Mét vµi kinh nghiÖm vÒ d¹y - häc lo¹i bµi
híng dÉn ®äc thªm
§Ò c¬ng s¬ lîc
A. §Æt vÊn ®Ò
B. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò
I. C¬ së lÝ luËn vµ c¬ së thùc tiÔn
1. C¬ së lÝ luËn
a. Sè lîng bµi híng dÉn ®äc thªm trong ch¬ng tr×nh ng÷ v¨n
THCS.
b. VÞ trÝ cña lo¹i bµi nµy trong ch¬ng tr×nh Ng÷ V¨n.
c. §Æc trng c¬ b¶n vÒ ph¬ng ph¸p d¹y häc lo¹i bµi nµy.
2. c¬ së thùc tiÔn
a. Thùc tr¹ng d¹y häc lo¹i bµi nµy
b. KÕt qu¶.
II. Mét vµi kinh nghiÖm d¹y häc lo¹i bµi híng dÉn ®äc thªm.
1. VÒ nguyªn t¾c.
2. VÒ ph¬ng ph¸p.
a. Ph¬ng ph¸p d¹y häc phÇn chó thÝch.
b. Ph¬ng ph¸p d¹y häc phÇn ®äc - hiÓu v¨n b¶n.
Bíc 1: Híng dÉn ph¬ng ph¸p ®äc v¨n b¶n.
Bíc 2: Híng dÉn ph¬ng ph¸p t×m hiÓu v¨n b¶n.
c. Híng dÉn häc phÇn tæng kÕt.
C. Mét thiÕt kÕ minh ho¹:
(Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn lng mÑ - NguyÔn Khoa §iÒm)
D. KÕt qu¶ thùc nghiÖm kinh nghiÖm.
E. KÕt luËn.
G. Tµi liÖu tham kh¶o.
1
Trêng THCS Xu©n Thñy
Hå ThÞ Minh Ngäc
Mét vµi kinh nghiÖm vÒ d¹y - häc lo¹i bµi
híng dÉn ®äc thªm
Mét vµi kinh nghiÖm vÒ d¹y - häc
lo¹i bµi híng dÉn ®äc thªm
A. §Æt vÊn ®Ò
§èi víi viÖc d¹y häc Ng÷ V¨n, ph¬ng ph¸p d¹y häc truyÒn thèng lÊy
gi¸o viªn lµm trung t©m ®· thèng trÞ hµng chôc n¨m trong nhµ trêng, trë thµnh
mét tËp qu¸n cã søc × khã thay ®æi. Thñ tíng Ph¹m V¨n §ång gäi ®ã lµ c¸ch
häc theo ®iÖu "s¸o" nghÜa lµ chØ b¾t chíc vµ lÆp l¹i, kh«ng hÒ cã tÝnh s¸ng t¹o,
hiÖu qu¶ ®¹t ®îc thÊp. T×nh h×nh ®ã ®Æt ra mét vÊn ®Ò bøc thiÕt ®èi víi ®«i ngò
gi¸o viªn nãi riªng, víi ngµnh gi¸o dôc nãi chung lµ ph¶i ®æi míi.
H¹t nh©n cña sù ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc lµ lÊy häc sinh lµm trung
t©m, ®Ò cao vai trß cña ngêi häc nh»m ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng, s¸ng
t¹o cña häc sinh. Ngêi thÇy tæ chøc c¸c ho¹t ®éng nhËn thøc vµ cã vai trß
quyÕt ®Þnh ®èi víi qu¸ tr×nh tæ chøc ho¹t ®éng cña trß.
Thùc tÕ tõ khi ®æi míi ®Õn nay, gi¸o dôc tÝch cùc theo híng coi häc sinh
lµ trung t©m kh«ng chØ ®a l¹i mét søc sèng míi cho gi¸o dôc ë thêi ®¹i míi mµ
còng lµ con ®êng cã triÓn väng ®Ó nhËn thøc l¹i c¬ chÕ d¹y häc V¨n, ®Æc biÖt
lµ d¹y t¸c phÈm v¨n ch¬ng trong nhµ trêng.
ViÖc ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc V¨n t¸c ®éng ®Õn viÖc thay ®æi
ch¬ng tr×nh, néi dung s¸ch gi¸o khoa, c¸ch ®¸nh gi¸ häc sinh ... Mét trong
nh÷ng sù ®æi míi cã thÓ nhËn râ ®ã lµ néi dung ch¬ng tr×nh. Trong ch¬ng
tr×nh Ng÷ V¨n THCS , bªn c¹nh lo¹i bµi d¹y häc theo nghÜa truyÒn thèng: ThÇy
vµ trß cïng ho¹t ®éng t×m hiÓu toµn bé gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt t¸c phÈm
(v¨n b¶n) th× cßn cã lo¹i bµi kh¸c - lo¹i bµi "híng dÉn ®äc thªm".
§©y kh«ng ph¶i lµ lo¹i bµi míi, nh÷ng v× cha cã mét gi¸o tr×nh nµo cña
trêng S ph¹m ®Þnh híng mét c¸ch râ rµng cô thÓ ph¬ng ph¸p d¹y häc nªn
hÇu hÕt gi¸o viªn hÕt søc lóng tóng khi d¹y lo¹i bµi híng dÉn ®äc thªm nµy.
Qua qu¸ tr×nh d¹y häc, tù t×m tßi, häc hái thªm ®ång nghiÖp chóng t«i
dÇn dÇn h×nh thµnh cho m×nh mét c¸ch, ph¬ng ph¸p d¹y - häc lo¹i bµi nµy vµ
bíc ®Çu cã kÕt qu¶. Trong ph¹m vÞ mét s¸ng kiÕn kinh nghiªm, xin ®îc nªu
mét vµi kinh nghiÖm cña b¶n th©n vÒ d¹y lo¹i bµi híng dÉn ®äc thªm trong
ch¬ng tr×nh Ng÷ v¨n líp 9.
2
Trêng THCS Xu©n Thñy
Hå ThÞ Minh Ngäc
Mét vµi kinh nghiÖm vÒ d¹y - häc lo¹i bµi
híng dÉn ®äc thªm
B. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò
I. C¬ së lÝ luËn vµ c¬ së thùc tiÔn
1. C¬ së lÝ luËn:
a. Trong cÊu tróc ch¬ng tr×nh Ng÷ V¨n THCS lo¹i bµi híng dÉn ®äc thªm
chiÕm dung lîng kh¸ nhiÒu.
Cô thÓ:
B¶ng thèng kª c¸c v¨n b¶n híng dÉn ®äc thªm
trong ch¬ng tr×nh Ng÷ V¨n THCS
TT
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
Líp
6
6
6
6
6
6
6
6
7
7
7
8
8
9
9
9
9
Tªn bµi
- V¨n b¶n: "B¸nh chng, b¸nh giµy"
- V¨n b¶n: "Sù tÝch Hå G¬m"
- V¨n b¶n: "¤ng l·o ®¸nh c¸ vµ con c¸ vµng"
- V¨n b¶n: "Ch©n, Tay, Tai, M¾t, MiÖng"
- V¨n b¶n: "Lín cíi, ¸o míi"
- V¨n b¶n: "Con hæ cã nghÜa"
- V¨n b¶n: "Ma"
- V¨n b¶n: "Lßng yªu níc"
- V¨n b¶n: "Sau phót chia li "
- V¨n b¶n: "Xa ng¾m th¸c nói L"
- V¨n b¶n: "Sµi Gßn t«i yªu"
- V¨n b¶n: "Muèn lµm th»ng Cuéi"
- V¨n b¶n: "Hai ch÷ níc nhµ"
- V¨n b¶n: "Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn lng mÑ"
- V¨n b¶n: "Nh÷ng ®øa trÎ"
- V¨n b¶n: "Con cß"
- V¨n b¶n: "BÕn quª"
Nh vËy sè lîng bµi híng dÉn häc thªm trong ch¬ng tr×nh Ng÷ V¨n
THCS lµ 17 bµi dµnh cho c¶ 4 khèi líp - mét sè lîng kh«ng nhá vµ cã ý nghÜa
lín víi häc sinh.
b. VÞ trÝ cña lo¹i bµi nµy trong ch¬ng tr×nh Ng÷ V¨n.
Bªn c¹nh hÖ thèng c¸c v¨n b¶n häc chÝnh thøc, th× lo¹i v¨n b¶n híng
dÉn häc thªm nµy gãp phÇn lµm giµu kiÕn thøc v¨n häc cho häc sinh. §Æc biÖt
3
Trêng THCS Xu©n Thñy
Hå ThÞ Minh Ngäc
Mét vµi kinh nghiÖm vÒ d¹y - häc lo¹i bµi
híng dÉn ®äc thªm
nã cã mét vÞ trÝ quan träng trong viÖc rÌn luyÖn kÜ n¨ng - ph¬ng ph¸p tù häc,
tù nghiªn cøu mét v¨n b¶n v¨n ch¬ng cho häc sinh, gãp phÇn h×nh thµnh cho
c¸c em mét "V¨n ho¸ ®äc" ®ång thêi ®¸p øng yªu cÇu ®æi míi d¹y häc V¨n
"Ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng, s¸ng t¹o cña häc sinh".
c. §Æc trng c¬ b¶n vÒ ph¬ng ph¸p d¹y häc lo¹i bµi híng dÉn häc thªm.
§Æc trng c¬ b¶n vÒ ph¬ng ph¸p d¹y häc lo¹i bµi nµy lµ: coi träng yÕu
tè tù häc cña trß th«ng qua sù híng dÉn mét c¸ch khoa häc cña thÇy gîi më
ph¬ng ph¸p nhiÒu h¬n lµ d¹y kiÕn thøc. Nã kh¸c víi lo¹i bµi d¹y häc chÝnh
kho¸ lµ thÇy vµ trß "®ång ho¹t ®éng, ®ång s¸ng t¹o, ®ång c¶m thô"
2. C¬ së thùc tiÔn
a. Thùc tr¹ng d¹y häc lo¹i bµi híng dÉn ®äc thªm.
Thùc tÕ hiÖn nay ®ang tån t¹i hai khuynh híng - hai c¸ch d¹y lo¹i bµi
nµy:
C¸ch 1: §Ó häc sinh tù ho¹t ®éng th«ng qua h×nh thøc gi¸o viªn nªu mét
sè c©u hái (SGK) - trß tr¶ lêi.
C¸ch 2: ThÇy trß cïng ho¹t ®éng, t×m hiÓu vµi nÐt s¬ lîc vÒ néi dung vµ
nghÖ thuËt cña t¸c phÈm.
Nguyªn nh©n cña thùc tr¹ng nh ®· nªu ban ®Çu lµ cha cã mét trêng
S ph¹m, mét cÊp chØ ®¹o chuyªn m«n nµo cung cÊp cho sinh viªn ph¬ng ph¸p
cô thÓ d¹y - häc lo¹i bµi nµy, vµ s¸ch gi¸o viªn còng kh«ng cã híng dÉn cô
thÓ, nªn gi¸o viªn ph¶i tù b¬i trong "s¸ng t¹o".
b. KÕt qu¶.
KÕt qu¶ cña c¸ch d¹y nµy dÉn ®Õn yÕu tè "híng dÉn" cña thÇy vµ kÜ
n¨ng tù häc vµ ®äc thªm cña trß kh«ng thùc hiÖn ®îc, hoÆc nÕu cã thÓ th× rÊt
mê nh¹t vµ ®iÒu ®¸ng buån h¬n lµ c¸c em kh«ng n¾m ®îc ®Æc s¾c néi dung vµ
nghÖ thuËt cña t¸c phÈm, do vËy mµ kiÕn thøc cña c¸c em nghÌo ®i.
3. Tõ c¬ së lÝ luËn vµ thùc tiÔn nh trªn, ®Æt chóng t«i - nh÷ng gi¸o viªn d¹y
Ng÷ V¨n - ph¶i t×m tßi, nghiªn cøu, thö nghiÖm ®Ó h×nh thµnh dÇn mét ph¬ng
ph¸p d¹y - häc tèi u cho lo¹i bµi nµy nh»m kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ nh ®·
nªu, gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ d¹y vµ häc V¨n trong nhµ trêng. Sau ®©y xin
nªu mét vµi kinh nghiªm bíc ®Çu cña b¶n th©n.
II. Mét vµi kinh nghiÖm d¹y häc lo¹i bµi híng dÉn ®äc
thªm.
1. VÒ nguyªn t¾c.
Coi träng yÕu tè híng dÉn - tù häc cña lo¹i bµi híng dÉn ®äc thªm vµ
cã ý nghÜa cña nã trong viÖc rÌn luyÖn kÜ n¨ng, tiÕn ®Õn h×nh thµnh, x©y dùng
4
Trêng THCS Xu©n Thñy
Hå ThÞ Minh Ngäc
Mét vµi kinh nghiÖm vÒ d¹y - häc lo¹i bµi
híng dÉn ®äc thªm
mét ph¬ng ph¸p tù häc - mét v¨n ho¸ ®äc, lµm c¬ së cho qu¸ tr×nh häc v¨n
trong nhµ trêng vµ sau nµy vµo ®ßi cho häc sinh.
NhËn râ vai trß cña yÕu tè híng dÉn, ®Ó thÇy lµm tèt nhiÖm vô cña m×nh
trong vai trß nµy ®èi víi häc sinh, gióp c¸c em "tù häc" tèt h¬n, cã hiÖu qu¶
h¬n.
ThÊy ®îc mèi quan hÖ biÖn chøng cña hai yÕu tè "tù häc" vµ "híng
dÉn". NÕu ngêi gi¸o viªn híng dÉn tèt tÊt yÕu häc sinh sÏ tù häc tèt, ngîc alÞ
nÕu híng dÉn cã h¹n chÕ, kÕt qu¶ tù häc sÏ kh«ng cao.
2. VÒ ph¬ng ph¸p.
a. Ph¬ng ph¸p d¹y häc phÇn chó thÝch.
PhÇn nµy lu ý hai lo¹i chó thÝch:
*Lo¹i 1: Nh÷ng kiÕn thøc vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm
PhÇn nµy gi¸o viªn chØ híng dÉn häc sinh t×m ®îc yÕu tè nµo trong
cuéc ®êi cña t¸c gi¶ ®· ¶nh hëng vµ chi phèi s©u s¾c ®Õn qu¸ tr×nh thai nghÐn
t¸c phÈm. §©y lµ yÕu tè quan träng ®Ó gióp c¸c em hiÓu s©u néi dung t¸c phÈm.
VÝ dô: Khi giíi thiÖu t¸c gi¶ cña ®o¹n trÝch "Nh÷ng ®øa trÎ" - líp 9 - th×
cÇn ph¶i lu ý víi häc sinh r»ng tuæi Êu th¬ cña Gooc - ki còng tõng sèng trong
®¾ng cay, tñi hên ®Ó trong qu¸ tr×nh t×m hiÓu v¨n b¶n c¸c em c¾t nghÜa ®îc v×
sao nhµ v¨n cã ®îc nh÷ng trang viÕt xóc ®éng nh vËy vÒ nh÷ng ®øa trÎ.
* Lo¹i 2: Lo¹i chó thÝch vÒ tõ ng÷ vµ c¸c ®iÓn tÝch.
PhÇn nµy chØ híng dÉn c¸c em t×m hiÓu vµ n¾m tõ ng÷ khã, ®iÓn tÝch
khã víi môc ®Ých gióp c¸c em khai th«ng - gi¶i m· v¨n b¶n bíc ®Çu.
b. Ph¬ng ph¸p d¹y häc phÇn ®äc - hiÓu v¨n b¶n.
Bíc 1: Híng dÉn ph¬ng ph¸p ®äc v¨n b¶n.
Qua qu¸ tr×nh híng dÉn ph¬ng ph¸p ®äc t¸c phÈm cÇn ph¶i tu©n theo
qui tr×nh sau:
- Gi¸o viªn ®äc mÉu
- Gi¸o viªn ®Þnh híng ph¬ng ph¸p ®äc cho tÊt c¶ c¸c em häc sinh
- Häc sinh ®äc
- Gi¸o viªn yªu cÇu c¸c häc sinh kh¸c nhËn xÐt c¸c ®äc cña b¹n ®Ó rót
kinh nghiÖm ®ång thêi nhËn thøc thÕ nµo lµ ®äc ®óng.
§Ó hoµn thµnh tèt qui tr×nh nµy th× gi¸o viªn ®äc mÉu ph¶i tèt, ®Þnh
híng ph¬ng ph¸p ®äc ph¶i râ rµng cô thÓ.
Bíc 2: Híng dÉn ph¬ng ph¸p t×m hiÓu v¨n b¶n.
* Víi lo¹i bµi nµy trªn c¬ së c©u hái s¸ch gi¸o khoa, gi¸o viªn híng dÉn
häc sinh ®i s©u t×m hiÓu hai vÊn ®Ò c¬ b¶n:
5
Trêng THCS Xu©n Thñy
Hå ThÞ Minh Ngäc
Mét vµi kinh nghiÖm vÒ d¹y - häc lo¹i bµi
híng dÉn ®äc thªm
- §Æc s¾c néi dung
- §Æc s¾c nghÖ thuËt.
Trong mçi phÇn gi¸o viªn ph¶i cung cÊp cho häc sinh hÖ thèng c©u hái
võa ®ñ ®Ó ®Þnh híng gîi më cho c¸c em tù t×m hiÓu ®Æc s¾c béi dung vµ ®Æc
s¾c nghÖ thuËt cña v¨n b¶n.
Gi¸o viªn tæ chøc cho c¸c em trao ®æi th«ng qua hÖ thèng c©u hëi ®ã.
* Vai trß cña thÇy gi¸o trong phÇn híng dÉn ®äc - hiÓu v¨n b¶n , võa
híng dÉn, võa tæ chøc cho trß ho¹t ®éng t×m hiÓu, võa lµ th kÝ ch¾t läc - ghi
l¹i kÕt qu¶ tù t×m hiÓu cña tõng c¸ nh©n - tËp thÓ líp, võa gióp ®ì víi tinh thÇn
gãp thªm mét c¸ch hiÓu ®Ó ®Þnh híng vµ lµm phong phó thªm kÕt qu¶ c¶m
thô cho c¸c em.
c. Híng dÉn häc phÇn tæng kÕt.
Còng th«ng qua hÖ thèng c©u hái (hai hoÆc ba c©u) gi¸o viªn ®Þnh híng
®Ó häc sinh tù tæng kÕt rót ra ®Æc s¾c gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt cña v¨n b¶n
vµ gióp c¸c em ch¾t läc, tù ghi l¹i néi dung c¬ b¶n nhÊt cña phÇn tæng kÕt. Lu
ý phÇn nµy cã t¸c dông rÊt lín trong viÖc rÌn k× n¨ng tæng hîp, kh¸i qu¸t, kÜ
n¨ng nãi cho häc sinh rÊt lín nªn thÇy gi¸o kh«ng ®îc lµm thay.
d. Híng dÉn häc sinh tiÕp tôc häc ë nhµ.
PhÇn nµy ®èi víi lo¹i bµi híng dÉn ®äc thªm cã ý nghÜa quan träng,
gióp c¸c em n¾m ch¾c h¬n nh÷ng ®iÒu ®· ®îc híng dÉn ë líp, trªn c¬ së ®ã
®i s©u t×m hiÓu thªm nh÷ng vÊn ®Ò cha ®îc thÇy gi¸o vµ b¹n häc ®Ò cËp ®Õn,
v× vËy nªn gi¸o viªn cÇn híng dÉn c¸c em tiÕp tôc tù m×nh ®äc thªm t¸c phÈm
ë nhµ mét c¸ch cô thÓ vµ víi mét môc ®Ých râ rµng, trµnh h×nh thøc qua loa,
chiÕu lÖ.
C. Mét thiÕt kÕ minh ho¹
* Lu ý: V¨n b¶n nµy häc chung víi v¨n b¶n "BÕp löa" (häc chÝnh thøc)
trong hai tiÕt. V× thÕ thêi lîng dµnh cho híng dÉn ®äc thªm v¨n b¶n nµy tèi
®a 20 phót.
V¨n b¶n:
Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn lng mÑ
(NguyÔn Khoa §iÒm)
A. Yªu cÇu cÇn ®¹t:
Gióp häc sinh:
- C¶m nhËn ®îc t×nh yªu th¬ng con vµ íc väng cña ngêi mÑ d©n téc
Tµ-«i trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ cøu níc, tõ ®ã phÇn nµo hiÓu ®îc
6
Trêng THCS Xu©n Thñy
Hå ThÞ Minh Ngäc
Mét vµi kinh nghiÖm vÒ d¹y - häc lo¹i bµi
híng dÉn ®äc thªm
lßng yªu quª h¬ng, ®Êt níc vµ kh¸t väng tù do cña nh©n d©n ta trong thêi k×
lÞch sö nµy.
- Giäng ®iÖu th¬ tha thiÕt, ngät ngµo cña NguyÔn Khoa §iÒm qua nh÷ng
khóc ru cïng bè côc ®Æc s¾c cña bµi th¬.
B. ChuÈn bÞ:
- GV: Gi¸o ¸n
- HS: Häc bµi, lµm bµi tËp vµ so¹n bµi
C. TiÕn tr×nh giê häc:
1. æn ®Þnh líp
2 . Bµi míi:
Ho¹t ®éng 1: Híng dÉn t×m hiÓu vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm
Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß
? §Ó t¹o c¬ së cho viÖc c¶m thô t¸c
phÈm tèt, ®iÒu ®Çu tiªn ngêi ®äc ph¶i
lµm g×? Dùa vµo ®©u ®Ó t×m hiÓu t¸c
gi¶, t¸c phÈm?
- HS yÕu kÐm nªu
- HS Tb nhËn xÐt vµ bæ sung
- GV ®Þnh híng ®óng.
? Dùa vµo phÇn chó thÝch vÒ t¸c gi¶
kÕt hîp víi nh÷ng hiÓu biÕt cña em,
h·y nªu nh÷ng nÐt cÇn lu ý vÒ t¸c gi¶
NguyÔn Khoa §iÓm?
- HS yÕu kÐm nªu
- HS Tb nhËn xÐt vµ bæ sung
- GV ®Þnh híng ®óng.
Néi dung ghi b¶ng
I. Vµi nÐt vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm
1. T¸c gi¶:
- NguyÔn Khoa §iÒm (1943)
- Quª: Phong §iÒn - Thõa Thiªn HuÕ.
- Thuéc thÕ hÖ nhµ th¬ trëng thµnh
trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ cøu
níc.
- ¤ng tõng sèng vµ chiÕn ®Êu cïng
ngêi d©n V©n KiÒu ë miÒn T©y Thõa
Thiªn.
2. T¸c phÈm
? Bµi th¬ nµy ®îc s¸ng t¸c trong hoµn
- Bµi th¬ ®îc s¸ng t¸c n¨m 1971, khi
c¶nh nµo?
- HS Tb tr×nh bµy hoµn c¶nh ra ®êi ®ang c«ng t¸c ë chiÕn khu miÒn T©y
Thõa Thiªn.
cña bµi th¬.
7
Trêng THCS Xu©n Thñy
Hå ThÞ Minh Ngäc
Mét vµi kinh nghiÖm vÒ d¹y - häc lo¹i bµi
híng dÉn ®äc thªm
- HS kh¸ giái nhËn xÐt vµ bæ sung.
Ho¹t ®éng 2: Híng dÉn ®äc vµ t×m hiÓu chung vÒ bµi th¬
II. §äc vµ t×m hiÓu chung vÒ v¨n
b¶n
- GV híng dÉn HS giäng ®äc: §äc
1. §äc
víi giäng tha thiÕt, chó ý c¸c ®iÖp
khóc.
- GV ®äc mÉu.
- HS theo dâi giäng ®äc
- GV híng dÉn ®äc chó thÝch ë nhµ
- HS tr¶ lêi
? Bµi th¬ thuéc thÓ th¬ g×?
- HS Tb x¸c ®Þnh
2. T×m hiÓu chó thÝch
3. ThÓ th¬
8 ch÷, vÇn ch©n, mang tÝnh chÊt mét
bµi h¸t ru.
? Bµi th¬ cã thÓ chia theo bè côc nµo?
- HS chia bè côc
4. Bè côc: Gåm 3 ®o¹n, mçi ®o¹n
gåm 2 lêi ru
- Lêi ru cña nhµ th¬ (7 c©u)
- Lêi ru cu¶ mÑ (4 c©u)
Tõng khóc më ®Çu b»ng:
"Em Cu Tai ngñ trªn lng mÑ ¬i"
KÕt thóc:
"Ngñ ngoan A Kay ¬i ..."
Ho¹t ®éng 3: Híng dÉn ®äc - hiÓu v¨n b¶n
? Sau khi t×m hiÓu vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm, III. §äc - hiÓu v¨n b¶n
®äc t¸c phÈm, bíc tiÕp theo ngêi
®äc ph¶i lµm g×?
* H×nh ¶nh ngêi mÑ Tµ - «i
- HS x¸c ®Þnh.
? VÒ ®Æc s¾c néi dung, ë bµi th¬ nµy ta
ph¶i ®i s©u t×m hiÓu vÊn ®Ò g×? (Nh©n
vËt nµo?)
? Ph©n tÝch nh©n vËt bµ mÑ ta ph¶i lµm
g×?
1. §Æc s¾c vÒ néi dung
8
Trêng THCS Xu©n Thñy
Hå ThÞ Minh Ngäc
Mét vµi kinh nghiÖm vÒ d¹y - häc lo¹i bµi
híng dÉn ®äc thªm
- HS tr×nh bµy ph¬ng ph¸p
- GV ®Þnh híng (T×nh c¶m cña bµ
mÑ)
? H×nh ¶nh ngêi mÑ Tµ - «i cã nh÷ng
nÐt nµo ®¸ng quý?
- HS Tb tr×nh bµy c¶m nhËn.
- HS kh¸ giái nhËn xÐt vµ bæ sung.
(Th¬ng con, yªu quª h¬ng, ®Êt
níc, l·nh tô)
? HiÖn lªn qua lêi ru cña mÑ lµ t×nh - Th¬ng con
yªu th¬ng con nh thÕ nµo?
+ Mong con sím trë thµnh chµng trai
- HS Tb ph¸t hiÖn vµ nªu suy nghÜ
Tµ - «i cao lín, khoÎ m¹nh phi thêng
®Ó cã thÓ vung chµy lón s©n, gi· g¹o
cho h¹t g¹o tr¾ng ngÇn ®Ó bé ®éi ¨n no
®¸nh th¾ng, cã thÓ ph¸t mêi nói Ka lui.
+ M¬ ®îc thÊy B¸c Hå, ®îc thµnh
ngêi tù do.
? T×nh yªu quª h¬ng ®Êt níc thÓ - Yªu quª h¬ng ®Êt níc.
hiÖn qua nh÷ng c©u th¬ nµo?
+ Th¬ng bé ®éi
- HS yÕu kÐm ®äc vµ ph¸t hiÖn.
+ Th¬ng lµng ®ãi
? Nh÷ng c©u th¬ ®ã cho em c¶m nhËn + gi· g¹o ®Ó nu«i bé ®éi.
g× vÒ t×nh yªu quª h¬ng, ®Êt níc?
+ Tham gia s¶n xuÊt
- HS tù béc lé c¶m nhËn.
+ ®i chuyÓn l¸n, ®i ®¹p rõng, ®i giµnh
- GV ®Þnh híng: B»ng hµnh ®éng cña trËn cuèi.
mÑ tham gia s¶n xuÊt ë hËu ph¬ng
phôc vô tiÒn tuyÕn chiÕn ®Êu: gi· g¹o,
tØa b¾p. MÑ cßn trùc tiÕp tham gia vµo
c«ng viÖc kh¸ng chiÕn víi tinh thÇn
quyÕt t©m, víi lßng tin th¾ng lîi.
? Lßng kÝnh yªu l·nh tô g¾n liÒn víi - Yªu l·nh tô
®iÒu g×?
- HS Tb ph¸t hiÖn.
- GV ®Þnh híng: Mong muèn trë
thµnh c«ng d©n cña mét níc tù do.
? §©y cã cßn lµ mong muèn cña riªng
9
Trêng THCS Xu©n Thñy
Hå ThÞ Minh Ngäc
Mét vµi kinh nghiÖm vÒ d¹y - häc lo¹i bµi
híng dÉn ®äc thªm
mÑ n÷a kh«ng mµ cßn lµ mong muèn
cña nh÷ng ai?
- HS nhËn ®Þnh.
- GV ®Þnh híng: §©y lµ nguyÖn väng
thiÕt tha ch¸y báng cña mÑ, cña nh©n
d©n Tµ - «i.
? Tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm ph©n tÝch em cã
c¶m nhËn g× vÒ h×nh ¶nh c¶u ngêi mÑ
Tµ - «i.
? Lµm nªn nh÷ng néi dung ®Æc s¾c
trªn nhê cã nh÷ng nÐt nghÖ thuËt. Khi
t×m hiÓu nh÷ng nÐt ®Æc s¾c nghÖ thuËt
cña bµi th¬ ta t×m hiÓu nh÷ng khÝa
c¹nh nµo?
- GV gîi më: giäng ®iÖu th¬, h×nh ¶nh
th¬, sö dông mét sè biÖn ph¸p nghÖ
thuËt tu tõ.
- HS ph¸t hiÖn chi tiÕt nghÖ thuËt
=> H×nh ¶nh ngêi mÑ vÊt v¶, nghÌo
khæ nhng vÉn bÒn bØ, quyÕt t©m trong
c«ng viÖc lao ®éng vµ kh¸ng chiÕn.
Yªu con vµ còng rÊt nÆng t×nh víi
bu«n lµng, quª h¬ng, bé ®éi vµ kh¸o
kh¸t mét ®Êt níc tù do.
2. §Æc s¾c vÒ nghÖ thuËt
- Giäng ®iÖu th¬ ngät ngµo tha thiÕt
cña khóc h¸t ru.
- H×nh ¶nh th¬: gÇn gòi, méc m¹c
®îc nãi theo c¸ch rÊt riªng cña ngêi
d©n téc V©n KiÒu
- Sö dông mét sè biÖn ph¸p nghÖ
thuËt: nh©n ho¸, Èn dô.
Ho¹t ®éng 4: Híng dÉn tæng kÕt
- Theo em, gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ IV. Tæng kÕt
thuËt cña bµi th¬ thÓ hiÖn nh thÕ nµo?
- HS tù kh¸i qu¸t.
- Khóc h¸t ru víi giäng ®iÖu ngät
ngµo, thiÕt tha
- H×nh ¶nh Èn dô
1. NghÖ thuËt:
2. Néi dung
- Khóc h¸t cña t×nh yªu th¬ng con vµ
íc väng cña ngêi mÑ g¾n liÒn víi
lßng yªu níc, víi tinh thÇn chiÕn ®Êu
cña ngêi mÑ Tµ - «i.
4. Cñng cè:
10
Trêng THCS Xu©n Thñy
Hå ThÞ Minh Ngäc
Mét vµi kinh nghiÖm vÒ d¹y - häc lo¹i bµi
híng dÉn ®äc thªm
Tõ h×nh ¶nh cña ngêi mÑ Tµ - «i, em cã liªn hÖ g× vÒ t×nh yªu quª h¬ng
®Êt níc, ý chÝ chiÕn ®Êu cho ®éc lËp tù do cña nh©n d©n ta trong cuéc kh¸ng
chiÕn chèng MÜ cøu níc?
- HS tù béc lé
5. Híng dÉn vÒ nhµ:
- N¾m ®îc kiÕn thøc bµi häc
- Häc thuéc bµi th¬
- TiÕp tuäc t×m hiÓu kÜ mét sè khÝa c¹nh néi dung (Yªu th¬ng con, yªu
bé ®«i, yªu l·nh tô bµ mÑ ®· lµm g×?) vµ nghÖ thuËt cña bµi th¬ (ThÓ hiÖn qua
nh÷ng chi tiÕt cô thÓ)
- So¹n bµi: "¸nh tr¨ng"
D. KÕt qu¶ thùc nghiÖm kinh nghiÖm.
1. VÒ ®Þnh tÝnh:
Häc sinh bíc ®Çu biÕt c¸ch ®äc thªm mét t¸c phÈm cô thÓ, ®iÒu nµy thÓ
hiÖn râ qua bµi so¹n cña c¸c em vÒ lo¹i bµi híng dÉn ®äc thªm. §a phÇn trong
bµi so¹n c¸c em ®· nªu ®îc vµi nÐt ®Æc s¾c vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt cña bµi
th¬. Tuy nhiªn nã chØ lµ bíc ®Çu nhng cã t¸c dông lµm c¬ së cho viÖc d¹y vµ
häc ë trªn líp.
2. VÒ ®Þnh lîng.
KÕt qu¶ kiÓm tra 15 phót cña bµi "Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn lng
mÑ" so víi n¨m tríc khi cha thùc hiÖn kinh nghiÖm nµy, häc sinh cã nhiÒu
tiÕn bé.
§Ò kiÓm tra 15 phót:
T×nh c¶m vµ íc väng cña ngêi mÑ Tµ - «i qua ba khóc ru?
KÕt qu¶
Sè lîng HS
Giái
Kh¸
Tb
YÕu
36
4
8
24
0
E. KÕt luËn.
Híng dÉn ®äc thªm lµ lo¹i bµi cã t¸c dông lµm giµu vèn v¨n ch¬ng, rÌn
luyÖn kÜ n¨ng tù häc, tù c¶m thô vµ bíc ®Çu x©y dùng cho häc sinh mét v¨n
ho¸ ®äc, nÕu nh chóng ta cã ®îc mét ph¬ng ph¸p d¹y vµ häc ®óng víi ®Æc
trng thÓ lo¹i.
11
Trêng THCS Xu©n Thñy
Hå ThÞ Minh Ngäc
Mét vµi kinh nghiÖm vÒ d¹y - häc lo¹i bµi
híng dÉn ®äc thªm
Lµ mét gi¸o viªn míi vµo nghÒ, vèn kinh nghiÖm cha nhiÒu, nh÷ng ®iÒu
nªu trªn míi chØ lµ bíc ®Çu víi mong muèn lµm phong phó ho¸ - tiÕn ®Õn gãp
phÇn ®Þnh h×nh ph¬ng ph¸p d¹y - häc lo¹i bµi vèn kh«ng mÊy ai yªu thÝch nµy.
V× vËy ch¾c ch¾n kh«ng tr¸nh khái khiÕm khuyÕt.
KÝnh mong ®ång nghiÖp miÔn thø vµ chØ gi¸o thªm.
Xu©n Thuû, th¸ng 2 n¨m 2007
Hå ThÞ Minh Ngäc
G. Tµi liÖu tham kh¶o.
1. Ch¬ng tr×nh gi¸o dôc phæ th«ng cÊp THCS
M«n Ng÷ V¨n - NXB GD
2. Ng÷ V¨n líp 6,7,8,9 - NXB GD
3. Ng÷ V¨n líp 6,7,8,9 - S¸ch gi¸o viªn - NXB GD
4. Mét sè vÊn ®Ò vÒ ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc ë c¸c
trêng THCS M«n Ng÷ V¨n - ViÖn khoa häc gi¸o dôc 2002
5. Tµi liÖu båi dìng thêng xuyªn Chu k× III (N¨m häc
2004 - 2007 M«n Ng÷ V¨n - QuyÓn I) - NXB GD
6. Gi¸o tr×nh Ph¬ng ph¸p d¹y häc Ng÷ V¨n ë trêng THPT
- §HSP HuÕ - Tµi liÖu lu hµnh néi bé
12
Trêng THCS Xu©n Thñy
Hå ThÞ Minh Ngäc
Mét vµi kinh nghiÖm vÒ d¹y - häc lo¹i bµi
híng dÉn ®äc thªm
13
Trêng THCS Xu©n Thñy
Hå ThÞ Minh Ngäc
- Xem thêm -
.PDF 
13 
87 
127 
