Tài liệu Skkn nâng cao hiệu quả hoạt động tổ chuyên môn bộ môn sinh học cấp trung học phổ thông.

NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN BỘ MÔN SINH HỌC CẤP TRUNG HỌC PHỔ THÔNG I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Trong việc nâng cao chất lượng giáo dục của trường phổ thông, tổ chuyên môn đóng vai trò hết sức quan trọng. Tổ chuyên môn hoạt động hiệu quả với hết chức năng và nhiệm vụ sẽ tác động rất lớn đến chất lượng, thành quả giảng dạy của bộ môn và góp phần đẩy mạnh chất lượng giảng dạy, các hoạt động giáo dục chung của toàn trường. Đặc trưng của bộ môn Sinh học không chỉ cung cấp kiến thức mà còn giáo dục kỹ năng sống, giáo dục về môi trường, giới tính, bảo vệ sức khỏe vị thành niên…cho học sinh. Do đó, tổ chuyên môn bộ môn Sinh học có nhiều điều kiện để tổ chức những hoạt động chuyên môn đa dạng, phong phú, thiết thực và hiệu quả. Tuy nhiên, trên thực tế tôi nhận thấy bên cạnh những trường hoạt động tổ chuyên môn mạnh, hiệu quả cao còn đa số tổ chuyên môn chưa hoạt động hết chức năng và nhiệm vụ của mình, các buổi sinh hoạt tổ chuyên môn chỉ thể hiện những nội dung sơ sài, tập trung vào các vấn đề hành chính, sự vụ, ít chú ý đến các vấn đề chuyên môn hoặc là có trao đổi về chuyên môn nhưng nội dung chưa sâu, chưa có kế hoạch cụ thể, chưa thể hiện bằng biên bản, các chuyên đề chuyên môn còn ít và chưa hiệu quả. Từ những lý do trên tôi xin trao đổi một vài kinh nghiệm qua đề tài : “Nâng cao hiệu quả hoạt động tổ chuyên môn bộ môn Sinh học cấp trung học phổ thông”. II. 1. TỔ CHỨC THỰC HIỆN ĐỀ TÀI Cơ sở lý luận 1.1. Vị trí, vai trò và chức năng của tổ chuyên môn 1.1.1. Vị trí của tổ chuyên môn: Theo điều lệ trường THPT ban hành theo thông tư số 12/2011/TT-BGDĐT ngày 28/3/2011 của Bộ GD&ĐT, có hiệu lực ngày 15/5/2011 cơ cấu tổ chức của trường THPT gồm có: a) Hội đồng trường, hội đồng thi đua và khen thưởng, hội đồng kỷ luật, hội đồng tư vấn, các tổ chuyên môn, tổ văn phòng và các bộ phận khác (nếu có). b) Các tổ chức Đảng Cộng sản Việt Nam, công đoàn, đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và các tổ chức xã hội. 1 Theo quy định tại khoản 2, điều 16 Điều lệ trường trung học về tổ chuyên môn : “Hiệu trưởng, các phó hiệu trưởng, giáo viên, viên chức thư viện, vật chất thiết bị thí nghiệm của trường trung học được tổ chức thành tổ chuyên môn hoặc nhóm môn học ở từng cấp học THPT. Mỗi tổ chuyên môn có một tổ trưởng và từ 1-2 tổ phó chịu sự quản lý chỉ đạo của Hiệu trưởng bổ nhiệm và giao nhiệm vụ vào đầu năm học”. 1.1.2. Vai trò và chức năng của tổ chuyên môn: - Tổ chuyên môn là một bộ phận cấu thành trong bộ máy tổ chức, quản lý của trường THPT. Trong trường, các tổ, nhóm chuyên môn có mối quan hệ hợp tác với nhau, phối hợp các bộ phận, nghiệp vụ khác và các tổ chức đoàn thể trong thực hiện các nhiệm vụ của tổ và các nhiệm vụ khác của chiến lược phát phiển của nhà trường để đưa nhà trường đạt được các mục tiêu đề ra. - Tổ chuyên môn là nơi trực tiếp triển khai các mặt hoạt động của nhà trường, trong đó trọng tâm là hoạt động giáo dục và dạy học. - Tổ chuyên môn là đầu mối quản lý mà Hiệu trưởng nhất thiết phải dựa vào đó để quản lý nhà trường trên nhiều phương diện, nhưng cơ bản nhất vẫn là hoạt động giáo dục, dạy học và hoạt động sư phạm của giáo viên. - Đặc biệt, tổ chuyên môn là nơi tập hợp, đoàn kết, tìm hiểu nắm vững tâm tư, tình cảm và những khó khăn trong đời sống của các giáo viên trong tổ, kịp thời động viên, giúp đỡ giáo viên trong tổ hoàn thành tốt nhiệm vụ của người giáo viên trường trung học. Do đó, tổ trưởng chuyên môn phải là người có khả năng xây dựng kế hoạch, điều hành tổ chức, hoạt động của tổ theo kế hoạch giảng dạy, PPCT môn học của Bộ GD&ĐT và kế hoạch năm học của trường, tổ chức bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên trong tổ, đánh giá, xếp loại và đề xuất khen thưởng, kỉ luật giáo viên thuộc tổ mình quản lý. 1.2. Nhiệm vụ của tổ chuyên môn Nhiệm vụ tổ chuyên môn quy định theo Điều lệ trường THPT ban hành theo thông tư số 12/2011/TT-BGDĐT ngày 28/3/2011 của Bộ GD&ĐT. Theo quy định tại khoản 2, điều 16 Điều lệ trường trung học, tổ chuyên môn có các nhiệm vụ chính sau: - Xây dựng và triển khai kế hoạch hoạt động chung của tổ. - Xây dựng và quản lý kế hoạch cá nhân theo kế hoạch giáo dục, PPCT môn học của Bộ GD&ĐT và các kế hoạch hoạt động giáo dục khác trong năm học của nhà trường. - Thực hiện đúng những quy định và quy chế chuyên môn. - Thực hiện công tác theo sự phân công của cấp trên. - Tổ chức bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên trong tổ. - Tham gia đánh giá, xếp loại các thành viên trong tổ theo các quy định của Chuẩn nghề nghiệp giáo viên trung học và các quy định khác hiện hành. 2 - Giới thiệu tổ trưởng, tổ phó. - Đề xuất khen thưởng, kỷ luật đối với các thành viên. - Tổ chuyên môn sinh hoạt 2 tuần 1 lần và có thể họp đột xuất theo yêu cầu công việc hay khi Hiệu trưởng yêu cầu. Căn cứ theo quy định này, mỗi trường có thể quy định cụ thể hơn các nhiệm vụ của tổ chuyên môn phù hợp với điều kiện và yêu cầu thực hiện nhiệm vụ từng năm học. 1.3. Vai trò, chức năng và nhiệm vụ của tổ trưởng chuyên môn Theo điều 16 của Điều lệ trường trung học tổ trưởng chuyên môn có các nhiệm vụ trọng tâm: 1.3.1. Quản lý giảng dạy của giáo viên: - Xây dựng kế hoạch hoạt động chung của tổ theo tuần, tháng, học kì và cả năm học nhằm thực hiện chương trình, kế hoạch dạy học và các hoạt động khác theo kế hoạch giáo dục, PPCT môn học của Bộ GD&ĐT và kế hoạch năm học của nhà trường. - Xây dựng kế hoạch cụ thể dạy chuyên đề, tự chọn, ôn thi tốt nghiệp, dạy bồi dưỡng học sinh giỏi, phụ đạo học sinh yếu kém. - Xây dựng kế hoạch cụ thể về sử dụng đồ dùng dạy học, thiết bị dạy học đúng, đủ theo các tiết trong PPCT. - Hướng dẫn xây dựng và quản lý việc thực hiện kế hoạch cá nhân, soạn giảng của tổ viên (kế hoạch cá nhân dạy chuyên đề, tự chọn, ôn thi tốt nghiệp, dạy bồi dưỡng học sinh giỏi, phụ đạo học sinh yếu kém, sử dụng đồ dùng dạy học, thiết bị dạy học đúng, đủ theo các tiết trong PPCT, soạn giáo án theo PPCT, chuẩn KTKN và sách giáo khoa, thảo luận các bài soạn khó, viết SKKN về nâng cao chất lượng dạy học, đổi mới phương pháp dạy học, đổi mới kiểm tra, đổi mới đánh giá, phát hiện và bồi dưỡng học sinh giỏi, phụ đạo học sinh yếu kém…). - Tổ chức bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho giáo viên trong tổ, giáo viên mới tuyển dụng (đổi mới phương pháp dạy học, đổi mới kiểm tra, đánh giá, dạy học theo tiêu chuẩn KT-KN, sử dụng đồ dùng dạy học, thiết bị dạy học, ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học góp phần để đổi mới phương pháp dạy học, phương pháp kiểm tra, đánh giá…) - Điều hành hoạt động của tổ (tổ chức các cuộc họp tổ theo định kỳ quy định về hoạt động chuyên môn, nghiệp vụ và các hoạt động giáo dục khác; lưu trữ hồ sơ của tổ, thực hiện báo cáo cho hiệu trưởng theo quy định). - Quản lý, kiểm tra việc thực hiện quy chế chuyên môn của giáo viên (thực hiện hồ sơ chuyên môn, soạn giảng theo kế hoạch dạy học và PPCT, chuẩn KTKN, ra đề thi, thực hiện việc cho điểm theo quy định, kế hoạch dự giờ của các tổ viên trong tổ…). - Dự giờ giáo viên trong tổ theo quy định (4 tiết/giáo viên/năm học). 3 - Các hoạt động khác (đánh giá, xếp loại giáo viên, đề xuất khen thưởng, kỉ luật giáo viên…Việc này đòi hỏi tổ trưởng chuyên môn phải nắm thật rõ về tổ viên của mình, về ưu điểm, hạn chế trong việc thực hiện nhiệm vụ giảng dạy được phân công). 1.3.2. Quản lý học tập của học sinh: - Nắm được kết quả học tập của học sinh thuộc bộ môn quản lý để có biện pháp nâng cao chất lượng dạy học, giáo dục. - Đề xuất, xây dựng kế hoạch, tổ chức hoạt động nội, ngoại khóa để thực hiện mục tiêu giáo dục. 1.3.3. Quản lý cơ sở vật chất của tổ chuyên môn. Ngoài ra còn các hoạt động khác (theo sự phân công của hiệu trưởng). Nhiệm vụ của tổ trưởng chuyên môn rất đa dạng, phong phú nhiều công việc, không ít những khó khăn. Các công việc là sự kết hợp chuyên môn với công tác quản lý. Tổ trưởng vừa có trách nhiệm với các thành viên trong tổ, vừa có trách nhiệm với lãnh đạo trường. 1.4. Sinh hoạt tổ chuyên môn Theo Thông tư số 12/2009/TT-BGD&ĐT ngày 12/5/2009 về việc ban hành Quy định tiêu chuẩn đánh giá chất lượng giáo dục trường THPT ban hành theo quyết định số 80/2008/QĐ-BGD&ĐT ngày 30/12/2008 của Bô ô trưởng Bô ô GD&ĐT - Sinh hoạt tổ chuyên môn là một hoạt động không thể thiếu của trường, là dịp trao dồi chuyên môn góp phần nâng cao chất lượng dạy học. Thông qua sinh hoạt tổ chuyên môn sẽ phát hiện nhiều ý tưởng, do vậy tổ trưởng cần tạo điều kiện để giáo viên nói lên ý tưởng kinh nghiệm của mình. Nội dung sinh hoạt tổ chuyên môn cần đa dạng, phong phú, có thay đổi và phải có chuẩn bị trước về nội dung và cách thức tổ chức thực hiện. - Việc sinh hoạt tổ chuyên môn được thực hiện theo định kì trong điều lệ trường THPT (2 tuần/lần). Thời gian do hiệu trưởng hoặc tổ trưởng quy định và tùy yêu cầu, tính chất, nội dung công việc. - Nội dung sinh hoạt tổ chuyên môn thực hiện theo nhiệm vụ quy định (tránh việc sinh hoạt chỉ để giải quyết sự vụ, sự việc hoặc mang tính hành chính). 1.5. Tiêu chuẩn đánh giá chất lượng hoạt động tổ chuyên môn Trích Thông tư số 12/2009/TT-BGD&ĐT ngày 12/5/2009 về việc ban hành Quy định tiêu chuẩn đánh giá chất lượng giáo dục trường THPT ban hành theo quyết định số 80/2008/QĐ-BGD&ĐT ngày 30/12/2008 của Bô ô trưởng Bô ô GD&ĐT “Tổ chuyên môn của nhà trường hoàn thành các nhiệm vụ theo quy định: 4 a) Có kế hoạch công tác và hoàn thành các nhiệm vụ theo quy định tại Điều lệ trường trung học; b) Sinh hoạt ít nhất hai tuần một lần về hoạt động chuyên môn, nghiệp vụ và các hoạt động giáo dục khác; c) Hằng tháng, rà soát, đánh giá việc thực hiện các nhiệm vụ được phân công.” Tiêu chuẩn a) Có kế hoạch công tác và hoàn thành nhiệm vụ theo quy định trong Điều lệ trường trung học b) Sinh hoạt ít nhất 2 tuần/lần về hoạt động chuyên môn, nghiệp vụ và các hoạt động giáo dục khác Hoạt động -Kế hoạch hoạt động chung của tổ theo tuần, tháng, học kì và cả năm học nhằm thực hiện chương trình, kế hoạch dạy học và các hoạt động khác. - Kế hoạch cụ thể dạy chuyên đề, tự chọn, dạy ôn thi tốt nghiệp, dạy bồi dưỡng học sinh giỏi, dạy phụ đạo học sinh yếu, kém. -Kế hoạch cụ thể về sử dụng đồ dùng dạy học, thiết bị dạy học đúng, đủ theo các tiết trong PPCT. -Văn bản của lãnh đạo nhà trường về việc xét thực hiện các nhiệm vụ năm học của tổ chuyên môn. -Các minh chứng khác (nếu có). -Biên bản sinh hoạt chuyên môn của tổ hoặc nhóm chuyên môn. -Sổ nhật kí hoặc biên bản đánh giá chất lượng về hiệu quả hoạt động giáo dục của các thành viên trong tổ. -Biên bản đánh giá xếp loại giáo viên, các thông tin minh chứng khác liên quan. 5 Đánh giá -Cần so sánh những hoạt động của tổ chuyên môn với các nhiệm vụ theo quy định của điều lệ trường trung học. Mục đích là có hoạt động theo quyết định không? Nếu chưa đầy đủ thì giải thích lí do. -Cần so sánh những hoạt động của tổ chuyên môn với các nhiêm vụ do lãnh đạo trường giao. -Ít nhất 2 tiết/tuần về hoạt động chuyên môn, nhiệm vụ của các hoạt động giáo dục khác. -Chất lượng của các buổi sinh hoạt chuyên môn. c) Hàng tháng, rà soát, đánh giá việc thực hiện các nhiệm vụ được phân công 2. -Biên bản rà soát, đánh giá, cải tiến các biện pháp thực hiện nhiệm vụ được giao của tổ chuyên môn. -Biên bản chỉnh sửa, bổ sung các nội dung mới, biện pháp mới vào kế hoạch. -Hàng tháng, rà soát, đánh giá để cải tiến các biện pháp thực hiện nhiệm vụ được giao của tổ chuyên môn. -Cải tiến cách thực hiện nhiệm vụ được giao. Nội dung, biện pháp thực hiện các giải pháp của đề tài Trong những năm gần đây, hoạt động của tổ chuyên môn được Sở GD& ĐT Đồng Nai đặc biệt quan tâm và có những chỉ đạo cụ thể, cùng với việc soạn giảng theo chuẩn KT-KN, nội dung giảm tải của Bộ GD&ĐT, thực hiện đổi mới phương pháp giảng dạy, đổi mới kiểm tra-đánh giá thì càng phải coi trọng vai trò của tổ chuyên môn, vì đó là nơi trao đổi kinh nghiệm, giải quyết khó khăn, vướng mắc, phát huy vai trò của các giáo viên giỏi, nhiều kinh nghiệm, giáo viên cốt cán hỗ trợ giáo viên mới…tuy nhiên trên thực tế rất ít tổ chuyên môn hoạt động có hiệu quả, đa số các hoạt động còn nghèo nàn, đơn điệu có nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan, trong đó nguyên nhân chủ yếu là tổ trưởng chưa phát huy được vai trò đầu tàu của mình, giáo viên chưa coi trọng việc sinh hoạt chuyên môn trong các buổi họp tổ. Thực tế cho thấy, việc chỉ đạo, triển khai các buổi sinh hoạt chuyên môn hiện nay hầu như còn thả nổi, hoạt động còn hình thức, kém hiệu quả, chưa được kiểm tra và đôn đốc thường xuyên nên hiệu quả mang lại chưa cao. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này: - Nhiều giáo viên còn coi nhẹ, chưa thực sự say mê với chuyên môn, trong các buổi sinh hoạt chuyên môn ít phát biểu hoặc ít quan tâm đến nội dung sinh hoạt. - Việc chuẩn bị nội dung cho các buổi sinh hoạt chuyên môn còn hời hợt, chưa có sức thuyết phục nên không thu hút được sự quan tâm trao đổi của giáo viên. Nội dung đưa ra trao đổi còn chưa phong phú, hầu như còn lặp lại với các năm trước. - Các hình thức tổ chức sinh hoạt chuyên môn còn đơn điệu, không được cải tiến. Hầu như là theo một tiến trình người được phân công trình bày báo cáo, các thành viên trong tổ góp ý (rất hạn chế). Sau đó lấy ý kiến của tập thể (đa số là nhất trí). - Việc quản lý chỉ đạo còn chưa chặt chẽ, chưa sát sao, thiếu sự đôn đốc và kiểm tra thường xuyên. 6 Để nâng cao hiệu quả hoạt động tổ chuyên môn, đặc biệt là bộ môn Sinh học nhằm đẩy mạnh hiệu quả hoạt động giáo dục, theo tôi cần lưu ý một số điều cơ bản sau: 2.1. Phát huy vai trò, chức năng và nhiệm vụ của tổ trưởng chuyên môn: Chất lượng và hiệu quả hoạt động của tổ chuyên môn phụ thuộc rất lớn vào phẩm chất, năng lực và tính năng động của tổ trưởng chuyên môn. Tổ trưởng chuyên môn cần xác định rõ vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của mình để hoạt động đúng chức năng, đầy đủ nhiệm vụ từ đó điều khiển hoạt động tổ chuyên môn có chất lượng và hiệu quả. Tổ chuyên môn trong trường trung học có vị trí, vai trò chức năng và nhiệm vụ rất quan trọng đối với chất lượng, hiệu quả của quá trình dạy và học. Để thực hiện thành công những vấn đề đó đều phải thông qua hoạt động thực tiễn của người tổ trưởng và các thành viên trong tổ chuyên môn. Do vậy tổ trưởng chuyên môn phải nhận thức sâu sắc, đúng đắn chức năng và nhiệm vụ của mình; có tinh thần trách nhiệm cao; có đầy đủ phẩm chất, năng lực và biết quản lý tổ một cách khoa học. Khi làm việc với các thành viên phải đảm bảo tính khoa học, cụ thể và thiết thực; đảm bảo tính kế hoạch; coi trọng công tác giáo dục, thuyết phục kết hợp với động viên khuyến khích các thành viên thông qua việc chăm lo đời sống vật chất và tinh thần của các thành viên; thực hiện việc đánh giá một cách công khai, công bằng. Để phát huy hết vai trò của mình, tổ trưởng chuyên môn phải tham dự đầy đủ các lớp tập huấn, luôn trao dồi chuyên môn, nghiệp vụ, học hỏi và liên kết chặt chẽ với các bộ phận khác trong nhà trường. 2.2. Xây dựng và thực hiện kế hoạch sinh hoạt chuyên môn một cách khoa học: a) Lập kế hoạch chuyên môn: - Khi lập kế hoạch chuyên môn phải đảm bảo tính mục đích, tính khoa học, tính thực tiễn, tính khả thi, tính linh hoạt, những kế hoạch đặt ra phải cụ thể, đo được, xây dựng kế hoạch dựa trên tinh thần dân chủ, đảm bảo tính hệ thống, nhất quán trong nhà trường. - Kế hoạch sinh hoạt chuyên môn phải dựa trên : chủ trương của sở GD&ĐT trong từng giai đoạn, từng năm học; kế hoạch năm học của trường; đặc biệt phải xuất phát từ thực tế học sinh (trình độ, sự hứng thú của học sinh)? Đội ngũ giáo viên? Điểm mạnh, điểm yếu? Những việc đã thực hiện hoặc chưa thực hiện được?... - Kế hoạch sinh hoạt chuyên môn phải có nhiều dạng : kế hoạch năm; kế hoạch tháng; kế hoạch cho từng buổi họp tổ. - Trong kế hoạch phân công chuyên môn phải có phân công giao việc cụ thể, thời gian thực hiện, thời gian hoàn thành, kết quả đạt được… b) Triển khai, phân công và tổ chức thực hiện kế hoạch chuyên môn: - Thời gian thực hiện? Thời lượng vấn đề. - Giáo viên thực hiện? 7 - Nhiệm vụ của từng người? - Công tác chuẩn bị? - Cách thức tiến hành? Nguyên tắc là làm sao cả tổ cùng tham gia tích cực trên tinh thần hợp tác và học hỏi lẫn nhau. c) Đánh giá kết quả, rút kinh nghiệm các nội dung trong kế hoạch: - Kết quả? So sánh với mục tiêu đề ra. Lý giải kết quả. - Bài học kinh nghiệm. 2.3. Triển khai, thống nhất các quy định, quy chế về chuyên môn trong tổ ngay từ đầu năm học : Thống nhất PPCT, quy định về hồ sơ giáo viên (gồm : Giáo án; Sổ ghi kế hoạch giáo dục và ghi chép chuyên môn, sổ dự giờ; sổ điểm cá nhân; sổ chủ nhiệm), quy định về điểm số (số cột điểm, cách cho điểm), thống nhất cách kiểm tra đánh giá, xây dựng ma trận chung (ví dụ kiểm tra 15 phút : hình thức tự luận, kiểm tra 1 tiết : hình thức trắc nghiệm…), thống nhất các tiết thực hành, thí nghiệm (tiết nào thực hiện được, tiết nào không thực hiện được, thay thế bằng nội dung nào?...), sử dụng đồ dùng và phương tiện dạy học (thống kê những đồ dùng nào còn sử dụng được, cần làm thêm những đồ dùng nào, sử dụng công nghệ thông tin vào bài nào cho có hiệu quả…)… 2.4. Thực hiện hiệu quả các chuyên đề chuyên môn : Chọn những vấn đề chuyên môn thiết thực, cần thiết đối với bối cảnh của từng năm học và bộ môn, ví dụ như: - Soạn giảng theo chuẩn KT-KN, nôi dung giảm tải của Bộ. - Đổi mới việc kiểm tra-đánh giá. - Kết hợp tốt các phương pháp trong giảng dạy. - Sử dụng hiệu quả dồ dùng, phương tiện dạy học. - Hướng dẫn cho học sinh chuẩn bị bài học ở nhà. - Biện pháp giáo dục học sinh cá biệt, học sinh yếu… Đây là những vấn đề chủ yếu từ đó có thể nảy sinh vấn đề khác, chọn vấn đề nào làm trọng tâm còn tùy từng trường, từng điều kiện. không nên ôm đồm, mỗi năm nên chọn một hoặc hai vấn đề để giải quyết một cách thấu đáo và hiệu quả. 2.5. Đổi mới nội dung họp tổ và thực hiện các biên bản họp tổ một cách hệ thống, hiệu quả: Thực tiễn cho thấy, trường nào mà công tác quản lí, chỉ đạo sinh hoạt tổ chuyên môn có hiệu quả thì sinh hoạt của tổ chuyên môn có nền nếp, nội dung sinh hoạt bám sát yêu cầu, mục tiêu dạy học, nội dung chương trình, sách giáo khoa và nhiệm vụ năm học, tháo gỡ kịp thời những khó khăn trong quá trình thực hiện nhiệm vụ giảng dạy của giáo viên, phong trào thi đua dạy và học tốt, chất lượng học tập của học sinh từng bước được nâng lên. Ngược lại, trường nào công tác quản lí thiếu khoa học, buông lỏng quản lí việc sinh hoạt tổ chuyên môn thì việc sinh hoạt tổ chuyên môn không đảm bảo thời gian, thời lượng, nội dung sơ sài, không thu hút được giáo viên, nền nếp và chất lượng ở trường đó không cao. 8 Làm thế nào để phát huy hiệu quả các buổi sinh hoạt chuyên môn, để sau mỗi buổi sinh hoạt chuyên môn, giáo viên thấy được những gì mình còn thiếu, còn yếu để từ đó có nhu cầu tự học, tự bồi dưỡng để nâng cao trình độ chuyên môn của mình. Do đó, vậy cần phải: - Cải tiến cách quản lý từ khâu chỉ đạo đến khâu thực hiện, xây dựng kế hoạch và nội dung sinh hoạt chuyên môn cho từng buổi họp tổ. - Bồi dưỡng năng lực tổ chức, điều hành cho đội ngũ tổ trưởng, những người chủ trì các buổi sinh hoạt chuyên môn sao cho thể hiện rõ nội dung chuyên môn. - Sắp xếp và bố trí thời gian sinh hoạt chuyên môn hợp lý, không nhất thiết là cả một buổi. Nội dung sinh hoạt cần thật cụ thể, sát thực, liên quan trực tiếp đến mỗi bài học, tiết học mà giáo viên giảng dạy hàng ngày, tránh chung chung. - Quản lý chặt chẽ nội dung các buổi sinh hoạt chuyên môn, có sự hướng dẫn và định hướng nội dung sinh hoạt chuyên môn theo tình hình thực tế của nhà trường và bộ môn. - Thường xuyên đổi mới nội dung và hình thức sinh hoạt chuyên môn, giáo viên được phân công báo cáo cần chuẩn bị nội dung chu đáo, chủ động giải quyết các ý kiến mà đồng nghiệp đưa ra một cách thấu đáo, thuyết phục. - Tất cả các nội dung bàn về chuyên môn đều phải thể hiện bằng biên bản. III. HIỆU QUẢ CỦA ĐỀ TÀI Hoạt động của tổ chuyên môn bộ môn Sinh học của trường chúng tôi trong thời gian vừa qua có nhiều thuận lợi. Nhờ được sự đồng thuận và nỗ lực cao của các giáo viên, nên các giáo viên trong tổ đã thực hiê ôn đúng các quy chế chuyên môn và thực hiện xuất sắc các nô iô dung thi đua của nhà trường, cơ bản đạt được kế hoạch chuyên môn đề ra từ đầu năm học, thực hiện được một số chuyên đề có khả năng áp dụng thực tiễn đẩy mạnh hiệu quả giảng dạy bộ môn : Phương pháp dạy bài dài hoặc khó với các đối tượng học sinh; Hướng dẫn cho học sinh chuẩn bị bài học ở nhà; Tạo hứng thú và phát huy tính tích cực cho học sinh qua các tiết thực hành…Năm học 2011 – 2012 tổ chúng tôi đạt danh hiệu Tổ lao động tiên tiến. Tuy nhiên, bản thân chúng tôi cũng nhận thấy rằng : Hoạt động của tổ có lẽ còn chưa thật sự đi vào chiều sâu chuyên môn; chưa có sự đột phá sáng tạo để khai thác đặc trưng của bộ môn; chắc chắn cần phát huy hơn nữa sức mạnh của tổ chuyên môn trong nhiệm vụ giáo dục. IV. ĐỀ XUẤT, KIẾN NGHỊ KHẢ NĂNG ÁP DỤNG 9 Để nâng cao hiệu quả hoạt động của tổ chuyên môn không phải chỉ là nhiệm vụ của tổ trưởng chuyên môn mà là nhiệm vụ của cả tập thể giáo viên, của nhà trường trong nhiệm vụ giáo dục chung, do đó: Mỗi giáo viên cần nắm được vị trí vai trò, nhiệm vụ của tổ chuyên môn trong trường trung học. Tổ trưởng chuyên môn phải nắm vững chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của mình theo quy định hiện hành để chủ động tích cực học tập thực hiện tốt vai trò của mình trong điều hành hoạt động tổ chuyên môn đạt hiệu quả. Mỗi trường cần xây dựng một nề nếp sinh hoạt chuyên môn, hàng năm nên tổ chức đánh giá, khen thưởng các tổ, khối có nền nếp sinh hoạt chuyên môn tốt. Những kinh nghiệm này tôi đã được trao đổi với các giáo viên thuộc bộ môn Sinh học cấp trung học phổ thông trong tỉnh vào lần sinh hoạt chuyên đề ngày 17/2/2012 ở trường THPT Trần Phú nhưng thiết nghĩ, đây là một vấn đề rất cần được quan tâm nhằm mục đích đẩy mạnh hiệu quả giảng dạy vì thế tôi xin đề nghị các thầy, cô đang hoạt động trong các tổ chuyên môn hãy tiếp tục tích cực đóng góp ý kiến về những giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động tổ chuyên môn hoặc chia sẻ những kinh nghiệm của tổ chuyên môn ở trường mình để các tổ chuyên môn trong tỉnh Đồng Nai có dịp trao đổi, thống nhất để từ đó hoạt động đồng bộ và hiệu qủa hơn. V. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Điều lệ trường trung học cơ sở, trường trung học phổ thông và trường phổ thông có nhiều cấp học, ban hành kèm theo thông tư số 12/2011/TT-BGDĐT ngày 28/3/2011 của Bộ trưởng Bô ô Giáo dục và Đào tạo. 2. Quy định về tiêu chuẩn đánh giá chất lượng trường THPT ban hành kèm theo Quyết định số 80/2008/QĐ-BGDĐT ngày 30/12/2008 của Bô ô trưởng Bô ô Giáo dục và Đào tạo. 3. Dự thảo hướng dẫn sử dụng tiêu chuẩn đánh giá chất lượng chất lượng giáo dục trường THPT (theo thông tư số 12/2009/TT – Bộ GD & ĐT về việc ban hành quy địng tiêu chuẩn đánh giá chất lượng giáo dục trường THPT). 4. Dự thảo Hướng dẫn sử dụng tiêu chuẩn đánh giá chất lượng giáo dục trường THPT (theo Quyết định số 80/2008/QĐ-BGD&ĐT ngày 30/12/2008 của Bô ô trưởng Bô ô Giáo dục và Đào tạo về việc ban hành Quy định tiêu chuẩn đánh giá chất lượng giáo dục trường THPT). 5. Hướng dẫn biên soạn đề kiểm tra, xây dựng thư viện câu hỏi và bài tập môn sinh học – cấp THPT của Sở GD & ĐT Đồng Nai tháng 3 năm 2011. 6. Tài liệu tập huấn tổ trưởng chuyên môn trong trường trung học phổ thông – Hà Nội – 2011. Long Thành, ngày 18 tháng 5 năm 2012 10 Người thực hiện Vũ thị Hồng 11