SƠ YẾU LÍ LỊCH
- Họ và tên : Đặng Thị Hà
- Ngày tháng năm sinh: 20 / 07 / 1976
- Quê quán: La Tiến - Nguyên Hòa - Phù Cừ - Hưng Yên
- Hộ khẩu thường trú: Hồng Dương – Thanh Oai – Hà Nội
- Năm vào ngành: 1998
- Chức vụ: Giáo viên
- Đơn vị công tác: Trường THCS Hồng Dương – Thanh Oai – Hà Nội.
- Trình độ chuyên môn: Đại học Ngữ văn
- Bộ môn giảng dạy: Ngữ văn 8, Ngữ văn 6.
CẤU TRÚC CỦA ĐỀ TÀI
Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Thị Hà - THCS Hồng Dương
1
Gồm 3 phần:
Phần I: Mở đầu.
- Lý do chọn đề tài.
- Mục đích của đề tài.
- Đối tượng phạm vi nghiên cứu.
- Phương pháp nghiên cứu.
Phần II: Nội dung (Trọng tâm): gồm 3 chương
Chương I: Cơ sở lý luận và thực tiễn của đề tài.
Chương II: Kinh nghiệm rút ra từ thực tiễn làm công tác chủ nhiệm lớp.
Chương III: Hiệu quả của đề tài.
Phần III: Kết luận.
- Những bài học kinh nghiệm rút ra.
- Ý nghĩa và khả năng ứng dụng triển khai của đề tài
- Những kiến nghị đề xuất.
- Lời kết
PHẦN I: MỞ ĐẦU
Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Thị Hà - THCS Hồng Dương
2
1.Lí do chọn đề tài:
Thực tế nhiều năm đã có quan điểm cho rằng hiệu quả giáo dục phụ thuộc vào
việc xác định và lựa chọn mục tiêu,chương trình nội dung, phương pháp, hình thức
giáo dục cùng với những điều kiện, phương tiện giáo dục. Nhưng theo tôi thiết nghĩ
hiệu quả của giáo dục không chỉ phụ thuộc vào những yếu tố trên mà còn phụ thuộc
rất nhiều vào người thầy, bởi vì phải có thầy giỏi mới có trò giỏi.Trong số những
người giáo viên trực tiếp giảng dạy, giáo dục học sinh thì người giáo viên chủ
nhiệm có lẽ là quan trọng hơn cả. Công tác chủ nhiệm lớp là một công tác rất cần
thiết và rất quan trọng đối với bất cứ cấp học nào, bất cứ nền giáo dục thuộc một
quốc gia nào trên thế giới, đặc biệt là đối với nền giáo dục đang phát triển trong thời
mở cửa với nền kinh tế thị trường như Việt Nam hiện nay.
Thực chất vai trò của giáo viên chủ nhiệm cũng như người làm vườn, trồng cây,
tuy không đúng hoàn toàn nhưng hoạt động của giáo viên chủ nhiệm gần như người
trồng cây, chăm sóc, vun trồng cây giống. Người làm vườn không thể cầm ngọn cây
kéo lên mà phải chăm sóc tạo điều kiện cho hạt giống nẩy mầm. Cho nên, bản thân
tôi là một giáo viên chủ nhiệm đã nhiều năm trong tôi luôn có một tâm niệm mang
hết tâm huyết của mình để dạy dỗ, giáo dục các em trở thành những con người hữu
ích cho xã hội, để luôn luôn xứng đáng với những hình ảnh đẹp mà xã hội đã tôn
vinh. Cố Thủ tướng PhạmVăn Đồng đã nói: Nghề dạy học là nghề cao quý nhất
trong các nghề cao quý, sáng tạo nhất trong các nghề sáng tạo.Trong thời đại mở
cửa của nền kinh tế hiện nay, một số học sinh có xu hướng đua đòi, chưng diện,
luôn bị những cạm bẫy trong xã hội lôi cuốn. Nó ảnh hưởng không ít đến việc học
tập và đạo đức của học sinh. Trước thực trạng như vậy với cương vị là một giáo viên
chủ nhiệm ta phải đưa ra những biện pháp nào để giáo dục các em? Đây quả là một
câu hỏi lớn, điều băn khoăn lớn của không ít giáo viên chủ nhiệm. Xuất phát từ thực
tế tôi đã chọn đề tài: “ Một số kinh nghiệm trong công tác làm chủ nhiệm lớp ”
Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Thị Hà - THCS Hồng Dương
3
cho sáng kiến kinh nghiệm của mình. Đây là những kinh nghiệm mà tôi đã rút ra
trong suốt 14 năm làm công tác chủ nhiệm của mình. Những kinh nghiệm này tôi đã
áp dụng vào những lớp tôi làm chủ nhiệm và nó đã mang lại hiệu quả không nhỏ cho
công tác chủ nhiệm của bản thân.
2. Mục đích:
Sáng kiến kinh nghiệm này cung cấp, bổ sung thêm những phương pháp có hiệu
quả cho các giáo viên làm công tác chủ nhiệm lớp, giúp giáo viên chủ nhiệm lớp
nhận thức rõ hơn vai trò, trách nhiệm của công tác chủ nhiệm lớp. Đồng thời tôi
muốn qua sáng kiến kinh nghiệm này góp phần nhỏ bé của mình làm tăng chất
lượng giáo dục toàn diện cho học sinh và làm cho công tác chủ nhiệm lớp đạt hiệu
quả cao hơn.
3.Đối tượng, phạm vi đề tài:
- Đối tượng: Là học sinh ở những lớp mà tôi đã chủ nhiệm và các lớp của đồng
nghiệp tại trường THCS Tô Hiến Thành (Ninh Hòa – Khánh Hòa), trường THCS Cự
Khê ( Thanh Oai – Hà Nội), trường THCS Hồng Dương (Thanh Oai – Hà Nội). Cụ
thể lớp tôi đang chủ nhiệm năm học 2011 – 2012 là lớp 8C trường THCS Hồng
Dương.
- Phạm vi : Đề tài được thực hiện cụ thể trên công tác chủ nhiệm của bản thân tôi
trong nhiều năm liền làm giáo viên chủ nhiệm lớp ở bậc THCS – Đặc biệt là ở
trường THCS Hồng Dương (Cụ thể là lớp 7A năm học 2010- 2011 và lớp 8C năm
học 2011 -2012)
4. Phương pháp nghiên cứu:
Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ chủ nhiệm lớp, nghiên cứu và viết sáng kiến
kinh nghiệm này, tôi đã sử dụng một số phương pháp cơ bản sau:
Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Thị Hà - THCS Hồng Dương
4
- Phương pháp thực nghiệm: Kinh nghiệm được trực tiếp rút ra trong quá trình
làm công tác chủ nhiệm của mình, qua việc học hỏi của các đồng nghiệp và cũng
được trực tiếp áp dụng vào học sinh của những lớp mình chủ nhiệm – có một số biện
pháp tôi đã áp dụng vào học sinh của những lớp tôi chỉ là giáo viên giảng dạy bộ
môn ( Như: Biện pháp phân loại đối tượng học sinh, biện pháp giáo dục học sinh
bằng sức mạnh tâm lí...) cũng đã mang lại hiệu quả không nhỏ.
- Phương pháp khảo sát: khảo sát việc vận dụng những phương pháp làm công
tác chủ nhiệm lớp mà tôi đưa ra đối với lớp mình chủ nhiệm và của một số đồng
nghiệp cùng trường, khác trường.
- Phương pháp so sánh, đối chiếu: so sánh, đối chiếu kết quả chuyển biến của học
sinh khi tôi mới nhận chủ nhiệm với khi tôi đã áp dụng những phương pháp mà tôi
đưa ra. Bên cạnh đó tôi còn so sánh, đối chiếu những lớp có được sự quan tâm chú
trọng của giáo viên chủ nhiệm lớp so với các lớp chưa được giáo viên chủ nhiệm
quan tâm.
- Phương pháp điều tra, thống kê: Thực hiện điều tra thái độ,cảm nhận và đánh giá
của học sinh, của cha mẹ học sinh khi tôi áp dụng những phương pháp mà tôi đề ra.
Ngoài ra, người viết còn sử dụng một số thao tác khác: nghiên cứu tài liệu, phân
tích, tổng hợp…
PHẦN II: NỘI DUNG
CHƯƠNG I
Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Thị Hà - THCS Hồng Dương
5
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI
I Cơ sở lí luận:
1.Về vị trí, vai trò của giáo viên chủ nhiệm và công tác chủ nhiệm lớp ở trong
các nhà trường Trung học cơ sở.
- Giáo viên chủ nhiệm là người được Hiệu trưởng phân công chịu trách nhiệm về
một lớp. Điều lệ nhà trường ghi rõ: “Mỗi lớp có một giáo viên chủ nhiệm lớp do
hiệu trưởng chỉ định, chọn trong số giáo viên giảng dạy ở lớp đó”. Giáo viên chủ
nhiệm là người thay mặt hiệu trưởng chịu trách nhiệm quản lý toàn diện lớp học từ
giáo dục văn hóa cho đến giáo dục đạo đức nhân cách. Chính vì thế có thể nói giáo
viên chủ nhiệm là cầu nối đa chiều giữa các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà
trường với tập thể học sinh lớp chủ nhiệm.
- Giáo viên chủ nhiệm lớp là linh hồn của lớp học, là người góp phần không nhỏ
hình thành và nuôi dưỡng nhân cách học sinh, những chủ nhân tương lai của đất
nước. Nói như Phó giáo sư – Tiến sĩ Đặng Quốc Bảo – Học viện quản lý giáo dục thì
giáo viên chủ nhiệm lớp ở trong các nhà trường là “nhà quản lý không có dấu đỏ”.
Ngày nay, với sự nhận thức ngày càng đúng đắn và sâu sắc về giáo dục, có thể coi
giáo viên chủ nhiệm như một nhà quản lý với các vai trò: Người lãnh đạo lớp học;
người điều khiển lớp học; người làm công tác phát triển lớp học; người làm công tác
tổ chức lớp học; người giúp hiệu trưởng bao quát lớp học; người giúp hiệu trưởng
thực hiện việc kiểm tra sự tu dưỡng và rèn luyện của học sinh; người có trách nhiệm
phản hồi tình hình lớp… Một người giáo viên chủ nhiệm giỏi sẽ góp phần xây dựng
nên một tập thể lớp giỏi, nhiều tập thể lớp giỏi sẽ xây dựng nên một nhà trường
vững mạnh.
Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Thị Hà - THCS Hồng Dương
6
- Giáo viên chủ nhiệm là cầu nối giữa nhà trường – gia đình và xã hội .Nếu thực
hiện thành công công tác chủ nhiệm sẽ góp phần giáo dục học sinh sau này trở thành
thế hệ trẻ năng động, sáng tạo và tài năng.
2. Nhiệm vụ của giáo viên chủ nhiệm :
Chính vì có vị trí quan trọng và vai trò to lớn trong công tác giáo dục mà nhiệm
vụ giáo viên chủ nhiệm cũng khá nặng nề và vất vả. Xin được nêu một số nhiệm vụ
cơ bản của giáo viên chủ nhiệm lớp được quy định tại khoản 1, Điều 31 của Điều lệ
trường Trung học :
+ Tìm hiểu và nắm vững tình hình học sinh trong lớp về mọi mặt để có biện
pháp tổ chức giáo dục sát đối tượng, nhằm thúc đẩy sự tiến bộ của cả lớp.
+ Cộng tác chặt chẽ với gia đình học sinh, chủ động phối hợp với các giáo
viên bộ môn, Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, Đội thiếu niên tiền phong Hồ
Chí Minh, các tổ chức xã hội có liên quan trong hoạt động giảng dạy và giáo dục
học sinh của lớp mình chủ nhiệm.
+ Nhận xét đánh giá học sinh cuối kì và cuối năm học, đề nghị khen thưởng và
kỉ luật học sinh,đề nghị danh sách học sinh được lên lớp thẳng, phải kiểm tra lại,
phải rèn luyện thêm về hạnh kiểm trong kỳ nghỉ hè, phải ở lại lớp, hoàn chỉnh việc
ghi vào sổ điểm và học bạ học sinh.
+ Báo cáo thường kỳ hoặc đột xuất về tình hình của lớp với Hiệu trưởng.
Với vị trí vai trò và nhiệm vụ như vậy, đòi hỏi người giáo viên chủ nhiệm cần có
phẩm chất và năng lực, không ngừng học tập tích lũy kinh nghiệm để làm công tác
chủ nhiệm có hiệu quả.
Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Thị Hà - THCS Hồng Dương
7
3.Ý nghĩa của những kinh nghiệm mà bản thân tôi đưa :
Cung cấp thêm những kinh nghiệm có hiệu quả cho những giáo viên làm công
tác chủ nhiệm lớp nhằm nâng cao chất lượng và kết quả giáo dục toàn diện của nhà
trường.
II. Cơ sở thực tiễn:
1. Tình hình chung về công tác chủ nhiệm của giáo viên ở trường phổ thông:
- Bức tranh toàn cảnh về công tác chủ nhiệm ở trương phổ thông nói chung,
trường Trung học cơ sở nói riêng cho thấy bên cạnh những đóng góp tích cực cho
chất lượng giáo dục cũng còn những hạn chế. Đó là nhận thức của giáo viên về ý
nghĩa, vai trò của công tác chủ nhiệm còn có nơi, có lúc chưa khách quan, toàn diện.
- Một số giáo viên được phân công làm chủ nhiệm còn chưa tâm huyết với công
việc, ngại khó ngại khổ mặc dù hiểu rõ tầm quan trọng của nhiệm vụ chủ nhiệm lớp.
Lại cũng có những giáo viên mà năng lực điều hành, quản lý lớp chủ nhiệm còn hạn
chế...
2.Ở trường THCS Hồng Dương:
- Trường THCS Hồng Dương từ lâu công tác chủ nhiệm lớp đã được Ban giám
hiệu nhà trường và giáo viên của trường rất quan tâm để nâng cao chất lượng giáo
dục toàn diện cho học sinh. Song trong đội ngũ những giáo viên làm công tác chủ
nhiệm lớp của nhà trường vẫn có những giáo viên chưa thực sự yêu thích, tận tâm,
tận tình với công việc chủ nhiệm lớp. Còn xem nhẹ công tác chủ nhiệm lớp; nhận
làm công tác chủ nhiệm còn mang tính ép buộc vì không muốn chống đối lại sự sắp
đặt của Ban giám hiệu; hoặc có những giáo viên còn chưa tạo được uy tín với học
trò, còn để học sinh có những lời nói, hành động đùa nghịch quá trớn; còn chưa tìm
ra được biện pháp đạt hiệu quả cao trong công tác làm giáo viên chủ nhiệm lớp…Từ
Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Thị Hà - THCS Hồng Dương
8
sự non yếu, chưa nhiệt tình trong công tác làm giáo viên chủ nhiệm nên dẫn tới học
sinh trong lớp mình chủ nhiệm có những biểu hiện chưa tốt: Còn chểnh mảng với
công việc học tập, chểnh mảng với mọi hoạt động của lớp, còn coi việc đến trường
là điều bị ép buộc, còn gây rối làm ảnh hưởng đến các bạn khác…
- Thực tế công tác chủ nhiệm lớp ở trường THCS Hồng Dương cũng cho thấy nếu
lớp nào giáo viên chủ nhiệm của lớp nhiệt tình, tâm huyết quan tâm sát sao đến học
sinh thì lớp ấy tốt hơn hẳn, đem lại thành tích cao không chỉ cho lớp trong phạm vi
trường mà còn đem lại thành tích đáng nói cho cả nhà trường ở cấp cao hơn. Ví dụ
như: lớp 8D do cô Nguyễn Thị Nhẫn làm chủ nhiệm, lớp 9A do cô Nguyễn Thu
Hương làm chủ nhiệm, lớp 6C do cô Tạ Thị Hường làm chủ nhiệm năm học 2011 2012 …
Thực trạng trên đã khiến tôi mạnh dạn, quyết tâm làm sáng kiến kinh nghiệm để
đưa những kinh nghiệm mà tôi đã đúc kết được trong quá trình làm công tác chủ
nhiệm của mình tới các đồng nghiệp mong góp phần làm tăng hiệu quả của công tác
chủ nhiệm lớp trong nhà trường .
CHƯƠNG II
MỘT SỐ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN CÓ HIỆU QUẢ TRONG CÔNG
TÁC LÀM GIÁO VIÊN CHỦ NHIỆM.
Để làm tốt công tác chủ nhiệm lớp học không phải là điều dễ dàng và đơn giản,
tôi thiết nghĩ ngoài việc thực hiện đầy đủ, có chất lượng cao chức năng, nhiệm vụ
của công tác chủ nhiệm lớp, giáo viên chủ nhiệm còn phải có “Nghệ thuật giáo
dục”. Sau đây tôi xin đưa ra một số kinh nghiệm mà tôi đã đúc kết được để các đồng
nghiệp cùng chia sẻ:
Giáo viên chủ nhiệm là người thay thế Hiệu trưởng quản lý toàn diện tập thể học
sinh một lớp học. Người hiệu trưởng không thể quản lý, nắm chắc diễn biến của
Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Thị Hà - THCS Hồng Dương
9
từng học sinh trong một trường, đó là lẽ đương nhiên. Nếu không hiểu được đặc
điểm, trình độ, diễn biến trong quá trình giáo dục, tự rèn luyện của học sinh thì
không thể giáo dục được các em, không thể có sự định hướng kịp thời quá trình tự
rèn luyện của học sinh. Vì lẽ đó, một trường học bao giờ học sinh cũng được chia
thành các khối nhỏ (lớp học) căn cứ vào trình độ, đặc điểm nhận thức ở mỗi lớp phải
có một giáo viên phụ trách chung - giáo viên chủ nhiệm lớp. Sau khi nhận lớp, tôi
đến văn phòng mượn hồ sơ học bạ để tiện cho việc liên hệ với gia đình, tiện nắm bắt
tình hình học sinh tôi ghi chép cẩn thận số lượng học lực và hạnh kiểm của các em
năm học 2010-2011.
Lớp tôi được phân công chủ nhiệm la lớp 8C có t ổng sôố: 30 h ọc sinh, kếốt qu ả năm h ọc 2010 – 2011
đạt được cụ thể như sau:
Xếp loại
Hạnh kiểm
Tốt
Khá
TB
Giỏi
Học lực
Khá
TB
Yếu
Kém
Số
lượng
20
7
3
6
15
7
2
0
%
66,7
23,3
10
20
50
23,3
6,7
0
Đồng thời tôi hỏi thăm dò tình hình học sinh lớp mình vừa nhận chủ nhiệm qua
giáo viên chủ nhiệm cũ, các giáo viên bộ môn đã từng trực tiếp giảng dạy các em từ
những năm trước.
Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Thị Hà - THCS Hồng Dương
10
Đứng trước một tình trạng tập thể lớp có số lượng học sinh yếu nhiều, đạo đức
không tốt thì chúng ta sẽ làm gì, tôi suy nghĩ và đề ra một số biện pháp cụ thể để
nâng cao chất lượng về mọi mặt của lớp.
1. Giáo viên chủ nhiệm phải xây dựng kế hoạch chủ nhiệm lớp ngay từ đầu năm
học.
Giáo viên chủ nhiệm có nội dung công tác phong phú, đa dạng, phức tạp, toàn
diện liên quan đến tất cả các mặt hoạt động của học sinh trong lớp. Vì vậy muốn đạt
kết quả cao cần phải có kế hoạch sát đúng, phù hợp.
Trên cơ sở nắm được mục tiêu, nhiệm vụ của nhà trường trong năm học, đặc
điểm tình hình lớp, địa phương, cơ sở vật chất của nhà trường, giáo viên chủ nhiệm
tiến hành xây dựng kế hoạch giáo dục. Trong kế hoạch giáo dục phải xác định rõ
ràng mục đích, chỉ tiêu phấn đấu và các biện pháp chính. Đặc biệt chú trọng chiến
lược phối hợp giữa các lực lượng giáo dục để đạt mục đích đề ra, cần có phương
hướng phát triển lớp, sự thực hiện tuần tự hợp lí nhằm đi đến mục đích. Kế hoạch
phải phát huy được mặt mạnh, khắc phục được hạn chế của lớp. Biện pháp thực hiện
cần thể hiện tính phong phú, đa dạng. Tuy nhiên các biện pháp đề ra trong kế hoạch
chỉ là “phần cứng”. Trong quá trình thực hiện cần phải vận dụng, điều chỉnh một
cách linh hoạt các biện pháp giáo dục sao cho phù hợp với tình hình thực tế để công
việc đạt hiệu quả cao.
Giáo viên chủ nhiệm lập kế hoạch chủ nhiệm cho năm học, cho từng tháng, cho
từng tuần của lớp chủ nhiệm để đảm bảo tính hệ thống, phát triển giáo dục toàn diện
học sinh. Kế hoạch chủ nhiệm lớp cần thể hiện một số nội dung sau:
- Khái quát chung về đặc điểm học sinh lớp chủ nhiệm.
- Phân loại học sinh.
Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Thị Hà - THCS Hồng Dương
11
- Có kế hoạch bồi dưỡng học sinh khá, giỏi phát triển năng khiếu cho các em.
- Có kế hoạch phụ đạo học sinh học kém các môn học và kế hoạch rèn luyện
đạo đức cho những học sinh có đạo đức chưa tốt.
Xây dựng chương trình hoạt động toàn diện của lớp chủ nhiệm theo từng tuần,
từng tháng, học kì, năm học, đây là nội dung chủ yếu cần được giáo viên chủ nhiệm
quan tâm.
2. Tìm hiểu và nắm vững đối tượng giáo dục.
Nhà giáo dục Nga K.D Usinski từng nói: “Muốn giáo dục con người về mọi mặt
thì phải hiểu con người về mọi mặt”. Để làm tốt công tác chủ nhiệm lớp, giáo viên
chủ nhiệm phải nắm vững tâm sinh lí, nhu cầu, nguyện vọng, ước mong, khả năng
trình độ của học sinh, nắm vững hoàn cảnh sống, những tác động của gia đình, mối
quan hệ xã hội, bạn bè của học sinh. Tôi đã cố gắng tìm hiểu học sinh thông qua
nhiều biện pháp. Cụ thể như sau:
- Tìm hiểu học sinh qua các tài liệu liên quan: Xem học bạ, sơ yếu lí lịch, bản tự
nhận xét của học sinh, nhận xét của giáo viên chủ nhiệm cấp Tiểu học ( Đối với học
sinh lớp 6) hoặc của giáo viên chủ nhiệm cũ, của các thầy cô giáo bộ môn đã từng
giảng dạy các em. Đây là tài liệu đáng tin cậy ban đầu giúp tôi nhận biết và phân
loại học sinh.
- Tìm hiểu học sinh thông qua quan sát trực tiếp: Quan sát trực tiếp học sinh hằng
ngày trong các hoạt động trên lớp, ngoài lớp để biết hành vi thái độ học sinh. Đây là
tài liệu sống, qua đó tôi cố gắng tìm ra những nét cá tính nhất của từng em. Tôi quan
sát lớp chủ nhiệm cả trong giờ ra chơi xem em nào nghịch thái quá, em nào từ tốn,
hiền lành, có khi trên đường vào dạy lớp khác tôi cũng ghé ngang qua lớp chủ
nhiệm, nếu thấy những sai phạm của học sinh thì phải nhắc nhở ngay.
Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Thị Hà - THCS Hồng Dương
12
- Có thể tiến hành những thử nghiệm tìm hiểu học sinh. Đây là cách làm giúp cho
người giáo viên chủ nhiệm có thể thu được thông tin về một hay nhiều vấn đề cần
làm sáng tỏ. Những thử nghiệm này là những bài tập tình huống đã được xây dựng
về một vấn đề nào đó để học sinh có dịp bộc lộ mình. Chẳng hạn có thể đưa ra tình
huống: Cô đang rất cần một số em chiều nay tham gia trang trí lại lớp học cho đẹp
mắt hơn; hoặc cho học sinh trả lời nhanh vào phiếu in sẵn một số câu hỏi về vấn đề
định tìm hiểu (ví dụ: tìm hiểu về thái độ của học sinh đối với cha mẹ và anh chị em
trong gia đình, đối với thầy cô, đối với bạn bè bằng những câu hỏi đơn giản),...
Những thử nghiệm nhỏ này có thể áp dụng linh hoạt sao cho phù hợp với học sinh ở
từng vùng dân cư. Kết quả thử nghiệm sẽ giúp giáo viên chủ nhiệm lớp có thể nắm
bắt được thêm những thông tin mới, bổ sung cho những nhận định của mình về học
sinh.
3.Chú ý công tác tổ tức lớp học.
Bước đầu tiên khi gặp lớp chủ nhiệm , bên cạnh việc nắm sĩ số , lý lịch , kết quả
học tập năm trước của các em .... công tác bầu ban cán sự lớp đóng một vai trò rất
quan trọng. Ban cán sự lớp có nhiệm vụ quản lý lớp khi giáo viên chủ nhiệm vắng
mặt. Lớp có tự quản lý tốt hay không còn tùy thuộc vào uy tín của các em trong ban
cán sự lớp, đặc biệt là lớp trưởng. Nếu trong lớp chủ nhiệm có em học sinh đã từng
làm lớp trưởng thì giáo viên chủ nhiệm có thể chọn em học sinh đó làm lớp trưởng
lớp mình. Nếu lớp chủ nhiệm không có em học sinh nào đã từng làm lớp trưởng,
giáo viên chủ nhiệm có thể nhờ các em học sinh trong lớp chọn ra một em trong số
các em học sinh có học lực khá, giỏi. Khi để các em học sinh tự chọn, các em học
sinh sẽ tin tưởng bạn mình và hợp tác với mọi công tác do trường, hay Đội có hiệu
quả hơn. Sau khi đã bầu lớp trưởng, giáo viên chủ nhiệm chọn một em học sinh học
giỏi nhất lớp làm lớp phó học tập, một em học sinh nam học khá, giỏi phụ trách
công tác lớp phó lao động. Ngoài ra sau khi đã phân tổ, giáo viên chủ nhiệm nhờ các
Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Thị Hà - THCS Hồng Dương
13
em học sinh trong mỗi tổ chọn ra một em học sinh làm tổ trưởng, một em khác làm
tổ phó. Khi bầu ra bất cứ chức vụ nào trong lớp, nhất thiết học sinh đó phải là học
sinh có học lực từ khá trở lên và phải được sự đồng ý của tập thể lớp.
4. Giáo dục học sinh tính tự giác, thực hiện nội quy của trường, lớp.
- Sau khi nhận lớp chủ nhiệm, giáo viên chủ nhiệm lớp cho học sinh ôn lai quy chế
của nhà trường đối với học sinh lớp 7, 8, 9, còn đối với học sinh lớp 6 vì các em vừa
mới ở Tiểu học lên còn nhiều bỡ ngỡ chưa nắm được quy chế phải cho các em chép
quy chế vào vở sinh hoạt lớp để các em nắm và thực hiện cho đúng quy chế của nhà
trường. Bên cạnh đó sau khi đã nắm, phân loại được đối tượng học sinh giáo viên
chủ nhiệm cùng với cả lớp xây dựng một bản quy chế riêng của lớp. khi đã có đủ
quy chế của trường, của lớp giáo viên chủ nhiệm phải thường xuyên nhắc nhở, đôn
đốc các em thực hiện cho nghiêm túc. Bạn nào vi phạm thì sẽ phải nhận hình phạt
mà giáo viên chủ nhiệm cùng tập thể lớp đã xây dựng.
- Công việc này ban đầu khá vất vả, giáo viên chủ nhiệm có thể phải thường xuyên
đến lớp vào đầu buổi học, giữa các tiết và cuối buổi học.
Ví dụ: Thường vào đầu mỗi buổi học bao giờ cũng có 15 phút truy bài để học
sinh ôn lại bài, đội sao đỏ của trường đi kiểm tra việc thực hiện nề nếp và thực hiện
quy chế của học sinh từng lớp. Vậy muốn học sinh lớp mình chủ nhiệm thực hiện nề
nếp, quy chế được tốt, đều đặn thì giáo viên chủ nhiệm lớp phải có mặt trước giờ
truy bài để kịp thời nhắc nhở các em còn vi phạm. Hoặc giữa tiết 2 và tiêt 3 thường
có hoạt động tập thể dục, múa hát thì giáo viên chủ nhiệm phải có mặt tại nơi diễn
ra hoạt động để kịp thời uốn nắm các em từ những biểu hiện của hành động sai trái
nhỏ. Vào cuối tiết học – Thời điểm học sinh ra về , đây là thời điểm nhạy cảm dễ xảy
ra xô xát, đánh nhau ( Đặc biệt đối với các học sinh nam), vì thời điểm này học sinh
vừa đói, vừa mệt sau một buổi học nên sẽ tranh nhau lấy xe để ra về chính vì vậy
Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Thị Hà - THCS Hồng Dương
14
thời điểm này rất cần sự có mặt của giáo viên chủ nhiệm để việc lấy xe của các em
tuần tự hơn, dễ dàng hơn và đặc biệt tránh được tình trạng xô xát đánh nhau.
- Để rèn cho học sinh tính tổ chức kỷ luật, phải giúp các em nhận thức đúng vấn
đề, trên cơ sở đó các em sẽ thực hiện một cách tự giác.
5.Xây dựng và phát huy nếp tự quản của học sinh.
Việc này phải dựa vào ban cán sự lớp và Ban chấp hành chi đội. Điều quan trọng
là phải chọn được những học sinh nhiệt tình và có năng lực công tác. Song dù có
năng lực tốt thế nào thì các em vẫn đang ở lứa tuổi học trò, do đó giáo viên chủ
nhiệm phải giáo dục cho học sinh ý thức được đầy đủ vai trò, nhiệm vụ của người
cán bộ lớp để các em thực sự có trách nhiệm, và nâng cao tinh thần trách nhiệm đối
với công tác được giao.
Khi xây dựng đội ngũ tự quản cần xuất phát từ đặc điểm, nhiệm vụ từng năm học
và tính chất phát triển của tập thể học sinh. Nhiều giáo viên chủ nhiệm chỉ căn cứ
vào một số tiêu chuẩn cán bộ lớp như học giỏi, đạo đức tốt, rất ít giáo viên chủ
nhiệm dựa vào đặc điểm của quá trình phát triển của tập thể để xây dựng cấu trúc
đội ngũ tự quản. Nên căn cứ vào 3 giai đoạn phát triển của tập thể lớp mà lựa chọn
đội ngũ tự quản. Ví dụ: ở giai đoạn đầu (tập thể mới hình thành) rất cần có một lớp
trưởng, chi đội trưởng(thủ lĩnh) biết hi sinh, có uy tín, biết quan tâm đến người khác,
gương mẫu, biết cảm hoá các bạn... không nhất thiết phải là học sinh học giỏi nhất
lớp. Nhưng sang giai đoạn 2 và 3 (khi tập thể đã phát triển) rất cần có “thủ lĩnh”
năng động, sáng tạo, luôn tìm tòi nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức hoạt
động mọi mặt để cuốn hút các bạn. Giáo viên chủ nhiệm nên lấy hoạt động chiều sâu
của nội dung học tập, hoạt động ngoại khoá, văn hoá xã hội làm phương tiện giáo
dục tập thể, rèn luyện năng lực tự quản, thái độ, tình cảm và hành vi của học sinh.
Để phát huy vai trò cố vấn, giáo viên chủ nhiệm cần có năng lực dự báo chính xác
Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Thị Hà - THCS Hồng Dương
15
khả năng của học sinh trong lớp, biết khêu gợi tiềm năng sáng tạo của các em trong
việc đề xuất các nội dung hoạt động, xây dựng kế hoạch hoạt động toàn diện phù
hợp với nhiệm vụ và điều kiện của mỗi tháng, mỗi học kì của từng năm học. Giáo
viên chủ nhiệm chỉ là người giúp học sinh tự tổ chức các hoạt động đã được kế
hoạch hoá. Điều đó không có nghĩa là giáo viên chủ nhiệm khoán trắng, đứng ngoài
hoạt động của tập thể lớp học mà nên cùng hoạt động, điều chỉnh hoạt động, kịp thời
giúp các em tháo gỡ những khó khăn trong quá trình hoạt động. Ngoài ra cần tạo
hứng thú trong công việc, tạo sự đoàn kết nhất trí cao trong ban cán sự để làm sao
các em cũng phải biết làm việc “hết mình”, biết phấn đấu vì tập thể và biết tự giác,
chủ động điều hành lớp ngay cả khi không có giáo viên chủ nhiệm. Sử dụng phiếu
giao việc cũng là một hình thức tạo cho học sinh phát huy tính tự giác, tự quản, tinh
thần trách nhiệm trong công việc. Trên cơ sở được giao việc học sinh phải tự lập kế
hoạch và giáo viên chủ nhiệm hẹn thời gian để duyệt. Nhìn chung được giao việc và
nhất là được thầy cô tin tưởng, phát huy tính dân chủ và tự quản các em rất phấn
khởi và tất nhiên phải rút kinh nghiệm, khen chê kịp thời (trong một năm học, ban
cán sự ít nhất được động viên, khen thưởng hai lần vào dịp sơ kết học kỳ I và tổng
kết năm học).
6.Giáo dục học sinh qua hoạt động Đoàn Đội, hoạt động giáo dục ngoài giờ lên
lớp, hoạt động tập thể phù hợp lứa tuổi.
Phong trào thi đua học tập và các hoạt động khác trong nhà trường được phát
động và duy trì thường xuyên suốt năm học. Trên cơ sở Đội thiếu niên tiền phong
phát động đó, lớp lại đề ra các hình thức thi đua giữa các tổ, nhóm và các cá nhân.
Kết thúc mỗi đợt thi đua lại chọn ra những tập thể (tổ, nhóm) và các cá nhân xuất
sắc để biểu dương khen thưởng. Để tạo hứng thú cho học sinh trong việc xây dựng
bài học ở trên lớp, tôi gợi ý các em tính điểm thi đua cho mỗi lượt phát biểu. Kết quả
nhiều giờ học diễn ra sôi nổi và có chất lượng, giáo viên dạy rất phấn khởi.
Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Thị Hà - THCS Hồng Dương
16
7. Giáo dục học sinh bằng tâm lí.
Trong một lớp học bao giờ cũng có học sinh ngoan ngoãn, học sinh nghịch ngợm,
cá biệt. Do đó tìm hiểu nắm vững từng đối tượng học sinh sẽ giúp giáo viên chủ
nhiệm sử dụng vũ khí tâm lí để giáo dục học sinh có hiệu quả.
Đối với những học sinh ngoan, có ý thức thì chỉ cần nhắc nhở chung. Nhưng đối
với những học sinh có cá tính, có hoàn cảnh khó khăn thì lại phải vừa nghiêm khắc
khi xử lý những sai phạm của các em, vừa phải tình cảm, động viên, thậm chí phải
dỗ dành. Giáo dục những học sinh cá biệt điều quan trọng là phải tạo được mối quan
hệ gần gũi, cảm thông giữa thầy và trò. Muốn vậy giáo viên chủ nhiệm không chỉ
đứng ở cương vị người thầy mà phải biết nhập vai, biết lắng nghe các em nói, tìm
hiểu tâm tư của các em, tạo cho các em có cảm giác mình được chia sẻ, cảm thông,
được giúp đỡ thì các em sẽ tự giác sửa chữa khuyết điểm, tự giác phấn đấu hơn. Có
những học sinh khi mắc khuyết điểm đã nói với bạn bè rằng: không sợ bị kỷ luật, bị
phạt mà chỉ sợ làm ảnh hưởng đến thành tích thi đua của lớp, sợ làm cô giáo buồn…
Ví dụ :
Trong lớp tôi chủ nhiệm năm học 2011 – 2012 có em học sinh Đỗ Xuân Công
(Thôn Hoàng Trung – xã Hồng Dương) đầu năm học em thường xuyên đi học
muộn, nhiều hôm không vào trường lại ra quán Internet. Tôi đã sắp xếp thời gian
đến thăm gia đình học sinh này, mới hay bố mẹ em đi Hà Nội buôn bán giò chả từ 3,
4 giờ sáng đến 2, 3 giờ chiều mới về nên tất cả mọi công việc từ sáng đến chiều đều
do hai anh em tự lo (Em học sinh này còn có một em đang học lớp 5), mỗi ngày bố
mẹ cho hai anh em 50.000đ để ăn sáng và ăn trưa. Vì ít được quan tâm nên em cũng
sao nhãng chuyện học hành. Trước thực trạng như vậy, tôi quyết đinh giáo dục em
bằng tình cảm, bằng sự quan tâm của mình. Được cô giáo đến thăm nhà, động viên
nên em tiến bộ rất nhanh, chấm dứt hiện tượng đi học muộn, không vào quán
Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Thị Hà - THCS Hồng Dương
17
Internet nữa và tham gia rất tích cực vào các hoạt động của lớp. Công từ một học
sinh học yếu của năm học trước nay đã trở thành học sinh trung bình khá – Có triển
vọng là học sinh khá giỏi vì em là một học sinh rất có tố chất.
Qua những trường hợp cụ thể vừa nêu, tôi thấy việc sắp xếp thời gian đến thăm
gia đình học sinh (đặc biệt là những học sinh cá biệt) cũng đem lại nhiều hiệu quả
trong công tác chủ nhiệm.Ngoài ra, để tạo không khí cởi mở trong tập thể lớp và
cũng là để giúp cho mình hiểu học sinh hơn, tôi thường động viên các em ghi nhật
ký lớp hằng ngày. Thi thoảng tôi lại cho học sinh viết cảm nhận về lớp mình.Có
những điều thường ngày có khi khó nói ra được, nhưng khi viết cảm nhận hoặc ghi
nhật kí lớp các em lại có dịp để giãi bày. Qua những bài cảm nhận và những trang
nhật ký lớp, thầy trò, bạn bè hiểu nhiều về nhau hơn và đương nhiên tập thể lớp ngày
càng thêm gắn bó.
8.Giáo dục học sinh qua tập thể và bằng tập thể.
