Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Hóa học Skkn-một số kinh nghiệm dạy các khái niệm và tính chất hóa học...

Tài liệu Skkn-một số kinh nghiệm dạy các khái niệm và tính chất hóa học

.DOC
9
1329
70

Mô tả:

SKKN – Nguyeãn Ñình Haønh – THCS Chu Vaên An 1 MUÏC LUÏC * Noäi dung chính cuûa ñeà taøi Trang II.NOÄI DUNG THÖÏC HIEÄN.......................................................................................................2 A- LYÙ THUYEÁT CHUNG VEÀ PHÖÔNG PHAÙP.....................................................................2 1- Phöông phaùp quan saùt, tö duy, phaân tích baûng phuï (hoaëc maãu vaät) ñeå khaùi quaùt thaønh kieán thöùc môùi.....................................................................................................................3 2- Phöông phaùp nghieân cöùu tìm toøi kieán thöùc baèng thí nghieäm hoùa hoïc..........................3 3 -Phöông phaùp nghieân cöùu kieán thöùc môùi töø baøi taäp hoùa hoïc.........................................3 4- Phöông phaùp traéc nghieäm..............................................................................................3 5- Phöông phaùp tình huoáng coù vaán ñeà...............................................................................3 6- Phöông phaùp thaûo luaän, ñaøm thoaïi, so saùnh..................................................................4 B- VAÄN DUÏNG THÖÏC TIEÃN..................................................................................................... 4 1- Tình hình thöïc tieãn veà trình ñoä vaø ñieàu kieän hoïc taäp cuûa hoïc sinh..............................4 2- Chuaån bò vaän duïng ñeà taøi..............................................................................................4 3- AÙp duïng ñeà taøi vaøo vieäc giuùp hoïc sinh hoaït ñoäng tìm kieán thöùc, reøn luyeän kyõ naêng. .4 C- BAØI HOÏC KINH NGHIEÄM VAØ KEÁT QUAÛ ÑAÏT ÑÖÔÏC..........................................................8 1- Baøi hoïc kinh nghieäm.....................................................................................................8 2- Keát quaû ñaït ñöôïc qua thöïc teá giaûng daïy taïi tröôøng THCS Chu Vaên An, An Kheâ ........8 III. KEÁT LUAÄN.............................................................................................................................8 SKKN – Nguyeãn Ñình Haønh – THCS Chu Vaên An 2 I. LYÙ DO CHOÏN ÑEÀ TAØI Hoùa hoïc laø moät moân nhoïc thöïc nghieäm, mang tính khoa hoïc raát cao.Hoùa hoïc ñoøi hoûi ôû hoïc sinh raát nhieàu veà naêng löïc tö duy,phaân tích vaø khaû naêng tìm toøi saùng taïo ñeå naém vöõng kieán thöùc, töø ñoù reøn luyeän thaønh kyõ naêng vaø phaùt trieån meàm deûo thaønh kyõ xaûo. Maët khaùc ñaây laø moân hoïc raát môùi meû ñoái vôùi hoïc sinh caáp THCS neân vieäc ñaøo taïo vaø boài döôõng hoùa hoïc toaøn dieän cho HS khoâng phaûi chuyeän deã. Vì vaäy vieäc thieát keá vaø toå chöùc daïy hoïc cuûa giaùo vieân laø moät ngheä thuaät. Trong nhöõng naêm gaàn ñaây chaát löôïng hoïc taäp boä moân hoùa hoïc baäc THCS ôû huyeän An Kheâ ñaõ ñöôïc caûi thieän ñaùng keå, nhöng nhìn chung möùc ñoäc naém kieán thöùc kyõ naêng cuûa hoïc sinh vaãn chöa cao - nhaát laø caùc tröôøng noâng thoân. Nhieàu naêm ñöôïc PGD huyeän An Kheâ thöôøng xuyeân ñieàu ñi chaám thi vaø boài döôõng HS gioûi, toâi ñaõ phaùt hieän nhieàu tröôøng hôïp hoûng KT raát nghieâm troïng. Ñieàu ñaùng buoàn laø caùc em döï thi HS gioûi caáp huyeän vaãn ñeå sai nhöõng kieán thöùc kyõ naêng raát ,ñôn giaûn( Vieát sai CTHH, sai PTHH … ). Vaäy nguyeân nhaân do ñaâu ? Toâi nghó khoâng phaûi chæ do moân hoïc khoù hay tröøu töôïng … maø quyeát ñònh laø do phöông phaùp daïy vaø hoïc cuûa thaày vaø troø chöa hôïp lyù.Thaày chöa taïo ñieàu kieän cho caùc em tham gia tìm kieán thöùc, laøm cho caùc em khoâng tin vaøo naêng löïc cuûa mình laøm cho hoï luoân bò ñoäng tröôùc caùc yeâu caàu ñaët ra. Daàn daàn caùc em hoïc taäp vôùi tö töôûng goø eùp ; yù thöùc töï hoïc vaø loøng ham meâ raát thaáp ( thieáu tích cöïc ; thieáu tính ñoäc laäp saùng taïo).Vaäy laøm theá naøo giuùp hoïc sinh hoaït ñoäng tìm kieán thöùc, hình thaønh kyõ naêng hoùa hoïc coù hieäu quaû ? Qua nhieàu naêm nghieân cöùu thöïc hieän ñoåi môùi phöông phaùp, tích luyõ kinh nghieäm töø thöïc teá giaûng daïy taïi tröôøng THCS Chu Vaên An toâi ñaõ choïn loïc ñöôïc nhieàu phöông phaùp khaùc nhau coù taùc ñoäng tích cöïc ñeán loøng ham meâ hoïc taäp vaø khaû naêng hoaït ñoäng tìm kieán thöùc kyõ naêng cuûa HS vôùi nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc raát khaû quan. Sau ñaây toâi xin trình baøy moät vaøi kinh nghieäm söû duïng phöông phaùp vaø nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc. II.NOÄI DUNG THÖÏC HIEÄN A- LYÙ THUYEÁT CHUNG VEÀ PHÖÔNG PHAÙP Ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc laø vaán ñeà raát quan troïng ñeå naâng cao chaát löôïng daïy hoïc noùi chung vaø daïy hoïc hoùa hoïc noùi rieâng, goùp phaàn taïo nhöõng con ngöôøi lao ñoäng naêng ñoäng vaø saùng taïo; coù naêng löïc giaûi quyeát caùc vaán ñeà thöïc tieãn. Chuùng ta caàn hieåu raèng: ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc laøtoång hôïp caùc phöông phaùp daïy hoïc voán coù keát hôïp vôùi moät soá kyõ thuaät thieát keá toå chöùc caùc hoaït ñoäng daïy hoïc nhaèm phaùt huy cao ñoä tính tích cöïc, töï löïc trong hoïc taäp cuûa HS. Hoïc sinh khoâng chæ coù naém kieán thöùc maø coøn coù naêng löïc tìm toøi phaùt hieän ra kieán thöùc, giaûi quyeát caùc vaán ñeà moät caùch linh hoaït vaø saùng taïo. Nhö vaäy khoâng coù moät phöông phaùp daïy hoïc naøo laø hoaøn haûo. Ñieàu quan troïng laø giaùo vieân phaûi bieát kheùo leùo löïa choïn vaø phoái hôïp caùc phöông phaùp cho phuø hôïp töøng loaïi baøi; töøng kieåu baøi;töøng ñôn vò kieán thöùc vaø möùc ñoä cuûa töøng ñôn vò kieán thöùc ñoù.Trong ñoù coù moät phöông phaùp laøm chuû ñaïo cuûa quaù trình phoái hôïp. Moät yeâu caàu raát quan troïng laø phaûi taïo cô hoäi cho HS ñöôïc tö duy vaø theå hieän naêng löïc cuûa mình. Ngöôøi thaày laø ngöôøi “ thieát keá” chæ ñaïo hoaït ñoäng tìm kieán thöùc; hoïc sinh laø ngöôøi “ thi coâng” ñeå hoaøn thaønh baûng thieát keá ñoù.Nhö theá môùi reøn luyeän vaø phaùt trieån ñöôïc naêng löïc hoaït ñoäng tö duy saùng taïo, khaû naêng ñoäc laäp suy nghó cuûa HS. Nhö theá môùi guùp cho caùc em naém kieán thöùc kyõ naêng saâu saéc hôn vaø vöõng beàn hôn. Theo toâi, daïy hoïc khoâng phaûi ñôn thuaàn laø thaày hoûi troø ñaùp theo noäi dung in saün trong saùch giaùo khoa maø nhaát thieát phaûi laø hoaït ñoäng trí tueä. Caùc hoaït ñoäng daïy vaø hoïc ñöôïc thieát keá vôùi muïc tieâu nghieân cöùu tìm SKKN – Nguyeãn Ñình Haønh – THCS Chu Vaên An 3 toøi mang tính khoa hoïc. Tuyeät ñoái khoâng coi HS laø ñoái töôïng ñeå “ roùt” kieán thöùc hoaëc truyeàn thuï theo kieåu “bình thoâng nhau”.Qua trao ñoåi cuøng moät soá ñoàng nghieäp vaø ruùt kinh nghieäm töø baûn thaân, toâi ñaõ thöïc hieän toång hôïp moät soá phöông phaùp coù hieäu quaû trong vieäc phaùt huy naêng löïc tìm kieám kieán thöùc kyõ naêng hoùa hoïc cuûa HS nhö sau : 1- Phöông phaùp quan saùt, tö duy, phaân tích baûng phuï (hoaëc maãu vaät) ñeå khaùi quaùt thaønh kieán thöùc môùi. Ñaây laø phöông phaùp coù hieäu löïc toát , noù giuùp Hs reøn luyeän ñöôïc naêng löïc tö duy, ñoäc laäp suy nghó, Giuùp HS löu tröõ kieán thöùc laâu hôn vaø deã daøng taùi hieän khi caàn thieát. Baûng phuï thöôøng laø baûng toùm taét moâ taû moät ñôn vò kieán thöùc hoaëc nhöõng BT vöøa söùc cho nhieàu ñoái töôïng HS( Neáu coù ñieàu kieän thì in thaønh phieáu hoïc taäp). Qua ñoù vaïch ra cho HS con ñöôøng ñeå hoï töï ñi tìm kieán thöùc kyõ naêng baèng caùc hoaït ñoäng tích cöïc. 2- Phöông phaùp nghieân cöùu tìm toøi kieán thöùc baèng thí nghieäm hoùa hoïc Thí nghieäm hoaù hoïc coù taùc duïng gaây höùng thuù raát lôùn vaø taïo nieàm tin yeâu khoa hoïc cho HS. Ñaây laø nguoàn raát quan troïng trong caùc hoaït ñoäng nghieân cöùu toính chaát hoùa hoïc vaø giaûi quyeát caùc BT thöïc nghieäm. Tuy nhieân thí nghieäm phaûi mang tính chính xaùc cao, coù myõ thaät vaø daáu hieäu cuûa phaûn öùng roõ raøng laøm toaùt leân caùc vaán ñeà caàn nghieân cöùu. Vai troø cuûa giaùo vieân laø thöïc hieän thí nghieäm hoaëc höôùng daãn HS laøm thí nghieäm ; giao nhieäm vuï cho HS vaø laø ngöôøi choát laïi sau cuøng. Vieäc quan saùt, tìm toøi phaùt hieän vaán ñeà, giaûi thích caùc hieän töôïng laø cuûa HS ( giaùo vieân coù theå gôïi yù cho HS neáu caàn). 3 -Phöông phaùp nghieân cöùu kieán thöùc môùi töø baøi taäp hoùa hoïc BTHH laø phöông tieän hieäu nghieäm trong giaûng daïy hoùa hoïc, vì ñaây laø nguoàn ñeå hình thaønh kieán thöùc kyõ naêng cho hoïc sinh. Vieäc mgiaûi BTHH giuùp cho hoïc sinh vöøa cuûng coá kieán thöùc vöøa giuùp caùc em coù khaû naêng hoaït ñoäng tích cöïc ñeå tìm kieán thöùc môùi; vöøa phaùt trieån ñöôïc naêng löïc tö duy ñoïc laäp cuûa HS. Giaùo vieân coù nhieäm vuï chæ ñaïo vieäc giaûi BTHH vaø khaùi quaùt thaønh tri thöùc caàn lónh hoäi. Kieán thöùc, kyõ naêng vöøa môùi hình thaønh phaûi ñöôïc cuûng coá ngay baèng heä thoáng baøi taäp ñaùnh giaù ( GV neân choïn nhöõng BTHH maø hoïc sinh deã boäc loä nhöõng sai laàm). Toâi nghó ñaây laø phöông phaùp phuø hôïp cho moïi tröôøng THCS vì noù hoaøn toaøn khoâng leä thuoäc vaøo ñieàu kieän trang thieát bò daïy hoïc cuûa caùc nhaø tröôøng. 4- Phöông phaùp traéc nghieäm Khi vieäc nghieân cöùu kieán thöùc môùi trôû neân phöùc taïp hoaëc toán nhieàu thôøi gian neáu phaûi duøng caùc phöông phaùp khaùc thì giaùo vieân neân giao nhieäm vuï cho HS baèng caùc caâu hoûi traéc nghieäm ñeå HS suy nghó, löïa choïn. Heä thoáng caâu hoûi traéc nghieäm thöôøng laø caùc thoâng tin gaàn guõi hoaëc traùi ngöôïc nhau. Giaùo vieân coù vai troø ñaùnh giaù keát quaû traéc nghieäm vaø giuùp HS ruùt ra keát luaän veà kieán thöùc môùi tìm ñöôïc. Traéc nghieäm cuõng coù taùc duïng raát lôùn trong khaâu cuûng coá kieán thöùc, kyõ naêng. 5- Phöông phaùp tình huoáng coù vaán ñeà Tình huoáng coù vaán ñeà laø nhöõng thoâng tin khoù tin do giaùo vieân neâu ra, hoaëc naûy sinh trong caùc BTHH, hoaëc nhöõng hieän töôïng laï trong caùc thí nghieäm maø hoïc sinh khoâng theå giaûi thích noåi baèng caùc kieán thöùc saün coù. Giaùo vieân giao nhieäm vuï, taïo höùng thuù cho HS haêng say tham gia vaøo SKKN – Nguyeãn Ñình Haønh – THCS Chu Vaên An 4 vieäc giaûi quyeát vaán ñeà ñoù. Töø ñoù, giaùo vieân höôùng daãn HS tìm toøi ñeå giaûi thích vaø phaùt hieän ra kieán thöùc môùi. 6- Phöông phaùp thaûo luaän, ñaøm thoaïi, so saùnh Nhoùm phöông phaùp naøy thöôøng duøng phoái hôïp caùc phöông phaùp khaùc, nhaèm taïo ra khoâng khí hoïc taïp sinh ñoäng trong moái quan heä thaày - troø; troø- troø.Tuy nhieân ñeå ñaùnh thöùc caùc hoaït ñoäng tö duy cuûa ñoâng ñaûo HS thì hoaøn toaøn khoâng deã. Noù tuyø thuoäc vaøo ngheä thuaät cuûa giaùo vieân ñoái vôùi HS. Heä thoáng caâu hoûi thaûo luaän khoâng neân vuïn vaët maø phaûi coù tính heä thoáng, coù loâgic vaø ñoøi hoûi naêng löïc tö duy phuø hôïp vôùi ñoái töôïng hoïc sinh. So saùnh laø phöông phaùp tích cöïc vaø coù hieäu quaû raát toát trong khaâu cöûng coá khaéc saâu kieán thöùc. Caàn löu yù: Caùc phöông phaùp neâu treân ñeàu coù theå tieán haønh ôû taát caû caùc tröôøng hoïc. Giaùo vieân coù theå töï tìm kieám hoaëc mua moät soá duïng cuï vaø hoùa chaát ñeå phuïc vuï cho giaûng daïy. Chaúng haïn : Quì tím ( nöôùc hoa daâm buït ); Zn( voû pin); Fe ( maïc saét non ); H 2SO4 ( aêc quy); CaC2 ( ñaát ñeøn) vaø nhieàu hoùa chaát khaùc cuõng raát deã tìm, nhö C, Al, Pb, Cu, CaO, CaCO 3 , dung dòch Ca(OH)2 , NaCl, C2H5OH , hoà tinh boät … B- VAÄN DUÏNG THÖÏC TIEÃN 1- Tình hình thöïc tieãn veà trình ñoä vaø ñieàu kieän hoïc taäp cuûa hoïc sinh Khi chuaån bò thöïc hieän ñeà taøi, naêng löïc hoaït ñoäng tìm kieán thöùc cuûa hoïc sinh laø raát yeáu. Ña soá hoïc sinh cho raèng hoaù hoïc laø moân hoïc khoù, caùc em raát sôï hoïc taäp moân hoùa, haàu nhö raát ít hoïc sinh naém vöõng kieán thöùc kyõ naêng. Vì theá hoï raát thuï ñoäng trong caùc tieát hoïc vaø khoâng höùng thuù hoïc taäp boä moân naøy. Nhieàu hoïc sinh khoâng ñuû saùch vôû ñeå hoïc taäp – nhaát laø saùch baøi taäp cuûa nhaø xuaát baûn giaùo duïc ( do ñieàu kieän kinh teá hoaëc do giaùo vieân chöa yeâu caàu). Ñòa baøn noâng thoân roäng lôùn nhaø daân thöa thôùt neân vieäc trao ñoåi laãn nhau trong hoïc taäp laø raát khoù khaên. 2- Chuaån bò vaän duïng ñeà taøi Ñeå aùp duïng caùc phöông phaùp vaøo trong giaûng daïy toâi ñaõ thöïc hieän moät soá khaâu quan troïng nhö sau: a) Xaùc ñònh muïc tieâu, choïn löïa caùc nhoùm phöông phaùp cho töøng kieåu baøi, töøng ñôn vò kieán thöùc, thieát keá caùc hoaït ñoäng daïy hoïc, döï ñoaùn nhöõngtình huoáng coù theå xaûy ra trong töøng tieát daïy b) Tìm hieåu tình hình hoïc sinh, taïo nieàm tin cho hoïc sinh veà khaû naêng hoaït ñoäng tìm toøi cuûa hoï. Ñaët ra yeâu caàu, nhieäm vuï cho hoïc sinh ñeå caùc em chuû ñoäng saün saøng tham gia caùc hoaït ñoäng moät caùch tích cöïc, töï giaùc vaø saùng taïo. Ñaët ra yeâu caàu veà saùch vôû, khuyeán khích hoïc ôû baïn beø, höôùng daãn caùch söû duïng saùch giaùo khoa, saùch baøi taäp vaø saùch tham khaûo. c) Chuaån bò ñoà duøng daïy hoïc : leân keá hoaïch tröôùc cho töøng tieát, töøng chöông veà nhu caàu tranh, moâ hình, baûng phuï, baøi taäp, duïng cuï, hoùa chaát … tuy nhieân phaûi löïa choïn nhöõng phaàn cô baûn nhaát ñeå cô caáu ñoà duøng daïy hoïc cho hôïp lyù. 3- AÙp duïng ñeà taøi vaøo vieäc giuùp hoïc sinh hoaït ñoäng tìm kieán thöùc, reøn luyeän kyõ naêng 3 -1. Hoaït ñoäng tìm kieám kieán thöùc nhôø quan saùt, phaân tích baûng phuï( maãu vaät) Ví duï 1: Hình thaønh khaùi nieäm phaûn öùng phaân huyû ( Hoùa hoïc lôùp 8 ) GV: giôùi thieäu baûng vieát saün nhö sau: SKKN – Nguyeãn Ñình Haønh – THCS Chu Vaên An 5 Phöông trình hoùa hoïc 2Fe + 3Cl2  2FeCl3 4P + 5O2  2P2O5 2KMnO4  K2MnO4 + MnO2 +O2  2KClO3  2KCl + 3O2  Soá chaát TG ? ? ? Soá chaát SP ? ? ? Loaïi phaûn öùng Hoaù hôïp Hoaù hôïp Phaân huûy ? ? Phaân huyû HS : * Ñieàn soá thích hôïp vaøo daáu chaám hoûi * Nhaéc laïi phaûn öùng hoùa hôïp * So saùnh phaûn öùng phaân huûy vôùi phaûn öùng hoùa hôïp ( caên cöù vaøo baûng) Thaûo luaän lôùp  Ruùt ra ñònh nghóa veà phaûn öùng phaân huûy. GV : Nhaän xeùt vaø hoaøn chænh keát luaän “ phaûn öùng phaân huûy laø phaûn öùng hoùa hoïc trong ñoù coù nhieàu chaát môùi sinh ra töø moät chaát ban ñaàu.” Caùc khaùi nieäm veà oxit, axit, bazô, muoái vaø moät soá loaïi phaûn öùng hoùa hoïc ñeàu coù theå söû duïng phöông phaùp neâu treân. 3 -2: Phöông phaùp neâu tình huoáng coù vaán ñeà Ví duï 2: Hoaït ñoäng tìm ñieàu kieän cuûa phaûn öùng giöõa muoái vaø kim loaïi ( Hoùa lôùp 9) Sau khi hoïc sinh ñaõ bieát muoái taùc duïng vôùi kim loaïi taïo thaønh muoái môùi vaø kim loaïi môùi, giaùo vieân neân cho HS vieát PTPÖ cho caëp chaát Cu vaø AlCl 3; caëp chaát Cu vaø AgCl; caëp chaát Cu vaø AgNO3 thì raát coù theå ( haàu nhö chaéc chaén) HS seõ khoâng nhaän ra caëp naøo khoâng phaûn öùng( HS vieát taát caû caùc phaûn öùng ñeàu xaûy ra). GV: Thoâng baùo chæ coù 1 caëp chaát xaûy ra phaûn öùng laø Cu vaø AgNO 3 taïo ra maâu thuaãn veà nhaän thöùc HS: Nghieân cöùu daõy hoaït ñoäng hoùa hoïc cuûa caùc kim loaïi vaø baûng tan cuûa muoái trong nöôùc ñeå tìm ñieàu kieän cuûa phaûn öùng. GV: Toå chöùc thaûo luaän vaø keát luaän veà ñieàu kieän “ kim loaïi cuõ maïnh hôn kim loaïi môùi vaø muoái tham gia phaûn öùng phaûi tan trong nöôùc” Ví duï 3: Môû roäng qui taéc hoaù trò ( Hoùa lôùp 8) GV: yeâu caàu Hs vaän duïng qui taéc hoùa trò ñeå tính hoùa trò cuûa nguyeân toá Löu huyønh trong caùc hôïp chaát SO3 vaø H2SO4. HS: t II Tính S O3  1.t 3.II  t VI ( Löu huyønh coù hoùa trò VI ) Vieäc tìm kieám hoùa trò cuûa S trong hôïp chaát H2SO4 laømaâu thuaãn veà nhaän thöùc. I t II GV: Thoâng baùo trong hôïp chaát H 2 S O4 thì nguyeân toá S coù hoùa trò VI HS: Tính toång hoùa trò cuûa 2H vaø 1S vaø so saùnh vôùi hoùa trò cuûa 4 nguyeân töû oxi  hoùa trò cuûa S = toång hoùa trò cuûa Oxi - toång hoùa trò cuûa Hiñroâ = (4.II) (2.I) = VI Gôïi yù cho HS hoaøn chænh keát luaän “ Trong hôïp chaát voâ cô coù oxi thì toång hoùa trò GV: cuûa caùc nguyeân töû oxi baèng toång hoùa trò cuûa caùc nguyeân töû khaùc” Sau naøy HS seõ bieât ñöôïc SO3 laø oxit axit töông öùng vôùi axit H 2SO4 neân môùi coù phaûn öùng sau ñaây : SO3 + H2O  H2SO4 .vaø muoái do SO3 taïo ra phaûi mang goác =SO4 ( Sunfat ) SKKN – Nguyeãn Ñình Haønh – THCS Chu Vaên An ( Thöïc teá coù raát nhieàu HS ñaõ vieát sai: 6 SO3 + NaOH  Na2SO3 + H2O ) 3-3: Hoaït ñoäng giaûi BTHH ñeå tìm kieán thöùc môùi Ví duï 4: Nghieân cöùu tính chaát hoùa hoïc cuûa phi kim ( Hoùa 9 ) HS: Hoaøn thaønh caùc phaûn öùng hoùa hôïp sau ñaây: Cl2 + Na  ? ; S + Mg  ? P + O2 ? ; H2 + Cl2 ? HS: Phaân loaïi chaát, töø ñoù ruùt ra nhöõng tính chaát hoùa hoïc cuûa phi kim. GV: Toå chöùc thaûo luaän, nhaän xeùt vaø keát luaän veà tính chaát hoùa hoïc cuûa phi kim. Ví duï 5: Xaùc ñònh khaû naêng phaûn öùng cuûa Fe trong dung dòch muoái( Hoùa hoïc lôùp 9 ) HS: laøm BT “ Vieát PTPÖ xaûy ra khi cho Fe taùc duïng vôùi caùc dd sau ñaây: MgCl 2; Cu(NO3)2; HgCl2 ; AgNO3; ZnSO4 ” ? “ Fe laø kim loaïi nhö theá naøo ? Taùc duïng ñöôïc vôùi muoái cuûa nhöõng kim loaïi naøo ? ”. GV: Toå chöùc thaûo luaän vaø nhaän xeùt, keát luaän veà khaû naêng phaûn öùng cuûa Fe : “ Fe ñaåy ñöôïc caùc kim loaïi yeáu hôn ra khoûi dung dòch muoái vaø taïo ra muoái saêt(II) Fe + 2AgNO3  Fe(NO3)2 + 2Ag  Fe + Cu(NO3)2  Fe(NO3)2 + Cu  Fe + HgCl2  FeCl2 + Hg  Kim loaïi trong muoái caøng yeáu thì phaûn öùng xaûy ra caøng nhanh. ” * Phöông phaùp neâu treân coøn vaän duïng ñeå nghieân cöùu caùc khaùi nieäm : noàng ñoä, ñoä röôïu, ñoä tan, moät soá phaûn öùng hoùa hoïc vaø tính chaát hoùa hoïc cuûa nhieàu chaát. 3-4 : Hoaït ñoäng tìm kieán thöùc baèng thí nghieäm hoùa hoïc Ví duï 6: Nghieân cöùu phaûn öùng giöõa muoái vaø kim loaïi GV: laøm thí nghieäm nhuùng thanh kim loaïi Al trong dung dòch CuSO 4 vaø giao nhieäm vuï cho HS quan saùt maøu cuûa dung dòch vaø maøu cuûa thanh nhoâm (phaàn tieáp xuùc dung dòch) HS: giaûi thích vì sao thanh nhoâm bò nhuoäm ñoû, maøu xanh cuûa dd CuSO4 nhaït daàn Thaûo luaän, keát luaän phaûn öùng ñaõ xaûy ra vaø ñaõ coù chaát ñoàng( ñoû) sinh ra sau phaûn öùng. HS: Hoaøn thaønh phaûn öùng Al + CuSO4  ? + Cu  HS: Phaân loaïi caùc chaát tham gia vaø chaát saûn phaåm, khaùi quaùt thaønh qui luaät phaûn öùng: GV: Nhaän xeùt vaø keát luaän: Kim loaïi + Muoái  Muoái môùi + Kim loaïi môùi Ví duï 7 Nghieân cöùu taùc duïng cuûa Röôïu eâtylic vôùi Natri ( Hoùa hoïc 9) a) Laøm thí nghieäm Na taùc duïng vôùi röôïu eâtylic vaø ñoát khí sinh ra taïi mieäng oáng nghieäm b) HS quan saùt, moâ taû hieän töôïng vaø giaûi thích ( chuù yù hieän töôïng khí saûn phaåm chaùy sinh ra tieáng noå nheï vaø ngoïn löûa xanh môø) c) Döïa vaøo caáu taïo cuûa röôïu Eâtylic ñeå döï ñoaùn khí saûn phaåm vaø vieát phöông trình phaûn