Tài liệu Skkn nâng cao chất lượng dạy trẻ làm quen tác phẩm văn học.

SKKN: N©ng cao chÊt lîng d¹y trÎ lµm quen t¸c phÈm v¨n häc. --------------- @ ------------------- I - Lý do chän ®Ò tµi: 1. C¬ së lý luËn. Lµm ngêi ai còng cã thêi tuæi th¬ Êu vµ ch¾c ch¾n r»ng tuæi th¬ cña mçi mét ngêi ai còng ®îc «ng bµ, cha mÑ ...... ®a vµo nh÷ng giÊc ngñ víi lêi ru ªm ¶ ngät ngµo, víi nh÷ng bµi th¬ c©u chuyÖn cæ tÝch. ChÝnh v× vËy ë løa tuæi mÇm non vÊn ®Ò cho trÎ lµm quen víi t¸c phÈm v¨n häc (TPVH). Lµ mét viÖc rÊt quan träng kh«ng thÓ thiÕu ®îc. Hay nãi c¸ch kh¸c, t¸c phÈm v¨n häc lµ mét trong nh÷ng m«n häc, t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn sù h×nh thµnh ph¸t triÓn nh©n c¸ch cña trÎ, mét c¸ch toµn diÖn, gióp trÎ sö dông tiÕng mÑ ®Î thµnh th¹o h¬n, vµ còng nh»m giÝup cho trÎ hiÓu r»ng nh÷ng hµnh vi ®¹o ®øc tèt trong cuéc sèng trÎ nhËn thøc ®îc ®óng ®¾n vÒ nh÷ng thãi h tËt xÊu, biÕt yªu th¬ng vµ gióp ®ì mäi ngêi, qua c¸c c©u chuyÖn, bµi th¬, c©u ca dao, ®ång dao lµ dßng s÷a ngät ngµo ®· nu«i dìng d×u d¾t t©m hån trÎ, truyÒn vµo b»ng nh÷ng lêi ru thiÕt tha vÒ t×nh yªu th¬ng gia ®×nh, quª h¬ng, lµng xãm, yªu b¹n bÇu, yªu nh÷ng ngêi lao ®éng, yªu c¸c vÞ l·nh tô vµ thªm yªu quª h¬ng ®Êt níc cña m×nh. H·y trë vÒ víi tuæi Êu th¬ chóng ta sÏ b¾t gÆp nh÷ng c¶m xóc chÝnh m×nh ®îc bµ, mÑ, c« gi¸o ®äc cho nghe mét bµi th¬ hay mét c©u chuyÖn lý thó vµ h·y chó t©m s¸t nhËp víi cuéc sèng hµng ngµy cña trÎ, chóng ta dÔ dµng nhËnn thÊy r»ng “Nh÷ng ®«i m¾t nhá, ®«i m«i chóm chÝm, ®«i m¸ öng hång”. §· say mª høng thó yªu thÝch, nh÷ng bµi th¬ dÝ dám, nh÷ng c©u chuyÖn cæ tÝch, thay vµo ®ã víi nh÷ng lêi lêi ru ªm ¶ ngät ngµo. Nhng chÝnh v× thÕ ®èi víi trÎ nh÷ng chi tiÕt ly kú hÊp dÉn, víi nh÷ng ¶nh «ng bôt bµ tiªn hay nh÷ng c©u thÇn chó mÇu nhiÖm, gÇn gòi h¬n n÷a lµ nh÷ng anh n«ng d©n hiÒn lµnh chÊt ph¸c, nh÷ng cËu bÐ, c« bÐ tèt bông, víi nh÷ng con vËt biÕt nãi tiÕng ngêi, cã t×nh cã nghÜa tÊt c¶ ®Òu lµ nh÷ng h×nh ¶nh ®Ó ghi nhËnn trong t©m hån trÎ th¬. ChÝnh v× thÕ b¶n th©n t«i rÊt say mª yªu thÝch víi t¸c phÈm v¨n häc vµ t«i lu«n lu«n tr¨n trë lµm thÕ nµo ®Ó trÎ yªu thÝch nh÷ng t¸c phÈm t«i ®äc; t«i kÓ; lµm thÕ nµo ®Ó trÎ thuéc th¬, thuéc chuyÖn, vµ t«i cßn ham muèn trÎ ë líp t«i, kÓ chuyÖn hay diÔn ®¹t ®äc truyÒn c¶m. 1 SKKN: N©ng cao chÊt lîng d¹y trÎ lµm quen t¸c phÈm v¨n häc. --------------- @ ------------------- 2. C¬ së thùc tiÔn. ViÖc truyÒn thô t¸c phÈm v¨n häc lµ gióp trÎ ph¸t triÓn ng«n ng÷, lµm quen víi ©m ®iÖu, nhÞp ®iÖu cña c¸c bµi th¬, c©u ca dao, trÎ c¶m nhËn ®îc h×nh thøc nghÖ thuËt trong c©u chuyÖn, trÎ biÕt ®¸nh gi¸ ®îc tÝnh c¸ch cña c¸c nh©n vËt trong chuyÖn, trÎ biÕt ®îc c¸i thiÖn c¸i ¸c “Yªu ai ? GhÐt ai ?” c¸i nªn vµ c¸i kh«ng nªn, trÎ hiÓu néi dung c©u chuyÖn, biÕt kÓ l¹i ®äc l¹i, trÎ nhanh chãng tr¶ lêi nh÷ng c©u hái ng©y th¬, hån nhiªn chøa ®ùng néi dung phong phó nÕu nh chóng ta biÕt híng cho trÎ. Néi dung cña c¸c t¸c phÈm v¨n häc, ë løa tuæi mÇm lµ thÕ, t©m hån t×nh c¶m dÔ dµng tr¶i ra réng më khi tiÕp xóc víi nh÷ng c©u chuyÖn hay, nh÷ng bµi th¬ ©m ®iÖu nhÝ nh¶nh, dÔ ®äc vµ dÔ thuéc. TrÎ rÊt nh¹y c¶m víi c¸c t¸c phÈm v¨n häc, v× giÝup cho trÎ cã ®îc t©m hån trong s¸ng, nh¹y bÐn h¬n, khi tiÕp xóc víi cuéc sèng, ®iÒu ®ã lµm cho c¶m xóc cña trÎ ngµy cµng phong phó, trÎ biÕt rung ®éng thùc thô tríc nh÷ng t×nh c¶nh ®Ñp ®Ï, nh÷ng h×nh ¶nh sinh ®éng giµu lßng nh©n ¸i vµ ph¶n øng nhanh tríc cö chØ hµnh vi, xö sù hay nh÷ng viÖc lµm tr¸i víi “Lu©n thêng, ®¹o lý”. Nã cßn mang tÝnh híng thiÖn vµ gi¸o dôc cao. TrÎ ë løa tuæi nµy cã tÝnh tß mß, ham hiÓu biÕt, thÝch kh¸m ph¸ vÒ thÕ giíi xung quanh, thÝch t×m tßi c¸i hay, c¸i míi lµ løa tuæi thÇn tiªn, giµu trÝ tëng tîng. V× vËy viÖc cho trÎ lµm quen víi “T¸c phÈm v¨n häc”. Qua m« h×nh tranh ¶nh, con rèi lµ ph¬ng tiÖn gÇn gòi c¶m nhËn néi dung ph¸t triÓn nh÷ng c¶m xóc, t×nh c¶m thÈm mü, trÝ tuÖ vµ còng lµ më réng nhËn thøc ng«n ng÷, ©m ®iÖu, nãi râ rµng m¹ch l¹c, cßn båi dìng nh©n c¸ch cho trÎ híng tí cã mét ®øc tÝnh tèt vµ nh÷ng viÖc lµm cã Ých, trÎ biÕt ®îc nh÷ng c¸i hay, c¸i ®Ñp, hµnh vi ®¹o ®øc tèt, xÊu, c¸i ®óng, c¸i sai, c¸i nªn vµ c¸i kh«ng nªn. 3. Lý do chän ®Ò tµi. Trªn “C¬ së lý luËn” vµ “Thùc tiÔn” ®· nãi trªn t«i thÊy r»ng víi TPVH cã ý nghÜa rÊt quan träng. Bëi vËy gióp cho trÎ ph¸t triÓn mét c¸ch toµn diÖn vÒ tiÕng mÑ ®Î, trong hÖ thèng ng«n ng÷ d©n téc, t¸c phÈm v¨n häc cßn ®em l¹i cho trÎ nh÷ng hiÎu biÕt ®Çu tiªn vÒ cuéc sèng xung quanh “V¨n häc lµ nh©n häc”. Häc tèt m«n v¨n häc lµ häc tèt c¸ch lµm ngêi, hiÓu ®îc tÇm quan träng nh thÕ, trong 2 n¨m võa qua thùc hiÖn chuyªn ®Ò t«i ®· t×m tßi häc hái n©ng cao nghiÖp vô, ®æi míi 2 SKKN: N©ng cao chÊt lîng d¹y trÎ lµm quen t¸c phÈm v¨n häc. --------------- @ ------------------- ph¬ng ph¸p gi¸o dôc cho trÎ m«n: “Lµm quen v¨n häc”. T«i ®· thµnh c«ng vµ ®¹t ®îc kÕt qu¶ rÊt cao. Nh vËy cho nªn t«i chän ®Ò tµi lµm quen v¨n häc ®Ó viÕt. II - Thùc tr¹ng ®Þa ph¬ng: 1. ThuËn lîi: §îc sù quan t©m cña phßng gi¸o dôc vµ c¸c cÊp l·nh ®¹o cña trêng. Líp nay ®· cã phßng häc cÊp 4, cã s©n ch¬i tho¸ng m¸t, c¸c ch¸u ham häc mÕn c«. Song t«i lµ mét gݸo viªn ®· ®îc qua ®µo t¹o trung cÊp, b¶n th©n lu«n lu«n phÊn ®Êu häc hái b¹n bÌ ®ång nghiÖp vµ còng ®· tham gia c¸c cuéc thi gi¸o viªn giái cÊp huyÖn lµ n¬i ®Ó t«i trau dåi kiÕn thøc nghiÖp vô, võa ®· ®îc chuyªn ®Ò ë phßng gi¸o dôc, c¸c tiÕt d¹y mÉu. Nªn t«i cµng n¾m v÷ng vµ say mª yªu thÝch c¸c TPVH, vµ còng ®· rót ra ®îc nhiÒu kinh nghiÖm trong qu¸ tr×nh lªn líp cã nhiÒu thuËn tiÖn víi bé m«n nµy. 2. Khã kh¨n: Bªn c¹nh nh÷ng thuËn lîi trêng t«i còng ®ang cßn tån t¹i mét sè khã kh¨n. VÒ c¬ së vËt chÊt cha phong phó, líp cßn ph¶i häc ghÐp 3 ®é tuæi nªn viÖc tiÕp thu cña trÎ cha ®îc ®ång ®Òu, m«i trêng cho trÎ tiÕp xóc ®Ó lµm giµo trÝ tuÖ, trÝ tëng tîng cha thùc sù hÊp dÉn, ng«n ng÷ cña trÎ l¹i bÞ ¶nh hëng bëi ng«n ng÷ ®Þa ph¬ng, trÎ nãi l¾p, nãi ngäng, nãi kh«ng cã chñ ng÷ .... Cßn mét sè trÎ ®iÒu kiÖn gia ®×nh khã kh¨n nªn phô huynh cha thËt sù quan t©m ®Õn viÖc d¹y häc còng nh sù ph¸t triÓn cña trÎ vÒ mäi mÆt, ®iÒu ®ã dÉn ®Õn vèn hÊp thô ban ®Çu cña trÎ cßn nghÌo nµn. Trong thùc tÕ hiÖn nay viÖc n©ng cao chÊt lîng cho trÎ lµm quen víi “TPVH” ë trÎ 3 – 5 tuæi ®¹t kÕt qu¶ cha cao, tiÕt häc cha thùc sù sinh ®éng. V× vËy kü n¨ng cña trÎ thu ®îc trªn tiÕt häc cha ®¸p øng víi yªu cÇu kiÕn thøc n©ng cao ®æi míi hiÖn nay. Tõ nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n trªn. T«i nghÜ r»ng b¶n th©n cÇn ph¶i cè g¾ng su tÇm, t×m tßi ®Ó thùc hiÖn tèt vµ ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ cao cña bé m«n “Lµm quen v¨n häc” T«i ®· m¹nh d¹n ®a ra mét sè biÖn ph¸p nh sau: III - Nh÷ng biÖn ph¸p thùc hiÖn: 3 SKKN: N©ng cao chÊt lîng d¹y trÎ lµm quen t¸c phÈm v¨n häc. --------------- @ ------------------- * Nghiªn cøu tµi liÖu ®Ó n©ng cao tay nghÒ c¶i tiÕn ph¬ng ph¸p: Tõ nh÷ng hiÓu biÕt cña tÇm quan träng vÒ viÖc gi¶ng d¹y bé m«n, b¶n th©n lu«n cè g¾ng t×m ra nh÷ng biÖn ph¸p thÝch hîp n©ng cao giê d¹y tõ ®¹t yªu cÇu ®Õn giê d¹y tèt. §Ó ®¹t ®îc kÕt qu¶ nh thÕ trong t«i lu«n ch¸y báng víi c©u hái “Lµm thÕ nµo ®Ó ®¹t ®îc môc ®Ých ®ã”. Theo t«i ®Ó ®¹t ®îc môc ®Ých ®ã b¶n th©n c« gi¸o ph¶i lu«n lu«n båi dìng chuyªn m«n nghiÖp vô, su tÇm, t×m tßi c¸c tµi liÖu, tËp san, c¸c ®ît chuyªn ®Ò tham gia c¸c ®ît d¹y mÉu, kiÕn tËp thao gi¶ng gi¸o viªn d¹y giái ë trêng b¹n, huyÖn b¹n xem truyÒn h×nh .... cã liªn quan ®Õn bé m«n, qua ®ã tÝch luü thªm vèn kinh nghiÖm cña m×nh nh»m n©ng cao kiÕn thøc nghiÖp vô ®æi míi ph¬ng ph¸p hiÖn nay. N¾m v÷ng yªu cÇu, biÖn ph¸p nµy t«i ®· cã nh÷ng néi dung cô thÓ vÒ kh©u chuÈn bÞ tèt gi¸o ¸n tríc khi lªn líp, ®å dïng trùc quan ®Çy ®ñ ®¶m b¶o tÝnh gi¸o dôc, bÒn ®Ñp, hÊp dÉn nh :S©n khÊu, m« h×nh rèi dÑt, tranh dùng h×nh .... ngoµi ra b¶n th©n t«i ph¶i tù rÌn luyÖn ®Ó cã nghÖ thuËt khi truyÒn thô c¸c t¸c phÈm qua c¸c bµi th¬, c©u chuyÖn, c©u ca dao ®îc thÓ hiÖn díi h×nh thøc ch÷ to, ®äc diÔn c¶m thÓ hiÖn giäng kÓ, nhÞp ®iÖu ®óng lóc ®óng chç, ®Ó thu hót g©y sù chó ý cña trÎ vµ gióp cho trÎ vÒ tr¶i nghiÖm ®äc s¸ch, hÖ thèng c©u hái ph¶i ng¾n gän khoa häc ®Ó trÎ dÔ hiÓu. T«i thêng d¹y trÎ c¶m thô t¸c phÈm theo híng tÝch hîp c¸c m«n häc kh¸c ®Ó phôc vô cho chhñ ®Ò t¸c phÈm. T«i ®· vËn dông mét sè kiÕn thøc d¹y nh sau: * BiÖn ph¸p 1: D¹y trÎ c¶m thô t¸c phÈm míi thÝch nghe c« kÓ chuyÖn. VÝ dô: Nh giê d¹y trÎ lµm quen c©u chuyÖn “Cñ c¶i tr¾ng”. T«i ®· æn ®Þnh tæ chøc b»ng bµi h¸t “Vui ®Õn trêng” ®Ó t¹o t©m thÕ vui t¬i phÊn khëi cho trÎ. Lêi bµi h¸t hay hoµ lÉn tiÕng ®µn t¹o cho trÎ c¶m gi¸c høng thó, say sa h¬n, khi c©u hái gîi më ®îc ®a ra “§Õn trêng c¸c con ®îc gÆp ai ? Lµm nh÷ng viÖc g× ?”. §Ó phôc vôcho phÇn giíi thiÖu bµi s¾p tíi, trÎ tr¶ lêi “GÆp b¹n bÌ, c« gi¸o, ®îc vui ch¬i tho¶i m¸i”. Chñ ®Ò cña c©u chuyÖn nµy lµ “T×nh b¹n” nªn t«i ®· lång gi¸o dôc lÔ gi¸o ngay tõ ®Çu bµi khiÕn trÎ dÔ dµng kh¾c s©u h¬n chñ ®Ò c©u chuyÖn. Ngoµi ra t«i cßn xen gi÷a phÇn ®µm tho¹i vµ gi¸o dôc lµ nh÷ng bµi th¬ cã néi dung vÒ “ T×nh b¹n”. Cuèi tiÕt häc mét lÇn n÷a t«i còng cè chñ ®Ò “T×nh b¹n” cho trÎ b»ng c¸ch ch¬i trß ch¬i “T×m b¹n th©n”. sau khi tËp trung suy nghÜ vµ theo dâi diÔn 4 SKKN: N©ng cao chÊt lîng d¹y trÎ lµm quen t¸c phÈm v¨n häc. --------------- @ ------------------- biÕn c©u chuyÖn trÎ ®îc vËn ®éng vç tay hoµ nhÞp cïng bµi h¸t, ®îc giao lu gióp trÎ tho¶i m¸i h¬n, kh¾c s©u cho trÎ vÒ t×nh c¶m b¹n bÌ. Chñ ®Ò t×nh b¹n ®îc x©u chuçi tõ ®Çu ®Õn cuèi t¸c phÈm, ®©y còng lµ mét c¸ch lång “Gi¸o dôc lÔ gi¸o” vµo tiÕt häc cña t«i ngoµi viÖc chän m«n häc thÝch hîp theo chñ ®Ò d¹y trÎ lµm quen t¸c phÈm v¨n häc nh thÕ, t«i cßn ph¶i luyÖn tËp ®Ó cã giäng kÓ truyÒn c¶m, hÊp dÉn, kÕt hîp víi ng¾t giäng ®óng lóc, ®óng chç ®Ó thu hót trÎ vµ thÓ hiÖn c¸c nh©n vËt râ rµng. C« gi¸o ph¶i biÕt ph©n tÝch ®¸nh gi¸ tÝnh c¸ch nh©n vËt, tÝnh chÊt lêi nãi, ®Ó thÓ hiÖn giäng ®iÖu ®óng phï hîp. VÝ dô: Trong c©u chuyÖn “C©y t¸o thÇn” giäng cËu bÐ th× hãng h¸ch “Nµy chóng mµy, vên nµy lµ vên cña tao, tao ®· mua tõ tríc, c©y t¸o nµy còng lµ cña tao, chóng mµy cót ®i n¬i kh¸c mµ ch¬i. CÊm tõ ®©y kh«ng ®îc ®Õn ®©y ch¬i n÷a”. ë ®Çu c©u “ Nµy chóng mµy” t«i ph¶i d»n giäng “Vên nµy lµ vên cña tao, tao ®· mua tõ tríc” ®Õn ®©y t«i ph¶i th¶ giäng tù nhiªn, h¬i lªn giäng mét tý ®Ó thÓ hiÖn tÝnh hªnh hoang cña nh©n vËt. ThÕ nhng khi vÒ cuèi c©u “CÊm kh«ng ®îc ®Õn ®ay ch¬i n÷a” t«i l¹i ph¶i ®ai giäng kÕt hîp víi cö chØ nÐt mÆt ®Ó thÓ hiÖn tÝnh chÊt ®e do¹ trong c©u nãi cña cËu bÐ. §©y còng lµ mét thñ thuËt g©y høng thó cho trÎ, gióp trÎ ghi nhí l©u h¬n h×nh ¶nh nh©n vËt trong chuyÖn, c¶m thô t¸c phÈm mét c¸ch tinh tÕ h¬n. ThÕ cßn giäng “¤ng thÇn c©y t¸o” th× sao ? T«i ph¶i sö dông chÊt giäng åm åm, vang vang v× «ng thÇn cao l¾m, lín l¾m, «ng ë trªn cao nh c©y t¸o thÇn vËy. Nªn kh¸c víi «ng bôt trong chuyÖn “TÊm C¸m”, kh¸c víi bµ tiªn trong c©u chuyÖn “TÝch Chu”, giäng “¤ng thÇn c©y t¸o” cßn pha mét chót g× ®ã khiªu khÝch, chäc tøc ®Ó gîi cho cËu bÐ nhí l¹i “Khi ch¸u ®uæi c¸c b¹n ®i, c¸c b¹n buån l¾m, ch¸u l¹i kh«ng cho c¸c b¹n ¨n mét qu¶ t¸o nµo” thÕ ch¸u cã Ých kû kh«ng ? Dï ë gãc ®é nµo lªn giäng hay xuèng giäng th× c« gi¸o còng ph¶i kÓ nhËp vai víi nh©n vËt, kh«ng thÓ hêi hît, nh thÕ d¹y míi sinh ®éng, thu hót ®îc sù chó ý cña trÎ, kh¶ n¨ng c¶m thô t¸c phÈm sÏ tèt h¬n, gióp trÎ nhanh chãng thuéc chuyÖn. Muèn vËy c« gi¸o ph¶i cÇn kÕt hîp nhuÇn nhuyÔn gi÷a lêi kÓ theo nh÷ng bøc tranh, nh÷ng ®iÖu bé, tranh dùng h×nh mµu s¾c ®Ñp, h×nh ¶nh sinh ®éng ®îc ®a ra ®Ó ë vÞ trÝ hîp lý, trÎ nµo còng dÔ quan s¸t. Nh÷ng bøc tranh ®ã gióp trÎ dÔ dµng c¶m thô t¸c phÈm, trÝ nhí cã chñ ®Þnh cña trÎ, ®îc t¨ng lªn khi lêi nãi cô thÓ ho¸ b»ng h×nh ¶nh, gióp trÎ ghi nhí chuyÖn tèt. Trong chuyÖn cã mét sè tõ khã ®èi víi tÇm nhËn thøc cña trÎ mÉu gi¸o nh thÕ sÏ rÊt khã hiÓu ®ßi hái c« gi¸o ph¶i t×m mäi biÖn ph¸p ®Ó gi¶i thÝch, t«i khong chØ gi¶i thÝch cho trÎ b¨ng lêi nãi mµ cßn kÕt hîp víi ph¬ng ph¸p sö dông trùc quan, v× t duy cña trÎ lµ t duy trùc quan h×nh tîng. 5 SKKN: N©ng cao chÊt lîng d¹y trÎ lµm quen t¸c phÈm v¨n häc. --------------- @ ------------------- VÝ dô: Nh tõ “Hèc c©y” ®Ó gi¶i thÝch tõ nµy cho trÎ hiÓu t«i ®· lµm m« h×nh mét c©y t¸o b»ng xèp, lµm mét miÕng trßn ë gi÷a 3 nh¸nh c©y sao cho miÕng xèp Êy vÉn gi÷ nguyªn nh thÕ. Khi gi¶i thÝch t«i liÒn bãc miÕng xèp ra kÕt hîp vãi lêi nãi lËp tøc trÎ hiÓu ngay “Hèc c©y” lµ mét hè s©u n»m ë gi÷a th©n c©y, chim chãc th¬ng bay vµo tró ma vµ lµm tæ trong ®ã. ChÝnh nhê ®îc gi¶i thÝch b»ng trùc quan nh thÕ, tÝnh ham hiÓu biÕt cña trÎ ®îc ®¸p øng tho¶ m·n vµ chó t©m vµo giê häc mét c¸ch say sa h¬n. Cïng víi viÖc chuÈn bÞ c¸ch kÓ, gi¶i thÝch tõ khã t«i cßn chän ra hÖ thèng c©u hái, ng¾n gän râ rµng dÔ hiÓu nh»m ph¸t huy tÝnh tÝch cùc ho¹t ®éng cña trÎ bao giê hÖ thèng c©u hái còng mang tÝnh tæng qu¸t, ®i tõ dÔ ®Õn khã, tõ bao qu¸t ®Õn chi tiÕt cô thÓ. §Ó hÊp dÉn khi kÓ t«i lµm m« h×nh t¹o ra nh÷ng nh©n vËt trong chuyÖn b»ng rèi que, rèi dÑt. Lóc kÓ sö dông m« h×nh hîp lý, khhi lµm c¸c nh©n vËt ®ã t«i ph¶i cè g¾ng thÓ hiÖn ®îc diÖn m¹o nh©n vËt trªn nÐt mÆt. Khi truyÒn thô t¸c phÈm cho trÎ t«i cßn lµm nh sau: * KÓ lÇn 1: T«i kh«ng sö dông tranh còng nh m« h×nh mµ chØ dïng ®iÖu bé kÕt hîp víi ¸nh m¾t, nÐt mÆt ®Ó thÓ hiÖn diÖn m¹o nh©n vËt, néi dung t¸c phÈm, võa kÓ xong t«i mêi 5 ®Õn 6 trÎ tù ®Æt tªn chuyÖn “C©y t¸o thÇn” sau ®ã t«i viÕt tõ vµ cho trÎ ®äc tõ, ®Õm cã mÊy tõ trong c©u chuyÖn. Nh vËy t«i ®· lång cho trÎ vÒ biÓu tîng to¸n võa lµ ph¸t ©m râ rµng m¹ch l¹c. * KÓ lÇn 2: T«i kÓ diÔn c¶m kÕt hîp cho trÎ quan s¸t tranh, môc ®Ých cña viÖc quan s¸t tranh lµ g©y høng thó vµ gióp trÎ thÊy chÝnh x¸c l¹i nh÷ng h×nh tîng néi dung mµ trÎ cha tëng tîng ®îc ë lÇn kÓ thø nhÊt. Bíc chuyÓn tiÕp: §Ó ®a tranh ra t«i cho trÎ ch¬i trß ch¬i “Trèn c«” tranh t«i ®Æt ë vÞ trÝ trung t©m nªn tÊt c¶ c¸c ch¸u ®Òu ®îc quan s¸t râ. T«i kÕt hîp gi÷a lêi nãi vµ tay chØ c¸c nh©n vËt, khhung c¶nh xung quanh mét c¸ch phï hîp, trong khi kÓ t«i võa kÓ võa bao qu¸t ch¸u. §µm tho¹i vµ kÓ tãm t¾t c©u chuyÖn. Víi hÖ thèng c©u hái ®· chuÈn bÞ s½n t«i ®iÒu khiÓn trÎ tÝch cùc ho¹t ®éng, khuyÕn khhÝch ®éng viªn trÎ gi¬ tay, ph¸t biÓu ý kiÕn, trÎ nµo còng ®îc tr¶ lêi. Trong khi ®µm tho¹i t«i võa l¾ng nghe c©u tr¶ lêi cña trÎ, cø mét c©u hái t«i cho nhiÒu trÎ ®îc nh¾c l¹i nhiÒu lÇn ®Ó söa ch÷a lçi ph¸t ©m, lçi diÔn ®¹t, lçi dïng tõ, cã nh÷ng ch¸u nhót nh¸t kh«ng gi¬ tay ph¸t biÓu t«i còng mêi ch¸u ®Ó khhuyÕn khÝch ®éng viªn ch¸u tr¶ lêi vµ t¹o cho ch¸u tÝnh m¹nh d¹n. PhÇn kÓ tãm t¾t c©u chuyÖn t«i thêng sö dông m« h×nh rèi que, rèi dÑt còng nh tranh t«i lu«n ®Ó m« h×nh ë vÞ trÝ trung t©m ®Ó trÎ dÔ nh×n thÊy vµ còng thuËn 6 SKKN: N©ng cao chÊt lîng d¹y trÎ lµm quen t¸c phÈm v¨n häc. --------------- @ ------------------- tiÖn trong khi sö dông. Bè côc m« h×nh hîp lý kÕt hîp víi giäng kÓ diÔn c¶m, c¸ch ®iÒu khiÓn nh©n vËt xuÊt hiÖn ®óng lóc, t¹o cho giê häc sinh ®éng cuèn hót sù chó ý cña trÎ, t¹o cho trÎ høng thó thÝch nghe c« kÓ chuyÖn. Mçi c©u chuyÖn, bµi th¬ ®Òu cã mét néi dung gi¸o dôc riªng, th«ng qua c©u chuyÖn ®ã t«i gi¸o dôc cho trÎ nh÷ng ®iÒu tèt, biÕt híng thiÖn ®©y còng lµ mét néi dung quan träng, tuú thuéc vµo nhËn thøc cña trÎ mµ t«i ®Æt ra néi dung nh÷ng c©u hái phï hîp víi kh¶ n¨ng t©m lý trÎ. Nh÷ng néi dung ®ã gióp trÎ cã t×nh c¶m s©u s¾c víi ngêi th©n, b¹n bÌ, c« gi¸o vµ c¶nh vËt xung quanh .... Còng qua ®ã rót ra cho trÎ bµi häc b»ng c¸ch c« cho trÎ tù liªn hÖ b¶n th©n, liªn hÖ thùc tÕ. * BiÖn ph¸p 2: Gióp trÎ hiÓu s©u s¾c vÒ néi dung c©u chuyÖn biÕt kÓ diÔn c¶m, biÕt thÓ hiÖn ng÷ ®iÖu cña nh©n vËt. ë biÖn ph¸p nµy yªu cÇu ®îc n©ng dÇn lªn, nªn ®ßi hái c« gi¸o ph¶i cã nghÖ thuËt lªn líp, ®Ó thu hót trÎ viÖc g©y høng thó khi giíi thiÖu bµi còng rÊt quan träng kÝch thÝch suy nghÜ cña trÎ gióp trÎ nhí nhanh tªn chuyÖn, tªn nh©n vËt chÝnh. C« gi¸o cã thÓ giíi thiÖu b»ng c¸ch, cho trÎ xem tranh chuyÖn hoÆc nghe lêi nãi cña nh©n vËt. VÝ dô: C« nãi ®èi tho¹i cña c©u chuyÖn “TÝch Chu”; “Bµ ¬i” bµ ®i ®©u, bµ trë vÒ víi ch¸u, ch¸u sÏ lÊy níc cho bµ uèng “Bµ ¬i” råi hái trÎ ®©y lµ lêi cña ai ? Trong c©u chuyÖn g× ? Dï giíi thiÖu b»ng c¸ch nµo, gi¸n tiÕp hay trùc tiÕp b»ng lêi nãi hay cho trÎ xem tranh th× còng chung cïng môc ®Ých gióp trÎ nhí tªn nh©n vËt, tªn t¸c phÈm. Träng t©m cña phÇn nµy lµ ®µm tho¹i, nªn t«i lu«n lu«n ®éng viªn khuyÕn khÝch trÎ gi¬ tay ph¸t biÓu tÝch cùc ho¸ ho¹t ®éng cña trÎ, xem trÎ lµ vai trß trung t©m. Muèn trÎ c¶m thô t¸c phÈm tèt, hiÓu s©u s¾c néi dung chuyÖn, c©u hái c« gi¸o ph¶i nªu ra cã hÖ thèng phï hîp víi tr×nh ®é nhËn thøc cña trÎ, kh«ng qu¸ cao mµ còng kh«ng qu¸ dÔ ®Ó trÎ tr¶ lêi ®îc, kÝch thÝch suy nghÜ cña trÎ nhng cã rÊt nhiÒu lo¹i c©u hái, c©u hái tùa ®Ò, c©u hái t¸i t¹o. Dï lµ lo¹i c©u hái nµo th× c« gi¸o còng ph¶i biÕt s¾p xÕp theo hÖ thèng, hµnh ®éng cña nh©n vËt, gióp trÎ ghi nhí tr×nh tù cña c©u chuyÖn, hiÓu s©u s¾c néi dung c©u chuyÖn. VÝ dô: ChuyÖn: “Ai ®¸ng khen nhiÒu h¬n”. Ai lµ ®øa con th¬ng mÑ nhÊt ? Vµ ai ®¸ng khen nhiÒu nhÊt ? “Thá anh ...” Sau nh÷ng c©u tr¶ lêi nh thÕ t«i dõng l¹i ®Ó trÎ trao ®æi, tho¶ thuËn sau ®ã ®a ra c©u hái tr¶ lêi, nhËn xÐt nh©n vËt. T«i chó ý ®Õn c¸ch tr¶ lêi cña trÎ ®Æc biÖt ë nh÷ng c©u ®èi tho¹i, t«i cho tõng trÎ råi ®Õn c¶ líp nh¾c l¹i c©u hái. C©u hái nµ khã t«i gîi ý ®Ó trÎ tr¶ lêi chø kh«ng tr¶ lêi thay trÎ, trÎ tr¶ lêi xong t«i ®ãng vai trß “Th ký” tæng hîp ý kiÕn cña trÎ. 7 SKKN: N©ng cao chÊt lîng d¹y trÎ lµm quen t¸c phÈm v¨n häc. --------------- @ ------------------- * BiÖn ph¸p 3: D¹y trÎ kÓ l¹i chuyÖn, biÕt kÓ diÔn c¶m, thÓ hiÖn giäng kÓ cña c¸c nh©n vËt: Nh chóng ta ®· biÕt trÎ mÉu gi¸o thêng thÝch ®îc ngêi kh¸c chó ý ®Õn m×nh, thÝch ®îc ngêi kh¸c khen. V× thÕ ®Ó n»m gän thµnh c«ng ë biÖn ph¸p nµy t«i chØ kÓ l¹i chuyÖn mét lÇn cho trÎ nghe, sau ®ã ®µm tho¹i theo hÖ thèng c©u hái ®· ®Þnh s½n, hái trÎ c¸ch sö dông ng«n ng÷ thÓ hiÖn giäng ®iÖu cña nh©n vËt. VÝ dô: Giäng cña “TÝch Chu” nh thÕ nµo ? Giäng bµ tiªn ra sao ? vµ giäng cña bµ “TÝch Chu” lóc èm nh thÕ nµo ? T«i gîi ý ®Ó trÎ nh¾c l¹i ng÷ ®iÖu mµ trÎ ®· biÕt, ë biÖn ph¸p nµy t«i lu«n lu«n t¹o ra nh÷ng kh«ng khÝ vui t¬i cho trÎ. T«i kh«ng xem ®©y lµ mét giê häc mµ xem ®©y lµ mét buæi thi kÓ chuyÖn thùc thô, t«i ®ãng vai trß lµ ngêi dÉn ch¬ng tr×nh cuéc thi cßn trÎ lµ nh÷ng thÝ sinh nhÝ, ®îc chuÈn bÞ chu ®¸o tõ c¸ch chµo. §èi víi mét tiÕt häc nµy t«i ®· bæ sung hç trî cho sù thµnh c«ng cho tiÊt d¹y kh¸ nhiÒu. §©y lµ biÖn ph¸p tèi u ®Ó tËn dông tiÕt kiÖm ®îc nh÷ng kho¶ng thêi gian lµm quen t¸c phÈm, gi¶i nghÜa tõ khã, söa lçi ph¸t ©m, söa lçi diÔn ®¹t tËp cho trÎ kÓ chuyÖn. Khi trÎ thuéc chuyÖn t«i b¾t ®Çu chuyÓn thÓ c¸c c©u chuyÖn thµnh kÞch b¶n ®Ó trÎ ®ãng kÞch nh»m môc ®Ých kh¾c s©u h×nh ¶nh nh©n vËt trong c©u chuyÖn. Khi trÎ ®ãng kÞch, trÎ thùc sù ®îc nhËp vai, gióp trÎ s¸ng t¹o h¬n khi thÓ hiÖn tÝnh c¸ch nh©n vËt ®Ó trÎ thùc hiÖn tèt vë kÞch t«i ®· giµnh nhiÒu thêi gian dùng c¶nh råi trang phôc ho¸ trang cho trÎ.... TrÎ ®îc mÆc quÇn ¸o ho¸ trang ®éi mò h×nh thµnh c¸c nh©n vËt, trÎ ®îc nhËp vai ®ãng kÞch gióp trÎ ghi l¹i h×nh ¶nh nh©n vËt mét c¸ch râ nÐt, nhí l©u. Lóc trÎ thÓ hiÖn t«i th êng híng dÉn cho trÎ thÓ hiÖn phong c¸ch cña tõng nh©n vËt, kÕt hîp víi ®iÖu bé, cö chØ nÐt mÆt, giäng nãi nh»m gióp trÎ thÓ hiÖn tèt vai diÔn cña m×nh. * BiÖn ph¸p 4: KÕt thóc tiÕt häc. §Ó kÕt thóc tiÕt häc mét c¸ch nhÑ nhµng tho¶i m¸i kh«ng cøng nh¾c t«i ®· nghiªn cøu t×m ra nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau tuú thuéc vµo tõng c©u chuyÖn, tõng bµi th¬. VÝ dô: Trong c©u chuyÖn “Ai ®¸ng khen nhiÒu h¬n”. Qua c©u chuyÖn nµy t«i gi¸o dôc trÎ ph¶i häc tËp “Thá anh” v× thá anh biÕt quan t©m gióp ®ì mÑ vµ mäi ngêi xung quanh. Sau ®ã kÕt thóc cho trÎ ch¬i b»ng trß ch¬i g¾n tranh theo thø tù c©u chuyÖn, diÔn ®¹t ®îc qua néi dung tranh, råi kÕt hîp ®äc bµi th¬ “Lµm anh” ®Ó mçi tiÕt häc vµ bíc chuyÓn tiÕp gi÷a c¸c phÇn mét c¸ch nhÑ nhµng hÊp dÉn. * BiÖn ph¸p 5: Lµm quen mäi lóc, mäi n¬i. 8 SKKN: N©ng cao chÊt lîng d¹y trÎ lµm quen t¸c phÈm v¨n häc. --------------- @ ------------------- §Ó trÎ c¶m thô tèt TPVH còng nh tr¶ lêi tèt c¸c c©u hái vµ hiÓu s©u s¾c néi dung c©u chuyÖn. ViÖc lµm quen cho trÎ ë mäi lóc, mäi n¬i còng lµ mét viÖc lµm rÊt cÇn thiÕt. Mét bíc kh«ng thÓ thiÕu ®îc khi truyÒn thô TPVH lµ ph¶i cho trÎ lµm quen ë mäi lóc, mäi n¬i tríc khi vµo tiÕt d¹y, cô thÓ: C« gi¸o kÓ cho trÎ nghe vµi lÇn, cho trÎ tr¶ lêi qua Ýt lÇn nh÷ng c©u hái trong hÖ thèng c©u hái ®· ®Æt ra trong bµi d¹y. Gi¶ng gi¶i tõ khã, söa lçi diÔn ®¹t, cung cÊp vèn tõ, lµm quen lêi ®èi tho¹i, tËp cho trÎ ch¬i mét sè trß ch¬i hay bµi h¸t, bµi th¬ theo tõng néi dung t¸c phÈm ®Ó phôc vô cho chñ ®Ò c©u chuyÖn chuÈn bÞ kÓ cho trÎ nghe, nh÷ng lóc cho trÎ lµm quen ngoµi giê nh thÕ. T«i kh«ng gß Ðp mµ lu«n lu«n gÇn gòi, nhÑ nhµng uèn n¾n trÎ ®Ó t¹o cho trÎ c¶m gi¸c høng thó, c¶m thô t¸c phÈm. ViÖc häc cña trÎ mÉu gi¸o kh¸c víi trÎ ë ®é tuæi kh¸c, häc g¾n liÒn víi ch¬i “Häc mµ ch¬i, ch¬i mµ häc”. * BiÖn ph¸p 6: Phèi hîp cïng phô huynh. §Ó d¹y tèt bé m«n lµm quen “TPVH” ngoµi kh¶ n¨ng cè g¾ng cña t«i vµ sù gióp ®ì cña Ban l·nh ®¹o nhµ trêng, t«i cßn ®îc sù gióp ®ì cña phô huynh. Phô huynh ch¸u Ngäc ¸nh lµ mét thî méc cã tay nghÒ cao còng ®· ®ãng gióp cho líp t«i nh÷ng khung gç xinh x¾n ®Ó sö dông tranh chuyÖn. Nhê sù t¸c ®éng tÝch cùc cña phô huynh b¶n th©n t«i ngoµi viÖc cè g¾ng d¹y trÎ häc tèt, cßn ph¶i tuyªn truyÒn cho c¸c bËc phô huynh biÕt tÇm quan träng cña viÖc gióp trÎ häc tèt bé m«n lµm quen víi TPVH hiÓu ®îc tÇm quan träng cña bé m«n nh thÕ c¸c phô huynh ®· nhiÖt t×nh gióp ®ì vµ ñng hé t«i. Sau nh÷ng buæi häc t«i cßn tranh thñ trao ®æi néi dung víi phô huynh, nhê phô huynh vÒ nhµ còng cè vµ tËp luyÖn thªm cho ch¸u, gióp cho ch¸u ®îc luyÖn tËp nhiÒu h¬n vµ n¾m v÷ng m«n häc nµy. IV - Mét sè kÕt qu¶ ®¹t ®îc. Qua viÖc thùc hiÖn chuyªn ®Ò vÒ v¨n häc vµ thùc hiÖn nh÷ng biÖn ph¸p trªn t«i ®· ®¹t ®îc kÕt qu¶ nh sau: VÒ phÝa phô huynh ®· nhËn thøc vµ hiÓu râ tÇm quan träng cña bé m«n: Lµm quen TPVH. Nhê sù t×m tßi, häc hái vËn dông nh÷ng biÖn ph¸p nªu trªn. Nªn kÕt qu¶ häc tËp ®· thhu l¹i ë trÎ kh«ng phô lßng mong muèn cña t«i. Kh¶ n¨ng nhËn thøc cña trÎ t¨ng dÇn theo tõng giai ®o¹n. C¸c ch¸u ngµy cµng yªu thÝch khi nghe c« kÓ chuyÖn, ®äc th¬. Kh¶ n¨ng kÓ chuyÖn diÔn c¶m, ®äc th¬ lu lo¸t cña trÎ còng 9 SKKN: N©ng cao chÊt lîng d¹y trÎ lµm quen t¸c phÈm v¨n häc. --------------- @ ------------------- tèt h¬n, ®a sè trÎ thuéc nhiÒu chuyÖn, yªu thÝch c¸c t¸c phÈm v¨n häc vµ m¹nh d¹n h¬n khi kÓ chuyÖn tríc ®¸m ®«ng. KÕt qu¶ cho thÊy kh¶ quan h¬n tríc khi cha ¸p dông c¸c biÖn ph¸p cô thÓ nh sau: * * Khi cha thùc hiÖn biÖn ph¸p * * Khi ®· thùc hiÖn biÖn ph¸p TrÎ thuéc chuyÖn, thuéc th¬: 45% TrÎ thuéc chuyÖn, thuéc th¬: 95%. Giê ®©y t«i ®· yªn t©m h¬n ®èi víi trÎ ë líp t«i. Sè ch¸u nãi l¾p, nãi ngäng gi¶m ®i râ rÖt, c¸c ch¸u ®· diÔn ®¹t m¹ch l¹c, nãi n¨ng lu lo¸t h¬n, ng«n tõ ®Þa ph¬ng ®îc thay thÕ b»ng ng«n tõ phæ th«ng kh¸ chÝnh x¸c. KÕt qu¶ trªn ®©y lµ con sè ®¸ng mõng cña t«i. Giê ®©y trÎ líp t«i ngµy cµng say sa h¬n víi bé m«n lµm quen TPVH. V - Bµi häc kinh nghiÖm: Sau khi ®· ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p ®· nªu ë trªn t«i rót ra nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm cho b¶n th©n m×nh nh sau: §Ó cã mét giê d¹y trÎ tèt m«n lµm quen víi t¸c phÈm v¨n häc cã kÕt qu¶ cao, gi¸o viªn cÇn vËn dông c¸c biÖn ph¸p tÝch hîp tõng néi dung bµi d¹y. - ChuÈn bÞ tèt gi¸o ¸n, ®å dïng trùc quan sinh ®éng, bÒn ®Ñp. - CÇn ngghiªn cøu kü t¸c phÈm. - Cho trÎ lµm quen mäi lóc, mäi n¬i. - TiÕp thu nh÷ng ph¬ng ph¸p míi ®Ó bæ sung kÞp thêi cho tiÕt d¹y. - Häc hái b¹n bÌ qua c¸c giê d¹y mÉu, giê d¹y trªn líp. - KÕt hîp víi phô huynh ®Ó cã sù hç trî. * Nhng bªn c¹nh gi¸o dôc chung c¶ líp t«i cßn chó ý ®Õn nh÷ng trÎ nãi l¾p, nãi ngäng ®Ó cã biÖn ph¸p gióp ®ì söa lçi cho ch¸u ®ã. §èi víi nh÷ng ch¸u cã n¨ng khiÕu t«i t¹o ®iÒu kiÖn båi dìng ®Ó n©ng cao n¨ng khiÕu diÔn ®¹t vÕ kÓ chuyÖn cña trÎ, cßn ®èi víi trÎ yÕu t«i tËn t×nh híng dÉn gióp ®ì, khuyÕn khÝch ®éng viªn ®Ó trÎ theo kÞp b¹n bÌ cïng líp vµ n©ng cao chÊt lîng chung cña líp. Trªn ®©y lµ nh÷ng kinh nghiÖm nhá cña t«i tuy cha ph¶i lµ xuÊt s¾c nhng bÊy nhiªu ®ã lµ sù cè g¾ng nç lùc trong 2 n¨m võa thùc hiÖn nghiªn cøu qua chuyªn ®Ò. VËy bµi viÕt nµy t«i mong muèn nhËn ®îc nh÷ng gãp ý ch©n thµnh cña c¸c ®ång chÝ l·nh ®¹o còng nh b¹n bÌ ®ång nghiÖp gióp cho t«i thùc hiÖn mong muèn ngµy cµng cã nhiÒu s¸ng kiÕn kinh nghiÖm h¬n trong gi¶ng d¹y bé m«n t«i yªu thÝch. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n quý l·nh ®¹o vµ c¸c ®ång nghiÖp. 10