Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Tiểu học Skkn một số biện pháp trong công tác chủ nhiệm nhằm giáo dục toàn diện cho học s...

Tài liệu Skkn một số biện pháp trong công tác chủ nhiệm nhằm giáo dục toàn diện cho học sinh lớp 5

.PDF
27
1868
97

Mô tả:

Một số biện pháp trong công tác chủ nhiệm nhằm giáo dục toàn diện cho học sinh lớp 5 MỤC NỘI DUNG TRANG MỤC LỤC 1 I PHẦN MỞ ĐẦU 2 1 Lý do chọn đề tài 2 2 Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài 3 3 Đối tượng nghiên cứu 4 4 Giới hạn phạm vi nghiên cứu 4 5 Phương pháp nghiên cứu 4 II PHẦN NỘI DUNG 4 1 Cơ sở lí luận của vấn đề 4 2 Thực trạng của vấn đề 5 3 Giải pháp – biện pháp 11 4 Kết quả thu được 21 III PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 22 1 Kết luận 22 2 Kiến nghị 23 TÀI LIỆU THAM KHẢO 26 Người thực hiện: Ngô Thị Minh - Trang 1 - Một số biện pháp trong công tác chủ nhiệm nhằm giáo dục toàn diện cho học sinh lớp 5 I. PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Giáo dục là quá trình hình thành nhân cách cho học sinh được tổ chức có mục đích, có kế hoạch, thông qua hoạt động và quan hệ giữa nhà giáo dục và người được giáo dục nhằm chiếm lĩnh kinh nghiệm xã hội của loài người. Tiểu học là cấp học nền tảng đặt cơ sở ban đầu cho việc hình thành và phát triển toàn diện nhân cách con người, đặt nền móng vững chắc giáo dục phổ thông và toàn bộ hệ thống giáo dục quốc dân, là bậc học "nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản để học sinh tiếp tục học trung học cở sở.” (Luật Giáo dục). Vì vậy giáo dục tiểu học có một vị trí hết sức quan trọng trong nền giáo dục của mỗi quốc gia. Giáo viên chủ nhiệm ở Tiểu học là người có vai trò rất quan trọng trong việc hình thành nhân cách cho học sinh để các em tiếp tục học lên các bậc học trên cũng như cuộc sống sau này. Hiện nay, đa số học sinh tiểu học đều được đến trường học tập với một tinh thần tốt, các em rèn luyện được các kĩ năng cơ bản, lĩnh hội đầy đủ những kiến thức cần thiết để các em tiếp tục học lên các bậc học sau này cũng như cuộc sống mai sau của các em. Các em đều là những trò ngoan, sẽ là những măng non tương lai của đất nước. Song nhìn vào thực tế thì không phải học sinh nào cũng đạt được điều đó. Vẫn còn một số học sinh chưa ngoan, các em chưa tiếp thu được nội dung bài học, chưa có ý thức trong rèn luyện kĩ năng sống và một số giáo viên vẫn chỉ tập trung chủ yếu vào các tiết dạy văn hóa làm sao cho tốt, cho giỏi, nặng nề về kiến thức, còn việc giáo dục toàn diện cho học sinh thì chưa thực sự quan tâm nhiều. Trong khi đó, mục tiêu giáo dục của Việt Nam là đào tạo con người, đào tạo thế hệ trẻ Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, sức khoẻ, thẩm mỹ, có nghề nghiệp và kỹ năng sống có thể đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của sự phát triển đất nước trong thời kì công nghiệp hoá - hiện đại hoá và hội nhập quốc tế. Người thực hiện: Ngô Thị Minh - Trang 2 - Một số biện pháp trong công tác chủ nhiệm nhằm giáo dục toàn diện cho học sinh lớp 5 Là một giáo viên tiểu học, khi trực tiếp làm công tác chủ nhiệm và giảng dạy bậc học này, hàng ngày tiếp xúc với các em, uốn nắn, giáo dục các em tôi không khỏi băn khoăn khi thấy học sinh của mình vẫn chưa hiểu bài. Các em chưa có ý thức trong học tập và chưa có các kĩ năng cơ bản để tự phục vụ bản thân…. Công tác chủ nhiệm lớp là người làm công tác trong ngành giáo dục và là người chủ của một lớp học, người chỉ đạo mọi hoạt động trong lớp học của mình, nhưng cũng đồng thời phải là người chịu bất kỳ những hậu quả gì mà học sinh trong lớp chủ nhiệm của mình mang lại. Chính vì vậy, mà người giáo viên chủ nhiệm lớp ở bậc học tiểu học có vai trò vô cùng quan trọng. Giáo viên chủ nhiệm phải là người có năng lực, kinh nghiệm và uy tín, có khả năng tổ chức tốt công tác dạy học và giáo dục học sinh của một lớp. Là một giáo viên chủ nhiệm, người “Ươm mầm, gieo hạt” để đào tạo ra những chủ nhân tương lai cho đất nước. Trong nhiều năm qua làm công tác chủ nhiệm, tôi đã nghiên cứu và áp dụng vào thực tế, luôn nghĩ phải làm gì để giúp các em phát triển toàn diện về đạo đức, tri thức, sức khoẻ, thẩm mỹ và kỹ năng sống. Với suy nghĩ này, tôi đã chọn đề tài: “Một số biện pháp trong công tác chủ nhiệm nhằm giáo dục toàn diện cho học sinh lớp 5 ở trường Tiểu học Trưng Vương”. Mong được chia sẻ và nhận được những đóng góp chân tình từ các thầy giáo, cô giáo. 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài a. Mục tiêu - Nghiên cứu một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả trong việc giáo dục toàn diện cho học sinh ở trường Tiểu học, góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục tiểu học. b. Nhiệm vụ - Nghiên cứu cơ sở lí luận có liên quan đến đề tài. - Tìm hiểu thực trạng công tác chủ nhiệm của giáo viên trong khối 5 trong hai năm qua ở Trường Tiểu học Trưng Vương. Người thực hiện: Ngô Thị Minh - Trang 3 - Một số biện pháp trong công tác chủ nhiệm nhằm giáo dục toàn diện cho học sinh lớp 5 - Đưa ra một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện học sinh lớp 5 ở trường Tiểu học Trưng Vương. 3. Đối tượng nghiên cứu - Biện pháp trong công tác chủ nhiệm nhằm giáo dục toàn diện học sinh lớp 5 ở trường Tiểu học Trưng Vương. 4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu - Tập trung nghiên cứu giáo viên chủ nhiệm khối lớp 5 ở trường Tiểu học” tại trường Tiểu học Trưng Vương trong các năm học 2013 – 2014; 2014 – 2015. 5. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp nghiên cứu tài liệu. - Phương pháp điều tra. - Phương pháp phân tích tổng hợp. II. PHẦN NỘI DUNG 1. Cơ sở lí luận của vấn đề Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện Giáo dục đào tạo đã chỉ rõ: “Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp của Đảng, Nhà nước và của toàn dân. Đầu tư cho giáo dục là đầu tư phát triển, được ưu tiên đi trước trong các chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội.” “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo là đổi mới những vấn đề lớn, cốt lõi, cấp thiết, từ quan điểm, tư tưởng chỉ đạo đến mục tiêu, nội dung, phương pháp, cơ chế, chính sách, điều kiện bảo đảm thực hiện; đổi mới từ sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước đến hoạt động quản trị của các cơ sở giáo dục - đào tạo và việc tham gia của gia đình, cộng đồng, xã hội và đổi mới ở tất cả các bậc học, ngành học và bản thân người học”. Hơn thế, trong thời đại hội nhập kinh tế, thời đại công nghệ thông tin phát triển như vũ bão hiện nay thì giáo dục lại vô cùng cần thiết. Làm thế nào để những người chủ tương lai của đất nước có đủ đức lẫn tài? Làm thế nào để sự nghiệp giáo Người thực hiện: Ngô Thị Minh - Trang 4 - Một số biện pháp trong công tác chủ nhiệm nhằm giáo dục toàn diện cho học sinh lớp 5 dục mang lại hiệu quả tốt? Đây chính là trách nhiệm chung của toàn xã hội, của tất cả những người làm công tác giáo dục, đặc biệt là của người giáo viên chủ nhiệm lớp - người trực tiếp và thường xuyên nhất tiếp xúc với các em học sinh. Bởi vậy, người gần gũi nhiều nhất với các em học sinh, người luôn ở bên cạnh giải đáp mọi khó khăn thắc mắc của các em, người mà các em kính trọng và yêu quí nhất, người mà được các em xem như là cha là mẹ không ai khác đó chính là người giáo viên chủ nhiệm lớp. Giáo viên chủ nhiệm là người quản lý giáo dục trực tiếp học sinh một lớp, có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc giáo dục nhân cách cho học sinh. Để thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện cho học sinh người giáo viên chủ nhiệm ở Tiểu học phải là người toàn diện, là người mẫu mực, là tấm gương sáng để học sinh noi theo. 2. Thực trạng của vấn đề 2.1 Thuận lợi - khó khăn * Thuận lợi Công tác chủ nhiệm lớp ở các trường tiểu học nói chung và trường Tiểu học Trưng Vương nói riêng đã được giáo viên chú trọng. Ban giám hiệu đã tổ chức, sắp xếp, phân công công tác giáo viên chủ nhiệm đầu năm học, chú trọng đến những giáo viên trẻ, nhiệt huyết, năng nổ, giáo viên có năng lực và giàu kinh nghiệm làm công tác chủ nhiệm lớp nhằm góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh. Ban giám hiệu nhà trường quan tâm chỉ đạo, kiểm tra, đôn đốc thường xuyên trong công tác chủ nhiệm lớp của giáo viên. Là người trực tiếp giảng dạy và có kinh nghiệm chủ nhiệm khối lớp 5 nhiều năm liền. Tôi luôn tận tụy với nghề, thích học hỏi, tìm tòi sáng tạo. Đội ngũ cán sự lớp là những thành viên khá tích cực, ham hoạt động. Người thực hiện: Ngô Thị Minh - Trang 5 - Một số biện pháp trong công tác chủ nhiệm nhằm giáo dục toàn diện cho học sinh lớp 5 Bên cạnh đó, đại đa số học sinh chăm ngoan, hiếu học và hầu hết các phụ huynh cũng đã nhận thức được vai trò và tầm quan trọng của giáo dục, đặc biệt là giáo dục ở bậc Tiểu học – bậc học nền tảng cho quá trình học của con em mình. Họ đã có ý thức tự giác, thái độ tích cực trong việc giáo dục con em mình và kết hợp với nhà trường để giáo dục học sinh. * Khó khăn Các em học sinh tiểu học còn nhỏ dại, đặc điểm tâm lí, nhận thức, ngôn ngữ của các em chưa đạt tới đỉnh. Kĩ năng sống còn hạn chế, chưa có khả năng tự lập cho bản thân, chưa biết cách phòng vệ trước những tệ nạn xã hội. Các em chưa có các kĩ năng cần thiết cho cuộc sống của mình. Một số em nhà ở xa trường học nên việc thực hiện nội quy trường, lớp của các em còn hạn chế. Một số học sinh thiếu thốn tình cảm (như chỉ ở với mẹ hoặc bố, hay ở với ông bà, cha mẹ làm ăn xa) nên các em không được quan tâm, giáo dục toàn diện như các bạn cùng trang lứa, có em còn có những biểu hiện mặc cảm tự ti, không dám hòa mình trong mọi hoạt động chung của lớp. Đa số các em còn hiếu động, suy nghĩ chưa sâu sắc. Học sinh chưa có động cơ tự học tập, thiếu hứng thú, chưa thấy lợi ích của việc học, chưa có thói quen và kỹ năng lao động trí óc. Vẫn còn một số giáo viên chưa xem công tác chủ nhiệm là việc làm quan trọng, hàng đầu đối với bậc học này. Có một số giáo viên chủ nhiệm chưa thật sự sát sao với hoạt động của lớp. Một số giáo viên trẻ chưa có nhiều kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm lớp. Chưa có nhiều thời gian tiếp xúc, gần gũi với học sinh nên chưa hiểu được những nhu cầu từ phía học sinh. Giáo viên tiểu học thường nhiều việc nên việc thăm gia đình học sinh, trao đổi với phụ huynh học sinh về vấn đề học tập, giáo dục đạo đức chưa được thường xuyên và kịp thời. Giáo viên chưa nắm vững tâm lý học sinh, thường có thiện cảm với học sinh khá, giỏi và nặng nề ngôn ngữ với những học sinh yếu kém. Giáo viên chưa tìm hiểu hết tâm tư nguyện vọng và hoàn cảnh của các em, chưa biết nghe và lắng nghe các em làm cho học Người thực hiện: Ngô Thị Minh - Trang 6 - Một số biện pháp trong công tác chủ nhiệm nhằm giáo dục toàn diện cho học sinh lớp 5 sinh yếu cảm thấy sợ sệt tự ti, mặc cảm, các em chưa dám thổ lộ, tâm tình với giáo viên. Mặt khác, giáo viên chưa phát huy tốt tính tích cực của học sinh. Một số phụ huynh học sinh vì lí do điều kiện kinh tế còn khó khăn, bươn chải cuộc sống đi làm xa như đi làm ở Malaixia, Đài Loan, Thành phố Hồ Chí Minh… nên chưa quan tâm đến việc học của con em ở nhà cũng như ở trường, việc giáo dục con cái của họ là “Trăm sự nhờ thầy”. Bố mẹ của các em đều làm nghề nông nên thu nhập của người dân chưa cao dẫn đến đời sống kinh tế còn thấp và mặt bằng dân trí còn thấp nên nhận thức của phụ huynh còn hạn chế. Sự quan tâm giáo dục của gia đình đối với các em chưa đúng mức, nhiều phụ huynh còn quan niệm việc giảng dạy và giáo dục học sinh là của giáo viên và nhà trường đảm nhiệm. Việc này đồng nghĩa với việc khoán trắng trọng trách cho người giáo viên. Mặt khác, trong thực tế vẫn còn tình trạng nhận thức chưa đúng đắn, chưa phù hợp trong việc, coi nhẹ công tác chủ nhiệm lớp, chưa tập trung rèn luyện, đổi mới phương pháp, kĩ năng trong công tác chủ nhiệm lớp, một số giáo viên vẫn chưa nhiệt tình, chưa quan tâm đến các em, chưa có kế hoạch chủ nhiệm cụ thể. 2.2 Thành công và hạn chế *Thành công Tôi thấy học sinh trong lớp có hứng thú, tích cực học tập, chất lượng giáo dục của lớp luôn đạt kết quả cao. Tôi đã đạt được kết quả khả quan. Học sinh biết vâng lời và yêu quý thầy cô giáo, biết xác định động cơ học tập đúng đắn, tập thể học sinh biết thương yêu đoàn kết và giúp đỡ lẫn nhau cùng tiến bộ. Hàng năm tôi được ban giám hiệu đánh giá cao về công tác chủ nhiệm. Bên cạnh đó, tôi cũng luôn nhận được sự động viên khích lệ của cán bộ quản lí nhà trường, đồng chí đồng nghiệp và đặc biệt là sự tin tưởng của phụ huynh và lòng kính trọng yêu quý của các thế hệ học sinh. Bản thân luôn có uy tín với tập thể, cha mẹ học sinh và học sinh. Từ đó, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh. Người thực hiện: Ngô Thị Minh - Trang 7 - Một số biện pháp trong công tác chủ nhiệm nhằm giáo dục toàn diện cho học sinh lớp 5 *Hạn chế Bản thân nhiều năm làm công tác chủ nhiệm lớp ở các lớp gia đình học sinh điều kiện kinh tế còn khó khăn, bố mẹ li hôn, bố mẹ thường xuyên đi làm thuê xa, thiếu sự quan tâm đến việc học tập của con em, điều kiện học tập của các em còn gặp nhiều khó khăn. Chất lượng giáo dục của lớp đầu năm học còn thấp, còn một số học sinh chưa ngoan, có cả học sinh cá biệt. Giáo viên chưa tìm ra hết các giải pháp, hạn chế trong việc tìm hiểu tâm sinh lí của học sinh. Còn một số học sinh chưa phát triển toàn diện còn hạn chế về nhận thức, ngôn ngữ và kĩ năng sống... 2.3 Mặt mạnh - mặt yếu *Mặt mạnh Làm tốt công tác chủ nhiệm giúp học sinh trong lớp có hứng thú, tích cực học tập, rèn luyện bản thân. Tôi thấy kết quả học tập của học sinh ngày càng tiến bộ rõ rệt. Các em ngày càng chăm ngoan, lễ phép, đi học chuyên cần. Điều đó làm tôi thấy vui và vơi đi những vất vả. Tình cảm thầy - trò, bạn bè càng gắn bó và thân thiện. Những công việc tôi làm được đều bắt nguồn từ tinh thần trách nhiệm của một giáo viên chủ nhiệm lớp, từ tình yêu đối với học trò của mình. Nhưng bên cạnh đó, tôi cũng luôn nhận được sự động viên khích lệ của ban lãnh đạo nhà trường cùng sự chia sẻ đóng góp từ các giáo viên trong tổ chuyên môn, cha mẹ học sinh và tất cả các em học sinh trong lớp tôi chủ nhiệm. Giáo viên thích được làm công tác chủ nhiệm vì yêu nghề mến trẻ và tinh thần trách nhiệm tất cả vì học sinh thân yêu. *Mặt yếu Trong quá trình thực hiện công tác chủ nhiệm nếu giáo viên không nhiệt tình, tâm huyết với nghề thì khó có thể hoàn thành tốt công việc của mình. Mặt khác, học sinh lớp 5 là lớp cuối cấp ở Tiểu học. Ở lứa tuổi này, các em đã có nhiều thay đổi về nhận thức, về tâm sinh lí, tình cảm và cả các mối quan hệ xã hội và một số học sinh còn hạn chế về nhiều mặt. Nhiều em đang ở ngưỡng cửa của Người thực hiện: Ngô Thị Minh - Trang 8 - Một số biện pháp trong công tác chủ nhiệm nhằm giáo dục toàn diện cho học sinh lớp 5 tuổi dậy thì. Các em rất dễ bị lôi kéo, dụ dỗ, bị xâm hại,…Nhưng các em vẫn chưa có đủ khả năng để từ chối, để tự bảo vệ bản thân mình. Vì vậy, các em rất cần được giáo dục và rèn luyện nhiều kĩ năng sống để tự tin trong học tập, trong cuộc sống. 2.4 Các nguyên nhân, các yếu tố tác động * Về phía giáo viên: - Trong quá trình chủ nhiệm lớp, giáo viên chưa lập kế hoạch cụ thể, khoa học, chưa nhiệt tình, chưa chú trọng vào nề nếp của học sinh và điều kiện hoàn cảnh gia đình của từng em. Giáo viên chưa thường xuyên chú ý phân loại các đối tượng, đặc biệt chưa quan tâm đến học sinh tiếp thu bài chậm, học sinh cá biệt. - Các hoạt động ngoại khoá như văn nghệ, thể dục, thể thao, hoạt động Đội chưa được chú trọng đúng mức nhằm phát huy tính hiệu quả của nó. * Về phía học sinh - Một số học sinh chưa chăm học, còn lơ lài việc học và chưa nắm được phương pháp học tập. - Cha mẹ chưa quan tâm đúng mức đến việc học của các em, còn khoán trắng cho nhà trường, chưa tạo điều kiện cho các em học tập. - Bên cạnh đó các trò chơi vô bổ như: điện tử, game, …cũng như những phim ảnh không lành mạnh, đã trực tiếp tác động làm ảnh hưởng không ít đến việc học tập của các em. 2.5 Phân tích, đánh giá các vấn đề thực trạng mà đề tài đã đặt ra Đảng và Nhà nước ta đã xác định sự nghiệp trồng người không chỉ là sự nghiệp của toàn nhân loại nói chung mà còn của toàn Đảng, toàn dân ta nói riêng. Đối với nước ta, giáo dục được xác định là “Quốc sách hàng đầu”, là vô cùng quan trọng và cấp thiết bởi sự thành đạt của một con người, sự phát triển của một thế hệ, sự hưng thịnh của đất nước đều phụ thuộc vào kết quả của hoạt động giáo dục “Vì lợi ích mười năm trồng cây, vì lợi ích trăm năm trồng người”. Chính vì lẽ đó mà tất cả các trường học đều đẩy mạnh phong trào “Dạy tốt, học tốt” và “ lớp học thân Người thực hiện: Ngô Thị Minh - Trang 9 - Một số biện pháp trong công tác chủ nhiệm nhằm giáo dục toàn diện cho học sinh lớp 5 thiện, học sinh tích cực” nhằm giáo dục toàn diện cho học sinh. Để đẩy mạnh các phong trào đó, đầu tiên phải có sự đồng tâm nhất trí của gia đình, nhà trường, giáo viên và học sinh, đoàn kết, có tinh thần trách nhiệm cao. Đặc biệt giáo viên chủ nhiệm lớp là người mẹ thứ hai của các em dìu dắt nâng đỡ các em, giúp các em thích nghi với môi trường mới để các em học tập rèn luyện được tốt hơn. Ngay từ đầu năm học, tôi nắm bắt thăm dò được từng hoàn cảnh và đặc điểm riêng của từng em. Tôi chú ý vào những em có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn như bố mẹ li hôn, hoặc mồ côi, mải mê rượu chè, cờ bạc, ở với ông bà... Những em này đề thiếu sự quan tâm chăm sóc của cha mẹ nên ảnh hưởng đến việc học tập cũng như sự phát triển toàn diện của các em. Đối với những em này, tôi luôn gần gũi để trò chuyện, tiếp xúc xem các em thiếu gì, cần gì để giáo viên cùng các bạn trong lớp giúp đỡ. Luôn thăm hỏi và động viên khi các em ốm đau hoặc có chuyện buồn. Luôn tạo một không khí vui vẻ và là chỗ dựa vững chắc để các em yên tâm học tập, các em có hứng thú học, thích đi học. Làm tốt công tác chủ nhiệm thì ngăn chặn được học sinh bỏ học. Đối với những em này thường là vứt sách vở lung tung, thiếu sách vở, đi học thường quên bút, sách, thước ... vì các em không có người quan tâm thúc giục nên như vậy. Chính vì thế mà bản tôi không những dạy chữ mà còn rèn luyện cho các em sống tự lập. Thường xuyên khen, nhắc nhở đúng người đúng việc, lấy động viên làm trọng khắc phục những việc chưa làm được. Tổ chức, bồi dưỡng tinh thần giúp đỡ bạn, qua các phong trào “Giúp bạn cùng tiến”, như thu gom giấy vụn, nuôi heo đất gây quỹ tặng bạn nghèo. Để các em thấy được trường học chính là ngôi nhà thứ hai của các em. Luôn tạo ra môi trường học tập thân thiện, an toàn, gần gũi với học sinh, làm cho học sinh cảm thấy “Mỗi ngày đến trường là một ngày vui”. Từ đó sẽ nâng cao được chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh. Người thực hiện: Ngô Thị Minh - Trang 10 - Một số biện pháp trong công tác chủ nhiệm nhằm giáo dục toàn diện cho học sinh lớp 5 Đã nhiều năm làm giáo viên trực tiếp giảng dạy và chủ nhiệm lớp 5, phần nào đã có chút ít kinh nghiệm nhưng tôi vẫn thấy công việc của một giáo viên chủ nhiệm lớp ở tiểu học là rất nặng nhọc, rất phức tạp. Mỗi giáo viên muốn làm tốt công tác chủ nhiệm không chỉ là một giáo viên giỏi về chuyên môn, mà còn là một nhà tâm lí giỏi để hiểu học sinh, để xử lí các tình huống sư phạm sao cho khéo léo, tế nhị và đạt hiệu quả giáo dục cao. Nếu giáo viên không yêu nghề mến trẻ và không có tinh thần trách nhiệm cao thì khó mà hoàn thành nhiệm vụ. Chất lượng học tập của học sinh, nhân cách, đạo đức, lối sống và các kĩ năng khác… của học sinh rồi sẽ ra sao? Chính vì hiểu rõ điều đó nên trong những năm học qua, song song với việc giảng dạy tốt các môn học theo qui định. Tôi luôn cố gắng phấn đấu làm tốt vai trò, nhiệm vụ của một giáo viên chủ nhiệm lớp. 3. Giải pháp - biện pháp 3.1 Mục tiêu của giải pháp - biện pháp Khi được phân công làm công tác chủ nhiệm, tôi luôn suy nghĩ phải làm thế nào để học sinh của mình là những con ngoan, trò giỏi, tài đức vẹn toàn để sau này lớn lên các em tự tin, năng động, bản lĩnh bước vào đời, trở thành những người công dân có ích cho xã hôi. Đó là công việc hết sức cần thiết cũng là một trong những mục tiêu, yêu cầu đầu tiên đối với công tác chủ nhiệm. 3.2 Nội dung và cách thực hiện giải pháp, biện pháp Giáo viên chủ nhiệm ở tiểu học được ví như một một bác sĩ tâm lý, cần hòa vào thế giới của học sinh để tìm hiểu tâm tư, tình cảm, sẻ chia với hoàn cảnh từng học trò. Để áp dụng một số biện, giải pháp trong công tác chủ nhiệm nhằm giáo dục toàn diện cho học sinh lớp 5 ở trương TH Trưng Vương có hiệu quả, tôi đi sâu vào 5 nội dung chính sau đây: - Xây dựng nề nếp lớp học. - Xây dựng, chỉ đạo việc học tập của học sinh. - Xây dựng tốt mối quan hệ: Nhà trường – Gia đình – Xã hội Người thực hiện: Ngô Thị Minh - Trang 11 - Một số biện pháp trong công tác chủ nhiệm nhằm giáo dục toàn diện cho học sinh lớp 5 - Nêu gương – khen thưởng - Tổ chức các hoạt động tập thể - Hoạt động ngoài giờ lên lớp (Vui chơi văn nghệ, thể dục thao thể. Hoạt động nhân đạo). 3.2.1. Xây dựng nề nếp lớp học a) Nắm thông tin về học sinh – xây dựng kế hoạch chủ nhiệm: Tôi nghĩ mỗi giáo viên chủ nhiệm lớp, muốn hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình, muốn đề ra các biện pháp giáo dục học sinh phù hợp, đạt hiệu quả thì trước hết giáo viên phải hiểu học sinh, phải nắm được đầy đủ các thông tin cần thiết về từng học sinh. Do vậy, ngay từ ngày đầu nhận lớp, tôi thực hiện ngay công tác điều tra thông qua phiếu, tôi phát cho mỗi em một phiếu điều tra và yêu cầu cha (mẹ) học sinh điền đầy đủ nội dung các thông tin được ghi trong phiếu: 1. Họ và tên:……………………………………………………………………… 2. Là con thứ …….trong gia đình; chiều cao……………; cân nặng……………. 3. Hoàn cảnh gia đình …………………………………………………………… 4. Môn học yêu thích: …………………; Môn học còn gặp khó khăn………….. 5. Sở thích:……………………………………………………………………….. 6. Địa chỉ gia đình: Số nhà………….đội………….thôn………………………… 7. Số điện thoại của gia đình:…………………………………………………….. 8. Họ và tên cha:………………………………; nghề nghiệp…………………… 9. Họ và tên mẹ:………………………………; nghề nghiệp………………… Qua phiếu điều tra này, tôi nắm được đầy đủ các thông tin cần thiết về từng học sinh để ghi vào sổ cá nhân của mình để xây dựng kế hoạch chủ nhiệm. Để làm được việc đó tôi đã quan sát các em khi các em chơi, khi trò chuyện với các em. Thường buổi học đầu tiên tôi cho các em tự giới thiệu về mình trước lớp để nắm được phần nào đặc điểm của từng em để có kế hoạch và biện pháp thực hiện cả Người thực hiện: Ngô Thị Minh - Trang 12 - Một số biện pháp trong công tác chủ nhiệm nhằm giáo dục toàn diện cho học sinh lớp 5 năm rõ ràng cụ thể cho từng tháng, tuần, từng chủ điểm trong tháng, trong tuần có đánh giá, nhận xét từng tháng và sơ kết từng học kỳ. Phần cuối theo dõi học sinh, phần này cần phải được theo dõi học sinh thường xuyên và chặt chẽ có ghi chép, đánh giá mọi sự tiến bộ cũng như những tồn tại chưa khắc phục được của từng em để có hướng giải quyết khắc phục kịp thời, việc theo dõi đánh giá này thể hiện qua từng ngày, từng tuần. b) Tổ chức bầu ban cán sự lớp: Giáo viên chủ nhiệm tổ chức họp lớp đầu năm học, bầu cán bộ lớp, phân chia tổ hợp lí trong việc học tập và lao động của lớp. Nhắc nhở một số nề nếp của lớp, hướng dẫn chuẩn bị sách vở, đồ dùng học tập đầu năm học. Hướng dẫn học sinh cách sắp xếp thời gian học tập hợp lí trong ngày và học tập ở nhà. Giáo viên chủ nhiệm phân công, hướng dẫn cán bộ lớp như lớp trưởng, lớp phó học tập, phó văn thể mỹ, phó lao động và tổ trưởng các tổ học sinh thực hiện nhiệm vụ hàng ngày, hàng tuần, tháng và suốt cả năm học. c) Phân công nhiệm vụ cụ thể cho ban cán sự lớp: Sau khi đã bầu chọn được Ban Cán sự của lớp, tôi giao nhiệm vụ cụ thể cho từng em như sau: - Nhiệm vụ của lớp trưởng: Theo dõi, kiểm tra mọi hoạt động chung của lớp. Điều khiển các bạn xếp hàng vào lớp, xếp hàng chào cờ đầu tuần, xếp hàng tập thể dục. Đề nghị giáo viên tuyên dương, phê bình cá nhân hoặc tập thể. - Nhiệm vụ của lớp phó học tập: Điều khiển các bạn trao đổi, thảo luận hoặc trả lời câu hỏi trong tiết học khi giáo viên yêu cầu.Theo dõi việc học tập của lớp trong các tiết chuyên biệt. Làm mọi việc của lớp trưởng khi lớp trưởng vắng mặt . - Nhiệm vụ của lớp phó văn thể mỹ: Điều khiển các bạn về mảng văn nghệ như múa, hát… - Nhiệm vụ của lớp phó lao động: Theo dõi và kiểm tra các tổ trực nhật, vệ sinh lớp học. Phối hợp với lớp trưởng, lớp phó học tập giữ trật tự lớp. Người thực hiện: Ngô Thị Minh - Trang 13 - Một số biện pháp trong công tác chủ nhiệm nhằm giáo dục toàn diện cho học sinh lớp 5 - Nhiệm vụ của các tổ trưởng: Theo dõi và kiểm tra các tổ viên của mình về nề nếp và học tập. Nhiệm vụ của mỗi em, hướng dẫn cụ thể, rõ ràng. Mỗi em sẽ làm đúng các nhiệm vụ của mình. Ngoài ra, lớp trưởng và ba lớp phó cùng với các tổ trưởng phải đoàn kết và hợp tác chặt chẽ với nhau trong công việc chung. Cuối mỗi tuần, vào tiết sinh hoạt lớp ngày thứ sáu, lúc đầu giáo viên hướng dẫn lớp trưởng, lớp phó báo cáo các mặt hoạt động của lớp. Căn cứ vào báo cáo của từng em, tôi nắm được khả năng quản lí lớp của từng em. Và cứ cuối mỗi tháng, tôi tổ chức họp tổng kết các mặt làm được và chưa làm được của lớp, động viên khen ngợi những việc các em đã làm tốt, đồng thời chỉ rõ những thiếu sót và hướng dẫn các em cách khắc phục. d) Học sinh học tập nội qui học sinh, nhiệm vụ học sinh Tiểu học và các quy định khác: Giáo viên chủ nhiệm cần tổ chức, hướng dẫn cho học sinh học tập, thực hiện nội quy học sinh, các lĩnh vực của học sinh tiểu học và một số quy định đầu năm học của nhà trường. (Thực hiện trong tiết sinh hoạt lớp cuối tuần). e) Tìm hiểu nguyện vọng, đề nghị của phụ huynh học sinh: Nhằm tìm hiểu những điều phụ huynh mong muốn, đề nghị đối với con em mình, đối với giáo viên chủ nhiệm, các thầy cô giáo chuyên trách, dạy thay … , để từ đó giáo viên chủ nhiệm có điều kiện, có kế hoạch và biện pháp thực hiện nhằm mục tiêu giáo dục học sinh. Những nội dung nào giáo viên có thể giải quyết được thì thực hiện ngay, nội dung nào cần sự kết hợp hoặc thuộc quyền của Ban giám hiệu nhà trường thì giáo viên sẽ kết hợp hoặc đề nghị Ban giám hiệu nhà trường xem xét giải quyết, nội dung nào chưa thể hoặc không thể đáp ứng được đề nghị, nguyện vọng của phụ huynh thì giáo viên chủ nhiệm sẽ gặp, trao đổi, giải thích để phụ huynh hiểu rõ và tạo điều kiện tốt cho con em học tập. 3.2.2. Xây dựng, chỉ đạo việc học tập của học sinh Người thực hiện: Ngô Thị Minh - Trang 14 - Một số biện pháp trong công tác chủ nhiệm nhằm giáo dục toàn diện cho học sinh lớp 5 Cùng với giáo dục đạo đức, thì việc nâng cao chất lượng học tập của học sinh cũng là một nhiệm vụ chính hết sức quan trọng đối với giáo viên chủ nhiệm nhằm giúp các em ham học hỏi, tìm tòi và hứng thú với các hoạt động học tập. Để đạt được mục tiêu của từng lớp học trước hết giáo viên chủ nhiệm phải xây dựng được kế hoạch phát triển trong học sinh, giúp các em có được động cơ học tập đúng đắn, có ý thức học tập một cách tích cực, tự giác, chủ động, không phụ thuộc vào người khác. a) Đối với học sinh năng khiếu: Trong quá trình giảng dạy, tôi luôn kết hợp ra các câu hỏi, bài tập nâng cao hơn, khó hơn nhất là Toán và Tiếng Việt làm cho các em không nhàm chán và hứng thú học tập. Qua đó giáo viên phát hiện những nhân tài về chương trình nâng cao, tư vấn với phụ huynh mua thêm sách tham khảo giải các bào tập khó cho các em, nhằm trang bị những kiến thức cơ bản để tham gia thi học sinh giỏi các cấp. Bên cạnh các môn học luôn rèn cho học sinh“ Nét chữ, nết người” ở lớp tôi luôn chú ý đến việc rèn chữ viết, giữ gìn sách vở của các em nên hàng hàng ngày tôi có chấm, nhận xét và đánh giá khen thưởng, những em có vở sạch chữ đẹp để các em cùng nhau thi đua và có thói quen tự rèn luyện chữ viết, giữ gìn sách vở của mình đẹp hơn. Với những học sinh vẽ đẹp, hàng tuần tôi cho các em tìm hiều chọn các đề tài, từ đó các em hình dung và vẽ theo ý thích. Với những học sinh có năng khiếu về văn nghệ, thể dục thể thao, kĩ năng sống thì luôn tạo điều kiện để các em phát triển hết khả năng của mình qua các tiết hoạt động tập thể và ngoài giờ lên lớp. b) Đối với học sinh yếu về văn hoá: Cần tìm hiểu xem các em học như thế nào đọc đã trôi chảy chưa, viết thạo, nhanh chưa hay còn chậm và môn toán đã biết thực hiện bốn phép tính về số thập phân chưa để giúp đỡ tiến bộ trong học tập. Tôi luôn suy nghĩ, tham khảo, tìm tòi Người thực hiện: Ngô Thị Minh - Trang 15 - Một số biện pháp trong công tác chủ nhiệm nhằm giáo dục toàn diện cho học sinh lớp 5 để đưa ra nhưng phương pháp, cách dạy học hay nhất để giúp đỡ, chỉ dẫn cho học sinh gặp khó khăn. Bên cạnh đó, tôi thường xuyên kiểm tra và theo dõi việc học bài và làm bài tập của học sinh. c) Đối với học sinh có hoàn cảnh gia đình khó khăn: Tôi luôn quan tâm gần gũi động viên để các em cố gắng học tập tốt như phát động phong trào “Giúp bạn nghèo vượt khó”, “Lá lành đùm lá rách”, gặp riêng phụ huynh để bàn bạc và khuyên họ khắc phục khó khăn tạo điều kiện cho com em học tập. d) Đối với học sinh nghịch ngợm, cá biệt trong lớp: Đối với những học sinh này, tôi luôn tạo sự gần gũi thân thiện, luôn uốn nắn và tuyên dương kịp thời, phát hiện những điều tốt, có tiến bộ để dần giúp các em có những thái đội đúng đắn hơn trong học tập. Mặt khác, tôi thường xuyên liên lạc, thông báo với phụ huynh của những học sinh này để cùng theo dõi, nhắc nhở và tạo môi trường giáo dục chặt chẽ hơn giữa nhà trường và gia đình. e) Đối với những học sinh mồ côi: Bản thân tôi luôn gần gũi, chia sẻ cùng các về sự thiếu thốn tình cảm của gia đình. Luôn động viên, giúp đỡ các em cả về tinh thần lẫn vật chất chính bằng tình cảm của người mẹ “Thứ hai” của các em để các em được yên tâm học tập. Ngoài ra để tăng cường chất lượng học tập đều khắp của lớp, tôi đã xây dựng các tổ học nhóm, đôi bạn cùng tiến, học sinh giỏi kèm học sinh yếu, yêu cầu học sinh cần tập trung học việc học tập của mình ở nhà. Bên cạnh đó, tôi còn tổ chức cho các em tham gia các buổi sinh hoạt ngoại khoá như: “Rung chuông vàng”; “Trạng nguyên Tiếng Việt”; “Đố vui để học”, “Trò chơi học tập” nhằm phát huy tính tích cực học tập của các học sinh. Qua đó học sinh có điều kiện học mà vui, vui mà học giảm bớt đi sự căng thẳng. 3.2.3. Xây dựng tốt mối quan hệ: Nhà trường – Gia đình – Xã hội a) Đối với Ban đại diện CMHS lớp: Người thực hiện: Ngô Thị Minh - Trang 16 - Một số biện pháp trong công tác chủ nhiệm nhằm giáo dục toàn diện cho học sinh lớp 5 Ngay từ đầu năm học, nhà trường triển khai họp cha mẹ học sinh thì tôi đã đưa ra các tiêu chí để chọn ban đại diện CMHS như: nhiệt tình tham gia các hoạt động nâng cao chất lượng giáo dục, luôn quan tâm đến việc học tập của các em. Ban đại diện CMHS của lớp gồm 3 thành viên: Trưởng ban, 2 ủy viên. Với nhiệm vụ cụ thể như sau : - Kết hợp với GVCN lớp theo dõi, động viên quá trình học tập, sinh hoạt của học sinh. Đặc biệt quan tâm đến các phong trào lớp. - Nắm rõ địa bàn để có thể góp ý với giáo viên trong việc quản lí học sinh. - Có kế hoạch khen thưởng kịp thời học sinh lớp tiến bộ theo các đợt kiểm tra định kỳ của nhà trường. b) Đối với từng phụ huynh học sinh: Cùng GVCN rèn nề nếp học sinh như sau: - Cần tham dự đầy đủ các cuộc họp phụ huynh và thường xuyên trao đổi với GVCN (qua trò chuyện trực tiếp, điện thoại hoặc qua sổ liên lạc) để cập nhật thông tin về việc học tập của con em, về y tế học đường, về giáo dục,... - Hằng ngày kiểm tra việc học tập ở nhà của con em mình trước khi đến lớp và nhắc nhở con em chuẩn bị sách vở và đồ dùng học tập theo thời khoá biểu hằng ngày. Tránh tình trạng soạn giùm, chuẩn bị bài giúp,.. - Giáo dục con ý thức gọn gàng, ngăn nắp khi học tập, vui chơi. - Tạo điều kiện cho con em học tập: dành thời gian theo dõi động viên, dành một góc sáng sủa cho con em ngồi học, quản lí tốt thời gian của con em. Tăng cường mối quan hệ Gia đình, Nhà trường và Xã hội; tăng cường hiểu biết về giáo dục, về phương pháp giáo dục con em của phụ huynh học sinh. Nhằm kết hợp tốt mối quan hệ Gia đình – Nhà trường và Xã hội, nhằm kết hợp giáo dục toàn diện học sinh có hiệu quả cao hơn. Để phụ huynh có điều kiện giáo dục con em mình tốt, phù hợp với mục tiêu giáo dục của Đảng và nhà nước đã đề ra, phụ huynh học sinh cần hiểu rõ các nhiệm Người thực hiện: Ngô Thị Minh - Trang 17 - Một số biện pháp trong công tác chủ nhiệm nhằm giáo dục toàn diện cho học sinh lớp 5 vụ của học sinh, nắm được mục tiêu giáo dục tiểu học, cần hiểu được một số điều của Luật giáo dục tiểu học, Điều lệ trường tiểu học, phụ huynh cần hiểu được nội dung, ý nghĩa và kế hoạch của các cuộc vận động và phong trào thi đua đang được thực hiện trong nhà trường. Giáo viên chủ nhiệm thường xuyên liên lạc, trao đổi quá trình học tập, rèn luyện của học sinh với phụ huynh học sinh ở trường cũng như ở nhà nhằm kết hợp, hỗ trợ, giúp đỡ học sinh trong quá trình học tập và rèn luyện. 3.2.4. Nêu gương và khen thưởng Theo bản thân tôi thì việc động viên khen thưởng - phê bình kịp thời, chính xác sẽ tạo cho học sinh tính hăng say, tích cực tham gia vào các hoạt động của lớp cũng như của nhà trường. Vì vậy, ở lớp tôi cũng chú trọng việc nêu gương. Luôn nhỏ nhẹ với học sinh, sẵn sàng xin lỗi các em nếu bản thân có lỗi. Và ban cán sự lớp cũng là các tấm gương gần gũi nhất cho các em noi theo. - Về khen thưởng: Vào tiết sinh hoạt thứ sáu hàng tuần, các tổ trưởng đánh giá cụ thể các mặt học tập và nề nếp của từng thành viên trong tổ thông qua bảng theo dõi nhận xét. Lớp trưởng tổng kết báo cáo, xếp hạng các mặt hoạt động. Sau đó bầu chọn một HS tuyên dương trước lớp và nhận thưởng. - Đặc biệt đối với những học sinh tiếp thu chậm trong học nhưng có tiến bộ thì tổ trưởng các tổ đề nghị ban thi đua lớp tuyên dương và khen thưởng. 3.2.5. Tổ chức các hoạt động tập thể - Hoạt động ngoài giờ lên lớp (Vui chơi văn nghệ, thể dục thao thể. Hoạt động nhân đạo) a) Hoạt động vui chơi văn nghệ, thể dục thể thao: Các hoạt động sinh hoạt động văn nghệ, vui chơi giải trí, thể dục thể thao, tham gia từ thiện ủng hộ nạn nhân chất độc da cam, làm vệ sinh trường, lớp,... Đã giúp học sinh bổ sung kiến thức xã hội, có tinh thần trách nhiệm với cộng đồng. Thông qua các tiết sinh hoạt tập thể, hoạt động của Đội, hoạt động ngoài giờ lên lớp, hướng dẫn cho các em sinh hoạt với nhiều nội dung khác nhau, hình thức Người thực hiện: Ngô Thị Minh - Trang 18 - Một số biện pháp trong công tác chủ nhiệm nhằm giáo dục toàn diện cho học sinh lớp 5 đa dạng phong phú như: Hội thi Trò chơi dân gian, thi văn nghệ chào mừng Ngày Nhà giáo Việt Nam 20-11 và các ngày lễ lớn. Các hoạt động thể dục thể thao như cờ vua, đá cầu, nhảy dây. Tổ chức cho học sinh ôn luyện kiến thức bằng các trò chơi như: Rung chuông vàng, Thi tìm hiểu về An toàn giao thông, trạng nguyên Tiếng Việt,... gây được sự thích thú, hào hứng cho học sinh mỗi lần tham gia. b)Tổ chức cho học sinh tham gia các hoạt động nhân đạo: Tổ chức các hoạt động nhân động như Giúp đỡ bạn nghèo, ủng hộ bão lụt, mua tăm ủng hộ người mù, nuôi heo đất gây quỹ tặng bạn nghèo, phong trào Áo trắng tặng bạn ... các hoạt động “Uống nước nhớ nguồn” như viết thư thăm hỏi các chú bộ đội, thăm viếng nghĩa trang liệt sĩ, nghe nói chuyện truyền thống nhân các ngày lễ lớn cũng đã đóng góp phần giáo dục đạo đức phát triển năng lực, bồi dưỡng năng khiếu, phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động của học sinh. 3. 3 Điều kiện thực hiện giải pháp, biện pháp Để thực hiện được giải pháp, biện pháp nêu trên cần phải có những điều kiện sau: - Có tâm huyết với nghề nghiệp, yêu nghề, mến trẻ, có năng lực, nhiệt tình sẵn sàng tất vả vì học sinh thân yêu. - Lập kế hoạch bài dạy rõ ràng, cụ thể phù hợp với những đối tượng học sinh. - Luôn luôn chú trọng giáo dục toàn diện cho học sinh, tổ chức các hoạt động vui chơi, rèn luyện thân thể, bảo vệ sức khoẻ. - Nắm vững tâm sinh lý học sinh - Phối hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và xã hội. 3.4 Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp Trong quá trình thực hiện các giải pháp, biện pháp nêu trên luôn có quan hệ chặt chẽ với nhau và không thể tách rời nhau. Chúng được thực hiện thường xuyên liên tục trong các tiết học, buổi học và trong các hoạt động của lớp. Người thực hiện: Ngô Thị Minh - Trang 19 - Một số biện pháp trong công tác chủ nhiệm nhằm giáo dục toàn diện cho học sinh lớp 5 Để làm tốt công tác chủ nhiệm, người giáo viên chủ nhiệm không chỉ dạy tốt môn học văn hoá mà còn phải quan tâm đến sự phát triển ở học sinh về các giá trị đạo đức, thẩm mỹ, thể chất, kĩ năng sống… Do vậy, theo tôi, hai yếu tố cốt lõi không thể thiếu đối với người giáo viên chủ nhiệm lớp đó là “cái đức” và “cái tài” Khi kết hợp nhuần nhuyễn, hoà quyện hai yếu tố này thì người giáo viên nói chung, người giáo viên chủ nhiệm lớp nói riêng đã có thể làm tốt trách nhiệm của mình trong thời đại mới ngày nay là nhằm giáo dục toàn diện cho học sinh. 3.5 Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiêm cứu Qua nhiều năm làm công tác chủ nhiệm, cùng với sự giúp đỡ, hỗ trợ, kết hợp của ban giám hiệu nhà trường, tập thể giáo viên trường, đồng nghiệp, phụ huynh học sinh, bản thân đã mạnh dạn áp dụng đầy đủ các biện pháp nêu trên tại các lớp học trên thì chất lượng tăng hẳn và tăng đều từ đầu năm học đến cuối năm học, số học sinh yếu về môn học và hoạt động giáo dục giảm, học sinh thực hiện đạt năng lực và phẩm chất số học sinh khá và giỏi tăng lên nhiều. Trước khi áp dụng đề tài tôi tiến hành khảo sát chất lượng đầu năm của học sinh lớp 5A, trường TH Trưng Vương qua các năm học 2013 - 2014; 2014 - 2015;. Sau khi áp dụng đề tài chất lượng cụ thể cuối các năm học: BẢNG 1: LỚP 5B NĂM HỌC 2013 – 2014 SĨ SỐ HỌC SINH: 28 (Chất lượng cuối năm học) Học lực Giỏi khá Trung bình Yếu 4 em 9 em 15 em 0 14,3% 32,1 % 53,6 % Thực hiện đầy đủ Hạnh kiểm 28 em Người thực hiện: Ngô Thị Minh 100 % Thực hiện chưa đầy đủ 0 - Trang 20 -
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan