Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Skkn phương pháp giúp học sinh làm tốt văn tự sự trong chương trình ngữ văn 8...

Tài liệu Skkn phương pháp giúp học sinh làm tốt văn tự sự trong chương trình ngữ văn 8

.DOC
11
173
70

Mô tả:

phßng gi¸o dôc ®µo t¹o thiÖu ho¸ trêng thcs thiÖu d¬ng tªn ®Ò tµi PHƯƠNG PHÁP GIÚP HỌC SINH LÀM TỐT VĂN TỰ SỰ TRONG CHƯƠNG TRÌNH NGỮ VĂN 8 Hä vµ tªn : Ng« ThÞ H»ng Chøc vô : Gi¸o viªn §¬n vÞ : Trêng THCS TriÖu D¬ng Trang 1 N¨m Häc : 2010-2011 Môc lôc A.®Æt vÊn ®Ò I. Lêi më ®Çu II. Thùc tr¹ng cña vÊn ®Ò nghiªn cøu B. gi¶i quyÕt vÊn ®Ò I. C¸c gi¶i ph¸p thùc hiÖn 1. X¸c ®Þnh yªu cÇu cña ®Ò 2. H×nh thøc tr×nh bµy II. C¸c biÖn ph¸p thùc hiÖn 1. T×m hiÓu ®Ò (x¸c ®Þnh yªu cÇu cña ®Ò) 2. ViÕt ®o¹n v¨n trong v¨n b¶n tù sù. 3. Liªn kÕt ®o¹n v¨n trong v¨n b¶n tù sù c. kÕt luËn: 1. Mét sè lu ý 2. kÕt qu¶ nghiªn cøu d. bµi häc kinh nghiÖm i. lêi më ®Çu: a. ®Æt vÊn ®Ò Trong nhµ trêng nãi chung, trong trêng THCS nãi riªng, Ng÷ v¨n lµ m«n häc trang bÞ cho häc sinh nh÷ng tri thøc ®Ó ®¸nh gi¸ ®óng c¸c vÊn ®Ò v¨n häc (bao gåm: t¸c phÈm, t¸c gi¶, c¸c qu¸ tr×nh v¨n häc …) cã nghÜa lµ gãp phÇn t¹o cho häc sinh kh¶ n¨ng kh¸m ph¸ Trang 2 vÎ ®Ñp cña t¸c phÈm v¨n häc trong viÖc tiÕp nhËn còng nh kh¶ n¨ng biÕt ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n, khoa häc c¸c hiÖn tîng. Song song víi nhiÖm vô trªn lµ qu¸ tr×nh gióp häc sinh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn kh¶ n¨ng s¶n sinh v¨n b¶n míi (nãi vµ viÕt). TËp lµm v¨n lµ ph©n m«n híng tíi nhiÖm vô thø hai nµy. Nã gióp häc sinh h×nh thµnh nh÷ng kü n¨ng cÇn thiÕt ®Ó lµm mét bµi v¨n. ngêi häc sinh tõ bËc tiÓu häc ®Õn trung häc (kÓ c¶ vµo ®¹i häc) ®· vµ sÏ ®îc lµm v¨n theo ba d¹ng sau ®©y. D¹ng s¸ng t¸c v¨n häc nh: miªu t¶, têng thuËt, kÓ chuyÖn (tù sù) … vµ mét sè thÓ th¬ quen thuéc nh: th¬ 5 ch÷, th¬ tø tuyÖt, th¬ lôc b¸t … D¹ng bµi nghÞ luËn víi hai néi dung chñ yÕu lµ nghÞ luËn x· héi vµ nghÞ luËn v¨n häc (trong ch¬ng tr×nh cña THCS lµ ë líp 7, 8, 9). D¹ng v¨n hµnh chÝnh c«ng vô nh: ®¬n tõ, biªn b¶n, th«ng b¸o, b¸o c¸o, hîp ®ång. §Æc trng c¬ b¶n cña nhãm th nhÊt lµ kÝch thÝch trÝ tëng tîng phong phó, x©y dùng ãc quan s¸t tinh tÕ cho häc sinh. §Æc trng cña nhãm thø hai lµ nh»m h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn t duy lÝ luËn víi kh¶ n¨ng lËp luËn chÆt chÏ, giµu søc thuyÕt phôc. Lo¹i v¨n hµnh chÝnh c«ng vô th× cã ®Æc trng lµ khu«n mÉu, c«ng thøc. Trong nhµ trêng phæ th«ng, nh×n chung kh«ng ®Æt ra viÖc s¸ng t¸c v¨n häc. Tuy nhiªn ®Ó phï hîp víi løa tuæi häc sinh THCS ®îc lµm quen víi kiÓu s¸ng t¸c, t¹o tiÒn ®Ò cho c¸c em cã thÓ vËn dông tèt trong qu¸ tr×nh häc sau nµy. Nh÷ng bµi v¨n hay lo¹i nµy lµ nh÷ng bµi viÕt ®óng quy c¸ch, ch©n thùc, cã nh÷ng kh¸m ph¸ hån nhiªn vÒ thiªn nhiªn vµ ®êi sèng gia ®×nh, x· héi. Trong ch¬ng tr×nh ng÷ v¨n THCS, ë líp 8 häc sinh ®îc häc v¨n tù sù tõ bµi 1 ®Õn bµi 10 (chiÕm gÇn 1/3 sè bµi trong ch¬ng tr×nh). Tuy häc sinh ®· häc v¨n tù sù tõ líp 6 nhng v× nhiÒu lÝ do nªn c¸c em lµm bµi vÉn cha tèt. Quan träng lµ vËy, nhng lµ gi¸o viªn d¹y m«n Ng÷ v¨n, c«ng t¸c t¹i trêng THCS ThiÖu D¬ng, t«i thÊy c¸c em lµm bµi v¨n tù sù cha tèt, cßn m¾c nhiÒu lçi mµ nÕu gi¸o viªn cã thÓ gióp häc sinh kh¾c phôc ®îc th× c¸c em sÏ lµm tèt h¬n. nh÷ng h¹n chÕ trong bµi lµm v¨n tù sù cña c¸c em mét phÇn do c¸c em, mét phÇn do gi¸o viªn cha cã biÖn ph¸p phï hîp gióp c¸c em. II. Thùc tr¹ng cña vÊn ®Ò nghiªn cøu: VÒ phÝa ngêi gi¸o viªn, tríc ®©y khi d¹y v¨n tù sù cho c¸c em, t«i míi chØ gióp c¸c em n¾m b¾t ®îc nh÷ng néi dung c¬ b¶n trong s¸ch gi¸o khoa. trong qu¸ tr×nh d¹y chØ d¹y v¨n tù sù ë nh÷ng tiÕt häc vÒ v¨n tù sù, cha tËn dông ®îc thêi gian ë c¸c ph©n m«n kh¸c ®Ó tÝch hîp víi phÇn tËp lµm v¨n, §Æc biÖt cha chó träng luyÖn tËp vµ ra c¸c bµi tËp vÒ nhµ cho c¸c em ®Ó tõ ®ã h×nh thµnh kÜ n¨ng lµm bµi. Trang 3 VÒ phÝa häc sinh, do ®êi sèng cßn nhiÒu khã kh¨n, ®a sè c¸c em lµ gia ®×nh n«ng nghiÖp l¹i cã thªm nghÒ phô, c¸c em ph¶i phô gióp gia ®×nh nhiÒu nªn Ýt cã thêi gian ®Ó ®äc c¸c tµi liÖu tham kh¶o, më réng hiÓu biÕt. Trong khi ®ã, ThiÖu D¬ng lµ x· t¬ng ®èi xa trung t©m, nhµ trêng l¹i cha cã ®ñ c¬ së vËt chÊt ®Ó phôc vô cho viÖc d¹y vµ häc nªn c¸c em kh«ng ®ñ tµi liÖu ®Ó tham kh¶o. V× vËy chØ cã thÓ n¾m b¾t ®îc nh÷ng g× SGK cung cÊp. Häc v¨n ®ßi hái viÕt nhiÒu, ®äc nhiÒu, nhng häc sinh ThiÖu D¬ng l¹i Ýt cã ®iÒu kiÖn còng nh thêi gian ®Ó luyÖn tËp, kÕt hîp víi nh÷ng ®iÒu kiÖn trªn lµm cho c¸c em nghÌo nµn vÒ vèn tõ nªn khi lµm bµi viÕt còng thªm phÇn khã kh¨n Thªm vµo ®ã, nhiÒu häc sinh cha chó ý ®Õn viÖc häc, ý thøc häc cha cao, vÒ nhµ kh«ng lµm bµi nªn khi lµm bµi thêng vông vÒ, lóng tóng … Víi nh÷ng khã kh¨n nh vËy, mçi gi¸o viªn d¹y Ng÷ v¨n ph¶i t×m biÖn ph¸p gióp häc sinh n¾m b¾t vµ lµm tèt v¨n tù sù. Còng tõ nh÷ng b¨n kho¨n, tr¨n trë: Lµm sao cã thÓ gióp häc sinh lµm tèt bµi v¨n tù sù ? Qua qu¸ tr×nh d¹y häc vµ t×m tßi t«i ®· cã ®îc nh÷ng biÖn ph¸p gióp häc sinh lµm tèt bµi v¨n tù sù trong ch¬ng tr×nh Ng÷ v¨n líp 8. Trong nh÷ng biÖn ph¸p ®ã, viÖc ®éng viªn khÝch lÖ vÒ tinh thÇn còng nh vËt chÊt (®iÓm sè) lµ rÊt quan träng. Sau ®©y t«i xin tr×nh bµy “Mét sè biÖn ph¸p gióp häc sinh lµm tèt bµi v¨n tù sù trong ch¬ng tr×nh Ng÷ v¨n 8 (tËp 1) ë trêng THCS ThiÖu D¬ng”. Nh÷ng biÖn ph¸p nµy ®îc ¸p dông ë 2 líp do t«i d¹y: Líp 8D vµ 8E. B. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò I . c¸c gi¶i ph¸p thùc hiÖn: Ngêi gi¸o viªn d¹y v¨n bao giê còng muèn häc trß cña m×nh lµm ®îc nh÷ng bµi v¨n hay, nhng ®ã kh«ng ph¶i lµ mét viÖc dÔ. Bµi v¨n hay tríc hÕt ph¶i viÕt ®óng (®óng theo nghÜa t¬ng ®èi, nghÜa lµ theo khu«n khæ cña nhµ trêng). Hay vµ ®óng cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau, Bµi v¨n hay tríc hÕt ph¶i viÕt ®óng yªu cÇu cña ®Ò bµi, ®óng nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n, h×nh thøc tr×nh bµy ph¶i ®óng quy c¸ch. 1. X¸c ®Þnh yªu cÇu cña ®Ò: ViÖc x¸c ®Þnh ®óng yªu cÇu cña ®Ò bµi lµ rÊt cÇn thiÕt, bíc nµy gióp häc sinh thÓ hiÖn ®óng chñ ®Ò cña bµi v¨n, tr¸nh l¹c ®Ò hay lÖch ®Ò. X¸c ®Þnh dóng yªu cÇu cña ®Ò còng gióp ngêi viÕt lËp ®îc mét dµn ý tèt vµ do ®ã còng tr¸nh ®îc bÖnh dµi dßng, lan man “d©y cµ ra d©y muèng”, “trèng ®¸nh xu«i, kÌn thæi ngîc” t¹o ®îc sù thèng nhÊt, hµi hoµ gi÷a c¸c phÇn cña bµi viÕt. Bªn c¹nh ®ã, viÖc viÕt ®óng kiÕn thøc c¬ b¶n còng v« cïng quan träng, kiÕn thøc c¬ b¶n lµ “bét”, “cã bét míi gét nªn hå”. 2. H×nh thøc tr×nh bµy: H×nh thøc tr×nh bµy lµ sù thÓ hiÖn h×nh thøc bè côc cña bµi v¨n trªn trang giÊy. Mét bµi v¨n ®óng quy c¸ch lµ bµi v¨n mµ khi nh×n vµo tê giÊy, cha cÇn ®äc ®· thÊy râ ba phÇn: Më bµi, th©n bµi vµ kÕt bµi. Muèn thÕ ngêi viÕt kh«ng chØ ph¶i chó ý ®Õn néi dung mµ h×nh thøc còng ph¶i râ. Trang 4 Yªu cÇu lµ vËy, nhng trong thùc tÕ d¹y – häc t«i thÊy bµi v¨n cña häc sinh cha ®¸p øng ®îc nh÷ng yªu cÇu ®ã lµ bao. Bµi lµm cña c¸c em vÉn cßn hiÖn tîng l¹c ®Ò, lÖch ®Ò do kh«ng chó ý ®Õn viÖc t×m hiÓu ®Ò. §o¹n v¨n trong bµi thêng sai quy c¸ch. Bªn c¹nh ®ã lµ viÖc gi÷a c¸c ®o¹n v¨n cha cã sù liªn kÕt. Do ®ã t«i thÊy cÇn ph¶i t×m tßi, nghiªn cøu ®Ó t×m ra c¸c biÖn ph¸p tèt gióp häc sinh lµm tèt bµi v¨n tù sù. Qua thêi gian t×m tßi vµ vËn dông, cho ®Õn nay t«i ®· t×m ®îc cho m×nh mét c¸ch lµm mang l¹i hiÖu qu¶ cao. Trong c¸ch lµm ®ã vÊn ®Ò tÝch hîp cã vai trß rÊt quan träng. §ã còng lµ yªu cÇu cña d¹y häc Ng÷ v¨n hiÖn nay. ii. c¸c biÖn ph¸p thùc hiÖn : 1. T×m hiÓu ®Ò ( x¸c ®Þnh yªu cÇu cña ®Ò): KÜ n¨ng t×m hiÓu ®Ò lµ kÜ n¨ng ®Þnh híng cho toµn bé qu¸ tr×nh thùc hiÖn mét bµi tËp lµm v¨n. Do ®Æc ®iÓm t©m lÝ løa tuæi chd kiªn nhÉn, häc sinh thêng kh«ng chó ý ®Õn bíc t×m hiÓu ®Ò. V× vËy trong qu¸ tr×nh d¹y t«i lu«n híng dÉn häc sinh thùc hiÖn thao t¸c nµy vµ nã ®îc lÆp ®i lÆp l¹i ë mçi bµi viÕt còng nh tríc c¸c ®Ò häc trong bµi häc. VÝ dô: nh ra ®Ò råi yªu cÇu HS vÒ nhµ thùc hiÖn tríc c¸c bµi viÕt sè 1, sè 2, hoÆc trong c¸c giê tù chän v¨n. §Ó gióp häc sinh t×m hiÓu ®Ò, tríc mét ®Ò bµi t«i thêng yªu cÇu häc sinh ®äc nhiÒu lÇn (thËm chÝ yªu cÇu häc sinh ®äc thuéc ®Ò), lÊy bót ch× g¹ch díi c¸c tõ ng÷ cÇn chó ý, chÐp l¹i ®Ò víi nh÷ng ý cã g¹ch ®Çu dßng ®Ó lµm cho næi bËt c¸c yªu cÇu cña ®Ò. KÕt qu¶ cña bíc t×m hiÓu ®Ò ph¶i gióp häc sinh x¸c ®Þnh ®îc tÊt c¶ c¸c yªu cÇu cña ®Ò bµi: - KiÓu bµi: tù sù hay miªu t¶, têng thuËt hay gi¶i thÝch. … Lêi yªu cÇu vÒ kiÓu bµi: theo lèi trùc tiÕp – nãi th¼ng (nh h·y kÓ …) hay lêi yªu cÇu gi¸n tiÕp – nãi vßng (nh em thÊy m×nh ®· kh«n lín …) - §Ò bµi vµ giíi h¹n: häc sinh cÇn t×m hiÓu râ qua tõng tõ ng÷ ®Ó x¸ ®Þnh giíi h¹n cña ®Ò bµi. ChØ mét s¬ suÊt nhá trong viÖc x¸c ®Þnh giíi h¹n cña ®Ò bµi còng cã thÓ dÉn c¸c em tõ t¶n m¹n, xa ®Ò ®Õn l¹c ®Ò. VÝ dô 1: Cho ®Ò bµi: Em h·y kÓ l¹i mét kØ niÖm s©u s¾c thêi th¬ Êu. Tríc ®Ò nµy cã rÊt nhiÒu häc sinh kÓ ra hai, ba kØ niÖm, kh«ng cã kØ niÖm nµo ®îc kÓ mét c¸ch ®Çy ®ñ. VÝ dô 2: Cho ®Ò bµi: C« gi¸o cña em. Víi ®Ò nµy, mét sè häc sinh kÓ vÒ c« gi¸o cña m×nh ë hiÖn t¹i chø kh«ng ph¶i lµ mét kØ niÖm vÒ mét c« gi¸o mµ m×nh t«n träng nhÊt, yªu th¬ng nhÊt hay mét c« gi¸o mµ m×nh kh«ng bao giê quªn. T×m hiÓu ®Ò lµ bíc quan träng, tuy nhiªn trong ch¬ng tr×nh häc c¸c em l¹i chØ ®îc häc kh«ng ®Õn mét tiÕt (ë líp 6). Thªm vµo ®ã ë ch¬ng tr×nh Ng÷ v¨n 8 c¸c em häc v¨n tù sù chØ trong 13 tiÕt nªn thêi gian kh«ng nhiÒu. §Ó kh¾c phôc ®îc khã kh¨n ®ã vµ cho häc Trang 5 sinh thùc hiÖn tèt bíc nµy, t«i ®· kÕt hîp thêi gian trªn líp, thêi gian ë nhµ cña c¸c em vµ thêi gian ë tiÕt häc tù chän Ng÷ v¨n ®Ó híng dÉn vµ cho c¸c em thùc hµnh. VÝ dô 1: Khi d¹y xong tiÕt tù chän thø hai (ë tuÇn 2), gi¸o viªn ra ®Ò bµi cho häc sinh vÒ nhµ lµm. §Ò 1: Trong cuéc ®¬i mçi chóng ta ai còng cã nh÷ng kØ niÖm ®¸ng nhí, kØ niÖm ®¸ng nhí nhÊt cña em ë thêi th¬ Êu lµ g×. §Ò 2: em h·y kÓ l¹i mét kØ niÖm s©u s¾c cña em trong thêi th¬ Êu. Yªu cÇu tr¶ lêi : - KiÓu bµi cña mçi ®Ò lµ g× ? - Lêi yªu cÇu cña mçi ®Ò lµ trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp ? - Néi dung cña ®Ò bµi n»m trong giíi h¹n nµo (kÓ vÒ mét hay nhiÒu kØ niÖm) ? * Lu ý : ®äc thËt kÜ ®Ò bµi, lÊy bót ch× g¹ch díi nh÷ng tõ ng÷ quan träng. Trong tiÕt tù chän Ng÷ v¨n tuÇn kÕ tiÕp, tríc khi vµo néi dung bµi häc gi¸o viªn mêi mét sè häc sinh tr×nh bµy bµi cña m×nh råi cho nh÷ng em kh¸c nhËn xÐt. Gi¸o viªn tæng hîp. Cuèi buæi thu tËp bµi cña häc sinh vÒ chÊm. KiÓu bµi : - §Ò 1 vµ 2 ®Òu lµ kiÓu bµi tù sù. - §Ò 1 lµ ®Ò cã yªu cÇu gi¸n tiÕp, ®Ò 2 cã yªu cÇu trùc tiÕp. - Giíi h¹n cña ®Ò bµi : kÓ duy nhÊt mét kØ niÖm, ®ã lµ kØ niÖm ®¸ng nhí nhÊt trong thêi th¬ Êu. Tõ néi dunng ®ã gi¸o viªn nh¾c nhë häc sinh : Tríc khi viÕt mét bµi v¨n c¸c em nªn t×m hiÓu ®Ò bµi tríc ®Ó viÕt bµi v¨n cho tèt b»ng c¸ch thùc hiÖn c¸c yªu cÇu nh bµi tËp c¸c em võa lµm. Cã thÓ kh¸i qu¸t thµnh hai néi dung c¬ b¶n (ta gäi lµ t×m hiÓ ®Ò). - X¸c ®Þnh kiÓu bµi. - X¸c ®Þnh giíi h¹n cña ®Ò. VÝ dô 2: Khi d¹y xong bµi: “X©y dùng ®o¹n v¨n trong v¨n b¶n” (tiÕt 10 – bµi 3) gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh : Ngoµi viÖc chuÈn bÞ ®Ó lµm bµi c¸c em thùc hiÖn tríc bíc t×m hiÓu ®Ò cho c¸c ®Ò cã trong phÇn viÕt bµi tËp lµm v¨n sè 1 – v¨n tù sù. Tíi tiÕt 11 – 12, tríc khi viÕt bµi gi¸o viªn yªu cÇu 1 -> 2 em häc sinh tr×nh bµy kÕt qu¶ t×m hiÓu ®Ò råi míi ®i vµo bµi viÕt. Häc sinh cã thÓ tr¶ lêi: §Ò 1: KÓ l¹i kØ niÖm trong ngµy ®Çu tiªn ®i häc. - KiÓu bµi: kÓ (tù sù), yªu cÇu trùc tiÕp - Giíi h¹n: nh÷ng kØ niÖm trong ngµy ®Çu tiªn ®i häc (chØ trong ngµy ®Çu tiªn mµ th«i). §Ò 2: Ngêi Êy (b¹n, thÇy, ngêi th©n,…) sèng m·i trong lßng t«i. - KiÓu bµi : KÓ (tù sù), yªu cÇu gi¸n tiÕp. Trang 6 - Giíi h¹n : chØ kÓ vÒ mét ngêi th©n (cã thÓ lµ mét kØ niÖm khã quªn víi ngêi ®ã. VÝ dô 3 : T¬ng tù nh vÝ dô 2, tríc khi viÕt bµi viÕt sè 2, gi¸o viªn còng yªu cÇu häc sinh thùc hiÖn bíc t×m hiÓ ®Ò. Trong qu¸ tr×nh d¹y – häc (nhÊt lµ ë tiÕt tr¶ bµi) t«i ®· cho häc sinh thÊy mét c¸ch nghiªm tóc r»ng l¹c ®Ò lµ lçi nghiªm träng nhÊt, nÆng nhÊt cña mét bµi tËp lµm v¨n. Mét bµi tËp lµm v¨n. mét bµi v¨n l¹c ®Ò dï cã nh÷ng ®o¹n v¨n hay ®Õn mÊy còng kh«ng thÓ ®¹t ®îc ®iÓm sè cÇn thiÕt. §èi víi gi¸o viªn, tríc mét ®Ò tËp lµm v¨n viÖc t×m hiÓu ®Ò lµ ®¬n gi¶n, nhng víi häc sinh bíc nµy rÊt quan träng, V× vËy, tríc bÊt cø mét ®Ò v¨n nµo gi¸o viªn lu«n yªu cÇu häc sinh ph¶i thùc hiÖn bíc nµy. 2. ViÕt ®o¹n v¨n trong v¨n b¶n tù sù: §o¹n v¨n lµ ®¬n vÞ cÊu t¹o nªn v¨n b¶n. V× vËy, viÕt tèt ®o¹n v¨n lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó cã mét bµi v¨n hay. Trong ch¬ng tr×nh Ng÷ v¨n 8, häc sinh ®îc häc c¸ch viÕt ®o¹n v¨n ë tiÕt 10: “X©y dùng ®o¹n v¨n trong v¨n b¶n”. Trªn c¬ së nµy, c¸c em ®· cã kiÕn thøc vÒ c¸ch x©y dùng ®o¹n v¨n. tõ ®ã, t«i thêng xuyªn cho häc sinh luyÖn tËp viÕt ®o¹n v¨n ë trªn líp còng nh ë nhµ, luyÖn tËp nhËn diÖn ®o¹n v¨n còng nh viÕt ®o¹n v¨n. Tríc hÕt gi¸o viªn cho häc sinh nhËn diÖn c¸c ®o¹n v¨n. VÝ dô: Sau khi d¹y xong tiÕt 10: “X©y dông ®o¹n v¨n trong v¨n b¶n”, ë bíc cñng cè t«i nªu yªu cÇu: C¸c em xem ®o¹n v¨n b trong bµi tËp 1, phÇn luyÖn tËp ë trang 26 vµ ®o¹n v¨n giíi thiÖu vÒ Nam Cao trong phÇn chó thÝch ë trang 45 råi x¸c ®Þnh c¸c ®o¹n v¨n ®ã ®îc viÕt theo c¸ch nµo? Häc sinh tr¶ lêi: - §o¹n v¨n ë trang 26 lµ ®o¹n v¨n viÕt theo lèi diÔn dÞch (c©u chñ ®Ò n»m ë ®Çu ®o¹n v¨n), chñ ®Ò lµ nãi vÒ vÎ ®Ñp huyÒn ¶o trong ngµy cña Ba V×. - §o¹n giíi thiÖu vÒ Nam Cao ë trang 45 ®îc viÕt theo lèi song hµnh (tõ ng÷ chñ ®Ò lµ Nam Cao, «ng), ®èi tîng lµ Nam Cao. Häc sinh tr¶ lêi ®îc nh vËy lµ n¾m ®îc “thÕ nµo lµ ®o¹n v¨n”. Trªn c¬ së ®ã t«i cho häc sinh ®i vµo thùc hµnh kÜ n¨ng viÕt ®o¹n v¨n. Trong qu¸ tr×nh häc, häc sinh ®îc häc rÊt nhiÒu v¨n b¶n tù sù. §ã lµ ®iÒu kiÖn gióp c¸c em viÕt tèt ®o¹n v¨n t sù. VÝ dô 1: khi häc xong v¨n b¶n “L·o H¹c” cña Nam Cao (tiÕt 13-14, bµi 4) t«i cho häc sinh bµi tËp vÒ nhµ: VÒ nhµ mçi em viÕt mét ®o¹n v¨n nãi vÒ sè phËn vµ tÝnh c¸ch cña l·o H¹c – ngêi n«ng d©n ViÖt Nam tríc c¸ch m¹ng th¸ng t¸m (cho HS mét c©u gîi ý: L·o H¹c lµ con ngêi nghÌo khæ ngng l·o cã nhiÒu phÈm chÊt ®¸ng quý.) Trang 7 Tíi tiÕt 16 – “Liªn kÕt ®o¹n v¨n trong v¨n b¶n”, khi kiÓm tra bµi cò xong, GV mêi mét HS tr×nh bµy ®o¹n v¨n cña m×nh cho thÇy cïng c¶ líp nghe råi GV nhËn xÐt. Cuèi tiÕt häc GV thu bµi lµi ®Ó vÒ nhµ chÊm, nhËn xÐt sña ch÷a cho HS. VÝ dô 2: khi häc xong tiÕt 21-22, v¨n b¶n “C« bÐ b¸n diªm”, GV ra bµi tËp cho HS vÒ nhµ lµm: Em thö tëng tîng m×nh lµ ngêi chøng kiÕn c¸i chÕt cña c« bÐ trong chuyÖn “C« bÐ b¸n diªm” cña An-®Ðc-xen, b©y giê c¸c b¹n muèn nghe em kÓ l¹i c¸i chÕt cña c« bÐ. VËy em h·y viÕt mét ®o¹n v¨n kÓ l¹i cho c¸c b¹n cïng nghe. Tíi tiÕt häc tiÕp theo gi¸o viªn thu bµi cña c¸c em vÒ chÊm, sña vµ nhËn xÕt trong bµi viÕt cho c¸c em. Khi tr¶ l¹i bµi cho häc sinh, gi¸o viªn cho ®äc mét sè bµi viÕt tèt ®Ó c¸c em rut kinh nghiÖm cho bµi cña m×nh. VÝ dô 3: bµi “Tõ ng÷ ®Þa ph¬ng vµ biÖt ng÷ x· héi”, (tiÕt 17-bµi 5)cã néi dung t¬ng ®èi ng¾n, bµi tËp dÔ nªn gi¸o viªn cho häc sinh lµm bµi tËp vÒ nhµ. Thêi gian trªn líp gi¸o viªn cho häc sinh lµm bµi tËp: em h·y viÕt mét ®o¹n v¨n ng¨n kÓ vÒ ngêi mÑ (hoÆc cha) cña m×nh trong ®ã cã sö dông tõ ng÷ ®Þa ph¬ng. Khi häc sinh viÕt xong, gi¸o viªn míi 2 häc sinh ®äc bµi råi mêi nh÷ng häc sinh kh¸c nhËn xÐt. Sau ®ã gi¸o viªn kÕt luËn vÒ n«i dung, chñ ®Ò vµ h×nh thøc tr×nh bµy. Bµi cña nh÷ng häc sinh cßn l¹i gi¸o viªn thu ®Ó vÒ nhµ xem (häc sinh cha viÕt xong th× thu l¹i ë tiÕt sau). VÝ dô 4:khi d¹y xong tiÕt 25 – 26, “§¸nh nhau víi cèi xay giã”,gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh vÒ nhµ viÕt ®o¹n v¨n víi gîi ý: Sù t¬ng ph¶n gi÷d §«n-ki-h«-tª vµ Xan-ch«Panxa. §Õn tiÕt 28, bµi 7 – “LuyÖn tËp viÕt ®o¹n v¨n tù sù kÕt hîp víi miªu t¶ vµ biÓu c¶m”, gi¸o viªn mêi 2 häc sinh tr×nh bµy ®o¹n v¨n. Trªn c¬ së ®ã ë tiÕt 28 nµy häc s×nh viÕt ®o¹n v¨n tù sù kÕt hîp víi miªu t¶ vµ biÓu c¶m lµ rÊt dÔ. Khi häc sinh luyÖn viÕt ®o¹n v¨n cã thÓ cã lçi vÒ c©u chÝnh t¶ do häc sinh tù s¾p xÕp v× vËy gi¸o viªn còng cÇn híng dÉn häc sinh söa lçi vÒ c©u vµ chÝnh t¶. Cã thÓ nãi viÖc luyÖn viÕt ®o¹n v¨n tù sù lµ rÊt cÇn thiÕt, häc sinh viÕt tèt ®o¹n v¨n tù sù cã nghÜa lµ häc sinh ®· n¾m ®îc nh÷ng yªu cÇu cña ®o¹n v¨n. Trªn c¬ së ®ã khi häc v¨n b¶n thuyÕt minh vµ v¨n nghÞ luËn häc sinh sÏ viÕt tèt ®o¹n v¨n - ®ã lµ mét trong nh÷ng tiÒn ®Ò ®Ó häc sinh lµm tèt c¸c kiÓu v¨n b¶n kh¸c. 3. Liªn kÕt ®o¹n v¨n trong v¨n b¶n Mét bµi v¨n ®îc t¹o thµnh bëi nhiÒu ®o¹n v¨n liªn kÕt l¹i víi nhau. Bµi v¨n lµ mét chØnh thÓ hoµn chØnh nªn gi÷a c¸c ®o¹n v¨n cÇn cã sù lien kÕt víi nhau.Liªn kÕt ®o¹n v¨n nh»m môc ®Ých lµm cho ý cña c¶ ®o¹n võa ph©n biÖt nhau võa liÒn m¹ch víi nhau mét Trang 8 c¸ch hîp lÝ, t¹o tÝnh chØnh thÓ cho v¨n b¶n. Muèn vËy, ph¶i t¹o mèi quan hÖ ng÷ nghÜa chÆt chÏ, hîp lÝ gi÷a c¸c ®o¹n v¨n víi nhau vµ sö dông c¸c ph¬ng tiÖn liªn kÕt phï hîp. Trong ch¬ng tr×nh ng÷ v¨n 8 häc sinh ®· ®îc häc: “Liªn kÕt c¸c ®o¹n v¨n trong v¨n b¶n” ë tiÕt 16, bµi 4. Trªn c¬ së bµi häc nµy gi¸o viªn híng dÉn häc sinh thùc hµnh viÖc liªn kÕt ®o¹n v¨n do c¸c em t¹o ra. Tríc hÕt gi¸o viªn cho häc sinh lµm bµi tËp nhËn diÖn c¸c ph¬ng tiÖn liªn kÕt ®o¹n v¨n. VÝ dô 1: khi d¹y xong bµi “Liªn kÕt c¸c ®o¹n v¨n trong v¨n b¶n” – tiÕt 1, bµ 4, gi¸o viªn yªu cÇu: vÒ nhµ c¸c em ®äc v¨n b¶n C« bÐ b¸n diªm (An-®Ðc-xen) ë trang 64 sau ®ã x¸c ®Þnh c¸c tõ ng÷ vµ c©u cã t¸c dông nèi gi÷a c¸c ®o¹n v¨n trong v¨n b¶n ®ã . Tíi tiÕt 18, bµi 5 : “Tãm t¾t v¨n b¶n tõ sù”, trong phÇn kiÓm tra bµi cò, gi¸o viªn mêi häc sinh tr×nh bµy (gi¸o viªn kÕt luËn) nh÷ng tõ ng÷, c©u cã t¸c dông nèi nh: - Em quÑt que diªm thø hai,… - Em quÑt que diªm thø ba. - Em quÑt que diªm n÷a vµo têng,… - ThÕ lµ… - S¸ng h«m sau, - trong buæi s¸ng l·nh lÏo Êy… VÝ dô 2: Còng nh ë vÝ dô 1, nhng cã thÓ cho häc sinh t×m ph¬ng tiÖn liªn kÕt trong v¨n b¶n “§¸nh nhau víi cèi xay giã” (XÐc-van-tÐc), ë v¨n b¶n nµy th× dÔ nhËn biÕt h¬n. Häc sinh cã thÓ t×m ®îc c¸c ph¬ng tiÖn liªn kÕt: Võa bµn t¸n vÒ cuéc phiªu lu míi x¶y ra,… §ªm h«m Êy, … Trªn c¬ së bµi tËp nµy, gi¸o viªn ®· gióp häc sinh kh¾c s©u kiÕn thøc phÇn lÝ thuyÕt, tõ ®©y cã thÓ cho häc sinh thùc hµnh viÖc liªn kÕt ®o¹n v¨n. ViÖc viÕt c¸c ®o¹n v¨n cã sù liªn kÕt víi nhau ®èi víi h/s trung b×nh vµ yÕu lµ t¬ng ®èi khã. Cho nªn trong qu¸ tr×nh d¹y t«i lu«n cã nh÷ng ®o¹n v¨n mÉu cho c¸c em. Bªn c¹nh ®ã lµ bµi lµm cña c¸c em häc sinh kh¸ giái. §ång thêi lu«n khÝch lÖ tinh thÇn cho c¸c em. ë d¹ng bµi nµy, gi¸o viªn võa cho häc sinh luyÖn tËp ë trªn líp vïa cho c¸c em vÒ nhµ lµm (gi¸o viªn ph¶i thu vë bµi tËp råi chÊm vµ sña ch÷a cho häc sinh). VÝ dô 1: ë bµi “Miªu t¶ vµ biÓu c¶m trong v¨n b¶n tù sù” (tiÕt 24,bµi6), khi d¹y ®Õn phÇn luyÖn tËp, gi¸o viªn cho häc sinh lµm bµi tËp 1 vµ ®äc phÇn ®äc thªm ë trªn líp. Cßn bµi tËp 2 – “viÕt mét ®o¹n v¨n kÓ vÒ nh÷ng gi©y phót ®Çu tiªn khi em gÆp l¹i ngêi th©n” th× gi¸o viªn cho häc sinh vÒ nhµ lµm. Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh viÕt thµnh 2 ®o¹n v¨n trong ®ã cã c¸c ph¬ng tiÖn liªn kÕt. Trang 9 §Õn tiÕt 28, bµi 7- LuyÖn tËp viÕt ®o¹n v¨n tù sù kÕt hîp víi miªu t¶ vµ biÓu c¶m, gi¸o viªn mêi 2 häc sinh tr×nh bµy bµi cña m×nh råi gi¸o viªn nhËn xÐt. Sau ®ã thu bµi vÒ nhµ chÊm vµ söa cho häc sinh. VÝ dô 2: V¨n b¶n “§¸nh nhau víi cèi xay giã” (XÐc-van-tÐc) cã hai nh©n vËt §«nki-h«-tª vµ Xan-ch«-Pan-xa t¬ng ph¶n nhau vÒ mäi mÆt. VËy sau bµi häc ®ã gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh viÕt 2 ®o¹n v¨n nãi vÒ hai nh©n vËt (hai ®o¹n v¨n cã quan hÖ ®èi lËp) VÝ dô 3: Häc xong v¨n b¶n “L·o h¹c” cña Nam Cao (tiÕt 13 -14, bµi 4), häc sinh biÕt r»ng chÞ DËu vµ L·o H¹c lµ nh÷ng con ngêi tiªu biÓu cho tÇng líp n«ng d©n ViÖt Nam tríc c¸ch m¹ng th¸ng t¸m. Gi¸o viªn cã thÓ cho häc sinh viÕt hai ®o¹n v¨n nãi vÒ sè phËn vµ tÝnh c¸ch cña ngêi n«ng d©n (th«ng qua l·o H¹c vµ chÞ DËu) c. kÕt luËn 1. Mét sè lu ý: §Ó trë thµnh ngêi thî giái ë bÊt cø mét ngµnh nghÒ nµo ngêi thî còng ph¶i tr¶i qua qu¸ tr×nh häc tËp vµ rÌn luyÖn l©u dµi. §Ó viÕt tèt mét bµi v¨n còng vËy, häc sinh ph¶i tr¶i qua qu¸ tr×nh rÌn luyÖn nghiªm tóc cã sù híng dÉn cña gi¸o viªn. Trong qu¸ tr×nh d¹y, ngêi gi¸o viªn gióp häc sinh nhí l¹i nh÷ng kiÕn thøc cò ®· häc vÒ v¨n tù sù ë líp 6 b»ng c¸c t×nh huèng cã vÊn ®Ò trong c¸c tiÕt lÝ thuyÕt. §Ó ¸p dông cã hiÖu qu¶ nh÷ng biÖn ph¸p nµy, ngêi gi¸o viªn thùc sù t©m huyÕt, cã tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao, dµnh nhiÒu thêi gian. Do häc sinh ph¶i thùc hiÖn phÇn bµi tËp ë nhµ nhiÒu nªn gi¸o viªn ph¶i thu vë bµi tËp vÒ nhµ ®Ó chÊm vµ ch÷a cho c¸c em. Gi¸o viªn thêng xuyªn híng dÉn, theo dâi qu¸ tr×nh häc sinh lµm bµi. §iÒu quan träng lµ gi¸o viªn biÕt ®éng viªn, khuyÕn khÝch, tuyªn d¬ng häc sinh ®óng lóc, kÞp thêi. Bªn c¹nh ®ã, víi häc sinh ®iÓm sè rÊt quan träng nªn khi chÊm bµi tËp hoÆc khi c¸c em tr×nh bµy bµi viÕt th× gi¸o viªn nªn cho häc sinh ®iÓm sè vµ cã ®iÓm cho tinh thÇn tù gi¸c. NÕu gi¸o viªn lµm tèt ®iÒu ®ã th× c¸c em sÏ rÊt tù gi¸c vµ cã h÷ng thó lµm bµi tËp ë nhµ còng nh trªn líp. Trong trêng hîp gi¸o viªn cã quªn thu bµi th× còng sÏ ®îc c¸c em “nh¾c nhë”. Bªn c¹nh viÖc ®éng viªn, khuyÕn khÝch, gi¸o viªn còng cÇn cã biÖn ph¸p ®èi víi nh÷ng häc sinh cßn cã t tëng tr«ng chê, û l¹i nh yªu cÇu c¸c em ë l¹i sau buæi häc ®Ó lµm bµi tËp, mîn bµi cña b¹n chÐp l¹i nhiÒu lÇn. HiÖn nay ®· cã tiÕt tù chän (1 tiÕt / tuÇn cho m«n Ng÷ v¨n), khi d¹y tiÕt nµy, trong thùc hµnh gi¸o viªn cã nh÷ng bµi tËp dÔ h¬n cho häc sinh yÕu, kÐm. Khi c¸c em lµm ®îc gi¸o viªn míi n©ng ®é khã lªn dÇn. 2. KÕt qu¶ nghiªn cøu: Trªn ®©y lµ mét sè biÖn ph¸p gióp häc sinh lµm tèt bµi v¨n tù sù trong ch¬ng tr×nh Ng÷ v¨n 8. §ã còng lµ nh÷ng g× t«i tÝch luü ®îc trong qu¸ tr×nh d¹y v¨n tù sù trong thêi gian qua. Qua qu¸ tr×nh gi¶nh d¹y, t×m hiÓu, trao ®æi víi ®ång nghiÖp, th«ng qua tiÕt dù Trang 10 giê, tham kh¶o tµi liÖu… t«i ®· tÝch luü ®îc cho m×nh mét sè kinh nghiÖm , nã ®îc t«i ¸p dông vµo bµi d¹y khi lªn líp t¹i trêng THCS ThiÖu D¬ng. Khi ¸p dông nh÷ng kinh nghiÖm trªn vµo bµi d¹y, sau mét thêi gian chÊt lîng bµi viÕt cña häc sinh ®îc n©ng lªn râ rÖt, gi¶m ®îc sè bµi kh«ng ®¹t yªu cÇu, vµ sè bµi kh¸, giái còng t¨ng lªn. Nh÷ng biÖn ph¸p trªn ®îc t«i rót ra tõ thùc tÕ còng nh th«ng qua trao ®æi víi b¹n ®ång nghiÖp cã thÓ vÉn cßn h¹n chÕ. VËy, t«i mong ®îc tiÕp thu ý kiÕn ®ãng gãp cña BGH, cña héi ®ång khoa häc nhµ trêng vµ héi ®ång khoa häc phßng gi¸o dôc - ®µo t¹o ®Ó tõ ®ã cã thÓ trao ®æi, rót kinh nghiÖm gióp t«i n©ng cao chÊt lîng gi¶ng d¹y ë bé m«n. D. Bµi häc kinh nghiÖm Trong d¹y häc nèi chung vµ d¹y häc m«n Ng÷ v¨n nãi riªng, ngêi gi¸o viªn ph¶i lu«n kh«ng ngõng t×m tßi häc hái ®Ó n©ng cao tr×nh ®é nhËn thøc vµ tr×nh ®é chuyªn m«n, Sù s¸ng t¹o lµ yªu cÇu cÇn ph¶i cã cña ngêi gi¸o viªn khi lµm c«ng t¸c gi¶ng d¹y. Trªn c¬ së ®ã gióp häc sinh cña m×nh tiÕp thu bµi, h×nh thµnh kÜ n¨ng, kÜ x¶o tèt h¬n. Tuy nhiªn khi ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p nµo ®ã th× gi¸o viªn ph¶i t×m hiÓu kÜ nh÷ng h¹n chÕ cña häc sinh m×nh. NÕu thµnh c«ng sÏ lµ ®éng lùc rÊt lín lµm cho ngêi gi¸o viªn tù tin h¬n, m¹nh d¹n h¬n trong viÖc s¸ng t¹o. B¶n th©n mçi ngêi gi¸o viªn cÇn ý thøc ®îc vai trß cña m×nh. Khi lªn líp gi¸o viªn ph¶i cã tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao. Nh vËy míi cã thÓ tËn t©m, míi vui, buån khi häc sinh lµm bµi tèt hay kh«ng tèt. §ã lµ ®éng lùc gióp gi¸o viªn t×m tßi, s¸ng t¹o trong qu¸ tr×nh c«ng t¸c cña m×nh. Nhê vËy mµ häc sinh lÜnh héi tri thøc tèt h¬n. Cã thÓ nãi r»ng qua viÖc thùc hiÖn ®Ò tµi nµy, t«i ®· rót ra ®îc cho m×nh rÊt nhiÒu bµi häc tõ viÖc x¸c ®Þnh kiÕn thøc bæ sung, so¹n gi¸o ¸n cho ®Õn viÖc gi¶ng d¹y. Cuèi cïng t«i xin ch©n thµnh c¸m ¬n BGH nhµ trêng, tæ x· héi ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho t«i hoµn thµnh s¸ng kiÕn nµy, RÊt mong sù ®ãng gãp ch©n thµnh cña c¸c b¹n ®ång nghiÖp. Ngµy 15 th¸ng 03 n¨m 2011 Ngêi thùc hiÖn Ng« thÞ H»ng Trang 11
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan