Mô tả:
T¸c gi¶:T¨ng Ngäc Diªn
Mét sè vÊn ®Ò khã kh¨n gÆp ph¶i
khi gi¶ng d¹y bµi nhiÖt kÕ- nhiÖt giai lý 6, lùc ®Èy ¸c si mÐt
lý 8 vµ híng kh¾c phôc khã kh¨n
A. §Æt vÊn ®Ò
§Ó ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng cao cña sù nghiÖp ®æi míi ®Êt níc phï hîp víi yªu cÇu
CNHH§H ®Êt níc, nghµnh gi¸o dôc ®µo t¹o ph¶i ®µo t¹o ra nh÷ng con ngêi cã ®øc, cã
tµi n¨ng ®éng s¸ng t¹o lµm ciÖc cã khoa häc kû luËt vµ hiÖ qu¶.Nh÷ng n¨m gÇn ®©y
nghµnh ®· kh«ng ngõng ®æi míi néi dung häc cña trß, c¸ch d¹y cuat thÇy nh»m n©ng
cao hiÖu qu¶ gi¸o dôc .
M«n vËt lý lµ c¬ së cña nhiÒu nghµnh khoa häc kü thuËt, v× vËy ngêi häc hiÓu vµ nhËn
thøc ®îc c¸c hiÖn tîng, quy luËt vËt lý lµ rÊt quan träng. Vai trß cña s¸ch gi¸o khoa cung
cÊp néi dung kiÕn tøc c¬ b¶n hiÖn ®¹i s¸t víi thùc tÕ lµ mét ®iÒu kh«ng thÓ thiÕu cho ngêi häc. Bªn c¹nh ®ã vai trß chñ ®¹o cña ngêi thÇy trong viÖc híng dÉn häc sinh lÜnh héi
nh÷ng kiÕn thøc còng rÊt quan träng. Ngêi thÇy trong qu¸ tr×nh d¹y häc ph¶i lµm cho
häc sinh thÊy ®ùoc, hiÓu ®îc, hiÓu ®îc.vµ biÕt ¸p dông nh÷ng c¸i m×nh ®· häc vµo cuéc
sèng thêng ngµy.
Néi dung s¸ch gi¸o khoa , vai tß chñ ®¹o cña thÇy ngoµi viÖc cung cÊp th«ng tin kiÕn
thøc c¬ b¶n cßn ph¶i rÌn cho häc sinh t¸c phong suy nghÜ , ph©n tÝch hiÖn tîng vµ lµm
viÖc cã khoa häc nhÇm phÊt triÓn nh©n c¸ch cña m×nh. Ngêi thÇy ph¶i t¹o cho häc sinh
lßng yªu khoa häc, yªu cuéc sèng vµ nghÞ lc v¬n lªn tríc nh÷ng khã kh¨n khi ®óng tríc
t×nh huèng cã vÊn ®Ò.
Qua gi¶ng dþ vËt lý bËc THCS t«i thÊy ®a sè néi dung kiÕn thøc häc sinh dÔ häc , dÔ
hiÓu vµ mang l¹i nhiÒu thong tin míi cho häc sinh.tuy nhiªn vÉn cßn gÆp ph¶i mét sè
khã kh¨n cho ngêi d¹y , ngêi häc dÉn ®Õn hiÖu qu¶ gi¶ng d¹y chua cao ë m«n lý 6, 8.
qua thùc tÕ gi¶ng d¹y, suy nghÜ tr¨n trë toi m¹nh d¹n nghÜ ra mét vµi híng kh¾c phôc
theo ý chñ quan cña m×nh.
B. Néi dung
I. NhiÖt kÕ – NhiÖt giai
a. Tr×nh tù c¸c bíc ®i cña s¸ch gi¸o khoa
1. NhiÖt kÕ
H·y nhí l¹i bµi häc vÒ nhiÖt kÕ ®· häc ë líp 4 vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái sau ®©y:
1
T¸c gi¶:T¨ng Ngäc Diªn
C1. Cã 3 b×nh ®ùng níc a, b ,c cho thªm níc ®¸ vµo b×nh a ®Ó cã níc l¹nhcho thªm níc
nãng vµo b×nh c ®Ó cã níc Êm.
a. Nhóng ngãn tay trá cña bµn tay ph¶i vµo b×nh a, nhóng ngãn tay trá cña bµn tay
tr¸i vµo b×nh c c¸c ngãn tay cã c¶m gi¸c thÕ nµo? ( h×nh 22.1)
b.Sau mét phót rót c¶ hai ngãn tay ra, cïng nhóng vµo b×nh b (h×nh 22.2)c¸c ngãn tay
cã c¶m gi¸c thÕ nµo?Tõ thÝ nghiÖm nµy cã thÓ rót ra kÕt luËn g×?
2
T¸c gi¶:T¨ng Ngäc Diªn
C2: Cho biÕt thÝ nghiÖm vÏ ë h×nh 22.3 vµ h×nh 22.4 dïng ®Î lµm g×?
C3: h·y quan s¸t råi so s¸nh c¸c nhiÖt kÕ vÏ ë h×nh 22.5 vÒ GH§, c«ng dông råi ®iÒn
vµo b¶ng 22.1 (sgk)
C4: CÊu t¹o cña nhiÖt kÕ y tÕ cã ®Æc ®iÓm g×? CÊu t¹o nh vËy cã t¸c dông g×?
b. Nh÷ng khã kh¨n gÆp ph¶i khi d¹y phÇn trªn.
- Môc tiªu cña bµi häc ë môc 1 lµ cho häc sinh biÕt cÊu t¹o cña nhiÖt kÕ vµ c«ng dông
cña c¸c nhiÖt kÕ kh¸c nhau.
Nõu gi¸o viªn khi d¹y bµi nµy kh«ng suy nghÜ kü vÒ híng d¹y, c¸c cuu hái phô ®Æt ra
thªm cho häc sinhth× sÏ gÆp ph¶i mét ssè khã kh¨n vãng m¾c khi tr¨ lêi häc sinh thßng
tr¨ lêi sai vÊn ®Ì cÇn hái.
3
T¸c gi¶:T¨ng Ngäc Diªn
+ ë môc b c©u C1, yªu cÇu häc sinh rót ra kÕt luËn g×? th× häc sinh th¬ng tr¶ lêi vu v¬
kh«ng râ ý ®å c©u hái.
+ ¥ c©u hái C2 th× ý ®å cña c©u hái nµy lµ cho häc sinh biÕt c¸ch chia ®é cña nhiÖt kÕ
nhng häc sinh th¬ng tr¶ lêi h×nh 22.3 nhiÖt kÕ ®Ó ®o nhiÖt ®éi cña h¬i níc ®ang s«i, h×nh
22.4 dïng ®Ó ®o nhiÖt ®é cña níc ®¸ dang tan.
+ Qua môc nµy häc sinh vÉn chua biÕt cÊu t¹o bªn trong, bªn ngoµi cña nhiÖt kÕ nh thÕ
nµo, vµ v× sao nhiÖt kÕ cã thÓ ®o nhiÖt ®é. Häc sinh còng cha biÕt c¸ch ®o nhiÖt ®é nh thÕ
nµo?
+ ë c©u C4 th× häc sinh lóng tóng tríc c©u tr¶ lêi nµy v× kh«ng biÕt quan s¸t vµo ®©u ®Ó
tr¶ lêi v× c©u hái chua râ.
Nh÷ng khã kh¨n trªn dÉn ®Õn gi¸o viªn mÊt th× giê cho viÖc tr¶ lêi cña häc sinh do ®o
bµi häc d¹y thêng bÞ thiÕu giê.
c.Híng kh¾c phôc
Theo ý chñ quan cña t«i khi d¹y bµi nµy th× gi¸o viªn cã thÓ chØnh söa mét sè c©u hái
cho râ h¬n vµ cã thÓ thªm mét sè c©u hái phòo h¬n gióp häc sinh dÔ hiÓu dÔ tr¶ lêi t¨ng
tÝnh tß mß .
1. NhiÖt kÕ
H·y nhí l¹i bµi häc nhiÖt kÕ ®· häc ë líp 4 ®Ó tr¶ lêi c¸c c©u hái sau ®©y.
C1: cã ba b×nh a, b, c cho thªm níc ®¸ vµo b×nh a ®Ó cã níc l¹nh, cho thªm vµo b×nh c
®Ó cã níc Êm.
a. Nhóng ngãn tay trá cña bµn tay vµo b×nh a, nhóng ngãn tay trá cña bµn tay tr¸i
vµo b×nh c (h×nh 22.1 sgk) c¸c ngãn tay cã c¶m gi¸c thÕ nµo?
b. Sau mét phót, rót c¶ hai ngãn tay råi nhóng vµo b×nh b (h×nh 22.2 Sgk) c¸c ngãn
tay cã c¶m gi¸c thÕ nµo? Tõ thÝ nghiÖm nµy em cã thÓ rót ra kÕt luËn g× vÒ c¶m
gi¸c chÝnh x¸c nãng l¹nh cña tay?
C2: Quan s¸t nhiÖt kÕ vµ m« t¶ cÊu t¹o cña nhiÖt kÕ? Khi nong lªn th× chÊt láng trong
èng qu¶n nh thÕ nµo vµ ngîc l¹i?
C3: Quan s¸t h×nh 22.3 vµ h×nh 22.4 h·y m« t¶ c¸ch chia ®é cho nhiÖt kÕ?
C4: quan s¸t råi so s¸nh nhiÖt kÕ ë h×nh 22.5 vÒ GH§, §CNN, cong dông vµ ®iÒn vµo
b¶ng 22.1 (sgk)
C5: quan s¸t ®iÓm A trong èng qu¶n cña nhiÖt kÕ y tÕ vµ cho biÕt t¹i ®ã cã ®Æc ®iÓm g×?
cÊu t¹o nh vËy cã t¸c dông gi?
C6: H·y nªu c¸ch ®o nhiÖt ®é cña nhiÖt kÕ y tÕ?
II/ Lùc ®Èy ¸c si mÐt
- Khi d¹y bµi nµy mét sè khã kh¨n mµ gi¸o viªn thêng gÆp ph¶i ë môc II ®é lín cña lùc
®Èy ¸c si mÐt.
a. Tr×nh tù c¸c bíc ®i cña s¸ch gi¸o khoa
I.
T¸c dông cña chÊt láng lªn vËt nhóng ch×m trong nã (sgk)
II.
§é lín cña lùc ®Èy ¸c si met
1. Dù ®o¸n
TruyÒn thuyÕt kÓ r»ng mét h«m ¸c si met ®ang n»m trong bån t¾m ®Çy níc chît ph¸t
hiÖn ra r»ng «ng ta nhÊn ch×m ngêi trong nøoc cµng nhiÒu th× lùc ®Èy do níc t¸c dông
lªn «ng cµng m¹nh. nghÜa lµ thÓ tÝch phÇn níc bÞ chiÕm chç cµng lín th× lùc ®Èy cña níc
cµng m¹nh.
4
T¸c gi¶:T¨ng Ngäc Diªn
Dùa vµo nhËn xÐt mµ ¸c si mÐt dù ®o¸n ®é lín cña lùc t¸c dông lªn vËt nhóng ch×m trong
chÊt lángb»ng träng lîng phÇn chÊt láng bÞ vvËt chiÕm chç.
2. ThÝ nghiÖm kiÓm tra
b»ng nhiÒu thÝ nghiÖm kh¸c nhau ngêi ta ®· kh¼ng ®Þnh ®îc dù ®o¸n trªn lµ ®óng. Sau
®©y lµ mét trong nhøng thÝ nghiÖm nµy ( H×nh 10.3 a, b, c)
C3: h·y chøng minh r»ng thÝ nghiÖm ë h×nh 10.3 chøng tá dù ®o¸n vÒ ®é lín cña lùc ®Èy
¸c si met nªu trªn lµ ®óng.
3. C«ng thøc tÝnh ®é lín cña lùc ®Èy acsimet
NÕu gäi V lµ thÓ tÝch cña phÇn chÊt láng bÞ vËt chiÕm chç vµ d lµ träng lîng riªng cña
chÊt láng th× ®é lín cña lùc ®Èy acsmet ®îc tÝnh b»ng
c«ng thøc FA=d.V
b. Nh÷ng khã kh¨n gÆp ph¶i.
5
T¸c gi¶:T¨ng Ngäc Diªn
- Khi d¹y bµi nµy gi¸o viªn th¬ng lóng tóng trong viÖc híng ®Én häc sinh lµm thÝ
nghiÖm kiÓm chøng ®Ó rót ra lùc ®Èy cña chÊt láng t¸c dông lªn vËt b»ng träng lîng khèi chÊt láng bÞ vËt chiÕm chç
( FA= P)
- Khi häc bµi nµy häc sinh khã h×nh dung mét c¸ch cô thÓ nÕu gi¸o viªn chØ diÔn t¶
b»ng lêi ®Én ®Õn häc sinh hiÓu bµi mét c¸h m¬ hå.
- Khi x©y dùng c«ng thøc FA = d.V th× gi¸o viªn thêng ¸p ®Æt cho häc sinh dÉn ®Õn
häc sinh khã hiÓu.
c. Híng kh¾c phôc
Theo c¸ nh©n t«i khi d¹y bµi nµy th× gi¸o viªn cã thÓ lµm nh sau:
- Yªu cÇu häc sinh t×m hiÓu dông cô thÝ nghiÖm, c¸ch tiÕn hµnh thÝ nghiÖm.
- Gi¸o viªn híng dÉn häc sinh lµm thÝ nghiÖm vµ chó ý häc sinh khi lµm thÝ nghiÖm
sao cho vËt nÆng ë môc b, c ph¶i ngËp trong níc vµ kh«ng ch¹m vµo ®¸y hay
thµnh cèc.
- Gi¸o viªn ph©n c«ng nhãm häc sinh lµm thÝ nghiÖm vµ ph¸t dông cô cho häc sinh
lµm thÝ nghiÖm theo nhãm.
- Tríc khi d¹y gi¸o viªn chuÈn bÞ s½n b¶ng phô c¸c bíc thÝ nghiÖm ë nhµ.
- Gi¸o viªn yªu cÇu nhãm häc sinh lµm thÝ nghiÖm vµ ghi kÕt qu¶ thÝ nghiÖm cña
nhãm m×nh theo c¸c bíc sau:
Nhãm 1
Nhãm 2
Nhãm 3
Nhãm 4
B1: ®o träng lîng vËt P1 = ….N P1 = …N P1 =….N P1 =...N
nÆng P1 = ? N
B2: nhóng vËt ngËp vµo P2 = …N P2 = …N P2 = …N P2 = …N
nøoc trong b×nh trµn ®o
F® = P1-P2 F® =P1-P2 F®= P1-P2 F®=P1-P2
P2 = ? N
6
T¸c gi¶:T¨ng Ngäc Diªn
F® = P 1 – P 2 = ? N
=…..N
B3: ®æ níc trµn ra ë cèc B P1’ =..N
vµo cèc A ®o P’ = ? N
Pníc trµn ra = P1’ – P2
=…..N
=..N
=..N
P1’ =..N
P1’ =..N
P1’ =..N
Pn =P1’-P2 Pn=P1’-P2 Pn=P1’-P2 Pn=P1’-P2
= ..N
= ..N
= ..N
= ..N
B4: so s¸nh F® vµ Pníc trµn ra
Sau khi häc sinh lµm thÝ nghiÖm xong gi¸o viªn cho häc sinh nhËn xÐt kÕt qu¶ lµm thÝ
nghiÖm cña c¸c nhãm. §a sè häc sinh sÏ so s¸nh ë bíc B4 lµ Fd = Pn ( F® lµ lùc ®Èy cña níc t¸c dông lªn vËt, Pn lµ träng lîngcña níc trµn ra còng chÝnh lµ träng lîng phÇn níc bÞ
vËt chiÐm chç). Nõu lµm sai th× gi¸o viªn cã thÓ chØ ra nguyªn nh©n sai.
- Khi x©y dùng c«ng thøc FA = d.V th× gi¸o viªn c¨n cø vµo bíc 4 vµ lµm nh sau:
+ Chóng ta gäi V lµ thÓ tÝch níc trµn ra, d lµ träng lîng riªng cña níc vËy träng lîng
nuíc trµn ra sÏ lµ P = d.V
+ Theo bøoc 4 ta kiÓm chøng dù ®o¸n F® = Pn nªn suy ra FA= d. V
+ c«ng thøc trªn kh«ng nhøng dïng trong trêng hîp nhóng vËt vµo n¬c mµ cßn ®óng
cho c¸c trêng hîp khi nhóng vËt vµo chÊt láng kh¸c vµ c«ng thøc ®ã chÝnh lµ c«ng
thøc tÝnh ®é lín cña lùc ®Èy ac si met.
+ Tõ c«ng thøc F = d.V gi¸o viªn cho häc sinh thÊy ®î lùc ®Èy ac si mÐt t¸c dông
lªn vËt kh«ng phô thuäc vµo chÊt lµm vËt mµ chØ phô thuéc vµo träng lîng riªng cña
chÊt láng vµ thÓ tÝch phÇn chÊt láng bÞ vËt chiÕm châ.
- Gi¸o viªn cho hs thÊy kh«ng nh÷ng chÊt láng cã lùc ®Èy ¸c si mÐt mµ cã c¶ trong chÊt
khÝ. C«ng thøc trªn vÉn ®îc ¸p dông cho lùc ®Èy ac si mÐt cña chÊt khÝ.
C. Bµi häc kinh nghiÖm
Tríc khi gi¶ng d¹y gi¸o viªn cÇn nghiªn cøu kü bµi d¹y nhÊt lµ nh÷ng bµi khã, nh÷ng
néi dung khã hiÓu gi¸o viªn cã thÓ t×m ra mét ph¬ng ¸n tèi u ®Ó gi¶ng day sao cho häc
sinh dÔ hiÓu, dÔ häc vµ hiÖu qu¶ gi¶ng d¹y coa h¬n.
Khi lªn líp gi¸o viªn kÕt hîp nhÒu ph¬ng ph¸p, nhiÒu c¸ch thøc d¹y häc nh»m t¹o sù say
mª ham häc cña ngßi häc.
Trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y cÇn thßng xuyªn ®Æt nh÷ng c©u hái t¸c ®éng ®ång thêi ba ®èi
tîng kh¸, trung b×nh, yÕu. C¸c c©u hái dua ra s¸t víi néi dung bµi häc râ rµng dÔ hiÓu.
NÕu khã cã thÓ sö dông c©u hái hîi më ®Ó hs tr¶ lêi.
Trªn ®©y lµ mét vµi kinh nghiÖm nhá cña t«i, víi t«i ®ã lµ bµi häc kinh nghiÖm. Nã cã
thÓ cha chÝnh x¸c l¾m rÊt mong sù góp ®ì cña ®ång nghiÖp ®Ó t«i n©ng cao tr×nh ®é
chuyªn m«n kÝnh mong sù ®ãng gãp ý kiÕn cña mäi ngêi. Xin ch©n thµnh c¸m ¬n.
Ngµy 19 th¸ng 4 n¨m 2009
Ngêi viÕt :
T¨ng Ngäc Diªn
7
- Xem thêm -