Tài liệu Skkn phương pháp rèn kỹ năng làm văn tả cảnh cho học sinh lớp 6

Ph¬ng ph¸p rÌn kÜ n¨ng lµm v¨n t¶ c¶nh cho häc sinh líp 6 A-PhÇn Më ®Çu I. Lý do chän ®Ò tµi Lµ mét m«n häc thuéc nhãm khoa häc x· héi, m«n V¨n trong nhµ trêng cã mét vÞ trÝ rÊt quan träng. Nã t¸c ®éng s©u s¾c ®Õn t©m hån, t×nh c¶m cña con ngêi, nã båi ®¾p cho t©m hån mçi ngêi trë nªn trong s¸ng, phong phó vµ s©u s¾c h¬n. M.Goãc- ki nãi : “V¨n häc gióp con ngêi hiÓu ®îc b¶n th©n m×nh, n©ng cao niÒm tin vµo b¶n th©n m×nh vµ lµm n¶y në ë con ngêi kh¸t väng híng tíi ch©n lý”. V¨n häc "Ch¾p ®«i c¸nh" ®Ó c¸c em ®Õn víi mäi thêi ®¹i v¨n minh, víi mäi nÒn v¨n ho¸, x©y dùng trong c¸c em niÒm tin vµo cuéc sèng, vµo con ngêi, trang bÞ cho c¸c em vèn sèng, híng c¸c em tíi ®Ønh cao cña ch©n, thiÖn, mü. V× vËy, nhiÖm vô cña ngêi gi¸o viªn d¹y V¨n lµ ph¶i lµm cho häc sinh hiÓu ®îc c¸i hay c¸i ®Ñp cña V¨n häc, kÝch thÝch sù høng thó häc tËp m«n V¨n cho häc sinh. Mét giê d¹y V¨n lµ ph¶i t¹o ra ®îc nh÷ng rung ®éng thÈm mü s©u s¾c khiÕn ngêi ta say mª. Song nhiÖm vô còng kh«ng kÐm phÇn quan träng n÷a cña gi¸o viªn d¹y V¨n ë trêng THCS lµ rÌn luyÖn kü n¨ng lµm v¨n cho häc sinh. Gi¸o viªn cïng toµn x· héi ph¶i cã tr¸ch nhiÖm gieo trång nh÷ng h¹t gièng tèt ®Ó thu ho¹ch hoa th¬m tr¸i ngät vÒ c¶ tri thøc vµ ®¹o ®øc. Víi m«n Ng÷ v¨n th× h¹t gièng tèt vÒ kiÕn thøc v¨n häc kh«ng chØ riªng néi dung ý nghÜa s©u s¾c tõ mçi bµi häc hay mét kh¸i niÖm TiÕng ViÖt nµo ®ã mµ häc sinh cÇn ph¶i cã ®îc nh÷ng kü n¨ng tèt ®Ó lµm mét bµi v¨n mét c¸ch thµnh th¹o. MÆt kh¸c, m«n V¨n tõ l©u lµ mét m«n häc khiÕn nhiÒu häc sinh ng¹i häc, ng¹i viÕt. Do vËy ®èi víi gi¸o viªn gi¶ng d¹y bé m«n Ng÷ v¨n, ngoµi viÖc cung cÊp néi dung bµi d¹y theo híng dÉn cña s¸ch gi¸o khoa, s¸ch gi¸o viªn vµ chuÈn kiÕn thøc, kÜ n¨ng chóng t«i cßn ph¶i rÊt quan t©m ®Õn ph¬ng ph¸p rÌn kü n¨ng hµnh v¨n cho häc sinh. §Æc biÖt lµ ®èi tîng häc sinh líp 6. ViÖc rÌn kü n¨ng lµm v¨n t¶ c¶nh tríc hÕt rÊt thiÕt thùc cho phÇn lµm v¨n trong ch¬ng tr×nh Ng÷ v¨n 6 - häc kú II, bëi v× ®Ó lµm ®îc mét bµi v¨n miªu t¶ ®óng vµ hay kh«ng ph¶i lµ ®iÒu ®¬n gi¶n. Bªn c¹nh ®ã, viÖc rÌn kü n¨ng lµm v¨n t¶ c¶nh cho häc sinh, theo t«i cßn lµ viÖc th¸o gì nh÷ng víng m¾c, xo¸ ®i mÆc c¶m ng¹i häc V¨n cña mét sè häc sinh hiÖn nay. V× vËy, víi ®Ò tµi nµy, t«i muèn mét phÇn n©ng cao chÊt lîng bé m«n Ng÷ v¨n ®ång thêi, qua ®ã x©y dùng vµ ph¸t triÓn t×nh yªu víi m«n V¨n trong nhµ trêng cho häc sinh. Gióp c¸c em cã ®îc t×nh yªu víi nh÷ng c¶nh vËt b×nh thêng nh: dßng s«ng, c¸nh ®ång, m¸i trêng,…Réng h¬n lµ t×nh yªu quª h¬ng, t×nh yªu ®Êt níc. Lý do trªn ®©y khiÕn t«i m¹nh d¹n chän ®Ò tµi “Ph¬ng ph¸p rÌn kü n¨ng lµm v¨n t¶ c¶nh cho häc sinh líp 6 “. II. nhiÖm vô, ®èi tîng nghiªn cøu cña ®Ò tµi. Gi¸o viªn : D¬ng ThÞ Tè Loan - Trêng THCS Hång Thñy 1 Ph¬ng ph¸p rÌn kÜ n¨ng lµm v¨n t¶ c¶nh cho häc sinh líp 6 1. NhiÖm vô cña ®Ò tµi: Sau ®©y lµ nh÷ng nhiÖm vô cña s¸ng kiÕn kinh nghiÖm nµy : + Gióp häc sinh biÕt c¸ch x¸c ®Þnh ®óng yªu cÇu cña ®Ò bµi ®Ó x©y dùng híng lµm bµi . + Híng dÉn häc sinh c¸ch t×m ý cho bµi v¨n t¶ c¶nh . + RÌn kü n¨ng diÔn ®¹t trong v¨n miªu t¶ c¶nh cho häc sinh . + RÌn kü n¨ng dùng ®o¹n trong v¨n t¶ c¶nh . + LuyÖn lêi v¨n chuyÓn c¶nh, liªn kÕt ®o¹n cho bµi v¨n t¶ c¶nh. + LuyÖn viÕt më bµi vµ kÕt bµi cho bµi v¨n t¶ c¶nh. 2. §èi tîng nghiªn cøu: Do xuÊt ph¸t tõ thùc tÕ d¹y vµ häc m«n Ng÷ v¨n cña trêng t«i nªn ®Ò tµi nµy t«i chØ nghiªn cøu giíi h¹n ë häc sinh líp 6D vµ HSG khèi 6 trêng HSG THCS Hång Thñy. b. néi dung I. C¬ së lý luËn: Qu¸ tr×nh nhËn thøc cña con ngêi ®i tõ trùc quan sinh ®éng ®Õn t duy trõu tîng, tõ t duy trõu tîng ®Õn thùc tiÔn. V¨n häc lµ mét bé m«n nghÖ thuËt s¸ng t¹o ng«n tõ ®Çy gi¸ trÞ. Cã thÓ coi mçi mét t¸c phÈm v¨n häc lµ mét viªn ngäc trong cuéc sèng, nã bay bæng t¹o nªn nh÷ng khóc nh¹c lµm cho cuéc sèng ®êi thêng thªm chÊt th¬. VËy lµm thÕ nµo cho häc sinh m×nh c¶m nhËn ®îc chÊt th¬ cña cuéc sèng ®êi thêng còng nh cã thÓ s¸ng t¹o nªn nh÷ng t¸c phÈm nghÖ thuËt “bÐ con” gi¸ trÞ ? T«i nghÜ ®ã lµ mét viÖc lµm mµ mäi gi¸o viªn ®ang t×m c¸ch ®i nhÑ nhµng nhÊt vµ cã hiÖu qu¶ nhÊt. Nh×n nhËn vÊn ®Ò mét c¸ch cô thÓ h¬n chóng ta thÊy: ch¬ng tr×nh Ng÷ v¨n líp 6 so víi ch¬ng tr×nh TiÓu häc mµ c¸c em ®· lµm quen cã nhiÒu nh÷ng kh¸i niÖm trõu tîng. Riªng lµm v¨n, ®ßi hái c¸c em ph¶i cã c¸ch viÕt giµ dÆn h¬n, sinh ®éng h¬n vµ ®Æc biÖt trong v¨n t¶ c¶nh ph¶i cã h×nh ¶nh sèng ®éng, thuyÕt phôc lßng ngêi. §iÒu ®ã kh«ng thÓ ®i tõ lý thuyÕt sang thùc hµnh ngay ®îc, bëi t duy cña løa tuæi c¸c em häc sinh líp 6 cha Gi¸o viªn : D¬ng ThÞ Tè Loan - Trêng THCS Hång Thñy 2 Ph¬ng ph¸p rÌn kÜ n¨ng lµm v¨n t¶ c¶nh cho häc sinh líp 6 tiÕp nhËn ngay ®îc nh÷ng kiÕn thøc trõu tîng. C¶m quan cña c¸c em cßn th« s¬ cha cã nhiÒu tÝnh h×nh ¶nh, s¸ng t¹o nghÖ thuËt. II. C¬ së thùc tÕ: V¨n miªu t¶ ®· ®îc d¹y ë bËc TiÓu häc (líp 4, líp 5) råi nhng chñ yÕu lµ ë møc ®é ®¬n gi¶n. Vµ thùc sù mµ nãi th× c¸c em ®· qu¸ quen víi viÖc thùc hµnh viÕt v¨n d¹ng v¨n b¶n mÉu vµ t¸i t¹o v¨n b¶n t¬ng tù mÉu ë cÊp TiÓu häc. Cho nªn viÖc s¸ng t¹o mét v¨n b¶n nghÖ thuËt ®èi víi c¸c em häc sinh líp 6 lµ viÖc lµm v« cïng khã kh¨n vµ thËm chÝ kh«ng cã høng thó. H¬n n÷a, sù say mª ®äc t liÖu v¨n häc cña c¸c em häc sinh (thêi nay) qu¶ lµ Ýt ái, hÇu nh lµ kh«ng cã bëi nh÷ng th«ng tin hiÖn ®¹i: ho¹t h×nh, truyÖn tranh, ®Æc biÖt lµ nh÷ng dÞch vô In-t¬-nÐt trµn lan cuèn hót lßng trÎ. §iÒu ®ã ®¬ng nhiªn lµm nghÌo nµn vèn ng«n tõ nghÖ thuËt quý gi¸ cña v¨n häc trong mçi häc sinh. Lµ mét gi¸o viªn d¹y häc bé m«n Ng÷ v¨n, qua qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y, t«i nhËn thÊy r»ng: viÖc n¾m mét sè thao t¸c c¬ b¶n, cÇn thiÕt cho viÖc viÕt v¨n miªu t¶ nh: quan s¸t, tëng tîng, so s¸nh, nhËn xÐt, … còng nh kÜ n¨ng diÔn ®¹t cña mét bé phËn häc sinh cßn yÕu. V× thÕ, thiÕt nghÜ qu¸ tr×nh rÌn kü n¨ng lµm v¨n miªu t¶ cho häc sinh líp 6 lµ mét viÖc lµm thiÕt thùc nªn lµm vµ lµm mét c¸ch cÆn kÏ ®Ó cã hiÖu qña tèt nhÊt. III. Thùc tr¹ng d¹y häc m«n ng÷ v¨n ë trêng thcs hång thñy. Qua thùc tÕ gi¶ng d¹y cña b¶n th©n vµ trao ®æi víi ®ång nghiÖp vÒ d¹y häc c¸c tiÕt Ng÷ v¨n cã liªn quan ®Õn v¨n t¶ c¶nh b¶n th©n t«i nhËn thÊy: * VÒ phÝa gi¸o viªn : - Do cha cã nhiÒu kinh nghiÖm trong c«ng t¸c nªn trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y cha ®a ra c¸c biÖn ph¸p tèi u ®Ó rÌn kÜ n¨ng viÕt v¨n cho häc sinh, nhÊt lµ víi nh÷ng em yÕu kÐm. - Do sÜ sè líp ®«ng nªn rÊt khã cho gi¸o viªn trong viÖc theo s¸t, kÌm cÆp tõng häc sinh trong mét tiÕt d¹y. Bªn c¹nh ®ã, mét sè gi¸o viªn cha thùc sù t©m huyÕt víi nghÒ. *VÒ phÝa häc sinh: - Víi ®Þa bµn t¬ng ®èi khã kh¨n, häc sinh chñ yÕu lµ con em n«ng d©n nªn ®iÒu kiÖn kinh tÕ cßn h¹n hÑp, nhËn thøc cã phÇn cßn h¹n chÕ. Do vËy, c¸c em cha cã ®iÒu kiÖn mua thªm tµi liÖu tham kh¶o nh»m phôc vô cho viÖc häc bé m«n ®îc tèt h¬n. - Mét sè häc sinh v× lêi häc, cha thùc sù cã høng thó víi m«n häc nªn kh«ng chuÈn bÞ t©m thÕ tèt cho giê häc v¨n. - HÇu nh tÊt c¶ c¸c em cha cã thãi quen t×m hiÓu, quan s¸t, ghi chÐp nh÷ng ®iÒu xung quanh m×nh…, v× thÕ mµ viÖc viÕt ®îc mét bµi v¨n miªu t¶ tèt cßn h¹n chÕ. Gi¸o viªn : D¬ng ThÞ Tè Loan - Trêng THCS Hång Thñy 3 Ph¬ng ph¸p rÌn kÜ n¨ng lµm v¨n t¶ c¶nh cho häc sinh líp 6 Cô thÓ qua ®iÒu tra thùc tÕ häc sinh ë c¸c líp 6,7 c¸c n¨m tríc, t«i nhËn thÊy ý thøc häc tËp bé m«n Ng÷ v¨n cßn cha cao vµ kÕt qu¶ cô thÓ qua kh¶o s¸t chÊt lîng vÒ kÜ n¨ng lµm v¨n miªu t¶ nh sau: Giái, Kh¸: 24,6%; Trung b×nh: 45%; YÕu: 28,3%; KÐm: 2,1% Qua sè liÖu trªn, t«i nhËn thÊy r»ng, tØ lÖ häc sinh yÕu kÐm vÉn cßn nhiÒu, kÜ n¨ng viÕt v¨n miªu t¶ cña c¸c em ®ang cßn nhiÒu h¹n chÕ. Tõ thùc tÕ ®ã, lµ ngêi trùc tiÕp gi¶ng d¹y bé m«n Ng÷ v¨n, t«i ®· cè g¾ng ®Ó t×m ra ph¬ng ph¸p nh»m n©ng cao chÊt lîng bé m«n Ng÷ v¨n nãi chung còng nh kÜ n¨ng lµm v¨n t¶ c¶nh cho häc sinh líp 6 nãi riªng. IV. Gi¶i ph¸p trong viÖc rÌn kÜ n¨ng lµm v¨n t¶ c¶nh cho häc sinh líp 6. Qua t×m hiÓu thùc tr¹ng d¹y häc m«n Ng÷ v¨n ë 6 trêng THCS nãi chung vµ trêng THSC Hång Thñy níi riªng, b¶n th©n ®· thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p ®Ó rÌn kÜ n¨ng t¶ c¶nh cho häc sinh líp 6 nh sau: 1. Tríc hÕt, gi¸o viªn cÇn gióp häc sinh biÕt c¸ch x¸c ®Þnh ®óng yªu cÇu cña ®Ò bµi ®Ó x©y dùng híng lµm bµi. §Ò tµi, chñ ®Ò cña bµi v¨n quyÕt ®Þnh c¸ch quan s¸t, t×m ý, s¾p xÕp ý vµ c¸ch diÔn ®¹t cña bµi v¨n. NÕu kh«ng n¾m v÷ng yªu cÇu cña ®Ò ra th× bµi v¨n sÏ ®i chÖch híng vµ kh«ng ®¹t yªu cÇu. NhiÒu häc sinh lµm v¨n l¹c ®Ò, xa ®Ò lµ v× vËy. Bëi thÕ, c«ng viÖc ®Çu tiªn cÇn lµm lµ luyÖn tËp cho häc sinh t×m hiÓu ®Ò ®Ó x¸c ®Þnh ®óng yªu cÇu ®Ò ra. C¸c yªu cÇu cña ®Ò ®Òu n»m trong toµn bé “lêi v¨n” cña ®Ò ra. V× thÕ viÖc ®Çu tiªn lµ t×m nh÷ng tõ ng÷ thÓ hiÖn yªu cÇu cña ®Ò b»ng c¸ch tr¶ lêi c¸c c©u hái : T¶ c¸i g× ? ( x¸c ®Þnh ®èi tîng miªu t¶ ), t¶ nh thÕ nµo ? ( ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt cña ®èi tîng ), T¶ lóc nµo ? ë ®©u? ( thêi gian, kh«ng gian ), t¶ ®Ó lµm g× ? ( môc ®Ých miªu t¶ ). Khi tr¶ lêi tÊt c¶ c¸c c©u hái nµy chóng ta sÏ ®Þnh híng “bé x¬ng”, c¸i “ khung “ cña bµi v¨n * VÝ dô: Em h·y miªu t¶ quª h¬ng em vµo mét buæi chiÒu n¾ng ®Ñp. Gi¸o viªn cho häc sinh thÊy: Trªn ®©y lµ mét ®Ò bµi d¹ng miªu t¶ c¶nh tæng hîp. VËy thÕ nµo lµ c¶nh tæng hîp? Gi¸o viªn ph¶i chØ râ cho häc sinh thÊy ta cÇn x¸c ®Þnh c¶nh tæng hîp nhê nh÷ng tõ ng÷ nµo? §Ò yªu cÇu t¶ c¶nh tæng hîp thêng chøa nh÷ng tõ ng÷ nh: “mét miÒn quª, quª h¬ng em, c¶nh vïng quª, hoÆc c¶nh n¬i em ë...” C¶nh tæng hîp lµ nh thÕ nµo?- Lµ c¶nh gåm nhiÒu c¶nh nhá, c¶nh lÎ. Nh÷ng c¶nh nhá, cña quª h¬ng hay miÒn quª thêng lµ c¸nh ®ång, dßng s«ng, con ®êng lµng, c©y ®a giÕng níc s©n ®×nh, khu vên nhµ... sau ®ã gióp häc sinh h×nh dung ®îc cô thÓ vÒ c¶nh miªu t¶ ë thêi gian nµo? (mïa nµo) ë kh«ng gian nµo? ( c¶nh ®ã nh thÕ nµo)... ViÖc x¸c ®Þnh ®îc ®óng yªu cÇu cña ®Ò nh ë vÝ dô trªn sÏ gióp c¸c em rÊt nhiÒu trong viÖc ®Þnh h×nh ®îc ®èi tîng miªu t¶. Gi¸o viªn : D¬ng ThÞ Tè Loan - Trêng THCS Hång Thñy 4 Ph¬ng ph¸p rÌn kÜ n¨ng lµm v¨n t¶ c¶nh cho häc sinh líp 6 2. Híng dÉn c¸ch t×m ý cho bµi v¨n t¶ c¶nh. Khi häc sinh ®· x¸c ®Þnh ®óng yªu cÇu cña ®Ò, x¸c ®Þnh chÝnh x¸c ®èi tîng miªu t¶ nhng ch¾c ch¾n cha thÓ ®Þnh h×nh ®îc híng ®i cho bµi viÕt. §Ó gióp häc sinh ®Þnh h×nh ®îc híng ®i cña bµi viÕt v¨n t¶ c¶nh, t«i ®· híng dÉn häc sinh bíc t×m ý cho bµi v¨n t¶ c¶nh: - NhÊt nhÊt ph¶i theo mét tr×nh tù: T×m ý bao qu¸t kh«ng gian cña c¶nh chung sÏ t¶, sau ®ã cô thÓ sÏ cã nh÷ng c¶nh nµo? C¶nh nh thÕ nµo? - Bao qu¸t kh«ng gian c¶nh ®îc coi lµ mét thao t¸c s¬ kho¸ng cña bøc tranh c¶nh, rÊt quan träng trong viÖc ®Þnh h×nh t©m thÕ còng nh nh·n thÕ cho ngêi thëng thøc bøc tranh c¶nh b»ng ng«n tõ. VËy häc sinh cÇn ph¶i n¾m ®îc c¸ch viÕt phÇn bao qu¸t kh«ng gian c¶nh nh thÕ nµo ? Thùc tÕ t«i thÊy häc sinh thêng viÕt mét c¸ch céc lèc, côt lñn, cã khi chØ viÕt ®îc mét, hai c©u cho phÇn t¶ bao qu¸t. Nªn dï kh«ng ph¶i lÜnh vùc tù nhiªn, nhng t«i ®· ®a ra theo ý nh mét c«ng thøc dÔ nhí cho häc sinh: + §Ó t¶ bao qu¸t c¶nh, tríc hÕt ph¶i cã c©u x¸c ®Þnh vÞ trÝ miªu t¶ kh¸i qu¸t. Thêng lµ mét vÞ trÝ cao h¬n, xa c¶nh trung t©m ®Ó cã thÓ chôp ®îc toµn c¶nh miªu t¶ vµo nh·n quan cña ngêi quan s¸t mét c¸ch t¬ng ®èi trän vÑn. + Sau c©u v¨n gióp ngêi ®äc biÕt ®îc vÞ trÝ cña ngêi quan s¸t lµ nh÷ng lêi v¨n nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ kh¸i qu¸t ®Çy nghÖ thuËt vÒ c¶nh chung ®ã. Còng kh«ng quªn lu ý víi häc sinh r»ng: Lêi v¨n nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ kh¸i qu¸t ®Çy nghÖ thuËt lµ nh÷ng lêi v¨n sö dông linh ho¹t c¸c biÖn ph¸p tu tõ sao cho c¶nh t¶ næi lªn sèng ®éng, tù nhiªn, hån hËu, trong s¸ng... s¸t hîp víi yªu cÇu cña ®Ò mµ phÇn (a) ®· x¸c ®Þnh vµ mang tÝnh biÓu c¶m cña ngêi quan s¸t c¶nh. VÝ dô: T¶ c¶nh quª h¬ng em vµo mét buæi s¸ng mïa thu: §øng trªn ®Çu ®ª, ng¾m nh×n toµn c¶nh lµng quª, t«i nh ®ang ®¾m m×nh trong s¾c thu vµng cña chèn quª h¬ng thanh b×nh, trï phó. Hay mét vÝ dô kh¸c vÒ c¶nh quª h¬ng vµo s¸ng mïa xu©n : §øng gi÷a c¸nh ®ång giang réng c¸nh tay mµ c¶m nhËn vÒ lµng quª. ¤i! quª h¬ng t«i ®Ñp nh mét nµng tiªn ®ang mØm cêi tríc nh©n gian. ThËt Êm ¸p, thanh b×nh ®Çy søc sèng, ... - Nh÷ng ý cèt yÕu nhÊt cña mét dµn bµi v¨n miªu t¶ c¶nh cßn lµ cô thÓ nh÷ng c¶nh nµo? ( NÕu lµ ®Ò tæng hîp th× c¶nh sÏ chia thµnh nhiÒu c¶nh ®¬n, nÕu lµ ®Ò t¶ c¶nh ®¬n th× c¶nh ®¬n sÏ cã cã nh÷ng ®iÓm næi bËt g×? Nh thÕ nµo? ) Muèn nh thÕ th× ngêi viÕt ph¶i biÕt quan s¸t vµ dÉn ra ®îc h×nh ¶nh cô thÓ, tiªu biÓu. Nhng häc sinh phÇn lín thêng sa vµo kiÓu gÆp ®©u nãi ®ã vµ kh«ng hÒ x¸c ®Þnh ®îc r»ng Gi¸o viªn : D¬ng ThÞ Tè Loan - Trêng THCS Hång Thñy 5 Ph¬ng ph¸p rÌn kÜ n¨ng lµm v¨n t¶ c¶nh cho häc sinh líp 6 m×nh ®ang t¶ c¶nh cã môc ®Ých lµ lµm næi lªn diÖn m¹o c¶nh nh thÕ nµo, cã lµm bËt lªn ®îc t tëng chñ ®Ò mµ m×nh ®· x¸c ®Þnh ®îc ë ®Çu bµi yªu cÇu kh«ng? §Ó kh¾c phôc ®îc t×nh tr¹ng nµy, t«i cho häc sinh luyÖn kü n¨ng x¸c ®Þnh, lùa chän nh÷ng ®Æc ®iÓm tiªu biÓu cña c¶nh sÏ t¶ . *VÝ dô: C¶nh khu vên vµo buæi s¸ng mïa thu th× cã nh÷ng ®Æc ®iÓm g× næi bËt? §Çu tiªn, gi¸o viªn cho häc sinh x¸c ®Þnh chñ ®Ò cña c¶nh sÏ dùng lµ c¶nh khu vên t¬i tèt, ®Çy hoa th¬m tr¸i ngät, rÊt thanh b×nh, d©n gi· mµ mang ®îc vÎ trï phó cña chèn quª h¬ng yªu dÊu, ®Æc biÖt c¶nh ph¶i mang ®îc d¸ng dÊp cña thêi gian, kh«ng gian mµ ®Ò quy ®Þnh (cã ®Æc trng cña mïa thu). Sau ®ã gi¸o viªn híng cho häc sinh t¸i hiÖn tõng h×nh ¶nh cña khu vên theo trÝ tëng tîng nhng ph¶i s¸t víi hiÖn thùc . VÝ dô: C¶nh giµn thiªn lý tríc s©n nhµ ngµo ng¹t dËy h¬ng buæi sím, h×nh ¶nh c©y cau c¹nh bÓ níc víi nh÷ng tµu l¸ giµ dang réng, ®ät l¸ non cao vót; h×nh ¶nh vên hoa ®ua s¾c vµng thu cïng ong bím; h×nh ¶nh vên rau t¬i tèt còng rÊt mang ®Æc trng mïa thu: c¶i sen lµm da ®ang lªn ngång, træ hoa vµng rùc, nh÷ng ngän mång t¬i ®ang qu¨n m×nh leo lªn bê dËu ®Ó ra qu¶ v¾t m×nh sang thu; tiÕp ®ã lµ h×nh ¶nh hµng c©y ¨n qu¶ víi nh÷ng h¬ng vÞ mµu s¾c cña thu: Th¬m lùng chuèi tiªu trøng cuèc ®èm vµng, nh÷ng tr¸i na më m¾t nh×n n¾ng thu, c©y hång tr¸i chÝn nh nh÷ng chÊm son trªn nÒn trêi thu... Víi c¸ch lµm nh trªn t«i ®· cho häc sinh luyÖn tËp t×m ®Æc ®iÓm cho nhiÒu c¶nh kh¸c nhau víi nh÷ng thêi gian, kh«ng gian ®a d¹ng. C¸c em ®îc luyÖn tËp díi h×nh thøc: “thi nhau t×m ®Æc ®iÓm”, gi¸o viªn hÖ thèng vµ gióp c¸c em chän lùa nh÷ng ®Æc ®iÓm tiªu biÓu nhÊt trong mçi c¶nh. Nh thÕ sÏ t¹o ®îc høng thó cña häc sinh víi c¶nh sÏ t¶. 3. RÌn kü n¨ng diÔn ®¹t cho häc sinh trong v¨n miªu t¶ c¶nh. T×m ®îc ®Æc ®iÓm tiªu biÓu cña c¶nh sÏ t¶ ®· lµ mét bíc quan träng song cha ph¶i lµ ®· t¶ c¶nh. Miªu t¶ c¶nh lµ dùng l¹i ®îc c¶nh mét c¸ch sèng ®éng, ch©n thùc vµ cã tÝnh nghÖ thuËt. VËy nh÷ng ®Æc ®iÓm võa t×m ®îc ë trªn sÏ ®îc diÔn ®¹t nh thÕ nµo? §ã lµ mét ®iÒu gi¸o viªn chóng t«i rÊt quan t©m. Thùc tÕ lµ qua viÖc chÊm bµi v¨n miªu t¶ cña häc sinh, t«i thÊy mét ®iÒu ®¸ng buån lµ vèn ng«n tõ cña c¸c em rÊt nghÌo nµn, diÔn ®¹t lñng cñng, thêng x¶y ra hiÖn tîng bÝ tõ, dïng tõ sai nghÜa , lÆp tõ, lÆp ý... Nh vËy, ®Ó bµi lµm v¨n cña häc sinh diÔn ®¹t trong s¸ng cã søc hÊp dÉn t«i nghÜ r»ng kh«ng cã c¸ch nµo kh¸c ngoµi viÖc trau dåi ng«n tõ nghÖ thuËt cho mçi häc sinh. §Ó häc sinh tù gi¸c lµm ®iÒu nµy lµ mét viÖc lµm rÊt khã, mµ nªn ®Ó häc sinh tù lµm sau khi gi¸o viªn ®· t¹o ®îc trong lßng häc sinh sù yªu thÝch ng«n tõ nghÖ thuËt, còng nh niÒm yªu thÝch ®èi víi m«n häc. Dùa vµo t©m lý løa tuæi, chóng t«i Gi¸o viªn : D¬ng ThÞ Tè Loan - Trêng THCS Hång Thñy 6 Ph¬ng ph¸p rÌn kÜ n¨ng lµm v¨n t¶ c¶nh cho häc sinh líp 6 ®· gieo niÒm yªu thÝch nµy qua viÖc cung cÊp vµ ph©n tÝch mét sè t liÖu ®îc gi¸o viªn chän läc kü cµng trÝch trong c¸c t¸c phÈm cña c¸c nhµ v¨n. VÝ dô: §o¹n trÝch miªu t¶ c¶nh trong vên díi n¾ng chiÒu sau ®©y: “... ChiÒu bu«ng, ¸nh mÆt trêi trë nªn vµng sËm h¬n. ¸nh chiÒu vµng tr¶i lªn cµnh l¸, m¸i nhµ mét mµu vµng ong nom ®Ñp l¹. Vên c©y nhµ t«i còng vËy. Giµn bÇu mËm xanh t¬i, l¸ non mµu xanh nh¹t, l¸ giµ th× xanh thÉm. ¸nh n¾ng chiÒu chiÕu xuèng giµn bÇu, bÝ, c¸i cèt l¸ xanh ng¾t läc qua mét lît h¾t mét mµu xanh ngäc bÝch xuèng vên. Nh·n, bëi, mÝt vµ c¸c lo¹i c©y kh¸c n÷a, tÊt c¶ ®Òu xanh um tïm, nom nh chiÕc « khæng lå. §ã lµ mµu xanh no n¾ng, no giã vµ no thøc nu«i c©y. Vên c©y lao xao, giã tho¶ng ®©u ®©y mïi h¬ng qu¶ chÝn, h¬ng hoa ngät lÞm... ” Gi¸o viªn còng cÇn lu ý víi häc sinh r»ng, vÏ nªn mét bøc tranh sinh ®éng b»ng ng«n ng÷ lµ yªu cÇu cao ®èi víi v¨n miªu t¶. Do ®ã, hÖ thèng tõ ng÷ thêng ®îc dïng ®Ó t¶ c¶nh thêng lµ nh÷ng tÝnh tõ, tõ l¸y. Bëi ®©y lµ líp tõ cã gi¸ trÞ gîi t¶ cao. Sau mçi mét vµi ®o¹n v¨n nh thÕ, gi¸o viªn ph©n tÝch nh÷ng h×nh ¶nh ng«n tõ nghÖ thuËt s¸ng gi¸ sao cho t¹o ®îc høng khëi ë häc sinh, kÝch thÝch c¸c em thÝch t×m vµ viÕt nh÷ng lêi v¨n hay. Cã lÏ, rÌn kü n¨ng diÔn ®¹t lµ mét ph¬ng ph¸p ®ßi hái kú c«ng nhÊt, nã cÇn ph¶i mÊt mét qu¸ tr×nh cã nhiÒu bíc. Sau khi t¹o híng thó cho häc sinh qua c¸ch tiÕp xóc víi c¸c t liÖu chän läc, t«i míi cho c¸c em luyÖn tËp diÔn ®¹t b»ng h×nh thøc gi¸o viªn ®a ra mét lo¹t h×nh ¶nh , yªu cÇu häc sinh dïng lêi v¨n kÕt hîp biÖn ph¸p nghÖ thuËt so s¸nh, nh©n ho¸, sö dông nh÷ng tõ l¸y gîi h×nh, gîi ©m ®Ó tËp diÔn ®¹t . VÝ dô : H×nh ¶nh c©y ®a -> C©y ®a sum suª, um tïm nh chiÕc « khæng lå, høng lÊy n¾ng ma b¶o vÖ cho c¸i giÕng lµng th©n quen, thÊp tho¸ng sau t¸n l¸ ®a lµ m¸i ®×nh cæ kÝnh quª em ... - H×nh ¶nh kh«ng gian ®ång cá -> Däc theo c¸nh ®ång lµ ®åi cá may cøng nhän tr¶i b¹t ngµn nh mét tÊm th¶m b¹c phÕch n¾ng ma. Nh÷ng b«ng cá may rung rinh nhÑ nhµng trong giã chiÒu thu m¸t rîi nh ®ang biÓu diÔn mét ®iÖu móa mÒm m¹i nhÞp nhµng. MÊy chó chim sÎ tha thÈn trong vïng cá may réng t×m kiÕm s©u bä vµ ®©u ®©y tiÕng cuèc väng vµo tha thít råi t¾t h¼n trong kh«ng gian ®ång quª mïa thu . TiÕng chim ngoµi b·i -> Ngoµi ®ª, ven ruéng ng« c¸nh b·i xanh um mét mµu l¸ mít cña ng« xen ®ç, xen cµ. L¹i cã tiÕng chim kh¸c nã bay vót lªn cao th¶ vµo kh«ng trung nghe m¸t lµnh. Nã khoan thai, d×u dÆt nh ngãn tay thon th¶ bóng vµo d©y ®µn thËp lôc, nÈy ra tiÕng ®ång, tiÕng thÐp lóc ®Çu vang to sau nhá dÇn nhá dÇn råi t¾t lÞm … Trong miªu t¶ ngêi ta thêng hay so s¸nh. V× thÕ, ë giai ®o¹n luyÖn kü n¨ng diÔn ®¹t nh thÕ nµy, t«i ®Æc biÖt chó ý ®Õn phÐp so s¸nh trong c¸c c©u v¨n. Cã thÓ coi so s¸nh hay Gi¸o viªn : D¬ng ThÞ Tè Loan - Trêng THCS Hång Thñy 7 Ph¬ng ph¸p rÌn kÜ n¨ng lµm v¨n t¶ c¶nh cho häc sinh líp 6 ®Ó t¹o nh÷ng nèt luyÕn cho nh÷ng b¶n nh¹c ng«n tõ, nh÷ng nÐt ®Ëm cña bøc tranh ng«n ng÷. T«i ®· híng cho häc sinh luyÖn tËp c¸ch dïng nhiÒu tõ so s¸nh kh¸c nhau sao cho thËt ®a d¹ng phong phó gîi c¶m, t¹o Ên tîng cho ngêi ®äc. VÝ dô : - Dßng s«ng quª em díi ®ªm tr¨ng mÒm m¹i nh mét ¸ng tãc tr÷ t×nh . - Kh«ng gian quª h¬ng y nh mét chiÕc chu«ng lín v« cïng treo suèt mïa thu . - Nh÷ng l¸ sen giµ khum khum ch¾ng kh¸c g× nh÷ng chiÕc thóng con ®ùng ®Çy ¾p n¾ng chiÒu thu . - C©y cèi r× rµo, lao xao giã nåm nam, l¸ c©y lay ®éng, lÊp l¸nh tùa ngµn triÖu con m¾t l¸ r¨m s¸ng trng n¾ng hÌ . - Tr¨ng vÒ khuya cø ngì lµ con thuyÒn ®ang tr«i trªn dßng s«ng Ng©n . C¸ch nµy t«i còng cho häc sinh luyÖn trong c¸c tiÕt häc ®Ó trë thµnh thao t¸c thuÇn thôc, nhuÇn nhuyÔn, ®ång thêi cho häc sinh kÕt hîp vÒ t×m ®äc t liÖu sao cho cã nh÷ng lêi v¨n miªu t¶ sèng ®éng gîi c¶m nhÊt . 4. RÌn luyÖn kü n¨ng dùng ®o¹n v¨n t¶ c¶nh . Dùng ®o¹n v¨n chÝnh lµ c¸ch s¾p xÕp c¸c lêi v¨n diÔn ®¹t sao cho hîp lý, l«gic , chÆt chÏ, m¹ch l¹c. Häc sinh thêng rÊt lóng tóng kh«ng biÕt t¶ c¶nh cô thÓ lµ t¶ c¶nh g×? T¶ nh thÕ nµo? theo tr×nh tù tõ ®©u? ... C¸c em thêng sa vµo kÓ lÓ, liÖt kª c¶nh mét c¸ch trµn lan, kh«ng tréi lªn ®îc nh÷ng ®Æc trng cña c¶nh vµ cµng kh«ng t¹o ®îc Ên tîng cho ngêi ®äc vÒ c¶nh. VËy ngêi gi¸o viªn ph¶i lµm nh thÕ nµo ®Ó kh¾c phôc khã kh¨n nµy. Tríc hÕt, t«i híng cho häc sinh h×nh dung mçi mét c¶nh nhá sÏ viÕt thµnh mét ®o¹n v¨n trän vÑn. Trong ®o¹n v¨n ®ã sÏ ®i tõ kh¸i qu¸t ®Õn cô thÓ. Bao giê c©u ®Çu ®o¹n còng lµ c©u miªu t¶ kh¸i qu¸t c¶nh ®ã . *VÝ dô: kh¸i qu¸t c¶nh dßng s«ng: Díi ch©n em lµ dßng s«ng hiÒn hoµ ch¶y nh mét tÊm lôa tr¶i dµi xa tÝt. Sau c©u t¶ kh¸i qu¸t lµ mét lo¹t c©u miªu t¶ cô thÓ theo tr×nh tù tõ gÇn ®Õn xa theo tÇm m¾t. VÝ dô: mïa nµy níc s«ng lng chõng níc , níc s«ng trong xanh in bãng m©y trêi s©u th¼m. M¸i chÌo khuÊy ®éng, l¨n rung rinh c¶ nh÷ng c©y tãc tiªn díi ®¸y. Trªn mÆt s«ng ®iÓm xuyÕt nh÷ng l¸ tróc vµng bÐ tÎo teo nh nh÷ng chiÕc thuyÒn tÝ hon dËp dÒnh trªn sãng níc bao la. C¸ níc b¬i tõng ®µn ®en trÜu, nh« lªn hôp xuèng nh nh÷ng ngêi b¬i Õch. Nh÷ng con sãng l¨n t¨n nh nh÷ng con r¾n vÈy vµng, vÈy b¹c ®ang n« ®ïa. Sãng vç nhÑ hai bªn bê lãc bãc nghe thËt vui tai. Trêi chiÒu, trªn s«ng cã nh÷ng con thuyÒn hèi h¶ cËp bÕn, chÊt ®Çy cau t¬i xoµi th¬m tõ c¸c miÒn ®Êt l¹ mang vÒ. TiÕng ngêi lao xao trong tiÕng h¹ buåm cãt kÐt bªn bê s«ng quª ... Trong qu¸ tr×nh miªu t¶ cô thÓ, gi¸o viªn lu ý cho häc sinh tr×nh tù miªu t¶ cho phï hîp víi vÞ trÝ quan s¸t kÕt hîp lêi v¨n so s¸nh, lêi v¨n nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ vµ sù liªn tëng Gi¸o viªn : D¬ng ThÞ Tè Loan - Trêng THCS Hång Thñy 8 Ph¬ng ph¸p rÌn kÜ n¨ng lµm v¨n t¶ c¶nh cho häc sinh líp 6 tëng tîng phong phó, ý c©u tríc víi c©u sau l«gic víi nhau t¹o ®é kÕt vÒ mÆt nghÜa, nh÷ng c©u ®o¹n cuèi thêng lµ nh÷ng c©u cã ý nghÜa s©u s¾c, lµm ®Ëm nÐt cho bøc tranh thiªn nhiªn nªn gi¸o viªn híng cho häc sinh biÕt dµnh nh÷ng lêi v¨n tréi h¬n vµo cuèi ®o¹n Cø theo c¸ch híng dÉn nh trªn, gi¸o viªn cho häc sinh luyÖn viÕt thµnh nhiÒu ®o¹n cho nhiÒu c¶nh . 5. LuyÖn lêi v¨n chuyÓn c¶nh , liªn kÕt ®o¹n trong v¨n t¶ c¶nh Lêi v¨n chuyÓn c¶nh kh«ng nhiÒu nhng cã t¸c dông rÊt lín trong viÖc liªn kÕt , liªn hoµn m¹ch v¨n, nã ®¸nh gi¸ tr×nh ®é khÐo lÐo cña c©y bót miªu t¶ c¶nh. Gi¸o viªn cÇn “ m¸ch nhá ” cho c¸c em häc sinh nh÷ng thñ thuËt chuyÓn c¶nh sau ®©y : - C¸c c¶nh nhá ®îc nèi tiÕp nhau mét c¸ch tù nhiªn theo m« tÝp liªn c¶nh ( c¶nh kÒ gÇn nhau theo tÇm quan s¸t). VÝ dô: chØ mét l¸t con ®êng ®· dÉn ra tíi ®Çu lµng . C©y ®a... GiÕng ®×nh ... - ChuyÓn c¶nh nhê nh÷ng h×nh ¶nh trung gian. VÝ dô: “ Bê ®ª cao to v¹m vì. Ch©n ®ª cá mäc thµnh th¶m xanh tèt. Tr©u bß thung th¨ng gÆm cá, vÓnh ®«i tai nghe tiÕng s¸o trë vÒ . Am thanh Êy lóc trÇm lóc bæng, hoµ nhÞp víi tiÕng chim ho¹ mi l¶nh lãt r¾c ®Òu ¢ xuèng mÆt s«ng. Con s«ng quª t«i n»m uèn khóc gi÷a lµng råi ch¹y dµi bÊt tËn …“ - Híng chuyÓn c¶nh theo gam mµu. VÝ dô: S¸ng nay ra tr«ng thÊy mµu trêi cã vµng h¬n thêng khi. Mµu lóa chÝn díi ®ång vµng suém l¹i. N¾ng nh¹t ng¶ mµu vµng hoe. Trong vên l¾c l nh÷ng qu¶ xoan vµng lÞm. Tõng chiÕc l¸ mÝt vµng èi. Buång chuèi ®èm qu¶ chÝn vµng. Bôi mÝa vµng xäng, ®èt ngÇu phÊn tr¾ng ... - ChuyÓn c¶nh b»ng c¸ch nèi ©m thanh víi kh«ng gian. VÝ dô : Nèi ©m thanh cña sù vËt bªn bê s«ng víi kh«ng gian v¾ng cña bÕn s«ng ( lÊy ®éng lµm næi tÜnh ): Sãng vç nhÑ hai bªn bê lãc bãc nghe thËt vui tai. Trªn s«ng giê ®©y cã nh÷ng con thuyÒn hèi h¶ cËp bÕn, chÊt ®Çy cau t¬i xoµi th¬m tõ c¸c miÒn ®Êt l¹ mang vÒ . TiÕng ngêi lao xao trong tiÕng h¹ buåm cãt kÐt bªn bê s«ng quª. ChiÒu dÇn bu«ng, bÕn s«ng trë vÒ v¾ng lÆng. Nh÷ng con ®ß n»m im ®îi kh¸ch qua s«ng … - ChuyÓn c¶nh b»ng c¸ch liªn tëng theo sù quan s¸t qua c¸c gi¸c quan kh¸c nhau : ThÝnh gi¸c, thÞ gi¸c, khøu gi¸c, vÞ gi¸c vµ b»ng c¶ c¶m gi¸c n÷a. VÝ dô: Vên c©y lao xao, giã tho¶ng ®©u ®©y mïi h¬ng qu¶ chÝn, h¬ng hoa th¬m ngät lÞm. TiÕng chim lÝu lo nh ®em h¬ng th¬m Êy bay cao, cao m·. Tu hó kªu trong n¾ng chiÒu cho rÆng v¶i ven s«ng chÝn ®á, cho c¸i chua bay ®i, miÒn ngät cßn l¹i. HÑn mét bÕn s«ng quª tõng thuyÒn tr¸i ngät ra vµo… Gi¸o viªn : D¬ng ThÞ Tè Loan - Trêng THCS Hång Thñy 9 Ph¬ng ph¸p rÌn kÜ n¨ng lµm v¨n t¶ c¶nh cho häc sinh líp 6 Ph¬ng ph¸p nµy gi¸o viªn cho häc sinh tËp viÕt kÕt hîp víi häc tËp t liÖu ®Ó cã nhiÒu c¸ch chuyÓn cuèn hót ngêi ®äc . 6. Gi¸o viªn híng cho häc sinh luyÖn c¸ch më bµi vµ kÕt bµi. Trong bµi tËp lµm v¨n phÇn më bµi lµ phÇn g©y Ên tîng ®Çu tiªn cho ngêi ®äc. C¸c em cã thÓ vµo bµi b»ng mét c©u hay mét ®o¹n nhng cÇn ph¶i b¸m s¸t vµo néi dung, yªu cÇu ®· ®îc x¸c ®Þnh. Gi¸o viªn ®a ra mét sè c¸ch më bµi ®Ó häc sinh luyÖn theo : - C¸ch më bµi hay thêng lµ gi¸n tiÕp: Cã thÓ giíi thiÖu c¶nh b»ng lêi mêi gäi du kh¸ch ®Ó giíi thiÖu c¶nh vµ béc lé c¶m xóc cña ngêi viÕt mét c¸ch kh¸i qu¸t. Cã thÓ dÉn d¾t tõ lêi th¬, bµi h¸t vÒ c¶nh sÏ t¶ ®Ó giíi thiÖu c¶nh. HoÆc cã thÓ béc lé c¶m xóc håi tëng vÒ c¶nh ®Ó mµ giíi thiÖu. VÝ dô víi ®Ò bµi : “H·y t¶ l¹i mét ®ªm tr¨ng s¸ng v»ng vÆc”. C¸c em cã thÓ vµo bµi mét c¸ch tù nhiªn : GÇn mêi giê ®ªm, ®ang ngåi häc bµi trong nhµ, t«i chît nghe ai ®ã kªu lªn : Chµ, tr¨ng s¸ng qu¸! S¸ng v»ng vÆc! T«i liÒn ®øng dËy, ®Èy cöa bíc ra s©n. §óng lµ tr¨ng s¸ng ®Çy trêi, ®Çy s©n. Dï lµ c¸ch më bµi nµo gi¸o viªn còng lu ý cho häc sinh ®ñ ý cÇn nªu trong më bµi KÕt bµi kh«ng nh÷ng ®ñ ý chèt cña bµi viÕt mµ nªn t¹o ®îc ®é l¾ng trong t©m hån ngêi ®äc. VÝ dô: ChiÒu thu quª h¬ng ¬i! Hån t«i nh ho¸ thµnh tiÕng s¸o tróc n©ng trªn m«i chó bÐ môc ®ång vµ h×nh nh thu ®ang d¹o lªn khóc nh¹c ®ång quª, nh÷ng tiÕng lao xao rÊt nhÑ, rÊt ªm. ChiÒu nay qu¶ lµ mét buæi chiÒu s©u l¾ng d×u dÞ, nã sÏ in ®Ëm m·i trong ký øc tuæi th¬ t«i. Tuy nhiªn, ®iÒu nµy phô thuéc vµo tr×nh ®é diÔn ®¹t cña häc sinh, nªn gi¸o viªn híng c¸c em trau dåi thªm t liÖu tham kh¶o. Gi¸o viªn còng nªn lu ý c¸c em, kÕt bµi cã thÓ kh«ng nhÊt thiÕt cø nªu c¶m nghÜ mµ cã thÓ kÕt bµi theo híng më. KÕt bµi còng kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i dµi dßng, khoa tr¬ng mµ cã thÓ chØ lµ mét c©u nhng Èn chøa trong ®ã t×nh c¶m, t tëng cña ngêi viÕt.VÝ dô: Miªu t¶ vÎ ®Ñp cña lµng quª khi ph¶i rêi xa: “ Xin göi l¹i n¬i ch«n rau c¾t rèn t×nh yªu, lêi chµo vµ niÒm tin vÒ mét ngµy mai t¬i s¸ng.” V. KÕt qu¶ ®¹t ®îc: Qua qu¸ tr×nh ¸p dông nh÷ng gi¶i ph¸p nªu trªn, t«i thÊy ®· mang l¹i hiÖu qu¶ ®¸ng kÓ, chÝ Ýt lµ ®· ph¸ bá ®îc mÆc c¶m cña häc sinh víi m«n V¨n trõu tîng, lµ m«n ng¹i viÕt, ng¹i nghÜ. ChÊt lîng d¹y häc v¨n miªu t¶ ë líp 6 ®· ®îc n©ng cao râ rÖt. Trong giê häc c¸c em tËp trung h¬n. Cã kh¸ nhiÒu häc sinh ( nhÊt lµ häc sinh kh¸ giái ) ®· cã cèn sæ tay riªng ®Ó ghi l¹i nh÷ng ®iÒu quan s¸t ®îc , nh÷ng c©u v¨n hay,...§Ó n¾m b¾t ®îc hiÖu qu¶ râ h¬n, t«i ®· tiÕn hµnh thö nghiÖm th«ng qua bµi viÕt tËp lµm v¨n ë líp vµ so s¸nh víi líp kh¸c kh«ng ¸p dông ph¬ng ph¸p trªn t«i thÊy kÕt qu¶ rÊt kh¶ quan : Líp SÜ sè SLGiái % Gi¸o viªn : D¬ng ThÞ Tè Loan SL - Kh¸ % SL TB % YÕu SL % Trêng THCS Hång Thñy KÐm SL % 10 Ph¬ng ph¸p rÌn kÜ n¨ng lµm v¨n t¶ c¶nh cho häc sinh líp 6 6D 35 4 11.4 12 34.3 14 40 5 14,3 0 0 Cßn ®©y lµ kÕt qu¶ cña líp kh«ng ¸p dông ph¬ng ph¸p trªn : Líp SÜ sè SLGiái % 6C 36 3 8.3 Kh¸ SL % 8 22.2 TB YÕu KÐm SL % SL % SL % 17 47.2 8 22.2 0 0 Riªng ®éi tuyÓn häc sinh giái v¨n 6 cña t«i båi dìng ®· cã mét sè em s¸ng t¹o ®îc nh÷ng t¸c phÈm “bÐ con”gi¸ trÞ cña m×nh. Qua kÕt qu¶ ®¹t ®îc ®ã cho thÊy r»ng c¸c em ®· ý thøc ®îc tÇm quan träng cña m«n V¨n, biÕt lµm v¨n t¶ c¶nh. ë ph¬ng diÖn lµ mét gi¸o viªn trùc tiÕp ®øng líp, t«i thÊy m×nh tù tin, say mª h¬n víi nghÒ. VI. bµi häc kinh nghiÖm vµ híng ph¸t triÓn cña ®Ò tµi. 1. Bµi häc kinh nghiÖm : Qua thêi gian nghiªn cøu vµ ¸p dông ®Ò tµi nµy vµo gi¶ng d¹y, t«i nhËn thÊy ®©y lµ nh÷ng kinh nghiÖm gióp ngêi gi¸o viªn khi d¹y phÇn v¨n t¶ c¶nh cã thÓ chñ ®éng trong c¸c tiÕt d¹y, tõ ®ã gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ bé m«n Ng÷ v¨n. §Ó cã kÕt qu¶ cao khi thùc hiÖn ®Ò tµi nµy, b¶n th©n t«i ®· ®óc rót cho m×nh mét sè kinh nghiÖm sau: * VÒ phÝa gi¸o viªn: - Còng nh nh÷ng m«n häc kh¸c, ®Ó ®¹t kÕt qu¶ cao trong viÖc d¹y bé m«n Ng÷ v¨n gi¸o viªn ph¶i thùc sù lµ ngêi yªu nghÒ, yªu v¨n ch¬ng, n¾m ch¾c ph¬ng ph¸p d¹y häc v¨n miªu t¶ nãi riªng vµ m«n Ng÷ v¨n nãi chung. - Gi¸o viªn ph¶i thùc sù kiªn tr×, mÉu mùc trong c¸ch dïng tõ, kiªn tr× trong viÖc kiÓm tra, ®¸nh gi¸, söa chØnh c¸c phÇn viÕt luyÖn kü n¨ng còng nh bµi viÕt cña c¸c em. MÆt kh¸c, gi¸o viªn còng ph¶i kiªn tr× su tÇm, chän läc t liÖu cã gi¸ trÞ ®Ó cung cÊp cho c¸c em, ®ång thêi t×m c¸ch híng c¸c em c¸ch vËn dông s¸ng t¹o nh÷ng t liÖu ®Ó biÕn thµnh c¸ch diÔn ®¹t riªng cña b¶n th©n mçi häc sinh. * VÒ phÝa häc sinh: - Ph¶i nhiÖt t×nh, tù gi¸c trau dåi vèn tõ, ng«n tõ nghÖ thuËt b»ng c¶ tr¸i tim. - Ph¶i quan s¸t tinh tÕ nh÷ng c¶nh vËt thiªn nhiªn thêng nhËt, ph¶i tëng tîng phong phó vµ cÇn ph¶i nhËp t©m vµo c¶nh vËt ®Ó cã ®îc nh÷ng c¶m xóc ch©n thùc víi c¶nh vËt thiªn nhiªn khi miªu t¶ . §Ó båi dìng t×nh yªu v¨n cho häc sinh nãi chung, lµm giµu vèn ng«n ng÷ miªu t¶ cho c¸c em häc sinh khèi 6 nãi riªng chóng t«i cßn cã nh÷ng mong muèn : - Tríc hÕt gi¸o viªn Ng÷ v¨n trong cïng khèi ph¶i su tÇm t liÖu miªu t¶ thµnh nh÷ng cuèn t liÖu quÝ ®Ó lu gi÷ trong tñ s¸ch nhµ trêng. Nhµ trêng còng cung cÊp thªm nh÷ng Gi¸o viªn : D¬ng ThÞ Tè Loan - Trêng THCS Hång Thñy 11 Ph¬ng ph¸p rÌn kÜ n¨ng lµm v¨n t¶ c¶nh cho häc sinh líp 6 tµi liÖu vÒ v¨n miªu t¶ cho häc sinh THCS ®Ó lµm giµu cho tñ s¸ch Häc sinh còng tù gi¸c su tÇm nh÷ng ®o¹n v¨n, bµi v¨n miªu t¶ cã gi¸ trÞ ®Ó lµm t liÖu cho m×nh. 2. Híng ph¸t triÓn cña ®Ò tµi . Víi ®Ò tµi nµy, t«i nghÜ r»ng cã thÓ ¸p dông cho häc sinh cña khèi 6 ®¹i trµ ë c¸c trêng trong toµn quèc. Song gi¸o viªn còng cã thÓ vËn dông ®îc kinh nghiÖm nµy ë gãc ®é hÑp h¬n, s¬ lîc h¬n cho ®èi tîng lµ häc sinh líp 6 cã häc lùc yÕu, nhÊt lµ vµo nh÷ng buæi phô ®¹o. Tuú c¬ øng biÕn, còng cßn cã thÓ sö dông kinh nghiÖm nµy mét c¸ch tØ mØ, kiªn tr× cho ®èi tîng lµ nh÷ng häc sinh ng¹i häc v¨n, viÕt v¨n, cha cã t×nh c¶m víi thÓ lo¹i v¨n t¶ c¶nh. C. kÕt luËn Cã lÏ trong nhµ trêng kh«ng cã m«n khoa häc nµo cã thÓ thay thÕ m«n V¨n. V× thÕ, niÒm vui cña mçi gi¸o viªn Ng÷ v¨n ®øng líp ®©u chØ lµ chÊt lîng tÝnh b»ng con sè cña mçi n¨m, mµ chÝnh lµ nh÷ng ¸nh m¾t long lanh v× ®· hiÓu bµi, nh÷ng bµn tay tù viÕt ra ®îc nh÷ng lêi v¨n ãng ¸nh, nh÷ng nô cêi thiÖn c¶m víi m«n V¨n tõ phÝa häc sinh. §Ó ®¹t ®îc nh÷ng ®iÒu v« cïng quÝ gi¸ ®ã, mçi gi¸o viªn chóng ta ®©u chØ cã say mª nhiÖt t×nh víi c«ng t¸c gi¶ng d¹y mµ cßn ph¶i t×m tßi híng ®i hiÖu qu¶ nhÊt. Ai ®ã ®· tõng nãi: “NghiÖp v¨n lµ nghiÖp khæ“ nhng t«i ch¼ng thÊy khæ chót nµo mµ ngîc l¹i, t«i thÊy m×nh sung síng, h¹nh phóc v× ®îc cèng hiÕn, gãp søc m×nh lµm ®Ñp cho ®êi. Trªn ®©y chØ lµ mét vµi kinh nghiÖm nhá bÐ cña riªng t«i. RÊt mong sù ®ãng gãp chØ b¶o cña l·nh ®¹o chuyªn m«n vµ ®ång nghiÖp ®Ó s¸ng kiÕn kinh nghiÖm cña t«i ®îc hoµn thiÖn h¬n, cã hiÖu qu¶ h¬n trong nh÷ng n¨m d¹y sau. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Hång Thñy, ngµy 09 th¸ng 4 n¨m 2012 Gi¸o viªn ý kiÕn nhËn xÐt cña H§KH trêng THCS Hång Thñy D¬ng ThÞ Tè Loan Gi¸o viªn : D¬ng ThÞ Tè Loan - Trêng THCS Hång Thñy 12 Ph¬ng ph¸p rÌn kÜ n¨ng lµm v¨n t¶ c¶nh cho häc sinh líp 6 Môc lôc A. Më ®Çu I. Lý do chän ®Ò tµi II. NhiÖm vô, ®èi tîng nghiªn cøu 1. NhiÖm vô cña ®Ò tµi 2. §èi tîng nghiªn cøu B. Néi dung: I. C¬ së lý luËn II. C¬ së thùc tiÔn III.Thùc tr¹ng IV. Gi¶i ph¸p V. KÕt qu¶ ®¹t ®îc VI. Bµi häc kinh nghiÖm vµ híng ph¸t triÓn cña ®Ò tµi 1. Bµi häc kinh nghiÖm 2. Híng ph¸t triÓn cña ®Ò tµi C. KÕt luËn Tµi liÖu tham kh¶o 1. S¸ch gi¸o khoa vµ s¸ch gi¸o viªn Ng÷ v¨n 6 tËp 2 2. ChuÈn kiÕn thøc kÜ n¨ng 3. Tµi liÖu båi dìng thêng xuyªn cho gi¸o viªn THCS chu k× III ( 2004 -2007) m«n Ng÷ v¨n quyÓn 1 vµ 2 - NXB Gi¸o dôc 4. D¹y häc TËp lµm v¨n ë trêng THCS - NguyÔn TrÝ - NXB Gi¸o dôc 5. Chuyªn ®Ò båi dìng HSG líp 6 - M«n Ng÷ v¨n ( Phßng GD LÖ Thñy ) 6. Ph¬ng ph¸p d¹y häc Ng÷ v¨n ë trêng THCS theo híng tÝch hîp vµ tÝch cùc §oµn ThÞ Kim Nhung - NXB §¹i häc Quèc gia TP Hå ChÝ Minh 7. V¨n miªu t¶ vµ kÓ chuyÖn - NXB Gi¸o dôc Gi¸o viªn : D¬ng ThÞ Tè Loan - Trêng THCS Hång Thñy 13