Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Skkn phương pháp rèn luyện kĩ năng làm văn miêu tả cảnh cho học sinh khối 6...

Tài liệu Skkn phương pháp rèn luyện kĩ năng làm văn miêu tả cảnh cho học sinh khối 6

.DOC
8
83
91

Mô tả:

Tröôøng Trung hoïc cô sôû Hoaøi Ñöùc S¸ng kiÕn kinh nghiÖm Ng÷ v¨n 6 SAÙNG KIEÁN KINH NGHIEÄM PHƯƠNG PHÁP RÈN LUYỆN KĨ NĂNG LÀM VĂN MIÊU TẢ CẢNH cho học sinh khối 6 I. §Æt vÊn ®Ò: 1. Lý do chän ®Ò tµi: - C¸c em häc sinh ë bËc trung häc c¬ së rÊt hån nhiªn trong s¸ng, nhÊt lµ häc sinh líp 6. ThÇy c« gi¸o lµ ngêi gieo trång, dÉn d¾t c¸c em c¶ vÒ tri thøc vµ ®¹o ®øc. Víi m«n Ng÷ v¨n th× vÒ kiÕn thøc v¨n häc kh«ng chØ riªng néi dung ý nghÜa s©u s¾c tõ mçi bµi häc hay mét kh¸i niÖm ph©n m«n V¨n, TiÕng ViÖt hay TËp lµm v¨n nµo ®ã mµ häc sinh cÇn ph¶i cã ®îc nh÷ng kÜ n¨ng quý ®Ó lµm mét bµi v¨n mét c¸ch thµnh th¹o. MÆt kh¸c v¨n häc tõ l©u ®· lµ mét bé m«n khoa häc x· héi hay, song l¹i lµ mét m«n häc khiÕn nhiÒu häc sinh ng¹i häc, ng¹i viÕt. VËy ®èi víi thÇy c« gi¸o gi¶ng d¹y bé m«n Ng÷ v¨n líp 6 ngoµi viÖc cung cÊp néi dung bµi d¹y theo h íng dÉn cña s¸ch gi¸o khoa, tµi liªu häc vµ thùc hµnh theo chuÈn kiÕn thøc kÜ n¨ng 6 …chóng ta cßn ph¶i rÊt quan t©m ®Õn ph¬ng ph¸p rÌn kü n¨ng häc v¨n, viÕt v¨n cho häc sinh. §Æc biÖt lµ ®èi tîng häc sinh khèi 6. §ã lµ lý do cña ®Ò tµi nµy. 2. Môc ®Ých: - ViÖc rÌn kÜ n¨ng lµm v¨n miªu t¶ lµ rÊt thiÕt thùc cho häc sinh v× toµn bé ch¬ng tr×nh tËp lµm v¨n 6 häc kú II lµ v¨n miªu t¶. §Æc biÖt viÖc rÌn kÜ n¨ng lµm v¨n miªu t¶ cho häc sinh, theo t«i cßn lµ viÖc th¸o gì nh÷ng víng m¾c, xo¸ ®i mÆc c¶m ng¹i häc v¨n cña mét sè häc sinh. ThÇy c« ph¶i suy nghÜ, ph¶i t×m tßi, th©m nhËp, hiÓu ®îc nh÷ng khã kh¨n, víng m¾c mµ c¸c em l©u nay cha lµm ®îc. ThÇy c« h·y ®éng viªn, n©ng niu nh÷ng g× mµ c¸c em viÕt ®îc víi tÝnh kiªn tr× nhÊt. V× t×nh c¶m cña c¸c em ®èi víi nh÷ng c¶nh thiªn nhiªn th©n thuéc xung quanh nh c¸nh ®ång, con ®êng, trêng häc… kh«ng thiÕu vµ kh«ng yÕu. Tõ ®ã thÇy c« x©y dùng vµ ph¸t triÓn t×nh yªu víi m«n v¨n häc trong nhµ trêng cho häc sinh lµ nhiÖm vô mµ chóng ta ph¶i lµm trßn. 3. NhiÖm vô: - Gióp häc sinh biÕt c¸ch x¸c ®Þnh ®óng yªu cÇu cña ®Ò bµi ®Ó x©y dùng híng lµm bµi . - Híng dÉn häc sinh c¸ch t×m ý cho bµi v¨n miªu t¶. - RÌn kÜ n¨ng diÔn ®¹t trong v¨n miªu t¶ cho häc sinh . - RÌn kÜ n¨ng dùng ®o¹n trong v¨n miªu t¶ . - LuyÖn lêi v¨n, liªn kÕt ®o¹n cho bµi v¨n miªu t¶. II. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò : 1.C¬ së lý luËn: V¨n häc lµ mét bé m«n nghÖ thuËt s¸ng t¹o ng«n tõ ®Çy gi¸ trÞ. Cã thÓ coi mçi mét t¸c phÈm v¨n häc lµ mét viªn ngäc trong cuéc sèng, nã bay bæng t¹o nªn nh÷ng khóc nh¹c lµm cho cuéc sèng ®êi thêng thªm chÊt th¬. VËy lµm thÕ nµo cho häc sinh m×nh c¶m nhËn ®îc chÊt th¬ cña cuéc sèng ®êi thêng ®Ó råi tõ ®ã c¸c em nãi ra, viÕt ra nh÷ng ®iÒu mµ c¸c em ®· häc, ®· c¶m nhËn trong cuéc sèng xung quanh thêng ngµy, tù c¸c em t¹o nªn nh÷ng t¸c phÈm nghÖ thuËt “ bÐ con” gi¸ trÞ” ? T«i nghÜ ®ã lµ mét viÖc lµm mµ mäi thÇy c« gi¸o ®ang t×m c¸ch ®i nhÑ nhµng nhÊt vµ cã hiÖu qu¶ nhÊt cho riªng m×nh. Nh×n nhËn vÊn ®Ò mét c¸ch cô thÓ h¬n chóng ta thÊy r»ng ,ch¬ng tr×nh Ng÷ v¨n líp 6 so víi ch¬ng tr×nh tiÓu häc mµ c¸c em ®· lµm quen vµ cã nhiÒu nh÷ng kh¸i niÖm cßn trõu tîng. Gi÷a häc vµ lµm lµ c¶ mét thao t¸c, mét kho¶ng c¸ch khã. Riªng lµm v¨n, ®ßi hái c¸c em ph¶i cã N¨m häc 2011 - 2012 1 Traàn Hoaøng Haûi Tröôøng Trung hoïc cô sôû Hoaøi Ñöùc S¸ng kiÕn kinh nghiÖm Ng÷ v¨n 6 c¸ch viÕt giµ dÆn h¬n, sinh ®éng h¬n vµ ®Æc biÖt trong v¨n miªu t¶ c¶nh ph¶i cã h×nh ¶nh sèng ®éng,thuyÕt phôc lßng ngêi. ®iÒu ®ã kh«ng thÓ ®i tõ lý thuyÕt sang thùc hµnh ngay ®îc, bëi t duy cña løa tuæi c¸c em häc sinh líp 6 cßn lµ t duy cô thÓ, cha tiÕp nhËn ngay ®îc nh÷ng kiÕn thøc trõu tîng. C¶m nhËn cña c¸c em cßn ®¬n gi¶n, cô thÓ, vèn tõ, vèn hiÓu biÕt phÇn nhiÒu cßn nghÌo nµn…do vËy mµ c¸c em cha cã nhiÒu vèn tõ, tÝnh h×nh ¶nh, s¸ng t¹o nghÖ thuËt trong viÕt v¨n… 2. Thùc tr¹ng : Thùc sù mµ nãi th× c¸c em ®· qu¸ quen víi viÖc thùc hµnh viÕt v¨n d¹ng v¨n b¶n mÉu vµ t¸i t¹o v¨n b¶n t¬ng tù mÉu ë bËc tiÓu häc. Cho nªn viÖc s¸ng t¹o mét v¨n b¶n nghÖ thuËt ®èi víi c¸c em häc sinh líp 6 lµ viÖc lµm v« cïng khã kh¨n vµ Ýt cã høng thó. H¬n n÷a sù say mª ®äc t liÖu v¨n häc cña c¸c em häc sinh b©y giê qu¶ lµ Ýt ái, hÇu nh lµ kh«ng cã bëi nh÷ng th«ng tin hiÖn ®¹i: ho¹t h×nh, truyÖn tranh, ®Æc biÖt lµ dÞch vô In-t¬-nÐt trµn lan cuèn hót lßng trÎ. §iÒu ®ã ®¬ng nhiªn lµm nghÌo nµn vèn ng«n tõ nghÖ thuËt quý gi¸ cña v¨n häc trong mçi häc sinh. Tõ nh÷ng c¬ së trªn , t«i thiÕt nghÜ: Qu¸ tr×nh rÌn kÜ n¨ng lµm v¨n miªu t¶ cho häc sinh líp 6 lµ mét viÖc lµm thiÕt thùc , thÇy c« ph¶i híng cho c¸c em lµm vµ lµm mét c¸ch kiªn tr×, l©u dµi, cÆn kÏ ®Ó cã hiÖu qu¶ tèt nhÊt. 3. BiÖn ph¸p : * VÝ dô: 1/ §Ò bµi : Miªu t¶ c¶nh nh sau: “Em h·y miªu t¶ c¶nh trêng em vµo mét buæi s¸ng ®Ñp trêi khi em ®i häc”. 2/ C¸c kÜ n¨ng lµm bµi : a. T×m hiÓu ®Ò : Bíc t×m hiÓu ®Ò lµ cÇn gióp cho c¸c em x¸c ®Þnh ®îc yªu cÇu ®Ò bµi trªn ba ph¬ng diÖn : Mét lµ thÓ lo¹i; hai lµ néi dung cÇn lµm lµ g× ?; ba lµ ph¹m vi ph¶i lµm . Ở đề này, gi¸o viªn cho häc sinh thÊy: Trªn ®©y lµ mét ®Ò bµi d¹ng miªu t¶ c¶nh tæng hîp. VËy thÕ nµo lµ c¶nh tæng hîp? - Gi¸o viªn chØ râ cho häc sinh thÊy ta x¸c ®Þnh c¶nh tæng hîp nhê nh÷ng tõ ng÷ nµo. VÝ dô: §Ò yªu cÇu t¶ c¶nh tæng hîp thêng chøa nh÷ng tõ ng÷ nh: “mét miÒn quª, quª h¬ng em, c¶nh trêng em vµo buæi s¸ng... C¶nh tæng hîp lµ c¶nh nh thÕ nµo?; lµ c¶nh gåm nhiÒu c¶nh nhá, c¶nh lÎ. Nh÷ng c¶nh nhá, cña quª h¬ng hay miÒn quª thêng lµ c¸nh ®ång, dßng s«ng, con ®êng lµng, trêng häc...sau ®ã gióp häc sinh h×nh dung ®îc cô thÓ vÒ c¶nh miªu t¶ ë thêi gian nµo (mïa nµo) ë kh«ng gian nµo ( c¶nh ®ã nh thÕ nµo) ... ViÖc x¸c ®Þnh ®îc ®óng yªu cÇu cña ®Ò nh ë vÝ dô trªn sÏ gióp c¸c em rÊt nhiÒu trong viÖc ®Þnh h×nh ®îc ®èi tîng miªu t¶. b. Híng dÉn c¸ch t×m ý, lËp dµn ý cho bµi v¨n t¶ c¶nh : Khi häc sinh ®· x¸c ®Þnh ®óng yªu cÇu cña ®Ò, x¸c ®Þnh chÝnh x¸c ®èi tîng miªu t¶ nhng ch¾c ch¾n cha thÓ ®Þnh h×nh ®îc híng ®i cho bµi viÕt. §Ó gióp häc sinh ®Þnh h×nh ®îc híng ®i cña bµi viÕt v¨n miªu t¶ c¶nh, t«i ®· híng dÉn häc sinh bíc t×m ý cho bµi v¨n t¶ c¶nh : - NhÊt thiÕt ph¶i theo mét tr×nh tù: T×m ý bao qu¸t kh«ng gian cña c¶nh chung sÏ t¶, sau ®ã cô thÓ sÏ cã nh÷ng c¶nh nµo? C¶nh nh thÕ nµo? - Bao qu¸t kh«ng gian c¶nh ®îc coi lµ mét thao t¸c quan träng ®Çu tiªn cña bøc tranh c¶nh, rÊt quan träng trong viÖc ®Þnh h×nh vÞ trÝ c¶nh vËt. VËy häc sinh cÇn ph¶i n¾m ®îc c¸ch viÕt phÇn bao qu¸t kh«ng gian c¶nh nh thÕ nµo ? Thùc tÕ khi lµm bµi, t«i thÊy häc sinh thêng viÕt mét c¸ch céc lèc, côt lñn, cã khi chØ viÕt ®îc mét, hai c©u cho phÇn t¶ bao qu¸t. + §Ó t¶ bao qu¸t c¶nh, tríc hÕt ph¶i x¸c ®Þnh vÞ trÝ miªu t¶ kh¸i qu¸t. Thêng lµ mét vÞ trÝ cao h¬n, xa c¶nh trung t©m ®Ó cã thÓ chôp ®îc toµn c¶nh miªu t¶ . Theo ®Ò trªn, c¸c em ph¶i giíi N¨m häc 2011 - 2012 2 Traàn Hoaøng Haûi Tröôøng Trung hoïc cô sôû Hoaøi Ñöùc thiÖu ®«i nÐt vÒ trêng häc : VÞ trÝ ®Þa lý, trôc xung quanh... Bµi lµm cña häc sinh Trêng em n»m trªn mét khu ®Êt réng, b»ng ph¼ng. Khi em ®Õn, hai c¸nh cæng trêng to lín më ra. Líp häc, bµn ghÕ- nh÷ng ngêi b¹n th©n cña tuæi häc trß chê ®ãn chóng em. S¸ng kiÕn kinh nghiÖm Ng÷ v¨n 6 ®êng, híng mÆt ,diÖn tÝch, ranh giíi trêng víi Bµi gîi ý cña thÇy Trêng Trung häc c¬ së Hoµi §øc n»m ë ®Þa bµn th«n B×nh Ch¬ng Nam, x· Hoµi §øc, huyÖn Hoµi Nh¬n, B×nh §Þnh. Trêng n»m trªn trôc ®êng CÇu Dîi- Hoµi ¢n , c¸ch quèc lé 1A kho¶ng 1 km vÒ híng t©y. Trêng quay mÆt vÒ híng t©y nam, diÖn tÝch kho¶ng 15000 m2, xung quanh trêng häc ®îc bao bäc bëi hµng rµo líi B.40 kh¸ ®Ñp. Tõ trªn cao nh×n xuèng, trêng nh n»m trªn mét tÊm th¶m xanh khæng lå cña c¸nh ®ång lóa b¹t ngµn suèt ngµy reo vui víi n¾ng giã. Qu¸ tr×nh t×m ý g¾n víi lËp dµn ý lµ mét kÜ n¨ng cùc k× quan träng . Thùc tÕ trong khi lµm bµi, ®iÒu lo buån mµ t«i ®· thÊy lµ nhiÒu em kh«ng lËp dµn bµi, do ®©u ? Mét phÇn lµ do c¸c em cha thÊy tÇm quan träng cña dµn bµi. §Þnh ra ®îc dµn bµi, cã thÓ c¸c em ®· thµnh c«ng h¬n mét nöa trªn c¸c ph¬ng diÖn : Thêi gian, tr×nh tù, néi dung viÕt. Nhng ch¾c ch¾n phÇn lín nhiÒu em cha biÕt, cha cã kÜ n¨ng lËp dµn bµi. HËu qu¶ thêng x¶y ra mµ thÇy c« gi¸o thêng phª trong bµi lµm cña c¸c em : Bµi lµm s¬ sµi, néi dung lén xén, xa ®Ò, ... Bá qua hoÆc xem nhÑ bíc lËp dµn ý, cã mét phÇn lçi cña chóng ta. VËy nªn thÇy c« gi¸o thêng xuyªn nãi, rÌn vµ b¾t buéc kÜ n¨ng lËp dµn bµi, ®Ó kÜ n¨ng nµy trë thµnh thãi quen th× kh«ng khã nhng ph¶i kiªn tr× thùc hiÖn cho b»ng ®îc theo tõng ®èi tîng. C¸c em ë møc häc trung b×nh cã thÓ lËp dµn bµi s¬ lîc, ®¹i c¬ng. C¸c em häc kh¸ giái cã thÓ trªn dµn ý ®¹i c¬ng mµ x©y dùng dµn bµi chi tiÕt h¬n n÷a. Dµn bµi chung v¨n t¶ c¶nh Më bµi Th©n bµi §Ò vËn dông vµo dµn bµi : T¶ c©y phîng ë trêng em vµo mïa hÌ ( hoÆc bÊt cø c©y nµo ) Giíi thiÖu c¶nh ®îc t¶ : C¶nh g×, ë Giíi thiÖu c©y ®îc t¶ : C©y g×, ë ®©u? ®©u? Lý do tiÕp xóc víi c¶nh, Ên tîng Lý do tiÕp xóc víi c©y, Ên tîng chung ? chung ? TËp trung t¶ c¶nh vËt chi tiÕt theo mét TËp trung t¶ c©y chi tiÕt theo mét thø tù thø tù hîp lý : hîp lý : + T¶ bao qu¸t. + T¶ bao qu¸t. + T¶ chi tiÕt : + T¶ chi tiÕt : - Tõ ngoµi vµo( vÞ trÝ quan s¸t, c¶nh...) - Tõ bªn ngoµi vµo( vÞ trÝ quan s¸t, - §i vµo bªn trong ( vÞ trÝ quan s¸t, chiÒu cao, diÖn tÝch che phñ ...) c¶nh vËt chÝnh...) - §i ®Õn gÇn h¬n ( vÞ trÝ quan s¸t, gèc, - C¶nh chÝnh hoÆc c¶nh quen thuéc th©n, cµnh, l¸...) mµ em thêng tiÕp xóc( vÞ trÝ quan s¸t, - C¶nh chÝnh hoÆc h×nh ¶nh ®Æc s¾c nh÷ng c¶nh chÝnh...) TËp trung t¶ cña c©y vµo mïa hÌ : hoa, d¸ng vÎ, c¶nh vËt chi tiÕt theo mét thø tù hîp mµu s¾c... quen thuéc mµ em thêng tiÕp N¨m häc 2011 - 2012 3 Traàn Hoaøng Haûi Tröôøng Trung hoïc cô sôû Hoaøi Ñöùc S¸ng kiÕn kinh nghiÖm Ng÷ v¨n 6 lý. KÕt bµi xóc( vÞ trÝ quan s¸t, nh÷ng nÐt ®Æc trng...) C¶m nghÜ chung sau khi tiÕp xóc, t×nh C¶m nghÜ chung sau khi tiÕp xóc, t×nh c¶m riªng hoÆc nguyÖn väng cña b¶n c¶m riªng hoÆc nguyÖn väng cña b¶n th©n... th©n... c. RÌn luyÖn kÜ n¨ng viÕt phÇn më bµi, kÕt bµi : - Gi¸o viªn ra mét sè c¸ch më ®Ó häc sinh luyÖn theo : C¸ch më bµi hay thßng lµ gi¸n tiÕp : Cã thÓ giíi thiÖu c¶nh b»ng lêi mêi gäi du kh¸ch ®Ó giíi thiÖu c¶nh vµ béc lé c¶m xóc cña ngêi viÕt mét c¸ch kh¸i qu¸t . Cã thÓ dÉn d¾t tõ lêi th¬ , bµi h¸t... vÒ c¶nh sÏ t¶ ®Ó giíi thiÖu c¶nh. HoÆc cã thÓ béc lé c¶m xóc håi tëng vÒ c¶nh ®Ó mµ giíi thiÖu ... Dï lµ c¸ch më bµi nµo gi¸o viªn còng lu ý cho häc sinh ®ñ ý cÇn nªu trong më bµi . §ã lµ ph¶i ®¶m b¶o ba yªu cÇu : DÉn vµo ®Ò, néi dung ®Ò , chuyÓn ý . Më bµi cña häc sinh ThÇy gi¸o gîi ý c¸ch më bµi Trêng em mang tªn Trêng Trung häc c¬ së C¸ch më trùc tiÕp : Thêng lÖ, cø ®óng 6 giê Hoµi §øc. H«m nay, em ®Õn trêng sím h¬n 30 phót s¸ng hµng ngµy, em ®¹p xe ®Õn trêng. mäi ngµy ®Ó lµm c«ng viÖc trùc nhËt líp nªn Tõ xa, ng«i trêng Trung häc c¬ së Hoµi §øc cã dÞp quan s¸t vÎ ®Ñp cña trêng tríc buæi häc. hiÖn lªn rÊt ®Ñp, gÇn gòi, th©n thuéc qu¸! M¸i trêng mÕn th¬ng . C¸ch më gi¸n tiÕp : Mét nhµ th¬ cã viÕt : “ Trêng cña em be bÐ N»m lÆng gi÷a rõng c©y” Trêng Trung häc c¬ së Hoµi §øc mµ em ®ang häc kh«ng ph¶i lµ m¸i trêng be bÐ. Trêng cña em lµ mét ng«i trêng ®Ñp, réng lín, khang trang. Bíc vµo cæng trêng, em thÊy m×nh lín lªn tõng ngµy . - KÕt bµi kh«ng nh÷ng ®ñ ý chèt cña bµi viÕt mµ nªn t¹o ®é l¾ng cho nèt trÇm xao xuyÕn vang väng trong t©m hån ngêi ®äc, ®iÒu nµy phô thuéc vµo tr×nh ®é diÔn ®¹t cña häc sinh , nªn gi¸o viªn híng c¸c em trau dåi ngay trong t liÖu v¨n häc . KÕt bµi cña häc sinh ThÇy gi¸o gîi ý c¸ch kÕt bµi - (TB)Em rÊt yªu mÕn ng«i trêng em ®ang N¨m th¸ng råi còng sÏ qua ®i, em sÏ lín lªn, häc. N¬i ®©y ®· chøng kiÕn bao kû niÖm ªm trëng thµnh. Thêi gian kh«ng gian réng më, ®Òm trong s¸ng cña chóng em. em cã thÓ ®i ®Õn nhiÒu ch©n trêi nhng m¸i tr- (KG) ¤i ! M¸i trêng sao mµ ®¸ng yªu thÕ êng Trung häc c¬ së Hoµi §øc em vÉn lu gi÷ nµy. Nh÷ng c¶nh vËt n¬i ®©y, nh÷ng kû niÖm bao nhiªu kØ niÖm ®Ñp vÒ thÇy c«, b¹n bÌ, vÒ tuæi häc trß n¬i ®©y ®· in trong kÝ øc, trong nh÷ng bµi häc hay... Th¬ng nhí ...m¸i trêng t©m hån cña em. §Õn trêng sím ®Ó ®îc nh×n xa ...! ng¾m trêng tríc buæi häc, ®èi víi em ®ã lµ c¶m gi¸c thËt dÔ chÞu, thó vÞ. d . RÌn luyÖn kÜ n¨ng dùng ®o¹n v¨n miªu t¶ c¶nh . N¨m häc 2011 - 2012 4 Traàn Hoaøng Haûi Tröôøng Trung hoïc cô sôû Hoaøi Ñöùc S¸ng kiÕn kinh nghiÖm Ng÷ v¨n 6 Dùng ®o¹n v¨n chÝnh lµ c¸ch s¾p xÕp c¸c lêi v¨n diÔn ®¹t sao cho hîp lý , logic , chÆt chÏ , m¹ch l¹c. Häc sinh thêng rÊt lóng tóng kh«ng biÕt t¶ c¶nh cô thÓ lµ t¶ c¶nh g× ? T¶ nh thÕ nµo ? theo tr×nh tù tõ ®©u ? ... C¸c em thêng kÓ lÓ , liÖt kª c¶nh mét c¸ch lén xén,trµn lan , kh«ng t¹o ®îc Ên tîng cho ngêi ®äc vÒ c¶nh . VËy chóng ta ph¶i lµm nh thÕ nµo ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy . Tríc hÕt t«i híng cho häc sinh h×nh dung mçi mét c¶nh nhá sÏ viÕt thµnh mét ®o¹n v¨n trän vÑn . Trong ®o¹n v¨n ®ã sÏ ®i tõ kh¸i qu¸t ®Õn cô thÓ . Bao giê c©u ®Çu ®o¹n còng lµ c©u miªu t¶ kh¸i qu¸t c¶nh ®ã . Sau c©u t¶ kh¸i qu¸t lµ mét lo¹t c©u miªu t¶ cô thÓ theo tr×nh tù tõ gÇn ®Õn xa ( hoÆc ngîc l¹i) theo tÇm m¾t . Trong qu¸ tr×nh miªu t¶ , thÇy c« gi¸o lu ý cho häc sinh tr×nh tù miªu t¶ cho phï hîp víi vÞ trÝ quan s¸t kÕt hîp lêi v¨n so s¸nh ,lêi v¨n nhËn xÐt , ®¸nh gi¸ vµ sù tëng tîng phong phó , ý c©u tríc víi c©u sau l«gic víi nhau t¹o ®é kÕt vÒ mÆt nghÜa .Nh÷ng c©u ë cuèi ®o¹n thêng lµ nh÷ng c©u cã ý nghÜa s©u s¾c , lµm ®Ëm nÐt cho bøc tranh thiªn nhiªn nªn thÇy c« híng cho häc sinh biÕt dµnh nh÷ng lêi v¨n tréi h¬n vµo cuèi ®o¹n . VÝ dô vÒ c¸ch dùng ®o¹n : C¸ch dùng ®o¹n cña häc sinh C¸ch dùng ®o¹n theo gîi ý cña thÇy - Ng«i trêng to vµ ®Ñp qu¸ ! Chóng em cã mét - Bíc ch©n ®Õn cæng trêng, tríc m¾t em lµ tÊm kho¶n s©n réng ®Ó vui ®ïa, cã c¶ ghÕ ®¸ cña biÓn Trêng Trung häc c¬ së Hoµi §øc b»ng nh÷ng thÇy c« vµ c¸c anh chÞ ®i tríc tÆng l¹i ch÷ mµu xanh trªn nÒn tr¾ng trang träng. Vµo nhµ trêng ®Ó ngåi nghØ ng¬i trong giê gi¶i lao. trong, d·y phßng Héi ®ång , c¸c cöa vÉn cßn Xµ cõ, b»ng l¨ng, bµng hay phîng ®· ®øng ®ã ®ãng im Øm. Bªn trªn, mét mµn s¬ng lê mê mÊy chôc n¨m råi, ®· chia xÎ buån vui cïng nh trïm lªn c¶nh vËt. Xung quanh hå c¸ h×nh bao thÕ hÖ häc trß, vµ chøng kiÕn nh÷ng ®æi bÇu dôc, nh÷ng chËu c©y c¶nh : sanh, me, léc thay cña trêng líp. Nh÷ng c©y phîng cµnh l¸ võng,,, d¸ng vÎ nh e thÑn, l¸ vÉn cßn ®Ém s¬ng xum xuª, kh¼ng khiu nh thÕ cã hµng tr¨m ®ªm. Mçi c©y cã mét d¸ng vÎ riªng, c©y nµo c¸nh tay v¬n ra «m lÊy hoa vµ b¸c l¸. còng ®Ñp. Díi bµn tay ch¨m sãc, s¾p ®Æt cña c¸c thÇy c« , h×nh nh mçi c©y cã mét nÐt ®Ñp rÊt riªng. L«i cuèn nhÊt lµ c©y sanh, gèc to, cuèi c¸c chi , tõng tóm l¸ xße ra tr«ng rÊt ngé nghÜnh. e. RÌn luyÖn kÜ n¨ng diÔn ®¹t, chuyÓn ý : Sau mét vµi ®o¹n v¨n nh thÕ, thÇy c« ph©n tÝch nh÷ng h×nh ¶nh ng«n tõ nghÖ thuËt s¸ng gi¸ sao cho t¹o ®îc høng khëi ë häc sinh , kÝch thÝch c¸c em thÝch t×m , viÕt nh÷ng lêi v¨n hay . cã lÏ rÌn kÜ n¨ng diÔn ®¹t lµ mét ph¬ng ph¸p ®ßi hái kú c«ng nhÊt cña thÇy trß , nã cÇn ph¶i mÊt mét qu¸ tr×nh cã nhiÒu bíc . T¹o ®îc sù høng thó cho c¸c em xong , thÇy c« míi cho c¸c em luyÖn tËp diÔn ®¹t b»ng h×nh thøc ra mét lo¹t h×nh ¶nh (in nghiªng) , yªu cÇu c¸c em dïng lêi v¨n kÕt hîp biÖn ph¸p nghÖ thuËt so s¸nh , nh©n ho¸ , sö dông nh÷ng tõ l¸y gîi h×nh gîi ©m ®Ó tËp diÔn ®¹t . VÝ dô : - §Çu xu©n, ¸nh n¾ng ban mai cha ®ñ xua ®i mµn s¬ng chên vên nhng cµnh l¸ me t©y ®· xße tay che ch¾n c¸i l¹nh cho em. - Mçi phßng häc em ®i qua, bµn ghÕ nh cßn say ngñ. - S¸ng dËy, b¶ng ®en ®îc c¸c cËu häc trß lau ®i c¸i khu«n mÆt nh¨n nhã sau mét ®ªm ng¸i ngñ . - GÇn mêi ngµy nghØ tÕt, dµn m¸y vi tÝnh buån nhí c¸c cËu häc trß. N¨m häc 2011 - 2012 5 Traàn Hoaøng Haûi Tröôøng Trung hoïc cô sôû Hoaøi Ñöùc S¸ng kiÕn kinh nghiÖm Ng÷ v¨n 6 - V.v. C¸ch nµy chóng t«i còng cho häc sinh luyÖn trong nhiÒu tiÕt häc ®Ó trë thµnh thao t¸c thuÇn thôc , nhuÇn nhuyÔn , ®ång thêi cho häc sinh kÕt hîp vÒ t×m ®äc t liÖu sao cho cã nh÷ng lêi v¨n miªu t¶ sèng ®éng gîi c¶m nhÊt . Lêi v¨n chuyÓn c¶nh kh«ng nhiÒu nhng cã t¸c dông rÊt lín trong viÖc liªn kÕt , liªn hoµn m¹ch v¨n , nã ®¸nh gi¸ tr×nh ®é khÐo lÐo cña c©y bót miªu t¶ c¶nh . ThÇy c« gi¸o sÏ “ m¸ch nhá ” cho c¸c em häc sinh nh÷ng thñ thuËt chuyÓn c¶nh sau ®©y : - C¸c c¶nh nhá ®îc nèi tiÕp nhau mét c¸ch tù nhiªn theo m« tÝp liªn c¶nh ( c¶nh kÒ gÇn nhau theo tÇm quan s¸t ) VD: ChØ mét l¸t con ®êng ®· dÉn em tíi trêng . Ng«i trêng... - ChuyÓn c¶nh nhê nh÷ng h×nh ¶nh trung gian . VD : MÆt trêi ngoi lªn khái nói, c¸c b¹n häc sinh tõ c¸c nÎo ®êng ®æ vÒ ngµy cµng ®«ng. - Híng chuyÓn c¶nh theo gam mµu . VD : S¸ng nay, nÒn trêi nh tÊm th¶m xanh treo trªn cao. Díi s©n trêng, lµ mét mµu xanh cña c©y l¸. Hßa trong mµu xanh lµ mµu ¸o tr¾ng häc trß. .. - ChuyÓn c¶nh b»ng c¸ch nèi ©m thanh víi kh«ng gian, lÊy ®éng ®Ó t¶ tÜnh : VÝ dô : Trªn s©n trêng, rén r· tiÕng bíc ch©n, tiÕng nãi, tiÕng cêi. §ét nhiªn, mét håi trèng vang lªn, s©n trêng bçng chèc v¾ng lÆng... 3/ KÜ n¨ng vËn dông dµn bµi vµo mét ®Ò bµi bÊt k× : Tõ dµn ý ®¹i c¬ng, thÇy c« gi¸o cã thÓ ra bÊt k× ®Ò nµo thuéc vÒ v¨n t¶ c¶nh. Tõ dµn ý ®¹i c¬ng vËn dông vµo mét ®Ò cô thÓ còng lµ mét thao t¸c , mét kÜ n¨ng ®ßi hái c¸c em ph¶i chän tr×nh tù miªu t¶ sao cho hîp lý. Tr×nh tù thêi gian nÕu ®Ò ra cã liªn quan ®Õn sù vËn ®éng thêi gian; cßn tr×nh tù kh«ng gian ( xa gÇn, bao qu¸t ®Õn chi tiÕt...) cã liªn quan ®Õn kÝch thíc, tÇm vãc. Cã mét sè ®Ò c¸c em ph¶i linh ho¹t kÕt hîp c¶ tr×nh tù thêi gian lÉn kh«ng gian... VÝ dô ®Ò sau ®©y, c¸c em ph¶i kÕt hîp c¶ thêi gian, kh«ng gian : Dµn bµi ®¹i c¬ng Tõ dµn bµi, x©y dùng dµn ý chi tiÕt, tr×nh tù. Më bµi: Giíi thiÖu c¶nh ®îc t¶ : C¶nh g×, ë ®©u? Lý do tiÕp xóc víi c¶nh, Ên tîng chung ? Dµn bµi chi tiÕt cho mét ®Ò bÊt k× : §Ò : T¶ l¹i ®ªm tr¨ng ®Ñp ë quª em. Më bµi: Giíi thiÖu c¶nh ®îc t¶ : §ªm tr¨ng, ë quª nhµ? Lý do tiÕp xóc víi ®ªm tr¨ng, Ên tîng chung ? Th©n bµi: TËp trung t¶ c¶nh vËt chi tiÕt theo Th©n bµi: TËp trung t¶ c¶nh vËt chi tiÕt theo mét thø tù hîp lý : mét thø tù hîp lý : + T¶ bao qu¸t. + T¶ bao qu¸t :- Tríc khi tr¨ng lªn ... + T¶ chi tiÕt : + T¶ chi tiÕt : -Tr¨ng võa míi lªn ( C¶nh vËt, - Tõ ngoµi vµo( vÞ trÝ quan s¸t, c¶nh...) h×nh d¸ng, ¸nh s¸ng, c©y cèi...) - §i vµo bªn trong ( vÞ trÝ quan s¸t, c¶nh vËt - Tr¨ng lªn cao ( bÇu trêi, ¸nh s¸ng, s©n nhµ...) chÝnh...) - §ªm khuya ( C¶nh vËt, c©y cèi, ©m thanh...) - C¶nh chÝnh hoÆc c¶nh quen thuéc mµ em thêng tiÕp xóc( vÞ trÝ quan s¸t, nh÷ng c¶nh chÝnh...) TËp trung t¶ c¶nh vËt chi tiÕt theo mét thø tù hîp lý. KÕt bµi: C¶m nghÜ chung sau khi tiÕp xóc, bµi KÕt bµi: C¶m nghÜ chung vÒ ®ªm tr¨ng, bµi häc cho b¶n th©n. häc cho b¶n th©n. 4/ Söa ch÷a mét sè lçi thêng gÆp cña häc sinh trong bµi lµm : Mét sè lçi cña häc sinh ThÇy c« gi¸o híng c¸c em söa ch÷a 1. Lçi chÝnh t¶ : mµng s¬ng, mµng x¬ng - mµn s¬ng ( ghÐp tõ s¬ng víi mét sè tõ kh¸c : s¬ng r¬i, ...); x¬ng ( ghÐp tõ x¬ng víi mét sè N¨m häc 2011 - 2012 6 Traàn Hoaøng Haûi Tröôøng Trung hoïc cô sôû Hoaøi Ñöùc Uy nghuy, c©y xanh ®îc uèng. - Tõ trªn cao, b¸c Hå nh nh×n xuèng... 2. Lçi dïng tõ sai : - Nh÷ng tia n¾ng yÕu ít b¾t ®Çu xuÊt hiÖn ®©m thñng qua mµn s¬ng. - Nhµ trêng míi x©y xong chËu c¸ h×nh bÇu dôc . 3. Lçi diÔn ®¹t : - Khi ®Õn cæng trêng th× nh÷ng giät s¬ng trªn nÒn cña xanh da trêi. ( kh«ng râ ý, lñng cñng) - Cæng trêng cã hai chç ra vµo, trªn cæng cã tªn trêng vµ nh÷ng l¸ cê bay trong giã. S¸ng kiÕn kinh nghiÖm Ng÷ v¨n 6 tõ kh¸c : chæi x¬ng, x¬ng ch©n...chØ ra nghÜa chung cña x¬ng) - uy nghi ( nghi thøc, nghi lÔ...) - c©y sanh ( danh tõ), uèn ( t¹o d¸ng) , uèng ( uèng níc) - B¸c Hå ( danh tõ riªng) - Nh÷ng tia n¾ng yÕu ít b¾t ®Çu xuyªn qua lµn s¬ng máng. - Nhµ trêng míi x©y xong hå c¸ h×nh bÇu dôc. ( gi¶i nghÜa tõ chËu, hå) - Ng«i trêng nh ch×m trong s¬ng. - Cæng trêng uy nghi, ®Õn sím nªn em ®i vµo cæng phô. Trªn cæng lµ nh÷ng l¸ cê chuèi tung - Tríc d·y phßng héi ®ång lµ nh÷ng hå c¸ míi bay phÊt phíi, vÉy chµo mét ngµy míi b¾t ®Çu. x©y xong cã h×nh bÇu dôc xung quanh lµ - Bíc vµo cæng trêng, h×nh ¶nh ®Çu tiªn lµ d·y nh÷ng chËu c©y kiÓng ®· në hoa. ( diÔn ®¹t phßng héi ®ång. Tríc phßng lµ hå c¸ h×nh bÇu lñng cñng, nghÌo ý, nghÌo nghÜa...) dôc. Xung quanh hå, nh÷ng chËu c©y c¶nh ®îc s¾p ®Æt c©n ®èi... 5. KÕt qu¶ thùc tÕ bµi viÕt TËp lµm v¨n : * Qu¸ tr×nh thùc hiÖn kinh nghiÖm cña t«i qua nhiÒu n¨m ®øng líp, t«i tin ch¾c r»ng nh÷ng g× t«i ®· tr×nh bµy, ®· viÕt ch¾c ch¾n sÏ ®em ®Õn sù chuyÓn biÕn trong v¨n miªu t¶ cho c¸c em. Tríc m¾t lµ ®· ph¸ bá ®îc mÆc c¶m cña häc sinh víi m«n v¨n trõu tîng lµ m«n ng¹i viÕt, ng¹i nghÜ . §· cã mét sè em s¸ng t¹o ®îc nh÷ng t¸c phÈm “nho nhá”gi¸ trÞ cña m×nh trªn c¸c bµi viÕt mµ c¸c em lu gi÷. Sau ®©y t«i xin ®a ra mét vµi con sè thùc tÕ vµ kÕt qu¶ cô thÓ cña häc sinh ë m«n TËp lµm v¨n líp 6, sau khi ®îc cung cÊp c¸c kÜ n¨ng c¬ b¶n vÒ ph¬ng ph¸p miªu t¶ c¶nh trªn mét bµi viÕt hoµn chØnh, t«i ®· chÊm mét c¸ch kh¸ch quan : Lôùp Só soá Gioûi Khaù TB Yeáu Keùm TBTL 6A1 42 6 9 23 4 38 6A2 42 7 12 20 3 39 6A3 41 6 10 20 5 36 6. §Ò xuÊt ®Ó ¸p dông, ph¸t huy s¸ng kiÕn : Tõ nh÷ng kinh nghiÖm nhá bÐ trªn cña t«i, t«i xin m¹nh d¹n ®a ra mét vµi ®Ò xuÊt sau : * Khi thùc hiÖn s¸ng kiÕn kinh nghiÖm nµy vÒ phÝa gi¸o viªn ph¶i thùc sù kiªn tr× , mÉu mùc trong c¸ch dïng tõ , kiªn tr× trong viÖc kiÓm tra , ®¸nh gi¸, chØnh söa c¸c phÇn viÕt luyÖn kÜ n¨ng cña c¸c em. MÆt kh¸c gi¸o viªn còng ph¶i kiªn tr× su tÇm , chän läc t liÖu gi¸ trÞ ®Ó cung cÊp cho c¸c em , ®ång thêi t×m c¸ch híng c¸c em c¸ch vËn dông s¸ng t¹o nh÷ng t liÖu ®Ó biÕn thµnh c¸ch diÔn ®¹t riªng cña b¶n th©n mçi häc sinh. - VÒ phÝa häc sinh ph¶i nhiÖt t×nh , tù gi¸c trau dåi vèn tõ, ng«n tõ nghÖ thuËt b»ng c¶ tr¸i tim. Ph¶i quan s¸t tinh tÕ nh÷ng c¶nh vËt thiªn nhiªn thêng nhËt , ph¶i tëng tîng phong phó N¨m häc 2011 - 2012 7 Traàn Hoaøng Haûi Tröôøng Trung hoïc cô sôû Hoaøi Ñöùc S¸ng kiÕn kinh nghiÖm Ng÷ v¨n 6 vµ cÇn ph¶i nhËp t©m vµo c¶nh vËt ®Ó cã ®îc nh÷ng c¶m xóc ch©n thùc víi c¶nh vËt thiªn nhiªn khi miªu t¶ . §Ó båi dìng t×nh yªu v¨n cho häc sinh nãi chung , lµm giµu vèn ng«n ng÷ miªu t¶ cho c¸c em häc sinh khèi 6 nãi riªng ,chóng t«i cßn cã nh÷ng mong muèn : - Tríc hÕt gi¸o viªn Ng÷ v¨n trong cïng khèi ph¶i su tÇm t liÖu miªu t¶ thµnh nh÷ng cuèn t liÖu quÝ ®Ó lu gi÷ trong tñ s¸ch nhµ trêng .Nhµ trêng còng cung cÊp thªm nh÷ng tµi liÖu vÒ v¨n miªu t¶ cho häc sinh THCS ®Ó lµm giµu cho tñ s¸ch . Häc sinh còng tù gi¸c su tÇm nh÷ng ®o¹n v¨n , bµi v¨n miªu t¶ cã gi¸ trÞ , ph« to 2 b¶n , gi÷ 1 b¶n ®Ó häc , 1 b¶n nép tñ s¸ch nhµ trêng . - Sau ®ã nhµ trêng thêng xuyªn tæ chøc phong trµo “ thi ®ua ®äc t liÖu tõ tñ s¸ch nhµ trêng ” . Ho¹t ®éng nµy sÏ cho ®iÓm xÕp lo¹i cho c¸ nh©n vµ líp . III. Lêi kÕt : NiÒm vui cña mçi gi¸o viªn m«n Ng÷ v¨n ®øng líp kh«ng nh÷ng lµ chÊt lîng tÝnh b»ng con sè cña mçi n¨m , mµ cßn lµ nh÷ng ¸nh m¾t long lanh v× ®· hiÓu bµi , nh÷ng bµn tay tù viÕt ra ®îc nh÷ng lêi v¨n hay, tù nhiªn, gÇn gòi, biÓu c¶m... , nh÷ng nô cêi thiÖn c¶m víi m«n v¨n tõ phÝa häc sinh .§Ó ®¹t ®îc nh÷ng ®iÒu v« cïng quÝ gi¸ ®ã, mçi gi¸o viªn ®©u chØ cã say mª nhiÖt t×nh víi c«ng t¸c gi¶ng d¹y mµ cßn ph¶i t×m tßi híng ®i hiÖu qu¶ nhÊt . Trªn ®©y chØ lµ mét vµi kinh nghiÖm nho nhá cña riªng t«i . T«i rÊt mong sù ®ãng gãp cña l·nh ®¹o chuyªn m«n vµ c¸c thÇy c« ®ång nghiÖp ®Ó s¸ng kiÕn kinh nghiÖm cña t«i ngµy cµng ®îc hoµn thiÖn h¬n, cã hiÖu qu¶ h¬n trong nh÷ng n¨m d¹y tiÕp theo . Xin ch©n thµnh c¶m ¬n ! Ngêi viÕt s¸ng kiÕn TrÇn Hoµng H¶i N¨m häc 2011 - 2012 8 Traàn Hoaøng Haûi
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan