Tài liệu Skkn một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm lớp 9

SKKN: “ Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm học sinh lớp 9” _____________________________________________________________________________ MỤC LỤC A. PHẦN MỞ ĐẦU I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI II. MỤC TIÊU, NHIỆM VỤ CỦA ĐỀ TÀI 1. Mục tiêu. 2. Nhiệm vụ. III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU VI. GIỚI HẠN PHẠM VI NGHIÊN CỨU V. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU B. PHẦN NỘI DUNG NGHIÊN CỨU I. CƠ SỞ LÝ LUẬN II. THỰC TRẠNG 1. Thuận lợi - Khó khăn. 2. Thành công - Hạn chế. 3. Mặt mạnh - Mặt yếu. 4. Các nguyên nhân, các yếu tố tác động. III. GIẢI PHÁP, BIỆN PHÁP 1. Nghiên cứu kỹ về nhiệm vụ, các yêu cầu của người GVCN . 2. Nghiên cứu đặc điểm phát triển tâm lý học lứa tuổi. 3. Nhận thức được hậu quả sự thiếu trách nhiệm của GVCN. 4. GVCN phải là người nắm rõ, nắm vững tình hình lớp chủ nhiệm. 5. Tiến hành làm sổ chủ nhiệm. 6. Ổn định nề nếp, xây dựng tập thể lớp. 7. Sắp xếp chỗ ngồi. 8. Xây dựng nội quy lớp học, thang điểm thi đua, tiêu chí đánh giá xếp loại hạnh kiểm. 9. Phân công nhiệm vụ cụ thể. 10. Qui định về thưởng phạt. 11. Sinh hoạt chủ nhiệm hàng tuần. 12. Biện pháp của GVCN đối với tập thể lớp. 13. Thành lập những nhóm bạn giúp đỡ nhau. 14. Kết hợp tốt giữa GVCN với các lực lượng giáo dục khác. a. Trao đổi với gia đình học sinh. b. Phối hợp với BGH nhà trường. c. Phối hợp với Giáo viên bộ môn. 1 Người thực hiện: Khắc Thị Hương - Trường THCS Lê Lợi - TP. Buôn Ma Thuột SKKN: “ Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm học sinh lớp 9” _____________________________________________________________________________ d. Phối hợp với Đội TNTP HCM. IV. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU C. PHẦN KẾT LUẬN - KIẾN NGHỊ I. PHẦN KẾT LUẬN II. NHỮNG KIẾN NGHỊ D. TÀI LIỆU THAM KHẢO E. Ý KIẾN ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC A. PHẦN MỞ ĐẦU I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI: Trong tất cả các lĩnh vực, nhân tố con người sẽ quyết định cho mọi sự thành công hay thất bại. Trong xu thế hội nhập quốc tế, giao lưu văn hóa ngày nay mỗi con người chúng ta cần ra sức phấn đấu học tập để trở thành chủ nhân tương lai của đất nước như Đảng ta đã xác định con người là tài sản quý giá và quan trọng nhất, là nguồn lực lớn và cần thiết đối với quốc gia dân tộc. Trên cơ sở đó ngành Giáo dục - Đào tạo đóng vai trò then chốt trong mọi hoạt động và người thầy đóng vai trò quyết định cho sự nghiệp đào tạo thế hệ trẻ cho tương lai. Ngày nay trong công cuộc đổi mới đất nước, tiếp cận với những tiến bộ về khoa học - công nghệ đòi hỏi những người phục vụ trong công tác giáo dục phải xác định rõ vai trò, trách nhiệm của mình là sự nghiệp trồng người. Những sản phẩm của mình tạo ra nó sẽ quyết định cho cả 2 Người thực hiện: Khắc Thị Hương - Trường THCS Lê Lợi - TP. Buôn Ma Thuột SKKN: “ Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm học sinh lớp 9” _____________________________________________________________________________ một thế hệ. Do đó vai trò của người thầy là nhân tố quan trọng để quyết định cho những sản phẩm mà mình tạo ra. Người thầy là những người phục vụ trực tiếp trong lĩnh vực giáo dục để đào tạo, rèn luyện cho thế hệ trẻ, trong đó giáo viên chủ nhiệm (GVCN) đóng vai trò quan trọng đối với các cấp học nhất là cấp học phổ thông. Đối với giáo dục phổ thông, người giáo viên chủ nhiệm lớp có vai trò quan trọng trong việc giáo dục học sinh (HS). Ngoài việc trực tiếp giảng dạy ở lớp chủ nhiệm, GVCN trước hết phải là nhà giáo dục, là người tổ chức các hoạt động giáo dục, quan tâm tới từng học sinh, chăm lo đến việc rèn luyện đạo đức, hành vi, những biến động về tư tưởng, nhu cầu, nguyện vọng của các em. Giáo viên chủ nhiệm lớp bằng chính nhân cách của mình, là tấm gương tác động tích cực đến việc hình thành các phẩm chất đạo đức, nhân cách của học sinh. Mặt khác, GVCN còn là cầu nối giữa tập thể học sinh với các tổ chức xã hội trong và ngoài nhà trường, là người tổ chức phối hợp các lực lượng giáo dục, ... Có thể nói vai trò xã hội của người giáo viên chủ nhiệm trở nên lớn hơn nhiều so với chức năng của người giảng dạy bộ môn. Hơn nữa trên thực tế trường THCS Lê lợi đóng trên địa bàn xã Eakao của TP. Buôn Ma Thuột, đây là một địa bàn rộng, dân cư nằm rải rác trong các thôn buôn. Đa số người dân làm nông, số ít thì buôn bán ở xa nên ít có thời gian và điều kiện để chăm sóc con cái. Học sinh trong lớp có độ tuổi không đồng đều, ngoài thời gian học trên lớp các em phải làm rẫy giúp gia đình. Do đó càng khó khăn cho những giáo viên làm công tác chủ nhiệm. Xác định rõ vai trò của người giáo viên chủ nhiệm lớp, trong những năm qua, Trường THCS Lê Lợi nói riêng và các nhà trường nói chung đã quan tâm nhiều hơn đến công tác chủ nhiệm. Tuy nhiên để có một giải pháp tối ưu cũng như hiệu quả của hoạt động chủ nhiệm lại là vấn đề chúng ta cần trao đổi. Là một giáo viên đã nhiều năm làm công tác chủ nhiệm, đặc biệt là chủ nhiệm học sinh lớp 9, với chút ít kinh nghiệm tích luỹ được qua thực tế công việc, tôi xin được trao đổi cùng các đồng nghiệp về đề tài : “Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm lớp 9” ở trường THCS Lê Lợi mà tôi đã thực hiện trong những năm qua, với mong muốn nâng cao hiệu quả của công tác chủ nhiệm lớp, góp phần cùng nhà trường hoàn thành tốt mục tiêu giáo dục trong giai đoạn đổi mới đất nước hiện nay. II. MỤC TIÊU, NHIỆM VỤ ĐỀ TÀI: 1.Mục tiêu : Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng vai trò của GVCN trong công tác giáo dục đạo đức HS để đề ra những giải pháp, biện pháp nâng cao hiệu quả trong công tác chủ nhiệm đặc biệt là chủ nhiệm HS lớp 9. Qua đó nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức HS , góp phần hạn chế tình trạng HS chán học, HS bỏ học, bỏ tiết đi chơi điện tử.... Bên cạnh đó phần nào giúp cho các thầy cô quan tâm hơn về vai trò, trách nhiệm của mình đối với nghề nghiệp, đặc biệt là trong công tác chủ nhiệm, góp phần xây dựng môi trường học tập: “Trường học thân thiện, học sinh tích cực” bởi nghề dạy học là một nghề thiêng liêng cao cả như cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã nói : “Nghề dạy học là nghề cao cả nhất trong những nghề cao cả”. 2.Nhiệm vụ nghiên cứu: 3 Người thực hiện: Khắc Thị Hương - Trường THCS Lê Lợi - TP. Buôn Ma Thuột SKKN: “ Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm học sinh lớp 9” _____________________________________________________________________________ - Nghiên cứu về nhiệm vụ, các yêu cầu của người GVCN. - Nhận thức về hậu quả của sự thiếu trách nhiệm của GVCN. - Nghiên cứu đặc điểm phát triển tâm lý lứa tuổi học sinh lớp 9. - Đưa ra những biện pháp cụ thể trong quá trình chủ nhiệm. - Kết quả của quá trình thực hiện - Rút ra bài học cho bản thân - Những kiến nghị, đề xuất. III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU: Học sinh lớp 9 của trường THCS Lê Lợi- TP. Buôn Ma Thuột. IV. GIỚI HẠN VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU: 1. Thời gian: Các năm học: 2009-2010; 2010-2011; 2011 -2012 và 2012-2013. 2. Địa điểm: Trường THCS Lê Lợi thành phố Buôn Ma Thuột -Tỉnh Đăk Lăk. 3. Phạm vi nghiên cứu: Nghiên cứu việc nhận thức của người giáo viên khi chủ nhiệm lớp và những công việc mà GVCN đã làm trong quá trình thực hiện nhiệm vụ của mình. V. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU: 1. Phương pháp nghiên cứu lý luận: + Thu thập những thông tin lý luận về vai trò của người GVCN lớp trong công tác giáo dục đạo đức HS trên các tập san giáo dục, các bài tham luận trên Internet, qua tập huấn về công tác chủ nhiệm. 2. Phương pháp quan sát: + Quan sát hoạt động học và sinh hoạt tập thể của HS. 3. Phương pháp điều tra: + Ghi những thông tin liên quan, trò chuyện, trao đổi với các GVBM, HS, hội cha mẹ học sinh (CMHS), bạn bè và hàng xóm của HS. 4. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: + Tham khảo những bản báo cáo, tổng kết hàng năm của nhà trường. + Tham khảo kinh nghiệm của các trường bạn. + Tham khảo những kinh nghiệm của các giáo viên chủ nhiệm lớp khác. 5. Phương pháp thử nghiệm: 4 Người thực hiện: Khắc Thị Hương - Trường THCS Lê Lợi - TP. Buôn Ma Thuột SKKN: “ Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm học sinh lớp 9” _____________________________________________________________________________ + Thử áp dụng các giải pháp vào công tác giáo dục đạo đức học sinh ở: - Lớp 9E của trường THCS Lê Lợi - Năm học 2009-2010. - Lớp 9D của trường THCS Lê Lợi - Năm học 2010-2011. - Lớp 9D của trường THCS Lê Lợi - Năm học 2011-2012. - Lớp 9A của trường THCS Lê Lợi năm học 2012-2013. B. PHẦN NỘI DUNG ĐỀ TÀI: I. CƠ SỞ LÝ LUẬN ĐỂ NGHIÊN CỨU: Giáo dục là quá trình toàn vẹn hình thành nhân cách, được tổ chức có mục đích, có kế hoạch, thông qua hoạt động và quan hệ giữa nhà giáo dục và người được giáo dục nhằm chiếm lĩnh kinh nghiệm xã hội của loài người. Giáo dục là quá trình tác động tới thế hệ trẻ về đạo đức, tư tưởng, hành vi nhằm hình thành niềm tin, lý tưởng, động cơ, thái độ, hành vi, thói quen ứng xử đúng đắn trong xã hội. Khi bàn về vai trò yếu tố giáo dục trong sự phát triển nhân cách con người, Bác Hồ đã viết trong bài thơ “Nửa đêm” (trích “Nhật ký trong tù”): “Hiền dữ phải đâu là tính sẵn Phần nhiều do giáo dục mà nên” Theo quan niệm của Hồ Chí Minh con người ta khi mới sinh ra vốn bản chất là tốt, nhưng chỉ sau do ảnh hưởng của giáo dục và môi trường sống cùng sự phấn đấu, rèn luyện của mỗi cá nhân mà hình thành những con người thiện, ác khác nhau. Theo Người con người sinh ra bản chất là tốt, song trong xã hội luôn có thiện và có ác nên trong bản thân mỗi con người cũng có thiện và ác. Cái ác có là do ảnh hưởng của xã hội và sự biến đổi của mỗi người. Do đó, giáo dục làm một nhiệm vụ vô cùng cần thiết là rèn luyện, biến đổi dần dần tính cách con người, hướng người ta đến sự hoàn thiện của một nhân cách tốt đẹp, xây dựng một xã hội với những con người có ích và hướng thiện. Chính vì lẽ đó, Đảng và Nhà nước ta đã xác định sự nghiệp trồng người không chỉ là sự nghiệp của toàn nhân loại nói chung mà còn của toàn Đảng, toàn dân ta nói riêng. Đối với nước ta, giáo dục được xác định là “Quốc sách hàng đầu”, là vô cùng quan trọng và cấp thiết bởi sự thành đạt của một con người, sự phát triển của một thế hệ, sự hưng thịnh của đất nước đều phụ thuộc vào kết quả của hoạt động giáo dục “Vì lợi ích mười năm trồng cây, vì lợi ích trăm năm trồng người”. Hơn thế, trong một thời đại hội nhập kinh tế, thời đại công nghệ thông tin phát triển như vũ bão hiện nay thì giáo dục lại vô cùng cần thiết. Làm thế nào để những người chủ tương lai của đất nước có đủ đức lẫn tài? Làm thế nào để sự nghiệp giáo dục mang lại hiệu quả tốt? Đây chính là trách nhiệm chung của toàn xã hội, của tất cả những người làm công tác giáo dục, đặc biệt là của người giáo viên chủ nhiệm lớp - người trực tiếp và thường xuyên nhất tiếp xúc với các em học sinh. Bởi vậy, người gần gũi nhiều nhất với các em học sinh, người luôn ở bên cạnh giải đáp mọi khó khăn thắc mắc của các em, người mà các em kính trọng và yêu quí nhất, người mà được các em xem như là cha là mẹ không ai khác chính là người giáo viên chủ nhiệm lớp. Là một giáo viên chủ nhiệm lớp tôi rất mong muốn học trò của mình là những con ngoan, trò giỏi, tài đức vẹn toàn để sau này lớn lên các em tự tin, năng động, bản lĩnh bước vào đời, trở thành những người công dân có ích cho xã hội. 5 Người thực hiện: Khắc Thị Hương - Trường THCS Lê Lợi - TP. Buôn Ma Thuột SKKN: “ Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm học sinh lớp 9” _____________________________________________________________________________ Về bản thân, tôi rất mong muốn mình là người đồng nghiệp được tin yêu, được phụ huynh tin tưởng khi gửi gắm con em mình đến để giáo dục, dạy dỗ, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của trường THCS Lê lợi nói riêng và của TP. Buôn Ma Thuột nói chung. II. THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU: 1. Thuận lợi - Khó khăn: a. Thuận lợi: - Giáo viên chủ nhiệm nhận được sự chỉ đạo, quan tâm sâu sát của chi bộ Đảng, của Ban Giám Hiệu, của Công đoàn giáo dục cơ sở cùng sự giúp đỡ của tất cả các ban ngành trong hội đồng sư phạm nhà trường. - Giáo viên chủ nhiệm năng nổ, thích học hỏi, tìm tòi sáng tạo, là người trực tiếp giảng dạy môn Toán nên thời gian tiếp xúc với lớp chủ nhiệm nhiều (4 tiết/ 1 tuần). - Đội ngũ các thầy cô giáo bộ môn nhiệt tình, yêu nghề và trách nhiệm cao, chuyên môn vững vàng. - Đội ngũ cán sự lớp tập trung những thành viên khá tích cực, ham hoạt động. - Hầu hết HS của trường đều nằm trên địa bàn xã. b. Khó khăn: + Hầu hết các em ở trên địa bàn xã nhưng nhà đều ở xa trường và nằm rải rác trên các thôn buôn, phương tiện đi lại không có chủ yếu là đi bộ. Nhiều em gia đình hết sức khó khăn, ngoài giờ học trên lớp các em phải đi làm rẫy giúp bố mẹ, ít dành thời gian cho việc học. + Trường đóng trên địa bàn dân cư rất phức tạp, trình độ dân trí thấp, có nhiều Dân tộc sinh sống ( Kinh, Êđê, Tày, Nùng, Mường, Thái) nên có sự bất đồng về ngôn ngữ và phong tục tập quán, đa số người dân sống theo tập quán của dân tộc mình. + Chất lượng đầu vào thấp, trình độ học sinh trong lớp chủ yếu ở mức trung bình -yếu nhiều. Độ tuổi của các em chênh lệch nhiều nên khó có sự đồng nhất trong giáo dục. + Đa số học sinh chưa có ý thức tự học. + Đa số phụ huynh học sinh phải bươn trải cuộc sống, ít có điều kiện để quan tâm chăm sóc con cái. + Khuôn viên nhà trường gần đường giao thông. + Đầu năm khi tôi được Ban Giám Hiệu nhà trường phân công chủ nhiệm có nhiều em lười học, ham chơi game, thường hay trốn học ảnh hưởng đến kết quả thi đua của lớp. Có nhiều học sinh năm trước bỏ học hoặc không đậu tốt nghiệp xin đi học lại, nhiều HS có hoàn cảnh khó khăn. Cụ thể: 6 Người thực hiện: Khắc Thị Hương - Trường THCS Lê Lợi - TP. Buôn Ma Thuột SKKN: “ Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm học sinh lớp 9” _____________________________________________________________________________ - Lớp 9E của trường THCS Lê Lợi đầu năm học 2009-2010 có 5 HS thường ham chơi điện tử, 1 HS năm trước bỏ học xin học lại, 3 HS có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, tập thể lớp năm lớp 8 xếp loại Trung bình. - Lớp 9D của trường THCS Lê Lợi đầu năm học 2010-2011 có 2 HS thường ham chơi điện tử, 1 HS năm trước không đậu tốt nghiệp xin học lại, 2 HS có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, 1 HS mồ côi cha mẹ, tập thể lớp năm lớp 8 xếp Tiên tiến ... - Lớp 9D của trường THCS Lê Lợi đầu năm học 2011-2012 có 4 HS thường ham chơi điện tử, 2 HS năm trước bỏ học xin học lại, 4 HS có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn , tập thể lớp năm lớp 8 xếp loại Khá . - Lớp 9A của trường THCS Lê Lợi đầu năm học 2012-2013 có 4 HS thường ham chơi điện tử, 3 HS năm trước không đậu tốt nghiệp xin học lại, 4 HS có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, tập thể lớp năm lớp 8 xếp loại Trung bình. 2- Thành công- Hạn chế a.Thành công: Trong những năm gần đây, sự phát triển kinh tế - xã hội đã mang lại không ít những thuận lợi cho công tác chủ nhiệm trong nhà trường. Sự quan tâm đầu tư của Đảng, nhà nước cùng với sự hỗ trợ tích cực từ phía xã hội. Cơ sở vật chất, trang thiết bị giáo dục của nhà trường ngày một khang trang, đầy đủ, đảm bảo cho việc dạy và học. Mô hình ít con, kinh tế ngày càng được cải thiện đã tạo thuận lợi cho trẻ em được quan tâm và chăm sóc tốt hơn. Bên cạnh đó, sự phát triển như vũ bão của khoa học công nghệ, đặc biệt là công nghệ thông tin đã hỗ trợ cho giáo viên và phụ huynh trong việc liên lạc, trao đổi, nắm bắt nhanh những thông tin cần thiết trong phối hợp giáo dục; đồng thời hỗ trợ tích cực cho hoạt động dạy của giáo viên trong những giờ lên lớp, trong những hoạt động tập thể khiến học sinh thấy hứng thú hơn. Sự phối kết hợp giữa các tổ chức đoàn thể trong và ngoài nhà trường ngày càng trở nên chặt chẽ. b. Hạn chế: Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi kể trên, công tác chủ nhiệm lớp còn gặp không ít những khó khăn, thách thức. Trong thời đại khoa học công nghệ và kinh tế thị trường hiện nay, ngoài những tiện ích to lớn mà nó mang đến cho nhân loại thì kèm theo đó là hàng loạt các tác động tiêu cực đến đối tượng học sinh: xu hướng đua đòi chưng diện theo trang phục, mái tóc của các ca sĩ, diễn viên trong phim ảnh không lành mạnh và đặc biệt là game online. Chính những vấn đề này ảnh hưởng không ít đến việc học tập, việc hình thành nhân cách, đạo đức của học sinh và gây ra rất nhiều khó khăn cho giáo viên chủ nhiệm trong công tác giáo dục đạo đức học sinh. 3- Mặt mạnh - Mặt yếu: a/ Mặt mạnh: Được sự quan tâm của các cấp lãnh đạo nên trong những năm qua GVCN đã được tập huấn một số chuyên đề về công tác chủ nhiệm, chuyên đề về rèn kỹ năng sống cho HS, chuyên đề về phương pháp kỷ luật HS tích cực .... Nhiều GVCN đã có những kết quả tốt trong quá trình chủ nhiệm. 7 Người thực hiện: Khắc Thị Hương - Trường THCS Lê Lợi - TP. Buôn Ma Thuột SKKN: “ Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm học sinh lớp 9” _____________________________________________________________________________ b. Mặt yếu: Tuy nhiên hiệu quả công tác chủ nhiệm của nhiều GV hiện nay chưa cao như còn để HS bỏ học nhiều, chưa ngăn chặn được tình trạng HS trốn tiết đi chơi điện tử, HS nghỉ học không phép nhưng GVCN cũng không biết lý do vì sao? Nhiều GVCN còn chưa hiểu nhiều về tâm tư nguyện vọng của các em để từ đó có biện pháp giáo dục phù hợp ... 4/ Các nguyên nhân, các yếu tố tác động: Nguyên nhân chủ yếu là do nhiều đơn vị kinh doanh chỉ chú ý đến lợi nhuận, hầu hết các điểm truy cập Internet đều trang bị những trò chơi bạo lực thu hút học sinh. Vì thế, hiện tượng trốn tiết, bỏ học để chơi game là điều không tránh khỏi. Không những thế, hậu quả do những tác động của những trò chơi nguy hiểm này dẫn đến các hành vi bạo lực khôn lường. Đây là lứa tuổi phức tạp, các em thích khám phá những cái hay, cái mới nhưng các em chưa lường trước được hậu quả xấu xảy ra. Mặt khác, nhiều gia đình do quá bận rộn với công việc nên thời gian dành cho việc giáo dục con cái không nhiều, gần như phó mặc cho nhà trường và xã hội, thậm chí cung cấp tiền bạc dư thừa không nghĩ đến hậu quả. Nhiều phụ huynh chỉ gặp gỡ trao đổi với GVCN trong ba buổi họp phụ huynh trong một năm học, còn chủ yếu là trao đổi qua điện thoại trong những trường hợp cần thiết. Trẻ thiếu thốn tình cảm, thiếu sự quan tâm của gia đình, dễ bị kẻ xấu lôi cuốn sa ngã. Một số em do được chiều chuộng và chăm sóc quá chu đáo nên nảy sinh tính ích kỉ, ương bướng, khó bảo. Hơn nữa, công tác chủ nhiệm chủ yếu là kiêm nhiệm, thực tế hiện nay chưa có một khoá đào tạo chính thức nào cho GVCN. Chính vì vậy, không nhiều GVCN thực sự có năng lực, làm chủ nhiệm chủ yếu bằng kinh nghiệm của bản thân, cộng với trao đổi học hỏi trong nhà trường. Bên cạnh đó, số tiết dành cho GVCN còn quá ít, chỉ 4 tiết trên tuần, chưa tương xứng công sức giáo viên đầu tư vào công tác chủ nhiệm, dẫn đến nhiều giáo viên chưa hăng say với công tác chủ nhiệm. Nội dung chương trình giảng dạy còn nặng về kiến thức thuần tuý, số tiết giành cho giáo dục công dân, giáo dục đạo đức học sinh còn quá ít, trong khi xã hội ngày càng phát triển. Hơn nữa ở lứa tuổi này, tâm sinh lí của các em đang phát triển mạnh, các em ngày càng có nhiều nhu cầu hiểu biết, tìm tòi, bắt chước, thích giao lưu, đua đòi, thích sự khẳng định mình .., trong khi kiến thức về xã hội, gia đình, sự hiểu biết về pháp luật còn hạn chế, nên chiều hướng học sinh hư, lười học, hiện tượng bỏ giờ, trốn tiết, vi phạm pháp luật, vi phạm đạo đức ngày càng nhiều. Tuy nhiên, cũng phải nhìn nhận những thiếu sót về phía đội ngũ giáo viên chủ nhiệm. Một bộ phận giáo viên chưa thật nhiệt tình, một phần do công việc giảng dạy chiếm nhiều thời gian, hiệu quả công tác chủ nhiệm ít nhiều bị ảnh hưởng. Một thiếu sót khác là nhiều giáo viên chủ nhiệm tiến hành công việc khá cảm tính, chưa có phương pháp chủ nhiệm sáng tạo thích hợp. Có người quá nghiêm khắc, có người quá dễ dãi. Người nghiêm khắc gò ép học sinh theo khuôn khổ một cách máy móc. Và như thế, về mặt tâm lí, cả giáo viên và học sinh đều như bị áp lực. Người dễ dãi thì lại buông lỏng công tác quản lí, thiếu quan tâm sâu sát. Thực tế, nhiều khi giữa thầy cô chủ nhiệm và học sinh không phải bao giờ cũng tìm được tiếng nói chung. 8 Người thực hiện: Khắc Thị Hương - Trường THCS Lê Lợi - TP. Buôn Ma Thuột SKKN: “ Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm học sinh lớp 9” _____________________________________________________________________________ III- CÁC GIẢI PHÁP, BIỆN PHÁP Để khắc phục những khó khăn trên trong công tác chủ nhiệm không phải là điều dễ dàng và đơn giản. Tuy nhiên, tôi xin được đưa ra một số giải pháp, biện pháp để các đồng nghiệp cùng chia sẻ. 1. Trước hết tôi nghiên cứu kỹ về nhiệm vụ, các yêu cầu của người GVCN cụ thể là: a. Nhiệm vụ của người GVCN: Được quy định trong các văn bản pháp lý của Bộ GD & ĐT là: - Tìm hiểu và nắm vững HS trong lớp về mọi mặt để có biện pháp tổ chức giáo dục sát đối tượng, nhằm thúc đẩy sự tiến bộ của mọi HS. - Cộng tác chặt chẽ với gia đình HS, chủ động phối hợp với các giáo viên bộ môn, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh, các tổ chức xã hộ có liên quan trong hoạt động giảng dạy và giáo dục HS của lớp. - Nhận xét đánh giá và xếp loại HS cuối kỳ và cuối năm học, đề nghị khen thưởng và kỷ luật HS, đề nghị danh sách học sinh được lên lớp thẳng, phải kiểm tra lại, phải rèn luyện thêm về hạnh kiểm trong kỳ nghỉ hè, phải ở lại lớp, hoàn thành việc ghi vào sổ điểm và học bạ. - Báo cáo thường kỳ hoặc đột xuất về tình hình của lớp với các bộ phận có liên quan. b. Các yêu cầu đối với GVCN lớp hiện nay: Thứ nhất là về đạo đức nghề nghiệp, người GVCN phải đảm bảo những yêu cầu về đạo đức, nhân cách đã được quy định trong các văn bản cụ thể: Điều 75. Về “các hành vi nhà giáo không được làm” đã quy định: Nhà giáo không được có các hành vi sau đây: - Xúc phạm danh dự, nhân phẩm, xâm hại thân thể người học. - Gian lận trong tuyển sinh, thi cử, cố ý đánh giá sai kết quả học tập, rèn luyện của người học. - Xuyên tạc nội dung giáo dục. Năm 2008 Bộ GD & ĐT ban hành Quy định đạo đức nhà giáo trong đó: Điều 3: Phẩm chất chính trị: - Chấp hành nghiêm chỉnh chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; thi hành nhiệm vụ đúng theo quy định của pháp luật. Không ngừng học tập, rèn luyện nâng cao trình độ lý luận chính trị để vận dụng vào hoạt động giảng dạy, giáo dục và đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao. - Có ý thức tổ chức kỷ luật, chấp hạnh nghiêm sự điều động, phân công của tổ chức, có ý thức tập thể, phấn đấu vì lợi ích chung. 9 Người thực hiện: Khắc Thị Hương - Trường THCS Lê Lợi - TP. Buôn Ma Thuột SKKN: “ Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm học sinh lớp 9” _____________________________________________________________________________ - Gương mẫu thực hiện nghĩa vụ công dân, tích cực tham gia các hoạt động chính trị, xã hội. Điều 4: Đạo đức nghề nghiệp: - Tâm huyết với nghề nghiệp, có ý thức giữ gìn danh dự, lương tâm nhà giáo, có tinh thần đoàn kết, thương yêu, giúp đỡ đồng nghiệp trong cuộc sống và trong công tác, có lòng nhân ái, bao dung, độ lượng, đối xử hòa nhã với người học, đồng nghiệp, sẵn sàng giúp đỡ, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người học, đồng nghiệp và cộng đồng. - Tận tụy với công việc, thực hiện đúng điều lệ, quy chế, nội quy của đơn vị, nhà trường, của ngành. - Công bằng trong giảng dạy và giáo dục, đánh giá đúng thực chất, năng lực của người học, thực hành tiết kiệm, chống bệnh thành tích, chống tham nhũng, lãng phí. - Thực hiện phê bình và tự phê bình thường xuyên, nghiêm túc, thường xuyên học tập nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, ngoại ngữ, tin học để hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp giáo dục. Điều 6: Giữ gìn, bảo vệ truyền thống đạo đức nhà giáo: - Không lợi dụng chức vụ, quyền hạn để thực hiện hành vi trái pháp luật, không gây khó khăn, phiền hà đối với người học và nhân dân. - Không gian lận, thiếu trung thực trong học tập, nghiên cứu khoa học và thực hiện nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục. - Không trù dập, chèn ép và có thái độ thiên vị, phân biệt đối xử, thành kiến người học; không tiếp tay, bao che cho những hành vi tiêu cực trong giảng dạy, học tập và rèn luyện của người học và đồng nghiệp. - Không xâm phạm thân thể, xúc phạm danh dự, nhân phẩm của người học, đồng nghiệp, người khác. Không làm ảnh hưởng đến công việc, sinh hoạt của đồng nghiệp và của người khác. - Không tổ chức dạy thêm, học thêm trái với quy định. - Không hút thuốc lá, uống rượu bia trong công sở, trong trường học và nơi không được phép khi thi hành nhiệm vụ giảng dạy và tham gia các hoạt động giáo dục của nhà trường. - Không sử dụng điện thoại di động và làm việc riêng trong các cuộc họp, trong khi lên lớp, học tập, coi thi, chấm thi. - Không gây bè phái, cục bộ địa phương, làm mất đoàn kết trong tập thể và trong sinh hoạt tại cộng đồng. - Không được sử dụng bục giảng làm nơi tuyên truyền, phổ biển những nội dung trái với quan điểm, chính sách của Đảng và Nhà nước. 10 Người thực hiện: Khắc Thị Hương - Trường THCS Lê Lợi - TP. Buôn Ma Thuột SKKN: “ Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm học sinh lớp 9” _____________________________________________________________________________ - Không trốn trách trách nhiệm, thoái thác nhiệm vụ , tự ý bỏ việc, không đi muộn về sớm, bỏ giờ, bỏ buổi dạy, cắt xén, dồn ép chương trình, vi phạm quy chế chuyên môn làm ảnh hưởng đến kỷ cương, nề nếp của nhà trường. - Không tổ chức, tham gia các hoạt động liên quan đến tệ nạn xã hội. Thứ hai: Phải thu thập và xử lý thông tin đa dạng về lớp chủ nhiệm để xây dụng hồ sơ học sinh và lập kế hoạch phát triển tập thể. Thứ ba: GVCN phải biết lập kế hoạch năm học và kế hoạch giáo dục ngắn hạn. Thứ tư: Phải biết xây dựng tập thể HS lớp chủ nhiệm. Thứ năm: Biết tổ chức các hoạt động giáo dục và các hình thức giao lưu đa dạng. Thứ sáu: Phải phát hiện kịp thời và ngăn ngừa những xung đột trong lớp. Thứ bảy: Đánh giá kết quả tu dưỡng, học tập và sự tiến bộ của HS về các mặt giáo dục theo quy định. Thứ tám: Phải phối hợp tốt với các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường. Thứ chín: Phải biết cập nhật hồ sơ công tác chủ nhiệm và hồ sơ học sinh bằng công nghệ thông tin. 2. Tôi nghiên cứu đặc điểm phát triển tâm lý học lứa tuổi : Học sinh THCS, đặc biệt là HS lớp 9- lứa tuổi có nhiều thay đổi mạnh mẽ về thể chất, sức khỏe và tâm sinh lý, các em dễ thay đổi tình cảm, hành vi, hay nóng vội hoặc buồn chán. Mâu thuẫn giữa ý muốn thoát khỏi sự giám sát của bố mẹ, của thầy cô, muốn khẳng định mình trong gia đình và ngoài xã hội khi trong mắt bố mẹ và thầy cô các em vẫn còn là “trẻ con” đã nảy sinh những xung đột. 3. Tôi nhận thức được hậu quả sự thiếu trách nhiệm của GVCN: Khi đảm nhận vai trò này, nếu GVCN không làm hết trách nhiệm, không tâm huyết với nghề; thiếu quan tâm sâu sát, đối xử không công bằng, không tôn trọng HS, không xử lý tốt các tình huống trước những biểu hiện dù là nhỏ của HS có thể dẫn đến hậu quả khôn lường như ảnh hưởng đến tương lai, thậm chí sự sống còn của HS. Trên cơ sở những nghiên cứu về nhiệm vụ, các yêu cầu của người GVCN, nghiên cứu đặc điểm phát triển tâm lý học lứa tuổi và nhận thức hậu quả sự thiếu trách nhiệm của GVCN. Trong quá trình làm công tác chủ nhiệm, ngoài các yêu cầu phải làm theo quy định, tôi đã đưa ra một số biện pháp sau: 4. Tiếp đó người GVCN phải là người nắm rõ, nắm vững tình hình lớp chủ nhiệm: 11 Người thực hiện: Khắc Thị Hương - Trường THCS Lê Lợi - TP. Buôn Ma Thuột SKKN: “ Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm học sinh lớp 9” _____________________________________________________________________________ Muốn giáo dục học sinh thì phải hiểu được tâm tư tình cảm nguyện vọng của các em. Nhưng làm thế nào để hiểu được những đều ấy một cách tường tận? Theo tôi đó là tiếp cận với lớp chủ nhiệm nghĩa là chúng ta phải tiếp xúc gần gũi trò chuyện tìm hiểu về hoàn cảnh, đặc điểm tâm sinh lí, tính tình, sở thích … của các em. Vì vậy trước tiên khi phụ trách một lớp tôi đã tìm hiểu học sinh qua các bước sau: Bước 1: Điều tra lí lịch học sinh qua phiếu Sơ yếu lí lịch vào tuần đầu tiên của năm học mới với các nội dung trong mẫu sau: SƠ YẾU LÍ LỊCH HỌC SINH 1. Họ và tên học sinh:……………….……Giới tính: …….Đã kết nạp:...... 2. Ngày…. tháng…. năm sinh…… Dân tộc:…..….. Tôn giáo:………. 3. Nơi sinh:.................................................................................................... 4. Quê quán: .................................................................................................. 5. Hộ khẩu thường trú: ...................................................................................................... 6.Hiện nay đang sống cùng với:............................................tại địa chỉ ........................................................................................................................ 7. Họ tên cha: …………………. Năm sinh :....................... Nghề nghiệp:……….............Nơi làm việc: .......................…………. 8. Họ tên mẹ : …………………. Năm sinh :....................... Nghề nghiệp:……….............Nơi làm việc: .......................…………. 9. Là con thứ......... trong gia đình gồm có.......... anh chị em 10. Họ tên, năm sinh, nghề nghiệp, nơi làm việc của các anh chị em ruột: ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... 11. Điều kiện kinh tế gia đình thuộc diện: ………Thuộc đối tượng:……. 12. Xếp loại học lực, hạnh kiểm, chức vụ đã làm của các năm học trước : Lớp 6: Học lực:……Hạnh kiểm:……Chức vụ đã làm: …………........... Lớp 7: Học lực:……Hạnh kiểm:……Chức vụ đã làm: …………........... Lớp 8: Học lực:……Hạnh kiểm:……Chức vụ đã làm: …………........... Lớp 9 (Trường hợp ở lại lớp): Học lực: ….........… Hạnh kiểm:….....…...... 13. Chiều cao:........, cân nặng:......., tình trạng sức khỏe:............................... 14. Năng khiếu:……………….. sở thích: …...................................………… 15. Những môn học em đã đạt kết kết quả cao................................................. 16. Những môn học mà em học yếu:............................................................... 17. Ở nhà em thường học bài vào thời gian nào:............................................. .......................................................................................................................... 18. Ngoài giờ học em thường làm gì để giúp đỡ gia đình:............................... 12 Người thực hiện: Khắc Thị Hương - Trường THCS Lê Lợi - TP. Buôn Ma Thuột SKKN: “ Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm học sinh lớp 9” _____________________________________________________________________________ 17. Kể tên 5 bạn thân hiện nay (Nêu rõ họ tên, năm sinh, nghề nghiệp, nơi ở) (1) ................................................................................................................................ .... (2) .............................................................................................................................. ... (3) .............................................................................................................................. ... (4) .............................................................................................................................. ... (5) .............................................................................................................................. .... 18. Chỉ tiêu phấn đấu của em trong năm học này: Học lực:……………………….; Hạnh kiểm: ………………. 19. Em có ý kiến, đề nghị gì với GVCN và nhà trường: ........................................................................................................................... 20. Khi cần liên hệ theo địa chỉ ........................................................................................................................... Hoặc số - Điện thoại bàn ở nhà: .................................................... - Điện thoại của bố: ......................................................... - Điện thoại của mẹ: ........................................................ - Nhờ người khác ( ghi rõ tên, số điện thoại và chức danh người nhờ):......................................................................................................... Buôn Ma Thuột, ngày ... tháng ... năm ... Chữ ký và họ tên của bố Chữ ký và họ tên của mẹ Chữ ký và họ tên của HS Kính mong quý phụ huynh kiểm tra lại các thông tin cho các em và ký, ghi họ tên của mình vào ô phía trên. Phụ huynh lưu lại tên và số điện thoại của GVCN để tiện việc liên hệ: Họ tên GVCN lớp:.......: Khắc Thị Hương Điện thoại GVCN : - Nhà riêng: - Di động: Qua sơ yếu lý lịch ở trên tôi đã tìm hiểu được cơ bản các thông tin về HS mà mình chủ nhiệm như thành phần gia đình, HS có hoàn cảnh khó khăn về kinh tế, địa bàn cơ trú, học lực, hạnh kiểm, năng khiếu, .... Từ đó giáo viên sẽ phân luồng đối tượng HS và tìm biện pháp giáo dục phù hợp với từng đối tượng. Và đặc biệt là tôi đã lưu được nét chữ của từng HS, từng phụ huynh để tiện cho việc giáo dục tính trung thực của HS trong năm học. Ví dụ: Cuối tháng 10 của năm học 2009-2010, do vi phạm nhiều khuyết điểm nên tôi đã yêu cầu em Bùi Thị Cúc về nhà viết bản tường trình, trình bày lại những khuyết điểm và nguyên nhân dẫn đến khuyết điểm của mình, hướng sửa chữa trong thời gian tới. Và tôi yêu cầu em đưa bản tường trình này cho phụ huynh ký xác nhận để nộp lại cho GVCN. Nhưng khi nhận bản tường trình từ HS tôi kiểm tra lại chữ viết, chữ ký của phụ huynh trong bản tường trình xem có giống với trong sơ yếu lý lịch mà tôi đã lưu từ đầu năm hay không? Thật bất ngờ khi tôi phát hiện ra chữ ký trong bản tường trình không phải là chữ ký của phụ huynh. Vậy là tôi đã gặp13 Người thực hiện: Khắc Thị Hương - Trường THCS Lê Lợi - TP. Buôn Ma Thuột SKKN: “ Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm học sinh lớp 9” _____________________________________________________________________________ riêng em để tìm hiểu nguyên nhân, em đã thú nhận với tôi do thời gian qua em mải chơi, không chú tâm vào bài vở, lại sợ bố mẹ biết chuyện nên đã nhờ bác hàng xóm ký hộ. Qua sự việc này tôi đã khuyên bảo em rất nhiều điều, em đã ân hận và hứa với tôi là từ nay không mắc lỗi như vậy nữa. Và cũng từ đó em tiến bộ hẳn lên, trong các tháng tiếp sau em không vi phạm nữa. Bước 2: Để kiểm tra độ chính xác của các thông tin mà tôi thu thập được qua phiếu điều tra tôi cố gắng tìm hiểu thông qua nhiều kênh khác nhau như từ bạn bè, người quen, chính quyền địa phương, đến thăm gia đình một số học sinh,… Qua đó sẽ hiểu biết cụ thể hơn, chi tiết hơn hoàn cảnh gia đình các em. Từ đó tôi có những hình thức, những biện pháp giáo dục linh hoạt phù hợp với từng em bởi giáo dục không phải là một công thức chung có sẵn. Bên cạnh đó tôi còn xem học bạ những năm trước, trò chuyện với GVCN của năm trước, liên hệ các GVBM trong lớp cũng như các giáo viên khác để có thêm những thông tin chính xác về các em. Ví dụ: Trong năm học 2011-2012 qua thu thập thông tin tôi biết được em Hoa Hồng Thái bị bố mẹ bỏ rơi từ nhỏ, em ở với ông bà nội ở ngoài Thanh Hóa nhưng do mải chơi nên em đã bỏ học, được dì cho vào trong này vừa đi làm vừa đi học lại. Kết quả khảo sát đầu năm 2 môn Toán và Văn em đều thấp, nhưng qua những giờ học của em ở trên lớp tôi thấy em rất thông minh, những kiến thức nào em không biết tôi chỉ cần giảng sơ là em đã nắm được, vậy là tôi đã nhờ một bạn học khá nhà ở gần nhà Thái kèm cặp bạn thêm , đồng thời tôi đã đến nhà của dì bạn nói dì tạo điều kiện về thời gian để em được được đến lớp học phụ đạo thêm vào 2 buổi chiều mỗi tuần. Tiếp đó tôi đã đề nghị với nhà trường miễn các khoản đóng góp cho em, vận động các quỹ để hỗ trợ thêm cho em. Và rồi Thái học tiến bộ hẳn lên trong sự vui mừng của mọi người. 5. Tiến hành làm sổ chủ nhiệm: Sổ chủ nhiệm được xem là nhật kí của lớp. Nó ghi lại kết quả học tập, những diễn biến trong lớp trong suốt một năm học vì vậy khi làm sổ chủ nhiệm tôi thật thận trọng, tôi ghi đầy đủ các chi tiết theo mẫu, trong đó tôi chú ý nhất là: - Sơ đồ chỗ ngồi. - Danh sách cán bộ lớp. - Tên giáo viên bộ môn (Địa chỉ - số điện thoại). - Nội quy trường lớp. - Theo dõi kết quả thi đua. - Theo dõi học sinh cá biệt. - Theo dõi mọi mặt từng học sinh theo định kỳ. - Nhật ký chi tiết những lần trao đổi với phụ huynh HS. 6. Ổn định nề nếp, xây dựng tập thể lớp tự quản tích cực: Ở lứa tuổi THCS, thiết nghĩ các em có thể phát huy khả năng tự quản, phát huy trách nhiệm của bản thân, trong mọi công việc trên tinh thần dân chủ, tôi luôn tôn trọng tin tưởng và14 Người thực hiện: Khắc Thị Hương - Trường THCS Lê Lợi - TP. Buôn Ma Thuột SKKN: “ Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm học sinh lớp 9” _____________________________________________________________________________ giáo dục cho các em ý thức tự giác, tích cực phê bình và tự phê bình. Kích thích tính tự trọng và tình đoàn kết, giúp đỡ lẫn nhau cùng tiến bộ ở mỗi học sinh. Để xây dựng một tập thể tự quản tốt, muốn ổn định nề nếp học tập thì cần có đội ngũ cán bộ, cán sự lớp năng động sáng tạo, trách nhiệm. Vì lẽ đó bầu ban cán sự lớp là một việc cần phải suy nghĩ tính toán không phải học sinh nào cũng đảm nhiệm được. Ví dụ: Đầu năm học 2012-2013 trong buổi sinh hoạt lớp và hoạt động ngoài giờ đầu năm, trên cở sở đã tìm hiểu kỹ về HS tôi đã cho lớp thảo luận đi đến biểu quyết để chọn ra những HS có đủ năng lực, phẩm chất đạo đức để bầu làm các công việc sau: * Bầu ban cán sự lớp gồm : Lớp trưởng: Đinh Thị Huyền Diệu Lớp Phó học tập: Phương Thị Thảo Lớp phó Lao động - Kỉ luật: Đinh Ngọc Nam Lớp phó Văn thể mỹ: Đinh Thị Xuân Thi Thủ quỹ: Lê Thị Ngọc Ánh Đội cờ đỏ: Huỳnh Ngọc Trường và Bùi Hữu Thế * Bầu tổ trưởng: * Bầu tổ phó Tổ 1: Lê Thị Ngọc Ánh Đinh Ngọc Nam Tổ 2: Y Tuệ Êban Vũ Thị Thoa Tổ 3: H’ Cel Niê Nguyễn Tấn Thành Tổ 4: Lê Thị Hậu. Nguyễn Thị Mỹ Hạnh * Bầu Ban Cán sự phụ trách bộ môn: Cán sự môn Văn: Đinh Thị Huyền Diệu. Cán sự môn Toán: Đinh Ngọc Nam. Cán sự môn Anh: Lê Thị Hậu * Chức danh khác: Cử ra một bạn quản lý toàn bộ tài sản trong lớp như rèm cửa .., tắt quạt, điện trước khi ra về. 7. Sắp xếp chỗ ngồi: Trên cơ sở nghiên cứu kỹ sơ yếu lý lịch của từng em, từ kết quả bầu ban cán sự lớp, bầu tổ trưởng, tổ phó nên khi xếp chỗ ngồi tôi đã: Chú ý các em có nhu cầu về tai mắt (HS cận thị: Đoàn Đắc Ngọc Anh) 15 Người thực hiện: Khắc Thị Hương - Trường THCS Lê Lợi - TP. Buôn Ma Thuột SKKN: “ Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm học sinh lớp 9” _____________________________________________________________________________ Chú ý tới vóc dáng chiều cao, giới tính, học lực (Thấp ngồi trước, cao ngồi sau; xen kẽ HS Giỏi - Yếu, Khá - Trung bình ngồi cùng bàn; Tỉ lệ Giỏi, Khá, Trung bình, Yếu ở các tổ đều nhau). Chú ý phân đều chỗ ban cán sự lớp, những em có cùng khuyết điểm. Ví dụ: Trong năm học 2010 - 2011 em Y Quang Niê là một học sinh chậm, trầm, học yếu, thụ động trong mọi hoạt động. Năm trước đang học giở lớp 9 thì bỏ học, năm nay xin đi học lại. Qua trao đổi với các thầy cô năm trước thì các giờ học em hay uể oải, nằm dài trên bàn, không chú ý, không chịu phát biểu ý kiến xây dựng bài. Các bài kiểm tra đều là điểm yếu kém. Giáo viên bộ môn tâm sự với tôi: “Em thường xuyên không học bài, không làm bài tập”. Thế nên sang lớp 9 này, tôi chú ý đến em nhiều hơn , tôi gặp riêng em để tìm hiểu lí do cũng như tôi biết được trước đó là do em học yếu từ đầu cấp, kiến thức bị hỏng nhiều nên không thể theo kịp bạn bè đâm ra chán nản, lười học. Tôi đã xếp em ngồi cạnh em Hùng (là lớp phó Lao động kỉ luật, đồng thời là một học sinh có trách nhiệm và có học lực rất khá của lớp) kèm cặp và giao trách nhiệm cho em Hùng làm sao phải giúp bạn tiến bộ. Vì vậy, bằng khả năng và trách nhiệm của mình em Hùng đã từ từ giúp em Y Quang tiến bộ dần lên. Đến lớp Y Quang siêng học hơn, những bài kiếm tra dần dần đạt được điểm trên trung bình. Nhờ đó, trong cuối năm học 2010 - 2011 học lực của em Y Quang được xếp loại: Trung bình, hạnh kiểm: Khá, em đậu tốt nghiệp lớp 9 trong niềm vui của gia đình, thầy cô và bạn bè. 8. Xây dựng nội quy lớp học, thang điểm thi đua, tiêu chí đánh giá xếp loại hạnh kiểm: Ngoài việc GVCN phổ biến cho HS biết về nội quy nhà trường , bên cạnh đó tôi cho các em thảo luận xây dựng nội quy riêng cho lớp để cùng nhau thống nhất và thực hiện Ví dụ: Đầu năm học 2012-2013 này tôi đã cho lớp cùng bàn bạc và thống nhất đưa ra nội quy của lớp như sau: NỘI QUY LỚP 9A 1. Đến lớp phải đúng giờ quy định, nghỉ học phải có giấy xin phép. 2. Phải học bài, làm bài và chuẩn bị đồ dùng học tập đầy đủ trước khi đến lớp. Không được nói chuyện và làm việc riêng trong giờ học, và ra khỏi khu vực sân trường trong buổi học. 3. Tổ trực nhật phải vệ sinh phòng học và khu vực sân trường được phân công sạch sẽ trước khi vào học. Mỗi tháng 1 tổ phải tổng dọn vệ sinh toàn bộ khu vực trong và ngoài lớp. Nếu không hoàn thành thì bị trừ vào thang điểm thi đua và phải làm thêm vào buổi khác. 4. Tác phong: quần xanh (đen), áo trắng, đầu tóc gọn gàng, giày dép, bảng tên theo quy định. 5. Không mang thức ăn đóng hộp, thức uống bằng chai, lon, bọc nylon vào phòng học. Không được tụ tập lôi kéo, mang hung khí đến trường phá rối, đe dọa người khác bằng các hành động tiêu cực và lời lẽ thiếu văn hóa. 6. Giữ gìn vệ sinh phòng học. Không được xả rác, nhả kẹo cao su xuống nền gạch. 16 Người thực hiện: Khắc Thị Hương - Trường THCS Lê Lợi - TP. Buôn Ma Thuột SKKN: “ Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm học sinh lớp 9” _____________________________________________________________________________ 7. Không được viết, vẽ trên tường, bàn ghế. 8. Không được đùa giỡn, chọc ghẹo, làm mất trật tự trong giờ học. 9. Nếu nghỉ học phải có lý do và phải chép bài và học bài đầy đủ. 10. Nghiêm cấm sử dụng điện thoại trong giờ học và khu vực giáo dục khác. Căn cứ vào nội dung của thông tư 58/2011/TT-BGDĐT v/v hướng dẫn đánh giá xếp loại HS THCS của Bộ GD & ĐT, nội quy HS của nhà trường, của lớp tôi đã cho HS thảo luận để xây dụng thang điểm thi đua của lớp từng tuần, từng tháng, từng học kỳ, trong đó hình thức kỷ luật, biểu dương, khen thưởng cụ thể từng trường hợp và được công khai vào buổi sinh hoạt cuối tuần. Ví dụ: Đầu năm học 2012-2013 tôi đã cho lớp cùng bàn bạc và thống nhất đưa ra thang điểm thi đua, tiêu chí đánh giá xếp loại hạnh kiểm tuần, tháng, HK như sau: THANG ĐIỂM THI ĐUA NĂM HỌC 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Bỏ tiết, bỏ chào cờ (-2đ/tiết) Vắng học có phép (-0,5đ/buổi) Vắng học không phép (-1,5đ/buổi) Đi muộn (-1đ/lần) Không đồng phục (-1đ/lỗi) Nói chuyện, đổi chỗ, đi lại tự do (-1đ/lần) Nói tục (-1đ/lần) Trực nhật bẩn,muộn ,không trực (-3đ/lần) Xả rác trong lớp (-1đ/lần) Ra ngoài tự do (-1đ/lần) Không làm BTVN (-1,5đ/lần) Làm thiếu BTVN (-0,5đ/lần) Không thuộc bài (-1,5đ/lần) Đánh nhau (-3,5đ/lần) Vẽ bậy, làm hỏng CSVC (-2điểm) H.thuốc, chơi game (-5đ/lần) Phát biểu ý kiến (+0,5đ/lần) Được điểm 8,9,10 (+1đ/lần) Tham gia phong trào (+1,5đ/tháng) Sử dụng ĐT trong giờ học (-5đ/lần) . Cách tính điểm thi đua tuần: Căn cứ vào các mục ở trên để tính với thang điểm là 100. Cách tính điểm thi đua tháng: Điểm của tháng là điểm trung bình cộng các tuần trong tháng đó. Cách tính điểm thi đua học kỳ: Điểm của học kỳ là điểm trung bình cộng của các tháng 17 Người thực hiện: Khắc Thị Hương - Trường THCS Lê Lợi - TP. Buôn Ma Thuột SKKN: “ Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm học sinh lớp 9” _____________________________________________________________________________ trong học kỳ đó. Cách xếp loại thi đua :Tốt:từ 85 điểm trở lên; Khá: từ 65 đến 84 điểm ;T.bình: từ 50 đến 64 điểm; yếu: từ 49 điểm trở xuống. 9. Phân công nhiệm vụ cụ thể: Trên cở sở những chức danh, nội quy và thang điểm thi đua ở trên tôi đã cho lớp thảo luận và thống nhất phân công nhiệm vụ cụ thể như sau: Ví dụ: Đầu năm học 2012-2013 này tôi đã cho lớp cùng bàn bạc và thống nhất phân công nhiệm vụ cụ thể như sau: Lớp Trưởng: Theo dõi mọi hoạt động của lớp điều khiển các tiết sinh hoạt hàng tuần, tổng hợp và báo cáo kết quả thi đua về mọi mặt của lớp hàng tuần, hàng tháng, học kì, năm học và có báo cáo cho giáo viên chủ nhiệm (theo mẫu) , xếp vị thứ các tổ. Lớp phó Học tập và ban cán sự lớp: Theo dõi về mặt học tập của lớp,kiểm tra vở bài tập về nhà, giải đáp mọi thắc mắc của các bạn về học tập, lập kế hoạch giúp đỡ các bạn học sinh yếu kém vươn lên, bảo quản sổ ghi đầu bài và báo cáo cho lớp trưởng kết quả học tập của lớp hàng tuần, hàng tháng (theo mẫu) Lớp phó Lao động - Kỉ luật: Chịu trách nhiệm về mặt lao động vệ sinh của lớp, phân công tổ trực nhật, kết hợp với lớp trưởng quản lí lớp lao động và báo cáo kết quả cho GVCN. Lớp phó Văn thể mỹ: Tổ chức theo dõi, tham gia các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao do Tổng phụ trách Đội, do trường tổ chức. Nhiệm vụ của thủ quỹ: Thu và chi quỹ lớp và xây dựng kế hoạch khen thưởng, báo cáo thu chi cho lớp trưởng và cho GVCN và công khai trước lớp vào cuối mỗi tháng. Cờ đỏ: Giám sát việc thực hiện nội quy của lớp bạn báo cáo kết quả cho thầy Tổng phụ trách Đội. Tổ trưởng: Theo dõi chéo thi đua giữa các tổ, xếp loại đánh giá tổ viên của tổ bạn và báo cáo cho lớp trưởng để tổng hợp, đồng thời báo cáo trước lớp vào tiết sinh hoạt cuối mỗi tuần . Tổ phó: Quản lý, nhắc nhở các tổ viên trong tổ của mình, phân công trực nhật và kiểm tra việc trực nhật của tổ mình. Từng thành viên trong lớp: Phải thực hiện đúng nội quy của lớp, sự quản lý của GVCN, của ban cán sự lớp. Trực nhật theo lịch được phân công, có bản tự theo dõi bản thân . 10.Qui định về thưởng phạt: - Các bộ phận có liên quan phải thực hiện đúng nhiệm vụ của mình, phải trung thực, chính xác, nếu có vấn đề gì chưa rõ phải đưa ra tập thể để bàn bạc đi đến thống nhất. Nếu làm sai phải chịu trách nhiệm trước lớp và bị hạ một bậc thi đua trong tháng đó. - Trong tuần nếu tổ nào vị thứ I sẽ không phải trực nhật, vị thứ II trực nhật một buổi thứ 2, vị thứ III trực nhật hai buổi vào thứ 3 và thứ 4, vị thứ IV trực nhật ba buổi vào thứ 5, thứ 6 và thứ 7 của tuần kế tiếp. 18 Người thực hiện: Khắc Thị Hương - Trường THCS Lê Lợi - TP. Buôn Ma Thuột SKKN: “ Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm học sinh lớp 9” _____________________________________________________________________________ Cuối mỗi tháng, mỗi kỳ bất kì HS nào có ý thức vươn lên, phấn đấu trong học tập, rèn luyện đạt hạnh kiểm tốt trong tháng, trong học kỳ thì sẽ được khen thưởng .(Trích từ quỹ lớp). Nếu trong tháng xếp hạnh kiểm từ khá trở xuống thì phải viết bản tường trình, trình bày lại những khuyết điểm và nguyên nhân dẫn đến khuyết điểm của mình, hướng sửa chữa trong thời gian tới. (Riêng đối với những em xếp loại trung bình phải đưa bản tường trình này cho phụ huynh ký xác nhận rồi mới nộp lại cho GVCN). Chú ý: Những qui định này được đặt ra trên tinh thần dân chủ, phải lấy ý kiến của số đông tránh việc áp đặt. Khi đặt ra những qui định nội quy của lớp thì phải cố gắng thực hiện tránh tình trạng “đánh trống bỏ dùi”. Và khi có sự thay đổi cũng phải lấy ý kiến của học sinh. 11. Sinh hoạt chủ nhiệm hàng tuần Hàng tuần giáo viên chủ nhiệm tiến hành tiết sinh hoạt chủ nhiệm vào tiết 5 sáng thứ 7 hàng tuần. Tiết sinh hoạt rất quan trọng vì đây là thời gian giáo viên chủ nhiệm tiếp xúc, gần gũi nhất, nhiều hơn với lớp. Theo tôi, Giáo viên chủ nhiệm là chỗ dựa tin cậy nhất cho các em khi gặp các khó khăn trong quá trình học tập cũng như trong cuộc sống, vì vậy buổi sinh hoạt lớp phải đạt được các mục tiêu sau: Tạo cho học sinh một tâm lý thoải mái gần gũi sẵn sàng chia sẻ với giáo viên những vướng mắc khó khăn của mình trong quá trình học tập và cuộc sống. Khích lệ động viên học sinh và chuẩn bị một tâm thế sẵn sàng học tập sẵn sàng tiến bộ. Hướng dẫn thêm kỹ năng sống, kỹ năng học tập. Tự nhận ra các lý do nguyên nhân yếu kém của mình và sẵn sàng khắc phục sửa chữa. Vì vậy, ở tiết sinh hoạt chủ nhiệm tôi thực hiện đổi mới nội dung sinh hoạt lớp: tổng kết ưu điểm khuyết điểm đánh giá việc học tập của lớp cũng như đề ra những biện pháp khắc phục khuyết điểm, phát huy ưu điểm, từ đó xây dựng phương hướng cho tuần tới. Tiết sinh hoạt chủ nhiệm không nặng nề mà rất cần sự góp ý phê bình góp ý chân tình trên tinh thần xây dựng làm cho tập thể lớp tốt hơn, điều cần nhất là làm cho các em cảm nhận được sự thân thiện, gần gũi. Cho nên tôi thực hiện nghiêm túc các hoạt động sau: Hoạt động 1: Tự kiểm điểm (5 phút). Hoạt động này nhằm thể hiện tính tự giác, tự phê bình của học sinh vì có ý thức được cái sai, cái xấu, cái hại cũng có nghĩa là học sinh biết được cái lỗi vi phạm từ đó có hướng khắc phục sửa chữa. Hoạt động 2: Lớp trưởng tổng hợp đánh giá từng mặt mạnh yếu của các tổ. (5 phút). Hoạt động 3: Nhận xét của giáo viên chủ nhiệm (5 phút). Nêu ưu điểm. Nêu khuyết điểm. Nhắc nhở học sinh vi phạm khuyết điểm, kịp thời uốn nắn điều chỉnh những hành vi tiêu cực của các em . 19 Người thực hiện: Khắc Thị Hương - Trường THCS Lê Lợi - TP. Buôn Ma Thuột SKKN: “ Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm học sinh lớp 9” _____________________________________________________________________________ Hoạt động 4: Xây dựng kế hoạch cho tuần tới (10 phút). Nêu kế hoạch của nhà trường, của Đoàn, Đội, Hội,… Phân công cụ thể Hoạt động 5: Giải đáp thắc mắc của học sinh (5 phút) Giáo viên chủ nhiệm giải đáp những thắc mắc, xem xét những yêu cầu của học sinh và có thể giải quyết nhu cầu cho các em nếu nhu cầu đó là chính đáng. Hoạt động 6: Mỗi tuần nói theo một chủ đề (15 phút): + Chia sẻ với học sinh: Tôi hỏi thăm trong gia đình em nào có sự kiện đặc biệt như ốm đau, tai nạn, hiếu hỉ, mùa màng, ... + Trao đổi, tâm tình về tâm lí lứa tuổi, định hướng nghề nghiệp, ước mơ, kể chuyện từ sách như câu chuyện về Hạt giống tâm hồn, … vì học sinh lớp 9 ở vào lứa tuổi 14, 15 các em đã dậy thì và bắt đầu có những xúc cảm giới tính. Do đó, cần giáo dục sức khoẻ sinh sản vị thành niên cũng như định hướng tâm lí, tình cảm, tình bạn trong sáng, đúng đắn, đẹp đẽ cho các em. + Hoặc chỉ vẽ cho các em về phương pháp học: khi làm bài tập: đọc kỹ đầu bài dành một vài phút hồi tưởng lại các kiến thức kỹ năng đã được nghe giảng rồi mới tiến hành làm bài => xem lại lý thuyết nếu không thể nhớ ra => đọc bài mới, tìm hiểu bài mới, học tập cần kết hợp với nghỉ ngơi tích cực, cách ghi nhớ những bài học gắn liền với hình ảnh,... + Hoặc đưa ra các chủ đề về giải câu đố, nêu cách làm những món ăn ngon của dân tộc mình ... 12. Biện pháp của GVCN đối với tập thể lớp Để lớp đi vào nề nếp, chăm chú học tập, tham gia hoạt động tốt tôi đã bám sát kế hoạch giảng dạy từng học kì, kế hoạch Đội để đề ra, kế hoạch hoạt động cho lớp chủ nhiệm. Lớp tiến hành hoạt động theo sự quản lí và theo dõi của Ban Cán sự lớp có sự kiểm tra đôn đốc của GVCN. Ở mỗi tuần, mỗi tháng tôi đều có lời khen đúng lúc cũng như kịp thời uốn nắn những hành vi sai trái. Việc làm này tôi thực hiện thường xuyên liên tục, kiên trì không hề bỏ qua dù bất cứ lí do nào. Tôi luôn luôn giữ uy tín đối với học sinh, nói và làm luôn đi đôi với nhau, việc làm phải tới nơi tới chốn. Ngoài ra, tôi còn sắp xếp thời gian để đọc nhiều tài liệu, thường xuyên theo dõi thời sự, tin tức, … nhằm làm phong phú kiến thức cho bản thân từ đó giúp cho việc giáo dục học sinh đạt hiệu quả cao hơn. Giáo viên chủ nhiệm phải là một người khéo léo, ứng xử và giao tiếp tốt. Nghĩa là giáo viên phải có kĩ thuật sư phạm trong mọi tình huống, phải nhẹ nhàng, tế nhị, phải tôn trọng danh dự của học sinh. Đến lớp giáo viên luôn tạo sự vui vẻ lạc quan nhiệt tình không nên chán nản, buồn rầu nhất là những chuyện buồn của cá nhân (riêng theo bản thân tôi, nếu có tôi cũng không giấu kín mà sẵn sàng tâm tình với các em vì các em đã lớn, đã có thể hiểu được, chia sẻ được, và khi được các em chia sẻ tôi càng nhanh chóng định hướng lại tư tưởng của mình theo hướng lạc quan, tích cực không làm ảnh hưởng đến tinh thần chung của lớp). Khi vào lớp phải ăn mặc 20 Người thực hiện: Khắc Thị Hương - Trường THCS Lê Lợi - TP. Buôn Ma Thuột