Ph¬ng ph¸p gi¶i bµi to¸n vÒ chuyÓn ®éng c¬ häc
PhÇn I : më ®Çu
I. Lý do chän ®Ò tµi:
1. Lý do kh¸ch quan:
C¨n cø vµo nhiÖm vô ch¬ng tr×nh vËt lý THCS lµ : Cung cÊp cho häc sinh
mét hÖ thèng kiÕn thøc c¬ b¶n, ë tr×nh ®é phæ th«ng trung häc c¬ së, bíc ®Çu h×nh thµnh ë
häc sinh nh÷ng kü n¨ng c¬ b¶n phæ th«ng vµ thãi lµm quen lµm viÖc khoa häc, gãp phÇn
h×nh thµnh ë hä c¸c n¨ng lùc nhËn thøc vµ c¸c phÈm chÊt, nh©n c¸ch mµ môc tiªu gi¸o dôc
THCS ®Ò ra.
VËt lý lµ c¬ së cña nhiÒu ngµnh kü thuËt quan träng sù ph¸t triÓn cña khoa häc vËt lý
g¾n bã chÆt chÏ t¸c ®éng qua l¹i trùc tiÕp víi sù tiÕn bé cña khoa häc vµ kü thuËt. V× vËy
hiÓu vËt lý cã gi¸ trÞ to lín trong ®êi sèng vµ s¶n xuÊt, ®Æc biÖt trong cuéc c«ng nghiÖp ho¸
vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.
C¨n cø vµo nhiÖm vô båi dìng häc sinh giái hµng n¨m cña trêng THCS nh»m ph¸t
hiÖn nh÷ng häc sinh cã n¨ng lùc häc tËp m«n vËt lý bËc THCS ®Ó båi dìng n©ng cao n¨ng
lùc nhËn thøc, h×nh thµnh cho c¸c em nh÷ng kü n¨ng c¬ b¶n vµ n©ng cao trong viÖc gi¶i
c¸c bµi tËp vËt lý. Gióp c¸c em tham gia dù c¸c kú thi häc sinh giái cÊp trêng, huyÖn , tØnh
®¹t kÕt qu¶ cao nhÊt mang l¹i thµnh tÝch cho b¶n th©n, gia ®×nh vµ thùc hiÖn môc tiªu båi
dìng häc sinh hµng n¨m ®· ®Ò ra.
2. Lý do chñ quan:
Trong sè tÊt c¶ c¸c bé m«n KHTN: To¸n, Lý, Ho¸, Sinh… th× VËt lý lµ 1 trong
nh÷ng m«n khoa häc khã nhÊt víi c¸c em : VËt lý lµ mét m«n khoa häc thùc nghiÖm ®· ®îc to¸n häc ho¸ ë møc ®é cao. §ßi hái c¸c em ph¶i cã nh÷ng kiÕn thøc, kü n¨ng to¸n häc
nhÊt ®inh trong viªc gi¶i c¸c bµi tËp vËt lý.
ViÖc häc tËp m«n vËt lý nh»m mang l¹i cho häc sinh nh÷ng kiÕn thøc vÒ c¸c sù vËt,
hiÖn tîng vµ c¸c qu¸ tr×nh quan träng nhÊt trong ®êi sèng vµ s¶n xuÊt … kü n¨ng quan s¸t
c¸c hiÖn tîng vµ qu¸ tr×nh vËt lý ®Ó thu thËp c¸c th«ng tin vµ c¸c d÷ liÖ cÇn thiÕt … mang
l¹i høng thó trong häc tËp còng nh ¸p dông c¸c kiÕn thøc vµ kü n¨ng vµo c¸c ho¹t ®éng
trong ®êi sèng gia ®×nh vµ céng ®ång.
Ch¬ng tr×nh vËt lý THCS gåm 4 m¶ng kiÕn thøc lín:
1. C¬ häc
2. NhiÖt häc
3. Quang häc
4. §iÖn , ®iÖn tõ häc
3
Ph¬ng ph¸p gi¶i bµi to¸n vÒ chuyÓn ®éng c¬ häc
Trong ®ã c¸c bµi to¸n “chuyÓn ®éng ” thuéc m¶ng kiÕn thøc “c¬ häc” lµ nh÷ng bµi
to¸n thiÕt thùc g¾n bã víi cuéc sèng hµng ngµy cña c¸c em. Tuy nhiªn viÖc gi¶i thÝch vµ
tÝnh to¸n ë lo¹i bµi tËp nµy c¸c em gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n.
V× vËy ®Ó gióp qu¸ tr×nh lÜnh héi vµ vËn dông gi¶i c¸c bµi tËp vÒ “chuyÓn ®éng häc”
®îc tèt h¬n nh»m n©ng cao chÊt lîng d¹y vµ häc phôc vô c«ng t¸c båi dìng häc sinh giái
®· th«i thóc t«i quyÕt ®Þnh lùa chän vÊn ®Ò nµy ®Ó nghiªn cøu vµ ¸p dông.
II . Môc ®Ých nghiªn cøu:
Ph©n d¹ng bµi tËp chuyÓn ®éng c¬ häc, ph©n tÝch c¸c néi dung lý thuyÕt cã liªn
quan . Híng dÉn cho häc sinh vËn dông lý thuyÕt ph©n tÝch bµi to¸n ®Ò ra ®îc ph¬ng ph¸p
gi¶i cô thÓ, ng¾n gän dÔ hiÓu nhÊt. So s¸nh víi c¸c ph¬ng ph¸p kh¸c t×nh huèng cã thÓ
x¶y ra víi bµi to¸n ®Ó më réng hiÓu s©u têng tËn bµi to¸n.
Môc ®Ých ®ã thùc hiÖn díi sù chØ ®¹o, thiÕt kÕ, tæ chøc híng dÉn c¸c em häc tËp. Häc
sinh lµ chñ thÓ cña ho¹t ®éng nhËn thøc tù häc, rÌn luyÖn tõ ®ã h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn
n¨ng lùc , nh©n c¸ch cÇn thiÕt cña ngêi lao ®éng víi môc tiªu ®Ò ra.
III. NhiÖm vô nghiªn cøu:
1. Ph©n tÝch thùc tr¹ng.
ViÖc tiÕp cËn ph©n tÝch vµ gi¶i c¸c bµi tËp n©ng cao “ chuyÓn ®éng c¬ häc” cña häc
sinh gÆp kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n . Nguyªn nh©n do c¸c em cßn thiÕu nh÷ng hiÓu biÕt kü
n¨ng quan s¸t ph©n tÝch thùc tÕ, thiÕu c¸c c«ng cô to¸n häc trong viÖc gi¶i thÝch ph©n tÝch
vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái cña bµi tËp phÇn nµy.
2. §Ò xuÊt gi¶i ph¸p.
§Ó n©ng cao n¨ng lùc gi¶i c¸c bµi tËp liªn quan tíi “ChuyÓn ®éng c¬ häc” cña c¸c
vËt t«i m¹nh d¹n ®a ra c¸c gi¶i ph¸p.
