Sự đồng cảm Không khí đố kỵ Sự tham vọng Những người khoan dung Sự nhẫn nại Giữa nguồn động viên Lòng tin Khen tặng đúng lúc Biết đánh giá cao xung quanh Niềm tự hào Biết phấn đấu Sự san sẻ Lòng hào hiệp Trung thực và công minh Chân lý và lẽ công bằng Trong hạnh phúc Thế giới là nơi tốt đẹp để sống Nhìn vào bảng lựa chọn trên thầy/ cô chúng ta có thể dạy và giáo dục nhân cách của học sinh mình như thế nào, có nên chọn “gián điệp” cho mình không? d). Phối hợp cùng Đoàn TN – Thư viện – Thiết bị Trang 19 Trần Thị Ngọc Hòa Sáng kiến kinh nghiệm - Kết hợp cùng Trợ l ý TN, Bí Thư Chi đoàn lên kế hoạch hoạt động trong tuần, tháng, học kỳ qua các văn bản cụ thể. Tổ chức cho học sinh tham quan nhằm giúp học sinh hiểu rõ hơn những bài học cô động trên lớp mang tính chất thực tiễn; tham gia các cuộc thi do Đoàn TN tổ chức như thi Tìm hiểu Điều Lệ Đoàn, Học tập theo tấm gương Bác Hồ, thi tìm hiểu Luật Giao Thông, thi đố vui, thi văn nghệ (20/11)…. - Phối hợp cùng Bí thư Đoàn lựa chọn những Đội viên ưu tú của lớp giới thiệu và kết nạp vào hàng ngũ của Đoàn làm hạt nhân, nồng cốt thúc đẩy phong trào lớp đi lên cố gắng phấn đấu đạt lớp tập thể xã hội chủ nghĩa. e) Phối hợp cùng Ban giám hiệu nhà trường – Ban cán sự lớp – Tập thể lớp Căn cứ vào Qui chế 40 của Bộ trưởng Bộ giáo dục, căn cứ vào biểu quyết của tập thể lớp, giáo viên chủ nhiệm họp và bình bầu xét thi đua – khen thưởng cho những học sinh có thành tích trong học tập và trong hoạt động đảm bảo tính công bằng, dân chủ gây sức thuyết phục đối với học sinh. Đồng thời kỷ luật những học sinh không tiến bộ, mắc những sai lầm. - Khen trước lớp: Những học sinh có biểu hiện tốt về hành vi đạo đức, học tập, hoạt động văn – thể – mỹ… trong giờ sinh hoạt. - Khiển trách trước lớp: Những học sinh vi phạm ở mức độ nhẹ như nói tục, chửi thề, nghỉ học không xin phép 2 lần trong một tháng. Có ý kiến tham khảo của cán bộ lớp; sau đó báo cáo lên Ban giám hiệu nhà trường. - Khen thưởng trước toàn trường: Do Hiệu trưởng (hoặc hiệu phó) nhà trường biểu dương và tặng giấy khen. - Khiển trách trước toàn trường: Những học sinh vi phạm nhiều lần, mắc thái độ sai như: Ăn cắp, đánh nhau, đọc sách báo đồi trụy hoặc có sai phạm khác với mức độ tương đương. Do hiệu trưởng quyết định. Trang 20