Tài liệu Skkn quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường thpt huyện văn lâm, tỉnh hưng yên

SỞ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO HƯNG YÊN TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRƯNG VƯƠNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN VĂN LÂM, TỈNH HƯNG YÊN Lĩnh vực Tên tác giả : Quản lý : Ths. Nguyễn Văn Tuynh - Hiệu trưởng Tô Minh Hải - Phó Hiệu trưởng Ths. Bùi Thị Ngọc - Phó Hiệu trưởng Ths. Nguyễn Thị Thu Hiền - Phó Hiệu trưởng Năm học 2015- 2016 ii CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập – Tự do – Hạnh phúc BÁO CÁO YÊU CẦU CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN CẤP TỈNH, CẤP CƠ SỞ I. THÔNG TIN CHUNG: Chủ nhiệm đề tài: Họ và tên: Nguyễn Văn Tuynh Ngày sinh: 09/3/1958. Đơn vị công tác: Trường THPT Trưng Vương – Văn Lâm – Hưng Yên. Trình độ chuyên môn nghiệp vụ: Thạc sĩ Toán Quyền hạn nhiệm vụ được giao: Hiệu trưởng. Cộng sự: 1. Họ và tên: Tô Minh Hải Ngày sinh: 28/8/1961 Đơn vị công tác: Trường THPT Trưng Vương – Văn Lâm – Hưng Yên. Trình độ chuyên môn nghiệp vụ: Cử nhân Toán Quyền hạn nhiệm vụ được giao: Phó hiệu trưởng 2. Họ và tên: Bùi Thị Ngọc Ngày sinh: 27/01/1971 Đơn vị công tác: Trường THPT Trưng Vương – Văn Lâm – Hưng Yên. Trình độ chuyên môn nghiệp vụ: Thạc sĩ Quản lý giáo dục; cử nhân Toán Quyền hạn nhiệm vụ được giao: Phó hiệu trưởng 3. Họ và tên: Nguyễn Thị Thu Hiền Ngày sinh: 04/1/1976 Đơn vị công tác: Trường THPT Trưng Vương – Văn Lâm – Hưng Yên. Trình độ chuyên môn nghiệp vụ: Thạc sĩ Ngữ văn Quyền hạn nhiệm vụ được giao: Phó hiệu trưởng Đề nghị xét, công nhận sáng kiến: cấp cơ sở, cấp ngành, cấp tỉnh Tên đề tài SKKN: " Quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường trung học phổ thông huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên ". i II. BÁO CÁO MÔ TẢ SÁNG KIẾN BAO GỒM: 1. Tình trạng sáng kiến đã biết: Chưa có sáng kiến nào về: Quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường trung học phổ thông huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên 2. Nội dung sáng kiến đề nghị công nhận: Mục đích của sáng kiến: Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và thực trạng công tác quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh của Hiệu trưởng các trường THPT thuộc địa bàn huyện Văn Lâm; từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực của học sinh của Hiệu trưởng nhằm nâng cao chất lượng dạy học trong bối cảnh hiện nay, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện của các nhà trường. Bản chất của sáng kiến: Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, tài liệu tham khảo, phụ lục, nội dung chính của đề tài được trình bày trong 3 chương. Chương 1: Cơ sở lí luận về quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh của Hiệu trưởng trường trung học phổ thông. Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh của Hiệu trưởng các trường trung học phổ thông công lập huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên. Chương 3: Các biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh của Hiệu trưởng các trường trung học phổ thông huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên. Tính mới của sáng kiến: Trên cơ sở nghiên cứu thực trạng công tác quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường trung học phổ thông công lập huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên; từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học khoa học, phù hợp, giúp cho Hiệu trưởng quản lý hoạt động dạy học có hiệu quả hơn nhằm nâng cao chất lượng giáo dục trong các trường THPT trong bối cảnh hiện nay. 3. Khả năng áp dụng của sáng kiến: Đề tài được áp dụng vào việc quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường trung học phổ thông huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên và có thể áp dụng một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh cho các trường THPT của tỉnh Hưng Yên và trên toàn quốc. 4. Phạm vi áp dụng của sáng kiến: ii Các trường THPT của tỉnh Hưng Yên và một số trường THPT trên toàn quốc ( có điều kiện tương tự ). 5. Hiệu quả, lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng sáng kiến: Đề tài khoa học đã nghiên cứu một cách có hệ thống các vấn đề lý luận về quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường trung học phổ thông; tìm hiểu một số khái niệm có liên quan như : khái niệm quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nhà trường, khái niệm năng lực, nội dung và phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực, kiểm tra đánh giá theo định hướng phát triển năng lực, quản lý hoạt động dạy học, hoạt động dạy của giáo viên, hoạt động học của học sinh, quản lý cơ sở vật chất – trang thiết bị phục vụ dạy học... Bên cạnh đó đề tài cũng đi sâu nghiên cứu một số vấn đề lý luận về các nguyên tắc đề xuất biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường trung học phổ thông . Việc nghiên cứu lý luận nói trên đã định hướng giúp cho nhóm tác giả nghiên cứu thực trạng và đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường trung học phổ thông huyện Văn Lâm một cách hiệu quả. 6. Những người tham gia tổ chức áp dụng sáng kiến lần đầu: Ban giám hiệu các THPT Trưng Vương, THPT Văn Lâm sẽ áp dụng sáng kiến vào quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh năm học 2015 - 2016 và 2016 - 2017 và các năm tiếp theo sau khi rút kinh nghiệm. Chúng tôi cam đoan những nội dung trong báo cáo. Nếu có gian dối hoặc không đúng sự thật trong báo cáo, xin chịu hoàn toàn trách nhiệm theo quy định của pháp luật./. Thủ trưởng đơn vị xác nhận, đề nghị Văn Lâm, ngày 5 tháng 4 năm 2016 Người báo cáo yêu cầu công nhận sáng kiến Đại diện nhóm tác giả Nguyễn Thị Thu Hiền iii MỤC LỤC DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC BẢNG BIỂU DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ LÍ LỊCH KHOA HỌC MỞ ĐẦU...........................................................................................................................1 1 Lý do chọn đề tài.................................................................................................1 2 Mục đích nghiên cứu...........................................................................................3 3 Khách thể và đối tượng nghiên cứu....................................................................3 4 Giả thuyết khoa học.............................................................................................3 5 Nhiệm vụ nghiên cứu...........................................................................................3 6 Giới hạn và phạm vi nghiên cứu........................................................................4 7 Phương pháp nghiên cứu.....................................................................................4 8 Điểm mới của đề tài.............................................................................................5 9 Cấu trúc của đề tài...............................................................................................5 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC CỦA HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG THPT.....................................................................6 1.1 Tổng quan lịch sử nghiên cứu vấn đề.................................................................6 1.2 Một số khái niệm công cụ của đề tài...................................................................8 1.2.1 Quản lý.................................................................................................................8 1.2.2 Quản lý giáo dục................................................................................................12 1.2.3 Quản lý nhà trường............................................................................................13 1.2.4 Trường trung học phổ thông trong hệ thống giáo dục Quốc dân.....................14 1.2.5 Đội ngũ giáo viên trung học phổ thông............................................................15 1.2.6 Hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông theo định hướng phát triển năng lực học sinh.......................................................................................18 1.3 Quản lý hoạt động dạy học của hiệu trưởng trường THPT theo định hướng phát triển năng lực học sinh...................................................................25 1.3.1 Khái niệm quản lý hoạt động dạy học...............................................................25 1.3.2 Nội dung quản lý hoạt động dạy học của hiệu trưởng theo định hướng phát triển năng lực học sinh...............................................................................25 1.4 Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh của Hiệu trưởng trường THPT............................28 1.4.1 Các yếu tố chủ quan...........................................................................................28 1.3.2 Các yếu tố khách quan.......................................................................................29 iv Tiểu kết chương 1...........................................................................................................30 CHƯƠNG II THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH CỦA HIỆU TRƯỞNG CÁC TRƯỜNG THPT HUYỆN VĂN LÂM, TỈNH HƯNG YÊN.......................32 2.1 Khái quát về vị trí địa lý, tình hình kinh tế, văn hoá - xã hội và giáo dục của huyện Văn Lâm...........................................................................................32 2.1.1 Vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên......................................................................32 2.1.2 Tình hình kinh tế, văn hoá - xã hội...................................................................32 2.1.3 Tình hình phát triển giáo dục và đào tạo huyện Văn Lâm................................33 2.2 Thực trạng về đội ngũ trong các trường THPT trên địa bàn nghiên cứu.........36 2.2.1 Lực lượng cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên và học sinh...........................36 2.2.2 Cơ cấu đội ngũ giáo viên theo môn học............................................................36 2.2.3 Cơ cấu tuổi và giới tính.....................................................................................37 2.2.4 Kết quả đánh giá xếp loại công chức, viên chức và xếp loại thi đua của công chức, viên chức.........................................................................................38 2.2.5 Về kết quả học tập của học sinh năm học 2013-2014 và 2014-2015...............41 2.3 Thực trạng quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh của Hiệu trưởng các trường THPT huyện Văn Lâm....................43 2.3.1 Phân tích thực trạng quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh.......................................................................................43 2.3.2 Phân tích thực trạng quản lý hoạt động học theo định hướng phát triển năng lực học sinh của Hiệu trưởng đối với học sinh.........................................55 2.3.3 Phân tích thực trạng quản lý việc sử dụng, bảo quản cơ sở vật chất trang thiết bị dạy học...................................................................................................60 2.3.4 Đánh giá kết quả nghiên cứu thực trạng quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh của Hiệu trưởng các trường THPT huyện Văn Lâm.......................................................................................62 Tiểu kết chương 2...........................................................................................................65 CHƯƠNG III CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH CỦA HIỆU TRƯỞNG CÁC TRƯỜNG THPT HUYỆN VĂN LÂM, TỈNH HƯNG YÊN ............................................................................................................................66 3.1 Các nguyên tắc đề xuất biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường THPT huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên....................................................................................................66 3.1.1 Nguyên tắc đảm bảo tính cấp thiết....................................................................66 v 3.1.2 3.1.3 3.1.4 3.1.5 3.1.6 3.2 Nguyên tắc đảm bảo tính thống nhất.................................................................66 Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn....................................................................66 Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi.......................................................................66 Đảm bảo tính mục tiêu và pháp lý.....................................................................67 Đảm bảo tính hiệu quả.......................................................................................67 Các biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh...............................................................................................67 3.2.1 Tăng cường công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, nâng cao nhận thức cho giáo viên, học sinh và các lực lượng xã hội về tầm quan trọng của việc tổ chức và quản lý các hoạt động giáo dục theo định hướng phát triển năng lực học sinh.......................................................................................67 3.2.2 Tăng cường hoạt động bồi dưỡng đội ngũ giáo viên, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ giảng dạy và nghiên cứu khoa học..............................71 3.2.3 Chỉ đạo đổi mới sinh hoạt tổ/nhóm chuyên môn, nhằm nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ giảng dạy cho đội ngũ................................................77 3.2.4 Đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh. ............................................................................................................................80 3.2.5 Đổi mới kiểm tra đánh giá đánh giá kết quả học tập của học sinh theo định hướng phát triển năng lực học sinh...........................................................83 3.2.6 Nâng cao hiệu quả sử dụng phương tiện dạy học, đặc biệt là công nghệ thông tin và truyền thông để hỗ trợ đổi mới phương pháp và hình thức dạy học...............87 3.2.7 Tăng cường và đổi mới tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo.....................90 3.3 Mối quan hệ giữa các biện pháp đề xuất...........................................................95 3.4 Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất............95 3.4.1 Mục đích khảo nghiệm......................................................................................95 3.4.2 Đối tượng khảo nghiệm.....................................................................................96 3.4.3 Thang đánh giá khảo nghiệm............................................................................96 3.4.4 Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất ............................................................................................................................96 3.4.5 So sánh kết quả khảo nghiệm...............................................................................99 Tiểu kết chương 3.........................................................................................................101 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ...............................................................................102 1 Kết luận............................................................................................................102 2 Khuyến nghị.....................................................................................................103 3 Những điều kiện áp dụng, triển vọng trong việc vận dụng và phát triển các giải pháp của đề tài....................................................................................104 vi 4 Lời cam đoan...................................................................................................104 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................................105 PHỤ LỤC vii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT BGH CBGV,NV CBQL CSVC CNTT CSGD CSTĐCS GD&ĐT GDTX GDCN HĐHN HSG GDCN HS HSG KTĐG KT- KN NGLL NCBH PPDH QL QLGD THCS THPT TTCM TNST TCM SKKN SHCM UBND ƯDCNTT Ban giám hiệu Cán bộ giáo viên, nhân viên Cán bộ quản lý Cơ sở vật chất Công nghệ thông tin Cơ sở giáo dục Chiến sĩ thi đua cơ sở Giáo dục và Đào tạo Giáo dục thường xuyên Giáo dục chuyên nghiệp Hoạt động hướng nghiệp Học sinh giỏi Giáo dục chuyên nghiệp Học sinh Học sinh giỏi Kiểm tra đánh giá Kiến thức kĩ năng Ngoài giờ lên lớp Nghiên cứu bài học Phương pháp dạy học Quản lý Quản lý giáo dục Trung học cơ sở Trung học phổ thông Tổ trưởng chuyên môn Trải nghiệm sáng tạo Tổ chuyên môn Sáng kiến kinh nghiệm Sinh hoạt chuyên môn Ủy ban nhân dân Ứng dụng công nghệ thông tin viii DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1 Bảng 2.2 Bảng 2.3 Bảng 2.4 Bảng 2.5 Bảng 2.6 Bảng 2.7 Bảng 2.8 Bảng 2.9 Bảng 2.10 Bảng 2.11 Bảng 2.12 Bảng 2.13 Bảng 2.14 Bảng 2.15 Bảng 2.16 Bảng 2.17 Bảng 2.18 Bảng 2.19 Quy mô trường lớp, giáo viên, học sinh huyện Văn Lâm........................34 Kết quả xếp loại 2 mặt giáo dục của học sinh THCS, THPT công lập huyện Văn Lâm năm học 2014-2015.................................................35 Thống kê số liệu về đội ngũ CBQL, giáo viên, nhân viên và học sinh...........36 Bảng thống kê số lượng giáo viên theo môn học.....................................36 Thống kê đội ngũ giáo viên theo độ tuổi, tính đến tháng 6/2015............37 Kết quả xếp loại công chức, viên chức năm học 2013-2014 và năm học 2014-2015..................................................................................38 Kết quả xếp loại thi đua của đội ngũ CBGV, năm học 2013-2014 và năm học 2014-2015..................................................................................39 Kết quả xếp loại giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp do Hiệu trưởng đánh giá.....................................................................................................40 Thống kê kết quả sáng kiến kinh nghiệm năm học 2013-2014; 2014-2015..................................................................................................40 Thống kê kết quả xếp loại học lực của các trường THPT trong huyện Văn Lâm hai năm học gần đây......................................................41 Kết quả học sinh đỗ TNTHPT năm học 2014-2015, thi vào các trường đại học năm 2015..........................................................................41 Thống kê kết quả thi học sinh giỏi tỉnh 9 môn năm học 2013- 2014 và năm học 2014-2015.............................................................................42 Thống kê kết quả thi giải Toán, Tiếng Anh qua Internet, giải Toán trên máy tính cầm tay CASIO cấp tỉnh....................................................42 Nhận thức về mức độ cần thiết và đánh giá về mức độ quản lý thực hiện việc phân công nhiệm vụ cho giáo viên...........................................44 Nhận thức về mức độ cần thiết và đánh giá về mức độ thực hiện các biện pháp quản lý thực hiện chương trình giảng dạy..............................46 Nhận thức về mức độ cần thiết, đánh giá về mức độ thực hiện các biện pháp quản lý việc soạn bài, chuẩn bị lên lớp và giờ dạy trên lớp....................48 Nhận thức về mức độ cần thiết, đánh giá về mức độ thực hiện các biện pháp quản lý giờ dạy trên lớp...........................................................50 Nhận thức về mức độ cần thiết, mức độ thực hiện các biện pháp quản lý bồi dưỡng giáo viên.....................................................................53 Các biện pháp quản lý hoạt động học tập của học sinh...........................56 ix Bảng 2.20 Bảng 2.21 Bảng 3.1 Bảng 3.2 Bảng 3.3 Kết quả đánh giá mức độ thực hiện các biện pháp quản lý việc kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh.................................................60 Đánh giá mức độ cần thiết và mức độ thực hiện các biện pháp quản lý việc sử dụng, bảo quản cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học.............61 Kết quả đánh giá về tính cần thiết của các biện pháp..............................96 Kết quả đánh giá về tính khả thi của các biện pháp.................................98 Mức độ tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ...................................................................................................................99 x DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ Sơ đồ 1.1. Mối quan hệ giữa thông tin với các chức năng trong chu trình QL.............11 Sơ đồ 1.2: Sự gắn kết giữa các Nhóm nhân tố...............................................................14 Biểu đồ 3.2. Mức độ tương quan giữa tính cấp thiết và tính khả thi...........................100 xi LÍ LỊCH KHOA HỌC I. Họ tên nhóm tác giả Chủ nhiệm đề tài: NGƯT,Ths. Nguyễn Văn Tuynh Chức vụ: Hiệu trưởng Các cộng sự: 1. Tô Minh Hải Chức vụ: Phó hiệu trưởng 2. Ths. Bùi Thị Ngọc Chức vụ: Phó hiệu trưởng 3. Ths. Nguyễn Thị Thu Hiền Chức vụ: Phó hiệu trưởng II. Đơn vị công tác: Trường THPT Trưng Vương III. Tên đề tài : “Quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường trung học phổ thông huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên” xii MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài. Ngày nay, phát triển giáo dục được nhận thức như là con đường quan trọng nhất để phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội. Đầu tư cho phát triển giáo dục chính là đầu tư cho phát triển bền vững, điều mà tất cả các quốc gia đều rất quan tâm. Giáo dục trên thế giới đang diễn ra những xu hướng mới: xây dựng xã hội học tập cùng với các điều kiện bảo đảm học tập suốt đời; đại chúng hoá, đa dạng hoá, toàn cầu hoá, hội nhập và hợp tác cùng với cạnh tranh quốc tế về giáo dục… Đất nước ta đang bước vào thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa - hiện đại hóa và hội nhập quốc tế với mục tiêu đến 2020 Việt Nam cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại. Giáo dục - Đào tạo giữ vai trò đặc biệt quan trọng. Giáo dục đóng vai trò chủ yếu trong việc nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, nâng cao ý thức dân tộc, tinh thần trách nhiệm với bản thân và cộng đồng, đặt nền tảng cho sự đổi mới và phát triển khoa học công nghệ của đất nước đồng thời có tác dụng mạnh mẽ đến tiến trình phát triển quốc gia. Trước thực tế trên, Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI đã xác định "Đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục theo hướng chuẩn hoá, hiện đại hoá, xã hội hoá, dân chủ hoá và hội nhập quốc tế" và "Phát triển nhanh nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao, tâ âp trung vào viêcâ đổi mới căn bản và toàn diê ân nền giáo dục quốc dân”. Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI, chỉ rõ "Phát triển Giáo dục và Đào tạo cùng với phát triển khoa học và công nghệ là quốc sách hàng đầu; đầu tư cho giáo dục và đào tạo là đầu tư phát triển”. Tuy nhiên, trước những yêu cầu mới của công cuộc đổi mới căn bản toàn diện của giáo dục Việt Nam, đội ngũ nhà giáo còn nhiều bất cập, những đánh giá của Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4/11/2013 Hội nghị Trung ương 8 khóa XI “Quản lý giáo dục và đào tạo còn nhiều yếu kém. Đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục bất cập về chất lượng, số lượng và cơ cấu một bộ phận chưa theo kịp yêu cầu đổi mới và phát triển giáo dục, thiếu tâm huyết, thậm chí vi phạm đạo đức nghề nghiệp”.Nghị quyết trên cũng yêu cầu phải đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy học theo hướng hiện đại, coi trọng dạy cách học; phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo và vận dụng kiến thức, kĩ năng của người học; khắc phục lối truyền đạt áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học. Do đó, mỗi Nhà trường phải xây dựng kế hoạch hành động để thực hiện Chương trình hành động của Chính phủ, Kế hoạch hành động của ngành Giáo dục và Kế hoạch hành động của các địa phương về triển khai thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW này. 1 Trong bối cảnh đó, giáo dục phải được đổi mới mạnh mẽ, phải không ngừng nâng cao chất lượng đào tạo ở các cấp học, trong đó có bậc trung học phổ thông. Việc nâng cao chất lượng giáo dục trong nhà trường không chỉ phụ thuộc vào chương trình giảng dạy (sách giáo khoa, sách tham khảo), vào các điều kiện vật chất của nhà trường mà phụ thuộc rất lớn vào hoạt động giảng dạy của đội ngũ giáo viên của nhà trường. Dạy học là hoạt động trung tâm của nhà trường, đội ngũ giáo viên là lực lượng quyết định chất lượng dạy học. Vì vậy, vấn đề nâng cao chất lượng giảng dạy của đội ngũ giáo viên hết sức quan trọng, có ý nghĩa quyết định chất lượng đào tạo. Trong điều kiện của yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông, đổi mới hoạt động giảng dạy đòi hỏi phải đổi mới mạnh mẽ hoạt động quản lý. Đổi mới quản lý trường học trở thành đòi hỏi cấp bách, trong đó quản lý của Hiệu trưởng đối với hoạt động giảng dạy của giáo viên là vấn đề cơ bản, có tác động trực tiếp nâng cao chất lượng giáo dục. Hiện nay, các trường trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Hưng Yên nói chung và trên địa bàn Huyện Văn Lâm nói riêng đang thực hiện đổi mới tổ chức và quản lý hoạt động giáo dục theo định hướng phát triển năng lực học sinh. Chất lượng dạy học có những chuyển biến tích cực đạt hiệu quả giáo dục khá tốt, xong cũng còn nhiều mặt hạn chế. Hiệu trưởng các nhà trường đã có nhiều cố gắng và tìm nhiều giải pháp quản lý hoạt động giáo dục. Tuy đã đạt được nhiều kết quả và các thành tích, nhưng cũng còn có nhiều bất cập. Điều này đã đặt ra cho các nhà quản lý giáo dục trong mỗi cơ sở giáo dục, đặc biệt là Hiệu trưởng Nhà trường cần phải có các biện pháp đổi mới quản lý hoạt động giáo dục để nâng cao chất lượng giáo dục của Nhà trường đáp ứng công cuộc đổi mới giáo dục hiện nay của đất nước. Với những cơ sở lý luận và thực tiễn, chúng tôi nhận thấy việc nghiên cứu các biện pháp quản lý hoạt động dạy học của hiệu trưởng các trường trung học phổ thông của tỉnh Hưng Yên nói chung và của huyện Văn Lâm nói riêng đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông phù hợp với tình hình địa phương. Vì vậy, chúng tôi quyết định lựa chọn đề tài “Quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường trung học phổ thông huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên” để nghiên cứu. Từ đó đề ra các biện pháp quản lý hoạt động dạy học khoa học và phù hợp trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay, giúp cho Hiệu trưởng quản lý hoạt động dạy học có hiệu quả hơn nhằm nâng cao chất lượng giáo dục trong nhà trường trung học phổ thông, đáp ứng yêu cầu của công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. 2 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và thực trạng công tác quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh của Hiệu trưởng các trường THPT thuộc địa bàn huyện Văn Lâm; Từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực của học sinh của Hiệu trưởng nhằm nâng cao chất lượng dạy học trong bối cảnh hiện nay, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện của các nhà trường. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu: Công tác quản lý hoạt động dạy học của Hiệu trưởng trường THPT theo định hướng phát triển năng lực của học sinh. 3.2. Đối tượng nghiên cứu: Các biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực của học sinh của Hiệu trưởng trường THPT. 4. Giả thuyết khoa học Việc quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh trong những năm qua đã được ngành quan tâm, chỉ đạo, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ. Hiệu trưởng các trường THPT huyện Văn Lâm đã lãnh đạo, chỉ đạo sát sao hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh. Kết quả hoạt động dạy học theo định hướng mới đã có những kết quả đáng kể song vẫn còn những hạn chế nhất định. Đối với huyện Văn Lâm, dân cư đông, có nhiều doanh nghiệp tốc độ phát triển kinh tế nhanh nên có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động dạy học, giáo dục học sinh, làm hạn chế chất lượng giáo dục trong các nhà trường. Nếu nghiên cứu tìm ra được các biện pháp tăng cường quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh một cách phù hợp hơn, sẽ nhất định tạo được chất lượng giáo dục cao trong nhà trường trung học phổ thông. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Nghiên cứu lí luận quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh của Hiệu trưởng trường trung học phổ thông Công tác quản lý, quản lý hoạt động dạy của giáo viên, hoạt động học của học sinh theo định hướng phát triển năng lực của học sinh, quản lý cơ sở vật chất - trang thiết bị dạy học ... 5.2. Khảo sát đánh giá thực trạng công tác quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh của Hiệu trưởng các trường trung học phổ thông huyện Văn Lâm. 3 5.3. Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh của Hiệu trưởng các trường trung học phổ thông huyện Văn Lâm. 5.4. Khảo sát tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất. 6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu 6.1. Giới hạn nghiên cứu Quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh gồm 3 nội dung: Quản lý hoạt động dạy của giáo viên; quản lý hoạt động học của học sinh; quản lý cơ sở vật chất - trang thiết bị dạy học. Đề tài nghiên cứu thực trạng quản lý và đề xuất các biện pháp quản lý, nội dung quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh của Hiệu trưởng trường trung học phổ thông nhằm góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện ở các nhà trường. 6.2. Phạm vi nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu thực trạng công tác quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh của Hiệu trưởng các trường Trung học phổ thông công lập: THPT Trưng Vương; THPT Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên từ năm học 2013-2014 đến nay. 6.3. Khách thể khảo sát + Cán bộ quản lý giáo dục, Sở Giáo dục và Đào tạo Hưng Yên + Cán bộ quản lý (Ban giám hiệu, tổ trưởng chuyên môn) các trường THPT công lập trên địa bàn huyện Văn Lâm + Giáo viên các trường THPT Văn Lâm, THPT Trưng Vương + Học sinh các trường THPT Văn Lâm, THPT Trưng Vương 7. Phương pháp nghiên cứu Sử dụng phối hợp các phương pháp nghiên cứu sau: 7.1. Phương pháp nghiên cứu lí luận: - Đọc, phân tích khái quát các tài liệu liên quan đến trường THPT: Lí luận quản lý nhà trường, Luật giáo dục, Điều lệ nhà trường, Văn bản pháp quy, Qui chế về các lĩnh vực giáo dục phổ thông và trung học phổ thông... - Nghiên cứu các Nghị quyết của Đảng, các văn bản của Nhà nước về Giáo dục - Đào tạo. - Tham khảo các tài liệu khác có liên quan đến đề tài nghiên cứu. 7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: - Phương pháp điều tra. - Phương pháp quan sát. - Phương pháp chuyên gia. - Phương pháp phân tích - tổng kết kinh nghiệm, thực nghiệm sư phạm. 4 7.3. Các phương pháp bổ trợ: - Phương pháp thống kê toán học. - Phương pháp sơ đồ để minh họa. 8. Điểm mới của đề tài Trên cơ sở nghiên cứu thực trạng công tác quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường trung học phổ thông công lập huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên; từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh một cách khoa học, phù hợp, giúp cho Hiệu trưởng quản lý hoạt động dạy học có hiệu quả hơn nhằm nâng cao chất lượng giáo dục trong các trường THPT trong bối cảnh hiện nay. 9. Cấu trúc của đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, tài liệu tham khảo, phụ lục, nội dung chính của đề tài được trình bày trong 3 chương. Chương 1: Cơ sở lí luận về quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh của Hiệu trưởng Trường trung học phổ thông. Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh của Hiệu trưởng các Trường trung học phổ thông công lập huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên. Chương 3: Các biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực của học sinh của Hiệu trưởng các Trường trung học phổ thông huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên. 5 CHƯƠNG I CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC CỦA HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 1.1. Tổng quan lịch sử nghiên cứu vấn đề Giáo dục là quốc sách hàng đầu, đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho sự phát triển của đất nước. Giáo dục là một chức năng của xã hội loài người được thực hiện một cách tự giác, mà ở bất cứ thời đại nào, quốc gia nào cũng dành được nhiều sự quan tâm, nghiên cứu của các nhà khoa học. Từ hơn hai nghìn năm trước đây, trên thế giới đã có nhiều nhà chính trị, nhà tư tưởng nghiên cứu về giáo dục, đặc biệt là quản lý giáo dục và đưa ra nhiều những ý kiến, luận điểm khoa học được áp dụng vào thực tế và có những thành công lớn về quản lý giáo dục. Quản lý giáo dục, quản lý nhà trường là những vấn đề được nhiều nhà nghiên cứu trong và ngoài nước hết sức quan tâm. Việc chú trọng tới các biện pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động dạy học trong nhà trường luôn giữ vị trí đặc biệt quan trọng. Nhiều công trình nghiên cứu của các nhà quản lý nước ngoài đã đề cập đến vấn đề cốt lõi của quản lý và quản lý giáo dục như: Platon (427-347 trước Công nguyên) ông đã khẳng định được vai trò tất yếu của giáo dục trong xã hội, tính quyết định của chính trị đối với giáo dục, phần nào nói lên tầm quan trọng của thể chế xã hội đối với giáo dục nói chung và dạy học nói riêng, tuy rằng các quan điểm của ông còn hạn chế về mặt bình đẳng trong giáo dục. Khổng Tử (551- 479 trước Công nguyên) với quan điểm dạy học là: “Dùng cách gợi mở, đi từ gần tới xa, từ đơn giản đến phức tạp, nhưng vẫn đòi hỏi người học phải tích cực suy nghĩ…Đòi hỏi học trò phải tập luyện, phải hình thành nền nếp, thói quen học tập” và “học không biết chán, dạy không biết mỏi”. Quan điểm của ông muốn mang lại hiệu quả dạy học phải đề cao đến các quy định về nền nếp dạy học, nâng cao trình độ của người dạy để lựa chọn được những phương pháp dạy học theo hướng đề cao năng lực tự học, phát huy tinh thần độc lập suy nghĩ và sáng tạo của người học. Từ cuối thế kỷ XIV vấn đề dạy học và quản lý dạy học được nhiều nhà giáo dục quan tâm, nổi bật nhất trong thời kỳ đó là: Cômenxki (1592-1670), ông đã đưa ra quan điểm giáo dục phải thích ứng với tự nhiên, theo ông quá trình dạy học để truyền thụ và tiếp nhận tri thức là phải dựa vào sự vật, hiện tượng do học sinh tự quan sát, tự suy nghĩ mà hiểu biết, không nên dùng uy quyền bắt buộc, gò ép người ta chấp nhận bất kỳ một điều gì và ông đã nêu ra một số nguyên tắc dạy học có giá trị rất lớn đó là: 6