+ T¨ng cêng cho häc sinh quan s¸t c¸c chuyÓn ®éng c¬ häc trong cuéc sèng hµng
ngµy, c¸c hiÖn tîng thùc tÕ.
+Lµm c¸c thÝ nghiÖm cã thÓ.
+ Trang bÞ cho c¸c em c«ng cô to¸n vµ hÖ ph¬ng tr×nh, bËc nhÊt 2 Èn, kiÕn thøc vÒ
tam gi¸c vu«ng, hÖ thøc lîng trong tam gi¸c, c¨n bËc hai ®Ó gi¶i c¸c bµi tËp thuéc thÓ lo¹i
nµy.
+ KÕt hîp viÖc tù häc , tù ®äc tµi liÖu tham kh¶o cña c¸c em.
IV. §èi tîng nghiªn cøu:
+ Nghiªn cøu phong ph¸p båi dìng häc sinh giái m«n vËt lý bËc THCS th«ng qua tµi
liÖu vµ qua ®ång nghiÖp.
+ C¸c lo¹i tµi liÖu tham kh¶o cã liªn quan tíi phÇn “chuyÓn ®éng c¬ häc”
+ Ch¬ng tr×nh vËt lý 8 phÇn c¬ häc.
+ C¸c em häc sinh ®éi tuyÓn vËt lý trêng THCS Ph¬ng ThÞnh n¨m häc 2003 -> 2005
vµ THCS Thanh Uyªn qua häc k× I n¨m 2005.
4
Ph¬ng ph¸p gi¶i bµi to¸n vÒ chuyÓn ®éng c¬ häc
V. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu:
+ Ph¬ng ph¸p chÝnh: Tæng kÕt kinh nghiÖm.
+ Ph¬ng ph¸p hç trî:
+ Ph¬ng ph¸p ®iÒu tra c¬ b¶n
+ Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu tµi liÖu : c¸c lo¹i s¸ch tham kh¶o, tµi liÖu ph¬ng ph¸p d¹y
vËt lý.
VI. môc tiªu nghiªn cøu :
XuÊt ph¸t tõ môc tiªu cÊp häc vµ môc tiªu bé m«n vËt lý ë trêng THCS lµ: Ph¸t
hiÖn båi dìng nh÷ng häc sinh cã n¨ng lùc häc tËp nh÷ng bé m«n VËt lý ( §Æc biÖt lµ phÇn
c¬ häc cña líp 8 ) nh»m mang l¹i c¸c kiÕn thøc n©ng cao, c¸c thµnh tÝch cao trong cuéc thi
häc sinh giái cÊp huyÖn, tØnh ®em vinh quang vÒ cho b¶n th©n cho trêng cho líp. N©ng cao
chÊt lîng gi¶ng d¹y häc sinh mòi nhän m«n VËt lý nãi chung cña trêng THCS vµ cña
huyÖn nhµ.
PhÇn II: Néi dung
5
Ph¬ng ph¸p gi¶i bµi to¸n vÒ chuyÓn ®éng c¬ häc
I . Thùc tr¹ng :
1. Thùc tr¹ng:
Qua nghiªn cøu trong 1 vµi n¨m trë l¹i ®©y viÖc häc sinh tiÕp thu vËn dông c¸c kiÕn thøc phÇn chuyÓn ®éng c¬
häc cßn nhiÒu h¹n chÕ, kÕt qu¶ cha cao . Sù nhËn thøc vµ øng dông thùc tÕ còng nh vËn dông vµo viÖc gi¶i c¸c bµi tËp VËt
lý ( §Æc biÖt lµ phÇn c¬ häc ) cßn nhiÒu yÕu kÐm . Cô thÓ lµ :
N¨m häc
2003- 2004
LÇn
KS
1
2
3
Giái
SL
2
2
3
%
5%
5%
7,5
KÕt qu¶ c¸c bµi KSCL
Kh¸
Trung b×nh
SL
%
SL
%
14
35%
16
40%
10
25%
18
45%
17
42,5%
15
37,5%
YÕu
SL
8
10
5
%
20%
25%
12,5%
2. Mét sè thuËn lîi vµ khã kh¨n:
a, Nh÷ng thuËn lîi:
ViÖc thùc hiÖn nhiÖm vô lu«n nhËn ®îc sù quan t©m gióp ®ì cña ®ång nghiÖp BGH
vµ c¸c cÊp l·nh ®¹o. V× vËy ®Ò tµi cña t«i nhËn ®îc sù chØ ®¹o kÞp thêi.
Tµi liÖu nghiªn cøu nh: s¸ch gi¸o khoa vËt lý 8, c¸c lo¹i s¸ch tham kh¶o båi dìng
häc sinh giái lu«n cã s½n trong th viÖn trêng, ®¹i ®a sè häc sinh tham gia båi dìng trong
®éi tuyÓn vËt lý cã ý thùc tËp tèt, chÞu khã tham kh¶o tµi liÖu hái thÇy hái b¹n trong viÖc
gi¶i c¸c bµi tËp tõ dÔ ®Õn khã.
b, Nh÷ng khã kh¨n:
Lµ 1 gi¸o viªn trÎ, bíc vµo c«ng t¸c båi dìng häc sinh giái n¨m 2005 – 2006 lµ n¨m
thø ba . B¶n th©n t«i gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n nh÷ng khã kh¨n trong viÖc lùa chän tµi liÖu
gi¶ng d¹y phÇn chuyÓn ®éng c¬ häc. Kinh nghiÖm truyÒn thô kiÕn thøc cho häc sinh cßn
thiÕu thèn.
Bªn c¹nh ®ã, 1 sè häc sinh mÆc dï trong ®éi tuyÓn nhng nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n cña
c¸c em vÒ chuyÓn ®éng c¬ häc cßn thiÕu thèn, ý c¸ nh©n lín, ®«i khi cßn tr©y l êi . §· g©y
kh«ng Ýt khã kh¨n cho t«i thùc hiÖn ®Ó tµi nµy.
II . Nh÷ng biÖn ph¸p t¸c ®éng.
Qua thùc tÕ gi¶ng d¹y, nghiªn cøu, t«i ®a ra 1 sè c¸c ho¹t ®éng cña häc sinh nh»m
n©ng cao chÊt lîng häc tËp phÇn “ ChuyÓn ®éng c¬ häc” ®èi víi häc sinh giái cô thÓ:
1. Ho¹t ®éng t×m hiÓu lý thuyÕt c¬ b¶n phÇn chuyÓn ®éng c¬ häc:
* Tãm t¾t lý thuyÕt
Th«ng qua c¸c vÝ dô thùc tÕ h×nh thµnh cho c¸c em kh¸i niÖm vÒ chuyÓn ®éng c¬ häc
, chuyÓn ®éng ®Òu, chuyÓn ®éng kh«ng ®Òu…cô thÓ
a, Sù thay ®æi vÞ trÝ cña mét vËt so víi c¸c vËt kh¸c theo thêi gian gäi lµ chuyÓn ®éng
c¬ häc.
6
Ph¬ng ph¸p gi¶i bµi to¸n vÒ chuyÓn ®éng c¬ häc
+ Mét vËt cã thÓ coi lµ ®øng yªn so víi vËt nµy nhng l¹i lµ chuyÓn ®éng so víi vËt
kh¸c.
b, ChuyÓn ®éng th¼ng ®Òu lµ chuyÓn ®éng trong ®ã vËt ®i ®îc nh÷ng qu·ng ®êng
b»ng nhau trong nh÷ng kho¶ng thêi gian bÊt kú.
+ ChuyÓn ®éng kh«ng ®Òu lµ chuyÓn ®éng mµ vËn tèc cña vËt cã ®é lín thay ®æi
theo thêi gian.
c, VËn tèc cña chuyÓn ®éng th¼ng ®Òu cho biÕt møc ®é nhanh hay chËm cña chuyÓn
®éng vµ ®îc ®o b»ng qu·ng ®êng ®i ®îc trong 1 ®¬n vÞ thêi gian:
v = s /t Trong ®ã :
s: Qu·ng ®êng ®i ®îc.(m,km)
t: Thêi gian. (s, h)
v: VËn tèc: m/s ; km/h
1m/s=100cm/s=3,6km/h
VÐc t¬ v©n tèc v cã:
Gèc ®Æt t¹i 1 ®iÓm trªn vËt
Híng: trïng víi híng chuyÓn ®éng
§é dµi tû lÖ víi ®é lín cña vËn tèc theo 1 t¬ xÝch tuú ý cho tríc
d, Ph¬ng tr×nh x¸c ®inh vÞ trÝ cña 1 vËt:
0
A
x
* C¸c bíc lËp ph¬ng tr×nh:
Chän to¹ ®é gèc thêi gian, chiÒu (+) cña chuyÓn ®éng
ViÕt ph¬ng tr×nh:
x = x0 ± vt
x: VÞ trÝ cña vËt so víi gèc t¹i thêi ®iÓm bÊt kú
x0 : VÞ trÝ cña vËt so víi gèc to¹ ®é t¹i t=0
“+”: ChuyÓn ®éng cïng chiÒu d¬ng
“ – “ : ChuyÓn ®éng ngîc chiÒu d¬ng
HÖ qu¶:
+NÕu hai hay nhiÒu vËt gÆp nhau:
x1 = x2 = … = xn
+ NÕu hai vËt c¸ch nhau 1 kho¶ng l: s¶y ra 2 trêng hîp: C¸c nhau 1 kho¶ng l tríc
khi gÆp nhau vµ sau khi gÆp nhau: x 2 – x 1 =l
x1 – x 2 = l.
e, VÏ s¬ ®å thÞ chuyÓn ®éng cña vËt:
Bíc 1: LËp ph¬ng tr×nh, x¸c ®Þnh vÞ trÝ cña vËt
Bíc 2 : LËp b¶ng biÕn thiªn.
Bíc 3: VÏ ®å thÞ
7
Ph¬ng ph¸p gi¶i bµi to¸n vÒ chuyÓn ®éng c¬ häc
Bíc 4: NhËn xÐt ®å thÞ ( nÕu cÇn)
- Tæng hîp vËn tèc:
- Ph¬ng tr×nh vÐc t¬ v B = v12 + v23
HÖ qu¶
+ NÕu hai chuyÓn ®éng nµy cïng chiÒu:
v13 = v12 + v23
+ NÕu 2 vËt chuyÓn ®éng ngîc chiÒu:
v13 = {v12 – v23}
+ NÕu 2 chuyÓn ®éng cã ph¬ng vu«ng gãc:
v13 = v122 + v 232
+ NÕu 2 chuyÓn ®éng t¹o víi nhau 1 gãc bÊt kú:
v132 = v 122 + v232+2v12v23; cos
Trong ®ã V12: vËn tèc vËt 1 so víi vËt 2
v23: vËn tèc vËt 2 so víi vËt 3
v13: vËn tèc vËt 1 so víi vËt 3
* Bµi tËp vËn dông:
Sau khi híng dÉn häc sinh t×m hiÓu lý thuyÕt ta cã thÓ ®a ra 1 sè bµi tËp ch¾c
nghiÖm vµ tù luËn c¬ b¶n ®Ó c¸c em kh¾c s©u phÇn lý thuýªt:
§Ò bµi:
C©u 1: §iÒn tõ hay côm tõ thÝch hîp vµo chç chèng cña nh÷ng c©u sau ®©y sao cho
®óng nghÜa:
a, Khi vÞ trÝ cña 1 vËt…….. theo thêi gian so víi vËt míi ta nãi vËt Êy
®ang……………so víi vËt mèc.
b, Khi …………..cña 1 vËt kh«ng thay ®æi, so víi vËt mèc ta nãi vËt Êy ®ang
……….. so víi vËt mèc ®ã.
C©u 2: Trong c¸c trêng hîp sau ®©y:
a, Mét mÈu phÊn ®îc nÐm ra tõ tay thÇy gi¸o.
b, Mét chiÕc l¸ r¬i trong kh«ng gian.
c, Mét viªn bi r¬i tõ trªn cao xuèng.
d, ChuyÓn ®éng ®Çu van xe ®¹p quanh trô cña b¸nh xe.
e, Ng¨n bµn ®îc kÐo ra.
ChØ râ trêng nµo lµ chuyÓn ®éng th¼ng, chuyÓn ®éng cong vµ chuyÓn ®éng trßn?
C©u 3: Trong c¸c chuyÓn ®éng sau ®©y chuyÓn ®éng nµo lµ chuyÓn ®éng ®Òu,
chuyÓn ®éng kh«ng ®Òu?
a, ChuyÓn ®éng bay cña 1 con chim
8
Ph¬ng ph¸p gi¶i bµi to¸n vÒ chuyÓn ®éng c¬ häc
b, ChuyÓn ®éng cña « t« khi b¾t ®Çu khëi hµnh
c, ChuyÓn ®éng cña b¸nh xe víi vËn tèc kh«ng ®æi
d, ChuyÓn ®éng cña ®oµn tµu vµo ga
C©u 4: Khi nãi vÒ chuyÓn ®éng, hai häc sinh ph¸t biÓu nh sau:
Häc sinh A: Khi vÞ trÝ cña vËt A thay ®æi so víi vËt B th× vËt A ®ang chuyÓn ®éng
so víi vËt B.
Häc sinh B: Khi kho¶ng c¸ch cña vËt A so víi vËt B thay ®æi, th× vËt A ®ang
chuyÓn ®éng so víi vËt B.
Theo em, ý kiÕn nµo ®óng, ý kiÕn nµo sai? T¹i sao?
(Tuú theo thêi gian vËn dông lîng ch¬ng tr×nh båi dìng mµ ta cã thÓ ®a ra tõ 1-> 8 bµi
text nhá ®Ó c¸c em kh¾c s©u kiÕn thøc, lý thuyÕt ).
2. Ho¹t ®«ng ph©n tÝch ph¬ng ph¸p vµ vËn dông gi¶i c¸c d¹ng bµi tËp c¬ b¶n:
Gi¸o viªn ®a ra mét sè lo¹i bµi tËp c¬ b¶n. Trong mçi lo¹i bµi ®Òu cã viÖc ph©n tÝch
lý thuyÕt, t×m ra ph¬ng ph¸p vµ vËn dông gi¶i 1 sè bµi tËp c¬ b¶n.
2.1.LËp c«ng thøc ®êng ®i, c«ng thøc vÞ trÝ cña vËt.
Bµi tËp 1 :
Cïng mét lóc cã hai xe xuÊt ph¸t tõ hai ®iÓm A vµ B c¸ch nhau 60 km , chóng
chuyÓn ®éng cïng chiÒu nhau. Xe thø nhÊt khëi hµnh tõ A víi vËn tèc
v1 = 30 km/h, xe hai khëi hµnh tõ B víi vËn tèc v 2 = 40km/h ( Hai xe ®Òu chuyÓn ®éng
th¼ng ®Òu ).
a, TÝnh kho¶ng c¸ch gi÷a hai xe sau mét giê kÓ tõ lóc xuÊt ph¸t .
b, Sau khi xuÊt ph¸t ®îc 1 giê 30 phót xe thø nhÊt ®ét ngét t¨ng tèc víi vËn tèc
v1’ = 50 km/h . H·y x¸c ®Þnh thêi ®iÓm vµ vÞ trÝ hai xe gÆp nhau .
Ph¬ng ph¸p gi¶i:
a, VÏ h×nh biÓu diÔn vÞ trÝ cu¶ hai xe ë thêi ®iÓm khëi hµnh .
viÕt biÓu thøc ®êng ®i cña mçi xe sau thêi gian t, tõ ®ã suy ra c«ng thøc ®Þnh vÞ trÝ
cña mçi xe ®èi víi A.
b, VÏ h×nh biÓu diÔn vÞ trÝ cu¶ hai xe ë thêi ®iÓm sau khi xuÊt ph¸t 1 giê 30 phót.
- ViÕt biÓu thøc ®êng ®i cña mçi xe sau thêi gian 1 giê 30 phót , tõ ®ã suy ra c«ng
thøc ®Þnh vÞ trÝ cña mçi xe ®èi víi A.
LËp ph¬ng tr×nh tÝnh thêi gian hai xe gÆp nhau kÓ tõ lóc xe 1 t¨ng tèc.
X¸c ®Þnh vÞ trÝ hai xe gÆp nhau trong thêi gian trªn.
Gi¶i:
a, C«ng thøc x¸c ®Þnh vÞ trÝ cña hai xe :
Gi¶ sö hai xe chuyÓn ®éng trªn ®o¹n ®êng th¼ng AN
9
Ph¬ng ph¸p gi¶i bµi to¸n vÒ chuyÓn ®éng c¬ häc
V1
V2
A
M
B
N
*Qu·ng ®êng mçi xe ®i ®îc sau thêi gian t = 1h lµ :
Xe ®i tõ A: S1 = v1.t = 30x1 = 30 km
Xe ®i tõ B: S2 = v2t = 40x1 = 40 km
Sau 1 giê th× kho¶ng c¸ch gi÷a hai xe lµ ®o¹n MN ( V× sau 1 giê xe 1 ®i ®îc tõ A ®Õn
M, xe 2 ®i ®îc tõ B ®Õn N vµ lóc ®Çu hai xe c¸ch nhau ®o¹n AB = 60 km ) Nªn :
MN = BN + AB – AM
MN = S2 + S – S1 = 40 + 60 – 30 = 70 km
b.
V1
V1’
V2
V2’
A
M’
B
N’
C
Sau khi xuÊt ph¸t ®îc 1 giê 30 phót th× qu·ng ®êng mµ hai xe ®i ®îc lµ :
Xe 1 : S1 = V1 . t = 30 . 1,5 = 45 km
Xe 2 : S2 = V2 . t = 40. 1,5 = 60 km
Kho¶ng c¸ch gi÷a hai xe lóc ®ã lµ ®o¹n M’N’. Ta cã :
M’N’ = S2 + S – S1 = 60 + 60 – 45 = 75 km.
Khi xe 1 t¨ng tèc víi V1’ = 50 km/h ®Ó ®uæi kÞp xe 2 th× qu·ng ®êng mµ hai xe ®i ®îc lµ :
Xe 1 : S1’ = V1’ . t = 50 . t
Xe 2 : S2’ = V2’ . t = 40 .t
Khi hai xe gÆp nhau t¹i C th× :
S1’ = M’N’ + S2’
<=> S1’ – S2’ = M’N’ Hay : 50 t – 40 t = 75
<=> 10t = 75 => t = 75/10 = 7,5 ( giê )
VÞ trÝ gÆp nhau c¸ch A mét kho¶ng l (km) . Ta cã :
l = S1’ + S1 ( ChÝnh lµ ®o¹n AC )
Mµ S1’ = V1’.t = 50 .7,5 = 375 km
Do ®ã : l = 375 + 45 = 420 km
VËy sau 7,5 giê kÓ tõ lóc hai xe gÆp nhau th× vÞ trÝ gÆp nhau c¸ch A mét ®o¹n ®êng lµ 420
km.
Bµi tËp 2 :
Luc 7 giê mét ngêi ®i xe ®¹p ®uæi theo mét ngêi ®i bé c¸ch anh ta 10 km. C¶ hai ngêi ®Òu
chuyÓn ®éng ®Òu víi vËn tèc lµ 12km/h vµ 4km/h. T×m vÞ trÝ vµ thêi gian ngêi ®i xe ®¹p
®uæi kÞp ngêi ®i bé.
Ph¬ng ph¸p gi¶i :
- VÏ h×nh biÓu diÔn vÞ trÝ mµ hai ngêi khëi hµnh vµ qu·ng ®êng mµ hä ®i ®îc trong
thêi gian t
- ThiÕt lËp c«ng thøc tÝnh qu·ng ®êng cña hai ngêi
- X¸c ®Þnh thêi gian mµ ngêi ®i xe ®¹p ®uæi kÞp ngêi ®i bé
- X¸c ®Þnh vÞ trÝ hai ngêi gÆp nhau
V1
Gi¶i :
V2
10
Ph¬ng ph¸p gi¶i bµi to¸n vÒ chuyÓn ®éng c¬ häc
A
B
C
Gäi vËn tèc vµ qu·ng ®êng mµ ngêi ®i xe ®¹p lµ V1 , S1
Gäi vËn ttèc vµ qu·ng ®êng mµ ngêi ®i bé lµ V2 , S2
Ta cã :
Ngêi ®i xe ®¹p ®i ®îc qu·ng ®êng lµ : S1 = V1.t
Ngêi ®i bé ®i ®îc qu·ng ®êng lµ : S2 = V2. t
Khi ngêi ®i xe ®¹p ®uæi kÞp ngêi ®i bé th× hai ngêi sÏ gÆp nhau t¹i C
Hay : AC = AB + BC
S1 = S + S2 V1.t = S + V2 .t
( V1 - V2 )t = S => t = S/(V1 - V2 ) => t = 1,25 giê )
V× xe ®¹p khëi hµnh lóc 7 giê nªn thêi ®iÓm mµ hai ngêi gÆp nhau lµ :
t' = 7 + t = 7 + 1,25 = 8,25 giê hay t' = 8 giê 15 phót
VÞ trÝ gÆp nhau c¸ch A kho¶ng AC :
AC = S1 = V1.t = 12 . 1,25 = 15 km
VËy vÞ trÝ mµ hai ngêi gÆp nhau c¸ch A kho¶ng 15 km.
2.2. VÏ ®å thÞ ®êng ®i, ý nghÜa giao ®iÓm cña ®å thÞ
Bµi tËp :
T¹i hai ®iÓm A vµ B trªn cïng mét ®êng th¼ng c¸ch nhau 30 km cã hai xe cïng khëi
hµnh mét lóc, ch¹y cïng chiÒu AB. Xe « t« khëi hµnh tõ A víi vËn tèc 45 km/h. Sau
khi ch¹y ®îc nöa gië th× dõng l¹i nghØ 1 giê, råi tiÕp tôc ch¹y víi vËn tèc 30km/h. Xe
®ap khëi hµnh tõ B víi vËn tèc 15km/h
a, vÏ ®å thÞ ®êng ®i cña hai xe trªn cïng mét hÖ trôc to¹ ®é.
b, c¨n cø vµo ®å thÞ nµy x¸c ®Þnh thêi ®iÓm vµ vÞ trÝ lóc hai xe ®uæi kÞp nhau.
Ph¬ng ph¸p gi¶i:
a. ViÕt biÓu thøc ®êng ®i cña mçi xe
- LËp b¶ng biÕn thiªn cña ®êng ®i s theo thêi gian t kÓ tõ vÞ trÝ khëi hµnh .
- VÏ hÖ trô to¹ ®é SOt cã gèc to¹ ®é O trïng víi A; gèc thêi gian lµ lóc hai xe xuÊt
ph¸t.
- C¨n cø vµo b¶ng biÕn thiªn, biÓu diÔn c¸c ®iÓm thuéc ®å thÞ lªn hÖ trôc to¹
®é( chØ cÇn x¸c ®Þnh hai ®iÓm). Nèi c¸c ®iÓm nµy l¹i ta ®îc ®å thÞ
b, Tõ ®iÓm giao nhau chiÕu xuèng trôc hoµnh Ot ta ®îc thêi ®iÓm hai xe ®uæi
kÞp nhau, chiÕu xuèng trôc tung OS ta ®îc vÞ trÝ hai xe ®uæi kÞp nhau c¸ch A lµ bao nhiªu.
Gi¶i:
a, VÏ ®å thÞ ®êng ®i cña hai xe:
§êng ®i cña hai xe tõ ®iÓm xu¸t ph¸t:
Xe « t«, tÝnh tõ A
1 giê ®Çu: s1 = v1t = 45,1 = 45km
1 giê nghØ: s1 =45 km
11
Ph¬ng ph¸p gi¶i bµi to¸n vÒ chuyÓn ®éng c¬ häc
Sau hai giê : s1= 45 +v1t
s1 = 45 +30 t
Xe ®¹p, tÝnh tõ B:
s2 = v2 t = 15t .
B¶ng biÕn thiªn:
t(h)
0
1
s1km)
0
45
s2(km)
0
15
2
45
3
75
b, Thêi ®iÓm vµ vÞ trÝ ®uæi kÞp nhau:
Giao ®iÓm cña hai ®å thÞ lµ I vµ K
Giao ®iÓm I cã to¹ ®é (1;45). VËy sau mét giê xe « t« ®uæi kÞp xe ®¹p , vÞ trÝ nµy
c¸ch A 45km
Giao ®iÓm K cã to¹ ®é : (3;75). VËy sau 3 giê xe « t« l¹i ®uæi kÞp xe ®¹p vµ vÞ trÝ
nµy c¸ch A 75km. Sau 3 giê « t« lu«n ch¹y tríc xe ®¹p.
2.3 TÝnh vËn tèc trung b×nh.
Bµi 1 :
TÝnh vËn tèc trung b×nh cña mét vËt trong hai trêng hîp sau:
a, Nöa thêi gian ®Çu vËt chuyÓn ®éng víi vËn tèc v 1, nöa thêi gian sau vËt chuyÓn
®éng víi vËn tèc v2.
b, Nöa qu·ng ®êng ®Çu vËt chuyÓn ®éng víi vËn tèc v 1 , nöa qu·ng ®êng sau vËt
chuyÓn ®éng víi vËn tècv2.
c, So s¸nh vËn tèc trung b×nh trong hai trêng hîp c©u a) vµ b).
¸p dông : v1 = 40km/h, v2 = 60km/km
Ph¬ng ph¸p gi¶i:
a, Dùa vµo c«ng thøc vËn tèc trung b×nh v= s/t ®Ó tÝnh c¸c qu·ng ®êng vËt ®i ®îc s1 ,
s2 vµ s trong nöa thêi gian ®Çu, nöa thêi gian sau vµ c¶ thêi gian t, kÕt hîp 3 biÓu thøc s 1,s2
vµ s3 ë trªn trong mèi quan hÖ s = s1 + s2 ®Ó suy ra vËn tèc trung b×nh va
b, Dùa vµo c«ng thøc v=s/t ®Ó tÝnh c¸c kho¶ng thêi gian, t 1, t2 vµ t mµ vËt ®i nöa qu·ng ®êng ®Çu, nöa qu·ng ®êng sau vµ c¶ qu·ng ®êng. KÕt hîp ba biÓu thøc t1, t2 vµ t trong mèi
quan hÖ t = t1 + t2 ®Ó suy ra vËn tèc trung b×nh cña vb
c, Ta xÐt hiÖu va – vb.
Gi¶i:
a) TÝnh vËn tèc trung b×nh va:
Qu·ng ®êng vËt ®i ®îc.
Trong nöa thêi gian ®Çu: s1 = v1..t/2
(1)
-
12
Ph¬ng ph¸p gi¶i bµi to¸n vÒ chuyÓn ®éng c¬ häc
Trong nöa thêi gian sau: s2 = v2t/2
(2)
Trong c¶ kho¶ng thêi gian: s = va . t
(3)
Ta cã:
s = s1 + s2
(4)
Thay (1), (2) , (3) vµo (4) ta ®îc:
va . t = v1.t/2 + v2 t/2
-
va = v1
v2
]
2
(a)
b TÝnh vËn tèc trung b×nh vb
Thêi gian vËt chuyÓn ®éng:
- Trong nöa qu·ng ®êng ®Çu : t1 =
s
2v1
- Trong nöa qu·ng ®êng sau:
t2 =
s
2v2
- Trong c¶ qu·ng ®êng:
t =
s
vb
(5)
(6)
(7)
Ta cã:
t = t 1 + t2
Thay (5), (6), (7) vµo (8) ta ®îc:
vb
s
vb
=
s
2v1
+
s
2v2
l
vb
=
l
2v1
+
l
2v2
=
2v v2
v1
v2
(8)
(b)
c, So s¸nh va vµ vb
XÐt hiÖu:
2v v2
(v1 v2 ) 2
v2
va – vb = ( v1 ) – (
v2 ) =
0
v1
2(v1 v2 )
2
VËy va > vb
DÊu b»ng s¶y ra khi : v1 = v2
¸p dông sè ta cã: va = 50km/h
vb = 48km/h
Bµi 2 :
Mét ngêi dù ®Þnh ®i bé trªn mét qu·ng ®êng víi vËn tèc kh«ng ®æi 5 km/h. Nhng ®i ®Õn
®óng nöa ®êng th× nhê ®îc mét b¹n ®Ìo xe ®¹p vµ ®i tiÕp víi vËn tèc kh«ng ®æi 12 km/h do
®ã ®Õn sím h¬n dù ®Þnh 28 phót.
Hái : NÕu ngêi Êy ®i bé hÕt toµn bé qu·ng ®êng th× hÕt bao nhiªu l©u ?
13
Ph¬ng ph¸p gi¶i bµi to¸n vÒ chuyÓn ®éng c¬ häc
Ph¬ng ph¸p gi¶i :
- ThiÕt lËp c«ng thøc tÝnh ®é dµi qu·ng ®êng dùa theo c«ng thøc tÝnh vËn tèc vµ thêi
gian ®Õn sím h¬n dù ®Þnh
- TÝnh thêi gian ®i bé vµ thêi gian ®i nhê xe ®¹p
- TÝnh thêi gian ®i toµn bé ®o¹n ®êng
Gi¶i :
Gäi chiÒu dµi mçi nöa qu·ng ®êng lµ S ( km )
Theo ®Çu bµi ta cã : t1 = t2 + 28/60
Hay : S/5 = S/12 + 28/60
S/5 - S/12 = 28/60 hay 12S - 5S = 28
=> S = 28/7 = 4 km
Thêi gian ®i bé : t1 = S/ V1 = 4/5 ( giê )
Thêi gian ®i xe ®¹p : t2 = S/ V2 = 4/12 = 1/3 ( giê )
Thêi gian ®i bé hÕt toµn bé qu·ng ®êng lµ :
t = t1 + t2 = 4/5 +1/3 = 17/15 = 1 giê 8 phót
VËy ngêi ®ã ®i bé toµn bé qu·ng ®êng hÕt 1 giê 8 phót.
2.4 Hîp vËn tèc cïng ph¬ng.
Bµi 1 :
a, Hai bªn A,B cña mét con s«ng th¼ng c¸ch nhau mét kho¶ng AB= S . Mét ca n«
xu«i dßng tõ A ®Õn B mÊt thêi gian lµ t 1, cßn ngîc dßng tõ B ®Õn A mÊt thêi gian lµ t 2.
Hái vËn tèc v1 cña ca n« vµ v2 cña dßng níc . ¸p dông : S = 60km, t1 = 2h, t2 = 3h.
b, BiÕt ca n« ®i xu«i dßng tõ A ®Õn B mÊt mét thêi gian t 1, ®i ngîc dßng tõ B ®Õn A
mÊt thêi gian t2. Hái t¾t m¸y ®Ó cho ca n« tr«i theo dßng níc tõ A ®ªn B th× mÊt thêi
gian t lµ bao nhiªu?. ¸p dông t1 = 2h , t2= 3h.
Ph¬ng ph¸p gi¶i:
a, ¸p dông c«ng thøc hîp vËn tèc: v = v1 +v2 trong trêng hîp, v1 vµ v2 cïng ph¬ng ,
cïng chiÒu lóc xu«i dßng, ®Ó lËp hÖ ph¬ng tr×nh hai Èn sè.
b, Ngoµi hai ph¬ng tr×nh lóc xu«i dßng vµ lóc ngîc dßng nh c©u a, ¬ ®©y cßn ph¶i
lËp thªm mét ph¬ng tr×nh lóc ca n« tr«i theo dßng níc. Gi¶i hÖ 3 ph¬ng tr×nh ta tÝnh ®îc
thêi gian t.
Gi¶i:
a, TÝnh vËn tèc v, cña ca n« vµ v2 ,cña dßng níc:
VËn tèc ca n« ®èi víi bê s«ng:
- Lóc xu«i dßng: v= v1 +v2 = s/t1
(1)
’
- Lóc ngîc dßng: v = v1 – v2 = s/t2
(2)
LÊy (1) céng (2) theo vÕ, ta cã:
14
Ph¬ng ph¸p gi¶i bµi to¸n vÒ chuyÓn ®éng c¬ häc
s s
2v
t1 t2
1 s
s
v1 ( )
2 t1 t2
(3)
Tõ (1) suy ra:
v2
s
s 1 s
s
v1 ( )
t1
t1 2 t1 t2
1 s
s
v2 ( )
2 t1 t2
Thay sè:
(4)
1 60 60
v1 ( ) 25
2 2
3
(km/h)
1 60 60
v2 (
) 5
2 2
3
(km/h)
b, Thêi gian ca n« tr«i theo dßng níc tõ A ®Õn B.
VËn tèc ca n« ®èi víi bê s«ng:
Lóc xu«i dßng: v= v1 + v2
Lóc ngîc dßng: v = v1 – v2
Thêi gian chuyÓn ®éng cña ca n«:
- Lóc xu«i dßng: t1 = s/ v1+ v2
(5)
- Lóc ngîc dßng: t2 = s/t1 – v2
(6)
- Lóc theo dßng: t = s/v2
(7)
Tõ (5) vµ(6) ta cã: s = v1t1 + v2t1 = v1t2 – v2t2
v2(t1+t2) = v1 (t2 – t1)
v2 v12
t2 t1
t1 t2
(8)
Thay (8) vµo (5) ta cã:
s (v1 v
t2 t1
2v t t
)t1 1 1 2
t1 t2
t1 t2
(9)
2v1t1t2
s
2t t
t t
ThÕ (8) vµ(9) vµo (7) ta ®îc: t 1 2 1 2
v2 v t2 t1 t2 t1
1
t1 t2
¸p dông :
t 2 x2 x
3
12 (h)
3 2
Bµi 2 :
Mét ngêi chÌo mét con thuyÒn qua s«ng níc ch¶y. §Ó cho thuyÒn ®i theo ®êng th¼ng
AB th¼ng gãc ví bê ngêi Êy ph¶i lu«n chÌo ®Ó híng con thuyÒn ®i theo ®êng th¼ng
AC.BiÕt s«ng réng 400m, thuyÒn qua s«ng hÕt 8 phót 20 gi©y, vËn tèc cña thuyÒn ®èi
15
Ph¬ng ph¸p gi¶i bµi to¸n vÒ chuyÓn ®éng c¬ häc
víi níc lµ1m/h.
TÝnh vËn tèc cña dßng níc ®èi víi bê s«ng.
Ph¬ng ph¸p gi¶i
C
BiÓu diÔn c¸c vÐc t¬ vËn tèc:
v1 cña thuyÒn ®èi víi níc
v2 cña níc ®èi bê s«ng
v cña thuyÒn ®èi víi bê s«ng lªn h×nh vÏ
- ¸p dông c«ng thøc: v= v1 +v2 cho trêng
hîp v1vu«ng gãc víi v2 ta cã v2 = v12+v2
-
- ¸p dông : v =
B
AB
t
- Gi¶i hÖ ph¬ng tr×nh ta tÝnh ®îc v2
Gi¶i:
Gäi vÐc t¬ v1 vËn tèc cña thuyÒn ®èi víi níc, vÐc t¬ v2 lµ vËn tèc cña dßng níc ®èi
víi bê s«ng, vÐc t¬ v lµ vËn tèc cña thuyÒn ®èi víi bê, ta cã:
v = v1+ v2
C¸c vÐc t¬ v, v1 , v2 ®îc biÓu diÔn nh sau:
Ta cã : vÐc t¬ v vu«ng gãc víi vÐc t¬ v2 nªn vÒ ®é lín v1 ,v vµ v2 tho¶ :
v12 = v2 + v22
(1)
MÆt kh¸c ta cã: v =
AB
t
C
Thay v1= 1m/s, v = 0,8m/s vµo (1) ta cã:
12 = 0,82 + v22
v22 = 12 – 0,82 = 0,62
VËy : v2 = 0,6m/s
( Chó ý: cã thÓ gi¶i thÝch b»ng c¸ch)
AC = v1.t
CB = AC 2 AB 2
v2 =
B
v1
v2
A
v1
CB
t
Sau khi t×m hiÓu ph¬ng ph¸p vËn dông gi¶i 1 sè bµi tËp c¬ b¶n nhÊt. Häc sinh cã thÓ
lµm râ 1 sè bµi tËp cñng cè cho mçi d¹ng bµi tËp ®Ó kh¾c s©u , hiÓu vµ ghi nhí c¸c d¹ng
b¹i tËp chuyÓn ®éng c¬ häc trong thùc tÕ.
2.5 : ChuyÓn ®éng cïng ph¬ng, cïng chiÒu – ngîc chiÒu :
Bµi tËp :
16
Ph¬ng ph¸p gi¶i bµi to¸n vÒ chuyÓn ®éng c¬ häc
Hai ®oµn tÇu chuyÓn ®éng ®Òu trong s©n ga trªn hai ®êng s¾t song song nhau. §oµn tÇu A
dµi 65 mÎt, ®oµn tÇu B dµi 40 mÐt.
NÕu hai tÇu ®i cïng chiÒu, tÇu A vît tÇu B trong kháng thêi gian tÝnh tõ lóc ®Çu tÇu
A ngang ®u«i tÇu B ®Õn lóc ®u«i tÇu A ngang ®Çu tÇu B lµ 70 gi©y
NÕu hai tÇu ®i ngîc chiÒu th× tõ lóc ®Çu tÇu A ngang ®Çu tÇu B ®Õn lóc ®u«i tÇu A
ngang ®u«i tÇu B lµ 14 gi©y
TÝnh vËn tèc cña mçi tÇu.
Ph¬ng ph¸p gi¶i :
VÏ s¬ ®å biÓu diÔn sù chuyÓn ®éng hai trêng hîp ®i cïng chiÓu vµ ®i ngîc chiÒu
cñ hai tÇu
X¸c ®Þnh qu·ng ®êng mµ hai tÇu ®i ®îc trong thêi gian t1 = 70 gi©y vµ t2 = 14 gi©y
ThiÕt lËp c«ng thøc tÝnh vËn tèc cña hai tÇu dùa trªn c¬ së cña chiÒu dµi hai tÇu
vµ thêi gian ®ã
LËp vµ gi¶i hÖ ph¬ng tr×nh bËc nhÊt hai Èn sè
Gi¶i :
* Khi hai tÇu ®i cïng chiÒu . Ta cã :
SB
A
lA
A
B
lB
B
SA
Qu·ng ®êng tÇu A ®i ®îc : SA = VA . t
Qu·ng ®êng tÇu B ®i ®îc : SB = VB .t
Theo h×nh vÏ : SA - SB = lA + lB <=> ( VA – VB )t = lA + lB
lA + l B
=> VA – VB =
= 1,5 ( m/s )
t
* Khi hai tÇu ®i ngîc chiÒu . Ta cã :
SA
A
B
SB
A
B
lA + l B
-
17
(1)
Ph¬ng ph¸p gi¶i bµi to¸n vÒ chuyÓn ®éng c¬ häc
Qu·ng ®êng tÇu A ®i ®îc lµ : SA = VA . t’
Qu·ng ®êng tÇu B ®i ®îc lµ : SB = VB .t’
Theo h×nh vÏ ta cã : SA + SB = lA + lB hay ( VA + VB ) t’ = lA + lB
lA + l B
=> VA + VB =
= 7,5 ( m/s )
(2)
t’
Tõ ( 1 ) vµ ( 2 ) . Ta cã hÖ ph¬ng tr×nh :
VA – VB = 1,5
( 1’ )
VA + VB = 7,5
( 2’ )
Tõ ( 1’ ) => VA = 1,5 + VB thay vµo ( 2’ )
( 2’) <=> 1,5 + VB + VB = 7,5
<=> 2 VB = 6 => VB = 3 ( m/s )
Khi VB = 3 => VA = 1,5 + 3 = 4,5 ( m/s )
VËy vËn tèc cña mçi tÇu lµ : TÇu A víi VA = 4,5 m/s
TÇu B víi VB = 3 m/s.
-
III. KÕt qu¶ sau khi sö dông c¸c biÖn ph¸p :
Víi ph¬ng ph¸p d¹y g¾n lý thuyÕt vµo bµi tËp vµ g¾n bµi tËp víi thùc tÕ cuéc sèng
chuyÓn ®éng gióp cho c¸c em tiÕp thu kiÕn thøc mét c¸ch ®éc lËp tÝch cùc vµ s¸ng t¹o. Do
®ã häc sinh høng thó hiÓu bµi s©u s¾c tõ ®ã vËn dông linh ho¹t n©ng cao. Qua ®èi chøng vµ
kinh nghiÖm b»ng c¸c bµi test ,c¸c bµi kh¶o s¸t t«i thÊy chÊt lîng häc sinh trong ®éi tuyÓn
VËt lý vµ líp båi dìng khi häc phÇn chuyÓn ®éng co häc nµy ®îc n©ng lªn râ rÖt. C¸c em
®· biÕt tù cñng cè «n luyÖn c¸c kiÕn thøc bµi tËp biÕt phèi hîp kiÕn thøc vµo thùc hµnh gi¶i
bµi tËp
Cô thÓ qua häc sinh:
LÇn
KÕt qu¶
Giái
Kh¸
Trung B×nh
YÕu
kh¶o
N¨m häc
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
s¸t
1
5
12,5% 10 25,0% 20
50,0% 5 12,5%
2004 - 2005
2
7
17,5% 20
50%
15
37,5% 0
0%
Häc k× I
2005 - 2006
1
3
9,7%
8
25,8%
14
45,1%
6
19,4%
2
5
16,1%
14
45,2%
11
35,5%
1
3,2%
IV . Bµi häc kinh nghiÖm:
1. Kinh nghiÖm cô thÓ:
a, §èi víi ngêi d¹y:
18
Ph¬ng ph¸p gi¶i bµi to¸n vÒ chuyÓn ®éng c¬ häc
+ Ph¶i nç lùc, vît khã , n¾m v÷ng kiÕn thøc trong t©m ®Ó cã ®ñ n¨ng lùc xay dùng
hÖ thèng c©u hái dÉn d¾t mét c¸ch khoa häc. Yªu cÇu.
+ N¾m b¾t kÞp thêi ®æi míi ph¬ng ph¸p trong båi dìng häc sinh giái.
+ Lu«n t×m tßi nh÷ng d¹ng bµi míi th«ng qua viÖc su tÇm tµi liÖu tham kh¶o nh»m
n©ng cao chuyªn m«n nghiÖp vô.
+ KhuyÕn khÝch häc sinh, t¹o niÒm say mª, høng thó cho häc sinh, cã híng “më” vÒ
kiÕn thøc gióp cho häc sinh cã “yªu cÇu” tù ®äc s¸ch tù khai th¸c.
b, §èi víi trß:
+ Ph¶i nç lùc, kiªn tr×, vît khã vµ, ph¶i “thùc sù “ho¹t ®éng trÝ ãc, cã ãc t¬ng ®¬ng
tÝch cùc tù nghiªn cøu hiÓu vµ gi¶i thÝch c¸c hiÖn tîng vËt lý.
+ CÇn cï chÞu khã, ham häc hái, sö dông s¸ch tham kh¶o võa søc, cã hiÖu qu¶.
+ Häc ph¶i ®i ®«i víi hµnh ®Ó cñng cè kh¾c s©u, n©ng cao kiÕn thøc.
2, C¸ch sö dông s¸ng kiÕn kinh nghiÖm.
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm : “Ph¬ng ph¸p gi¶i bµi to¸n vÒ chuyÓn ®éng c¬ häc “ Cã thÓ
¸p dông cho c«ng t¸c båi dìng häc sinh giái c¸c líp 8,9 bËc THCS . Lµ tµi liÖu tham kh¶o
n©ng cao chuyªn m«n cho gi¸o viªn vËt lý bËc THCS.
PhÇn III : KÕt luËn vµ ý kiÕn ®Ò xuÊt
I. KÕt luËn:
- Båi dìng häc sinh mòi nhän lµ nhiÖm vô quan träng cña ngêi gi¸o viªn. Nh»m
ph¸t hiÖn nu«i dìng tµi n¨ng cho ®Êt níc. §Èy m¹nh sù nghiÖp ph¸t triÓn gi¸o dôc . §¸p
19
Ph¬ng ph¸p gi¶i bµi to¸n vÒ chuyÓn ®éng c¬ häc
øng môc tiªu : N©ng cao d©n trÝ båi dìng nh©n tµi phôc vô sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc trong thêi kú míi.
- Kinh nghiÖm rót ra tõ s¸ng kiÕn nµy cã thÓ ¸p dông cho c«ng t¸c båi dìng häc
sinh giái c¸c líp 8,9 bËc THCS . Gióp hÖ thèng ho¸ cho c¸c em nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n 1
c¸ch cã hÖ thèng, s©u réng, ph¸t triÓn t duy vËt lý.
- §Ó n©ng cao chÊt lîng gi¶ng d¹y phÇn chuyÓn ®éng c¬ häc ®îc nªu ra trong ®Ò tµi
nµy cã sù phèi hîp linh ho¹t c¸c ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y. Tuú theo tõng vïng , miÒn tõng
®èi tîng häc sinh mµ ngêi gi¸o viªn cã thÓ ¸p dông kh¸c nhau: cho phï hîp.
- §Ò tµi nµy ®· ®îc Héi ®ång khoa häc nhµ trêng thÈm ®Þnh ®a ra ¸p dông vµ bíc
®Çu ®¹t hiÖu qu¶. RÊt mong ®îc sù quan t©m gióp ®ì vµ ®ãng gãp x©y dùng cña l·nh ®¹o
vµ b¹n ®äc ®Ó vËn dông ®¹t kÕt qu¶ cao h¬n.
II. ý kiÕn ®Ò xuÊt:
§Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc thùc hiÖn, t«i m¹nh d¹n cã 1 sè ý kiÕn ®Ò xuÊt
nh sau:
+ ChuÈn ho¸ ®éi ngò gi¸o viªn trùc tiÕp båi dìng häc sinh giái
+ Båi dìng thêng xuyªn cho ®éi ngò gi¸o viªn nµy.
+ Cã chÕ ®é vÒ thêi lîng d¹y ®¹i trµ phï hîp víi GV båi dìng ®éi
tuyÓn.
+ T¹o ®iÒu kiÖn khÝch lÖ n©ng cao chÊt lîng gi¶ng d¹y bé m«n.
T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n !
Phô tr¸ch C/M
DuyÖt
…………, ngµy 25 th¸ng 01 n¨m 200
Ngêi viÕt
20
Ph¬ng ph¸p gi¶i bµi to¸n vÒ chuyÓn ®éng c¬ häc
Môc lôc
Néi dung
PhÇn I : më ®Çu
I. LÝ do chän ®Ò tµi
1. LÝ do kh¸ch quan
2. LÝ do chñ quan
II. Môc ®Ých nghiªn cøu
III. NhiÖm vô nghiªn cøu
IV. §èi tîng nghiªn cøu
V. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu
VI. Môc tiªu nghiªn cøu
PhÇn hai : Néi dung
I. Thùc tr¹ng
II. BiÖn ph¸p t¸c ®éng
1. Ho¹t ®éng t×m hiÓu lÝ thuyÕt
2. Ho¹t ®éng ph©n tÝch ph¬ng ph¸p vµ vËn dông gi¶i
2.1 LËp c«ng thøc ®êng ®i, vÞ trÝ cña vËt
2.2 VÏ ®å thÞ ®êng ®i, ý nghÜa giao ®iÓm
2.3 TÝnh vËn tèc trung b×nh
2.4 Hîp vËn tèc cïng ph¬ng
2.5 ChuyÓn ®éng cïng ph¬ng, cïng chiÒu - ngîc chiÒu
21
Trang
3
3
3
4
4
5
5
5
7
8
8
11
11
14
15
18
Ph¬ng ph¸p gi¶i bµi to¸n vÒ chuyÓn ®éng c¬ häc
III. KÕt qu¶ khi sö dông c¸c biÖn ph¸p
IV. Bµi häc kinh nghiÖm
PhÇn III : KÕt luËn vµ ý kiÕn ®Ò xuÊt
I. KÕt luËn
II. ý kiÕn ®Ò xuÊt
22
21
23
23
25
25
- Xem thêm -
.DOC 
20 
7 
111 
