MỘT SỐ GIẢI PHÁP THU HÚT HỌC SINH THAM DỤ KỲ THI HỌC SINH GIỎI CẤP TỈNH MÔN ĐỊA LÍ KHỐI 12 CÓ HIỆU QUẢ
MỤC LỤC
Tiêu mục
Trang
MỤC LỤC
1
SƠ LƯỢC LÍ LỊCH KHOA HỌC
2
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
3
II. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
4
III. TỔ CHỨC THỰC HIỆN CÁC GIẢI PHÁP
6
MỘT SỐ GIẢI PHÁP THU HÚT HỌC SINH THAM DỰ KỲ
THI HỌC SINH GIỎI CẤP TỈNH MÔN ĐỊA LÍ KHỐI 12 CÓ
HIỆU QUẢ
6
1. Giải pháp 1: Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng HS giỏi theo ý đồ
riêng.
2. Giải pháp 2: Cách thức thành lập đội tuyển
3. Giải pháp 3: Phương pháp làm công tác tư tưởng để học sinh
không rời bỏ đội tuyển
4. Giải pháp 4: Tạo dựng niềm tin để học sinh học tập say mê và đạt
hiệu quả khi đi thi
IV. HIỆU QUẢ CỦA ĐỀ TÀI
13
V. ĐỀ XUẤT, KHUYẾN NGHỊ KHẢ NĂNG ÁP DỤNG
15
VI. TÀI LIỆU THAM KHẢO
16
GVTH: MẠNH TRỌNG THUẬN
Trang 1
6
8
8
9
MỘT SỐ GIẢI PHÁP THU HÚT HỌC SINH THAM DỤ KỲ THI HỌC SINH GIỎI CẤP TỈNH MÔN ĐỊA LÍ KHỐI 12 CÓ HIỆU QUẢ
SƠ LƯỢC LÝ LỊCH KHOA HỌC
I. THÔNG TIN CHUNG VỀ CÁ NHÂN
1. Họ và tên: Mạnh Trọng Thuận
2. Ngày tháng năm sinh: ngày 18 tháng 8 năm 1983
3. Giới tính : Nam
4. Địa chỉ: Tổ 14 - khu phố IV - P Trảng Dài - TP Biên Hòa - Đồng Nai
5. Điện thoại: 0613883001 (CQ) / ĐTDĐ: 0976411340 (Cá nhân)
6. Email:
[email protected]
7. Chức vụ: Bí thư Đoàn trường
8. Nhiệm vụ được giao:
- Bí thư Đoàn trường
- Giảng dạy môn Địa lí khối 12
- Bồi dưỡng học sinh giỏi môn Địa lí khối 12
9. Đơn vị công tác: Trường THPT Lê Hồng Phong - Biên Hòa - Đồng Nai
II. TRÌNH ĐỘ ĐÀO TẠO
- Trình độ: Đại học
- Năm nhận bằng: 2006
- Chuyên ngành đào tạo: ngành Địa lí Đại học sư phạm TPHCM
III. KINH NGHIỆM KHOA HỌC
- Lĩnh vực chuyên môn có kinh nghiệm: giảng dạy môn Địa lí
- Số năm có kinh nghiệm: 9 năm
- Các sáng kiến kinh nghiệm đã có trong 5 năm trở lại đây:
+ Hướng dẫn kĩ năng vẽ biểu đồ
+ Hướng dẫn sử dụng át lát để ôn luyện Địa lí 12
+ Hướng dẫn kĩ năng nhận xét bảng số liệu
GVTH: MẠNH TRỌNG THUẬN
Trang 2
MỘT SỐ GIẢI PHÁP THU HÚT HỌC SINH THAM DỤ KỲ THI HỌC SINH GIỎI CẤP TỈNH MÔN ĐỊA LÍ KHỐI 12 CÓ HIỆU QUẢ
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
MỘT SỐ GIẢI PHÁP THU HÚT HỌC SINH THAM DỰ KỲ THI HỌC
SINH GIỎI CẤP TỈNH MÔN ĐỊA LÍ KHỐI 12 CÓ HIỆU QUẢ
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Trong những năm đầu của thế kỷ 21, các ngành nghề thuộc lĩnh vực khoa học tự
nhiên đang chiếm ưu thế; xu hướng đó đang tác động mạnh mẽ đến tâm lí phụ huynh
và các em học sinh. Chính vì vậy mỗi khi đến trường các em học sinh thường đưa ra
mục tiêu là “phải học tốt môn khoa học tự nhiên”, còn các môn khoa học xã hội trong
đó có môn Địa lí đa phần đều bị xem nhẹ, học Địa lí chỉ mang hình thức đối phó, còn
tâm lí giáo viên giảng dạy bị hụt hẫng.
Trong những năm qua ở trường trung học phổ thông Lê Hồng Phong, môn Địa lí
vẫn chưa có vị trí đáng kể, vẫn như là một môn phụ; phần lớn các em học sinh chỉ
quan tâm nhiều đến các môn khoa học tự nhiên. Ngoài ra môn Địa lí thuộc khối C mà
khối thi này thì ngày càng có xu hướng giảm số lượng thí sinh đăng ký do ngành thi
hạn chế, cơ hội việc làm trong tương lai cũng khó khăn hơn các ngành khác, cho nên
cả học sinh và xã hội ít quan tâm.
Thực tế cho thấy Địa lí lớp 12 là một môn học rất sinh động và hấp dẫn ; môn
học Địa lí sẽ cung cấp cho học sinh các kiến thức về tự nhiên và kinh tế xã hội của
Việt Nam; từ đó hình thành cho các em kĩ năng sống như bảo vệ môi trường, tình yêu
quê hương đất nước, định hướng nghề nghiệp...
Hằng năm Sở Giáo dục và đào tạo Đồng Nai thường tổ chức kỳ thi học sinh giỏi
cấp tỉnh, trong đó có môn Địa lí khối 12; kết quả của kỳ thi này không chỉ khẳng định
uy tín chất lượng đào tạo của các trường trung học phổ thông, mà còn thể hiện vai trò,
nổ lực của từng giáo viên. Từ năm học 2001-2010 được Ban giám hiệu nhà trường tin
tưởng giao nhiệm vụ bồi dưỡng học sinh giỏi môn Địa lí khối 12, tôi đã rút ra được
một số kinh nghiệm để áp dụng cho bản thân cũng như qua đó trao đổi với đồng
nghiệptrong công tác bồi dưỡng học sinh giỏi.
Chính vì vậy tìm ra giải pháp thu hút học sinh tích cực tham dự kỳ thi học sinh
giỏi cấp tỉnh có tầm quan trọng và có ý nghĩa lớn trong việc dạy và học môn Địa lí ở
trường trung học phổ thông nói chung, ở trường THPT Lê Hồng Phong nói riêng. Cho
nên tôi quyết định chọn đề tài này vì nó sẽ giúp tôi trên con đường giảng dạy của
mình cũng như thông qua đó góp phần nâng cao vị thế của môn Địa lí đối với các em
học sinh, đồng thời triển khai có hiệu quả các giải pháp của đề tài này với các đồng
nghiệp.
GVTH: MẠNH TRỌNG THUẬN
Trang 3
MỘT SỐ GIẢI PHÁP THU HÚT HỌC SINH THAM DỤ KỲ THI HỌC SINH GIỎI CẤP TỈNH MÔN ĐỊA LÍ KHỐI 12 CÓ HIỆU QUẢ
II. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
1. Các quan điểm, những việc làm của các nhà khoa học, các nhà giáo và cán
bộ quản lý giáo dục
Mục tiêu của giáo dục phổ thông là giúp học sinh phát triển toàn diện về
đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kĩ năng cơ bản để hình thành nhân
cách con người Việt Nam Xã Hội Chủ Nghĩa, xây dựng tư cách công dân,
chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham gia
xây dựng và bảo vệ tổ quốc.” (Điều 23- luật giáo dục). Muốn đạt được mục tiêu
đó trong quá trình học tập học sinh phải có hứng thú học tập, có nhu cầu được
học và học tập một cách tích cực, phải có niềm đam mê với các môn học.
Tháng 1/1995 hội thảo “Đổi mới phương pháp dạy học Địa lí” do Khoa
Địa ĐHSP TPHCM tổ chức tại TP Hồ Chí Minh.
Ngày 20-22/10/1999 hội thảo “Đổi mới phương pháp dạy học Địa lí ở
bậc phổ thông trung học” do Vụ Phổ thông thực hiện tại Hà Nội.
Số 8326/THPT ngày 7/9/1999 của Bộ giáo dục và đào tạo v/v dạy học
môn Địa lí bậc THPT, “Đẩy mạnh cuộc vận động đổi mới phương pháp dạy
học tạo sự chuyển biến về phương pháp giảng dạy, học tập. Môn Địa lí cần tập
trung giảm tối đa những yêu cầu ghi nhớ máy móc, đồng thời tăng cường các
yêu cầu phân tích sự vật hiện tượng Địa lí trong quá trình dạy và học”.
Cơ sở pháp lý của đổi mới phương pháp giảng dạy đã được khẳng định ở
những văn bản của Đảng và Nhà nước về chiến lược phát triển giáo dục 20012010 ghi rõ “Đổi mới và hiện đại hóa phương pháp giáo dục. Chuyển từ việc
truyền thụ tri thức thụ động, thầy giảng, trò ghi sang hướng dẫn người học chủ
động tư duy trong quá trình tiếp cận tri thức,…”
Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI cũng đề cập: “Tiếp tục đổi
mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích
cực, chủ động sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc
phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung cách học,
cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhập và đổi mới
tri thức kỹ năng, phát triển năng lực….”.
Trong những thời gian gần đây, Sở giáo dục đào tạo Đồng Nai đã tổ chức
nhiều chuyên đề về đổi mới phương pháp giảng dạy các môn học khoa học xã
hội; Ví dụ: vào năm học 2011-2012 chuyên đề đổi mới phương pháp dạy học
các môn khoa học xã hội được tổ chức tại trường THPT Lê Hồng Phong, với sự
tham gia của gần 40 trường THPT trong tỉnh Đồng Nai.
Hiện nay, Ban giám hiệu trường THPT Lê Hồng Phong đã có nhiều
chiến lược nhằm nâng cao chất lượng đào tạo của Nhà trường. Đặc biệt đối với
các môn học khoa học xã hội luôn được Ban giám hiệu Nhà trường quan tâm và
đầu tư; trong đó có môn Địa lí như: mua trang thiết bị dạy học, tìm nguồn kinh
GVTH: MẠNH TRỌNG THUẬN
Trang 4
MỘT SỐ GIẢI PHÁP THU HÚT HỌC SINH THAM DỤ KỲ THI HỌC SINH GIỎI CẤP TỈNH MÔN ĐỊA LÍ KHỐI 12 CÓ HIỆU QUẢ
phí để thưởng cho giáo viên và học sinh có thành tích tốt trong kỳ thi học sinh
giỏi, tốt nghiệp và đại học; đặc biệt từ năm học 2012-2013 Ban giám hiệu Nhà
trường đã có chủ trương hình thành một lớp ban C luyện thi đại học tại trường.
Đội ngũ giáo viên môn Địa lí của Nhà trường gồm 5 người, hầu hết là
giáo viên trẻ, nhiệt tình, yêu nghề, luôn phấn đấu hết mình vì chất lượng đào
tạo của nhà trường.