öùng. d) Thaûo luaän toaøn lôùp GV: Hoaøn chænh keát luaän: “ khí thoaùt ra chæ coù theå laø khí Hiñro do Na thay theá cho nguyeân töû Hiñro ñaëc bieät ( Hiñro cuûa nhoùm O -H )” 2CH3-CH2-OH + 2Na  2CH3-CH2-ONa + H2  3-5: Phöông phaùp traéc nghieäm Ví duï8: Natri eâtylat Nghieân cöùu söï khöû, söï oxihoùa, phaûn öùng oxihoùa – khöû ( Hoùa 8) SKKN – Nguyeãn Ñình Haønh – THCS Chu Vaên An 7 GV: giao nhieäm vuï cho HS laøm vieäc vôùi baûng phuï( hoaëc phieáu hoïc taäp ) ghi saün caùc noäi dung sau ñaây: Söï khöû CuO thaønh Cu CuO + H2 = Cu + H2O Söï oxi hoùa H thaønh H O 2 2 a) Traéc nghieäm : Ñaùnh daáu vaøo oâ töông öùng vôùi keát luaän ñuùng nhaát - Söï oxi hoùa laø quaù trình taùch oxi ra khoûi hôïp chaát - Söï khö laø quaù trình keát hôïp vôùi oxi - Söï khöû laø quaù trình taùch oxi khoûi hôïp chaát; söï oxi hoùa laø quaù trình keát hôïp vôùi oxi b) Hoûi : Baûn chaát cuûa 2 quaù trình naøy nhö theá naøo ? Phaûn öùng treân goïi laø phaûn öùng oxi hoùa-khöû . Vaäy theá naøo laø phaûn öùng oxi hoùa – khöû ? c) Thaûo luaän GV: Nhaän xeùt caùc yù kieán cuûa HS, hoaøn chænh keát luaän vaø cuûng coá baèng phaûn öùng töông töï ñeå cho HS töï xaùc ñònh söï khöû, söï oxi hoùa, chaát khöû, chaát oxi hoùa. Ví duï 9: Hình thaønh vaø cuûng coá khaùi nieäm oxit axit vaø oxit bazô ( Hoùa 9) GV: Traéc nghieäm hoïc sinh theo nhöõng noäi dung nhö sau: CTHH cuûa oxit Loaïi oxit Hôïp chaát töông öùng veà hoùa trò SO3 Oxit axit H2SO4 axit sunfuric Mn2O7 Oxit axit HMnO4 axit pemanganic P2O5 Oxit axit H3PO4 axit photphoric CaO Oxit bazô Ca(OH)2 can xi hiñroxit Fe2O3 Oxit bazô Fe(OH)3 saét (III) hiñroxit * Phaàn traéc nghieäm : Döïa vaøo baûng haõy ñaùnh daáu vaøo oâ töông öùng vôùi keát luaän ñuùng nhaát a) oxit axit laø caùc oxit cuûa phi kim b) oxit bazô laø caùc oxit cuûa kim loaïi c) oxit bazô laø nhöõng oxit cuûa kim loaïi töông öùng vôùi bazô d)oxit axit laø caùc oxit cuûa phi kim (hoaëc kim loaïi coù hoùa trò cao) vaø töông öùng vôùi axit. e) caâu c vaø d ñuùng * Phaàn thaûo luaän : HS thaûo luaän ñeå tìm ra ñaùp aùn e laø ñuùng GV : nhaán maïnh khaùi nieäm bazô vaø hiñroxit laø khoâng ñoàng nhaát. Vì moät soá hiñroxit khoâng coù tính bazô maø laïi mang tính axit. Chaúng haïn H 2SO4 thöïc ra laø moät hiñroxit S(OH)6 bò loaïi ñi 2 phaân töû H2O. Treân cô sôû ñoù HS deã daøng tìm ra axit töông öùng cuûa moät oxit axit : Ví duï: Toùm Laïi : VI S O3  Hiñroxit töông öùng : S (OH )6  2 H 2O  VI H 2 S O4 Caùc phöông phaùp ñaõ neâu treân seõ coù hieäu löïc neáu bieát khai thaùc, choïn loïc kheùo leùo. Nhöng neáu giaùo vieân söû duïng taát caû trong cuøng moät tieát daïy thì seõ gaây meät moûi cho HS laïi khoâng ñaûm baûo thôøi gian.Vieäc thieát keá, toå chöùc daïy hoïc nhö treân ñaõ goùp phaàn raát lôùn vaøo vieäc naâng cao chaát löôïng daïy hoïc. HS naém kieán thöùc vöõng chaéc vöøa reøn luyeän ñöôïc kyõ naêng, vöøa phaùt SKKN – Nguyeãn Ñình Haønh – THCS Chu Vaên An 8 trieån naêng löïc hoaït ñoäng tö duy, ñoäc laäp suy nghó, phaùt huy khaû naêng saùng taïo cuûa hoïc sinh. Noù laøm cho caùc tieát hoïc thöïc söï trôû neân sinh ñoäng theo höôùng tích cöïc. C- BAØI HOÏC KINH NGHIEÄM VAØ KEÁT QUAÛ ÑAÏT ÑÖÔÏC 1- Baøi hoïc kinh nghieäm Qua thôøi gian nghieân cöùu vaän duïng caùc phöông phaùp, toâi ñaõ ruùt ra cho mình moät soá kinh nghieäm nhö sau: Hoaøn toaøn coù theå söû duïng caùc phöông phaùp neâu treân ñeå giuùp HS hoaït ñoäng tìm kieán thöùc, reøn luyeän kyõ naêng hoùa hoïc ôû tröôøng THCS. Yeâu caàu giaùo vieân phaûi laøm thaät toát caùc khaâu chuaån bò vaø kheùo leùo phoái hôïp caùc phöông phaùp sao cho phuø hôïp vôùi töøng noäi dung vaø möùc ñoä kieán thöùc vaø ñoái töôïng cuûa hoïc sinh. Phöông phaùp neâu trong ñeà taøi coù khaû naêng phaùt huy raát toát naêng löïc tö duy ñoäc laäp cuûa HS; laøm cho khoâng khí hoïc taäp cuûa HS haøo höùng vaø soâi noåi hôn. Caùc em ñaõ tích cöïc tham gia vaøo caùc hoaït ñoäng tìm kieán thöùc ; kieán thöùc vaø kyõ naêng cuûa caùc em ñaõ ñöôïc cuûng coá moät caùch vöõng chaéc, keát quaû hoïc taäp cuûa HS khoâng ngöøng ñöôïc naâng cao. Hoïc sinh ñaõ thöïc söï chuû ñoäng vaø khoâng coøn göôïng eùp, caùc em ñaõ bieát töï lónh hoäi tri thöùc vaø khoâng coøn caûnh tieáp nhaän kieán thöùc theo kieåu “bình thoâng nhau”.Giaùo vieân ñoùng vai troø quyeát ñònh cho thaønh hay baïi cuûa chaát löôïng daïy hoïc. 2- Keát quaû ñaït ñöôïc qua thöïc teá giaûng daïy taïi tröôøng THCS Chu Vaên An, An Kheâ . 100% HS xaùc ñònh ñöôïc ñoäng cô, thaùi ñoä hoïc taäp, bieát haøo höùng hoïc taäp boä moân hoùa hoïc, khoâng coøn lo sôï veà hoïc taäp boä moân nöõa maø ñaõ trôû neân tin töôûng vaèonng löïc cuûa mình, saün saøng tham gia caùc hoaït ñoäng nhaän thöùc. Moät soá löôïng khaù ñoâng hoïc sinh ñaõ hình thaønh naêng löïc tìm toøi nghieân cöùu ít nhieàu ñaõ mang tính khoa hoïc. * * Soá lieäu cuï theå veà chaát löôïng nhö sau( coù so saùnh caùc naêm tröôùc ): Thôøi gian Treân trung bình Khaù, gioûi Ñoái chöùng 1999 -2000 2000 -2001 2001-2002 2002 -2003 (*) 2003 -2004 56  60% 80% 85% 86,5% 88% 90% 08 10% 20% 25% 25,4% 32% 34% Hoïc sinh gioûi caùc caáp Huyeän Tænh 0 04 05 08 09 10 0 02 03 03 04 06 III. KEÁT LUAÄN Vieäc toång hôïp kheùo leùo caùc phöông phaùp daïy hoïc neâu treân nhaèm muïc ñích laøm tích cöïc hoùa caùc hoaït ñoäng daïy vaø hoïc, ñaõ ñem laïi keát quaû raát khaû thi vaø taïo ñöôïc höùng thuù lôùn trong hoïc taäp cuûa hoïc sinh, ñoàng thôøi phaùt huy toái ña söï tham gia cuûa ngöôøi hoïc. Hoïc sinh coù khaû naêng töï tìm ra (*) soá lieäu naêm hoïc 2002- 2003 tính theo HK I SKKN – Nguyeãn Ñình Haønh – THCS Chu Vaên An 9 kieán thöùc,töï mình tham gia caùc hoaït ñoäng ñeå cuûng coá vöõng chaéc kieán thöùc,reøn luyeän ñöôïc kyõ naêng. Daïy hoïc nhö theá coù taùc ñoäng raát lôùn ñeán vieäc phaùt trieån naêng löïc hoaït ñoäng trí tueä, naâng cao naêng löïc tö duy ñoäc laäp vaø khaû naêng tìm toøi saùng taïo. Tuy nhieân, chaéc chaén toâi chöa thaáy heát ñöôïc nhöõng öu ñieån vaø toàn taïi trong tieán trình aùp duïng. Toâi seõ tieáp tuïc nghieân cöùu, hoaøn thieän ñeà taøi goùp phaàn thay ñoåi toát ñeïp veà phöông phaùp daïy hoïc. Toâi raát mong ñöôïc söï ñoùng goùp yù kieán cuûa caùc ñoàng nghieäp. An Kheâ, ngaøy 24 thaùng 02 naêm 2003 Ngöôøi vieát Nguyeãn Ñình Haønh
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan