Tài liệu Skkn nâng cao chất lương dạy văn tả cảnh lớp 5

S¸ng kiÕn kinh nghiÖm ************************************************************************************************************* phßng gi¸o dôc huyÖn ©n Thi Trêng TiÓu häc Hång Quang ------------------------------------- S¸ng kiÕn kinh nghiÖm n©ng cao chÊt lîng d¹y v¨n t¶ c¶nh cho häc sinh líp 5 Gi¸o viªn : L¬ng ThÞ H»ng N¨m häc: 2012 – 2013 Môc lôc A.PhÇn më ®Çu 1. C¬ së lÝ luËn 2.C¬ së 2. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu. .3. §èi tîng, ph¹m vi nghiªn cøu. Trang 4 Trang 4 Trang 6 ******************************************************************************* Ngêi thùc hiÖn: L¬ng ThÞ H»ng Trêng TiÓu häc Hång Quang S¸ng kiÕn kinh nghiÖm ************************************************************************************************************* B. PhÇn néi dung Ch¬ng I C¬ së lÝ luËn cña viÖc x©y dùng néi dung d¹y tËp lµm v¨n kiÓu bµi : t¶ c¶nh cho phï hîp víi tr×nh ®é häc sinh líp Ch¬ng II Thùc tr¹ng d¹y vµ häc tËp lµm v¨n - kiÓu bµi : t¶ c¶nh cña häc sinh líp 5 Trang 8 Trang 8 Trang 10 Ch¬ng III I.M« t¶ mét sè bµi tËp, d¹y häc v¨n t¶ c¶nh líp 5 phï hîp tr×nh ®é häc sinh 1. Nh÷ng khã kh¨n cña gi¸o viªn trong viÖc häc v¨n t¶ c¶nh líp 5 2. Quy tr×nh d¹y häc v¨n t¶ c¶nh líp 5 phï hîp víi tr×nh ®é häc sinh. 3. Mét sè biÖn ph¸p gi¶m khã cho c¸c bµi tËp trong SGK tiÕng viÖt líp 5. Trang 18 II.Bµi d¹y thùc nghiÖm Trang 27 Trang 18 Trang 19 Trang 19 Trang 28 III. KÕt qu¶ thùc nghiÖm C.PhÇn kÕt luËn Trang 28 Phần I PhÇn më ®Çu I-C¬ së khoa häc cña s¸ng kiÕn kinh nghiÖm: 1-C¬ së lÝ luËn: ******************************************************************************* Ngêi thùc hiÖn: L¬ng ThÞ H»ng Trêng TiÓu häc Hång Quang S¸ng kiÕn kinh nghiÖm ************************************************************************************************************* Gi¸o dôc TiÓu häc lµ bËc häc nÒn t¶ng cña hÖ thèng gi¸o dôc quèc d©n,cã nhiÖm vô x©y dùng vµ ph¸t triÓn t×nh c¶m ®¹o ®øc,trÝ tuÖ thÈm mÜ vµ thÓ chÊt trÝ tuÖ cho häc sinh,nh»m h×nh thµnh ban ®Çu cho sù ph¸t triÓn nh©n c¸ch con ngêi x· héi chñ nghÜa. §Ó ®¹t ®îc môc tiªu trªn nhµ trêng tiÓu häc ®· coi träng d¹y ®ñ 9 m«n trong ®ã m«n TiÕng ViÖt lµ mét trong 9 m«n ®îc coi träng vµ chiÕm mét thêi lîng t¬ng ®èi nhiÒu.M«n TiÕng ViÖt bíc ®Çu d¹y cho häc sinh nhËn biÕt nh÷ng tri thøc c¬ b¶n trªn c¬ së ®ã rÌn luyÖn c¸c kÜ n¨ng ng«n ng÷: nãi,®äc,viÕt…nh»m gióp häc sinh sö dông hiÖu qu¶ TiÕng ViÖt trong suy nghÜ vµ giao tiÕp.Ngoµi ra nã cßn gãp phÇn båi dìng cho c¸c em nh÷ng t×nh c¶m ch©n chÝnh lµnh m¹nh,®ång thêi h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ë c¸c em nh÷ng phÈm chÊt tèt ®Ñp. So víi c¸c ph©n m«n kh¸c th× ph©n m«n TËp lµm v¨n lµ mét ph©n m«n khã. C¸i khã kh«ng chØ b¾t nguån tõ sù míi mÎ vÒ hÖ thèng kiÕn thøc kÜ n¨ng lµm v¨n mµ cßn lµ ph©n m«n tæng hîp c¸c kiÕn thøc kÜ n¨ng sö dông ng«n ng÷. nhiÖm vô chñ yÕu cña ph©n m«n nµy lµ rÌn cho häc sinh kÜ n¨ng tiÕp nhËn vµ s¶n sinh ng«n b¶n díi d¹ng nãi vµ d¹ng viÕt ®Ó sö dông trong häc tËp vµ giao tiÕp, gãp phÇn cïng c¸c ph©n m«n kh¸c ph¸t triÓn ng«n ng÷, më réng vèn tõ, rÌn luyÖn t duy logic, t duy h×nh tîng cho häc sinh, båi dìng t©m hån, c¶m xóc thÈm mÜ, h×nh thµnh nh©n c¸ch cho häc sinh. 2-C¬ së thùc tiÔn: D¹y kiÓu bµi v¨n t¶ c¶nh cho häc sinh líp 5 lµ ph¶i biÕt c¸ch gióp häc sinh c¸ch tr×nh bµy thÓ hiÖn t tëng, t×nh c¶m mong muèn cña m×nh ®èi víi ngêi kh¸c, ®Ó t¸c ®éng ®Õn hä, ®Ó thay ®æi nhËn thøc, t×nh c¶m vµ hµnh ®éng theo híng mµ ngêi viÕt mong muèn. Mçi häc sinh líp 5 l¹i cã nh÷ng ®Æc ®iÓm nhËn thøc riªng, cã n¨ng lùc ng«n ng÷ riªng, cã tr×nh ®é tiÕng mÑ ®Î riªng nh: Cïng mét néi dung d¹y häc nhng häc sinh ë tr×nh ®é kh¸c nhau ®ßi hái c¸ch tæ chøc , híng dÉn kh¸c nhau. Cïng mét ®Ò bµi, häc sinh kh¸ giái cã thÓ thùc hiÖn dÔ dµng, häc sinh trung b×nh vµ yÕu sÏ chÊp nhËn kÕt qu¶ thô ®éng. Ngîc l¹i, nÕu gi¸o viªn kh«ng quan t©m ®Õn häc sinh kh¸ giái th× c¸c em kh«ng cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kh¶ n¨ng cña m×nh. VËy, lµm thÕ nµo ®Ó mäi häc sinh ë mäi tr×nh ®é kh¸c nhau trong cïng mét m«i trêng häc tËp ®Òu tù lµm ®îc c¸c bµi tËp, ®Òu ®îc ph¸t triÓn n¨ng lùc sö dông TiÕng ViÖt ®Æc biÖt lµ häc sinh trung b×nh yÕu. Qua thùc tÕ diÔn ra, t«i thÊy viÖc d¹y kiÓu bµi v¨n t¶ c¶nh cho häc sinh líp 5 ®Æc biÖt lµ häc sinh trung b×nh, yÕu gÆp khã kh¨n. C¸i khã tõ sù míi mÎ trong hÖ thèng kiÕn thøc , kÜ n¨ng lµm v¨n ®îc triÓn khai trong SGK. Ngoµi ra khi d¹y gi¸o viªn rÊt ******************************************************************************* Ngêi thùc hiÖn: L¬ng ThÞ H»ng Trêng TiÓu häc Hång Quang S¸ng kiÕn kinh nghiÖm ************************************************************************************************************* lóng tóng cha quan t©m hÕt ®èi tîng häc sinh. Bëi vËy , nhiÒu häc sinh trung b×nh , yÕu chØ nghe c¸c b¹n häc sinh kh¸ giái tr×nh bµy vµ dùa vµo v¨n mÉu. Do vËy, ®Ó tÊt c¶ häc sinh ®Òu ®îc quan t©m vµ ph¸t triÓn nh nhau trong giê TËp lµm v¨n t¶ c¶nh th× kh«ng thÓ ¸p dông mét c¸ch d¹y chung. Víi mong muèn tÊt c¶ häc sinh ®Òu viÕt ®îc v¨n t¶ c¶nh, gióp häc sinh trung b×nh , yÕu viÕt v¨n tèt, ®¸p øng víi nguyªn t¾c cña Bé gi¸o dôc ®Ò ra “ Häc sinh lµ nh©n vËt trung t©m trong giê häc tËp, vui ch¬i rÌn luyÖn..” ( ë trªn líp còng nh ngoµi giê lªn líp), ho¹t ®éng theo híng dÉn cña gi¸o viªn ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña tõng häc sinh, cña tËp thÓ häc sinh trong qu¸ tr×nh d¹y häc vµ gi¸o dôc. T«i chän néi dung s¸ng kiÕn kinh nghiÖm : x©y dùng néi dung d¹y tËp lµm v¨n líp 5 phï hîp víi tr×nh ®é häc sinh - kiÓu bµi t¶ c¶nh ”. T«i rÊt mong ®îc ®ãng gãp phÇn t×m hiÓu vµ mét sè biÖn ph¸p gi¶m ®é khã bµi tËp, chó ý ®èi tîng häc sinh trung b×nh, yÕu , ®Ó n©ng cao chÊt lîng häc v¨n t¶ c¶nh vµ kh¶ n¨ng viÕt v¨n t¶ c¶nh cho häc sinh trung b×nh, yÕu. II.Môc ®Ých ,nhiÖm vô nghiªn cøu: 1-Môc ®Ých: -Cã ph¬ng ph¸p d¹y tËp lµm v¨n hiÖu qu¶ ,nhÑ nhµng. - D¹y häc tËp lµm v¨n phï hîp víi tr×nh ®é häc sinh,gióp tÊt c¶ häc sinh ®Òu ®îc häc v¨n theo kh¶ n¨ng cña m×nh,n©ng cao chÊt lîng m«n tËp lµm v¨n nãi chung vµ kiÓu bµi miªu t¶ nãi riªng. - Gióp c¸c em yªu mÕn m«n tËp lµm v¨n vµ qua v¨n miªu t¶ lµm cho c¸c em cã t×nh c¶m yªu mÕn thiªn nhiªn,g¾n bã víi quª h¬ng ®Êt níc. 2-NhiÖm vô: -Ph©n tÝch mét sè vÊn ®Ò lÝ luËn lµm c¬ së cho viÖc d¹y häc tËp lµm v¨n phï hîp víi tr×nh ®é häc sinh. -T×m hiÓu thùc tiÔn cña viÖc d¹y tËp lµm v¨n kiÓu bµi t¶ c¶nh phï hîp víi tr×nh ®é häc sinh. -Trªn c¬ së ph©n tÝch c¬ së lÝ luËn,c¬ së thùc tiÔn cña viÖc d¹y TËp lµm v¨n -KiÓu bµi t¶ c¶nh - ®Ò xuÊt nh÷ng biÖn ph¸p d¹y TËp lµm v¨n -KiÓu bµi t¶ c¶nh-phï hîp víi tr×nh ®é häc sinh. III. §èi tîng, ph¹m vi nghiªn cøu. 1. §èi tîng: - S¸ch gi¸o khoa TiÕng ViÖt 5, S¸ch gi¸o viªn, néi dung d¹y häc kiÓu bµi v¨n t¶ c¶nh líp 5. ******************************************************************************* Ngêi thùc hiÖn: L¬ng ThÞ H»ng Trêng TiÓu häc Hång Quang S¸ng kiÕn kinh nghiÖm ************************************************************************************************************* - Thùc tr¹ng d¹y häc kiÓu bµi v¨n t¶ c¶nh ë líp 5A, 5B, 5C cã nhiÒu tr×nh ®é kh¸c nhau ë Trêng TiÓu häc Hồng Quang - huyÖn ¢n Thi -tØnh Hng Yªn. 2. Ph¹m vi nghiªn cøu: Qua s¸ng kiÕn nµy, t«i mong muèn ®îc gãp phÇn nhá vµo viÖc n©ng cao chÊt lîng d¹y häc kiÓu bµi v¨n t¶ c¶nh líp 5 b»ng mét sè bµi tËp vµ hÖ thèng c©u hái nh»m gi¶m ®é khã gióp häc sinh trung b×nh , yÕu lµm ®îc c¸c bµi tËp trong SGK, t¹o cho häc sinh thãi quen trau dåi vèn TiÕng ViÖt, häc tèt bé m«n TiÕng ViÖt, h×nh thµnh ph¸t triÓn kiÕu thÈm mÜ, ãc s¸ng t¹o, gi÷ g×n, ph¸t huy c¸i hay c¸i ®Ñp cña TiÕng ViÖt. VI. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu. 1.Ph¬ng ph¸p ®äc vµ ph©n tÝch c¸c tµi liÖu d¹y häc. §äc nghiªn cøu c¸c tµi liÖu: S¸ch gi¸o khoa, S¸ch gi¸o viªn, s¸ch b¸o kh¸c liªn quan tíi ®Ò tµi ®Ó hiÓu râ c¬ së lÝ luËn vµ vÊn ®Ò cÇn nghiªn cøu ®Ó x©y dùng c¸c bµi tËp nh»m tæ chøc giê d¹y v¨n t¶ c¶nh líp 5 phï hîp tr×nh ®é häc sinh trung b×nh, yÕu. 2.Ph¬ng ph¸p ®iÒu tra. ViÖc ®iÒu tra thùc tÕ d¹y vµ häc v¨n t¶ c¶nh líp 5 cña gi¸o viªn vµ häc sinh, kh¶o s¸t ch¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa ®Ó thÊy râ nh÷ng khã kh¨n mµ häc sinh trung b×nh, yÕu thêng m¾c ph¶i ®Ó x©y dùng gi¸o ¸n , bµi tËp phï hîp kh¶ n¨ng cña häc sinh. 3.Ph¬ng ph¸p thùc nghiÖm. T«i tiÕn hµnh thùc nghiÖm ë líp cã nhiÒu ®èi tîng häc sinh ®Ó kiÓm tra ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng vËn dông cña s¸ng kiÕn vµ thùc tÕ d¹y häc v¨n t¶ c¶nh líp 5. V.KÕ ho¹ch nghiªn cøu: 1.Kh¶o s¸t néi dung d¹y häc TËp lµm v¨n kiÓu bµi t¶ ngêi ë líp 5 chØ ra bµi tËp khã ®èi víi häc sinh. 2.T×m hiÓu tr×nh ®é häc sinh ®a ra biÖn ph¸p cô thÓ víi tõng ®èi tîng. 3.VËn dông c¸c biÖn ph¸p ®Ó d¹y thùc nghiÖm  ******************************************************************************* Ngêi thùc hiÖn: L¬ng ThÞ H»ng Trêng TiÓu häc Hång Quang S¸ng kiÕn kinh nghiÖm ************************************************************************************************************* Phần II PhÇn néi dung Ch¬ng I C¬ së lÝ luËn cña viÖc x©y dùng néi dung d¹y tËp lµm v¨n - kiÓu bµi : t¶ c¶nh cho phï hîp víi tr×nh ®é häc sinh líp 5 1. §Æc ®iÓm t©m lÝ cña häc sinh líp 5. C¸c em lµ líp cuèi cïng cña bËc TiÓu häc nªn kh«ng cßn bì ngì n÷a ®· coi ho¹t ®éng häc tËp lµ ho¹t ®éng chñ ®¹o. C¸c em ®· cã ý thøc vÒ ngêi lín nªn dÔ xóc ®éng, hay tù ¸i cÇn ®îc t«n träng. T duy cña c¸c em ®· ph¸t triÓn h¬n c¸c líp díi. N¨ng lùc häc tËp cña c¸c em ®· h×nh thµnh vµ dÇn chuyÓn sang t duy trõu tîng, c¸c em cã thÓ kh¸i qu¸t hãa nh÷ng kiÕn thøc ®· häc ®Ó thùc hµnh viÕt v¨n. VÝ dô: Trªn c¬ së c¸c em ®· hiÓu ®îc c¸ch më bµi trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp, c¸c em sÏ lµm ®îc bµi tËp theo yªu cÇu sau: ViÕt mét ®o¹n më bµi theo kiÓu gi¸n tiÕp cho bµi v¨n t¶ c¶nh thiªn nhiªn ë ®Þa ph¬ng em. - Víi häc sinh kh¸ giái, c¸c em cã nhiÒu s¸ng t¹o trong t duy. C¸c em chñ ®éng, tù gi¸c, tÝch cùc häc ®Ó kh¸m ph¸ kiÕn thøc míi. Kh¶ n¨ng suy luËn , lËp luËn tèt, c¸c em cã qu¸ tr×nh quan s¸t ph¸t hiÖn nhanh, tinh tÕ h¬n. C¸c em cã trÝ tëng tîng, sù t×m tßi, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò s¸ng t¹o ®éc ®¸o h¬n. C¸c em rÊt say mª häc, tù tin trong qu¸ tr×nh häc tËp, tá ra nhanh trÝ tù gi¸c vµ ghi nhí tèt. - Víi häc sinh trung b×nh, yÕu, n¨ng lùc, t duy ph¸t triÓn ë møc ®é thÊp h¬n . Kh¶ n¨ng s¸ng t¹o rÊt Ýt. C¸c em vÉn ch¨m chó chñ ®éng häc nhng cã khi ghi nhí rÊt Ýt vµ chó ý chÐp v¨n hoÆc tham kh¶o bµi cña b¹n thêng lµ c¸c im lÆng, nhót nh¸t, thiÕu tù tin vµ rÊt ng¹i khi tr×nh bµy vµ viÕt v¨n. ******************************************************************************* Ngêi thùc hiÖn: L¬ng ThÞ H»ng Trêng TiÓu häc Hång Quang S¸ng kiÕn kinh nghiÖm ************************************************************************************************************* VËy, tïy thuéc vµo ®Æc ®iÓm häc sinh kh¸ giái, trung b×nh, yÕu khi x©y dùng bµi tËp hoÆc gi¸o ¸n, gi¸o viªn cÇn chó ý kh¶ n¨ng nhËn thøc, t duy vµ ngìng ph¸t triÓn trÝ tuÖ cña c¸c em. Quan träng lµ lµm cho c¸c em ®éng n·o, suy nghÜ , s¸ng t¹o trong qu¸ tr×nh lµm bµi. CÇn t«n träng vèn kinh nghiÖm, tri thøc s½n cã cña häc sinh, tõ ®ã gióp c¸c em h×nh thµnh nh÷ng tri thøc míi. Cã nh vËy, c¸c em míi ham muèn, høng thó häc v¨n t¶ c¶nh ë häc sinh trung b×nh, yÕu. Ph¸t huy tÝnh s¸ng t¹o ë häc sinh kh¸ giái. 2. C¬ së gi¸o dôc. Lµ häc sinh ngêi ViÖt tríc khi tíi trêng c¸c em ph¶i biÕt nãi TiÕng ViÖt , hiÓu TiÕng ViÖt ë møc ®é s¬ ®¼ng. §Ó c¸c em ®Òu ®îc quan t©m, ®îc lµm viÖc vµ ph¸t triÓn nh thÕ cÇn cã nh÷ng bµi tËp n©ng cao cho häc sinh kh¸ giái vµ cã nh÷ng gîi ý, dÉn d¾t, gi¶m ®é khã cña bµi tËp cho häc sinh trung b×nh, yÕu. - C¸ch ®¸nh gi¸ bµi v¨n cña c¸c em còng ph¶i ë møc ®é kh¸c nhau nh: Cïng mét ®Ò bµi th× yªu cÇu häc sinh kh¸ giái ph¶i lµm ë møc ®é cao h¬n ( hay, phong phó, hÊp dÉn, sinh ®éng h¬n). Nh vËy, nÕu quan t©m ®Õn tr×nh ®é tiÕng mÑ ®Î cña häc sinh th× gióp c¸c em ph¸t huy nh÷ng n¨ng lùc tÝch cùc, h¹n chÕ xãa bá nh÷ng tiªu cùc trong sö dông TiÕng ViÖt. §©y lµ nhiÖm vô yªu cÇu cÇn ®îc quan t©m. - D¹y v¨n t¶ c¶nh líp 5 phï hîp víi tr×nh ®é häc sinh lµ ®Ó ph¸t triÓn t duy cho häc sinh, khi d¹y, gi¸o viªn x©y dùng hÖ thèng bµi tËp vµ c©u hái gîi ý cho häc sinh tõ ý ®Õn lêi. Thµnh c©u thµnh ®o¹n v¨n, bµi v¨n trªn c¬ së vèn s«ng, vèn kinh nghiÖm, tri thøc s½n cã cña häc sinh hay d¹y häc phï hîp tr×nh ®é häc sinh, ®Ó c¸c em míi cã tri thøc , kÜ n¨ng, kÜ x¶o míi. Cã nh vËy, c¸c em míi ham häc vµ lµm bµi theo môc tiªu cña bµi häc. §Æc biÖt lµ häc sinh trung b×nh, yÕu, thêng h¹n chÕ kÜ n¨ng liªn kÕt c©u thµnh ®o¹n, liªn kÕt ®o¹n thµnh bµi, øng dông c¸c kiÕn thøc v¨n häc vµo viÕt v¨n. Bëi vËy, gi¸o viªn cÇn n¾m v÷ng ng÷ ph¸p v¨n b¶n ®Ó vËn dông phï hîp ®èi tîng häc sinh. Ch¬ng II Thùc tr¹ng d¹y vµ häc tËp lµm v¨n - kiÓu bµi : t¶ c¶nh cña häc sinh líp 5 1. Néi dung ch¬ng tr×nh SGK TiÕng ViÖt líp 5 vÒ c¸c tiÕt d¹y, kiÓu bµi v¨n t¶ c¶nh. TuÇn 1 TiÕt 1 2 2 3 1 1 2 Néi dung - CÊu t¹o bµi v¨n t¶ c¶nh. - LuyÖn tËp t¶ c¶nh. - LuyÖn tËp t¶ c¶nh. - LuyÖn tËp t¶ c¶nh. - LuyÖn tËp t¶ c¶nh. ******************************************************************************* Ngêi thùc hiÖn: L¬ng ThÞ H»ng Trêng TiÓu häc Hång Quang Trang 11 14 21 31 34 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm ************************************************************************************************************* 4 1 2 - LuyÖn tËp t¶ c¶nh. - T¶ c¶nh. ( KiÓm tra viÕt) 43 44 5 6 2 2 - LuyÖn tËp t¶ c¶nh. - LuyÖn tËp t¶ c¶nh. 53 62 7 1 2 - LuyÖn tËp t¶ c¶nh. - LuyÖn tËp t¶ c¶nh. 70 74 8 1 2 - LuyÖn tËp t¶ c¶nh. - LuyÖn tËp t¶ c¶nh. ( Dùng ®o¹n më bµi, kÕt bµi) 81 83 11 31 32 1 1 2 2 - Tr¶ bµi v¨n t¶ c¶nh. - ¤n tËp vÒ t¶ c¶nh. - ¤n tËp vÒ t¶ c¶nh. - T¶ c¶nh. ( KiÓm tra viÕt) 109 131 134 144 34 1 - Tr¶ bµi v¨n t¶ c¶nh. 158 2. KÜ n¨ng d¹y kiÓu bµi t¶ c¶nh khèi líp 5. KÜ n¨ng ®Þnh híng v¨n b¶n. VÝ dô: KiÓm tra viÕt. §Ò bµi gîi ý: SGK TiÕng ViÖt 5, tËp 1 trang 44. 1. T¶ c¶nh buæi s¸ng ( hoÆc tra, chiÒu) trong mét vên c©y ( hay trong c«ng viªn, trªn ®êng phè, trªn c¸nh ®ång, n¬ng rÉy). 2. T¶ mét c¬n ma 3. T¶ ng«i nhµ cña em. ( hoÆc c¨n hé, phßng ë cña gia ®×nh em) KÜ n¨ng t×m ý, lËp dµn ý. VÝ dô1: LËp dµn ý bµi v¨n t¶ c¶nh, mét buæi s¸ng ( hoÆc tra, chiÒu) trong mét vên c©y ( hay trong c«ng viªn, trªn ®êng phè, trªn c¸nh ®ång, n¬ng rÉy). SGK TiÕng ViÖt 5, tËp 1 trang 14. VÝ dô2: Tõ nh÷ng ®iÒu em quan s¸t ®îc, h·y lËp vµ tr×nh bµy dµn ý bµi v¨n miªu t¶ mét c¬n ma. SGK TiÕng ViÖt 5, tËp 1 trang 32. KÜ n¨ng diÔn ®¹t thµnh v¨n b¶n. VÝ dô1: Chän mét phÇn trong dµn ý bµi v¨n t¶ c¬n ma em võa tr×nh bµy trong tiÕt tríc, viÕt thµnh ®o¹n v¨n. SGK TiÕng ViÖt 5, tËp 1 trang 34. VÝ dô 2: T¶ mét c¬n ma. ******************************************************************************* Ngêi thùc hiÖn: L¬ng ThÞ H»ng Trêng TiÓu häc Hång Quang S¸ng kiÕn kinh nghiÖm ************************************************************************************************************* KÜ n¨ng kiÓm tra, söa ch÷a v¨n b¶n. Cô thÓ hãa trong tiÕt tr¶ bµi. NhËn xÐt. + ¦u ®iÓm: Qua kh¶o s¸t SGK, chóng t«i thÊy SGK xÕp ch¬ng tr×nh theo møc ®é tõ dÔ ®Õn khã, tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p, khi b¾t ®Çu häc vÒ v¨n t¶ c¶nh. Häc sinh lµm quen, hiÓu cÊu t¹o bµi v¨n t¶ c¶nh råi viÕt tõng ®o¹n, thµnh bµi hoµn chØnh. §©y lµ c¬ së häc sinh tr¸nh viÕt lan man, biÕt viÕt c¸i g× tríc, c¸i g× sau, sö dông c¸c gi¸c quan nµo ®Ó quan s¸t, tr×nh bµy theo cÊu tróc mét bµi. - Néi dung gÇn gòi, ®èi tîng lµ nh÷ng c¶nh vËt gÇn gòi c¸c em thêng xuyªn tiÕp xóc ( t¶ c¶nh trong vên c©y, c¶nh mét c¬n ma, c¶nh s«ng níc). - Khi häc kiÓu bµi t¶ c¶nh: C¸c em ®îc häc tiÕt lÝ thuyÕt rÊt riªng cô thÓ: CÊu t¹o bµi v¨n t¶ c¶nh, cã bµi mÉu, häc sinh viÕt dÔ dµng. - Ch¬ng tr×nh SGK míi ®¸p øng ®îc môc tiªu gi¸o dôc: “ Ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, tù gi¸c, chñ ®éng, s¸ng t¹o phï hîp ®Æc ®iÓm tõng líp häc, m«n häc. S¸ch ®a ra nhiÒu ®Ò bµi cho häc sinh lùa chän, ®Ó t¹o høng thó cho c¸c em”. - §iÒu quan träng lµ häc sinh ®îc häc c¸ch viÕt ®o¹n v¨n lµ c¬ së cu¶ viÖc viÕt bµi v¨n hoµn chØnh, lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc viÕt bµi. Mét sè ®iÓm cßn bÊt cËp: - Mçi tuÇn häc 2 tiÕt theo c¸c chñ ®iÓm nhng sù ph©n bè thêi gian cña m¹ch kiÕn thøc cha hîp lÝ. VÝ dô: Ngay tuÇn 1, häc sinh ®îc häc v¨n t¶ c¶nh th× tiÕt 2 tuÇn 2 l¹i häc b¸o c¸o thèng kª råi tuÇn 3, 4 míi tiÕp tôc lµm dµn ý cho bµi v¨n t¶ c¶nh. Theo t«i, t¶ c¶nh lµ lo¹i v¨n miªu t¶ t¬ng ®è khã v× c¶nh vËt nh vËy nhng c¸c em ph¶i cã c¸ch c¶m nhËn, quan s¸t thËt tinh tÕ míi cã thÓ lét t¶ hÕt ®îc vÎ ®Ñp cña c¶nh, míi gÆp khã kh¨n, khi luyÖn tËp viÕt ®oan v¨n t¶ c¶nh. Trong phÇn lËp dµn ý, SGK cha hÒ ®a ra c¸ch lËp dµn ý mµ chØ ®a vµo cÊu t¹o bµi v¨n mÉu råi yªu cÇu lËp dµn ý cho bµi v¨n kh¸c. C¸c phÇn luyÖn dùng ®o¹n më bµi, kÕt bµi theo c¸c c¸ch: Më bµi trùc tiÕp, gi¸n tiÕp - KÕt bµi më réng, kh«ng më réng cha nªu râ mµ chØ ®a ra mÉu sau ®ã dùa vµo mÉu ®Ó viÕt. VÝ dô: TuÇn 8 - TiÕt 2. Bµi tËp 1: Hai ®o¹n më bµi cho bµi v¨n t¶ con ®êng quen thuéc tõ nhµ em tíi trêng. ******************************************************************************* Ngêi thùc hiÖn: L¬ng ThÞ H»ng Trêng TiÓu häc Hång Quang S¸ng kiÕn kinh nghiÖm ************************************************************************************************************* a) Tõ nhµ t«i ®Õn trêng cã thÓ ®i theo nhiÒu ng¶ ®êng, nhng con ®êng mµ t«i thÝch h¬n c¶ lµ ®êng NguyÔn Trêng Té. b) Tuæi th¬ cña t«i cã biÕt bao kØ niÖm, g¾n víi nh÷ng c¶nh vËt cña quª h¬ng . §©y lµ dßng s«ng nhá ®Çy ¾p tiÕng cêi cña bän trÎ chóng t«i mçi buæi chiÒu hÌ . Kia lµ triÒn ®ª rén r· tiÕng h¸t cña thanh niªn nam n÷, nh÷ng ®ªm tr¨ng s¸ng. Nhng gÇn gòi, th©n thiÕt nhÊt víi t«i vÉn lµ con ®êng tõ nhµ ®Õn trêng, con ®êng ®Ñp ®Ï suèt nh÷ng n¨m th¸ng häc trß cña t«i. - §o¹n nµo më bµi theo kiÓu trùc tiÕp, ®o¹n nµo më bµi theo kiÓu gi¸n tiÕp? Nªu c¸ch viÕt mçi kiÓu më bµi ®ã? Bµi tËp 2: Hai kiÓu kÕt bµi cña bµi v¨n t¶ con ®êng. a) Con ®êng tõ nhµ em ®Õn trêng cã lÏ kh«ng kh¸c nhiÒu l¾m nh÷ng con ®êng trong thµnh phè, nhng nã thËt th©n thiÕt ®èi víi em. b) Em rÊt yªu quý con ®êng tõ nhµ ®Õn trêng . S¸ng nµo ®i häc, em còng thÊy con ®êng rÊt s¹ch sÏ. Em biÕt ®©y lµ nhê c«ng quÐt dän ngµy ®ªm cña c¸c c«, c¸c b¸c c«ng nh©n vÖ sinh. Em vµ c¸c b¹n nhá b¶o nhau kh«ng x¶ r¸c bõa b·i ®Ó con ®êng lu«n s¹ch ®Ñp. Em h·y cho biÕt ®o¹n kÕt bµi theo kiÓu kh«ng më réng ( a ) gièng vµ kh¸c ®o¹n kÕt bµi theo kiÓu më réng ( b ) ë ®iÓm nµo? Bµi tËp 3: ViÕt mét ®o¹n më bµi kiÓu gi¸n tiÕp vµ mét ®o¹n kÕt bµi kiÓu më réng cho bµi v¨n t¶ c¶nh thiªn nhiªn ë ®Þa ph¬ng em. Nh vËy, víi néi dung vµ cÊu tróc trªn, c¸c em häc sinh kh¸ giái dÔ dµng ®¹t ®îc môc ®Ých, yªu cÇu cña tiÕt d¹y. Nhng víi häc sinh trung b×nh, yÕu viÖc thay ®æi ch¬ng tr×nh lµ ®iÒu khã. V× vËy, ®Ó c¸c em trung b×nh, yÕu ®îc ph¸t huy n¨ng lùc ng«n ng÷, n¨ng lùc t duy s¸ng t¹o ®Ó ®¹t tíi ®Ých mµ bµi häc nªu ra chóng ta ph¶i lµm g×? §ã chÝnh lµ néi dung chóng t«i ®Ò cËp tíi ë ch¬ng tiÕp theo. Mét sè bµi tËp khã trong néi dung d¹y v¨n t¶ c¶nh cho häc sinh líp 5. - Mét sè bµi tËp khã do ng÷ liÖu dµi. VÝ dô 1: Bµi cÊu t¹o cña bµi v¨n t¶ c¶nh. Khi lµm bµi tËp phÇn nhËn xÐt ®Ó rót ra ®îc cÊu t¹o cña bµi v¨n t¶ c¶nh häc sinh ph¶i ®äc, ph©n ®o¹n, x¸c ®Þnh néi dung cña tõng ®o¹n cña bµi v¨n: “ Hoµng h«n trªn s«ng H¬ng- dµi 271 ch÷, bµi “ Quang c¶nh lµng m¹c ngµy mïa- dµi 276 ch÷. Nh vËy, c¸c em mÊt nhiÒu thêi gian ®äc v¨n b¶n v× Ýt nhÊt ®äc 3 lÇn c¸c em míi thùc hiÖn ®îc yªu cÇu cña s¸ch. VÝ dô 2: TiÕt luyÖn tËp t¶ c¶nh tuÇn 2 trang 21 ******************************************************************************* Ngêi thùc hiÖn: L¬ng ThÞ H»ng Trêng TiÓu häc Hång Quang S¸ng kiÕn kinh nghiÖm ************************************************************************************************************* §Ó ®äc ®îc c¸ch quan s¸t, sö dông c¸c h×nh ¶nh khi miªu t¶ c¶nh mét buæi trong ngµy häc sinh ph¶i ®äc 2 bµi v¨n t¶ c¶nh kh¸ dµi “Rõng tra” gåm 105 ch÷ vµ bµi “ ChiÒu tèi” gåm 167 ch÷ VÝ dô 3: TiÕt luyÖn tËp t¶ c¶nh tuÇn 7 trang 70 häc sinh ph¶i ®äc bµi “ VÞnh H¹ Long- dµi 329 ch÷. - Mét sè bµi tËp khã do néi dung bµi tËp cßn míi víi häc sinh. VÝ dô 1: NhËn xÐt cÊu t¹o bµi v¨n “ N¾ng tra” (TiÕng ViÖt 5 tËp 1 trang 12 ) VÝ dô 2: §äc bµi v¨n sau vµ tr¶ lêi c©u hái: Ma rµo a) Nh÷ng dÊu hiÖu nµo b¸o c¬n ma s¾p ®Õn? b) T×m nh÷ng tõ ng÷ miªu t¶ tiÕng ma vµ h¹t ma tõ lóc b¾t ®Çu ®Õn lóc kÕt thóc c¬n ma? c) T×m nh÷ng tõ ng÷ t¶ c©y cèi, con vËt, bÇu trêi trong vµ sau trËn ma? d) T¸c gi¶ ®· quan s¸t c¬n ma b»ng nh÷ng gi¸c quan nµo? ( S¸ch TiÕng ViÖt 5 tËp 1 trang 31) VÝ dô 3: LËp dµn ý bµi v¨n t¶ c¶nh mét buæi s¸ng ( hoÆc tra, chiÒu) trong vên c©y hay trong c«ng viªn, trªn ®êng phè trªn c¸nh ®ång, n¬ng rÉy. ( S¸ch TiÕng ViÖt 5 tËp 1 trang 14) 3. Ph¬ng ph¸p d¹y v¨n t¶ c¶nh líp 5. - - Thùc tÕ gi¸o viªn d¹y líp 5 ¸p dông nh÷ng ph¬ng ph¸p qua s¸ch gi¸o viªn nh: a) Gióp häc sinh n¾m v÷ng yªu cÇu bµi tËp. Cho häc sinh ®äc thÇm råi tr×nh bµy l¹i yªu cÇu cña bµi tËp. Gi¸o viªn gi¶i thÝch râ yªu cÇu cña bµi tËp. Tæ chøc cho häc sinh thùc hÖn lµm mÉu mét phÇn cña bµi tËp ®Ó c¶ líp n¾m ®îc yªu cÇu cña bµi tËp ®ã . b) Tæ chøc cho häc sinh thùc hiÖn bµi tËp. Tæ chøc cho häc sinh lµm viÖc c¸ nh©n hoÆc theo cÆp, theo nhãm ®Ó thùc hiÖn lµm bµi tËp. Tæ chøc cho häc sinh b¸o c¸o kÕt qu¶ b»ng nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau. Trao ®æi víi häc sinh, söa lçi cho häc sinh hoÆc tæ chøc ®Ó häc sinh gãp ý cho nhau, ®¸nh gi¸ nhau trong qu¸ tr×nh lµm bµi. S¬ kÕt, tæng kÕt ý kiÕn cña häc sinh, ghi b¶ng cÇn thiÕt. ******************************************************************************* Ngêi thùc hiÖn: L¬ng ThÞ H»ng Trêng TiÓu häc Hång Quang S¸ng kiÕn kinh nghiÖm ************************************************************************************************************* 4. Thùc tr¹ng d¹y vµ häc v¨n t¶ c¶nh cho häc sinh líp 5 ë Trêng TiÓu häc Hång Quang. 4.1. Thùc tr¹ng d¹y v¨n t¶ c¶nh cho häc sinh líp 5. §©y lµ kiÓu bµi khã, tæng hîp kiÕn thøc cña tõng m«n. Gi¸o viªn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. trong viÖc triÓn khia h×nh thøc d¹y trªn líp ®Ó tÊt c¶ häc sinh ®Òu ®îc thùc hiÖn yªu cÇu cña bµi tËp. Khi d¹y thÝ ®iÓm hÇu hÕt c¸c gi¸o viªn ®Òu ¸p dông ph¬ng ph¸p d¹y nh SGV hay tµi liÖu båi dìng ®a ra. Giao viªn vÉn sö dông ph¬ng ph¸p cña ch¬ng tr×nh cò nªn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n trong viÖc híng dÉn häc sinh t×m hiÓu cÊu t¹o cña bµi v¨n, cÊu tróc ®o¹n v¨n, sù liÒn m¹ch trong c¸c ®o¹n, liªn kÕt ®o¹n thµnh bµi, ng«n ng÷ sö dông ®Æc trng cho kiÓu bµi t¶ c¶nh. Do hiÓu t©m lÝ, ®Æc ®iÓm cña häc sinh trung b×nh vµ yÕu cßn h¹n chÕ nªn gi¸o viªn thÊy khã kh¨n, lóng tóng khi híng dÉn c¸ch häc cho häc sinh. Thùc tÕ gi¸o viªn nµo còng thÊy ®ã lµ kiÓu bµi khã vµ nhiÒu. Cã nhiÒu míi lÇn ®Çu tiªn c¸c em lµm quen. VÝ dô: Dùa vµo kÕt qu¶ quan s¸t cña m×nh, em h·y lËp dµn ý bµi v¨n miªu t¶ mét ¶nh s«ng níc ( 1 vïng biÓn, 1 dßng s«ng, 1 con suèi hay 1 hå níc). VËy, thùc tÕ lµ nhiÒu bµi tËp vµ bµi tËp khã nªn gi¸o viªn d¹y tiÕt TËp lµm v¨n t¶ c¶nh kh«ng ®ñ giê. Víi hiÖn tîng nµy th× häc sinh giái sÏ hoµn chØnh ®îc bµi tËp nhng víi häc sinh trung b×nh, th× c¸c em kh«ng ®îc híng dÉn cô thÓ, kh«ng thÓ tù lµm ®îc bµi tËp. Trong tiÕt tr¶ bµi hoÆc kiÓm tra ®¸nh gi¸ bµi lµm cña häc sinh, gi¸o viªn thêng ph¸t hiÖn chÝnh x¸c lçi cña häc sinh, thêng phª ra lÒ kh«ng cô thÓ râ rµng ®Ó c¸c em nhËn râ lçi sai vµ söa sai. Do ®ã häc sinh trung b×nh, yÕu khã cã thÓ ch÷a ®îc lçi cña m×nh, ®Ó lÇn sau kh«ng bÞ m¾c l¹i n÷a. 4.2. Thùc tr¹ng häc v¨n t¶ c¶nh cña häc sinh líp 5. - Nh×n chung ch¬ng tr×nh TËp lµm v¨n hiÖn hµnh, häc sinh kh¸ giái ®Òu dÔ dµng thùc hiÖn yªu cÇu cña gi¸o viªn, víi vèn kiÕn thøc, vèn ng«n ng÷ phï hîp l¹i ®îc luyÖn rÊt nhiÒu tõ c¸ch viÕt v¨n ®Õn bµi v¨n. Tuy nhiªn, víi häc sinh trung b×nh, yÕu sÏ gÆp khã kh¨n. - HÇu hÕt c¸c em cho r»ng ®©y lµ kiÓu bµi khã nhÊt, ph¶i quan s¸t suy nghÜ l©u míi cã thÓ lËp ®îc dµn ý, t×m ®îc c©u v¨n thÝch hîp, thËm chÝ ®äc xong yªu cÇu, c¸c em cßn kh«ng biÕt c¸ch lµm, nhiÒu c©u hái khã c¸c em kh«ng tr¶ lêi ®îc. - C¸c bµi tËp khã, c¸c em chØ ngåi nghe c¸c b¹n kh¸ giái tr×nh bµy. - Víi c¸ch híng dÉn nh SGV th× hÇu hÕt c¸c em häc sinh trung b×nh, yÕu kh«ng lµm ®îc bµi tËp. - Do thùc tr¹ng d¹y vµ häc v¨n t¶ c¶nh ë líp 5 qua kh¶o s¸t t«i thÊy häc ******************************************************************************* Ngêi thùc hiÖn: L¬ng ThÞ H»ng Trêng TiÓu häc Hång Quang S¸ng kiÕn kinh nghiÖm ************************************************************************************************************* sinh trung b×nh, yÕu thêng m¾c nh÷ng lçi sau trong khi thùc hµnh viÕt ®o¹n v¨n hay bµi v¨n . - Häc sinh khi viÕt v¨n thêng liÖt kª c¸c bé phËn, ®Æc ®iÓm cña c¶nh vËt. VÝ dô: Mét häc sinh viÕt ®îc ®o¹n v¨n t¶ c¶nh ng«i trêng. “ Trêng em cã ba d·y líp häc, d·y ë nhiÒu líp nhÊt lµ cã 6 líp vµ d·y cßn l¹i chØ cã 3 líp, têng ®îc quÐt v«i vµng, c¸c c¸nh cöa ®îc s¬n xanh, giê ra ch¬i chóng em thêng ch¬i díi s©n. S©n trêng rÊt réng r·i. Nh vËy, chóng ta chØ míi thÊy em biÕt liÖt kª c¸c bé phËn cña c¶nh trêng, d·y líp häc, trêng, c¸nh cöa, s©n trêng, mµ cha nªu bËt ®îc vÎ ®Ñp cña ng«i trêng, cha biÕt dïng tõ ng÷ miªu t¶ ®Ó thÊy ®îc t¶ c¶nh cña em víi m«i trêng. - Häc sinh viÕt v¨n cßn dùa trªn v¨n mÉu. HÇu hÕt häc sinh trung b×nh, yÕu qu¸ phô thuéc vµo ®¸p ¸n mµ gi¸o viªn ® a ra, hay chi tiÕt, h×nh ¶nh, ®o¹n v¨n cña c¸c b¹n kh¸, giái cßn nh÷ng ®o¹n më bµi, kÕt bµi cña nhiÒu em gièng nhau. C¸c em kh«ng cã s¸ng t¹o hoÆc dùa vµo c¶m xóc, hiÓu biÕt, sù tëng tîng cña m×nh ®Ó viÕt v¨n. Do vËy, nhiÖm vô cña gi¸o viªn lµ cÇn ph¶i gióp gi¸o viªn cña b¹n hay cña s¸ch tham kh¶o. - Häc sinh viÕt v¨n s¸o rçng, nghÌo ý. Lçi nµy rÊt phæ biÕn víi häc sinh trung b×nh, yÕu khi viÕt c¸c em chØ nªu ®Æc ®iÓm liÖt kª mµ kh«ng biÕt dïng tõ ng÷ giµu h×nh ¶nh, giµu c¶m xóc, tõ ng÷ gîi t¶ ®Ó lµm cho bµi viÕt sinh ®éng giµu c¶m xóc. - Häc sinh kÐm vÒ s¾p xÕp ý trong mét ®o¹n v¨n liªn kÕt ®o¹n thµnh bµi. XuÊt ph¸t tõ c¬ së lÝ luËn vµ thùc tr¹ng d¹y vµ häc v¨n t¶ c¶nh ë líp 5 cho häc sinh trung b×nh, yÕu ®îc tèt h¬n. Cô thÓ ®îc tr×nh bµy trong ch¬ng III tiÕp theo  Ch¬ng III I.M« t¶ mét sè bµi tËp, d¹y häc v¨n t¶ c¶nh líp 5 phï hîp tr×nh ®é häc sinh 1. Nh÷ng khã kh¨n cña gi¸o viªn trong viÖc häc v¨n t¶ c¶nh líp 5 Trong qu¸ tr×nh lªn líp SGK lµ tµi liÖu b¾t buéc cßn s¸ch gi¸o viªn lµ tµi liÖu tham kh¶o hç trî gi¸o viªn trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y. Song thùc tÕ, phÇn lín c¸c bµi so¹n, híng dÉn trong s¸ch gi¸o viªn cha thÓ ®¸p øng yªu cÇu d¹y thùc tÕ cña ®èi tîng häc sinh ë tõng líp, tõng vïng miÒn. C¸ch híng dÉn nh vËy chØ phï hîp víi häc sinh kh¸ giái khi c¸c em tÝch cùc, tù gi¸c lµm viÖc. Cßn ******************************************************************************* Ngêi thùc hiÖn: L¬ng ThÞ H»ng Trêng TiÓu häc Hång Quang S¸ng kiÕn kinh nghiÖm ************************************************************************************************************* c¸c em häc sinh trung b×nh, yÕu r¬i vµo t×nh tr¹ng thô ®éng, chÊp nhËn ®¸p ¸n. D¹y v¨n t¶ c¶nh kiÓu bµi khã, ®ßi hái gi¸o viªn ph¶i cã nhiÒu s¸ng t¹o khi d¹y. V× ph¶i d¹y cho häc sinh c¸ch tiÕp nhËn t¹o lËp vµ s¶n sinh ng«n b¶n, kÓ c¶ d¹ng nãi vµ d¹ng viÕt. §Ó häc sinh líp 5 ®Æc biÖt lµ häc sinh trung b×nh, yÕu nghe, nãi, viÕt thµnh th¹o trong häc tËp vµ giao tiÕp kh«ng ®¬n gi¶n. PhÇn lín gi¸o viªn ®Òu gÆp khã kh¨n, khi d¹y mµ bµi tËp th× nhiÒu bµi khã chiÕm tØ lÖ cao mµ häc sinh chËm. 2. Quy tr×nh d¹y häc v¨n t¶ c¶nh líp 5 phï hîp víi tr×nh ®é häc sinh. Qua thùc tiÔn d¹y häc, chóng t«i ®a ra quy tr×nh d¹y phï hîp víi tõng lo¹i bµi nh sau: * Quy tr×nh d¹y bµi h×nh thµnh kiÕn thøc. NhËn diÖn ®Æc ®iÓm lo¹i v¨n : + Gi¸o viªn híng dÉn gîi ý. + Häc sinh kh¶o s¸t v¨n b¶n, th¶o luËn, tr¶ lêi c©u hái ®Ó nhËn ra ®Æc ®iÓm lo¹i v¨n. - Thùc hµnh vËn dông: Häc sinh thùc hiÖn c¸c thao t¸c thùc hµnh vËn dông m« h×nh mÉu ®Ó lµm c¸c bµi tËp. - §¸nh gi¸ bµi: + Häc sinh tù söa lçi trao ®æi víi nhau vÒ c¸ch lµm c¸c s¶n phÈm hay. + Gi¸o viªn nhËn xÐt ®¸nh gi¸ kÕt qu¶, bµi lµm cña häc sinh. * Quy tr×nh d¹y bµi luyÖn tËp thùc hµnh - NhËn biÕt yªu cÇu luyÖn tËp + Gi¸o viªn híng dÉn, gîi ý ®Ó häc sinh hiÓu ®îc yªu cÇu luyÖn tËp. + Häc sinh ph©n tÝch ®Ò bµi, lËp dµn ý ghi chÐp nh÷ng ®iÒu quan s¸t. - Nãi viÕt thµnh v¨n b¶n. + Gi¸o viªn gióp ®ì nh÷ng häc sinh gÆp khã kh¨n trong viÖc liªn kÕt c¸c ý thµnh ®o¹n, thµnh bµi. + Häc sinh tËp nãi, viÕt nh¸p thµnh ®o¹n, bµi sau ®ã dùa vµo dµn ý ®Ó tr×nh bµy kÕt qu¶ lµm viÖc cña m×nh. - KiÓm tra söa ch÷a v¨n b¶n. + Gi¸o viªn nhËn xÐt kÕt qu¶ bµi lµm cña häc sinh. + Häc sinh nhËn xÐt, kiÓm tra l¹i, söa ch÷a bµi lµm cña m×nh. 3. Mét sè biÖn ph¸p gi¶m khã cho c¸c bµi tËp trong SGK tiÕng viÖt líp 5. 3.1. Chia nhá lÖnh bµi tËp cho phï hîp víi häc sinh trung b×nh, yÕu. Víi nh÷ng bµi lÖnh dµi, khã t«i tiÕn hµnh chia nhá lÖnh ®Ó häc sinh thùc hiÖn tõng bu¬c, cuèi cïng thùc hiÖn ®îc môc ®Ých, yªu cÇu ®Ò ra. VD: Bµi tËp 2, SGK tiÕng viÖt 5, tËp 1, trang 12. ******************************************************************************* Ngêi thùc hiÖn: L¬ng ThÞ H»ng Trêng TiÓu häc Hång Quang S¸ng kiÕn kinh nghiÖm ************************************************************************************************************* SGK ®a ra yªu cÇu, thø tù trong bµi v¨n trªn cã g× kh¸c víi bµi “Quang c¶nh lµng m¹c ngµy mïa” mµ em míi häc ? Tõ hai bµi v¨n ®ã h·y rót ra nhËn xÐt cÊu t¹o cña bµi v¨n t¶ c¶nh? §Ó gióp häc sinh trung b×nh, yÕu lµm ®îc bµi tËp chóng t«i chia thµnh c¸c yªu cÇu: 1. §äc bµi v¨n “Quang c¶nh lµng m¹c ngµy mïa.” 2. T¸c gi¶ t¶ c¶nh lµng m¹c ngµy mïa trheo tr×nh tù nµo ? 3. T¸c gi¶ t¶ c¶nh Hoµng h«n trªn S«ng H¬ng theo tr×nh tù nµo? 4. Thø tù miªu t¶ trong bµi v¨n trªn cã g× kh¸c nhau ? 5. Tõ hai bµi v¨n ®ã h·y rót ra nhËn xÐt cÊu t¹o bµi v¨n t¶ c¶nh? 3.2 DiÔn ®¹t l¹i h×nh thøc bµi tËp cho phï hîp víi tr×nh ®é cña häc sinh. VÝ dô 1: Bµi tËp luyÖn tËp trang 12 tiÕng viÖt 5. NhËn xÐt cÊu t¹o cña bµi “N¾ng tra”. Sau ®©y lµ bµi tËp gi¶m ®é khã cña chóng t«i 1.Em h·y ®äc bµi v¨n n¾ng tra vµ viÕt tiÕp vµo chç… trong b¶ng ®Ó hoµn chØnh cÊu t¹o bµi v¨n Më bµi C©u….. Giíi thiÖu…………………n¾ng tra Th©n bµi §o¹n….. §o¹n….. §o¹n….. §o¹n….. T¶………………………trong n¾ng tra T¶.........................trong n¾ng tra d÷ déi. T¶...........vµ .....................trong n¾ng tra. T¶.......vµ...................trong n¾ng tra. T¶ h×nh ¶nh.........................trong n¾ng tra. §o¹n…... KÕt bµi C©u….. Nªu c¶m nghÜ vÒ....................................... 2. T¸c gi¶ t¶ c¶nh n¾ng tra theo tr×nh tù......................................... VÝ dô 2: Bµi tËp 1 trang 70 tiÕng viÖt tËp 1. * §äc bµi v¨n VÞnh H¹ Long vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái sau: - X¸c ®Þnh phÇn më bµi, th©n bµi, kÕt bµi cña bµi v¨n trªn. a. PhÇn th©n bµi gåm cã mÊy ®o¹n ? Mçi ®o¹n miªu t¶ nh÷ng g× ? b. Nh÷ng c©u v¨n in ®Ëm cã vai trß g× trong mçi ®o¹n vµ c¶ bµi ? Sau ®©y lµ bµi tËp gi¶m ®é khã cña chóng t«i ******************************************************************************* Ngêi thùc hiÖn: L¬ng ThÞ H»ng Trêng TiÓu häc Hång Quang S¸ng kiÕn kinh nghiÖm ************************************************************************************************************* Em h·y ®äc bµi v¨n “VÞnh H¹ Long” vµ viÕt tiÕp vµo chç… trong b¶ng. Më bµi Tõ VÞnh H¹ Long ®Õn… Th©n bµi Tõ………………………... Giíi thiÖu………………… T¶ §o¹n 1 §Õn………………………. Tõ………………………... T¶………………………………... §o¹n 2 §Õn………………………. Tõ………………………... T¶………………………………… §o¹n 3 §Õn………………………. Tõ………………………... T¶……………………………... KÕt bµi §Õn………………………. Tõ………….. ®Õn……….. Nªu ……………………… 3.3 Bæ sung thªm c¸c c©u hái gîi ý cho phï hîp tr×nh ®é häc sinh trung b×nh, yÕu. VÝ dô 1: §Ò bµi: Quan s¸t trêng em. Tõ nh÷ng ®iÒu quan s¸t ®îc lËp dµn ý cho bµi v¨n miªu t¶ ng«i trêng. ( TiÕng viÖt 5 trang 43 ) * Híng dÉn cña s¸ch gi¸o viªn. - Mét vµi häc sinh tr×nh bµy kÕt qu¶ quan s¸t ë nhµ. - Häc sinh lËp dµn ý chi tiÕt, gi¸o viªn ph¸t bót cho 2-3 häc sinh. - Häc sinh tr×nh bµy dµn ý. Mêi mét häc sinh lµm bµi tèt trªn giÊy d¸n lªn b¶ng. C¶ líp bæ sung, hoµn chØnh. * C¸c c©u hái gîi ý cña chóng t«i. 1. §èi tîng em ®Þnh miªu t¶ lµ c¶nh g× ? 2. Em quan s¸t ng«i trêng vµo thêi ®iÓm nµo ? 3. Nh×n tõ xa ng«i trêng cã g× ®Ñp ? 4. Em t¶ nh÷ng phÇn nµo cña trêng ? 5. Em thÊy c¶nh vËt ë ®©y nh thÕ nµo ? 6. C¶nh g× lµ næi bËt nhÊt ? 7. Em cã thÓ quan s¸t tõng c¶nh vËt tõ gi¸c quan nµo ? 8. Em c¶m nhËn ®îc g× vÒ c¶nh vËt tõ c¸c gi¸c quan ®ã ? 3.4 VËn dông mét sè biÖn ph¸p gi¶m ®é khã ®Ó thiÕt kÕ c¸c bµi tËp, hÖ thèng c©u hái phï hîp tr×nh ®é häc sinh trung b×nh, yÕu. 3.4.1. Gi¶m ®é khã cho c¸c bµi h×nh thµnh kiÕn thøc. ******************************************************************************* Ngêi thùc hiÖn: L¬ng ThÞ H»ng Trêng TiÓu häc Hång Quang S¸ng kiÕn kinh nghiÖm ************************************************************************************************************* - Nh»m gióp häc sinh nhËn diÖn ®îc cÊu t¹o cña bµi v¨n, nhËn diÖn ®îc tõng ®o¹n, néi dung chÝnh cña ®o¹n, nhËn diÖn ®îc kiÓu më bµi trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp, nhËn diÖn ®îc h×nh ¶nh, gi¸c quan khi quan s¸t, vËn dông viÕt ®o¹n, bµi v¨n. VÝ dô: Bµi cÊu t¹o cña bµi v¨n t¶ c¶nh ( TiÕng viÖt 5 trang 11 ) - Yªu cÇu cña SGK. 1. §äc vµ ph©n ®o¹n bµi v¨n díi ®©y. X¸c ®Þnh néi dung tõng ®o¹n. 2. Thø tù miªu t¶ trong bµi v¨n trªn cã g× kh¸c víi bµi quang c¶nh, lµng m¹c ngµy mïa, mµ em míi häc ? Tõ hai bµi v¨n ®ã, h·y rót ra nhËn xÐt cÊu t¹o cña bµi v¨n t¶ c¶nh. * Híng dÉn cña gi¸o viªn. Bµi tËp 1: - Mét häc sinh ®äc yªu cÇu cña bµi, ®äc mét lît bµi :Hoµng h«n trªn s«ng H¬ng; ®äc thÇm phÇn gi¶i nghÜa tõ ng÷ khã trong bµi: Mµu ngäc lam. - Gi¸o viªn gi¶i nghÜa thªm tõ “hoµng h«n”, giíi thiÖu vÒ S«ng H¬ng. - C¶ líp ®äc thÇm l¹i ®o¹n v¨n, tù x¸c ®Þnh ®o¹n. - Häc sinh ph¸t biÓu ý kiÕn. - Gi¸o viªn nhËn xÐt, chèt lêi gi¶i ®óng. Bµi tËp 2: - Gi¸o viªn yªu cÇu bµi tËp. - Häc sinh trao ®æi m¹nh, sau ®ã tr×nh bµy vµ ®a ra ®¸p ¸n ®óng. - Häc sinh ra nhËn xÐt cÊu t¹o bµi v¨n t¶ c¶nh qua hai bµi v¨n trªn. *Híng dÉn cña t«i. Bµi tËp 1: C¸c c©u hái. 1. Bµi v¨n gåm mÊy ®o¹n? 2. Dùa vµo ®©u mµ em cã thÓ nhËn biÕt ®îc ®ã lµ mét ®o¹n v¨n ? 3. §o¹n nµo lµ phÇn më bµi ? PhÇn më bµi t¸c gi¶ giíi thiÖu bao qu¸t ®Æc ®iÓm g× cña HuÕ lóc hoµng h«n ? 4. KÕt bµi lµ ®o¹n v¨n ? PhÇn kÕt bµi t¸c gi¶ ®· nãi lªn c¶m nhËn vÒ HuÕ ë thêi ®iÓm nµo ? 5. Th©n bµi lµ nh÷ng ®o¹n nµo ? 6. §o¹n 2, t¸c gi¶ t¶ ®Æc ®iÓm thay ®æi mµu s¾c cña s«ng H¬ng tõ lóc nµo ®Õn lóc nµo ? Nh÷ng tõ ng÷ nµo cho em biÕt ®iÒu ®ã ? 7. §o¹n 3, t¸c gi¶ t¶ c¶nh g× ? - Gi¸o viªn ghi b¶ng v¾n t¾t nh÷ng ý häc sinh tr¶ vµo néi dung tõng phÇn cña bµi v¨n “Hoµng h«n trªn s«ng H¬ng”. + Më bµi: Giíi thiÖu ®Æc ®iÓm cña HuÕ lóc hoµng h«n rÊt yªn tÜnh. + Th©n bµi : T¶ sù thay ®æi s¾c mµu cña s«ng H¬ng, ho¹t ®éng cña con ngêi trªn s«ng, bªn bê s«ng tõ lóc hoµng h«n ®Õn khi thµnh phè lªn ®Òn. ******************************************************************************* Ngêi thùc hiÖn: L¬ng ThÞ H»ng Trêng TiÓu häc Hång Quang S¸ng kiÕn kinh nghiÖm ************************************************************************************************************* + KÕt bµi : Sù thøc dËy cña HuÕ sau hoµng h«n. - Yªu cÇu häc sinh nh¾c l¹i ®o¹n, néi dung tõng ®o¹n cña bµi v¨n. Bµi tËp 2: 1. §äc bµi v¨n " Quang c¶nh lµng m¹c ngµy mïa". 2. T¸c gi¶ t¶ quang c¶nh lµng m¹c ngµy mïa theo tr×nh tù nµo ? 3. T¸c gi¶ t¶ c¶nh hoµng h«n trªn s«ng h¬ng theo tr×nh tù nµo? 4. Thø tù miªu t¶ trong bµi v¨n trªn cã g× kh¸c nhau? 5. Tõ hai bµi v¨n ®ã, h·y rót ra nhËn xÐt vÒ cÊu t¹o bµi v¨n t¶ c¶nh? 3.4.2 Gi¶m bµi khã cho c¸c bµi thùc hµnh luyÖn tËp. VÝ dô 1: Bµi : LuyÖn tËp t¶ c¶nh ( TiÕng ViÖt 5 trang 32). Bµi tËp 1: Em h·y ®äc ®o¹n v¨n " Ma rµo" vµ lµm c¸c bµi tËp sau. 1. ViÕt vµo chç chÊm nh÷ng dÊu hiÖu b¸o c¬n ma s¾p ®Õn. M©y........................................................... DÊu hiÖu b¸o c¬n ma s¾p ®Õn Giã............................................................. 2. ViÕt nh÷ng tõ ng÷ miªu t¶ vµo chç chÊm cho phï hîp. Lóc ®Çu....................................................... TiÕng ma VÒ sau........................................................... 3. ViÕt nh÷ng tõ ng÷ miªu t¶vµo chç chÊm cho phï hîp. L¸ ®µo......................................................... Trong c¬n ma Con gµ sèng.................................................. Vßm trêi...................................................... Chim chµo mµo........................................... M¶ng trêi trong v¾t………………………… Sau c¬n ma ******************************************************************************* Ngêi thùc hiÖn: L¬ng ThÞ H»ng Trêng TiÓu häc Hång Quang S¸ng kiÕn kinh nghiÖm ************************************************************************************************************* MÆt trêi……………………………………. 4. ViÕt tªn c¸c giai ®o¹n mµ t¸c gi¶ sö dông khi quan s¸t c¬n ma vµo(........) cho phï hîp. a. B»ng (........) nªn thÊy nh÷ng ®¸m m©y biÕn ®æi tríc c¬n ma, thÊy ma r¬i, nh÷ng thay ®æi cña c©y cèi, con vËt, bÇu trêi, c¶nh vËt xung quanh khi ma tu«n, lóc ma ngít. b. B»ng (........) nªn nghe thÊy tiÕng giã thæi ; tiÕng ma ; tiÕng sÊm ; tiÕng hãt cña chµo mµo. c. B»ng (........) nªn c¶m thÊy sù m¸t l¹nh cña lµn giã nhuèm h¬i níc. d. B»ng (........) nªn biÕt ®îc mïi nång, ngai ng¸i, c¸i mïi l¹, man m¸c cña nh÷ng trËn ma ®Çu mïa. 3.4.3. HÖ thèng c©u hái gióp häc sinh trung b×nh, yÕu lËp dµn ý cho bµi v¨n. Häc sinh viÕt ®îc mét bµi v¨n t¶ c¶nh ®óng cÇn ph¶i lËp ®îc dµn ý chi tiÕt, ph¶i cã sù quan s¸t c¶nh vËt mét c¸ch tinh tÕ, s¸ng t¹o. Do vËy, muèn häc sinh trung b×nh, yÕu lËp ®îc dµn ý chi tiÕt, víi nh÷ng tõ ng÷, h×nh ¶nh cña riªng m×nh, gi¸o viªn ph¶i x©y dùng ®îc hÖ thèng c©u hái huy ®éng c¸c gi¸c quan ®Ó thu nhËn nhiÒu h×nh ¶nh, gióp häc sinh lËp dµn ý tèt sau khi c¸c em ®· quan s¸t c¶nh vËt theo yªu cÇu cña tõng ®Ò bµi. VÝ dô 1: TiÕt : LuyÖn tËp t¶ c¶nh( TiÕng ViÖt 5 trang 14). Bµi tËp 2 : LËp dµn ý bµi v¨n t¶ c¶nh buæi s¸ng ( hoÆc tra, chiÒu) trong vên c©y( hay trong c«ng viªn, trªn ®êng phè, trªn c¸nh ®ång, n¬ng rÉy) * C¸c c©u hái gîi ý: + Më bµi: 1. Em ®Þnh t¶ g×? ë ®©u? 2. Em t¶ c¶nh vËt ®ã vµo thêi ®iÓm nµo ? 3. T¹i sao em l¹i chän c¶nh vËt ®ã ®Ó miªu t¶? + Th©n bµi: 1. Em t¶ c¶nh theo tr×nh tù nµo? 2. Em cÇn chän t¶ nh÷ng chi tiÕt, ®Æc ®iÓm tiªu biÓu nµo cña c¶nh vËt? 3. Em quan s¸t ®îc nh÷ng c¶nh vËt nµo? Ghi l¹i ®Æc ®iÓm cña c¶nh vËt ®ã? - Thêi tiÕt. - BÇu trêi. - C©y cèi. - Mµu s¾c. - Con ngêi. ******************************************************************************* Ngêi thùc hiÖn: L¬ng ThÞ H»ng Trêng TiÓu häc Hång Quang S¸ng kiÕn kinh nghiÖm ************************************************************************************************************* - Con vËt kh¸c. - C¸c c¶nh vËt xung quanh. + KÕt bµi: 1. Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¶nh vËt ®ã? 2. Nªu c¶m nghÜ cña em khi ®øng tríc c¶nh vËt ®ã. * Bµi tËp gi¶m ®é khã: B¹n Hµ viÕt c¸c ®o¹n v¨n t¶ c¶nh nhng cha hoµn chØnh. Em h·y chän mét ®o¹n vµ gióp b¹n viÕt thªm vµo chç chÊm (...) ®Ó hoµn chØnh néi dung ®o¹n. a. Buæi s¸ng ë khu phè nhµ em thËt ªm ®Òm. Khi «ng mÆt trêi (...) mäi nhµ, mäi ngêi (...) ¸nh ®Ìn ®iÖn trªn ®êng vôt t¾t. §©u ®ã v¼ng lªn tiÕng chã sña, tiÕng mÌo kªu " meo meo" ®ßi ¨n. Trong nhµ, tiÕng xoong nåi (...) , tiÕng níc ch¶y (...) . C¸c cô giµ ®i tËp thÓ dôc vÒ (...), tho¶ng trong kh«ng khÝ mïi (...) lµn giã (...). b. MÆt trêi dÇn lui xuèng sau rÆng tre. Nh÷ng trµ n¾ng (...) ®µn tr©u (...). C¸nh ®ång lµng chØ cßn mét kho¶ng kh«ng mê, xam x¸m. Bãng tèi trïm lªn c¶nh vËt nh (...) . Trong nhµ, ®iÖn ®· bËt s¸ng. TiÕng chã sña (...) tÊt c¶ nh ®ang muèn nghØ ng¬i sau mét ngµy lµm viÖc. Lµn giã (...). c. C¸i n¾ng nãng cña buæi tra thËt ®¸ng sî. Trong vên c©y na, c©y mËn(...) . Con mÌo (...) §µn gµ con (...) . Tra n¾ng, kh«ng mét tiÕng chim, kh«ng mét lµn giã. §êng lµng, ngâ xãm (...). Mäi ngêi (...). §©u ®ã v¼ng l¹i tiÕng h¸t ru em. VÝ dô 2: TiÕt : LuyÖn tËp t¶ c¶nh ( TiÕng ViÖt 5, trang 83). * Bµi tËp gi¶m ®é khã. Bµi tËp 2: Chän viÕt mét ®o¹n v¨n theo dµn ý v¨n miªu t¶ ng«i trêng theo gîi ý sau: C¸ch 1: Em h·y viÕt mét ®o¹n v¨n ë phÇn th©n bµi cho bµi v¨n miªu t¶ ng«i trêng theo gîi ý sau: - Em chän ®o¹n v¨n nµo ®Ó viÕt? - Trong ®o¹n v¨n ®ã em t¶ c¶nh g×? - C¶nh Êy cã nh÷ng ®Æc ®iÓm g× næi bËt? a) C©y cèi. b) Mµu s¾c. c) Trang trÝ. d) Ho¹t ®éng cña con ngêi. e) Nh÷ng ho¹t ®éng kh¸c. C¸ch 2: §o¹n v¨n sau t¶ c¶nh g×? Dùa vµo néi dung em h·y viÕt tiÕp mét trong hai ®o¹n th©n bµi cho bµi v¨n miªu t¶ c¶nh ng«i trêng. - Th¼ng phÝa cæng trêng vµo lµ s©n trêng, kh«ng réng l¾m nhng ®©y lµ thiªn ®êng cña chóng em sau mçi giê häc. Gi÷a s©n trêng (...) . ******************************************************************************* Ngêi thùc hiÖn: L¬ng ThÞ H»ng Trêng TiÓu häc Hång Quang