Để giáo dục học sinh qua tập thể và bằng tập thể đạt kết quả cao thì người giáo
viên làm công tác chủ nhiệm phải hết sức coi trọng việc xây dựng và giáo dục tập
thể học sinh, đặc biệt là các tổ chức chính trị của học sinh – Tổ chức Đội thiếu niên
tiền phong Hồ Chí Minh, coi đó là môi trường quan trọng và là phương tiện mạnh
mẽ để hình thành nhân cách của học sinh cũng như phát huy sở trường, năng khiếu
của cá nhân. Để thực hiện được phương pháp này đòi hỏi người giáo viên phải:
+ Xây dựng các mối quan hệ, giao lưu đúng đắn.
+ Tổ chức các hoạt động chung của tập thể, đặc biệt là các hoạt động vui chơi,
hoạt động xã hội.
+ Xây dựng dư luận lành mạnh và truyền thống tốt đẹp của tập thể.
Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Thị Hà - THCS Hồng Dương
18
+ Tổ chức cuộc sống tinh thần phong phú, lành mạnh và bổ ích của tập thể và
của mỗi thành viên.
+ Coi tập thể là đối tượng giáo dục và hướng các tác động vào đó, đồng thời
cũng coi tập thể là phương tiện giáo dục mạnh mẽ đến từng thành viên, nghĩa là phải
thực hiện quá trình tác động song song.
9. Phối hợp các lực lượng giáo dục.
- Phối hợp với Ban giám hiệu nhà trường và các lực lượng giáo dục ( Đoàn,
Đội, Công đoàn):
Giáo viên chủ nhiệm là cầu nối giữa hiệu trưởng với học sinh, truyền đạt chủ
trương chính sách của ngành, nội quy của nhà trường đến học sinh không phải bằng
mệnh lệnh mà bằng sự thuyết phục cảm hoá, gương mẫu của bản thân mình. Bên
cạnh đó giáo viên chủ nhiệm phát hiện kịp thời các hành vi xấu của học sinh, đề
nghị nhà trường xem xét, xử lí, ngăn chặn nếu vượt tầm kiểm soát của giáo viên chủ
nhiệm.
- Phối hợp với giáo viên bộ môn:
Biết lắng nghe những nhận xét của giáo viên bộ môn thậm chí là những phê phán
cá nhân, tập thể lớp mình sau đó chọn lọc, phân tích thông tin để phối hợp tác động
giáo dục cùng chiều, khắc phục khó khăn, vướng mắc của học sinh trong quá trình
học tập, đề đạt nguyện vọng của học sinh với giáo viên bộ môn để nâng cao chất
lượng giáo dục.
- Phối hợp với cha mẹ học sinh:
Việc kết hợp phụ huynh để cùng nhau giáo dục học sinh cũng không kém phần
quan trọng. Phải làm cho phụ huynh học sinh tin tưởng nhà trường, thấy việc gửi
Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Thị Hà - THCS Hồng Dương
19
con mình vào trường là quyết định đúng đắn. Mối quan hệ này được thể hiện qua các
buổi họp giữa giáo viên chủ nhiệm với phụ huynh học sinh – giáo viên chủ nhiệm
phải tạo được uy tín, vững vàng, bản lĩnh trong buổi họp đầu năm. Đây là buổi họp
rất quan trọng, giáo viên chủ nhiệm sẽ thông báo những văn bản, thông tư, nội quy
trường đến phụ huynh học sinh. Họp bàn bạc để đi đến thống nhất ý kiến, từ đó phụ
huynh học sinh sẽ đồng tình ủng hộ giáo viên chủ nhiệm trong việc giáo dục con
mình; kiên trì giải thích và thuyết phục họ nhận ra những điểm mạnh, yếu của con
mình. Đặc biệt phải hình thành trong phụ huynh học sinh thói quen tìm hiểu tình
hình học tập của con mình bằng cách liên hệ trực tiếp hoặc gián tiếp (qua giấy thông
báo) với giáo viên chủ nhiệm.
Để tiếp xúc được với phụ huynh học sinh thì nên chuẩn bị tốt nội dung cần trao
đổi, chính xác, rõ ràng, cụ thể. Có như thế, phụ huynh học sinh thấy được giáo viên
chủ nhiệm đã quan tâm sâu sắc đến con mình từ đó yên tâm, tin tưởng giáo viên chủ
nhiệm, tin tưởng nhà trường.
Giáo viên chủ nhiệm và cha mẹ học sinh phải thống nhất được phương hướng
phấn đấu của lớp đặt trong kế hoạch chung của nhà trường, đặc biệt là thống nhất
được các biện pháp thực hiện. Đây là điều kiện đầu tiên để giáo viên chủ nhiệm có
được sự ủng hộ của phụ huynh trong công tác tổ chức lớp học. Đặc biệt với những
học sinh vi phạm nội quy của trường, lớp, tuỳ theo mức độ vi phạm giáo viên chủ
nhiệm thông báo với phụ huynh bằng văn bản (giấy thông báo), bằng điện thoại hoặc
trực tiếp gặp để thống nhất biện pháp giáo dục. Trong thực tế biện pháp này tôi và
nhiều giáo viên đã làm và có hiệu quả: học sinh tiến bộ và phụ huynh cũng cảm thấy
thoải mái mỗi khi được mời đến gặp.
- Nhìn chung nếu biết kết hợp các lực lượng giáo dục, chắc chắn công tác chủ
nhiệm sẽ đạt hiệu quả cao.
Sáng kiến kinh nghiệm - Đặng Thị Hà - THCS Hồng Dương
20
- Xem thêm -