2. Hạn chế của các giải pháp đã có trong thực tế của đơn vị, địa phương
Bên cạnh những thuận lợi, trong quá trình giảng dạy tại trường THPT Lê
Hồng Phong với mục tiêu: “Để thu hút học sinh tích cực tham dự kỳ thi học
sinh cấp tỉnh môn Địa lí khối 12 có hiệu quả”, tôi thấy còn tồn tại một số hạn
chế:
Rất nhiều học sinh và gia đình các em học sinh còn quan niệm: “Địa lí là
môn học phụ”; đặc biệt những học sinh ở các lớp có xu hướng thi đại học
khối A, B, D nên không đầu tư nhiều thời gian cho môn học Địa lí.
Giáo viên bộ môn Địa lí của trường tuy nhiệt tình, nhưng đều là giáo
viên trẻ nên kinh nghiệm tích lũy chưa nhiều vì vậy ảnh hưởng không
nhỏ đến việc xây dựng các hình thức dạy học tạo được sự thu hút học
sinh say mê học môn Địa lí.
Thực hiện một tiết dạy có vận dụng những hình thức và phương pháp
dạy học để thu hút được học sinh thì phải mất nhiều thời gian cho công
tác chuẩn bị giáo án, nhất là khâu phương pháp và nghệ thuật dạy của
người thầy.
Giáo viên chủ yếu sử dụng phương pháp dạy học truyền thống, kênh hình
trong môn Địa lí chưa được khai thác nhiều. Giờ học Địa lí chưa mang
lại nhiều hứng thú cho học sinh
Việc tạo động cơ học tập đúng đắn cho học sinh và các hình thức khen
thưởng, động viên người học chưa được giáo viên quan tâm nhiều.
Ngoài ra phương tiện dạy học, băng đĩa tư liệu ….để giảng dạy môn Địa
lí của Nhà trường còn hạn chế.
Từ thực trạng nói trên đã đặt ra nhiều yêu cầu về đổi mới phương pháp giảng
dạy để giúp học sinh say mê học môn Địa lí, đồng thời nâng cao vị thế và chất lượng
của môn học này. Chính vì vậy mà tôi đã nghiên cứu đề tài “Một số giải pháp thu hút
học sinh tham dự kỳ thi học sinh giỏi cấp tỉnh môn địa lí khối 12 có hiệu quả”. Đây là
giải pháp thay thế một phần giải pháp đã có và được tôi áp dụng ở trường THPT Lê
Hồng Phong từ năm học 2010-2011, bước đầu đã mang lại nhiều hiệu quả, góp phần
nâng cao chất lượng giáo dục của Nhà trường. Trong phạm vi của đề tài này, tôi chỉ
tập trung vào nội dung: “Một số giải pháp thu hút học sinh tham dự kỳ thi học sinh
giỏi cấp tỉnh môn Địa lí khối 12 có hiệu quả”.
GVTH: MẠNH TRỌNG THUẬN
Trang 5
MỘT SỐ GIẢI PHÁP THU HÚT HỌC SINH THAM DỤ KỲ THI HỌC SINH GIỎI CẤP TỈNH MÔN ĐỊA LÍ KHỐI 12 CÓ HIỆU QUẢ
III. TỔ CHỨC THỰC HIỆN CÁC GIẢI PHÁP
MỘT SỐ GIẢI PHÁP THU HÚT HỌC SINH TÍCH CỰC THAM DỰ KỲ THI
HỌC SINH GIỎI CẤP TỈNH MÔN ĐỊA LÍ KHỐI 12 CÓ HIỆU QUẢ
Trong từng năm học, Sở giáo dục & đào tạo Đồng Nai thường tổ chức kỳ thi
học sinh giỏi cấp tỉnh dành cho các em học sinh khối 12. Từ năm học 2010-2011
Trường THPT Lê Hồng Phong đã đề ra nhiệm vụ trọng tâm là “chú trọng công tác bồi
dưỡng học sinh giỏi và ôn thi đại học”.
Tôi được tổ nhóm chuyên môn phân công nhiệm vụ bồi dưỡng học sinh giỏi
môn Địa lí khối 12 liên tục từ năm học 2009 đến nay. Trong quá trình bồi dưỡng học
sinh giỏi tôi đã đúc kết được một số kinh nghiệm mà bước đầu đã có những thành
công nhất định. Để có được thành công như vậy tôi đã tiến hành các giải pháp như
sau:
1. Giải pháp 1: Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng học sinh giỏi theo ý đồ riêng
Việc xây dựng kế hoạch bồi dưỡng học sinh giỏi là rất cần thiết đối với giáo viên
bộ môn; có kế hoạch thì quá trình bồi dưỡng mới trôi chảy và có kết quả tốt.Thời gian
để hoàn thành nhiệm vụ quan trọng này ít nhất là 4 tháng; vì thường là tháng 9 bắt
đầu công việc và kết thúc là đầu tháng 2 năm sau khi các em học sinh đi thi học sinh
giỏi cấp tỉnh.
Lên kế hoạch làm việc cho từng tuần và tháng.Ví dụ năm học 2014-2015:
Tháng
Tuần
10/2014
Tuần 1
Nội dung công việc
Ghi chú
- Lên kế hoạch làm việc.
- Đi tuyển học sinh (8-10 học sinh)
- Tổ chức thi vòng sơ loại (nếu số lượng
học sinh quá đông (>15 học sinh).
- Gặp mặt học sinh và ổn định lớp.
Tuần 2
- Dạy các kỹ năng Địa lí.
- Dạy lí thuyết
Tuần 3
- Dạy một số phép tính.
- Hướng dẫn vẽ biểu đồ cột, tròn.
- Dạy lí thuyết
Tuần 4
- Hướng dẫn vẽ biểu đồ miền, đường,
kết hợp.
- Thi thử lần 1
11/2014
Tuần 1
28/10/2014
- Chấm và trả bài thi thử cho học sinh.
GVTH: MẠNH TRỌNG THUẬN
Trang 6
MỘT SỐ GIẢI PHÁP THU HÚT HỌC SINH THAM DỤ KỲ THI HỌC SINH GIỎI CẤP TỈNH MÔN ĐỊA LÍ KHỐI 12 CÓ HIỆU QUẢ
- Hướng dẫn cách nhận xét và giải thích
bảng số liệu.
Tuần 2
- Dạy kiến thức lý thuyết
- Giải một số đề thi học sinh giỏi môn
Địa lí năm 2011, 2010, 2009,…
Tuần 3
- Dạy kiến thức lý thuyết
- Cho học sinh tự khảo bài theo cặp.
Tuần 4
- Thi thử lần 2.
27/11/2014
- Chấm và trả bài thi thử lần 2.
- Chọn 8 học sinh tốt nhất (Quy định của
kỳ thi là mỗi môn không được quá 8 học
sinh).
12/2014
Tuần 1
- Dạy kiến thức lý thuyết.
- Cho học sinh tự khảo bài theo cặp.
Tuần 2
- Động viên học sinh và đánh giá ưu
điểm, nhược điểm của từng thành viên
trong đội tuyển.
Tuần 3
Hướng dẫn học sinh biết cách sử dụng át
lát Địa lí có hiệu quả.
Tuần 4
- Thi thử lần 3.
28/12/2014
- Chấm và trả bài thi thử lần 3.
1/2015
Tuần 1
Cho học sinh khảo bài theo nhóm.
Tuần 2
Cho học sinh khảo bài theo nhóm.
Tuần 3
Giáo viên hướng dẫn cách làm bài thi,
ổn định tâm lí cho học sinh.
Tuần 4
Trả lời các câu hỏi thắc mắc về kiến
thức của các em trong đội tuyển.
Lên kế hoạch tuyển học sinh vào đội tuyển học sinh giỏi: đây là yếu tố quan
trọng nhất quyết định đến hiệu quả đào tạo sau này; giáo viên cần tiến hành các bước
như sau:
Dán thông báo lên bảng tin hoặc qua hệ thống phát thanh nhà trường về việc
tuyển học sinh giỏi môn Địa lí để các em đăng kí tham gia.
Tham khảo ý kiến một số giáo viên đã giảng dạy môn Địa lí của các em ở
năm lớp 11 để có thể chủ động lựa chọn đối tượng học sinh giỏi.
GVTH: MẠNH TRỌNG THUẬN
Trang 7
MỘT SỐ GIẢI PHÁP THU HÚT HỌC SINH THAM DỤ KỲ THI HỌC SINH GIỎI CẤP TỈNH MÔN ĐỊA LÍ KHỐI 12 CÓ HIỆU QUẢ
Tiến hành khảo sát sơ qua kết quả học tập năm lớp 11 (giáo viên phải trực
tiếp khảo sát ở sổ điểm lớn của nhà trường).
2. Giải pháp 2: Cách thức thành lập đội tuyển
Việc phát hiện và tuyển chọn học sinh giỏi là một vấn đề quan trọng; vì công
việc này sẽ liên quan đến chất lượng, hiệu quả của đội tuyển trong quá trình bồi dưỡng
và tham gia kỳ thi học sinh giỏi cấp tỉnh.
Bằng nhiều hình thức tuyển chọn, tôi sẽ chọn từ 8 - 10 học sinh tốt nhất, các em
phải đạt các tiêu chí như:
Học sinh phải có học lực khá, hạnh kiểm khá trở lên, để tạo nền chung cho
sự tiếp thu kiến thức, kỹ năng.
Điểm trung bình môn Địa lí năm học lớp 11 phải từ 7,5 điểm trở lên.
Học sinh phải có niềm đam mê, yêu thích môn Địa lí, cần cù trong học tập,
có ý chí để đạt được mục đích; nếu không có đam mê, không có ý chí thì rất
khó đạt được đến thành công.
Học sinh phải có khả năng học tập bộ môn; đó là khả năng chủ động tích tụ
kiến thức, khả năng liên hệ thực tế, khả năng thực hiện các kỹ năng như xử
lý số liệu, phân tích bảng số liệu, vẽ biểu đồ.....
Trong trường hợp số lượng đăng kí tham gia đội tuyển học sinh giỏi quá đông
(>10 học sinh) thì giáo viên có thể tổ chức thi vòng sơ loại (với kiến thức cơ bản) và
dành một buổi để phỏng vấn các em; để từ đó chọn ra được một đội tuyển khoảng từ 8
đến 10 học sinh tốt nhất để tiến hành công tác bồi dưỡng.
Trong trường hợp học sinh đăng kí tham gia quá ít về số lượng (<8 học sinh),
thì tôi tiếp tục đi đến các lớp để tư vấn thêm về ưu điểm khi các em chọn môn Địa lí;
Ví dụ như: Địa lí là môn dễ học, có khả năng mang lại thành tích cao nếu các em chịu
khó…
3. Giải pháp 3: Phương pháp làm công tác tư tưởng để học sinh không rời bỏ đội
tuyển
Trong những năm học trước, mỗi khi thành lập đội tuyển để bồi dưỡng học sinh
giỏi môn Địa lí thì giáo viên luôn gặp nhiều khó khăn, nhất là tình trạng học sinh bỏ
học giữa chừng hoặc xin rút lui khỏi đội tuyển; điều đó sẽ làm làm cho đội tuyển thiếu
hụt lực lượng trầm trọng, ngoài ra còn ảnh hưởng không tốt tới tâm lí của các thành
viên còn lại. Vì vậy rút kinh nghiệm năm học trước, tôi đã chuẩn bị chu đáo giải pháp
“nghệ thuật làm công tác tư tưởng để học sinh không rời bỏ đội tuyển” với cách làm
như sau:
3.1. Bước 1: Tập trung học sinh buổi đầu tiên để gặp mặt giữa thầy và trò
Trao đổi với các em về tầm quan trọng của kỳ thi học sinh giỏi.
Lợi ích của học sinh khi tham gia thi học sinh giỏi.
GVTH: MẠNH TRỌNG THUẬN
Trang 8
MỘT SỐ GIẢI PHÁP THU HÚT HỌC SINH THAM DỤ KỲ THI HỌC SINH GIỎI CẤP TỈNH MÔN ĐỊA LÍ KHỐI 12 CÓ HIỆU QUẢ
Kích thích học sinh say mê học tập môn học.
Sắp xếp lịch học: 2 buổi/ tuần (thường là buổi chiều, vì buổi sáng các em học
chính khóa).
Thông báo chương trình học để các em trong đội tuyển chuẩn bị chủ động thích
nghi.
3.2. Bước 2: Trong các giờ lên lớp giáo viên phải luôn quan tâm học sinh
Quan tâm tới tâm lí của từng thành viên trong đội tuyển; Khi giáo viên quan
tâm đến các em học sinh thì ngược lại học sinh sẽ quý mến thầy cô và yêu thích
môn địa lí nhiều hơn.
Tìm hiểu hoàn cảnh gia đình của từng học sinh để có định hướng giúp đỡ; Ví
dụ: “Từng thành viên cư trú có xa trường học không? Hoặc gia đình có ủng hộ
việc các em vào đội tuyển học sinh giỏi môn Địa lí không?...”
3.3. Bước 3: Giáo viên đưa ra nội quy chung cho đội tuyển trong quá trình học
Trong quá trình bồi dưỡng giáo viên vừa phải mềm mỏng nhưng cũng cần phải
cứng rắn, đặc biệt là phải có nội quy riêng đối với môn học. Ví dụ: Học sinh
không được nghỉ học quá 2 buổi/ 3 tháng, khi nghỉ học phải gọi điện xin phép
giáo viên và học sinh đó phải có kế hoạch tự học để theo kịp các thành viên
khác.
Học sinh phải khắc phục những khó khăn, có ý chí phấn đấu học tập để đi đến
thành công vì danh dự của bản thân và cả đội tuyển.
4. Giải pháp 4: Tạo dựng niềm tin để học sinh học tập say mê và đạt hiệu quả khi
đi thi
4.1. Bước 1: Động viên và “truyền lửa” cho học sinh
Trong quá trình giảng dạy giáo viên phải liên tục động viên và “truyền lửa” cho
các thành viên trong đội tuyển. Giáo viên phải truyền được những đam mê, ý
chí của bản thân về môn địa lí đến với các em học sinh.Ví dụ: thông qua những
câu chuyện kể, những lời động viên, những lời khen tới học sinh….
Động viên và “truyền lửa” là một giải pháp cần thiết, vì nó sẽ thúc đẩy tinh thần
học tập của các em; qua đó rèn luyện ý chí, lòng quyết tâm để đạt được mục
đích (đạt học sinh giỏi cấp tỉnh môn Địa lí).
4.2. Bước 2: Thiết kế nội dung chương trình dạy để thu hút học sinh
4.2.1. Về nội dung lí thuyết
* Phần lí thuyết Địa lí Việt Nam lớp 12: do thời điểm thi học sinh giỏi cấp tỉnh khối
12 (vòng 1) đang là đầu học kỳ II nên chỉ gồm có các nội dung:
Vị trí địa lí, phạm vi lãnh thổ.
Đất nước nhiều đồi núi.
GVTH: MẠNH TRỌNG THUẬN
Trang 9
MỘT SỐ GIẢI PHÁP THU HÚT HỌC SINH THAM DỤ KỲ THI HỌC SINH GIỎI CẤP TỈNH MÔN ĐỊA LÍ KHỐI 12 CÓ HIỆU QUẢ
Thiên nhiên chịu ảnh hưởng sâu sắc của biển.
Thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa.
Thiên nhiên phân hoá đa dạng.
Sử dụng và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên.
Bảo vệ môi trường và phòng chống thiên tai.
Dân cư, lao động, đô thị hóa.
Chuyển dịch cơ cấu kinh tế.
Địa lí ngành nông nghiệp: cây lương thực, cây công nghiệp, chăn nuôi, thủy
sản, các vùng nông nghiệp…
Địa lí công nghiệp: cơ cấu ngành công nghiệp, một số ngành công nghiệp
trọng điểm, tổ chức lãnh thổ công nghiệp,…
Địa lí dịch vụ: giao thông vận tải, thông tin liên lạc, thương mại, du lịch..
4.2.2. Về phần kỹ năng Địa lí
Xử lí số liệu: tính tỉ trọng cơ cấu, tính tốc độ tăng trưởng,..
Vẽ biểu đồ: cột, tròn, miền, đường, kết hợp.
Phân tích, so sánh, nhận xét bảng số liệu thống kê.
Giải thích các vấn đề địa lí có liên quan.
Kỹ năng sử dụng át lát.
Kỹ năng liên hệ thực tế.
4.3. Bước 3: Tổ chức thi thử đánh giá năng lực
Số lần thi thử : ít nhất là khoảng 3 lần/4 tháng.
Thời gian thi thử: (cuối tháng 11, 12, 1).
Mục đích:
Làm cho học sinh làm quen với tâm lí thi, cách thi.
Giáo viên đánh giá được khả năng và sự tiến bộ của từng em, tìm ra được
mặt mạnh để phát huy, những hạn chế cần khắc phục.
Động viên, khích lệ kịp thời các em trong đội tuyển.
Ví dụ 1:
ĐỀ THI THỬ HỌC SINH GIỎI CẤP TRƯỜNG KHỐI 12
MÔN ĐỊA LÍ NĂM HỌC 2014-2015 (Lần 1)
Thời gian làm bài: 180 phút
Câu 1: (4Đ)
a. Phân tích ảnh hưởng của vị trí địa lí đến kinh tế xã hội và an ninh quốc phòng
nước ta? (1,5Đ)
GVTH: MẠNH TRỌNG THUẬN
Trang 10
MỘT SỐ GIẢI PHÁP THU HÚT HỌC SINH THAM DỤ KỲ THI HỌC SINH GIỎI CẤP TỈNH MÔN ĐỊA LÍ KHỐI 12 CÓ HIỆU QUẢ
b. Biển Đông ảnh hưởng như thế nào đến khí hậu nước ta? (1,5Đ)
c. Giải thích nguyên nhân hình thành gió mùa Đông Bắc ở nước ta (1,0Đ)
Câu 2: (4Đ)
a. So sánh sự khác nhau về thiên nhiên phần lãnh thổ phía Bắc và phần lãnh thổ
phía Nam? Giải thích nguyên nhân dẫn đến sự khác biệt đó? (2,0Đ)
b. Nếu được chọn làm biên tập viên Đài truyền hình Đồng Nai phụ trách bản tin Dự
báo thời tiết; em hãy viết bản tin dự báo thời tiết cho khu vực Đông Nam Bộ
ngày 20/11/2014 (khoảng 5 đến 9 dòng) (2,0Đ)
Câu 3:(4Đ)
a. Chứng minh dân số nước ta phân bố không đều? giải thích nguyên nhân và hậu
quả của vấn đề đó? (2,0Đ)
b. Phân tích ảnh hưởng của đô thị hóa đến phát triển kinh tế xã hội nước ta(2,0Đ)
Câu 4: (4Đ)
a. Phân tích tiềm năng để phát triển ngành thủy sản ở nước ta? (2,0Đ)
b. Dựa vào át lát trang 19 hãy nhận xét diện tích trồng cây công nghiệp qua các
năm? Giải thích tại sao nước ta có lợi thế để phát triển cây công nghiệp lâu năm?
(2,0 Đ)
Câu 5: (4Đ)
Bảng số liệu: Đơn vị (Tỉ đồng)
Thành phần kinh tế
1995
2001
2005
2009
Khu vực nhà nước
78367
119824 159836 190546
Ngoài nhà nước
104045 140978 185744 252205
Vốn đầu tư nước ngoài
13155
31733
47451
69317
a. Vẽ biểu đồ thích hợp thể hiện tốc độ tăng trưởng của các thành phần kinh tế ở nước
ta?
b. Rút ra nhận xét từ biểu đồ đã vẽ và giải thích?
Ví dụ 2:
ĐỀ THI THỬ HỌC SINH GIỎI CẤP TRƯỜNG KHỐI 12
MÔN ĐỊA LÍ NĂM HỌC 2014-2015 (Lần 2)
Thời gian làm bài: 180 phút
Câu 1: (4Đ)
a. Phân tích ảnh hưởng của đại hình đồi núi đến phát triển kinh tế xã hội nước ta?
(2,0Đ)
b. Trình bày gió mùa mùa hạ? Giải thích nguyên nhân hình thành gió mùa mùa hạ ở
nước ta (2,0Đ)
GVTH: MẠNH TRỌNG THUẬN
Trang 11
MỘT SỐ GIẢI PHÁP THU HÚT HỌC SINH THAM DỤ KỲ THI HỌC SINH GIỎI CẤP TỈNH MÔN ĐỊA LÍ KHỐI 12 CÓ HIỆU QUẢ
Câu 2: (4Đ)
a. Trình bày thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa thể hiện qua thành phần địa hình và
sông ngòi ?(2,0Đ)
b. Dựa vào bảng số liệu: Lượng mưa, lượng bốc hơi và cân bằng ẩm
Địa điểm Lượng mưa(mm) Lượng bốc hơi(mm) Cân bằng ẩm(mm)
Hà Nội
1676
989
+687
Huế
2868
1000
+1868
TPHCM
1931
1686
+245
Hãy so sánh, nhận xét về lượng mưa, lượng bốc hơi và cân bằng ẩm của 3 địa
điểm trên? Giải thích? (2Đ)
Câu 3: (4Đ)
a. Phân tích thế mạnh và hạn chế nguồn lao động nước ta? (2,0Đ)
b. Dưạ vào át lát trang 15 hãy nhận xét dân số nước ta qua các năm? Việc xuất khẩu
lao động mang lại lợi ích gì?(2,0Đ)
Câu 4: (4Đ)
a. Chứng minh rằng cơ cấu công nghiệp có sự phân hóa theo lãnh thổ? Giải thích
nguyên nhân? (2,0Đ)
b. Giải thích tại sao năng lượng là ngành công nghiệp trọng điểm của nước ta?
(2,0Đ)
Câu 5:(4Đ)
Cho bảng số liệu:
Năm
Nông nghiệp
Công nghiệp
Dịch vụ
2000
24481
4929,7
8198,9
Đơn vị: nghìn người
2002
24455,8
6084,7
8967,2
2004
24430,7
7216,5
9939,1
2006
24172,3
8296,9
10966,9
a. Vẽ biểu đồ thích hợp nhất thể hiện cơ cấu lao động nước ta phân theo ngành
kinh tế giai đoạn 2000 – 2006?
b. Rút ra nhận xét và giải thích từ biểu đồ đã vẽ?
4.4. Bước 4: Chấm trả bài thi thử
Chấm trả bài có ý nghĩa rất quan trọng. Đối với các em học sinh giỏi, khi chấm
bài giáo viên phải chỉ ra được ưu điểm, nhược điểm của mỗi bài làm; theo dõi và động
viên kịp thời mức độ tiến bộ của từng em học sinh qua các bài viết.
Khi chấm bài thi thử, giáo viên phải chỉ ra các lỗi cụ thể về nội dung kiến thức,
kỹ năng, phương pháp làm bài, kể cả cách trình bày và chữ viết. Từ đó tìm ra được
GVTH: MẠNH TRỌNG THUẬN
Trang 12
MỘT SỐ GIẢI PHÁP THU HÚT HỌC SINH THAM DỤ KỲ THI HỌC SINH GIỎI CẤP TỈNH MÔN ĐỊA LÍ KHỐI 12 CÓ HIỆU QUẢ
nguyên nhân, phương hướng khắc phục để học sinh khắc phục được nhược điểm và
tiến bộ hơn.
IV. HIỆU QUẢ CỦA ĐỀ TÀI
1. Kết quả bồi dưỡng học sinh giỏi qua các năm
1.1 Kết quả bồi dưỡng học sinh giỏi cấp tỉnh năm học 2010-2011 môn Địa lí
khối 12: có 7/8 học sinh dự thi đạt học sinh giỏi cấp tỉnh môn Địa lí 12, chiếm tỉ
lệ 87,5% (tỉ lệ chung của tỉnh là 50%)
STT
01
02
03
04
05
06
07
Họ và tên
Nguyễn Quang Tú
Trần Thị Hoài Thanh
Nguyễn Duy Anh
Dương Thị Ngọc Ly
Nguyễn Thị Băng Châu
Đàm Thị Kiều Diễm
Nguyễn Thị Minh Huyến
Điểm
15,5
10,25
11,25
11,75
12,00
11,25
10,25
Giải
Giải Nhì
Giải khuyến khích
Giải khuyến khích
Giải khuyến khích
Giải khuyến khích
Giải khuyến khích
Giải khuyến khích
1.2. Kết quả bồi dưỡng học sinh giỏi cấp tỉnh năm học 2011-2012 môn Địa lí
khối 12: có 4/5 học sinh dự thi đạt học sinh giỏi cấp tỉnh: đạt tỉ lệ 80%
STT
01
02
03
04
Họ và tên
Nguyễn Hoàng Nhật Linh
Lê Thị Hồng Loan
Nguyễn Thị Ngọc Tươi
Nguyễn Thị Ánh Tuyết
Điểm
12,75
10,25
10,50
10,25
Giải
Giải Ba
Giải khuyến khích
Giải khuyến khích
Giải khuyến khích
1.3. Kết quả bồi dưỡng học sinh giỏi cấp tỉnh năm học 2012-2013 môn Địa lí
khối 12: có 7/8 học sinh dự thi đạt học sinh giỏi cấp tỉnh môn Địa lí 12, chiếm tỉ
lệ 87,5% (tỉ lệ chung của tỉnh là 50%)
STT
1
2
3
4
5
6
7
Họ và tên
Nguyễn Thị Thuỳ Trang
Nguyễn Thị Thanh Phương
Cao Thị Thuý An
Nguyễn Thanh Hằng
Trần Thị Thanh Mai
Đinh Bích ngọc
Bùi Minh Phượng
Điểm
12,0
11,50
11,0
11,0
10,25
10,0
10,75
Giải
Giải Ba
Giải Ba
Giải khuyến khích
Giải khuyến khích
Giải khuyến khích
Giải khuyến khích
Giải khuyến khích
1.4. Kết quả bồi dưỡng học sinh giỏi môn Địa lí khối 12 năm học 2013-2014: có
8/8 học sinh đi dự thi và đều đạt học sinh giỏi cấp tỉnh, với tỉ lệ 100%
STT
Họ tên
GVTH: MẠNH TRỌNG THUẬN
Điểm
Giải
Trang 13
MỘT SỐ GIẢI PHÁP THU HÚT HỌC SINH THAM DỤ KỲ THI HỌC SINH GIỎI CẤP TỈNH MÔN ĐỊA LÍ KHỐI 12 CÓ HIỆU QUẢ
01
02
03
04
05
06
07
08
Đào Trần Ngọc Quân
Nguyễn Chí Khang
Nguyễn Anh Pháp
Nguyễn Thị Dung
Nguyễn Trịnh Bảo Giang
Lương Nguyễn Thu Ngân
Đinh Thị Bích Ngọc
Bùi Thị Tâm
14,75
14,00
11,75
9,75
10,00
10,50
10,75
9,75
Giải Nhất
Giải Nhì
Giải Ba
Giải khuyến khích
Giải khuyến khích
Giải khuyến khích
Giải khuyến khích
Giải khuyến khích
1.5. Kết quả bồi dưỡng học sinh giỏi môn Địa lí khối 12 năm học 2014-2015: có
7/8 học sinh đi dự thi đạt học sinh giỏi cấp tỉnh, với tỉ lệ 87,5%
STT
01
02
03
04
05
06
07
08
Họ tên
Nguyễn Thị Trang
Khổng Thị Mộng Tuyền
Nguyễn Hải Hưng
Vũ Thị Thanh Trúc
Nguyễn Thị Thu Hằng
Nguyễn Việt Hoàng
Nguyễn Thị Thùy Dương
Nguyễn Ngọc Uyên Vy
Điểm
16,00
14,00
13,50
13,00
11,75
11,25
10,50
10,00
Giải
Giải Nhất
Giải Ba
Giải Ba
Giải Ba
Giải khuyến khích
Giải khuyến khích
Giải khuyến khích
Không đạt
Kỳ thi học sinh giỏi cấp tỉnh ngày 06/02/2015 Trường THPT Lê Hồng Phong
có 8 học sinh dự thi môn địa lí; kết quả có 7/8 học sinh đạt giải học sinh giỏi ở môn
Địa lí khối 12; trong đó có các giải nhất, ba, khuyến khích. Đặc biệt là em học sinh đạt
giải cao nhất (Nguyễn thị Trang) trước đây vốn là những học sinh theo khối A và đều
không thích, không quan tâm tới môn Địa lí; nhưng rồi, được tôi tư vấn, thuyết phục
và giảng dạy các em đi đến thành công như ngày hôm nay. Hiện nay tất cả các em học
sinh đều rất tự hào vì đã mang lại thành công và vinh dự cho bộ môn Địa lí của
trường THPT Lê Hồng Phong.
GVTH: MẠNH TRỌNG THUẬN
Trang 14
MỘT SỐ GIẢI PHÁP THU HÚT HỌC SINH THAM DỤ KỲ THI HỌC SINH GIỎI CẤP TỈNH MÔN ĐỊA LÍ KHỐI 12 CÓ HIỆU QUẢ
V. ĐỀ XUẤT, KHUYẾN NGHỊ KHẢ NĂNG ÁP DỤNG
1. Đối với giáo viên giảng dạy bộ môn
Giáo viên phải trang bị cho mình một lượng kiến thức cơ bản để đáp ứng nhu
cầu học của học sinh.
Giáo viên giảng dạy môn Địa lí luôn phải suy nghĩ và tìm ra những phương
pháp, hình thức tổ chức dạy học thích hợp để khơi dậy được những đam mê, ý
thức học tập của học sinh.
Cần tích cực nghiên cứu, học tập, trao đổi kinh nghiệm giảng dạy với các đồng
nghiệp nhằm nâng cao hiệu quả giảng dạy môn Địa lí.
Trong quá trình dạy học cần linh hoạt sử dụng các phương pháp và hình thức tổ
chức dạy học tạo môi trường học tập thân thiện, học tích cực.
Biết liên hệ thực tế địa phương, phát huy tính tư duy của các em học sinh.
Phát hiện, bồi dưỡng các học sinh có năng khiếu học môn Địa lí. Khuyến khích
các em nâng cao ý thức học tập làm nòng cốt cho bộ môn để tham gia đội tuyển
học sinh giỏi.
Giáo viên bộ môn cần nắm bắt tâm lí, nguyện vọng của học sinh.
Tuyên dương, khen thưởng kịp thời những học sinh học tập tiến bộ.
2. Đối với các cấp lãnh đạo
Luôn quan tâm tạo điều kiện về vật chất và tinh thần cho giáo viên trong quá
trình bồi dưỡng học sinh giỏi.
Có nhiều biện pháp khuyến khích giáo viên tích cực áp dụng những hình thức
dạy học mang lại cảm hứng học tập cho học sinh.
Tìm thêm nguồn kinh phí để hỗ trợ giáo viên và phát thưởng cho cho sinh đạt
thành tích cao trong kỳ thi học sinh giỏi cấp tỉnh.
Giải pháp thu hút học sinh tích cực tham dự kỳ thi học sinh giỏi cấp tỉnh môn
địa lí khối 12 là rất cần thiết; giải pháp này không chỉ mang lại hiệu quả về kiến
thức cho học sinh mà còn khơi dậy được ở các em những tiềm năng vốn có, giúp
học sinh biết đánh giá được khả năng học tập của bản thân.
Đặc biệt đối với học sinh khối 12, giải pháp thu hút học sinh học môn Địa lí còn
góp phần tạo định hướng đúng đắn về sự lựa chọn nghề nghiệp của các em.
Trên đây là một vài ý kiến của tôi về giải pháp thu hút học sinh tích cực tham
dự kỳ thi học sinh giỏi cấp tỉnh môn địa lí khối 12 có hiệu quả. Sáng kiến kinh
nghiệm này là những ý kiến chủ quan của bản thân tôi về việc dạy và học môn Địa
lí trong phạm vi trường THPT Lê Hồng Phong nên không thể tránh được sai sót.
Kính mong nhận được sự góp ý của quý lãnh đạo và đồng nghiệp để tôi hoàn thiện
đề tài này, phục vụ tốt cho công tác giảng dạy môn Địa lí. Xin chân thành cảm ơn!
GVTH: MẠNH TRỌNG THUẬN
Trang 15
MỘT SỐ GIẢI PHÁP THU HÚT HỌC SINH THAM DỤ KỲ THI HỌC SINH GIỎI CẤP TỈNH MÔN ĐỊA LÍ KHỐI 12 CÓ HIỆU QUẢ
VI. TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Át lát Địa lí Việt Nam- Nhà xuất bản giáo dục việt Nam 2014
2. Tâm lí học đại cương - Phạm Minh Hạc, Lê Khanh, Trần Trọng Thủy - Nhà
xuất bản Giáo dục Hà Nội, 2002.
3. Đổi mới phương pháp dạy học Địa lí ở trường THPT - Nguyễn Đức Vũ, Phạm
Thị Sen - Nhà xuất bản Giáo dục Hà Nội, 2004.
4. Sách giáo khoa Địa lí 12 - Lê Thông, Nguyễn Viết Thịnh - Nhà xuất bản Giáo
dục Hà Nội, 2005.
5. Lý luận dạy học Địa lí - Nguyễn Dược, Nguyễn Trọng phúc - Nhà xuất bản
ĐHQG Hà Nội.
6. Bồi dưỡng học sinh giỏi Địa lí THPT - Lê Thông - Nhà xuất bản Giáo dục 2008.
7. Hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức, kĩ năng môn Địa lí - Phạm Thị Sen - Nhà
xuất bản Giáo dục 2009.
8. Một số đề thi học sinh giỏi cấp tỉnh môn địa lí khối 12 từ năm 2009 đến 2013
Biên Hoà, ngày 07 tháng 05 năm 2015
NGƯỜI THỰC HIỆN
Mạnh Trọng Thuận
GVTH: MẠNH TRỌNG THUẬN
Trang 16
.PDF 
16 
989 
131 
