Tài liệu Skkn nâng cao chất lượng dạy học phân môn luyên từ và câu ở lớp 4

S¸ng kiÕn kinh nghiÖm: “ Nâng cao chất lượng dạy học phân môn Luyên từ và câu ở lớp 4” a- §Æt vÊn ®Ò I. Lêi nãi ®Çu M«n TiÕng ViÖt trong ch¬ng tr×nh TiÓu häc nh»m h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cho Häc sinh c¸c kÜ n¨ng sö dông TiÕng ViÖt (nghe, ®äc, nãi, viÕt) ®Ó häc tËp vµ giao tiÕp trong c¸c m«i trêng ho¹t ®éng cña løa tuæi. Gióp häc sinh cã c¬ së tiÕp thu kiÕn thøc ë c¸c líp trªn. Trong bé m«n TiÕng ViÖt th× ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u cã mét nhiÖm vô ®ã lµ cung cÊp nhiÒu kiÕn thøc s¬ gi¶n vÒ viÕt TiÕng ViÖt vµ rÌn luyÖn kÜ n¨ng dïng tõ ®Æt c©u (nãi- viÕt), kÜ n¨ng ®äc cho häc sinh, cô thÓ lµ: 1- Më réng hÖ thèng ho¸ vèn tõ trang bÞ cho häc sinh mét sè hiÓu biÕt c¬ b¶n vÒ tõ vµ c©u. 2- RÌn luyÖn cho häc sinh c¸c kÜ n¨ng dïng tõ ®Æt c©u vµ sö dông dÊu c©u. 3- Båi dìng cho häc sinh thãi quen dïng tõ ®óng, nãi vµ viÕt thµnh c©u, cã ý thøc sö dông tiÕng ViÖt v¨n ho¸ trong giao tiÕp. Bªn c¹nh ®ã, trêng TiÓu häc Chiến Thắng hiÖn nay lµ một ngôi trêng ®¹t chuÈn møc ®é 1 ®Çu tiªn cña huyÖn nhµ, l¹i lµ ng«i trêng cã bÒ dµy vÒ thµnh tÝch trong nhiÒu n¨m häc võa qua. Trêng kh«ng nh÷ng ®îc trang bÞ ®Çy ®ñ vÒ c¬ së vËt chÊt, trang thiÕt bÞ d¹y häc hiÖn ®¹i mµ cßn lµ ng«i trêng cã chÊt lượng d¹y vµ häc lu«n ®øng ë tèp ®Çu trong huyÖn. ChÝnh v× vËy, nhËn thøc râ ®îc yªu cÇu thiÕt thùc cña nhµ trêng còng nh tÇm quan träng cña ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u t«i m¹nh d¹n noi ra sáng kiến kinh nghiệm “ N©ng cao chÊt lîng d¹y häc ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u ë líp 4” . II. Thùc tr¹ng cña vÊn ®Ò nghiªn cøu 1. Thùc tr¹ng a. ThuËn lîi * VÒ phÝa gi¸o viªn: Nhµ trêng lu«n t¹o ®iÒu kiÖn cho c«ng t¸c gi¶ng d¹y, c«ng t¸c thay s¸ch ®¹t kÕt qu¶ tèt nhÊt, gi¸o viªn ®îc häc ch¬ng tr×nh míi, ph¬ng ph¸p d¹y häc míi trong c¸c ®ît chuyªn ®Ò thay s¸ch. Líp häc ®îc trang bÞ ®Çy ®ñ vÒ c¬ së vËt chÊt nh: bµn ghÕ hîp qui chuÈn, b¶ng chèng lo¸, thiÕt bÞ chiÕu s¸ng ®Çy ®ñ, … phôc vô cho viÖc d¹y vµ häc ®îc ®¶m b¶o. Gi¸o viªn lµ ngêi cã tay nghÒ, cã ®Çy ®ñ SGK, s¸ch híng dÉn, tµi liÖu ChuÈn kiÕn thøc vµ ®îc häc vÒ c¸ch sö dông c¸c ph¬ng tiÖn d¹y häc hiÖn ®¹i nh: m¸y tÝnh, ®Ìn chiÕu… §éi ngò gi¸o viªn lu«n yªu nghÒ, cã n¨ng lùc s ph¹m. Ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u ë líp 4 nh×n chung ng¾n gän, cô thÓ ®· ®îc gi¶m Người thực hiện: Phạm Thị Thu Hà 1 Trường TH Chiến Thắng S¸ng kiÕn kinh nghiÖm: “ Nâng cao chất lượng dạy học phân môn Luyên từ và câu ở lớp 4” bít nhiÒu so víi ch¬ng tr×nh Tõ ng÷ - Ng÷ ph¸p cña líp 4 tríc ®©y, ph©n m«n ®· chØ râ 2 d¹ng bµi ®ã lµ: Bµi lÝ thuyÕt vµ bµi tËp thùc hµnh víi ®Þnh híng râ rµng. *VÒ phÝa Häc sinh: - Häc sinh ®· quen víi c¸ch häc tõ ë líp 1, 2, 3 nªn c¸c em ®· biÕt c¸ch lÜnh héi vµ luyÖn tËp thùc hµnh díi sù híng dÉn cña gi¸o viªn - HÇu hÕt c¸c em häc sinh ®Òu ngoan ngo·n, ch¨m chØ häc tËp l¹i ®îc sù quan t©m cña phô huynh häc sinh mua s¾m cho con em c¸c lo¹i s¸ch tham kh¶o, s¸ch híng dÉn t¬ng ®èi ®Çy ®ñ còng gãp phÇn n©ng cao chÊt lîng cña m«n häc LuyÖn tõ vµ c©u nãi riªng, m«n TiÕng ViÖt nãi chung. - C¸c em häc sinh ®Òu ®îc häc 2 buæi/ ngµy. Buæi s¸ng häc lÝ thuyÕt, buæi chiÒu c¸c em ®îc luyÖn tËp thùc hµnh ®Ó cñng cè kh¾c s©u thªm kiÕn thøc. Tõ ®ã gióp c¸c em cã kh¶ n¨ng sö dông thµnh th¹o c¸c bµi tËp thùc hµnh vµ ¸p dông linh ho¹t vµo c¸c ph©n m«n kh¸c. 2. Khã kh¨n - Ai còng cho r»ng khi d¹y ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u thêng kh« khan, khã truyÒn ®¹t ®îc hÕt ý trong bµi häc, do ®Æc thï cña m«n häc, nhÊt lµ trong c¸ch t×m tõ, gi¶i nghÜa tõ hay dïng tõ ®Æt c©u…khiÕn cho häc sinh còng ph¶i tiÕp thu bµi mét c¸ch thô ®éng. - Gi¸o viªn ®«i lóc cßn gi¶ng d¹y theo ph¬ng ph¸p cò, viÖc ph©n chia thêi lîng lªn líp ë m«n d¹y ®«i khi cßn dµn tr¶i, ho¹t ®éng cña c«- trß cã lóc thiÕu nhÞp nhµng, nÆng tÝnh h×nh thøc. - Bªn c¹nh ®ã mét sè phô huynh cha thùc sù quan t©m ®Õn con em m×nh cßn cã quan ®iÓm “tr¨m sù nhê nhµ trêng, nhê c« gi¸o” còng lµm ¶nh hëng ®Õn chÊt lîng häc tËp cña ph©n m«n. - Cã nhiÒu häc sinh cha thËt sù chó träng khi häc m«n TiÕng ViÖt nãi chung, m«n LuyÖn tõ vµ c©u nãi riªng. Trong t©m tëng cña c¸c em vµ mét sè phô huynh häc sinh ®Òu híng cho con em häc m«n To¸n nhiÒu h¬n mµ cha thËt sù chó träng m«n TiÕng ViÖt, coi nhÑ m«n TiÕng ViÖt, cho r»ng, c¸c em chØ cÇn ®äc ®îc, viÕt ®îc lµ ®îc. ChÝnh v× vËy nhiÒu häc sinh kh«ng høng thó víi m«n häc, thê ¬ víi m«n häc vµ lÖ thuéc vµo c¸c lo¹i s¸ch tham kh¶o, s¸ch båi dìng, s¸ch bµi tËp cã s½n ®¸p ¸n, kh«ng chÞu khã häc, suy nghÜ hay chó t©m vµo m«n häc, nhÊt lµ ®èi víi ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u. Do ®ã c¸c em cha thËt sù høng thø víi m«n häc nµy. Theo kÕt qu¶ kh¶o s¸t lÇn thø nhÊt, vµo tuÇn 4 (trung tuÇn th¸ng 9) víi bµi Tõ ®¬n – Tõ ghÐp ë líp 4B, kÕt qu¶ t«i thu ®îc nh sau : Người thực hiện: Phạm Thị Thu Hà 2 Trường TH Chiến Thắng S¸ng kiÕn kinh nghiÖm: “ Nâng cao chất lượng dạy học phân môn Luyên từ và câu ở lớp 4” Líp SÜ sè XÕp lo¹i Kh¸ Trung YÕu b×nh 4B 36 11 12 10 3 Sau khi kiÓm tra kh¶o s¸t, t«i nhËn thÊy r»ng trong bµi lµm cña häc sinh ®¹t ®iÓm trung b×nh vµ yÕu cßn m¾c nhiÒu lçi, c¸ch ph©n biÖt tõ ®¬n, tõ ghÐp cßn cha râ rµng, nhÇm lÉn, cha theo yªu cÇu ®Ò bµi. ChÊt lîng häc sinh trung b×nh vµ yÕu cßn nhiÒu vµ sè häc sinh kh¸, giái cha cao. 3. Nguyªn nh©n cña nh÷ng tån t¹i, yÕu kÐm ®ã. - V× cho r»ng ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u lµ m«n häc kh« khan, kh«ng g©y ®îc høng thó víi häc sinh. Bªn c¹nh ®ã sù tËp trung cña häc sinh l¹i cha bÒn v÷ng, kh¶ n¨ng tËp trung cha cao, hay nãng véi, kh¶ n¨ng ng«n ng÷ cßn thÊp còng lµm ¶nh hëng ®Õn chÊt lîng m«n häc. - MÆc dï häc sinh cã ®ñ s¸ch vë häc tËp nhng nhiÒu em kh«ng chÞu häc mµ phô thuéc hoµn toµn vµo s¸ch cã ®¸p ¸n ®îc in, b¸n s½n. - Cha mÑ häc sinh kh«ng kÞp thêi khuyÕn khÝch, ®éng viªn con em häc tËp. Thêi gian dµnh cho viÖc häc ë nhµ cßn Ýt. §a sè phô huynh häc sinh l¹i cã nguyÖn väng cho con em häc thiªn vÒ m«n To¸n nhiÒu h¬n. - Bªn c¹nh ®ã cßn mét bé phËn häc sinh do bÞ hæng kiÕn thøc tõ líp díi, do kh¶ n¨ng tiÕp thu bµi h¹n chÕ, nªn kh«ng thÓ hoµn thµnh hÖ thèng bµi tËp trªn líp. Tõ nh÷ng tån t¹i nªu trªn t«i ®· rÊt b¨n kho¨n vµ tr¨n trë, lu«n suy nghÜ ®Ó t×m ra nguyªn nh©n cña chÊt lîng m«n LuyÖn tõ vµ c©u. MÆc dï trong gi¶ng d¹y ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u cã nhiÒu thuËn lîi nhng còng kh«ng Ýt khã kh¨n. Song khã kh¨n nµo còng cã híng gi¶i quyÕt, thuËn lîi nµo ®Òu cã thÓ ph¸t huy ®îc nh÷ng khã h¨n ®ã. V× vËy t«i ®· t×m tßi, nghiªn cøu vµ cïng trao ®æi víi mét sè ®ång nghiÖp trong tæ, trong trêng. §îc sù hç trî vµ gióp ®ì cña ®ång nghiÖp, cña l·nh ®¹o nhµ trêng, th«ng qua cuéc häp Cha mÑ häc sinh ®Çu n¨m häc t«i m¹nh d¹n ®Ò ra mét sè biÖn ph¸p kh¾c phôc, c¸ch d¹y phï hîp víi nhËn thøc cña häc sinh nh»m gióp häc sinh cã høng thó víi m«n häc vµ n¾m b¾t bµi mét c¸ch tèt h¬n, n©ng cao chÊt lîng, hiÖu qu¶ cña ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u ë líp 4B, n¨m häc 2013 -2014. Giái B. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò I. C¸c gi¶i ph¸p thùc hiÖn 1. Nghiªn cøu kÜ néi dung ch¬ng tr×nh, yªu cÇu chuÈn kiÕn thøc, kÜ n¨ng cña ph©n m«n luyÖn tõ vµ c©u. 3 Người thực hiện: Phạm Thị Thu Hà Trường TH Chiến Thắng S¸ng kiÕn kinh nghiÖm: “ Nâng cao chất lượng dạy học phân môn Luyên từ và câu ở lớp 4” 1.1. Néi dung ch¬ng tr×nh gåm 62 tiÕt ®îc ph©n nh sau: Mçi tuÇn 2 tiÕt. Häc k× I 32 tiÕt gåm 5 chñ ®iÓm. Häc k× II 30 tiÕt gåm 5 chñ ®iÓm. Mçi chñ ®iÓm häc sinh ®îc häc mét chñ ®Ò t¬ng øng víi tõng chñ ®iÓm ®ã. 1.2. Yªu cÇu kiÕn thøc a. Më réng vµ hÖ thèng ho¸ vèn tõ : M«n TiÕng ViÖt cã 10 ®¬n vÞ häc th× ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u më réng vµ hÖ thèng ho¸ 10 chñ ®iÓm ®ã. b. Trang bÞ c¸c kiÕn thøc gi¶ng d¹y vÒ tõ vµ c©u. * Tõ – CÊu t¹o tiÕng : - CÊu t¹o tõ : Tõ ®¬n, tõ ghÐp vµ tõ l¸y. - Tõ lo¹i : Danh tõ, §éng tõ, TÝnh tõ. * C¸c kiÓu c©u: C©u hái, C©u kÓ, C©u cÇu khiÕn, C©u c¶m. * C¸c dÊu c©u: DÊu chÊm hái, dÊu chÊm than, dÊu hai chÊm, dÊu ngoÆc kÐp, dÊu ngoÆc ®¬n. 1.3. Yªu cÇu kÜ n¨ng vÒ tõ vµ c©u: a. Tõ: - NhËn biÕt ®îc cÊu t¹o cña tiÕng. - Gi¶i c¸c c©u ®è tiÕng liªn quan ®Õn cÊu t¹o cña tiÕng. - NhËn biÕt tõ lo¹i. - §Æt c©u víi tõ ®· cho. - X¸c ®Þnh t×nh huèng sö dông Thµnh ng÷ - Tôc ng÷. b. C©u: - NhËn biÕt c¸c kiÓu c©u. - §Æt c©u theo mÉu. - NhËn biÕt c¸c kiÓu tr¹ng ng÷. - Thªm tr¹ng ng÷ cho c©u. - T¸c dông cña dÊu c©u. - §iÒn dÊu c©u thÝch hîp. c. D¹y tiÕng ViÖt v¨n ho¸ trong giao tiÕp. Th«ng qua néi dung d¹y LuyÖn tõ vµ c©u ë líp 4, båi dìng cho häc sinh ý thøc vµ thãi quen dïng tõ ®óng, nãi viÕt thµnh c©u vµ ý thøc sö dông tiÕng ViÖt trong giao tiÕp phï hîp víi c¸c chuÈn mùc v¨n ho¸. - Ch÷a lçi dÊu c©u. - Lùa chän kiÓu c©u kiÕn thøc, kÜ n¨ng mµ häc sinh cÇn ®¹t ®îc vµ còng nh lµ nhiÖm vô mµ ngêi gi¸o viªn cÇn n¾m v÷ng khi gi¶ng d¹y ph©n m«n nµy. 2. N¾m v÷ng qui tr×nh d¹y luyÖn tõ vµ c©u ë líp 4. Người thực hiện: Phạm Thị Thu Hà 4 Trường TH Chiến Thắng S¸ng kiÕn kinh nghiÖm: “ Nâng cao chất lượng dạy học phân môn Luyên từ và câu ở lớp 4” C¸ch d¹y theo 2 d¹ng bµi lÝ thuyÕt vµ bµi thùc hµnh. 3. VËn dông mét sè ph¬ng ph¸p d¹y häc khi d¹y luyÖn tõ vµ c©u ë líp 4. 3.1. Ph¬ng ph¸p vÊn ®¸p Ph¬ng ph¸p gîi më vÊn ®¸p lµ ph¬ng ph¸p d¹y häc kh«ng trùc tiÕp ®a ra nh÷ng kiÕn thøc ®· hoµn chØnh mµ híng dÉn cho häc sinh t duy tõng bíc mét ®Ó c¸c em tù t×m ra kiÕn thøc míi ph¶i häc. Ph¬ng ph¸p gîi më vÊn ®¸p nh»m t¨ng cêng kÜ n¨ng suy nghÜ, t duy s¸ng t¹o trong qu¸ tr×nh lÜnh héi tri thøc vµ x¸c ®Þnh møc ®é hiÓu bµi còng nh kinh nghiÖm ®· cã cña häc sinh. Gióp c¸c em h×nh thµnh kh¶ n¨ng tù lùc t×m tßi kiÕn thøc. Qua ®ã häc sinh ghi nhí tèt h¬n, s©u s¾c h¬n. Yªu cÇu khi sö dông gi¸o viªn ph¶i lùa chän nh÷ng c©u hái theo ®óng néi dung bµi häc, c©u hái ®a ra ph¶i râ rµng, dÔ dµng phï hîp víi mäi ®èi tîng häc sinh trong cïng mét líp. Gi¸o viªn dµnh thêi gian cho häc sinh suy nghÜ sau ®ã cho häc sinh tr¶ lêi, c¸c em kh¸c nhËn xÐt bæ sung. Ph¬ng ph¸p nµy phï hîp víi c¶ hai lo¹i bµi lÝ thuyÕt vµ thùc hµnh. VD: Khi d¹y bµi Danh tõ (tuÇn 5) môc ®Ých cña bµi lµ häc sinh ph¶i n¾m ®îc Danh tõ lµ g×?- BiÕt t×m danh tõ trõu tîng trong ®o¹n v¨n vµ ®Æt c©u víi danh tõ ®ã. - Gi¸o viªn ®a ra vÝ dô: Mang theo truyÖn cæ t«i ®i Nghe trong cuéc sèng thÇm th× tiÕng xa Vµng c¬n n¾ng, tr¾ng c¬n ma Con s«ng ch¶y cã rÆng dõa nghiªng soi §êi cha «ng víi ®êi t«i Nh con s«ng víi ch©n trêi ®· xa ChØ cßn truyÖn cæ thiÕt tha Cho t«i nhËn mÆt «ng cha cña m×nh. L©m thÞ mü d¹ +H: Em h·y t×m nh÷ng tõ chØ sù vËt trong ®o¹n th¬? Dßng 1: TruyÖn cæ Dßng 5: §êi, cha «ng Dßng 2: Cuéc sèng, tiÕng xa Dßng 6: Con s«ng, ch©n trêi Dßng 3: C¬n n¾ng, c¬n ma Dßng 7: TruyÖn cæ Dßng 4: Con s«ng, rÆng dõa Dßng 8: ¤ng cha. + H: H·y s¾p xÕp c¸c tõ võa t×m ®îc vµo tõng nhãm sau cho thÝch hîp: - Tõ chØ ngêi: ¤ng cha- Cha «ng - Tõ chØ vËt: s«ng, dõa, ch©n trêi. 5 Người thực hiện: Phạm Thị Thu Hà Trường TH Chiến Thắng S¸ng kiÕn kinh nghiÖm: “ Nâng cao chất lượng dạy học phân môn Luyên từ và câu ở lớp 4” - Tõ chØ hiÖn tîng: ma, n¾ng - Tõ chØ kh¸i niÖm : Cuéc sèng, truyÖn cæ, tiÕng xa, ®êi. - Tõ chØ ®¬n vÞ : C¬n, con, rÆng. + H : Nh÷ng tõ ®ã thuéc lo¹i tõ g×? (Danh tõ) + H: VËy danh tõ lµ g×? (Danh tõ lµ nh÷ng tõ chØ sù vËt: ngêi, vËt hiÖn tîng, kh¸i niÖm hoÆc ®¬n vÞ). Nh vËy, qua 4 c©u hái gîi më cho c¸c em h×nh thµnh mét kh¸i niÖm ng÷ ph¸p mµ néi dung cña bµi ®Ò ra. Tãm l¹i ph¬ng ph¸p gîi më vÊn ®¸p ®îc sö dông trong tÊt c¶ tiÕt häc vµ ph¸t huy ®îc tÝnh chñ ®éng s¸ng t¹o cña häc sinh. 3.2. Ph¬ng ph¸p nªu vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. Ph¬ng ph¸p nªu vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò lµ c¸ch mµ gi¸o viªn ®a ra nh÷ng t×nh huèng gîi vÊn ®Ò ®iÒu khiÓn häc sinh ph¸t hiÖn vÇn ®Ò, tù gi¸c ho¹t ®éng, trùc tiÕp chñ ®éng vµ s¸ng t¹o ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò th«ng qua ®ã mµ kiÕn t¹o tri thøc, rÌn luyÖn kÜ n¨ng. T¨ng thªm sù hiÓu biÕt vµ kh¶ n¨ng ¸p dông lÝ thuyÕt vµo gi¶i quyÕt vÊn ®Ò cña thùc tiÔn. N©ng cao kÜ n¨ng ph©n tÝch vµ kh¸i qu¸t tõ t×nh huèng cô thÓ vµ kh¶ n¨ng ®éc lËp còng nh kh¶ n¨ng hîp t¸c trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. Khi sö dông ph¬ng ph¸p nµy, gi¸o viªn cÇn chuÈn bÞ tríc c©u hái sao cho phï hîp víi môc ®Ých, yªu cÇu vµ néi dung cña bµi ®¶m b¶o tÝnh s ph¹m, ®¸p øng víi c¸c ®èi tîng häc sinh, gi¸o viªn cÇn chuÈn bÞ tèt kiÕn thøc ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò mµ häc sinh ®a ra. VD: Khi d¹y bµi më réng vèn tõ “§å ch¬i- trß ch¬i” (tuÇn 16) Gi¸o viªn ®a ra mét sè thµnh ng÷- tôc ng÷ sau: “Ch¬i víi löa”, “ë chän n¬i, ch¬i chän b¹n”, “Ch¬i diÒu ®øt d©y”, “Ch¬i dao cã ngµy ®øt tay”, h·y chän c©u thµnh ng÷, tôc ng÷ thÝch hîp ®Ó khuyªn b¹n: a- NÕu b¹n em ch¬i víi mét sè b¹n h nªn häc kÐm h¼n ®i. b- NÕu b¹n em thÝch trÌo lªn mét chç cao chªnh vªnh, rÊt nguy hiÓm ®Ó tá m×nh gan d¹. - Víi t×nh huèng (a) c¸c em cã thÓ chän thµnh ng÷ tôc ng÷: “ë chän n¬i, ch¬i chän b¹n”. Nhng víi t×nh huèng (b) c¸c em cã thÓ chän 1 hoÆc 2 thµnh ng÷ tôc ng÷ nh:“Ch¬i víi löa” hoÆc “Ch¬i dao cã ngµy ®øt tay” ®Òu ®îc. Người thực hiện: Phạm Thị Thu Hà 6 Trường TH Chiến Thắng S¸ng kiÕn kinh nghiÖm: “ Nâng cao chất lượng dạy học phân môn Luyên từ và câu ở lớp 4” * Tãm l¹i: Víi ph¬ng ph¸p nµy ngêi gi¸o viªn cÇn hiÓu r»ng trong tõng t×nh huèng cô thÓ sÏ cã nhiÒu c¸ch gi¶i quyÕt hay, thÝch hîp ®Ó häc sinh cã thÓ øng dông vµo trong häc tËp, trong cuéc sèng. 3.3. Ph¬ng ph¸p trùc quan. Ph¬ng ph¸p trùc quan lµ ph¬ng ph¸p d¹y häc trong ®ã gi¸o viªn cã sö dông c¸c h×nh ¶nh trùc quan nh»m gióp häc sinh cã biÓu tîng ®óng vÒ sù vËt vµ thu nhËn ®îc kiÕn thøc, rÌn luyÖn kÜ n¨ng theo néi dung bµi häc mét c¸ch thuËn lîi. Thu hót sù chó ý vµ gióp häc sinh hiÓu bµi, ghi nhí bµi tèt h¬n, häc sinh cã thÓ kh¸i qu¸t néi dung bµi vµ ph¸t hiÖn mèi liªn hÖ cña c¸c ®¬n vÞ kiÕn thøc. Gi¸o viªn híng dÉn häc sinh quan s¸t theo néi dung cÇn truyÒn ®¹t. VD: Khi d¹y bµi “§å ch¬i – Trß ch¬i” (tuÇn 15) gi¸o viªn ®a ra 6 bøc tranh trong SGK TiÕng ViÖt 4 tËp 1 (trang 147) ®Ó t×m ra c¸c tõ ng÷ chØ tªn ®å ch¬i – trß ch¬i mµ c¸c em ®îc më réng trong bµi häc. Bøc tranh 1: HS t×m tõ chØ ®å ch¬i: DiÒu – Trß ch¬i: th¶ diÒu. Bøc tranh 2: ®å ch¬i: ®Ìn «ng sao, trèng c¬m, ®Çu s tö – trß ch¬i: móa l©n, ríc ®Ìn, ®¸nh trèng. Bøc tranh 3: ®å ch¬i: d©y, nåi xoong, bóp bª – trß ch¬i: nh¶y d©y, nÊu ¨n, cho bÐ ¨n bét… Bøc tranh 4: ®å ch¬i: m¸y tÝnh, bé xÕp h×nh – trß ch¬i: ®iÖn tö, xÕp h×nh. Bøc tranh 5: ®å ch¬i: d©y, sóng n¸ - trß ch¬i: kÐo co. b¾n sóng. Bøc tranh 6: ®å ch¬i: kh¨n – trß ch¬i: bÞt m¾t b¾t dª… *Tãm l¹i: Sö dông ph¬ng ph¸p trùc quan gi¶ng gi¶i khi d¹y ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u lµ rÊt quan träng v× sÏ khai th¸c ®îc triÖt ®Ó c¸c kªnh h×nh cña bµi häc, nhê ®ã mµ gi¸o viªn gióp häc sinh n¾m bµi mét c¸ch tèt h¬n. 3.4. Ph¬ng ph¸p rÌn luyÖn theo mÉu. Lµ ph¬ng ph¸p d¹y häc mµ gi¸o viªn ®a ra c¸c mÉu cô thÓ qua ®ã híng dÉn häc sinh t×m hiÓu c¸c ®Æc ®iÓm cña mÉu, cÊu t¹o mÉu vµ thùc hiÖn theo mÉu. Gióp häc sinh cã ®iÓm tùa ®Ó lµm bµi ®Æc biÖt lµ víi häc sinh trung b×nh vµ yÕu cßn ®èi víi häc sinh kh¸ giái kh«ng b¾t buéc ph¶i theo mÉu ®Ó häc sinh cã thÓ ph¸t huy ®îc tÝnh tÝch cùc chñ ®éng. 3.5. Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch. §©y lµ ph¬ng ph¸p d¹y häc trong ®ã häc sinh díi sù híng dÉn tæ chøc cña gi¸o viªn tiÕn hµnh t×m hiÓu c¸c dÊu hiÖu theo ®Þnh híng bµi häc tõ ®ã rót ra bµi häc. Gióp häc sinh t×m tßi huy ®éng vèn kiÕn thøc cò cña m×nh ra kiÕn thøc míi. Người thực hiện: Phạm Thị Thu Hà 7 Trường TH Chiến Thắng S¸ng kiÕn kinh nghiÖm: “ Nâng cao chất lượng dạy học phân môn Luyên từ và câu ở lớp 4” T¹o ®iÒu kiÖn cho häc sinh tù ph¸t hiÖn kiÕn thøc (vÒ néi dung vµ h×nh thøc thÓ hiÖn). VD: Khi d¹y bµi “C©u hái vµ dÊu chÊm hái”, tiÕn hµnh nh sau: Bíc 1: Cho häc sinh t×m ra c¸c c©u hái trong bµi tËp ®äc “Ngêi t×m ®êng tíi c¸c v× sao”. C¸c em sÏ t×m ®îc 2 c©u: 1. V× sao qu¶ bãng kh«ng cã c¸nh mµ vÉn bay ®îc? 2. CËu lµm thÕ nµo mµ mua ®îc nhiÒu s¸ch vµ dông cô thÝ nghiÖm nh thÕ? Bíc 2: Ph©n tÝch: H: C©u hái (1) lµ cña ai? (Xi-«n- cèp – xki hái m×nh) H: C©u hái (2) lµ cña ai? (B¹n cña Xi-«n-cèp-xki hái) H: DÊu hiÖu nµo gióp em nhËn ra ®ã lµ c©u hái? (Cuèi c©u cã dÊu chÊm hái) Gi¸o viªn nªu: Khi ®äc c©u hái ph¶i nhÊn m¹nh vµo ý cÇn ®Ó hái. Qua ph©n tÝch cña gi¸o viªn, häc sinh rót ra ®îc bµi häc: 1. C©u hái (cßn gäi lµ c©u nghi vÊn) dïng ®Ó hái vÒ nh÷ng ®iÒu cha biÕt. VD: - Cã ph¶i tr¸i ®Êt quay xung quanh mÆt trêi kh«ng? - B¹n Hoa lµ häc sinh giái µ? 2. PhÇn lín c©u hái lµ ®Ó hái ngêi kh¸c nhng còng cã nh÷ng c©u ®Ó tù hái m×nh. VD: - ChiÕc bót nµy m×nh ®· mua ë ®©u nhØ? - V× sao Tr¸i §Êt l¹i quay nhØ? 3. C©u hái thêng cã c¸c tõ nghi vÊn (cã ph¶i, kh«ng, ph¶i kh«ng, µ,…). Khi viÕt cuèi c©u hái cã dÊu chÊm hái (?). VD: - B¹n ®· häc bµi råi µ? - Chó ®Êt trë thµnh chó §Êt Nung ph¶i kh«ng? Tãm l¹i, trªn ®©y lµ mét sè ph¬ng ph¸p d¹y häc mµ t«i ®· ¸p dông trong gi¶ng d¹y ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u, tuy nhiªn t«i còng nhËn thÊy r»ng kh«ng cã mét ph¬ng ph¸p d¹y häc nµo lµ tèi u. Mçi ph¬ng ph¸p thêng cã mÆt m¹nh - mÆt yÕu cña nã. MÆt m¹nh cña ph¬ng ph¸p nµy sÏ hç trî cho mÆt yÕu cña ph¬ng ph¸p kia. Cho nªn ®Ó tr¸nh nhµm ch¸n cÇn phèi hîp nhiÒu ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y phï hîp víi nhiÒu ®èi tîng häc sinh, cã nh vËy tiÕt häc míi ®¹t kÕt qu¶ tèt. II. C¸c biÖn ph¸p tæ chøc thùc hiÖn. §Ó cã thÓ thùc hiÖn c¸c yªu cÇu vÒ kiÕn thøc, kÜ n¨ng cña ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u theo chuÈn kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng cña bé gi¸o dôc, t«i m¹nh d¹n ®Ò ra mét sè biÖn ph¸p thùc hiÖn d¹y ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u líp 4 nh sau: Người thực hiện: Phạm Thị Thu Hà 8 Trường TH Chiến Thắng S¸ng kiÕn kinh nghiÖm: “ Nâng cao chất lượng dạy học phân môn Luyên từ và câu ở lớp 4” BiÖn ph¸p thø nhÊt: Ph¸t huy ý thøc häc tËp cña häc sinh tõ ®ã båi dìng høng thó häc tËp cho häc sinh qua c¸c bµi häc. Còng nh c¸c ph©n m«n kh¸c cña TiÕng ViÖt, mét trong nh÷ng nhiÖm vô cña ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u lµ båi dìng ý thøc vµ thãi quen sö dông tiÕng ViÖt v¨n ho¸. §Ó thùc hiÖn nhiÖm vô ®ã gi¸o viªn cÇn båi dìng høng thó häc tËp cho häc sinh, häc sinh cÇn cã ý thøc häc tËp ®óng ®¾n. Tríc hÕt ®ã lµ c¸ch lµm cho häc sinh ý thøc ®îc Ých lîi cña viÖc häc ®Ó t¹o ®éng c¬ häc tËp. Cho nªn ë mçi tiÕt d¹y ngêi gi¸o viªn ®Òu cÇn híng ®Õn viÖc h×nh thµnh vµ duy tr× høng thó cho häc sinh. D¹y LuyÖn tõ vµ c©u chÝnh lµ d¹y cho c¸c em kiÕn thøc vÒ tõ ng÷ vµ ng÷ ph¸p nhng gi¸o viªn cÇn ®a ra mét sè thñ ph¸p d¹y häc, h×nh thøc d¹y häc phï hîp víi së thÝch cña c¸c em, ®ã chÝnh lµ c¸c trß thi ®è, c¸c trß ch¬i ®Ó g©y høng thó cho häc sinh trong giê häc, gi¶m bít sù c¨ng th¼ng, nhµm ch¸n. Bªn c¹nh ®ã ngêi gi¸o viªn cÇn thiÕt lËp ®îc mèi quan hÖ hîp t¸c tÝch cùc vµ tèt ®Ñp gi÷a c« vµ trß, gi÷a c¸c trß víi nhau còng sÏ t¹o ®îc høng thó häc tËp cho häc sinh. H×nh thøc tæ chøc d¹y häc hÊp dÉn cïng víi mét bÇu kh«ng khÝ th©n ¸i h÷u nghÞ trong giê häc sÏ t¹o høng thó cho c¶ c« vµ trß. V× vËy, bªn c¹nh viÖc gi¸o dôc tÝnh môc ®Ých kØ luËt, ý thøc vÒ tr¸ch nhiÖm v.v…cho häc sinh, víi mçi gi¸o viªn trùc tiÕp gi¶ng d¹y trong nhµ trêng ph¶i lµ ngêi tæ chøc cuéc sèng ë trêng thËt hÊp dÉn, t¹o niÒm vui, ph¶i phÊn ®Êu sao cho Mçi ngµy c¸c em ®Õn trêng lµ mét ngµy vui. Mçi häc sinh sÏ lu«n mong muèn ph¶i lµ ngêi ®îc h¹nh phóc ngay ngµy h«m nay. Bëi vËy, gi¸o viªn ph¶i thêng xuyªn t×m hiÓu häc sinh muèn viÖc häc diÔn ra nh thÕ nµo? c¸i g× lµm c¸c em thÝch? c¸i g× lµm c¸c em kh«ng thÝch? ®Ó cã thÓ tæ chøc qu¸ tr×nh d¹y häc nh c¸c em mong ®îi. Trong qu¸ tr×nh d¹y häc ngêi gi¸o viªn cÇn chó träng vµo mÆt thµnh c«ng cña trÎ, nh×n nhËn c¸c em theo c¸ch nh×n: em nµo còng ngoan, em nµo còng giái, em nµo còng cè g¾ng. ChØ cã em nµy ngoan, giái, cè g¾ng nhiÒu h¬n, em kia ngoan, giái, cè g¾ng Ýt h¬n mµ th«i. Bªn c¹nh ®ã gi¸o viªn lµ ngêi lu«n n©ng ®ì, khÝch lÖ, th«ng c¶m chó träng vµo mÆt thµnh c«ng cña c¸c em, ®Ò cao tÝnh s¸ng t¹o cña c¸c em. §«i lóc c« gi¸o còng cÇn tá ra ng¹c nhiªn, vui síng, t«n träng nh÷ng s¸ng t¹o cña c¸c em dï lµ rÊt nhá, gióp c¸c em tù ph¸t hiÖn ra ch©n lÝ. Sau cïng lµ c¸ch kiÓm tra ®¸nh gi¸ cña c« gi¸o ®èi víi c¸c em. ViÖc ®¸nh gi¸ trong d¹y häc ®ßi hái ph¶i nghiªm kh¾c nhng kh«ng cã nghÜa lµ kh¾t khe vµ qu¸ chÆt chÏ khi cho ®iÓm.. Cã thÓ ®Æt ra c©u hái ‘‘CÇn ®Æt ra yªu cÇu g× víi c¸c em ®Ó ®¸nh gi¸, cho ®iÓm hîp lÝ nh»m khuyÕn khÝch, häc sinh häc tèt h¬n?’’. Thµnh qu¶ mµ c¸c em 9 Người thực hiện: Phạm Thị Thu Hà Trường TH Chiến Thắng S¸ng kiÕn kinh nghiÖm: “ Nâng cao chất lượng dạy học phân môn Luyên từ và câu ở lớp 4” thÊy ®îc qua sù häc tËp cña m×nh ®îc thÓ hiÖn b»ng nh÷ng ®iÓm sè. ChØ cã ®¹t ®îc thµnh c«ng trong häc tËp míi thùc sù t¹o ra høng thó vµ niÒm say mª cho c¸c em. ChØ cã thµnh c«ng, niÒm tù hµo vÒ thµnh c«ng, c¶m gi¸c xóc ®éng khi thµnh c«ng míi lµ nguån gèc thËt sù cña ham muèn häc tËp. *Tãm l¹i, ®Ó t¹o høng thó trong häc tËp cho häc sinh còng lµ mét nghÖ thuËt trong qu¸ tr×nh d¹y häc cña ngêi gi¸o viªn. T¹o høng thó cho häc sinh trong häc tËp còng chÝnh lµ lµm cho c¸c em thÊy h¹nh phóc trong häc tËp, bëi v× häc lµ h¹nh phóc kh«ng chØ v× nh÷ng lîi Ých mµ nã mang l¹i mµ h¹nh phóc cßn n»m ngay trong chÝnh sù häc tõ ®ã mµ c¸c em n©ng cao ý thøc trong häc tËp. BiÖn ph¸p thø hai: BiÖn ph¸p vÒ tµi liÖu, ®å dïng häc tËp. Ngêi gi¸o viªn ph¶i lµ ngêi gióp häc sinh biÕt c¸ch lùa chän vµ sö dông c¸c tµi liÖu, ®å dïng häc tËp nh thÕ nµo cho phï hîp. Tµi liÖu nµo c¸c em cã thÓ sö dông khi häc ë trªn líp, khi häc ë nhµ, nguån tµi liÖu nµo phï hîp víi c¸c em hay khi nµo th× cã thÓ sö dông s¸ch gi¸o khoa, vë bµi tËp, s¸ch tham kh¶o. Kh«ng chØ sö dông c¸c th«ng tin cã trong s¸ch mµ c¸c em cßn cã thÓ tù t×m tßi, tù lµm lÊy ®Ó trë thµnh ®å dïng häc tËp h÷u Ých. Tõ ®ã häc sinh sÏ chñ ®éng h¬n khi sö dông c¸c lo¹i tµi liÖu mµ kh«ng cßn phô thuéc hay lÖ thuéc vµo s¸ch tham kh¶o. Lµm ®îc ®iÒu nµy còng ®ång nghÜa víi viÖc häc sinh sö dông c¸c lo¹i s¸ch tham kh¶o, cã s½n ®¸p ¸n chØ lµ mét tµi liÖu gióp c¸c em dïng ®Ó so s¸nh víi kÕt qu¶ bµi lµm cña m×nh. BiÖn ph¸p thø ba: BiÖn ph¸p vÒ ph©n chia ®èi tîng häc sinh. §æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc lµ ph¶i ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh, gi¸o viªn cÇn chó ý ®Õn mäi ®èi tîng häc sinh, v× vËy cã thÓ ph©n chia häc sinh ra nhiÒu møc ®é (giái, kh¸, trung b×nh, yÕu) ®Ó cã ph¬ng ph¸p d¹y thÝch hîp. Muèn ph¸t huy ®îc tÝnh tÝch cùc chñ ®éng cña häc sinh ngêi gi¸o viªn ph¶i cã hÖ thèng c©u hái trong mçi bµi thËt cô thÓ phï hîp víi tõng ®èi tîng häc sinh cô thÓ. VD: Khi d¹y bµi “C©u kÓ Ai lµm g×?” (tuÇn17) BT1: §äc ®o¹n v¨n sau: “Trªn n¬ng mçi ngêi mét viÖc. Ngêi lín th× ®¸nh tr©u ra cµy. C¸c cô giµ th× nhÆt cá ®èt l¸. MÊy chó bÐ b¾c bÕp thæi c¬m. C¸c bµ mÑ lom khom tra ng«. C¸c em bÐ ngñ kh× trªn lng mÑ. Lò chã sña om c¶ rõng” råi t×m trong mçi c©u ë ®o¹n v¨n trªn c¸c tõ ng÷: a) ChØ ho¹t ®éng: b) ChØ ngêi hoÆc vËt ho¹t ®éng. Th× häc sinh cã thÓ t×m ®îc: Người thực hiện: Phạm Thị Thu Hà 10 Trường TH Chiến Thắng S¸ng kiÕn kinh nghiÖm: “ Nâng cao chất lượng dạy học phân môn Luyên từ và câu ở lớp 4” + Tõ chØ ho¹t ®éng: ®¸nh tr©u ra cµy, nhÆt cá ®èt l¸, ngñ kh× trªn lng mÑ, b¾c bÕp thæi c¬m, lom khom tra ng«, sña om c¶ rõng. + Tõ chØ ngêi hoÆc vËt ho¹t ®éng: ngêi lín, c¸c cô giµ, mÊy chó bÐ, c¸c em bÐ, lò chã. Lóc nµy gi¸o viªn g¹ch ch©n nh÷ng tõ ng÷ mµ c¸c em ®· t×m ®îc. Sau ®ã tiÕn hµnh hái: Em h·y ®Æt c©u hái cho tõng tõ chØ ho¹t ®éng? Th× häc sinh nªu: Ngêi lín lµm g×? C¸c cô giµ lµm g×?... Gi¸o viªn cÇn chó ý ®Õn mäi ®èi tîng häc sinh trong giê häc ®Ó cho tÊt c¶ c¸c em ®Òu ®îc nãi, ®Òu ®îc lµm viÖc phï hîp víi kh¶ n¨ng t duy. BiÖn ph¸p thø t: BiÖn ph¸p vÒ ph©n bè thêi gian häc tËp. §Ó n©ng cao chÊt lîng d¹y häc ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u líp 4, viÖc ph©n bè thêi gian häc tËp cho häc sinh mét c¸ch hîp lÝ còng lµ mét yÕu tè quan träng cña sù thµnh c«ng. Ngêi gi¸o viªn ph¶i biÕt phèi kÕt hîp nhÞp nhµng c¸c ho¹t ®éng d¹y häc vµ ph©n chia thêi gian cña tõng ho¹t ®éng ®ã phï hîp trong mçi tiÕt häc, mçi bµi häc cô thÓ. Tr¸nh t×nh tr¹ng hÕt tiÕt häc mµ kh«ng hÕt bµi hoÆc ngîc l¹i t¹o c¬ héi cho häc sinh kh«ng lµm viÖc. §iÒu nµy còng gióp Ých cho häc sinh trong viÖc tù ph©n bè thêi gian häc ë nhµ hîp lÝ, mang l¹i hiÖu qu¶. BiÖn ph¸p thø n¨m: BiÖn ph¸p kÌm cÆp häc sinh yÕu. *VÒ phÝa gi¸o viªn: Víi ®èi tîng lµ häc sinh yÕu cÇn gióp c¸c em x¸c ®Þnh ®îc m¹ch kiÕn thøc trong ch¬ng tr×nh ®îc s¾p xÕp theo vßng trßn ®ång t©m, tuú theo ë mçi líp mµ cã nh÷ng yªu cÇu kh¸c nhau.Tõ ®ã gióp häc sinh yÕu n¾m ch¾c nh÷ng kiÕn thøc ë líp díi, bæ xung nh÷ng lç hæng vÒ kiÕn thøc ë líp díi th× ®Õn líp 4 c¸c em sÏ n¾m kiÕn thøc mét c¸ch dÔ dµng h¬n, ph¸t huy ®îc nh÷ng kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng häc sinh ®· ®¹t ë líp 1, 2, 3 theo hÖ thèng l«gic. VD: ë líp 1, c¸c em ®îc häc vÒ ©m – vÇn, häc sinh t×m tiÕng cã vÇn míi häc, nãi c©u chøa tiÕng míi häc, th× líp 4 c¸c em sÏ ®îc häc kÜ h¬n vÒ cÊu t¹o cña tiÕng: tiÕng thêng gåm cã 3 bé phËn: ©m ®Çu – vÇn – thanh (cã tiÕng kh«ng cã ©m ®Çu). Hay chØ mét kh¸i niÖm “C©u hái vµ dÊu chÊm hái” ë líp 2 häc sinh míi chØ cÇn ®¹t yªu cÇu: chän dÊu chÊm hay dÊu hái ®Ó ®iÒn vµo « trèng; ë líp 3, c¸c em ph¶i ®Æt vµ tr¶ lêi c©u hái ; nhng ®Õn líp 4 c¸c em kh«ng nh÷ng ph¶i hiÓu kh¸i niÖm mµ cßn ph¶i biÕt gi÷ lÞch sù khi ®Æt c©u hái, tr¸nh nh÷ng c©u hái lµm phiÒn lßng ngêi kh¸c. VD: B¹n cã thÓ chê hÕt tiÕt sinh ho¹t, chóng m×nh cïng nãi chuyÖn ®îc kh«ng? 11 Người thực hiện: Phạm Thị Thu Hà Trường TH Chiến Thắng S¸ng kiÕn kinh nghiÖm: “ Nâng cao chất lượng dạy học phân môn Luyên từ và câu ở lớp 4” Ph¶i biÕt sö dông c©u hái vµo môc ®Ých kh¸c, kh«ng chØ dõng l¹i ë hái nh÷ng ®iÒu muèn biÕt mµ cßn ph¶i biÕt dïng c©u hái ®Ó thÓ hiÖn th¸i ®é, khen, chª, kh¼ng ®Þnh, phñ ®Þnh, yªu cÇu, mong muèn. *VÒ phÝa gia ®×nh: Gi¸o viªn cÇn gÆp gì, trao ®æi víi phô huynh häc sinh häc yÕu cïng phèi kÕt hîp ®Ó gióp ®ì, kÌm cÆp c¸c em. Th«ng qua bµi tËp ®îc giao ë líp, vÒ nhµ phô huynh cÇn dµnh thêi gian cho c¸c em häc tËp ®Ó hoµn thµnh c¸c bµi tËp ®ã. Theo t×nh tr¹ng hiÖn nay, häc sinh chØ häc trªn líp cßn vÒ nhµ hÇu nh lµ kh«ng häc, nhÊt lµ víi ®èi tîng häc sinh yÕu. §ã lµ mét lèi suy nghÜ sai lÇm cña mét sè bËc phô huynh vµ häc sinh mµ gi¸o viªn cÇn trao ®æi víi phô huynh ®Ó lo¹i bá. MÆt kh¸c, mét sè cha mÑ thêng vin cí bËn c«ng viÖc lµm ¨n nªn coi nhÑ viÖc häc ë nhµ cña con c¸i, kh«ng ®Ó ý ®Õn viÖc con em m×nh häc c¸i g×? häc thÕ nµo? V× vËy nhiÖm vô häc tËp cña häc sinh kh«ng thÓ t¸ch rêi khái yÕu tè gia ®×nh bëi ®©y chÝnh lµ ®éng lùc c¬ b¶n thóc ®Èy c¸c em phÊn ®Êu cho sù häc cña m×nh. *VÒ phÝa b¹n bÌ: Gi¸o viªn còng cÇn tranh thñ sù trao ®æi th«ng tin, häc hái lÉn nhau gi÷a häc sinh víi häc sinh. §«i khi qua c¸ch nãi n«m na cña b¹n bÌ l¹i gióp cho ®èi tîng häc sinh yÕu thÊy ®¬n gi¶n vµ dÔ hiÓu h¬n. Ch¼ng ph¶i “Häc thÇy kh«ng tµy häc b¹n” ®ã sao. Giao cho häc sinh kh¸ thêng xuyªn kÌm cÆp häc sinh yÕu cïng hëng øng thi ®ua “§«i b¹n cïng tiÕn”. Cïng nhau tham gia c¸c ho¹t ®éng ngoµi giê lªn líp nh c¸c giê ch¬i, giê chµo cê, c¸c cuéc täa ®µm, trao ®æi, sinh ho¹t, c¸c em sÏ thÊy thÝch thó vµ tù gi¸c tÝch luü ®îc vèn tõ, vèn kiÕn thøc cho m×nh. VD : Qua bµi Më réng vèn tõ §å ch¬i – Trß ch¬i c¸c em còng thÊy ®îc nh÷ng trß ch¬i nµo cã lîi, nh÷ng trß ch¬i nµo cã h¹i, nªn tr¸nh. Th«ng qua c¸c cuéc täa ®µm trao ®æi ®ã, c¸c em sÏ häc ®îc ë b¹n bÌ ®Ó ®Æt c©u hái mét c¸ch lÞch sù, tr¸nh hái trèng kh«ng hoÆc nh÷ng c©u hái tß mß thiÕu tÕ nhÞ. BiÕt gi÷ phÐp lÞch sù khi bµy tá yªu cÇu, ®Ò nghÞ víi mäi ngêi xung quanh. *VÒ ph¬ng tiÖn, thiÕt bÞ: gi¸o viªn cÇn tËn dông vµ sö dông mét c¸ch triÖt ®Ó c¸c ®å dïng vµ trang thiÕt bÞ d¹y häc kh«ng chØ trong qu¸ tr×nh d¹y häc mµ cßn ®ãng gãp mét phÇn kh«ng nhá trong viªc gióp ®ì häc sinh yÕu. Víi ®èi tîng häc sinh yÕu kh¶ n¨ng t duy trõu tîng thÊp do ®ã cÇn t¨ng cêng, hç trî c¸c em vÒ kh¶ n¨ng t duy b»ng h×nh ¶nh, b»ng ©m thanh… b»ng trùc quan sinh ®éng sÏ gióp c¸c em tiÕp thu bµi tèt h¬n, hiÖu qu¶ h¬n. BiÖn ph¸p thø s¸u: BiÖn ph¸p vÒ lËp kÕ ho¹ch bµi häc. Gi¸o viªn cÇn n¾m v÷ng néi dung c¬ b¶n cña tõng bµi häc trong SGK vµ nh÷ng híng dÉn cô thÓ vÒ môc tiªu cÇn ®¹t. Tuú theo ®Æc ®iÓm cña tõng bµi häc mµ 12 Người thực hiện: Phạm Thị Thu Hà Trường TH Chiến Thắng S¸ng kiÕn kinh nghiÖm: “ Nâng cao chất lượng dạy học phân môn Luyên từ và câu ở lớp 4” x©y dùng kÕ ho¹ch bµi gi¶ng cho phï hîp. Song, cho dï thÕ nµo còng cÇn cã ®Çy ®ñ c¸c ho¹t ®éng líp vµ tæ chøc c¸c ho¹t ®éng ®ã mét c¸ch phong phó, phèi hîp linh ho¹t c¸c ph¬ng ph¸p vµ h×nh thøc cho phï hîp víi néi dung cña bµi d¹y vµ chñ ®iÓm cña bµi ®ã. Cã thÓ sö dông linh ho¹t nhiÒu h×nh thøc d¹y häc trong cïng mét tiÕt d¹y. §ã lµ c¸c h×nh thøc tæ chøc: lµm viÖc c¸ nh©n, trao ®æi nhãm, ®µm tho¹i g©y høng thó cho häc sinh tr¸nh nhµm ch¸n ®¬n ®iÖu. VD: Khi d¹y bµi Më réng vèn tõ íc m¬ (tuÇn 9) Bµi tËp 2: Häc sinh th¶o luËn nhãm ®«i T×m thªm nh÷ng tõ cïng nghÜa víi “íc m¬” - HS 1 t×m tõ b¾t ®Çu tõ tiÕng “íc”: íc ao, … - HS 2 t×m tõ b¾t ®Çu tõ tiÕng ‘‘m¬’’: m¬ méng, ... - HS 2 t×m tõ b¾t ®Çu tõ tiÕng “íc”: íc mong, ... - HS 1 t×m tõ b¾t ®Çu tõ tiÕng ‘‘m¬’’: m¬ íc, ... BT 3 : Nªu yªu cÇu viÕt thªm nh÷ng tõ : ®Ñp ®Ï, viÓn v«ng, cao c¶, lín, nho nhá, k× quÆc, d¹i dét, chÝnh ®¸ng... vµo sau tõ íc m¬ thÓ hiÖn sù ®¸nh gi¸ : + HS th¶o luËn nhãm 4. - §¸nh gi¸ cao: íc m¬ ®Ñp, íc m¬ chÝnh ®¸ng, íc m¬ cao c¶, íc m¬ lín, íc m¬ ®Ñp ®Ï. - §¸nh gi¸ kh«ng cao: íc m¬ b×nh thêng, íc m¬ nho nhá. - §¸nh gi¸ thÊp: íc m¬ k× quÆc, íc m¬ d¹i dét, íc m¬ viÓn v«ng, íc m¬ tÇm thêng. BT 4: Nªu VD vÒ 1 lo¹i íc m¬ nãi trªn. + Bµi nµy cho häc sinh lµm viÖc c¸ nh©n. VD: +¦íc m¬ ®îc ®¸nh gi¸ cao: §ã lµ nh÷ng íc m¬ v¬n lªn lµm nh÷ng viÖc cã Ých cho mäi ngêi nh: - ¦íc m¬ häc giái ®Ó trë thµnh b¸c sÜ/ kÜ s… - ¦íc m¬ chinh phôc vò trô… + ¦íc m¬ ®îc ®¸nh gi¸ kh«ng cao: §ã lµ nh÷ng íc m¬ gi¶n dÞ, thiÕt thùc, cã thÓ thùc hiÖn ®îc kh«ng cÇn nç lùc lín: - ¦íc m¬ cã truyÖn ®äc/ cã xe ®¹p/ cã mét ®å ch¬i… + ¦íc m¬ bÞ ®¸nh gi¸ thÊp: §ã lµ nh÷ng íc m¬ phi lÝ, kh«ng thÓ thùc hiÖn ®îc hoÆc lµ nh÷ng íc m¬ Ých kØ, cã lîi cho b¶n th©n nhng g©y h¹i cho ngêi kh¸c: - ¦íc m¬ ®îc xem ti vi suèt ngµy/ íc kh«ng ph¶i häc mµ vÉn ®îc ®iÓm cao… - ¦íc m¬ thÓ hiÖn lßng tham kh«ng ®¸y cña vî «ng l·o ®¸nh c¸. - ¦íc m¬ tÇm thêng – íc ®îc ¨n dåi chã – Ba ®iÒu íc.v.v… 13 Người thực hiện: Phạm Thị Thu Hà Trường TH Chiến Thắng S¸ng kiÕn kinh nghiÖm: “ Nâng cao chất lượng dạy học phân môn Luyên từ và câu ở lớp 4” Tãm l¹i, vËn dông linh ho¹t c¸c h×nh thøc d¹y häc sÏ lµm cho líp häc s«i næi, g©y høng thó cho häc sinh sÏ gióp häc sinh tiÕp thu bµi häc mét c¸ch tèt h¬n, n¾m v÷ng néi dung cña bµi häc. Bªn c¹nh ®ã, gi¸o viªn cÇn ph¶i cã dù kiÕn vÒ c¸c c©u tr¶ lêi cña häc sinh vµ c¸c t×nh huèng s ph¹m cã thÓ x¶y ra trong mçi ho¹t ®éng tõ ®ã cã biÖn ph¸p gi¶i quyÕt, ®iÒu chØnh kÞp thêi. ViÖc tæ chøc c¸c ho¹t ®éng häc tËp cã t¸c dông rÊt lín ®Õn viÖc gi¶ng d¹y ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u, gióp häc sinh biÕt quý träng vµ gi÷ g×n sù trong s¸ng cña tiÕng ViÖt tõ ®ã h×nh thµnh cho c¸c em nh©n c¸ch sèng vµ kÜ n¨ng sèng. Do ®ã ®Ó cã kÕt qu¶ cao trong tiÕt d¹y LuyÖn tõ vµ c©u gi¸o viªn cÇn lËp kÕ ho¹ch bµi häc chu ®¸o, cÈn thËn chuÈn bÞ vÒ mäi mÆt cho tiÕt d¹y. ViÖc lµm nµy ph¶i diÔn ra tríc khi thi c«ng bµi d¹y trªn líp häc. C. PhÇn kÕt luËn I. KÕt qu¶ nghiªn cøu Qua qu¸ tr×nh võa nghiªn cøu võa ¸p dông vµo thùc tÕ gi¶ng d¹y t«i nhËn thÊy r»ng nh÷ng ph¬ng ph¸p d¹y häc mµ t«i ¸p dông ®· cã nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng vui mõng vµ phÊn khëi. Sau khi ¸p dông c¸ch ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y theo ®Ò tµi, t«i ®· kh¶o s¸t lÇn 2 vµo tuÇn 14 cuèi th¸ng 11 víi bµi tËp T×m Danh tõ - §éng tõ – TÝnh tõ trong ®o¹n v¨n. KÕt qu¶ thu ®îc nh sau : Líp SÜ sè 4C 36 XÕp lo¹i Kh¸ Trung b×nh 10 1 Giái 25 YÕu 0 KÕt qu¶ kh¶o s¸t cho thÊy chÊt lîng häc tËp ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u Líp 4C ®· ®îc n©ng lªn tr«ng thÊy. Cô thÓ trong bµi lµm cña c¸c em ®· thÓ hiÖn hiÓu vµ ph©n biÖt ®îc tõ lo¹i mét c¸ch râ rµng, biÕt sö dông tõ lo¹i trong ®Æt c©u vµ viÕt v¨n. KÕt qu¶ trªn ®· minh chøng cho c¸ch lµm nh ®· nªu lµ hiÖu qu¶ vµ ®i ®óng theo sù chØ ®¹o cña nhµ trêng vµ cña ngµnh ®Ò ra. Cho ®Õn nay t«i vÉn tiÕp tôc thùc hiÖn vµ ph¸t huy nh÷ng mÆt ®¹t ®îc, kh¾c phôc nh÷ng mÆt cßn tån t¹i ®Ó n¨ng cao chÊt lîng d¹y häc h¬n n÷a. Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu t«i xin rót ra mét sè kÕt luËn sau : - Tríc hÕt gi¸o viªn ph¶i lµ ngêi n¾m v÷ng ch¬ng tr×nh, kiÕn thøc, kÜ n¨ng tiÕng ViÖt, cã vèn sèng phong phó. - Thùc sù yªu nghÒ, cã t©m huyÕt víi nghÒ. Người thực hiện: Phạm Thị Thu Hà 14 Trường TH Chiến Thắng S¸ng kiÕn kinh nghiÖm: “ Nâng cao chất lượng dạy học phân môn Luyên từ và câu ở lớp 4” - Thêng xuyªn häc hái trau dåi kiÕn thøc, nghiªn cøu tµi liÖu, s¸ch b¸o... giao lu häc hái ®ång nghiÖp cã nhiÒu kinh nghiÖm ®Ò ngµy cµng lµm phong phó thªm vèn kiÕn thøc, kÜ n¨ng cho m×nh. - Cã ph¬ng ph¸p nghiªn cøu bµi, so¹n bµi, thiÕt kÕ bµi häc mét c¸ch khoa häc, s¸ng t¹o, linh ho¹t. - T¹o sù giao tiÕp cëi më, th©n thiÖn víi häc sinh, mÉu mùc trong lêi nãi, viÖc lµm, th¸i ®é, cö chØ. Cã t©m hån trong s¸ng lµnh m¹nh ®Ó häc sinh noi theo. - Gi¸o viªn lµ ngêi kh¬i dËy niÒm say mª høng thó cña häc sinh víi ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u nãi riªng, m«n TiÕng ViÖt nãi chung. Lu«n phèi hîp víi gia ®×nh ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn tèt nhÊt cho c¸c em tham gia häc tËp. Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu, xuÊt ph¸t tõ thùc tÕ chÊt lîng häc tËp ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u ë Líp 4B trêng TiÓu häc Chiến Thắng NhÊt n¨m häc 2013 – 2014, t«i m¹nh d¹n ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p nh»m n©ng cao chÊt lîng d¹y häc ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u ë Líp 4B nh sau: BiÖn ph¸p thø nhÊt: Ph¸t huy ý thøc häc tËp cña häc sinh tõ ®ã båi dìng høng thó häc tËp cho häc sinh qua c¸c bµi häc. BiÖn ph¸p thø hai: BiÖn ph¸p vÒ tµi liÖu, ®å dïng häc tËp. BiÖn ph¸p thø ba: BiÖn ph¸p vÒ ph©n chia ®èi tîng häc sinh. BiÖn ph¸p thø t: BiÖn ph¸p vÒ ph©n bè thêi gian häc tËp. BiÖn ph¸p thø n¨m: BiÖn ph¸p kÌm cÆp häc sinh yÕu (c¸c ®èi tîng kÌm cÆp häc sinh yÕu lµ: gi¸o viªn, gia ®×nh, b¹n bÌ vµ díi sù hç trî cña ph¬ng tiÖn, thiÕt bÞ d¹y häc). BiÖn ph¸p thø s¸u: BiÖn ph¸p vÒ lËp kÕ ho¹ch bµi häc. III. KiÕn nghÞ, ®Ò xuÊt. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi: “ N©ng cao chÊt lîng gi¶ng d¹y ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u ë líp 4” t«i ®· tham kh¶o c¸c tµi liÖu d¹y häc cña ph©n m«n còng nh häc hái kinh nghiÖm tõ b¹n bÌ ®ång nghiÖp, ®Ò tµi ®· hoµn thµnh vµ ®· d¹y thùc nghiÖm ë líp 4B n¨m häc 2013 – 2014. Tuy nhiªn trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi ch¾c ch¾n sÏ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, t«i rÊt mong ®îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c ®ång chÝ l·nh ®¹o còng nh b¹n bÌ ®ång nghiÖp ®Ó ®Ò tµi cña t«i cã tÝnh kh¶ thi h¬n còng nh ph¹m vi sö dông ®îc réng r·i h¬n. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Thèng NhÊt, ngµy 12 th¸ng 11 n¨m 2014. Ngêi viÕt Người thực hiện: Phạm Thị Thu Hà 15 Trường TH Chiến Thắng S¸ng kiÕn kinh nghiÖm: “ Nâng cao chất lượng dạy học phân môn Luyên từ và câu ở lớp 4” Phạm Thị Thu Hà Nhận xét đánh giá của Hội đồng khoa học nhà Trường ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………… Người thực hiện: Phạm Thị Thu Hà 16 Trường TH Chiến Thắng